ÐËÁÔÙÍÏÓ ÐÑÙÔÁÃÏÑÁÓ - ÄÅÕÔÅÑÏ ÓÏÖÉÓÔÉÊÏ ÌÅÑÏÓ(320 d - 321 b5)
Προτεινµενοι στχοι
• Να κατανοσουν οι µαθητς τις ιδες που διατυπνονται στο µθο για
τη δηµιουργα των ντων, το φυσικ εξοπλισµ των ζων και την
ισορροπα στη φση.
Ερµηνευτικς ερωτσεις ανοικτο τπου
(ανπτυξης και σντοµης απντησης)
1. Ην γρ ποτε χρνος: Ποια εναι η λειτουργα της φρσης στη δοµ του
λγου15; 2. Τι υπρχε πριν απ τη δηµιουργα των θνητν ντων;
3. Ο Πρωταγρας αξιοποιε στο µθο αρχγοντες αντιλψεις για τη Γη -
Μητρα και για τον αυτοχθονισµ16. Να εντοπσετε τις αντιλψεις
αυτς στο κεµενο και να εξηγσετε τη σηµασα τους για το µθο. Θα
σας βοηθσουν οι γνσεις σας απ τη µυθολογα για τη θεοποηση της
Γης και ο µθος του Κδµου για τους «Σπαρτος» (Καδµεους)
Θηβαους17.
15 Η φρση, τυπικ αρχ παραµυθιο, αποτελε µρος του σκηνικο. Τα καθαυτ
µυθολογικ στοιχεα αποτελον εξωτερικ διακσµηση που περιβλλει την εξγηση του Πρωταγρα για τη δηµιουργα του ζωικο βασιλεου και του ανθρπου. Βλ. Ηλ. Σπυρπουλος, σ. 184.
16 Αυτοχθονισµς: πεποθηση τι ορισµνες φυλς ξεφτρωσαν απ τη γη αυτ που στερα καναν πατρδα τους.
17 γς νδον: Υπκειται η αντληψη για τη γη ως µητρα στα σπλχνα της οποας δηµιουργονται οι νοι οργανισµο και η αντληψη του αυτοχθονισµο. δινε ασθηµα προνοµιακς σχσης µε την πατρδα και ευγενικς καταγωγς. Βλ. Κ. Ν. Πετρπουλος, σ. 334, Α. Στφος (2), σ. 107. Ο µθος του Κδµου που σπειρε τα δντια του δρκου απ τα οποα φτρωσαν οι πνοπλοι Καδµεοι απηχε µια ττοια αντληψη. Οι Αθηναοι υπερηφανεονταν τι ταν αυτχθονες, πρβλ. Θουκυδδη πιτφιος ΙΙ, 36 (ο ατο αε οκοντες). Βλ. και Παρλληλα κεµενα, αρ. 11.
38
4. τε θεο µν σαν -τυποσιν ατ θεο: Νοµζετε τι οι απψεις αυτς
ρχονται σε αντθεση µε τη θση του Πρωταγρα περ µν θεν οκ χω εδναι, οθ’ ς εσν οθ’ ς οκ εσν οθ’ ποο τινες δαν· πολλ γρ τ κωλοντα εδναι τ’ δηλτης κα βραχς ν βος το νθρπου18; (Να συµβουλευτετε και την εισαγωγ του βιβλου σας
σ. 25). 5. Απ ποια στοιχεα δηµιουργον οι θεο τα θνητ ντα; Ποιες
κοσµολογικς αντιλψεις φανεται να ακολουθε ο Πρωταγρας19;
6. Ποιο ρλο διαδραµατζει η µορα (εµαρµνη) στην εντητα και πς
εξηγεται αυτς20;
7. Με ποιες ιδιτητες - δυνµεις εξπλισε τα ζα ο Επιµηθας και απ
ποιους κινδνους τα εξασφλιζαν αυτς21;
18 Μερικο θεωρον τι υπρχει αντθεση (βλ. π.χ. Σ. Γκκας, σ. 63). µως πρκειται για
