Π.3.2.5 Πιλοτική Κείμενα...

49
Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου Τίτλος: «Όλος ο κόσμος μια ξενιτιά…» Συγγραφή: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΩΤΣΑΚΗ Εφαρμογή: ΕΛΕΝΗ ΜΑΛΙΓΚΑΝΗ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

Transcript of Π.3.2.5 Πιλοτική Κείμενα...

Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού

αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες

εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Γ΄ Λυκείου

Τίτλος

laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Συγγραφή ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΩΤΣΑΚΗ

Εφαρμογή ΕΛΕΝΗ ΜΑΛΙΓΚΑΝΗ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2015

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 2 από 49

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquoΔημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθμια και Ββάθμια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξηςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας Βασίλης ΒασιλειάδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ httpwwwgreeklanguagegrΚαραμαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαμαριά ΘεσσαλονίκηΤηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 3 από 49

Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος Όλος ο κόσμος μια ξενιτιά hellip

Εφαρμογή σεναρίουΕλένη Μαλιγκάνη

Δημιουργός Καλλιόπη Κωτσάκη

Διδακτικό αντικείμενοΝεοελληνική λογοτεχνία

ΤάξηΓ΄ Λυκείου

Σχολική μονάδαΓενικό Λύκειο Αξιού

ΧρονολογίαΑπό 19-01-2015 έως 02-03-2015

Διδακτικήθεματική ενότηταmdash

ΔιαθεματικόΝαι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμεναΙ Φιλολογικής ζώνης

mdash

ΙΙ Άλλα γνωστικά αντικείμενα

Κοινωνιολογία Γ΄ Λυκείου

Χρονική διάρκειαΔώδεκα (12) διδακτικές ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 4 από 49

ΧώροςΙ Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου αίθουσα διδασκαλίας εργαστήριο πληροφορικής

ΙΙ Εικονικός χώρος ιστοχώρος κοινωνικής δικτύωσης Facebook σελίδα σε ιστοχώρο

Wiki

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητήΚατά την εφαρμογή του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών

μεθόδων με τις οποίες σε μικρό ή μεγάλο βαθμό ήταν εξοικειωμένοι οι μαθητές και

η διδάσκουσα Κατά κύριο λόγο εφαρμόστηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος και οι

βασικές αρχές ερευνητικής εργασίας project και διερευνητικής μάθησης ενώ

αξιοποιήθηκαν και παραδοσιακές μέθοδοι όπως η μετωπική διδασκαλία η επίδειξη

υλικού ο κατευθυνόμενος διάλογος Σε ένα πλαίσιο επίσης διεπιστημονικής

προσέγγισης (inter-disciplinarity) εξετάστηκε το βασικό θέμα του σεναρίου εκτός από

λογοτεχνική καταγραφή και ως κοινωνιολογικό φαινόμενο Ως προς την αξιοποίηση

των ΤΠΕ οι μαθητές γνώριζαν απλά προγράμματα του ΗΥ επεξεργασίας κειμένου

(Word) παρουσίασης (PowerPoint) Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία υιοθέτησαν νέες

τεχνικές κατασκευή εννοιολογικού χάρτη (Text2mindmap) δημιουργία

συννεφόλεξου (Tagxedo) δημιουργία χρονογραμμής (Dipity) ενώ τη χρήση σελίδας

Wiki (Wikispaces) την είχαν γνωρίσει σε εφαρμογή προηγούμενου σεναρίου Πιο

διαδεδομένη παρrsquo όλα αυτά παρέμεινε η εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης του

Facebook με την οποία εξασφαλίστηκε κυρίως η ασύγχρονη επικοινωνία της ομάδας

Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή χρησιμοποιήθηκε το εργαστήριο

πληροφορικής με πέντε τερματικά (για πέντε ομάδες μαθητών) ο διαδραστικός

πίνακας του σχολείου o βιντεοπροβολέας και ηχεία Έγινε ρύθμιση του ωρολογίου

προγράμματος ώστε να είναι εξασφαλισμένη σταθερά η διαθεσιμότητα του

εργαστηρίου πληροφορικής

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 5 από 49

Το σενάριο στηρίζεταιΚαλλιόπη Κωτσάκη Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄

Λυκείου 2014

Το σενάριο αντλείmdash

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο στη βασική του σύλληψη είχε ως στόχο τη γνωριμία των μαθητών με

λογοτεχνικά πεζογραφικά κείμενα τα οποία αποτυπώνουν το φαινόμενο της

μετανάστευσης καθώς και τη μελέτη της ποιητικήςτων αφηγηματικών τεχνικών της

γλώσσας και του ύφους αυτών των κειμένων Στην Α΄ φάση (πριν την ανάγνωση)

διάρκειας δύο ωρών παρουσιάστηκε στην ολομέλεια στο εργαστήριο πληροφορικής

οπτικοακουστικό υλικό (ταινίες τραγούδια) σχετικό με τη μετανάστευση

προκειμένου να γίνει μια πρώτη προσέγγιση του φαινομένου Επιπλέον διαβάστηκαν

αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα σχετικά με τη θεματική αυτή και ακολούθησε

συζήτηση και αποτύπωση των συναισθημάτων των μαθητών

Στη Β΄ φάση (κυρίως ανάγνωση) διάρκειας έξι ωρών οι μαθητές χωρισμένοι

σε ομάδες αξιοποίησαν σύγχρονα λογοτεχνικά κείμενα τα οποία φωτίζουν τη

μετανάστευση από διαφορετική οπτική γωνία και τα επεξεργάστηκαν εντόπισαν τον

τόπο και τον χρόνο κατέγραψαν τις προσωπογραφίες των ηρώων δημιούργησαν

εννοιολογικούς χάρτες και χρονογραμμές Σε ένα δεύτερο περισσότερο φιλολογικό

επίπεδο μελέτησαν τα χαρακτηριστικά των κειμένων που αποτελούν δείγματα

ρεαλιστικής κυρίως γραφής κατέγραψαν τις αφηγηματικές τεχνικές τους το

λεξιλόγιο και το ύφος τους

Στη Γ΄ φάση ακολούθησε η παρουσίαση των εργασιών των ομάδων μια

γενικότερη συζήτηση και σχολιασμός Αυτό το κομμάτι του σεναρίου τροποποιήθηκε

αρκετά σε σχέση με το αρχικό τόσο ως προς τη μεθόδευσή του όσο και ως προς τη

διάρκειά του Η διδάσκουσα σε συνδιδασκαλία με τη συνάδελφο που διδάσκει το

μάθημα της Κοινωνιολογίας εφάρμοσε την τελευταία φάση σε τέσσερις ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 6 από 49

(περισσότερες από αυτές που προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο) Σε αυτή τη

φάση οι ομάδες κοινοποίησαν τη δουλειά τους και δόθηκε η αφορμή για ευρύτερη

συζήτηση και πολυπρισματική προσέγγιση του φαινομένου

ΓΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΗ εθνική ταυτότητα είναι μια μακροχρονίως διαμορφούμενη αναπαράσταση μιας

ομάδας για τον εαυτό της καθώς και για τον laquoεθνικό άλλοraquo η οποία συγκροτείται ως

μια πολυδιάστατη κατασκευή Η εθνική ταύτιση μπορεί να στηρίζεται στη ιδέα των

κοινών προγόνων στο δέσιμο με τη γη των πατέρων στην αίσθηση της συνέχειας και

της κοινής μνήμης για προγενέστερες περιόδους και ιστορικά γεγονότα Ο

διαχωρισμός ανάμεσα στον laquoεθνικό εαυτόraquo και τον laquoεθνικό άλλοraquo στον κόσμο των

laquoκρατών-εθνώνraquo υπονοεί την κανονιστική ιδέα ότι όλα τα μέλη του κυρίαρχου

έθνους πρέπει να ζουν στο ίδιο έθνος-κράτος από το οποίο πρέπει να αποκλείονται οι

υπόλοιποι Έτσι διευκολύνεται η περιθωριοποίηση των μεταναστευτικών ομάδων

εφόσον εισροή μεταναστών (όπως και άλλοι λόγοι πόλεμοι εκπατρισμοί

υποδουλώσεις αλλαγή θρησκεύματος) μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στο

πολιτισμικό περιεχόμενο της ταυτότητας (Κηπουροπούλου 201021-26)

Στην πραγματικότητα όμως κανένα κράτος ή κοινωνία του laquoπολιτισμένου

κόσμουraquo δεν υπήρξε ποτέ μονοεθνικό και μονοπολιτισμικό ή μονογλωσσικό

Επομένως η προσκόλληση σε αντιλήψεις περί εθνικής καθαρότητας και υπεροχής

γλώσσας φυλής και πολιτισμού είναι σκόπιμη ιδεολογική κατασκευή (Χοντολίδου

2003 19)

Όσον αφορά το δικό μας κράτος-έθνος η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής

Ένωσης και χώρα προέλευσης και υποδοχής χιλιάδων μεταναστών νιώθει πια την

ανάγκη σήμερα να αφήσει πίσω της την εθνική εσωστρέφεια και να εκσυγχρονίσει

τους θεσμούς της Επιπρόσθετα η ελληνική εκπαίδευση ως χώρος πολιτιστικής

παραγωγής και αναπαραγωγής προσπαθεί να συνδυάσει την κυρίαρχη ιδεολογία της

συνέχειας της ελληνικότητας με τη σύγχρονη πολυπολιτισμική εκπαιδευτική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 7 από 49

πραγματικότητα της ετερότητας Έτσι φαίνεται πιο δεκτική στη διαπραγμάτευση του

περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας όπου πρεσβεύεται ότι η ελληνικότητα είναι

επιλογή του ατόμου (Κηπουροπούλου 2010 37)

Ειδικότερα το μάθημα της λογοτεχνίας ως φορέας ορισμών της κουλτούρας

είναι ο κατάλληλος χώρος για μια διαπραγμάτευση της ταυτότητας εφόσον εδώ το

άτομο αναπτύσσεται ηθικά πολιτικά κοινωνικά (Χοντολίδου 2003 26) Ο λόγος της

λογοτεχνίας δεν είναι απλώς κουβέντες ή λέξεις τυπωμένες στο χαρτί Είναι λέξεις

που προκαλούν και θέτουν σε αμφισβήτηση ιδέες και αξίες για την κουλτούρα την

κοινωνική τάξη το φύλο την εθνότητα ο λόγος της εντέλει κατασκευάζει

ταυτότητες (Ζουργός amp Χοντολίδου 2000 3-4) Εφόσον λοιπόν ο ρατσισμός και η

ξενοφοβία είναι υπαρκτά αισθήματα σε όλες τις κοινωνίες άρα και στην ελληνική

δεν χρειάζεται ένας στείρος στιγματισμός τους αλλά μια συστηματική πραγμάτευσή

τους στο σχολείο στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών μαθημάτων επομένως και κυρίως

και στο μάθημα της Λογοτεχνίας Είναι πολύ σημαντικό να διαβάσουμε σε αυτήν την

τόσο ευαίσθητη ηλικία κείμενα που μιλούν για τον ξένο όπως και να εξετάσουμε τον

τρόπο που το πραγματοποιούν προκειμένου να συμβάλουμε στην κατασκευή νέων

ταυτοτήτων (Χοντολίδου 2000182) Όπως αναφέρει και η συντάκτρια του αρχικού

σεναρίου laquoστο σενάριο με τίτλο Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip ο έφηβος μπορεί να

γνωρίσει τη μετανάστευση και τον μετανάστη μέσα από τη λογοτεχνία [hellip] μπορεί

επίσης να διαμορφώσει άποψη ή να προβληματιστεί για τη στάση του ως άτομο και

πολίτης απέναντι σε ένα κατεξοχήν πολιτικό ανθρωπιστικό ζήτημαraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι ποικίλα οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα

προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 2 από 49

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquoΔημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθμια και Ββάθμια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξηςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας Βασίλης ΒασιλειάδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ httpwwwgreeklanguagegrΚαραμαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαμαριά ΘεσσαλονίκηΤηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 3 από 49

Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος Όλος ο κόσμος μια ξενιτιά hellip

Εφαρμογή σεναρίουΕλένη Μαλιγκάνη

Δημιουργός Καλλιόπη Κωτσάκη

Διδακτικό αντικείμενοΝεοελληνική λογοτεχνία

ΤάξηΓ΄ Λυκείου

Σχολική μονάδαΓενικό Λύκειο Αξιού

ΧρονολογίαΑπό 19-01-2015 έως 02-03-2015

Διδακτικήθεματική ενότηταmdash

ΔιαθεματικόΝαι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμεναΙ Φιλολογικής ζώνης

mdash

ΙΙ Άλλα γνωστικά αντικείμενα

Κοινωνιολογία Γ΄ Λυκείου

Χρονική διάρκειαΔώδεκα (12) διδακτικές ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 4 από 49

ΧώροςΙ Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου αίθουσα διδασκαλίας εργαστήριο πληροφορικής

ΙΙ Εικονικός χώρος ιστοχώρος κοινωνικής δικτύωσης Facebook σελίδα σε ιστοχώρο

Wiki

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητήΚατά την εφαρμογή του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών

μεθόδων με τις οποίες σε μικρό ή μεγάλο βαθμό ήταν εξοικειωμένοι οι μαθητές και

η διδάσκουσα Κατά κύριο λόγο εφαρμόστηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος και οι

βασικές αρχές ερευνητικής εργασίας project και διερευνητικής μάθησης ενώ

αξιοποιήθηκαν και παραδοσιακές μέθοδοι όπως η μετωπική διδασκαλία η επίδειξη

υλικού ο κατευθυνόμενος διάλογος Σε ένα πλαίσιο επίσης διεπιστημονικής

προσέγγισης (inter-disciplinarity) εξετάστηκε το βασικό θέμα του σεναρίου εκτός από

λογοτεχνική καταγραφή και ως κοινωνιολογικό φαινόμενο Ως προς την αξιοποίηση

των ΤΠΕ οι μαθητές γνώριζαν απλά προγράμματα του ΗΥ επεξεργασίας κειμένου

(Word) παρουσίασης (PowerPoint) Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία υιοθέτησαν νέες

τεχνικές κατασκευή εννοιολογικού χάρτη (Text2mindmap) δημιουργία

συννεφόλεξου (Tagxedo) δημιουργία χρονογραμμής (Dipity) ενώ τη χρήση σελίδας

Wiki (Wikispaces) την είχαν γνωρίσει σε εφαρμογή προηγούμενου σεναρίου Πιο

διαδεδομένη παρrsquo όλα αυτά παρέμεινε η εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης του

Facebook με την οποία εξασφαλίστηκε κυρίως η ασύγχρονη επικοινωνία της ομάδας

Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή χρησιμοποιήθηκε το εργαστήριο

πληροφορικής με πέντε τερματικά (για πέντε ομάδες μαθητών) ο διαδραστικός

πίνακας του σχολείου o βιντεοπροβολέας και ηχεία Έγινε ρύθμιση του ωρολογίου

προγράμματος ώστε να είναι εξασφαλισμένη σταθερά η διαθεσιμότητα του

εργαστηρίου πληροφορικής

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 5 από 49

Το σενάριο στηρίζεταιΚαλλιόπη Κωτσάκη Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄

Λυκείου 2014

Το σενάριο αντλείmdash

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο στη βασική του σύλληψη είχε ως στόχο τη γνωριμία των μαθητών με

λογοτεχνικά πεζογραφικά κείμενα τα οποία αποτυπώνουν το φαινόμενο της

μετανάστευσης καθώς και τη μελέτη της ποιητικήςτων αφηγηματικών τεχνικών της

γλώσσας και του ύφους αυτών των κειμένων Στην Α΄ φάση (πριν την ανάγνωση)

διάρκειας δύο ωρών παρουσιάστηκε στην ολομέλεια στο εργαστήριο πληροφορικής

οπτικοακουστικό υλικό (ταινίες τραγούδια) σχετικό με τη μετανάστευση

προκειμένου να γίνει μια πρώτη προσέγγιση του φαινομένου Επιπλέον διαβάστηκαν

αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα σχετικά με τη θεματική αυτή και ακολούθησε

συζήτηση και αποτύπωση των συναισθημάτων των μαθητών

Στη Β΄ φάση (κυρίως ανάγνωση) διάρκειας έξι ωρών οι μαθητές χωρισμένοι

σε ομάδες αξιοποίησαν σύγχρονα λογοτεχνικά κείμενα τα οποία φωτίζουν τη

μετανάστευση από διαφορετική οπτική γωνία και τα επεξεργάστηκαν εντόπισαν τον

τόπο και τον χρόνο κατέγραψαν τις προσωπογραφίες των ηρώων δημιούργησαν

εννοιολογικούς χάρτες και χρονογραμμές Σε ένα δεύτερο περισσότερο φιλολογικό

επίπεδο μελέτησαν τα χαρακτηριστικά των κειμένων που αποτελούν δείγματα

ρεαλιστικής κυρίως γραφής κατέγραψαν τις αφηγηματικές τεχνικές τους το

λεξιλόγιο και το ύφος τους

Στη Γ΄ φάση ακολούθησε η παρουσίαση των εργασιών των ομάδων μια

γενικότερη συζήτηση και σχολιασμός Αυτό το κομμάτι του σεναρίου τροποποιήθηκε

αρκετά σε σχέση με το αρχικό τόσο ως προς τη μεθόδευσή του όσο και ως προς τη

διάρκειά του Η διδάσκουσα σε συνδιδασκαλία με τη συνάδελφο που διδάσκει το

μάθημα της Κοινωνιολογίας εφάρμοσε την τελευταία φάση σε τέσσερις ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 6 από 49

(περισσότερες από αυτές που προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο) Σε αυτή τη

φάση οι ομάδες κοινοποίησαν τη δουλειά τους και δόθηκε η αφορμή για ευρύτερη

συζήτηση και πολυπρισματική προσέγγιση του φαινομένου

ΓΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΗ εθνική ταυτότητα είναι μια μακροχρονίως διαμορφούμενη αναπαράσταση μιας