µθο, στον οποο η παρουσα των θεν χει αλληγορικ ννοια. Ο ας εναι ο λγος, η λογικ, δηλ. η νοµοτλεια που διπει τη φση, οι λλοι θεο εναι τα ργανα της νοµοτλειας, η οποα ρυθµζει τις σχσεις των ντων, εξισορροπε τις ελλεψεις τους. πειτα, πως φανεται και απ τη συνχεια του µθου, ο Πρωταγρας ενδιαφρεται µλλον για την εξγηση της γνεσης του θρησκευτικο συναισθµατος παρ για το θµα της παρξης των θεν. Πντως δεν υποστηρζει τι οι θεο εναι αινιοι, αντθετα, πως αφνει να εννοηθε, δηµιουργθηκαν και αυτο (κα τοτοις) και απλς υπρχαν πριν απ τα θνητ γνη. Βλ. Α. Μπαγινας (1), σσ. 54-55, W. K. C. Guthrie (1), σσ. 90 κ.ε., 286-288, Ν. Μ. Σκουτερπουλος, σσ. 101-103. Ο W. K. C. Guthrie (1), σ. 286 χαρακτηρζει τον Πρωταγρα «κλασικ περπτωση αγνωστικιστ» και παραπµπει στον Θεατητο (162 d), που ο µεγλος Σοφιστς αρνεται να συζητσει το θµα των θεν. Αν η θση του Πρωταγρα χαρακτηριστε στην δια την ερτηση ως αγνωστικιστικ, θα πρπει να προηγηθε η εξγηση του ρου (αγνωστικισµς: η θεωρα σµφωνα µε την οποα η γνση της ουσας των πραγµτων εναι αδνατη ο αγνωστικιστς παρνει επιφυλακτικ ουδτερη στση απναντι στα µεταφυσικ προβλµατα, πως το πρβληµα του θεο).
19 Απ γ και πρ. Φανεται να ακολουθε τον Εµπεδοκλ και τον Παρµενδη, βλ. Α. Στφος (2), σ. 107 και εισαγωγ διδακτικο βιβλου, σ. 15.
20 Στο µθο του Πρωταγρα η εµαρµνη αναφρεται δο φορς: χρνος εµαρµνος (2η εντητα) και εµαρµνη µρα (3η εντητα). Εναι στοιχεο του µθου, που προσδιορζει χρονικ την εξλιξη. Εκφρζει «το πλρωµα του χρνου», το πρασµα απ µα εποχ σε λλη, απ µια µορφ ζως σε λλη, που οτε στιγµιαο εναι οτε αυτµατο. Αν αφαιρσουµε το περβληµα του µθου απ την αφγηση του Πρωταγρα, σηµανει τι το πρασµα σε λλο στδιο γνεται κτω απ την πεση της ανγκης για επιβωση καλυτρευση της ζως.
21 Ο Επιµηθας εξπλισε τα ζα: µε πλα για να προλβει την αλληλοεξντωση, µε διφορα µσα προφλαξης για τις εποχς του τους, µε ποικιλα διατροφς και πολυγονα ολιγογονα για να εξασφαλιστε η διαινιση. Βλ. και Γ. Μαρκαντωντος, σσ. 77-79.
39
8. Να δεξετε τι ο µθος του Πρωταγρα εξηγε τελεολογικ22 το νµο
της αναπλρωσης23.
Ερµηνευτικ ερτηση κλειστο τπου
Ο Επιµηθας µορασε στα ζα τις διφορες ιδιτητες µε σκοπ να
αντισταθµσει αδυναµες. Να συµπληρσετε µε τη βοθεια του κειµνου
τις παρακτω προτσεις, στε να φανεται πς εξασφαλστηκε η
ισορροπα στο ζωικ βασλειο.
• Η ταχτητα αντιστθµιζε την ........................ ........................
• σα ζα εχαν δναµη δε χρειζονταν ........................
• σα εχαν µεγλο µγεθος ........................
• Με πολυγονα προκισε ........................
• Ολιγογονα δωσε ........................
• εν δωσε σε λα τα ζα την δια τροφ για να µην .......................
22 Τελεολογικς < τλος (= σκοπς). 23 Νµος της αναπλρωσης: αρχ που ισχει και στη φση, σµφωνα µε την οποα µα
αδυναµα - ενς ζου π.χ.- αναπληρνεται απ µα ικαντητα. Η συγκεκριµνη ερτηση χει στχο να ελγξει αν οι µαθητς κατανησαν τι εδ η εξγηση εναι τελεολογικ, δηλαδ οι διφορες ιδιτητες και χαρακτηριστικ των ζων εξηγονται απ το σκοπ (τλος) για τον οποο πλστηκαν, , απλοστερα, απ τη λειτουργα που επιτελον. Στη φση λα χουν, σµφωνα µε τον Πρωταγρα, να σκοπ. εν ισχυρζεται το διο για την ιστορα. Βλ. και ερωτσεις συνολικς θερησης. Για τη σκοπιµτητα στη φση πρβλ. και ριστοτλους θικ Νικοµχεια, εντητα 6η διδακτικο βιβλου,σσ. 166- 167.
40
Λεξιλογικς - Σηµασιολογικς ασκσεις
1. πρ, γ: Να χρησιµοποισετε τα ουσιαστικ ως πρτο συνθετικ σε
δκα σνθετα (βλ. Γραµµατικ της αρχαας ελληνικς, ΟΕΒ, § 414).
2. Να αντιστοιχσετε τις λξεις της στλης Α µε τις συννυµς τους που
δνονται στη στλη Β.
3. κατευνζω, κατανλωση, εκδορ, αµπχονο, αυτρκεια, σαρκοβρο, καταβροχθζω, περιδραιο: Να εντοπσετε στο κεµενο τις οµρριζες
των λξεων που σας δνονται (µερικς απ αυτς αναφρονται στην
δια λξη του κειµνου).
4. παραιτοµαι: Να γρψετε ποια σηµασα χει το ρµα στο κεµενο και
ποια χει σµερα.
(321 b 6 – 322 a)
Η κλοπ της φωτις
• την αδυναµα του πρωτγονου µπροστ στη φση και
• τη σηµασα της τεχνολογας για την εξλιξη του ανθρπου.
Ερµηνευτικς ερωτσεις ανοικτο τπου
(ανπτυξης και σντοµης απντησης)
1. Σε ποια κατσταση βρθηκε ο νθρωπος στην «επιθερηση» του
Προµηθα24;
2. Πς λυσε ο Προµηθας το πρβληµα που εχε δηµιουργσει η
κατανοµ του Επιµηθα;
3. τν ντεχνον σοφαν σν πυρ: «Οι τεχνικς γνσεις εννοονται εδ
χορηγηµνες στον νθρωπο ως ολοκληρωµνο σνολο a priori και χι
ως θησαρισµα σταδιακς περας µσα στους αινες». Συµφωνετε µε
την «ανγνωση» αυτ του µθου χι και γιατ25;
24 Ο νθρωπος γυµνς, ανυπδητος, στρωτος και οπλος, το πιο απροσττευτο απ τα
ζα. Την ποψη αυτ επικρνει ο Αριστοτλης, που υποστηρζει (Περ ζων µορων, 10) τι η δηµιουργα του ανθρπου ταν τλεια και «σοι λνε τι εναι ανυπδητος, γυµνς, χωρς οπλισµ για να αµυνθε, λαθεουν». Βλ. Ν. Μ. Σκουτερπουλος, σσ. 121- 122, Κ. Ν. Πετρπουλος, σ. 335.
25 "Η µυθικ µορφ µε την οποα ο Πρωταγρας ντνει την ποψ του για τη γνεση του πολιτισµο δεν µας επιτρπει να προυµε κθε λξη του τος µετρητος", W. Jaeger (βλ. Ν. Μ. Σκουτερπουλος, σσ. 122-123). Πρκειται ββαια για συµβολισµος και θα πρπει να δοµε την παρµβαση του Προµηθα ως φση της εξλιξης, στην οποα δηµιουργονται οι προποθσεις για την επιβωση του ανθρπου και την προσαρµογ του στο φυσικ περιβλλον, πραγµατοποιεται η γνεση των τεχνν και σχηµατζονται οι πρτες κοινωνες. Στην προηγοµενη φση (του Επιµηθα) συντελεται ο βιολογικς σχηµατισµς του ανθρπου. Βλ. Αυγ. Μπαγινας (3), σσ. 90-91 και Κεµενα απ τη βιβλιογραφα, αρ. 9. Το παρθεµα στην ερτηση απ Γ. Μαρκαντωντο, σ. 81.