ομάδας για τον εαυτό της καθώς και για τον laquoεθνικό άλλοraquo η οποία συγκροτείται ως

μια πολυδιάστατη κατασκευή Η εθνική ταύτιση μπορεί να στηρίζεται στη ιδέα των

κοινών προγόνων στο δέσιμο με τη γη των πατέρων στην αίσθηση της συνέχειας και

της κοινής μνήμης για προγενέστερες περιόδους και ιστορικά γεγονότα Ο

διαχωρισμός ανάμεσα στον laquoεθνικό εαυτόraquo και τον laquoεθνικό άλλοraquo στον κόσμο των

laquoκρατών-εθνώνraquo υπονοεί την κανονιστική ιδέα ότι όλα τα μέλη του κυρίαρχου

έθνους πρέπει να ζουν στο ίδιο έθνος-κράτος από το οποίο πρέπει να αποκλείονται οι

υπόλοιποι Έτσι διευκολύνεται η περιθωριοποίηση των μεταναστευτικών ομάδων

εφόσον εισροή μεταναστών (όπως και άλλοι λόγοι πόλεμοι εκπατρισμοί

υποδουλώσεις αλλαγή θρησκεύματος) μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στο

πολιτισμικό περιεχόμενο της ταυτότητας (Κηπουροπούλου 201021-26)

Στην πραγματικότητα όμως κανένα κράτος ή κοινωνία του laquoπολιτισμένου

κόσμουraquo δεν υπήρξε ποτέ μονοεθνικό και μονοπολιτισμικό ή μονογλωσσικό

Επομένως η προσκόλληση σε αντιλήψεις περί εθνικής καθαρότητας και υπεροχής

γλώσσας φυλής και πολιτισμού είναι σκόπιμη ιδεολογική κατασκευή (Χοντολίδου

2003 19)

Όσον αφορά το δικό μας κράτος-έθνος η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής

Ένωσης και χώρα προέλευσης και υποδοχής χιλιάδων μεταναστών νιώθει πια την

ανάγκη σήμερα να αφήσει πίσω της την εθνική εσωστρέφεια και να εκσυγχρονίσει

τους θεσμούς της Επιπρόσθετα η ελληνική εκπαίδευση ως χώρος πολιτιστικής

παραγωγής και αναπαραγωγής προσπαθεί να συνδυάσει την κυρίαρχη ιδεολογία της

συνέχειας της ελληνικότητας με τη σύγχρονη πολυπολιτισμική εκπαιδευτική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 7 από 49

πραγματικότητα της ετερότητας Έτσι φαίνεται πιο δεκτική στη διαπραγμάτευση του

περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας όπου πρεσβεύεται ότι η ελληνικότητα είναι

επιλογή του ατόμου (Κηπουροπούλου 2010 37)

Ειδικότερα το μάθημα της λογοτεχνίας ως φορέας ορισμών της κουλτούρας

είναι ο κατάλληλος χώρος για μια διαπραγμάτευση της ταυτότητας εφόσον εδώ το

άτομο αναπτύσσεται ηθικά πολιτικά κοινωνικά (Χοντολίδου 2003 26) Ο λόγος της

λογοτεχνίας δεν είναι απλώς κουβέντες ή λέξεις τυπωμένες στο χαρτί Είναι λέξεις

που προκαλούν και θέτουν σε αμφισβήτηση ιδέες και αξίες για την κουλτούρα την

κοινωνική τάξη το φύλο την εθνότητα ο λόγος της εντέλει κατασκευάζει

ταυτότητες (Ζουργός amp Χοντολίδου 2000 3-4) Εφόσον λοιπόν ο ρατσισμός και η

ξενοφοβία είναι υπαρκτά αισθήματα σε όλες τις κοινωνίες άρα και στην ελληνική

δεν χρειάζεται ένας στείρος στιγματισμός τους αλλά μια συστηματική πραγμάτευσή

τους στο σχολείο στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών μαθημάτων επομένως και κυρίως

και στο μάθημα της Λογοτεχνίας Είναι πολύ σημαντικό να διαβάσουμε σε αυτήν την

τόσο ευαίσθητη ηλικία κείμενα που μιλούν για τον ξένο όπως και να εξετάσουμε τον

τρόπο που το πραγματοποιούν προκειμένου να συμβάλουμε στην κατασκευή νέων

ταυτοτήτων (Χοντολίδου 2000182) Όπως αναφέρει και η συντάκτρια του αρχικού

σεναρίου laquoστο σενάριο με τίτλο Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip ο έφηβος μπορεί να

γνωρίσει τη μετανάστευση και τον μετανάστη μέσα από τη λογοτεχνία [hellip] μπορεί

επίσης να διαμορφώσει άποψη ή να προβληματιστεί για τη στάση του ως άτομο και

πολίτης απέναντι σε ένα κατεξοχήν πολιτικό ανθρωπιστικό ζήτημαraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι ποικίλα οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα

προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 3 από 49

Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος Όλος ο κόσμος μια ξενιτιά hellip

Εφαρμογή σεναρίουΕλένη Μαλιγκάνη

Δημιουργός Καλλιόπη Κωτσάκη

Διδακτικό αντικείμενοΝεοελληνική λογοτεχνία

ΤάξηΓ΄ Λυκείου

Σχολική μονάδαΓενικό Λύκειο Αξιού

ΧρονολογίαΑπό 19-01-2015 έως 02-03-2015

Διδακτικήθεματική ενότηταmdash

ΔιαθεματικόΝαι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμεναΙ Φιλολογικής ζώνης

mdash

ΙΙ Άλλα γνωστικά αντικείμενα

Κοινωνιολογία Γ΄ Λυκείου

Χρονική διάρκειαΔώδεκα (12) διδακτικές ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 4 από 49

ΧώροςΙ Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου αίθουσα διδασκαλίας εργαστήριο πληροφορικής

ΙΙ Εικονικός χώρος ιστοχώρος κοινωνικής δικτύωσης Facebook σελίδα σε ιστοχώρο

Wiki

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητήΚατά την εφαρμογή του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών

μεθόδων με τις οποίες σε μικρό ή μεγάλο βαθμό ήταν εξοικειωμένοι οι μαθητές και

η διδάσκουσα Κατά κύριο λόγο εφαρμόστηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος και οι

βασικές αρχές ερευνητικής εργασίας project και διερευνητικής μάθησης ενώ

αξιοποιήθηκαν και παραδοσιακές μέθοδοι όπως η μετωπική διδασκαλία η επίδειξη

υλικού ο κατευθυνόμενος διάλογος Σε ένα πλαίσιο επίσης διεπιστημονικής

προσέγγισης (inter-disciplinarity) εξετάστηκε το βασικό θέμα του σεναρίου εκτός από

λογοτεχνική καταγραφή και ως κοινωνιολογικό φαινόμενο Ως προς την αξιοποίηση

των ΤΠΕ οι μαθητές γνώριζαν απλά προγράμματα του ΗΥ επεξεργασίας κειμένου

(Word) παρουσίασης (PowerPoint) Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία υιοθέτησαν νέες

τεχνικές κατασκευή εννοιολογικού χάρτη (Text2mindmap) δημιουργία

συννεφόλεξου (Tagxedo) δημιουργία χρονογραμμής (Dipity) ενώ τη χρήση σελίδας

Wiki (Wikispaces) την είχαν γνωρίσει σε εφαρμογή προηγούμενου σεναρίου Πιο

διαδεδομένη παρrsquo όλα αυτά παρέμεινε η εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης του

Facebook με την οποία εξασφαλίστηκε κυρίως η ασύγχρονη επικοινωνία της ομάδας

Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή χρησιμοποιήθηκε το εργαστήριο

πληροφορικής με πέντε τερματικά (για πέντε ομάδες μαθητών) ο διαδραστικός

πίνακας του σχολείου o βιντεοπροβολέας και ηχεία Έγινε ρύθμιση του ωρολογίου

προγράμματος ώστε να είναι εξασφαλισμένη σταθερά η διαθεσιμότητα του

εργαστηρίου πληροφορικής

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 5 από 49

Το σενάριο στηρίζεταιΚαλλιόπη Κωτσάκη Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄

Λυκείου 2014

Το σενάριο αντλείmdash

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο στη βασική του σύλληψη είχε ως στόχο τη γνωριμία των μαθητών με

λογοτεχνικά πεζογραφικά κείμενα τα οποία αποτυπώνουν το φαινόμενο της

μετανάστευσης καθώς και τη μελέτη της ποιητικήςτων αφηγηματικών τεχνικών της

γλώσσας και του ύφους αυτών των κειμένων Στην Α΄ φάση (πριν την ανάγνωση)

διάρκειας δύο ωρών παρουσιάστηκε στην ολομέλεια στο εργαστήριο πληροφορικής

οπτικοακουστικό υλικό (ταινίες τραγούδια) σχετικό με τη μετανάστευση

προκειμένου να γίνει μια πρώτη προσέγγιση του φαινομένου Επιπλέον διαβάστηκαν

αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα σχετικά με τη θεματική αυτή και ακολούθησε

συζήτηση και αποτύπωση των συναισθημάτων των μαθητών

Στη Β΄ φάση (κυρίως ανάγνωση) διάρκειας έξι ωρών οι μαθητές χωρισμένοι

σε ομάδες αξιοποίησαν σύγχρονα λογοτεχνικά κείμενα τα οποία φωτίζουν τη

μετανάστευση από διαφορετική οπτική γωνία και τα επεξεργάστηκαν εντόπισαν τον

τόπο και τον χρόνο κατέγραψαν τις προσωπογραφίες των ηρώων δημιούργησαν

εννοιολογικούς χάρτες και χρονογραμμές Σε ένα δεύτερο περισσότερο φιλολογικό

επίπεδο μελέτησαν τα χαρακτηριστικά των κειμένων που αποτελούν δείγματα

ρεαλιστικής κυρίως γραφής κατέγραψαν τις αφηγηματικές τεχνικές τους το

λεξιλόγιο και το ύφος τους

Στη Γ΄ φάση ακολούθησε η παρουσίαση των εργασιών των ομάδων μια

γενικότερη συζήτηση και σχολιασμός Αυτό το κομμάτι του σεναρίου τροποποιήθηκε

αρκετά σε σχέση με το αρχικό τόσο ως προς τη μεθόδευσή του όσο και ως προς τη

διάρκειά του Η διδάσκουσα σε συνδιδασκαλία με τη συνάδελφο που διδάσκει το

μάθημα της Κοινωνιολογίας εφάρμοσε την τελευταία φάση σε τέσσερις ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 6 από 49

(περισσότερες από αυτές που προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο) Σε αυτή τη

φάση οι ομάδες κοινοποίησαν τη δουλειά τους και δόθηκε η αφορμή για ευρύτερη

συζήτηση και πολυπρισματική προσέγγιση του φαινομένου

ΓΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΗ εθνική ταυτότητα είναι μια μακροχρονίως διαμορφούμενη αναπαράσταση μιας

ομάδας για τον εαυτό της καθώς και για τον laquoεθνικό άλλοraquo η οποία συγκροτείται ως

μια πολυδιάστατη κατασκευή Η εθνική ταύτιση μπορεί να στηρίζεται στη ιδέα των

κοινών προγόνων στο δέσιμο με τη γη των πατέρων στην αίσθηση της συνέχειας και

της κοινής μνήμης για προγενέστερες περιόδους και ιστορικά γεγονότα Ο

διαχωρισμός ανάμεσα στον laquoεθνικό εαυτόraquo και τον laquoεθνικό άλλοraquo στον κόσμο των

laquoκρατών-εθνώνraquo υπονοεί την κανονιστική ιδέα ότι όλα τα μέλη του κυρίαρχου

έθνους πρέπει να ζουν στο ίδιο έθνος-κράτος από το οποίο πρέπει να αποκλείονται οι

υπόλοιποι Έτσι διευκολύνεται η περιθωριοποίηση των μεταναστευτικών ομάδων

εφόσον εισροή μεταναστών (όπως και άλλοι λόγοι πόλεμοι εκπατρισμοί

υποδουλώσεις αλλαγή θρησκεύματος) μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στο

πολιτισμικό περιεχόμενο της ταυτότητας (Κηπουροπούλου 201021-26)

Στην πραγματικότητα όμως κανένα κράτος ή κοινωνία του laquoπολιτισμένου

κόσμουraquo δεν υπήρξε ποτέ μονοεθνικό και μονοπολιτισμικό ή μονογλωσσικό

Επομένως η προσκόλληση σε αντιλήψεις περί εθνικής καθαρότητας και υπεροχής

γλώσσας φυλής και πολιτισμού είναι σκόπιμη ιδεολογική κατασκευή (Χοντολίδου

2003 19)

Όσον αφορά το δικό μας κράτος-έθνος η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής

Ένωσης και χώρα προέλευσης και υποδοχής χιλιάδων μεταναστών νιώθει πια την

ανάγκη σήμερα να αφήσει πίσω της την εθνική εσωστρέφεια και να εκσυγχρονίσει

τους θεσμούς της Επιπρόσθετα η ελληνική εκπαίδευση ως χώρος πολιτιστικής

παραγωγής και αναπαραγωγής προσπαθεί να συνδυάσει την κυρίαρχη ιδεολογία της

συνέχειας της ελληνικότητας με τη σύγχρονη πολυπολιτισμική εκπαιδευτική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 7 από 49

πραγματικότητα της ετερότητας Έτσι φαίνεται πιο δεκτική στη διαπραγμάτευση του

περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας όπου πρεσβεύεται ότι η ελληνικότητα είναι

επιλογή του ατόμου (Κηπουροπούλου 2010 37)

Ειδικότερα το μάθημα της λογοτεχνίας ως φορέας ορισμών της κουλτούρας

είναι ο κατάλληλος χώρος για μια διαπραγμάτευση της ταυτότητας εφόσον εδώ το

άτομο αναπτύσσεται ηθικά πολιτικά κοινωνικά (Χοντολίδου 2003 26) Ο λόγος της

λογοτεχνίας δεν είναι απλώς κουβέντες ή λέξεις τυπωμένες στο χαρτί Είναι λέξεις

που προκαλούν και θέτουν σε αμφισβήτηση ιδέες και αξίες για την κουλτούρα την

κοινωνική τάξη το φύλο την εθνότητα ο λόγος της εντέλει κατασκευάζει

ταυτότητες (Ζουργός amp Χοντολίδου 2000 3-4) Εφόσον λοιπόν ο ρατσισμός και η

ξενοφοβία είναι υπαρκτά αισθήματα σε όλες τις κοινωνίες άρα και στην ελληνική

δεν χρειάζεται ένας στείρος στιγματισμός τους αλλά μια συστηματική πραγμάτευσή

τους στο σχολείο στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών μαθημάτων επομένως και κυρίως

και στο μάθημα της Λογοτεχνίας Είναι πολύ σημαντικό να διαβάσουμε σε αυτήν την

τόσο ευαίσθητη ηλικία κείμενα που μιλούν για τον ξένο όπως και να εξετάσουμε τον

τρόπο που το πραγματοποιούν προκειμένου να συμβάλουμε στην κατασκευή νέων

ταυτοτήτων (Χοντολίδου 2000182) Όπως αναφέρει και η συντάκτρια του αρχικού

σεναρίου laquoστο σενάριο με τίτλο Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip ο έφηβος μπορεί να

γνωρίσει τη μετανάστευση και τον μετανάστη μέσα από τη λογοτεχνία [hellip] μπορεί

επίσης να διαμορφώσει άποψη ή να προβληματιστεί για τη στάση του ως άτομο και

πολίτης απέναντι σε ένα κατεξοχήν πολιτικό ανθρωπιστικό ζήτημαraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι ποικίλα οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα

προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 4 από 49

ΧώροςΙ Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου αίθουσα διδασκαλίας εργαστήριο πληροφορικής

ΙΙ Εικονικός χώρος ιστοχώρος κοινωνικής δικτύωσης Facebook σελίδα σε ιστοχώρο

Wiki

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητήΚατά την εφαρμογή του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών

μεθόδων με τις οποίες σε μικρό ή μεγάλο βαθμό ήταν εξοικειωμένοι οι μαθητές και

η διδάσκουσα Κατά κύριο λόγο εφαρμόστηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος και οι

βασικές αρχές ερευνητικής εργασίας project και διερευνητικής μάθησης ενώ

αξιοποιήθηκαν και παραδοσιακές μέθοδοι όπως η μετωπική διδασκαλία η επίδειξη

υλικού ο κατευθυνόμενος διάλογος Σε ένα πλαίσιο επίσης διεπιστημονικής

προσέγγισης (inter-disciplinarity) εξετάστηκε το βασικό θέμα του σεναρίου εκτός από

λογοτεχνική καταγραφή και ως κοινωνιολογικό φαινόμενο Ως προς την αξιοποίηση

των ΤΠΕ οι μαθητές γνώριζαν απλά προγράμματα του ΗΥ επεξεργασίας κειμένου

(Word) παρουσίασης (PowerPoint) Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία υιοθέτησαν νέες

τεχνικές κατασκευή εννοιολογικού χάρτη (Text2mindmap) δημιουργία

συννεφόλεξου (Tagxedo) δημιουργία χρονογραμμής (Dipity) ενώ τη χρήση σελίδας

Wiki (Wikispaces) την είχαν γνωρίσει σε εφαρμογή προηγούμενου σεναρίου Πιο

διαδεδομένη παρrsquo όλα αυτά παρέμεινε η εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης του

Facebook με την οποία εξασφαλίστηκε κυρίως η ασύγχρονη επικοινωνία της ομάδας

Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή χρησιμοποιήθηκε το εργαστήριο

πληροφορικής με πέντε τερματικά (για πέντε ομάδες μαθητών) ο διαδραστικός

πίνακας του σχολείου o βιντεοπροβολέας και ηχεία Έγινε ρύθμιση του ωρολογίου

προγράμματος ώστε να είναι εξασφαλισμένη σταθερά η διαθεσιμότητα του

εργαστηρίου πληροφορικής

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 5 από 49

Το σενάριο στηρίζεταιΚαλλιόπη Κωτσάκη Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄

Λυκείου 2014

Το σενάριο αντλείmdash

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο στη βασική του σύλληψη είχε ως στόχο τη γνωριμία των μαθητών με

λογοτεχνικά πεζογραφικά κείμενα τα οποία αποτυπώνουν το φαινόμενο της

μετανάστευσης καθώς και τη μελέτη της ποιητικήςτων αφηγηματικών τεχνικών της

γλώσσας και του ύφους αυτών των κειμένων Στην Α΄ φάση (πριν την ανάγνωση)

διάρκειας δύο ωρών παρουσιάστηκε στην ολομέλεια στο εργαστήριο πληροφορικής

οπτικοακουστικό υλικό (ταινίες τραγούδια) σχετικό με τη μετανάστευση

προκειμένου να γίνει μια πρώτη προσέγγιση του φαινομένου Επιπλέον διαβάστηκαν

αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα σχετικά με τη θεματική αυτή και ακολούθησε

συζήτηση και αποτύπωση των συναισθημάτων των μαθητών

Στη Β΄ φάση (κυρίως ανάγνωση) διάρκειας έξι ωρών οι μαθητές χωρισμένοι

σε ομάδες αξιοποίησαν σύγχρονα λογοτεχνικά κείμενα τα οποία φωτίζουν τη

μετανάστευση από διαφορετική οπτική γωνία και τα επεξεργάστηκαν εντόπισαν τον

τόπο και τον χρόνο κατέγραψαν τις προσωπογραφίες των ηρώων δημιούργησαν

εννοιολογικούς χάρτες και χρονογραμμές Σε ένα δεύτερο περισσότερο φιλολογικό

επίπεδο μελέτησαν τα χαρακτηριστικά των κειμένων που αποτελούν δείγματα

ρεαλιστικής κυρίως γραφής κατέγραψαν τις αφηγηματικές τεχνικές τους το

λεξιλόγιο και το ύφος τους

Στη Γ΄ φάση ακολούθησε η παρουσίαση των εργασιών των ομάδων μια

γενικότερη συζήτηση και σχολιασμός Αυτό το κομμάτι του σεναρίου τροποποιήθηκε

αρκετά σε σχέση με το αρχικό τόσο ως προς τη μεθόδευσή του όσο και ως προς τη

διάρκειά του Η διδάσκουσα σε συνδιδασκαλία με τη συνάδελφο που διδάσκει το

μάθημα της Κοινωνιολογίας εφάρμοσε την τελευταία φάση σε τέσσερις ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 6 από 49

(περισσότερες από αυτές που προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο) Σε αυτή τη

φάση οι ομάδες κοινοποίησαν τη δουλειά τους και δόθηκε η αφορμή για ευρύτερη

συζήτηση και πολυπρισματική προσέγγιση του φαινομένου

ΓΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΗ εθνική ταυτότητα είναι μια μακροχρονίως διαμορφούμενη αναπαράσταση μιας

ομάδας για τον εαυτό της καθώς και για τον laquoεθνικό άλλοraquo η οποία συγκροτείται ως

μια πολυδιάστατη κατασκευή Η εθνική ταύτιση μπορεί να στηρίζεται στη ιδέα των

κοινών προγόνων στο δέσιμο με τη γη των πατέρων στην αίσθηση της συνέχειας και

της κοινής μνήμης για προγενέστερες περιόδους και ιστορικά γεγονότα Ο

διαχωρισμός ανάμεσα στον laquoεθνικό εαυτόraquo και τον laquoεθνικό άλλοraquo στον κόσμο των

laquoκρατών-εθνώνraquo υπονοεί την κανονιστική ιδέα ότι όλα τα μέλη του κυρίαρχου

έθνους πρέπει να ζουν στο ίδιο έθνος-κράτος από το οποίο πρέπει να αποκλείονται οι

υπόλοιποι Έτσι διευκολύνεται η περιθωριοποίηση των μεταναστευτικών ομάδων

εφόσον εισροή μεταναστών (όπως και άλλοι λόγοι πόλεμοι εκπατρισμοί

υποδουλώσεις αλλαγή θρησκεύματος) μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στο

πολιτισμικό περιεχόμενο της ταυτότητας (Κηπουροπούλου 201021-26)

Στην πραγματικότητα όμως κανένα κράτος ή κοινωνία του laquoπολιτισμένου

κόσμουraquo δεν υπήρξε ποτέ μονοεθνικό και μονοπολιτισμικό ή μονογλωσσικό

Επομένως η προσκόλληση σε αντιλήψεις περί εθνικής καθαρότητας και υπεροχής

γλώσσας φυλής και πολιτισμού είναι σκόπιμη ιδεολογική κατασκευή (Χοντολίδου

2003 19)

Όσον αφορά το δικό μας κράτος-έθνος η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής

Ένωσης και χώρα προέλευσης και υποδοχής χιλιάδων μεταναστών νιώθει πια την

ανάγκη σήμερα να αφήσει πίσω της την εθνική εσωστρέφεια και να εκσυγχρονίσει

τους θεσμούς της Επιπρόσθετα η ελληνική εκπαίδευση ως χώρος πολιτιστικής

παραγωγής και αναπαραγωγής προσπαθεί να συνδυάσει την κυρίαρχη ιδεολογία της

συνέχειας της ελληνικότητας με τη σύγχρονη πολυπολιτισμική εκπαιδευτική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 7 από 49

πραγματικότητα της ετερότητας Έτσι φαίνεται πιο δεκτική στη διαπραγμάτευση του

περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας όπου πρεσβεύεται ότι η ελληνικότητα είναι

επιλογή του ατόμου (Κηπουροπούλου 2010 37)

Ειδικότερα το μάθημα της λογοτεχνίας ως φορέας ορισμών της κουλτούρας

είναι ο κατάλληλος χώρος για μια διαπραγμάτευση της ταυτότητας εφόσον εδώ το

άτομο αναπτύσσεται ηθικά πολιτικά κοινωνικά (Χοντολίδου 2003 26) Ο λόγος της

λογοτεχνίας δεν είναι απλώς κουβέντες ή λέξεις τυπωμένες στο χαρτί Είναι λέξεις

που προκαλούν και θέτουν σε αμφισβήτηση ιδέες και αξίες για την κουλτούρα την

κοινωνική τάξη το φύλο την εθνότητα ο λόγος της εντέλει κατασκευάζει

ταυτότητες (Ζουργός amp Χοντολίδου 2000 3-4) Εφόσον λοιπόν ο ρατσισμός και η

ξενοφοβία είναι υπαρκτά αισθήματα σε όλες τις κοινωνίες άρα και στην ελληνική

δεν χρειάζεται ένας στείρος στιγματισμός τους αλλά μια συστηματική πραγμάτευσή

τους στο σχολείο στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών μαθημάτων επομένως και κυρίως

και στο μάθημα της Λογοτεχνίας Είναι πολύ σημαντικό να διαβάσουμε σε αυτήν την

τόσο ευαίσθητη ηλικία κείμενα που μιλούν για τον ξένο όπως και να εξετάσουμε τον

τρόπο που το πραγματοποιούν προκειμένου να συμβάλουμε στην κατασκευή νέων

ταυτοτήτων (Χοντολίδου 2000182) Όπως αναφέρει και η συντάκτρια του αρχικού

σεναρίου laquoστο σενάριο με τίτλο Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip ο έφηβος μπορεί να

γνωρίσει τη μετανάστευση και τον μετανάστη μέσα από τη λογοτεχνία [hellip] μπορεί

επίσης να διαμορφώσει άποψη ή να προβληματιστεί για τη στάση του ως άτομο και

πολίτης απέναντι σε ένα κατεξοχήν πολιτικό ανθρωπιστικό ζήτημαraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι ποικίλα οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα

προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 5 από 49

Το σενάριο στηρίζεταιΚαλλιόπη Κωτσάκη Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄

Λυκείου 2014

Το σενάριο αντλείmdash

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο στη βασική του σύλληψη είχε ως στόχο τη γνωριμία των μαθητών με

λογοτεχνικά πεζογραφικά κείμενα τα οποία αποτυπώνουν το φαινόμενο της

μετανάστευσης καθώς και τη μελέτη της ποιητικήςτων αφηγηματικών τεχνικών της

γλώσσας και του ύφους αυτών των κειμένων Στην Α΄ φάση (πριν την ανάγνωση)

διάρκειας δύο ωρών παρουσιάστηκε στην ολομέλεια στο εργαστήριο πληροφορικής

οπτικοακουστικό υλικό (ταινίες τραγούδια) σχετικό με τη μετανάστευση

προκειμένου να γίνει μια πρώτη προσέγγιση του φαινομένου Επιπλέον διαβάστηκαν

αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα σχετικά με τη θεματική αυτή και ακολούθησε

συζήτηση και αποτύπωση των συναισθημάτων των μαθητών

Στη Β΄ φάση (κυρίως ανάγνωση) διάρκειας έξι ωρών οι μαθητές χωρισμένοι

σε ομάδες αξιοποίησαν σύγχρονα λογοτεχνικά κείμενα τα οποία φωτίζουν τη

μετανάστευση από διαφορετική οπτική γωνία και τα επεξεργάστηκαν εντόπισαν τον

τόπο και τον χρόνο κατέγραψαν τις προσωπογραφίες των ηρώων δημιούργησαν

εννοιολογικούς χάρτες και χρονογραμμές Σε ένα δεύτερο περισσότερο φιλολογικό

επίπεδο μελέτησαν τα χαρακτηριστικά των κειμένων που αποτελούν δείγματα

ρεαλιστικής κυρίως γραφής κατέγραψαν τις αφηγηματικές τεχνικές τους το

λεξιλόγιο και το ύφος τους

Στη Γ΄ φάση ακολούθησε η παρουσίαση των εργασιών των ομάδων μια

γενικότερη συζήτηση και σχολιασμός Αυτό το κομμάτι του σεναρίου τροποποιήθηκε

αρκετά σε σχέση με το αρχικό τόσο ως προς τη μεθόδευσή του όσο και ως προς τη

διάρκειά του Η διδάσκουσα σε συνδιδασκαλία με τη συνάδελφο που διδάσκει το

μάθημα της Κοινωνιολογίας εφάρμοσε την τελευταία φάση σε τέσσερις ώρες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 6 από 49

(περισσότερες από αυτές που προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο) Σε αυτή τη

φάση οι ομάδες κοινοποίησαν τη δουλειά τους και δόθηκε η αφορμή για ευρύτερη

συζήτηση και πολυπρισματική προσέγγιση του φαινομένου

ΓΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΗ εθνική ταυτότητα είναι μια μακροχρονίως διαμορφούμενη αναπαράσταση μιας

ομάδας για τον εαυτό της καθώς και για τον laquoεθνικό άλλοraquo η οποία συγκροτείται ως

μια πολυδιάστατη κατασκευή Η εθνική ταύτιση μπορεί να στηρίζεται στη ιδέα των

κοινών προγόνων στο δέσιμο με τη γη των πατέρων στην αίσθηση της συνέχειας και

της κοινής μνήμης για προγενέστερες περιόδους και ιστορικά γεγονότα Ο

διαχωρισμός ανάμεσα στον laquoεθνικό εαυτόraquo και τον laquoεθνικό άλλοraquo στον κόσμο των

laquoκρατών-εθνώνraquo υπονοεί την κανονιστική ιδέα ότι όλα τα μέλη του κυρίαρχου

έθνους πρέπει να ζουν στο ίδιο έθνος-κράτος από το οποίο πρέπει να αποκλείονται οι

υπόλοιποι Έτσι διευκολύνεται η περιθωριοποίηση των μεταναστευτικών ομάδων

εφόσον εισροή μεταναστών (όπως και άλλοι λόγοι πόλεμοι εκπατρισμοί

υποδουλώσεις αλλαγή θρησκεύματος) μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στο

πολιτισμικό περιεχόμενο της ταυτότητας (Κηπουροπούλου 201021-26)

Στην πραγματικότητα όμως κανένα κράτος ή κοινωνία του laquoπολιτισμένου

κόσμουraquo δεν υπήρξε ποτέ μονοεθνικό και μονοπολιτισμικό ή μονογλωσσικό

Επομένως η προσκόλληση σε αντιλήψεις περί εθνικής καθαρότητας και υπεροχής

γλώσσας φυλής και πολιτισμού είναι σκόπιμη ιδεολογική κατασκευή (Χοντολίδου

2003 19)

Όσον αφορά το δικό μας κράτος-έθνος η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής

Ένωσης και χώρα προέλευσης και υποδοχής χιλιάδων μεταναστών νιώθει πια την

ανάγκη σήμερα να αφήσει πίσω της την εθνική εσωστρέφεια και να εκσυγχρονίσει

τους θεσμούς της Επιπρόσθετα η ελληνική εκπαίδευση ως χώρος πολιτιστικής

παραγωγής και αναπαραγωγής προσπαθεί να συνδυάσει την κυρίαρχη ιδεολογία της

συνέχειας της ελληνικότητας με τη σύγχρονη πολυπολιτισμική εκπαιδευτική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 7 από 49

πραγματικότητα της ετερότητας Έτσι φαίνεται πιο δεκτική στη διαπραγμάτευση του

περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας όπου πρεσβεύεται ότι η ελληνικότητα είναι

επιλογή του ατόμου (Κηπουροπούλου 2010 37)

Ειδικότερα το μάθημα της λογοτεχνίας ως φορέας ορισμών της κουλτούρας

είναι ο κατάλληλος χώρος για μια διαπραγμάτευση της ταυτότητας εφόσον εδώ το

άτομο αναπτύσσεται ηθικά πολιτικά κοινωνικά (Χοντολίδου 2003 26) Ο λόγος της

λογοτεχνίας δεν είναι απλώς κουβέντες ή λέξεις τυπωμένες στο χαρτί Είναι λέξεις

που προκαλούν και θέτουν σε αμφισβήτηση ιδέες και αξίες για την κουλτούρα την

κοινωνική τάξη το φύλο την εθνότητα ο λόγος της εντέλει κατασκευάζει

ταυτότητες (Ζουργός amp Χοντολίδου 2000 3-4) Εφόσον λοιπόν ο ρατσισμός και η

ξενοφοβία είναι υπαρκτά αισθήματα σε όλες τις κοινωνίες άρα και στην ελληνική

δεν χρειάζεται ένας στείρος στιγματισμός τους αλλά μια συστηματική πραγμάτευσή

τους στο σχολείο στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών μαθημάτων επομένως και κυρίως

και στο μάθημα της Λογοτεχνίας Είναι πολύ σημαντικό να διαβάσουμε σε αυτήν την

τόσο ευαίσθητη ηλικία κείμενα που μιλούν για τον ξένο όπως και να εξετάσουμε τον

τρόπο που το πραγματοποιούν προκειμένου να συμβάλουμε στην κατασκευή νέων

ταυτοτήτων (Χοντολίδου 2000182) Όπως αναφέρει και η συντάκτρια του αρχικού

σεναρίου laquoστο σενάριο με τίτλο Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip ο έφηβος μπορεί να

γνωρίσει τη μετανάστευση και τον μετανάστη μέσα από τη λογοτεχνία [hellip] μπορεί

επίσης να διαμορφώσει άποψη ή να προβληματιστεί για τη στάση του ως άτομο και

πολίτης απέναντι σε ένα κατεξοχήν πολιτικό ανθρωπιστικό ζήτημαraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι ποικίλα οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα

προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 6 από 49

(περισσότερες από αυτές που προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο) Σε αυτή τη

φάση οι ομάδες κοινοποίησαν τη δουλειά τους και δόθηκε η αφορμή για ευρύτερη

συζήτηση και πολυπρισματική προσέγγιση του φαινομένου

ΓΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΗ εθνική ταυτότητα είναι μια μακροχρονίως διαμορφούμενη αναπαράσταση μιας

ομάδας για τον εαυτό της καθώς και για τον laquoεθνικό άλλοraquo η οποία συγκροτείται ως

μια πολυδιάστατη κατασκευή Η εθνική ταύτιση μπορεί να στηρίζεται στη ιδέα των

κοινών προγόνων στο δέσιμο με τη γη των πατέρων στην αίσθηση της συνέχειας και

της κοινής μνήμης για προγενέστερες περιόδους και ιστορικά γεγονότα Ο

διαχωρισμός ανάμεσα στον laquoεθνικό εαυτόraquo και τον laquoεθνικό άλλοraquo στον κόσμο των

laquoκρατών-εθνώνraquo υπονοεί την κανονιστική ιδέα ότι όλα τα μέλη του κυρίαρχου

έθνους πρέπει να ζουν στο ίδιο έθνος-κράτος από το οποίο πρέπει να αποκλείονται οι

υπόλοιποι Έτσι διευκολύνεται η περιθωριοποίηση των μεταναστευτικών ομάδων

εφόσον εισροή μεταναστών (όπως και άλλοι λόγοι πόλεμοι εκπατρισμοί

υποδουλώσεις αλλαγή θρησκεύματος) μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στο

πολιτισμικό περιεχόμενο της ταυτότητας (Κηπουροπούλου 201021-26)

Στην πραγματικότητα όμως κανένα κράτος ή κοινωνία του laquoπολιτισμένου

κόσμουraquo δεν υπήρξε ποτέ μονοεθνικό και μονοπολιτισμικό ή μονογλωσσικό

Επομένως η προσκόλληση σε αντιλήψεις περί εθνικής καθαρότητας και υπεροχής

γλώσσας φυλής και πολιτισμού είναι σκόπιμη ιδεολογική κατασκευή (Χοντολίδου

2003 19)

Όσον αφορά το δικό μας κράτος-έθνος η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής

Ένωσης και χώρα προέλευσης και υποδοχής χιλιάδων μεταναστών νιώθει πια την

ανάγκη σήμερα να αφήσει πίσω της την εθνική εσωστρέφεια και να εκσυγχρονίσει

τους θεσμούς της Επιπρόσθετα η ελληνική εκπαίδευση ως χώρος πολιτιστικής

παραγωγής και αναπαραγωγής προσπαθεί να συνδυάσει την κυρίαρχη ιδεολογία της

συνέχειας της ελληνικότητας με τη σύγχρονη πολυπολιτισμική εκπαιδευτική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 7 από 49

πραγματικότητα της ετερότητας Έτσι φαίνεται πιο δεκτική στη διαπραγμάτευση του

περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας όπου πρεσβεύεται ότι η ελληνικότητα είναι

επιλογή του ατόμου (Κηπουροπούλου 2010 37)

Ειδικότερα το μάθημα της λογοτεχνίας ως φορέας ορισμών της κουλτούρας

είναι ο κατάλληλος χώρος για μια διαπραγμάτευση της ταυτότητας εφόσον εδώ το

άτομο αναπτύσσεται ηθικά πολιτικά κοινωνικά (Χοντολίδου 2003 26) Ο λόγος της

λογοτεχνίας δεν είναι απλώς κουβέντες ή λέξεις τυπωμένες στο χαρτί Είναι λέξεις

που προκαλούν και θέτουν σε αμφισβήτηση ιδέες και αξίες για την κουλτούρα την

κοινωνική τάξη το φύλο την εθνότητα ο λόγος της εντέλει κατασκευάζει

ταυτότητες (Ζουργός amp Χοντολίδου 2000 3-4) Εφόσον λοιπόν ο ρατσισμός και η

ξενοφοβία είναι υπαρκτά αισθήματα σε όλες τις κοινωνίες άρα και στην ελληνική

δεν χρειάζεται ένας στείρος στιγματισμός τους αλλά μια συστηματική πραγμάτευσή

τους στο σχολείο στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών μαθημάτων επομένως και κυρίως

και στο μάθημα της Λογοτεχνίας Είναι πολύ σημαντικό να διαβάσουμε σε αυτήν την

τόσο ευαίσθητη ηλικία κείμενα που μιλούν για τον ξένο όπως και να εξετάσουμε τον

τρόπο που το πραγματοποιούν προκειμένου να συμβάλουμε στην κατασκευή νέων

ταυτοτήτων (Χοντολίδου 2000182) Όπως αναφέρει και η συντάκτρια του αρχικού

σεναρίου laquoστο σενάριο με τίτλο Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip ο έφηβος μπορεί να

γνωρίσει τη μετανάστευση και τον μετανάστη μέσα από τη λογοτεχνία [hellip] μπορεί

επίσης να διαμορφώσει άποψη ή να προβληματιστεί για τη στάση του ως άτομο και

πολίτης απέναντι σε ένα κατεξοχήν πολιτικό ανθρωπιστικό ζήτημαraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι ποικίλα οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα

προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 7 από 49

πραγματικότητα της ετερότητας Έτσι φαίνεται πιο δεκτική στη διαπραγμάτευση του

περιεχομένου της εθνικής ταυτότητας όπου πρεσβεύεται ότι η ελληνικότητα είναι

επιλογή του ατόμου (Κηπουροπούλου 2010 37)

Ειδικότερα το μάθημα της λογοτεχνίας ως φορέας ορισμών της κουλτούρας

είναι ο κατάλληλος χώρος για μια διαπραγμάτευση της ταυτότητας εφόσον εδώ το

άτομο αναπτύσσεται ηθικά πολιτικά κοινωνικά (Χοντολίδου 2003 26) Ο λόγος της

λογοτεχνίας δεν είναι απλώς κουβέντες ή λέξεις τυπωμένες στο χαρτί Είναι λέξεις

που προκαλούν και θέτουν σε αμφισβήτηση ιδέες και αξίες για την κουλτούρα την

κοινωνική τάξη το φύλο την εθνότητα ο λόγος της εντέλει κατασκευάζει

ταυτότητες (Ζουργός amp Χοντολίδου 2000 3-4) Εφόσον λοιπόν ο ρατσισμός και η

ξενοφοβία είναι υπαρκτά αισθήματα σε όλες τις κοινωνίες άρα και στην ελληνική

δεν χρειάζεται ένας στείρος στιγματισμός τους αλλά μια συστηματική πραγμάτευσή

τους στο σχολείο στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών μαθημάτων επομένως και κυρίως

και στο μάθημα της Λογοτεχνίας Είναι πολύ σημαντικό να διαβάσουμε σε αυτήν την

τόσο ευαίσθητη ηλικία κείμενα που μιλούν για τον ξένο όπως και να εξετάσουμε τον

τρόπο που το πραγματοποιούν προκειμένου να συμβάλουμε στην κατασκευή νέων

ταυτοτήτων (Χοντολίδου 2000182) Όπως αναφέρει και η συντάκτρια του αρχικού

σεναρίου laquoστο σενάριο με τίτλο Όλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellip ο έφηβος μπορεί να

γνωρίσει τη μετανάστευση και τον μετανάστη μέσα από τη λογοτεχνία [hellip] μπορεί

επίσης να διαμορφώσει άποψη ή να προβληματιστεί για τη στάση του ως άτομο και

πολίτης απέναντι σε ένα κατεξοχήν πολιτικό ανθρωπιστικό ζήτημαraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι ποικίλα οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα

προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 8 από 49

να γνωρίσουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη ως ανθρώπου και πολίτη στη

χώρα που μεταναστεύει αλλά παράλληλα να τον γνωρίσουν και ως πρόσωπο

και πολίτη στην πατρίδα του τη στιγμή του γυρισμού

να αντιληφθούν την άρνηση της αποδοχής του μετανάστη ως συνέπεια

ξενοφοβικής συμπεριφοράς

να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα του ξένου και του μετανάστη

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναφέρονται στο φαινόμενο της

μετανάστευσης

να εντοπίσουν χαρακτηριστικά της ρεαλιστικής γραφής στα κείμενα που

διαβάζονται στο σενάριο

να γνωρίσουν τις αφηγηματικές τεχνικές που αυτοί χρησιμοποιούν για να

παρουσιάσουν το θέμα της μετανάστευσης

να γνωρίσουν τα εκφραστικά μέσα τη γλώσσα και το ύφος που

χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να αποδώσουν την εικόνα του μετανάστη

Γραμματισμοί

Με το σενάριο επιδιώχθηκε οι μαθητές

να αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως θέμα και τον μετανάστη ως πρόσωπο

της τοπικής και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας με την οπτική της

ευαισθησίας ενός πολίτη ο οποίος στοχάζεται για τα αίτια που οδήγησαν και

οδηγούν τους πολίτες στη μετανάστευση

να διαμορφώσουν την προσωπική τους στάση έναντι του σημερινού

μετανάστη γνωρίζοντας πως πολλοί συμπολίτες τους υπήρξαν μετανάστες

να σχολιάζουν το αξιακό σύστημα του μετανάστη

να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την εκπαιδευτικό

μέσω διαδικτύου με τη λογική διαμόρφωσης μιας ψηφιακής τάξης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 9 από 49

να ασκηθούν σε δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών γραφείου (επεξεργασίας

κειμένου παρουσίασης)

να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακές ψηφιακές εφαρμογές (συννεφόλεξο

εννοιολογικό χάρτη χρονογραμμή ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων)

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και η όλη εφαρμογή του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής Στην Α΄ φάση εφαρμόστηκε η

μετωπική διδασκαλία η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού ο κατευθυνόμενος

διάλογος καθώς και η εκφραστική ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων για την

εισαγωγή των μαθητών στη θεματική του σεναρίου και με σκοπό την αρχική

ευαισθητοποίησή τους

Στη Β΄ φάση της κυρίως ανάγνωσης το σενάριο στηρίχθηκε στην

ομαδοσυνεργατική μέθοδο Η εκπαιδευτικός είχε όσο γινόταν πιο διακριτικό ρόλο

επεμβαίνοντας όπου υπήρξε ανάγκη και ενισχύοντας τη συνεργασία των ομάδων

προκειμένου να παραγάγουν τη δική τους γνώση μέσα από τη μελέτη των δοσμένων

κειμένων τους ακολουθώντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης Καθοδηγούσε τους

μαθητές τεχνικά μόνο ως προς τη χρήση των ψηφιακών εφαρμογών και τους

επέτρεπε να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία

Στη Γ΄ φάση έγινε η παρουσίαση των εργασιών τους άρα αξιοποιήθηκε και

μεθοδολογία σχεδίων εργασίας project και μετά από κάθε παρουσίαση

ακολουθούσαν ερωτήσεις και σχολιασμός Σε αυτό το επίπεδο ήταν πιο έντονη και η

συνεργασία με την εκπαιδευτικό η οποία διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας

οπότε η διαδικασία πήρε ένα χαρακτήρα διεπιστημονικής-διαθεματικής προσέγγισης

ΕΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Και στην παρούσα εφαρμογή του σεναρίου υιοθετήθηκε η συλλογιστική της

συντάκτριας του αρχικού σεναρίου η οποία θεωρούσε πρόκληση ένα διδακτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 10 από 49

σενάριο λογοτεχνίας με θεματικό άξονα τη μετανάστευση και τη γνωριμία με τον

μετανάστη άνθρωπο και πολίτη με την επιδίωξη να αντιληφθούν οι μαθητές πως οι

Έλληνες υπήρξαν μετανάστες και βίωσαν τραγικές στιγμές σε ξένες χώρες αλλά και

η Ελλάδα σήμερα δέχεται μετανάστες οι οποίοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες

συνθήκες Άραγε έχει τη δύναμη ο ρεαλιστικός λόγος της λογοτεχνίας να συγκινήσει

τον έφηβο αναγνώστη καθώς και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για

τη ζωή

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Δεν υπάρχει άμεση αναφορά σε θέματα μετανάστευσης στα ανθολογημένα κείμενα

του σχολικού εγχειριδίου των ΚΝΛ της Γ΄ Λυκείου Παρrsquo όλα αυτά με το παρόν

σενάριο υπηρετείται ο γενικότερος σκοπός του μαθήματος που είναι η γνωριμία των

μαθητών με σύγχρονα λογοτεχνικά έργα που θίγουν προβλήματα της εποχής μας

Άλλωστε οι οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος όπως επισημαίνει και η

συντάκτρια του σεναρίου υποδεικνύουν την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε

σημαντικά ιστορικά κοινωνικά πολιτικά υπαρξιακά ζητήματα τα οποία

αναφέρονται σε λογοτεχνικά έργα επιθυμούν τον σχολιασμό των απόψεων που

εκτίθενται σε αυτά από τους μαθητές και προτείνουν την άσκησή τους στην έκφραση

τεκμηριωμένης θέσης Ένα σενάριο για τη μετανάστευση και τον μετανάστη

ευαισθητοποιεί τον έφηβο αναγνώστη και τον καλεί να συνειδητοποιήσει τη στάση

του απέναντι στο φαινόμενο αυτό

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι μαθητές αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου Αρχικά ήρθαν σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ποιήματα τραγούδια

ταινίες) σχετικό με τη θεματική του σεναρίου Δημιούργησαν laquoσύννεφα λέξεωνraquo

(word clouds) με την εφαρμογή Tagxedo για να αποδώσουν συναισθήματα

κατασκεύασαν εννοιολογικούς χάρτες με την εφαρμογή Text2mindmap για να

παραστήσουν διαπροσωπικές σχέσεις έφτιαξαν χρονογραμμές με την εφαρμογή

Dipity για να αναπαραστήσουν την πορεία των ηρώων στον χρόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 11 από 49

Επιπλέον δημιούργησαν πολυτροπικά κείμενα (με γραπτό κείμενο ήχο

βίντεο) ετοίμασαν προγράμματα παρουσίασης (PowerPoint) με τις προσωπογραφίες

των ηρώων Ανάρτησαν τις εργασίες τους σε σελίδα Wiki και έτσι είχαν όλοι

πρόσβαση σε αυτές Αξιοποίησαν τον διαδραστικό πίνακα του σχολείου για να

παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους

Για τη διακίνηση και ανταλλαγή υλικού τον σχολιασμό των αναρτήσεων την

προσωρινή αποθήκευση των αρχείων τη γενικότερη επικοινωνία των μαθητών και

της διδάσκουσας (συγχρονικής και ασύγχρονης) καθώς και την παρακολούθηση της

πορείας του σεναρίου χρησιμοποιήθηκε η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή κοινωνικής

δικτύωσης του Facebook με μια κλειστή ομάδα

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

mdash

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Ακρίβος Κώστας 1995 Τα κόκκινα Sebago στο Αλλοδαπή Αθήνα Νέα Σύνορα-

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη15-37

Βαλτινός Θανάσης 1992 Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 Αθήνα Άγρα 277

Βαλτινός Θανάσης 1993 Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική

Αθήνα Άγρα 21-24

Καπλάνι Γκαζμέντ 2006 laquoΞύνεις μνήμεςraquo laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo laquoΟ

αποδιοπομπαίος τράγος των φτωχώνraquo στο Μικρό ημερολόγιο συνόρων Αθήνα

Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ 132-134 87-88 και 145-146

Κοντολέων Μάνος 2007 [2004] Μια ιστορία του Φιοντόρ Αθήνα Πατάκης 9-35

Λογαράς Κώστας 2008 Ερημιά στο βλέμμα τους Αθήνα Μεταίχμιο 74-85 και 243-

255

Σουρούνης Αντώνης 2002 laquoΞενοφοβίαraquo στο Κυριακάτικες ιστορίες Αθήνα

Καστανιώτης 43-45

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 12 από 49

Χατζής Δημήτρης 1977 [1976] Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα Καστανιώτης 61-7587

και 123-142

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

Η καλύτερη πατρίδα (4ος διαγωνισμός μαθητικών ταινιών μικρού μήκους 1ο Πρότυπο

Πειραματικό ΓΕΛ Μανόλης Ανδρόνικος)

Νύφες Παντελής Βούλγαρης 2004 (τρέιλερ και ταινία)

Τραγούδια

laquoΣτην Αμερικήraquo στίχοι-μουσική Θανάσης Παπακωνσταντίνου ερμηνεία Σωκράτης

Μάλαμας

laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo από τον δίσκο Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος

Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980

laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo από τον δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους

αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973

Η φάμπρικα στο δίσκο Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης

Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς 1974

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ Φάση - Πριν την ανάγνωση

1η ώρα (ολομέλεια)

Η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε στις 19 Ιανουαρίου 2015 Στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου η λογοτεχνία διδάσκονταν τις δύο πρώτες ώρες της

Δευτέρας Στον χρονικό προγραμματισμό που είχε προηγηθεί φάνηκε πως τα

περιθώρια για την εφαρμογή ήταν περιορισμένα Αμέσως μετά τις χριστουγεννιάτικες

διακοπές ακολούθησε το διαγώνισμα του Α΄ τετραμήνου και ακολούθως η εφαρμογή

του σεναρίου Με δεδομένες δύο Δευτέρες που χανόταν το μάθημα γιατί το σχολείο

δεν θα λειτουργούσε οι οκτώ ώρες του σεναρίου (= 4 Δευτέρες) οδηγούσαν στις

αρχές Μαρτίου οπότε και ήταν προγραμματισμένη η επταήμερη εκδρομή των

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 13 από 49

μαθητών Θεωρώντας ότι αυτή η διακοπή θα αποσυντόνιζε τους μαθητές και οι

στόχοι του σεναρίου δεν θα μπορούσαν να υπηρετηθούν σωστά αν η εφαρμογή

συνεχιζόταν και μετά έγινε προσπάθεια να ολοκληρωθεί εξάπαντος πριν από την

προγραμματισμένη εκδρομή Αυτό σήμαινε στην ουσία ότι δεν στάθηκε εφικτό να

ενημερώσει η διδάσκουσα τους μαθητές για τα ψηφιακά εργαλεία τα οποία θα

χρησιμοποιούσαν πριν την έναρξη του σεναρίου σε εισαγωγική ώρα

Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι

επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σενάριο σχετικό με ένα κοινωνικό θέμα χωρίς να

αποκαλυφθεί ο τίτλος του Αναφέρθηκε μόνο η προοπτική συνεργασίας με την

εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα της Κοινωνιολογίας Οι μαθητές χωρίστηκαν

σε πέντε ομάδες (τέσσερις με τέσσερα άτομα και μία με πέντε σύνολο μαθητών 21)1

Ο χωρισμός δεν ήταν πλήρης γιατί κατά την πρώτη διδακτική ώρα που ήταν και η

πρώτη του ωρολογίου προγράμματος έλειπαν τέσσερις μαθητές Δεν ορίστηκαν

συντονιστές για τις ομάδες Στη συνέχεια το τμήμα πέρασε στο εργαστήριο

πληροφορικής για να προβληθούν στον διαδραστικό πίνακα τα οπτικοακουστικά

αρχεία Πρώτα προβλήθηκε η μαθητική ταινία μικρού μήκους του 1ου Πρότυπου

Πειραματικού ΓΕΛ laquoΜανόλης Ανδρόνικοςraquo Η καλύτερη πατρίδα Ακολούθησαν

ερωτήσεις σύμφωνα και με το αρχικό σενάριο και εύκολα οι μαθητές διαπίστωσαν

ότι η ταινία πραγματεύεται το θέμα της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερων

εργασιακών συνθηκών και επιπλέον ερμήνευσαν σωστά το νόημα του τίτλου η

καλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά μας τα συναισθήματα μας για τους ανθρώπους που

είναι γύρω μας

Ακολούθησαν τα τραγούδια laquoΞενιτεμένο μου πουλίraquo (από τον δίσκο

Μαντζουράνα στο κατώφλι στίχοι Γιώργος Αρμένης μουσική Χρήστος Λεοντής

ερμηνεία Γιώργος Μπαγιώκης 1980) και laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo (από τον

δίσκο Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους και άλλα τραγούδια στίχοι

Γιώργος Σεφέρης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία Λάκης Χαλκιάς και