42
4. Πς υποκαθιστ ο νθρωπος την λλειψη οργνων προσαρµογς26;
5. Γιατ ο φαιστος και η Αθην αναφρονται µαζ; Τι αντιπροσπευαν
και ποια σχση εχαν µε την Αθνα27;
6. Ο Πρωταγρας στο µθο αναφρεται στον νθρωπο γενικ, χωρς
καµα δικριση καταγωγς, κοινωνικς τξης κτλ. Η ννοια νθρωπος
εναι δηλαδ γενικ και δηλνει το ανθρπινο γνος. Ποια σηµασα
νοµζετε τι χει η αντληψη αυτ; Πς θα κρναµε σµερα τη
σπουδαιτητ της28; (Να διαβσετε απ την εισαγωγ του βιβλου σας
τα σχετικ µε τον Ιππα και τον Αντιφντα, σσ. 26 και 28).
7. ις φυλακα: Τις φρουρς αποτελοσαν η Βα και το Κρτος, ργανα
της εξουσας του α, που συναντµε στη Θεογονα του Ησιδου (385)
και τον Προµηθα εσµτη του Αισχλου (στ. 12-87). Τι συµβολζουν,
κατ τη γνµη σας, σε συνδυασµ µε την λη παρουσα των θεν στο
µθο του Πρωταγρα29;
8. Τι νοµζετε τι συµβολζει η κλοπ της φωτις απ τον Προµηθα30;
9. Πς εξυπηρετε την οικονοµα του µθου (εντητες 2 και 3) ο
καταµερισµς των αρµοδιοττων ανµεσα στον Προµηθα και τον
Επιµηθα;
26 Με την πρακτικ σοφα και την ανπτυξη πολιτισµο. 27 Η Αθην ταν παιδαγωγς του Εριχθονου, γιου του Ηφαστου. Αθην και φαιστος
γιορτζονταν µαζ στις γιορτς των Απατουρων και Χαλκεων, εχαν κοιν να στην Αγορ της αρχαας Αθνας. Ο φαιστος αντιπροσωπεει την πρακτικ και η Αθην τη θεωρητικ γνση. Βλ. Ηλ. Σπυρπουλος σ. 185.
28 Στο µθο χρησιµοποιεται και ο ρος νθρπων γνος. Γνεται λγος για ανθρπους γενικ, χι για ελεθερους και δολους, για ευγενες, για λληνες και βαρβρους κτλ. λλοι σοφιστς προχρησαν περισστερο στην εντητα του ανθρπινου γνους µε τις διακηρξεις τους κατ των κοινωνικν και φυλετικν διακρσεων (Αντιφν, λκιδµας). Στον Πρωταγρα (337c) βρσκουµε την ποψη του Ιππα για την εντητα των ανθρπων (βλ. Παρλληλα κεµενα, αρ. 5). Πρκειται για πρωτοποριακς για την εποχ τους αντιλψεις. Η σηµασα τους σε σχση µε τις αριστοκρατικς αντιλψεις της εποχς τους, ακµα και σε σχση µε σγχρονες θεωρες π.χ. για Αρους εναι προφανς. Βλ. Β. Κρκος, σσ. 140-141.
29 Εναι τα ργανα της εξουσας του α. Στο µθο του Πρωταγρα συµβολζουν τη δυσκολα της απκτησης της πολιτικς τχνης, τις εππονες προσπθειες του ανθρπινου γνους για πολιτικ οργνωση. Η παρουσα των θεν στο µθο φανερνει την παρουσα της φσης µσα στην κοινωνα (η οποα δηλνεται καλτερα και στην 4η εντητα).
30 Ο Προµηθας «κλβοντας τη φωτι, αψηφντας τις λογες και αυθαρετες αποφσεις του α, εκφρζει και ενισχει την ορθολογικ πστη του τι ο νθρωπος µπορε µε τη γνση να κυριαρχσει πνω στη φση, να την αλλξει και να καλυτερψει τη ζω του». Βλ. Α. Μπαγινας (4), σ. 11.