1 Ο χωρισμός ήταν τυχαίος με βάση στίχους αγαπημένων τους τραγουδιών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 14 από 49

Ιωάννα Κιουρκτσόγλου 1973) Το τραγούδι laquoΗ φάμπρικαraquo (από το δίσκο

Μετανάστες στίχοι Γιώργος Σκούρτης μουσική Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεία

Λάκης Χαλκιάς 1974) θα ακουγόταν αργότερα στο μάθημα της Κοινωνιολογίας

Ταυτόχρονα με τη μετάδοση των τραγουδιών προβαλλόταν στον διαδραστικό πίνακα

οι στίχοι σε αρχείο Word Στη συζήτηση που ακολούθησε εντοπίστηκαν οι

διαφορετικές οπτικές γωνίες των δύο τραγουδιών στο πρώτο γίνεται αναφορά στις

δυσκολίες και τα βάσανα του μετανάστη στη ξένη γη μέσα από ένα υποθετικό

διάλογο του ποιητικού υποκειμένου με τον ξενιτεμένο Στο δεύτερο υπάρχει

πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε έναν παλιό φίλο και στον ξενιτεμένο που

επέστρεψε σε μια αλλαγμένη ωστόσο πατρίδα σε βαθμό που δεν είναι πια

αναγνωρίσιμη η πατρική γη και η αίσθηση της ξενιτιάς είναι πάλι κυρίαρχη

Μετά από αυτά διατυπώθηκε ξεκάθαρα η θεματική του σεναρίου η

μετανάστευση από την Ελλάδα η μετανάστευση στην Ελλάδα το όραμα της

επιστροφής του ξενιτεμένου Η εκπαιδευτικός ανακοίνωσε τον τίτλο laquoόλος ο κόσμος

μια ξενιτιάhellipraquo Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η πρώτη διδακτική ώρα (διάρκειας

40 λεπτών) χωρίς να υλοποιηθούν όλα τα προβλεπόμενα του αρχικού σεναρίου Η

ανάγνωση του αποσπάσματος από το Μικρό ημερολόγιο συνόρων του Γκαζμέντ

Καπλάνι μετατέθηκε για τη δεύτερη ώρα Έγινε όμως μια απαραίτητη διευκρίνιση

μεταξύ των όρων laquoμετανάστηςraquo και laquoπρόσφυγαςraquo την οποία οι μαθητές φάνηκε ότι

γνώριζαν πολύ καλά

2η ώρα

Οι τέσσερις μαθητές που είχαν λείψει την προηγούμενη ώρα προσήλθαν και

εντάχθηκαν σε ομάδες Κάθε ομάδα κάθισε μπροστά από έναν υπολογιστή

Προτιμήθηκε αυτή η διάταξη των μαθητών και όχι σε ζεύγη όπως προέβλεπε το

συνταγμένο σενάριο γιατί το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου έχει μόνο έξι

τερματικά τα οποία λειτουργούν κανονικά ενώ για την πιστή εφαρμογή του σεναρίου

θα χρειαζόταν έντεκα Άλλωστε ο λόγος που η διαμόρφωση των ομάδων

προηγήθηκε και δεν έγινε στο τέλος της Α΄ φάσης όπως ήταν προγραμματισμένο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 15 από 49

ήταν για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική δυσκολία Πριν ξεκινήσει η διαδικασία

του μαθήματος ζητήθηκε από δύο εθελοντές μαθητές να αναγνώσουν δύο

λογοτεχνικά κείμενα Προθυμοποιήθηκαν δύο κορίτσια Επειδή όμως το δίωρο της

λογοτεχνίας ήταν συνεχόμενο και το διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη

ώρα πεντάλεπτο δεν ήταν δυνατό να προετοιμαστούν οι μαθητές με πρόβα για την

εκφραστική ανάγνωση των αποσπασμάτων Τους δόθηκε χρόνος όμως όσο η

εκπαιδευτικός θα διάβαζε ένα απόσπασμα του Γκαζμέντ Καπλάνι να προετοιμάσουν

την ανάγνωσή τους καθώς και οδηγίες για τους τρόπους της εκφραστικής

ανάγνωσης

Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη ώρα του σεναρίου με την ανάγνωση του

αποσπάσματος του Γκαζμέντ Καπλάνι laquoΞύνεις μνήμεςraquo από το Μικρό ημερολόγιο

συνόρων (132-134) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στην αλβανική

καταγωγή του συγγραφέα και στην προσωπική του ιστορία Εντοπίστηκαν ακόμη

ομοιότητες στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση του μετανάστη είτε είναι

Αλβανός στην Ελλάδα είτε Έλληνας στην Αμερική Με συνδετικούς κρίκους μάλιστα

α) την αναφορά του Γκαζμέντ Καπλάνι σε μια φωτογραφία ελληνίδας νύφης κατά

παραγγελία στον έλληνα φωτογράφο Leon Pantoti και β) την αναφορά γενικά στο

μεταναστευτικό κίνημα Ελλήνων στην Αμερική έγινε μετάβαση για την προβολή του

τρέιλερ της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Νύφες2 Ακόμη οι μαθητές άκουσαν το

τραγούδι laquoΣτην Αμερικήraquo του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε εκτέλεση του

Σωκράτη Μάλαμα

Ακολούθησε η εκφραστική ανάγνωση των δύο μαθητριών Η εκπαιδευτικός

εξήγησε ότι έπρεπε να καθίσουν σε υπερυψωμένη θέση πάνω στην έδρα στη μέση

της αίθουσας να ανακοινώσουν πρώτα το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου και

μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν και να μεταδώσουν όσο πιο εκφραστικά

μπορούσαν στους συμμαθητές τους το περιεχόμενο των κειμένων Τα κείμενα που

διαβάστηκαν ήταν ένα απόσπασμα από το Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο

2 Η ίδια η ταινία προβλήθηκε στη διάρκεια της διδακτικής ώρας της Κοινωνιολογίας που ακολούθησε και πλαισίωνε το σενάριο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 16 από 49

πρώτο Αμερική3 του Θανάση Βαλτινού (21-24) το οποίο αναφέρεται στη

μετανάστευση στην Αμερική και η laquoΞενοφοβίαraquo του Αντώνη Σουρούνη από τις

Κυριακάτικες ιστορίες (43-45) το οποίο αναφέρεται στη μετανάστευση στη Γερμανία

Ακολούθησε συζήτηση γενικά για τα μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία

γνώρισε η Ελλάδα στη σύγχρονη ιστορία της το πρώτο από τα τέλη του 19ου αιώνα

έως τις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν προς υπερπόντιους προορισμούς το

δεύτερο κατά τις δεκαετίες του rsquo50 και του rsquo60 ήταν προς τη δυτική Ευρώπη την

Αμερική και την Αυστραλία ενώ το τρίτο που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας είναι

κυρίως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αυτή η τελευταία μορφή δεν

αφορά τόσο τους ανειδίκευτους εργάτες όπως οι προηγούμενες αλλά

καταρτισμένους και εξειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά προσόντα όπως

φάνηκε και στη μαθητική ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα Με αφορμή τη

συζήτηση η διδάσκουσα ρώτησε τους μαθητές αν είχαν συγγενείς μετανάστες

Αρκετοί απάντησαν θετικά τρεις μαθητές είχαν συγγενείς τους στην Αυστραλία

(Μελβούρνη) τρεις στην Αγγλία μία στη Γαλλία και ένας στην Ελβετία

Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ήταν οι μαθητές σε

ομάδες να καταγράψουν σε αρχείο Word τα συναισθήματά τους μονολεκτικά καθώς

και να καταγράψουν το συμπέρασμα της συζήτησης τους σε διαφάνεια παρουσίασης

(PowerPoint) Τα χρονικά περιθώρια όμως δεν το επέτρεπαν και οι δραστηριότητες

αυτές μετατέθηκαν στο επόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Για αυτό δεν δόθηκε το

φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης ούτε όμως και τα κείμενα που θα πραγματεύονταν οι

ομάδες

Β΄ φάση Κατά την ανάγνωση

3η ώρα

Στις 2 Φεβρουαρίου μετά από μια διακοπή δεκαπέντε ημερών το σενάριο

προχώρησε με το επόμενο συνεχόμενο δίωρο της Λογοτεχνίας Το τμήμα

3 Το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο Αμερική αντικατέστησε το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου laquoΗ κυρία Ουρανίαraquo από το βιβλίο του Το κουμπί και το φόρεμα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 17 από 49

συγκεντρώθηκε στο εργαστήριο και τα παιδιά κάθισαν στους υπολογιστές

Ολοκλήρωσαν τις εκκρεμείς δραστηριότητες της Α΄ φάσης Όμως επειδή είχε

παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρώτη επαφή με το θέμα οι εντυπώσεις

τους είχαν ξεθωριάσει Για τον λόγο αυτό η διδάσκουσα διάβασε ενισχυτικά μερικά

ακόμη σχετικά αποσπάσματα Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν laquoΗ γενιά της λάντζαςraquo

(Καπλάνι Μικρό ημερολόγιο συνόρων σ 87-88) και laquoΟ αποδιοπομπαίος τράγος των

φτωχώνraquo (όπ 145-146) Επιπλέον διάβασε και την αίτηση του Ιωσήφ Μπελέκου

(Βαλτινός Στοιχεία για τη δεκαετία του rsquo60 277) Οι μαθητές έφεραν επίσης στο νου

τους και την πλοκή από την ταινία του Π Βούλγαρη Νύφες με την οποία

ασχολήθηκαν παράλληλα στο μάθημα της κοινωνιολογίας Με βάση λοιπόν αυτό το

υλικό κατέβασαν το αρχείο με το φύλλο εργασίας της Α΄ φάσης και προχώρησαν στη

δημιουργία των δύο αρχείων α) ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (Word) όπου

κατέγραψαν τα συναισθήματα τους β) ένα αρχείο παρουσίασης (PowerPoint) όπου

συμπληρώσαν σε μία διαφάνεια την πρόταση laquoΓιατί η ξενιτιάraquo με το συμπέρασμά

τους από όσα είδαν και άκουσαν4 Ακολούθησε η ανάρτηση στην κλειστή ομάδα του

Facebook (Γ3σενάριο2)

Με βάση την καταγραφή των συναισθημάτων τους η εκπαιδευτικός προχώρησε

στη δημιουργία συννεφόλεξου με την εφαρμογή Tagxedo5 Όλες οι ομάδες ανέφεραν

το φόβο και τη νοσταλγία ενώ από τρεις αναφορές είχε η απελπισία η αγωνία και η

μοναξιά Τα αρχεία παρουσίασης των ομάδων με τα συμπεράσματά τους

αναρτήθηκαν επίσης στο Facebook και στη σελίδα του Wiki (Γιατί η ξενιτιάhellip)

Όλες οι ομάδες συνδύασαν μικρό κείμενο και φωτογραφία6 (τυπικό παράδειγμα

Τεκμήρια xenitia_omada1) ενώ μια ομάδα που ήθελε να προσθέσει και ένα μουσικό

κομμάτι αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το κατέβασμα του αρχείου από το

YouTube και το ακύρωσε τελικά

4 Υπενθυμίζουμε ότι αυτή η δράση έγινε από τις πέντε ομάδες αντί για δυάδες που πρόβλεπε το αρχικό σενάριο λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων ΗΥ στο εργαστήριο5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο feelingsjpg6 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο xenitia_omada1ppt

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 18 από 49

Πριν το τέλος της διδακτικής ώρας η εκπαιδευτικός μοίρασε σε φωτοτυπίες τα

αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων με τα οποία θα ασχολούνταν οι ομάδες

Κάθε μέλος πήρε ένα αντίγραφο του κειμένου που αντιστοιχούσε στην ομάδα του για

περισσότερη αυτονομία στη μελέτη Παράλληλα τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από

το Facebook το φύλλο εργασίας για τη Β΄ φάση το οποίο αντιστοιχούσε στην ομάδα

τους πάνω στην επιφάνεια εργασίας Δεν μοιράστηκαν όλα τα κείμενα στα μέλη όλων

των ομάδων γιατί α) δεν ήταν εφικτή η διάθεσή τους σε ψηφιακή μορφή (όπως

προέβλεπε το αρχικό σενάριο) β) δεν υπήρχε η δυνατότητα για πολυσέλιδες

εκτυπώσεις λόγω τεχνικού προβλήματος του φωτοτυπικού γ) φάνταζε μάλλον

περιττή ενέργεια εφόσον στη συγκεκριμένη τάξη που εφαρμόστηκε το σενάριο ήταν

εμφανής η απροθυμία των μαθητών να ασχοληθούν με επιπλέον εργασία εκτός ωρών

διδασκαλίας (όχι τόσο από έλλειψη ενδιαφέροντος όσο εξαιτίας του βεβαρυμένου

προγράμματος προετοιμασίας τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις)

4η ώρα

Επειδή η Β΄ φάση ξεκίνησε καθυστερημένα κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει και σε αυτό

το σημείο η ροή του αρχικού σεναρίου και να παρακαμφθεί η εκφραστική ανάγνωση

αποσπασμάτων των κειμένων Εκτός από την πίεση του χρόνου δεν θα ήταν δυνατό

σε ένα συνεχόμενο δίωρο οι πέντε εθελοντές μαθητές (ένας από κάθε ομάδα) να έχει

τη δυνατότητα να επιλέξει να προετοιμάσει και να αναγνώσει αποσπάσματα με τον

ιδιαίτερο τρόπο που θα απαιτούσε μια εκφραστική ερμηνεία Έτσι οι μαθητές

αρκέστηκαν στην εμπειρία που απέκτησαν στη διάρκεια της Α΄ φάσης και πέρασαν

στο επόμενο βήμα της σιωπηλής ατομικής ανάγνωσης Προς ευχάριστη έκπληξη της

εκπαιδευτικού στο μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής ώρας κατά την οποία διήρκεσε

η ανάγνωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία και οι μαθητές έμοιαζαν προσηλωμένοι

στο έργο τους Η εκπαιδευτικός προσέγγισε κάθε ομάδα έκανε μια σύντομη

εισαγωγή για το κείμενο που είχαν αναλάβει και τους εφιστούσε την προσοχή στο

ζητούμενο της δραστηριότητας 1 Επίσης τους ζήτησε να διαβάσουν την εισαγωγή

στο φύλλο εργασίας και να φροντίσουν στη διάρκεια της ανάγνωσης να

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 19 από 49

υπογραμμίζουν φράσεις και λέξεις που θα τους βοηθούσαν αργότερα να συνθέσουν

τα πορτρέτα των ηρώων Δόθηκε έμφαση στο σημείο αυτό γιατί η σύνθεση των

προσωπογραφιών θα έπρεπε οπωσδήποτε να υποστηρίζεται από αναφορές στο

κείμενο Επίσης τους πρότεινε καταμερισμό των εργασιών στα μέλη της ομάδας

όπως άλλωστε προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο Έτσι θα μπορούσαν

μεμονωμένα ή σε δυάδες να ασχοληθούν με έναν από τους ήρωες και να αναλάβουν

τη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του

Όπως όριζε και το συνταγμένο σενάριο η 1η ομάδα διάβασε laquoΤα κόκκινα

Sebagoraquo από την Αλλοδαπή του Κώστα Ακρίβου και όφειλε να ολοκληρώσει τις

δραστηριότητες του φύλου εργασίας 1ης ομάδας η 2η ομάδα διάβασε τα δύο πρώτα

κεφάλαια από το έργο Μια ιστορία του Φιοντόρ του Μάνου Κοντολέων και έπρεπε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 2ης ομάδας η 3η ομάδα

διάβασε το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo από το Διπλό Βιβλίο

του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας 3ης ομάδας η 4η ομάδα διάβασε το κεφάλαιο laquoΗ τελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo επίσης από το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή και είχε να ολοκληρώσει

τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 4ης ομάδας και τέλος η 5η ομάδα διάβασε

αποσπάσματα από το βιβλίο του Κώστα Λογαρά Ερημιά στο βλέμμα τους και είχε να

ολοκληρώσει τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 5ης ομάδας

Τα φύλλα εργασίας των ομάδων δόθηκαν ελαφρά τροποποιημένα σε σχέση με

αυτά του αρχικού σεναρίου και χωρίς τις ατομικές εργασίες που τις ακολουθούσαν

Εξαίρεση αποτέλεσε μόνο η ατομική εργασία της 3ης ομάδας για τη συσχέτιση του

πρωταγωνιστή Κώστα με τον Κάσπαρ Χάουζερ η οποία θεωρήθηκε απαραίτητη για

την προσέγγιση του κειμένου και προστέθηκε με παραλλαγές ως προέκταση της

δραστηριότητας 2 στο φύλλο εργασίας της ομάδας Στα φύλλα της 4ης και 5ης ομάδας

προστέθηκε ως επιπλέον δραστηριότητα η συμπλήρωση πίνακα αφηγηματικών

τεχνικών γλώσσας και ύφους (παρόμοιου με αυτόν που έπρεπε να συμπληρώσουν οι

τρεις πρώτες ομάδες) Επίσης οι δραστηριότητες 1 και 2 των ομάδων αυτών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 20 από 49

συγχωνεύτηκαν Οι ομάδες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τη δραστηριότητα 1 χωρίς

όμως να προλάβουν να την ολοκληρώσουν

5η ώρα

Στο τρίτο δίωρο η εφαρμογή του σεναρίου προχώρησε και οι μαθητές κλήθηκαν να

ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα 1 Τα κείμενα ξαναμοιράστηκαν στις ομάδες7

ανακεφαλαιώθηκαν τα βασικά στοιχεία τους Πηγαίνοντας σε κάθε ομάδα η

εκπαιδευτικός έδωσε γενικές πληροφορίες για τους συγγραφείς καθώς και οδηγίες

για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων Έπρεπε πρώτα να διασαφηνίσουν το σκηνικό