43
10. Να εντοπσετε στο κεµενο τις λξεις που αναφρονται στον Επιµηθα
και τον Προµηθα (εντητες 2 και 3) και να σκιαγραφσετε την
προσωπικτητα και το ρλο καθενς στη δηµιουργα. Να λβετε
υπψη σας και την ετυµολογα των ονοµτων τους31.
Ερµηνευτικς ερωτσεις κλειστο τπου
1. Να συµπληρσετε δπλα σε κθε χαρακτηρισµ των ανθρπων τις
αντστοιχες ιδιτητες µε τις οποες ο Επιµηθας πλισε τα ζα (εντητα
2 και 3).
Η διανοµ του Επιµηθα Αντθετα τα ζα φησε τον νθρωπο: µετ τη διανοµ εχαν:
Α Β
γυµνν ............................ νυπδητον ............................ στρωτον ............................ οπλον ............................
2. Α. Στο µθο επισηµανεται τι ο Επιµηθας λαθεν ατν καταναλσας τς δυνµεις ες τ λογα. Στη φρση αυτ µποροµε
να διαβσουµε τι η φση κνει οικονοµα δυνµεων, τι τποτα
στη φση δεν γνεται µταια, λα εξυπηρετον να σκοπ, αλλ δεν
αποκλεεται το «λθος», το τυχαο. Η «ανγνωση» αυτ δεν µας
εµποδζει να αναγνωρσουµε τι η επισµανση του Πρωταγρα για
το λθος του Επιµηθα εξυπηρετε την οικονοµα του µθου.
Β. Να επιβεβαισετε, µε συγκεκριµνη αναφορ στο κεµενο και στη
φρση, την ανγνωση αυτ στο σνολ της απορρπτοντας
ορισµνα µρη της, µε τα οποα δεν συµφωνετε.
31 Προµηθες < προµηθς (πρ + µτις : σκψη ) = προνοητικς, προβλεπτικς. πιµηθες
< π + µδος (πληθ. µδεα, τ: σκψεις, επινοσεις, τεχνσµατα) = απερσκεπτος, απρονητος, σκεπτµενος κατπιν εορτς. Βλ. Α. Στφος (2), σσ. 106-107.
44
3. Στο µθο (εντητα 2) δεν αναφρεται πο βρσκονταν τα «δρα» του
Επιµηθα (οι διφορες δυνµεις) πριν τα µοιρσει στα ζα. Αντθετα
προσδιορζεται (εντητα 3η) τι το πρ, η ντεχνος σοφα και η
πολιτικ (τχνη) βρσκονταν στην κατοικα των θεν. Αυτ η διαφορ
µπορε να αποδεικνει:
β) Τη δυσκολα µε την οποα τα εξασφαλζουν οι νθρωποι.
γ) τι αντιπροσωπεουν να αντερο στδιο πολιτισµο.
δ) τι ο θες - δηµιουργς κρατ για τον εαυτ του ,τι νοµζει τι
µπορε να απειλσει τη θση του.
Α. Να επιλξετε την πιο εστοχη, κατ τη γνµη σας, ποψη32.
Β. Να δικαιολογσετε την επιλογ σας.
Λεξιλογικς - Σηµασιολογικς ασκσεις
1. τν ντεχνον σοφαν, τν µπυρον τχνην: Να σχηµατσετε τσσερα
ονοµατικ σνολα για καθνα απ αυτ που δνονται, µε διαφορετικ
κθε φορ επθετο33.
2. κλψας < κλπτω: α) Να σχηµατσετε τρα παργωγα ουσιαστικ απ
το ρµα. β) Χρησιµοποιντας ως πρτο συνθετικ το θµα του ρµατος
να γρψετε δο σνθετες λξεις34.
3. Να εντοπσετε στο κεµενο λξεις οµρριζες µε τις ακλουθες:
πολυµχανος, µελωδικς, οδστρωµα, εχρηστος, επφοβος, κοινβιο, λαθροκυνηγς, προµθεια, κσµηµα.