πλαίσιο των κειμένων τους ορίζοντας τον χρόνο και τον χώρο όπου εκτυλίσσονταν η

δράση

Ακόμη οι μαθητές διερεύνησαν την οπτική γωνία από την οποία

καταγράφονταν το φαινόμενο της μετανάστευσης η 1η ομάδα στο κείμενο του Κ

Ακρίβου έβλεπε τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή κοινωνία αντιμετώπιζε τον

παρείσακτο μετανάστη (περίπτωση Ισμαήλ σύγχρονου αλβανού μετανάστη στην

Ελλάδα) η 2η ομάδα με το κείμενο του Μ Κοντολέων φώτιζε τους κύριους λόγους

που προκαλούν το φαινόμενο της μετανάστευσης πρόκειται συνήθως για πολιτικές

και οικονομικές αλλαγές Επίσης το κείμενο φώτιζε και την πλευρά του μετανάστη

που θέλει να αφομοιωθεί καθώς και εκείνου που αρνείται συνειδητά να

ενσωματωθεί πόσο μάλλον να αφομοιωθεί στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνει

(περίπτωση μητέρας και Λιούμπας σύγχρονων ρωσίδων μεταναστριών στην

Ελλάδα) Η 3η ομάδα με το κείμενο του Δ Χατζή laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo έβλεπε την οπτική του ανέστιου πια απάτριδος μετανάστη ο οποίος

αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά ούτε εκεί από όπου ξεκίνησε ούτε εκεί όπου

πήγε και βιώνει την αλλοτριωμένη μοναξιά του (περίπτωση Κώστα έλληνα

μετανάστη στη Γερμανία του rsquo60) Η 4η ομάδα με την laquoΤελευταία αρκούδα του

Πίνδουraquo του Δ Χατζή έβλεπε τον μετανάστη που ζει με το όνειρο της επιστροφής

7 Για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιοι μαθητές να ξεχάσουν να το φέρουν μαζί τους δεν δόθηκαν τα κείμενα στους μαθητές για να τα πάρουν στο σπίτι τους αλλά τα φύλαξε η εκπαιδευτικός σε ειδικό φάκελο στο σχολείο και τους τα διένειμε ξανά

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 21 από 49

διατηρεί με εμμονή την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητά του εξωραΐζοντας το παρελθόν

αλλά νιώθει ισχυρή ματαίωση όταν μετά από είκοσι χρόνια αντικρίζει μια αλλαγμένη

γενέτειρα (περίπτωση Σκουρογιάννη έλληνα επίσης μετανάστη στη Γερμανία) Η 5η

ομάδα τέλος έβλεπε τις δυσκολίες του μετανάστη που αγωνίζεται να ενταχθεί στη

νέα γη αλλά και τη στάση του απέναντι στον άλλο μετανάστη8 (περίπτωση

Γιαννούλας ελληνίδας μετανάστριας στην Αμερική)

Οι ομάδες χρειαζόταν να αποτυπώσουν σε διαφάνειες ενός αρχείου

παρουσίασης (PowerPoint) τα πορτρέτα των βασικών χαρακτήρων9 Έπρεπε ακόμη

να συνοδεύσουν τους χαρακτηρισμούς τους με λέξεις φράσεις περιόδους του

κειμένου που φώτιζαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους Κάνοντας το κείμενό

τους πολυτροπικό μπορούσαν να προσθέσουν σχετικές φωτογραφίες και εικόνες

6η ώρα

Παρόλο που είχε προβλεφθεί πως μια διδακτική ώρα θα ήταν αρκετή για να

ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα δημιουργίας του αρχείου παρουσίασης φάνηκε

πως δεν ήταν Οι μαθητές εξάντλησαν και την επόμενη ώρα παρά τις συνεχείς

προτροπές της εκπαιδευτικού να συντομεύσουν Έτσι δεν ξεκίνησε καθόλου η

δραστηριότητα 2 για τη δημιουργία εννοιολογικών πινάκων και χρονογραμμών

Γενικώς οι μαθητές ανταποκρίνονταν αργά στις απαιτήσεις του σεναρίου Δεν

δυσανασχετούσαν με αυτά που τους αναθέτονταν αλλά εμπλέκονταν χαλαρά και

πάντως χωρίς διάθεση να εμβαθύνουν Ασχολήθηκαν όλα τα παιδιά όχι με τον ίδιο

βαθμό και στις τρεις από τις πέντε περιπτώσεις η εργασία της ομάδας ήταν

αποτέλεσμα της κινητοποίησης συγκεκριμένων μελών Χρειαζόταν και εδώ η

εκπαιδευτικός να παρεμβαίνει και να προκαλεί όσο μπορούσε και την κινητοποίηση

των υπολοίπων

Στο τέλος της ώρας οι ομάδες αποθήκευσαν το αρχείο τους και το ανέβασαν

στον ιστοχώρο του Facebook Ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της δραστηριότητας 1

8 Πχ απέναντι στη Μεξικάνα φίλη και τον Αλβανό Μπεν9 Εξαίρεση αποτέλεσε η 3η ομάδα που σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο ως πρώτη δραστηριότητα έπρεπε να καταγράψει το σκηνικό πλαίσιο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 22 από 49

υπάρχει στο φάκελο των Τεκμηρίων10 Επίσης οι συντονιστές των ομάδων

ανάρτησαν τα αρχεία τους και στο Wiki του σεναρίου laquoΓιατί η ξενιτιάhellipraquo

7η ώρα

Ως αφόρμηση και σύνδεση με τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός σε αυτή τη

συνάντηση χρησιμοποίησε μια είδηση της προηγούμενης μέρας την οποία διέδωσαν

τα δελτία ειδήσεων και αφορούσε την αυτοκτονία νεαρού πακιστανού μετανάστη σε

κέντρο κράτησης11 Ο άτυχος νεαρός είχε περάσει παράνομα τα σύνορα τέσσερις

φορές όσες και ο Ανδρέας Κορδοπάτης πηγαίνοντας στην Αμερική στο Συναξάρι του

Θ Βαλτινού το οποίο είχαμε διαβάσει στην Α΄ φάση Αναφορά έγινε και στον

Γκαζμέντ Καπλάνι που πέρασε δεκαοκτώ φορές τα σύνορα ξοδεύοντας δύο χρόνια

της ζωής του σε αυτό το ατέλειωτο πηγαινέλα

Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις τρεις πρώτες ομάδες αρχικά να συμπληρώσουν

τον πίνακα αφηγηματικών τεχνικών γλώσσας και ύφους της δραστηριότητας 312 του

φύλλου εργασίας τους Η λογική ήταν ότι μετά θα μπορούσαν απερίσπαστοι να

ασχοληθούν με τη ψηφιακή εφαρμογή της δραστηριότητας 2 (την κατασκευή

εννοιολογικού χάρτη ή χρονογραμμής) Όμως εφόσον οι δύο τελευταίες ομάδες δεν

είχαν στο φύλλο εργασίας του αρχικού σεναρίου παρόμοια δραστηριότητα τους

ζητήθηκε να τη συμπληρώσουν επιπλέον σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου Έτσι

θα υπήρχαν παρόμοιοι άξονες για την τελική παρουσίαση των εργασιών των ομάδων

ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγησή τους Η πρώτη ώρα που ήταν και η πρώτη του

ημερησίου προγράμματος άρα και μικρότερης διάρκειας αναλώθηκε στη

συμπλήρωση του πίνακα Δεν θυμόντουσαν σε λεπτομέρειες τα παιδιά τα κείμενά

τους και κατέγραψαν στοιχεία στον πίνακά τους μάλλον πρόχειρα Όλες οι ομάδες

βέβαια συζητούσαν για την τελική επιλογή των σχολίων τους ιδιαίτερα για τη

10 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο portreta_omada5ppt11 Πρόκειται για 28χρονο Πακιστανό που απαγχονίστηκε στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας Είχε μεταφερθεί εκεί μετά τη σύλληψή του για παράνομη είσοδο στη χώρα στην Κρήτη Η τραγική του ιστορία θύμιζε πολύ την άλλη του Ισμαήλ από τα laquoΚόκκινα Sebagoraquo12 Ανατρέποντας τη σειρά παράθεσης των δραστηριοτήτων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 23 από 49

γλώσσα και το ύφος του κειμένου τους ενώ κάποιοι απεύθυναν την ερώτηση για τα

είδη των αφηγηματικών τρόπων στην εκπαιδευτικό Σε αυτή τη δραστηριότητα

μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης είχαν τον πρώτο λόγο Ολοκλήρωσαν και

αποθήκευσαν στο φάκελο τους στην επιφάνεια εργασίας13 Παράλληλα όσο

εργάζονταν οι ομάδες η εκπαιδευτικός περνώντας από την καθεμία άφησε και το

βιβλίο από το οποίο προερχόταν το απόσπασμά τους για να δουν και την τυπωμένη

εκδοχή του

8η ώρα

Οι ομάδες με τα κείμενα του Κ Ακρίβου και του Μ Κοντολέων (1η amp 2η)

επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα Text2mindmap και κατασκεύασαν εννοιολογικούς

χάρτες για τη δραστηριότητα 2 χρησιμοποιώντας ως κόμβους τους χαρακτήρες του

κειμένου και ως συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ τους14 Μάλιστα η 2η ομάδα

χρησιμοποίησε και ως ξεχωριστούς κόμβους τα δύο χωροχρονικά πλαίσια ζωής των

βασικών ηρωίδων (ΕΣΣΔ Ελλάδα) Η 3η ομάδα συνέχισε με την προσωπογραφία του

Κώστα όπως όριζε το συνταγμένο σενάριο Η 4η και η 5η μέσω του λογαριασμού

που άνοιξε η διδάσκουσα στη ψηφιακή εφαρμογή Dipity δημιούργησαν θέματα

(topics) που αντιστοιχούσαν στα κείμενά τους (laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo

και το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους) Μέσα σε αυτά κατασκεύασαν

χρονογραμμές προσθέτοντας σε κάθε γεγονός τίτλο περιγραφή εικόνα και βίντεο ή

τραγούδι από το YouTube15 Τέλος οι ομάδες αποθήκευσαν τις εργασίες τους στον

φάκελό τους

Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές ήταν πιο δραστήριοι και πολύ γρήγορα

εξοικειώθηκαν με τη λογική της εφαρμογής παρrsquo όλο που δεν είχε προηγηθεί

επίδειξή της από τη διδάσκουσα Δεν είχαν απορίες και τελείωσαν τη δραστηριότητά

τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου Μάλιστα ήταν σχεδόν όλοι έτοιμοι πριν τη

λήξη της ώρας αλλά εφόσον δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει η παρουσίαση των

13 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi3_omada3doc14 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο mindmap_omada1jpg15 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο screenshot_timelinedoc

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 24 από 49

εργασιών των ομάδων που αφορούσε τη Γ΄ φάση κρίθηκε καλύτερο να την

αφήσουμε για το επόμενο και τελευταίο δίωρο

Γ΄ φάση-Μετά την ανάγνωση

9η και 10η ώρα

Συνεχίστηκε η εφαρμογή του σεναρίου με την παρουσίαση των εργασιών16 των

ομάδων στις ώρες της Κοινωνιολογίας Σε αυτή τη φάση επεκτάθηκε η συνεργασία

με τη συνάδελφο που διδάσκει το μάθημα Παρακολουθώντας από κοινού τις

δραστηριότητες των μαθητών ενημερώθηκε εύκολα για τα θέματα που απασχόλησαν

τις ομάδες και τον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν τα κείμενά τους Μπορούσε

έτσι να παρεμβαίνει και να προσθέτει μαζί με τη φιλόλογο το θεωρητικό πλαίσιο του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης Με τη διεπιστημονική-διαθεματική αυτή

προσέγγιση θεωρούμε ότι εξυπηρετήθηκε ευρύτερα η στοχοθεσία του σεναρίου που

αφορούσε τις γνώσεις για τον κόσμο τις αξίες τις πεποιθήσεις και τις στάσεις ζωής

Έτσι λοιπόν οι δύο εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας

παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις των ομάδων Να επισημανθεί πως είχε προηγηθεί

μια σχετική συζήτηση με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας ήδη σε προγενέστερη

διδακτική ώρα Η διαδικασία ορίστηκε ως εξής πρώτα μοιράστηκαν τα φύλλα

αξιολόγησης17 και ζητήθηκε από κάθε ομάδα να ξεκινά την παρουσίασή της με μια

σύντομη απόδοση του περιεχομένου του κειμένου που μελέτησε να προχωρά στην

προβολή και σχολιασμό των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της (1η 2η και 3η

δραστηριότητα) και να κλείνει με ανάγνωση μικρού αποσπάσματος δικής τους

επιλογής από το κείμενό τους Σε όλη τη διάρκεια θα έπρεπε να είναι σε θέση να

απαντούν σε ερωτήσεις των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών τους Οι άλλες

ομάδες συμπλήρωναν το φύλλο αξιολόγησης

16 Η παρουσίαση των εργασιών στο συνταγμένο σενάριο ανήκε στη Β΄ φάση Στην παρούσα εφαρμογή μεταφέρθηκε στη Γ΄ φάση17 Τα φύλλα αξιολόγησης τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες της συγκεκριμένης εφαρμογής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 25 από 49

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η παρουσίαση ξεπέρασε κατά πολύ τα

προβλεπόμενα χρονικά όρια των έξι λεπτών όμως προτιμήθηκε αυτή η τακτική γιατί

κέρδισε το ενδιαφέρον των μαθητών και τους κινητοποίησε Η αντίδραση των

παιδιών που έκαναν την παρουσίαση ήταν πιο ζωηρή η ομάδα βρήκε τη

συλλογικότητά της και ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον αλλά και η διάδραση με τους

συμμαθητές των άλλων ομάδων ήταν εντονότερη καθώς συχνά οι τελευταίοι

παρενέβαιναν για να ρωτήσουν και να σχολιάσουν Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

βοήθησε στη θεωρητικοποίηση των γνώσεων των μαθητών τόσο στον τομέα της

κοινωνικής επιστήμης όσο και στον τομέα της λογοτεχνίας

Σε κάθε περίπτωση ζητούνταν από τις ομάδες να δηλώσουν από ποια σκοπιά

και με ποιες αφηγηματικές τεχνικές το κείμενό τους πραγματευόταν το φαινόμενο της

μετανάστευσης Με την τεχνική της εσωτερικής εστίασης και πρωτοπρόσωπη

αφήγηση laquoΤα κόκκινα Sebagoraquo απέδωσαν τον τρόπο με τον οποίο μια κλειστή

κοινωνία αντιμετωπίζει τον παρείσακτο μετανάστη καθώς και τον ασφυκτικό

ψυχολογικό κλοιό στον οποίο βρίσκεται ο τελευταίος Η ομάδα παρουσίασε τα

πορτρέτα των ηρώων τον εννοιολογικό χάρτη και τον πίνακα των τεχνικών Διάβασε

το απόσπασμα όπου ο αφηγητής βρίσκει τον Ισμαήλ στο πηγάδι

Η πορεία της Λιούμπα στο κείμενο Μια ιστορία του Φιοντόρ δόθηκε σε

τριτοπρόσωπη αφήγηση η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια της ρεαλιστικής μόνο

διήγησης και έδωσε το στίγμα του μετανάστη που επιδιώκει την αφομοίωση

(μητέρα) και του μετανάστη που την αρνείται (Λιούμπα) Ο σχολιασμός της αλλαγής

στη σχέση μητέρας-κόρης μετά τη μακροχρόνια απόστασή τους παρακίνησε

μάλιστα μία μαθήτρια του τμήματος με ξενική καταγωγή να εκμυστηρευτεί παρόμοια

εμπειρία της18 Η δεύτερη ομάδα έδειξε τα πορτρέτα τον εννοιολογικό χάρτη και τον

πίνακα τεχνικών Τέλος επέλεξε για ανάγνωση το απόσπασμα με το πέρασμα της

Λιούμπα από την πλατεία και την αντίδραση των κατοίκων Συμμετείχαν όλα τα

18 Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι με κανέναν τρόπο δεν ζητήθηκε από τη μαθήτρια να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μολονότι ήταν γνωστή η καταγωγή της αλλά αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίσει αν η ίδια επιθυμούσε να μιλήσει για αυτήν ή όχι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 26 από 49

μέλη Στην ολομέλεια συζητήθηκε η εξωραϊσμένη εικόνα που είχε το κορίτσι για τη

μακρινή της πατρίδα η οποία αποδίδεται με ποιητική γλώσσα καθώς και η οδυνηρή

εντύπωση που της προκάλεσε η σύγχρονή της πραγματικότητα η οποία αποδίδεται

με ρεαλισμό επίσης έγινε συσχετισμός με το γάμο συμφέροντος της Ελένης και του

κυρ-Θανάση και τους γάμους κατά παραγγελία που διέπραξαν οι laquoΝύφεςraquo στην

ταινία του Π Βούλγαρη

Η τρίτη ομάδα ακολούθησε με το κεφάλαιο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη

χώραraquo Η αφήγηση εδώ είναι πρωτοπρόσωπη δίνει όμως και την αίσθηση του

διαλόγου με τον συγγραφέα ο οποίος καταγράφει μέσα από τη συζήτησή τους

ρεαλιστικά τα χαρακτηριστικά της ζωής του μετανάστη Είναι ένα βιβλίο που μιλά

για ένα βιβλίο που θα γραφτεί (διπλό βιβλίο) Η ομάδα παρουσίασε τον τόπο και

χρόνο του αφηγήματος το πορτρέτο του Κώστα τον πίνακα τεχνικών και την ιστορία

του Κάσπαρ Χάουζερ προκειμένου να αιτιολογήσει τον τίτλο Με αφορμή το

κείμενό τους έγινε συζήτηση για τον μετανάστη που αισθάνεται άπατρις και δεν

νοσταλγεί αφομοιωμένος από μια αλλοτριωμένη ζωή σύγχρονης μεγαλούπολης ένας

γκασταρμπάιτερ Ένας μαθητής από το ακροατήριο αντέδρασε έντονα στην ιδέα ότι

κάποιος μπορεί να απαρνηθεί την πατρίδα του και προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα

συζήτηση πάνω στο θέμα Επίσης έγινε σύγκριση ανάμεσα στη στάση της έφηβης

Λιούμπα που νοσταλγεί την πατρίδα της και του Κώστα με τη δύσκολη παιδική

ηλικία στο φτωχό χωριό του Βόλου ο οποίος δε νιώθει καμία νοσταλγία Τα παιδιά

στο τέλος ανέγνωσαν το απόσπασμα στο οποίο ο Κώστας πληρώνει το νοίκι στη

Φράου Μπάουμ

11η amp 12η ώρα

Στις 2 Μαρτίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το σενάριο με την παρουσίαση των

εργασιών των δύο τελευταίων ομάδων στο δίωρο της Λογοτεχνίας Στο δεύτερο

κείμενο του Χατζή laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo είχαμε την περίπτωση του

μετανάστη ο οποίος αντλεί δύναμη από τη νοσταλγία του και ζει με το όνειρο της

επιστροφής Η πατρίδα εξιδανικεύεται όπως και στην περίπτωση της Λιούμπα μόνο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 27 από 49

που εδώ βλέπουμε και τη ματαίωση του ονείρου Ο ήρωας επιστρέφει σε μια πατρίδα

που άλλαξε και για αυτό νιώθει διπλά μόνος Εύκολα η ομάδα αναγνώρισε τη

μοναξιά του ήρωα και την ταύτισή του με τη μοναχική αρκούδα Αφηγηματικά ο

πρωτοπρόσωπος αφηγητής Κώστας διηγείται και την ιστορία του άλλου

γκασταρμπάιτερ Σκουρογιάννη ανεπαίσθητα όμως μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπο

αφηγητή που παρακολουθεί ως παντογνώστης τις πράξεις και τις σκέψεις του ήρωα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά παρατήρησαν πως ούτε η μοίρα του

Κώστα ο οποίος δεν ήθελε πατρίδα ούτε του Σκουρογιάννη ο οποίος ζούσε με το

όραμα της επιστροφής έγινε καλύτερη με τη μετανάστευση Αναφέρθηκαν με

αφορμή το κείμενο σε περιπτώσεις γνωστών τους που επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά

από διαμονή στο εξωτερικό Η ομάδα παρουσίασε το πορτρέτο τη χρονογραμμή της

και τον πίνακα με τις αφηγηματικές τεχνικές και διάβασε απόσπασμα με τις πρώτες

στιγμές του ήρωα στο Ντομπρίνοβο μετά την επιστροφή του

Ακολούθησε η πέμπτη ομάδα και παρουσίασε με την ίδια σειρά τις δικές της

εργασίες για το απόσπασμα από το Ερημιά στο βλέμμα τους του Κ Λογαρά Στο δικό

της κείμενο είχαμε την ξεκάθαρη περίπτωση ενός τριτοπρόσωπου παντογνώστη

αφηγητή ο οποίος εστίαζε στη Γιαννούλα και περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο τη ζωή

της Σε αυτό το κείμενο είδαμε την Ελλάδα ως χώρα αποστολής αλλά και ως χώρα

υποδοχής μεταναστών Φάνηκε από τα πορτρέτα της Γιαννούλας και του Μπεν η

ομοιότητα στα συναισθήματα που βιώνουν οι μετανάστες καθώς και στις συνθήκες

ζωής τους Το πρωτότυπο που είχε η εργασία αυτής της ομάδας ήταν ότι στη

χρονογραμμή τους πρόσθεσαν βίντεο και τραγούδι ενώ η προηγούμενη ομάδα είχε

αρκεστεί σε κείμενο και εικόνες Διάβασαν απόσπασμα με τη διαμονή του Μπεν στο

παλιό λεωφορείο

Ακολούθησε η συλλογή των φύλλων αξιολόγησης των ομάδων Την καλύτερη

βαθμολογία συγκέντρωσε η πρώτη ομάδα και πολύ κοντά ακολουθούσε η τρίτη και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 28 από 49

μετά η δεύτερη Χαμηλότερο σκορ είχε η τέταρτη και ακόμη χαμηλότερο η πέμπτη

ομάδα19

Διανεμήθηκαν και φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου Συλλέχθηκαν

συμπληρωμένα 15 φύλλα Στην πρώτη ερώτηση η πλειοψηφία των απαντήσεων

έδειξε ότι πολύ θεώρησαν οι μαθητές ότι βελτιώθηκε η γνώση τους για το φαινόμενο

της μετανάστευσης (9 στα 15) ενώ 6 μαθητές θεώρησαν ότι βελτιώθηκε αρκετά Στη

δεύτερη ερώτηση για τις γνώσεις για τη λογοτεχνία η πλειοψηφία αποφάνθηκε ότι

βελτιώθηκε αρκετά (9 στα 15) πέντε μαθητές πολύ και ένας μόνο μέτρια Ως θετικό

στοιχείο του σεναρίου χαρακτήρισαν τις γνώσεις που απέκτησαν για το φαινόμενο

της μετανάστευσης καθώς και τις παρουσιάσεις των ομάδων με το PowerPoint

Αδύναμο στοιχείο εντόπισε μόνο ένας μαθητής αναφορικά με τη δραστηριότητα 3

Η δημιουργία διαδραστικής αφίσας την οποία προέβλεπε το συνταγμένο

σενάριο με τη χρήση του Glogster παρακάμφθηκε γιατί πρώτον το σενάριο είχε ήδη

υπερβεί τα χρονικά του όρια κατά πολύ και δεύτερον οι μαθητές με τη λεπτομερή

παρουσίαση των ομάδων είχαν ήδη σχηματίσει μια πολύ καλή εικόνα του βασικού

θέματος

19 Οι αριθμοί 3 2 1 αντιστοιχούσαν στις τιμές πολύ αρκετά και μέτρια και η βαθμολογία είχε ως εξής ομάδα 1= 43 ομάδα 2=40 ομάδα 3=42 ομάδα 4=38 ομάδα 5=28

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 29 από 49

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο εργασίας Α΄ Φάσης

Ακούσατε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα Μικρό ημερολόγιο συνόρων του

Γκαζμέντ Καπλάνι το μυθιστόρημα Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη του Θανάση

Βαλτινού και το διήγημα του Αντώνη Σουρούνη laquoΞενοφοβίαraquo Η ανάγνωση των

κειμένων η ταινία μικρού μήκους Η καλύτερη πατρίδα που παρακολουθήσατε το

τρέιλερ της ταινίας Νύφες τα τρία τραγούδια που ακούσατε (laquoΞενιτεμένο μου

πουλίraquo laquoΟ γυρισμός του ξενιτεμένουraquo και laquoΣτην Αμερικήraquo) όπως και η συζήτηση

που ακολούθησε ανέδειξαν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης και τον

τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας βίωσε το φαινόμενο αυτό άλλοτε και το βιώνει

και σήμερα

Ανά ομάδες αποτυπώστε α) τα συναισθήματα σας σε ένα αρχείο επεξεργασίας

κειμένου (Word) και β) τις συμπερασματικές σας σκέψεις με τη χρήση του

προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) Δημιουργήστε μία-δύο διαφάνειες όπου

εκτός του λεκτικού κειμένου μπορείτε να ενσωματώσετε εικόνες ή φωτογραφίες από

το διαδίκτυο και ήχο (προαιρετικά) Τίτλος της παρουσίασης ΟΜΑΔΑ hellip laquoγιατί η

ξενιτιάhellipraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 30 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Α΄ ομάδα

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα sebago

Εισαγωγικά

Αφού Α) διαβάσετε το οπισθόφυλλο της συλλογής laquoΜαύρη κλωστή που

συνδέει τις έντεκα ιστορίες αυτού του βιβλίου είναι η άρνηση των Ξένων Σε

ορισμένες αφηγήσεις ο άτεγκτος ρατσισμός καθορίζει

ανενόχλητος τη μοίρα των προσφύγων ενώ σε άλλες

υποφώσκει και επωάζει το δύσκολο μέλλον των ηρώων

του Όταν δεν παρουσιάζεται με γυμνό το πρόσωπο

ελίσσεται στις ύπουλες παραλλαγές του ή μεταμορφώνεται σε

λόγο παραμυθιού Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σαν την

Εθνική Οδό που κόβει κάθετα και καταργεί τους

χωματόδρομους των χωραφιών που διασχίζει Σε άλλες

εποχές όλοι εμείς -αυτόχθονες και μετανάστες- αυτή την

Εθνική Οδό θα τη λέγαμε Πατρίδα Σήμερα δυστυχώς και συχνά Αλλοδαπήraquo

Β) Διαβάστε με ατομική ανάγνωση ολόκληρο το διήγημα και συμπληρώστε τις

παρακάτω δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1

Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε τις

προσωπογραφίες των ηρώων της ιστορίας του Ισμαήλ του Νίκου και του αφηγητή

Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και εκφράσεις του κειμένου που αναφέρονται

στους ήρωες και τεκμηριώνουν το πορτρέτο τους όπως το αποδίδετε Σε κάθε

διαφάνεια μπορείτε να ενσωματώσετε και εικόνες αν κρίνετε πως βοηθούν στην

καλύτερη απόδοση του πορτρέτου (προαιρετικά)

Σε ξεχωριστή διαφάνεια σχηματίστε το πορτρέτο των προσώπων που

περιβάλλουν τους ήρωες Θυμόσαστε πως ο κοινωνικός περίγυρος ως χορός

τραγωδίας πλαισιώνει τους ήρωες και συμβάλλει στην ανάδειξη του ήθους τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 31 από 49

Δραστηριότητα 2

Αφού φτιάξατε τα πορτρέτα των ηρώων αποτυπώστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Χρησιμοποιήστε τη διαδικτυακή εφαρμογή Text2mindmap και στους κόμβους

τοποθετείστε τα πρόσωπα ενώ οι σύνδεσμοι προσδιορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των

προσώπων

Δραστηριότητα 3

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γίνει κατανοητό πως η

ποιητική του διηγήματος στηρίζεται στη ρεαλιστική γραφή του δημιουργού η οποία

με τον τρόπο της συμβάλλει στην ανάδειξη της τραγικότητας της ιστορίας

Κώστας Ακρίβος Τα κόκκινα Sebago

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κλπ) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες αποθηκεύονται στον φάκελο του

σεναρίου και αναρτώνται στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 32 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Β΄ΟΜΑΔΑ

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Εισαγωγικά ο Μάνος Κοντολέων στο μυθιστόρημά του Μια ιστορία του

Φιοντόρ δημιούργησε τη μυθιστορηματική του παρέα για να

απαντήσει σε ερωτήματα όπως Πώς νιώθει ο μετανάστης

Τι κρατάει και τι αφήνει από την προσωπική του ιστορία

Παρουσιάζει όλες τις δυσκολίες της ένταξης και της

προσαρμογής των μεταναστών και την αγωνιώδη

προσπάθειά τους να βρουν μια νέα ισορροπία H ιστορία της

Λιούμπα και της μητέρας της μετανάστριες από ανάγκη

είναι η ιστορία και πολλών άλλων ανθρώπων Η μάνα με

ρεαλισμό αναφέρεται στα γεγονότα που την έσπρωξαν να

πάρει τον δρόμο της μετανάστευσης και η έφηβη κόρη με νοσταλγία για ότι άφησε

πίσω προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα της

laquo Η ηρωίδα του βιβλίου σας η 16χρονη μετανάστρια από τη Ρωσία επιμένει στη

διατήρηση της γλώσσας και σε όσα συνιστούν την ταυτότητα της αρνούμενη πεισματικά

να ενσωματωθεί Στους σημερινούς καιρούς τι μπορεί να είναι πατρίδα και ποιο το

τραύμα της μετανάστευσης

Πατρίδα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο τόπος όπου γεννηθήκαμε ο

τόπος των γονιών και των παππούδων μας Αν τύχει στη ζωή μας να

μεταναστεύσουμε θα ήταν ευχής έργο η χώρα που μας υποδέχεται να μας αφήνει να

εκφράζουμε την προσωπική μας ταυτότητα Αλλά ακόμα και τότε το τραύμα υπάρχει

υπάρχει η αίσθηση της αποκοπής Όλα αυτά πάντα ίσχυαν ισχύουν πιστεύω και

τώρα άσχετα αν τώρα πια οι μετακινήσεις είναι πιο συχνές πολλές φορές γίνονται

κατόπιν ελεύθερης απόφασης Η νέα κοινωνία έχει μια πολυπολιτισμική μορφή

Πρέπει να τη διατηρεί διαφορετικά θα επανέλθουμε σε μια κοινωνία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 33 από 49

αποικιοκρατικών απόψεωνraquo20 απαντά ο Μ Κοντολέων στο ερώτημα της

δημοσιογράφου και μέσα από το μυθιστόρημά του αναδεικνύει τη σύνδεση του

κοινωνικού φαινομένου της μετανάστευσης με οικονομικές και πολιτικές αλλαγές

Δραστηριότητα 1

Αφού διαβάσετε τα δύο πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος εντοπίστε τις

δύο ηρωίδες τη 16χρονη Λιούμπα και τη μητέρα της Ελόνα στα δυο χρονικά

επίπεδα τα οποία ορίζονται με την αναγκαστική τους μετανάστευση Με τη χρήση

του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε το πορτρέτο των δύο

ηρωίδων όπως θα ήταν τότε στον γενέθλιο τόπο τους και τώρα στη ξένη χώρα Στις

διαφάνειες να εντάξετε λεκτικό κείμενο εικόνες και ήχο (προαιρετικά) Η

προσωπογραφία κάθε ηρωίδας οφείλει να γίνει με γνώμονα την ανάδειξη των αξιών

που πρεσβεύει η καθεμιά τους

Δραστηριότητα 2

Εντοπίστε τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τις ηρωίδες (παρελθόν και παρόν)

και αναδείξτε τις σχέσεις των προσώπων Χρησιμοποιείστε τη διαδικτυακή εφαρμογή

Text2mindmap και τοποθετήστε τα πρόσωπα στους κόμβους ενώ με τους

συνδέσμους προσδιορίστε τις μεταξύ τους σχέσεις

Λάβετε υπόψη για τον προσδιορισμό των σχέσεων πως η ανάγνωση των

αποσπασμάτων γίνεται με σκοπό τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ο

μετανάστης βιώνει τη μετανάστευση καθώς και της στάσης ή των στάσεων των

ντόπιων έναντι των μεταναστών

Δραστηριότητα 3

laquohellipΕίναι από τις σπάνιες φορές που η τεχνική της αληθοφάνειας και της

αυθεντικοποίησης εφαρμόζεται με τέτοια επιτυχίαhellipraquo21 Συμπληρώστε τον

20 Από συνέντευξη του Μάνου Κοντολέων στην Αγγελική Μπομπούλα στην εφ Βραδυνή Η συνέντευξη και httpwwwi-readi-teengrbookmia-istoria-toy-fiontor

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 34 από 49

παρακάτω πίνακα με την επιδίωξη να γνωρίσετε την ποιητική ενός ρεαλιστικού

κειμένου με νοηματικό άξονα τη μετανάστευση

Μάνος Κοντολέων Μια ιστορία του Φιοντόρ (απόσπασμα)

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

21 Από την εισήγηση του μέλους της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας 2004 Ανδρέα Καρακίτσιου καθηγητή Π Λ στο ΑΠΘ Η εισήγηση στην httpwwwkontoleongrbookphpid=35amplang=grampkritiki=89kri89

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 35 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Γ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

(απόσπασμα από το Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Στο μυθιστόρημα Το Διπλό Βιβλίο ο Δημήτρης Χατζής

αναφέρεται και στη μετανάστευση των Ελλήνων τη

μεταπολεμική περίοδο προς αναζήτηση μιας καλύτερης

ζωής Με αφήγηση μη γραμμική με τα κεφάλαια να

παρουσιάζουν αυτονομία έτσι που να μπορούν να

διαβαστούν ως διηγήματα ο Δ Χατζής με ρεαλιστική

γραφή προβάλλει στα πρόσωπα των ηρώων ανάγλυφα

στιγμές της ζωής των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία

Αν και ρεαλιστική η γραφή του καταφέρνει να μεταφέρει

στον αναγνώστη τη συγκίνηση καθώς το κείμενο κινείται

μεταξύ του κοινωνικού αδιέξοδου της πραγματικότητας

και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο

Το τρίτο κεφάλαιο με τον τίτλο laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo δίνει

την εικόνα του μετανάστη εργάτη στη Γερμανία Ο Κώστας κεντρικός ήρωας

κινείται μεταξύ του δωματίου που μένει του εργοστασίου που δουλεύει και του

ελληνικού καφενείου όπου συναντά τους συμπατριώτες του Πηγαίνει με τα πόδια

στο εργοστάσιο και η διαδρομή είναι καθημερινά η ίδια Στο ελληνικό καφενείο

συναντά τους άλλους Έλληνες μετανάστες ή φοιτητές που ζουν στην ίδια πόλη

Δραστηριότητα 1

Παρουσιάστε το σκηνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται ο ήρωας Γνωρίστε τον τόπο

όπου ζει και εργάζεται και εντοπίστε το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εκεί Για να

κατανοήσετε το περιβάλλον του ήρωα πλοηγηθείτε στο αφιέρωμα της εφημερίδας

Καθημερινής Η μετανάστευση στη Γερμανία Στη συνέχεια χρησιμοποιείστε το

πρόγραμμα παρουσίασης (PowerPoint) και αποτυπώστε το σκηνικό πλαίσιο όπου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 36 από 49

εντάσσεται ο ήρωας Ταιριάξτε στις διαφάνειες λεκτικό κείμενο εικόνα ήχο (2-3

διαφάνειες)

Δραστηριότητα 2

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του ήρωα του Κώστα Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις

εκφράσεις- κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο

του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

β) Ο Κώστας αναφέρει για τον εαυτό του laquoΤο δικό μου το εντστασιόν είναι

τούτη η Στουτγκάρτη στη Γερμανία Δεν τη διάλεξα ndash μουrsquoλαχεhellipraquo22 Παρακάτω

επίσης αναφέρει πως ο συγγραφέας του είχε μιλήσει για τον Κάσπαρ Χάουζερ laquoΚαι

μου εξηγάει και μένα για τον Κάσπαρ Χάουζερ αυτόν πως είταν ένα παιδί που

βρέθηκε λέει στη Γερμανία μέσα στο δάσος Βρέθηκε- δεν ήρθεhellipraquo23 Να βρείτε

πληροφορίες για την περίπτωση του Κασπάρ Χάουζερ και να εντοπίσετε τον άξονα

που τον συνδέει με τον ήρωαπρωταγωνιστή του κειμένου

Δραστηριότητα 3

Ο Δημήτρης Χατζής είναι ρεαλιστής Οι ρεαλιστές πεζογράφοι laquoόσο κι αν

αποφεύγουν τις συναισθηματικές εξάρσεις τις κρίσεις και τις προσωπικές ερμηνείες

τα όσα γράφουν επηρεάζονται έστω και έμμεσα από τις πεποιθήσεις τουςhellipraquo24

Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα

Δημήτρης Χατζής laquoΟ Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώραraquo

Αφηγητής

22 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 6523 Δ Χατζής Το διπλό βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 8724 Λεξικό λογοτεχνικών όρων ΟΕΔΒ Αθήνα 2000 σελ 160

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 37 από 49

Αφηγηματικοί τρόποι

Γλώσσα

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 38 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Δ΄ΟΜΑΔΑ

Δημήτρης Χατζής laquoΗ τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo (απόσπασμα από το

Διπλό βιβλίο)

Εισαγωγικά Ο Κώστας και ο Σκουρογιάννης είναι οι δυο Έλληνες

μετανάστες που εργάζονται σκληρά σε εργοστάσιο της

γερμανικής μεγαλούπολης και συναντιούνται στο

ελληνικό καφενείο της Ο Κώστας ομολογεί laquoείμαι ένας

άνθρωπος χωρίς πατρίδαraquo Ο Σκουρογιάννης αν και έχει

είκοσι χρόνια στη Γερμανία laquoόλα του μείνανε ξένα

πεντάξενα μακριά από αυτόν αδιάφορα ανύπαρκτα-μια

μάντρα κλεισμένη γύρω του [hellip] Αυτή ήταν η Γερμανία

του Σκουρογιάννηraquo 25

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη Η προσωπογραφία του να δίνει απαντήσεις

στα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωση του κειμένου τι φανερώνει για

την προσωπικότητα του Σκουρογιάννη η επιμονή στη χρήση της ηπειρώτικης

ντοπιολαλιάς Με ποιον τρόπο επιβεβαιώνει σχεδόν καθημερινά στη ξένη χώρα την

ταυτότητά του Με ποιον τρόπο διατηρεί τη σχέση του με τον γενέθλιο τόπο Τι

νοηματοδοτεί την ύπαρξή του όσον καιρό βρίσκεται στην ξενιτιά Σε κάθε διαφάνεια

σημειώστε λέξεις και φράσεις-κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και

τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και

ήχο (προαιρετικά)

laquoΟ Σκουρογιάννης μας χαιρέτησε μας αποχαιρέτησε προχτές Γύρισε στην

πατρίδαhellip Πήρε λοιπόν τη μικρή του τη σύνταξη για τα είκοσι χρόνια του είχε

25 Δ Χατζής Το Διπλό Βιβλίο Αθήνα 1977[1976] Καστανιώτης σελ 125

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 39 από 49

βέβαια και κάτι λεφτά μαζεμένα με την τόση στέρηση και ξεκίνησε αμέσως για την

Ελλάδαmdash πίσω για το Ντομπρίνοβοmdash Ηλιοχώριον επαρχία Δωδώνηςhellip Πέρα

μπροστά του ο Γυφτόκαμπος Αντίκρυ του εκείνη η πλαγιά με τα πεύκα τα ελάτια

να κατρακυλούν αραδιαστά πυκνά στητά φουντωτά Ξωπίσω της πέρα τα βουνά τα

μεγάλαmdash όπως τα ΄ξερε Ο τόπος τουhellipraquo (απόσπασμα από το έκτο κεφάλαιο laquoΗ

τελευταία αρκούδα του Πίνδουraquo)

Η εικόνα του γενέθλιου τόπου όταν γυρίζει ο Σκουρογιάννης είναι αληθινή

Έμεινε ο τόπος του αναλλοίωτος για είκοσι χρόνια Τον δικαίωσε ο νόστος του για το

Ντομπρίνοβο Με την επιστροφή του έγινε ένας από τους Ντομπρινοβίτες Ο νόστος

του Σκουρογιάννη αποκατέστησε τη συνέχεια παρόντος και παρελθόντος Πώς

εισπράττει ο ήρωας την αλλαγή του τόπου και των συμπολιτών του

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Σκουρογιάννη όταν επιστρέφει στον τόπο του Οι

απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα συνθέτουν το πορτρέτο του Σκουρογιάννη στο

Ντομπρίνοβο της επιστροφής Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις και φράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες και ήχο (προαιρετικά)

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας του

Σκουρογιάννη Η ζωή του Σκουρογιάννη ορίζεται από δύο τόπους τη Στουτγκάρτη

και το Ντομπρίνοβο

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα του

Σκουρογιάννη β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν τη ζωή των Ελλήνων

μεταναστών στη Γερμανία αρχικά και τη ζωή του έλληνα μετανάστη που επιστρέφει

στην πατρίδα μετά είκοσι χρόνια Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή απαντήστε στα

ερωτήματα Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε με αφορμή το πρόσωπο του

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 40 από 49

Σκουρογιάννη για την εικόνα της Ελλάδας Με ποια εικόνα της Ελλάδας έζησε ο

Σκουρογιάννης και ποια εικόνα βιώνει με τον γυρισμό

Δραστηριότητα 3

Η γραφή του Δημήτρη Χατζή είναι ρεαλιστική Παρατηρείστε τις

αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα και συμπληρώστε

τον πίνακα

Χατζής Η τελευταία αρκούδα του Πίνδου

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 41 από 49

Β΄ Φάση κυρίως ανάγνωση

Ε΄ΟΜΑΔΑ

Κώστας Λογαράς laquoΕρημιά στο βλέμμα τουςraquo (απόσπασμα)

Εισαγωγικά Ο Κώστας Λογαράς στο μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους

με πρωταγωνίστρια μια γερόντισσα μετανάστρια στην Αμερική παρουσιάζει στιγμές

των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας της χώρας μας όσον αφορά τη

μετανάστευση Ερωτώμενος ο συγγραφέας αν το

μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους είναι

οδοιπορικό στον χρόνο ή στις ανθρώπινες ψυχές

απάντησε laquoΕίναι μια καταβύθιση στην ανθρώπινη

ψυχή Στον άνθρωπο όποιας εθνικότητα χρόνου

χώρου ή καταγωγής Πραγματεύεται το θέμα της

μετανάστευσης αλλά και επιδιώκει να δείξει ότι οι

άνθρωποι είμαστε mdash περισσότερο από οτιδήποτεndash

μετανάστες μέσα μας Αποξενωμένοι από τον εαυτό

μας Υπrsquo αυτή την έννοια όλος ο κόσμος είναι μία εν

δυνάμει ξενιτιά

Υπάρχει άραγε στέρεος τόπος πουθενά laquoΥπάρχειraquo λέει η ηρωίδα μου Είναι

το αναπαλλοτρίωτο μέσα μας laquoΌλος ο κόσμος ndash θα πει η ηρωίδα ndash είναι μία ξενιτιά

Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το θέλει ναι μένει η ίδιαraquo26

Δραστηριότητα 1

α) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία της Γιαννούλας επιδιώκοντας να αναδείξετε το αξιακό της

σύστημα Το πορτρέτο της Γιαννούλας για να είναι πλήρες πρέπει να αναφέρεται στη

26 Η συνέντευξη με τον Κώστα Λογαρά από τον Γιάννη Πλιώτα στο httpartdiadrasiwordpresscom20090313erimia_sto_vlemma_tous_parousiasi_-kostas_logaras_interview_by_giannis_pliotas

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 42 από 49

Γιαννούλα του 1964 στο Σικάγο και στη Γιαννούλα του 2004 στη Σπαρτιά της

ορεινής Πελοποννήσου Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις- κλειδιά του

κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο της όπως το αποδίδετε

Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

β) Με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης (PowerPoint) δημιουργήστε

την προσωπογραφία του Μπεν επιδιώκοντας να αναδείξετε το ήθος του μέσα από τη

συνομιλία του με τη γερόντισσα Γιαννούλα όταν εκείνη γυρίζει στο γενέθλιο τόπο

της μετά από σαράντα χρόνια Σε κάθε διαφάνεια σημειώστε λέξεις εκφράσεις-

κλειδιά του κειμένου που αποκαλύπτουν και τεκμηριώνουν το πορτρέτο του όπως το

αποδίδετε Ενσωματώστε επίσης εικόνες ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο

Δραστηριότητα 2

Η χρονογραμμή ως τρόπος οπτικής αναπαράστασης της σχέσης του χρόνου με

την ανθρώπινη δραστηριότητα προσφέρεται για την παρουσίαση της πορείας της

Γιαννούλας και του Μπεν Η ζωή της Γιαννούλας ορίζεται από δύο τόπους το Σικάγο

της Αμερικής και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου ενώ του Μπεν ορίζεται από

το Φίερι της Αλβανίας και τη Σπαρτιά της ορεινής Πελοποννήσου

Χρησιμοποιείστε τη χρονογραμμή Dipity και διατάξτε α) τα πορτρέτα της

Γιαννούλα και του Μπεν β) εικόνες και αρχεία ήχου που παρουσιάζουν α) τη ζωή

των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική β) τη μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα

το 1989 και γ) τη ζωή Ελλήνων και μεταναστών παραμονές των Ολυμπιακών

Αγώνων το 2004

Αφού φτιάξετε τη χρονογραμμή στοχαστείτε και το λόγο της Γιαννούλας

laquoΌλος ο κόσμος είναι μία ξενιτιά Και μόνο η ψυχή του ανθρώπου μένει ίδια Άμα το

θέλει ναι μένει η ίδιαraquo

Δραστηριότητα 3

Παρατηρείστε τις αφηγηματικές τεχνικές και το γλωσσικές επιλογές του

συγγραφέα και συμπληρώστε τον πίνακα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 43 από 49

Λογαράς Ερημιά στο βλέμμα τους

Αφηγητής

Αφηγηματικοί τρόποι

Εκφραστικά μέσα (εικόνες

μεταφορές παρομοιώσεις κ ά) και

σχήματα λόγου

Γλώσσα

Ύφος

Οι απαντήσεις στις δραστηριότητες να αποθηκευτούν στον φάκελο του

σεναρίου και να αναρτηθούν στο Wiki του μαθήματος από τον υπεύθυνο της ομάδας

μετά τις διορθώσεις από τη διδάσκουσα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 44 από 49

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

mdash

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο θεματικό σενάριο το οποίο εξετάζει το επίκαιρο

πρόβλημα της μετανάστευσης όπως αυτό παρουσιάζεται σε πρόσφατα κείμενα

νεοελληνικής πεζογραφίας Θετική παράμετρος του είναι η παρουσίαση πολλών

οπτικών γωνιών ο ξένος μετανάστης στην Ελλάδα (Αλβανός Ρώσος) ο έλληνας

μετανάστης της δεκαετίας του rsquo50 και του rsquo60 σε Γερμανία και Αμερική ο σύγχρονος

έλληνας μετανάστης Αυτή τη διάσταση έγινε προσπάθεια να υπηρετήσει και η

παρούσα εφαρμογή του σεναρίου Προστέθηκαν κείμενα τραγούδι και ταινία

στοιχεία τα οποία συμπλήρωσαν το παζλ με το ελληνικό μεταναστευτικό ρεύμα σε

υπερπόντιους προορισμούς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ένα ζήτημα που προέκυψε στην εφαρμογή του σεναρίου είναι η υπέρβαση των

χρονικών ορίων του κατά 4 ώρες (8 στο συνταγμένο και 12 στην εφαρμογή) Η

ανταπόκριση των μαθητών ήταν βέβαια αργή και χαλαρή εκτός όμως από αυτό το

ενδιαφέρον τους δεν είχε εξαντληθεί στον προβλεπόμενο χρόνο απεναντίας θα

μπορούσε να ειπωθεί πως η προσοχή τους εντάθηκε στη φάση της παρουσίασης των

εργασιών Η συνεργασία μάλιστα με τη συνάδελφο εκπαιδευτικό και το μάθημα της

Κοινωνιολογίας λειτούργησε πολύ θετικά γοήτευσε τους μαθητές και τους

ενεργοποίησε Έτσι η κατασπατάληση των χρονικών περιθωρίων δεν θεωρήθηκε

τελικά μειονέκτημα αν και χρησιμοποιήθηκαν και ώρες της Κοινωνιολογίας διότι

έτσι υπηρετούνταν η πολύπλευρη προσέγγιση του φαινομένου Άλλωστε ο κύριος

σκοπός του συνταγμένου σεναρίου που ήταν η διαμόρφωση ενός κριτηρίου laquoγια να

γνωρίσει ο έφηβος τη δύναμη ή την αδυναμία του να αποδεχτεί διαφορετικές ή

ευάλωτες κοινωνικές ομάδεςraquo σε αυτό το σημείο επιτεύχθηκε

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η συμμετοχή των παιδιών εξαντλούνταν στις

εργασίες που έκαναν εντός του σχολείου και του εργαστηρίου πληροφορικής Ήταν

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 45 από 49

παντελώς αρνητικοί σε οποιαδήποτε επιβάρυνσή τους εκτός διδακτικών ωρών Αυτός

ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκαν εκ προοιμίου οι ατομικές εργασίες για το σπίτι

Από την αξιολόγηση του σεναρίου τέλος την οποία έκαναν οι ίδιοι οι μαθητές

προέκυψε πως αποτίμησαν θετικά αυτή τους την εμπειρία και αισθάνονται

ικανοποιημένοι περισσότερο από τη πραγμάτευση του θέματος (γνώσεις για τον

κόσμο αξίες στάσεις ζωής) και δευτερευόντως από την εμβάθυνσή τους σε

λογοτεχνικές τεχνικές (γνώσεις για τη λογοτεχνία)

Η χρήση του εργαστηρίου πληροφορικής για όλες τις διδακτικές ώρες είχε

εξασφαλιστεί γιατί από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχε τεθεί ως προϋπόθεση

στον προγραμματιστή Η εξοικείωση των μαθητών με συγκεκριμένα προγράμματα

του ΗΥ δεν είχε προηγηθεί αλλά δεν προέκυψαν προβλήματα

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζουργός Ι amp Χοντολίδου Ε 2002 Διδάσκοντας τον laquoξένοraquo μέσα από τη λογοτεχνία

στο Δημοτικό Σχολείο Στο Τρέσσου Ευαγγελία amp Σούλα Μητακίδου (επιμ) Η

διδασκαλία της γλώσσας και των μαθηματικών εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων

Θεσσαλονίκη Παρατηρητής 46-57

Κηπουροπούλου Ευ 2010 Μελέτη της εθνικής ταυτότητας και ετερότητας μέσω της

παραγωγής λόγου μαθητών και μαθητριών με πολιτισμική ετερότητα

πολυπολιτισμικότητα και πολλαπλές ταυτότητες διδακτορική διατριβή Θεσσαλονίκη

ΑΠΘ

Χοντολίδου Ε 2003 Ταυτότητες και ετερότητες ταυτότητες και λογοτεχνία στο

σχολείο Στο Ανδρούσου Α (υπεύθυνη σειράς) 2002-2004 Εκπαίδευση

Μουσουλμανοπαίδων Κλειδιά και Αντικλείδια Αθήνα ΥΠΕΠΘ amp Πανεπιστήμιο

Αθηνών

Χοντολίδου Ε 2000 Ο ξένος εικόνες για τον άλλο Στο Ομάδα Έρευνας για τη

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας Στο Β Αποστολίδου Β Καπλάνη και Ε Χοντολίδου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 46 από 49

(επιμ) Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

Τυπωθήτω ndash Γιώργος Δαρδανός 182-188

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 47 από 49

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Αξιολόγηση ομάδων

Αξιολόγηση

ομάδων

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

Κείμενα

Ανάγνωσης

Κώστ

ας Ακρίβος

Τα

κόκκινα

Sebago

Μάν

ος

Κοντολέων

Μια

ιστορία του

Φιοντόρ

(απόσπ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο

(απόσ)

Δημήτρ

ης Χατζής

Το διπλό

βιβλίο (απόσπ)

Κώστ

ας Λογαράς

Ερημιά στο

βλέμμα τους

(απόσπ)

Δραστηριότητα

power point(1η 2

4η 5η πορτρέτα- 3η

χώρος- χρόνος)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα

Εννοιολογικός

χάρτης (1η και 2η )

Παρουσίαση ndash

πορτρέτο (3η)

Χρονογραμμη (4η

και 5η )

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 48 από 49

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Δραστηριότητα 3η

Πίνακας αφηγημ

τεχνικών

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α΄

Ομάδα

Β΄

Ομάδα

Γ΄

Ομάδα

Δ΄

Ομάδα

Ε΄

Ομάδα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου laquoΌλος ο κόσμος μια ξενιτιάhellipraquo

Σελίδα 49 από 49

Αξιολόγηση σεναρίου

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι βελτιώθηκε η γνώση σας για το φαινόμενο της

μετανάστευσης (γνώσεις για τον κόσμοhellip)

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι γνώσεις για τη λογοτεχνία

(γνώσεις για τη λογοτεχνία )

Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Ποιο σημείο του σεναρίου κρίνετε ως το πλέον επιτυχημένο και ποιο θεωρείτε

πως παρουσιάζει αδυναμίες

Θετικό

στοιχείο

Αδύναμο

στοιχείο