32 Σε ερµηνευτικς ερωτσεις, σχεδν πντοτε, εναι δυνατν να δοθον και λλες
εστοχες προτσεις ερµηνεας, ετε να θεωρηθον ως εστοχες περισστερες απ εκενες που ζητονται. Ο µαθητς µως καλεται να απαντσει στο ζητοµενο της ερτησης, η οποα του θτει ορισµνα ρια. Αυτ ακριβς εναι νας απ τους στχους της. Φυσικ µπορε κανες να επιλξει να δσει παρµοιες ερωτσεις µνο ως ανοικτς. Ο στχος µως θα διαφρει.
33 π.χ. α) λακ, πρακτικ, θεκ, πειρη. β) καλ, ωραα, υψηλ, λακ. 34 α) κλοπ, κλφτης, κλεψι, β) κλεψτυπος, κλεψιγαµα, κλεψδρα.
45
4. Να αντιστοιχσετε τις λξεις της στλης Α µε τις αντνυµς τους που
δνονται στη στλη Β.
46
(322 a – 323a)
Η πολιτικ αρετ, κοιν δρο του α στους ανθρπους, απαρατητη
ιδιτητα για τη συγκρτηση πολιτικν κοινωνιν
Προτεινµενοι στχοι Να κατανοσουν οι µαθητς:
• τα στδια εξλιξης του πολιτισµο,
• τη σηµασα της πολιτικς ρετς για τη συγκρτηση πολιτικν
κοινωνιν,
• το νηµα που χουν η αδς και η δκη ως προπθεση της πολιτικς
αρετς,
• το συµβολισµ του µθου.
Ερµηνευτικς ερωτσεις ανοικτο τπου
(ανπτυξης και σντοµης απντησης)
1. Ποια στδια εξλιξης πρασε ο νθρωπος σµφωνα µε το µθο; Ποια
εναι τα χαρακτηριστικ καθενς; (Βλ. και εντητα 3)35.
2. θεας µετσχε µορας: Με ποιο τρπο συµµετεχε ο νθρωπος στη µορα,
στο µερδιο, των θεν;
3. Τι εχαν επιτχει και σε ποιο στδιο εξλιξης εχαν φτσει οι νθρωποι
πριν απ τη δηµιουργα πλεων36;
35 Μποροµε να διακρνουµε τρα στδια φσεις εξλιξης. Η πρτη εναι η φση του
Επιµηθα, η δετερη η φση του Προµηθα και η τρτη η φση του σχηµατισµο των πλεων. Βλ. Αγ. Μπαγινας (3), σσ. 90-91 και Α. Στφος (2), σσ. 107 κ.εξ.
36 Χρησιµοποιντας την µφυτη νοηµοσνη τους εξασφλισαν τροφ, στγη και ενδυµασα, µαθαν να µιλον, εν προηγουµνως φτιαξαν βωµος και αγλµατα θεν. Ο Ν. Μ. Σκουτερπουλος (σ. 122) επισηµανει τι η θρησκεα λογζεται ως ανθρωπολογικ δεδοµνο, συµπεριλαµβνεται στα επιτεγµατα του ανθρπου, και τι «λα αυτ τα κατορθµατα του ανθρπου εντσσονται σε να καθαυτ προ-ηθικ στδιο της πολιτισµικς ανλιξης».
47
4. Ποια ποψη εκφρζει για τη γλσσα ο Πρωταγρας; Να τη συγκρνετε
µε τις απψεις του Ηροδτου για το διο θµα37.
5. Επειδ δ νθρωπος θεας µετσχε µορας, πρτον µν δι τν το θεο συγγνειαν ζων µνον θεος νµισε, κα πεχερει βωµος τε δρεσθαι κα γλµατα θεν: Στο χωρο αυτ ο Πρωταγρας
φανεται να δχεται τι το θρησκευτικ συνασθηµα εναι µφυτο. Πς
εξηγεται η ποψ του αυτ, αν τη συσχετσουµε µε τις γενικτερες περ
θεν αντιλψεις του;38 (Για την απντησ σας θα χρειαστε να
διαβσετε πλι την εισαγωγ του βιβλου σας, σ. 25).
6. Ποια προβλµατα αντιµετπιζαν οι νθρωποι, ταν ζοσαν
διασκορπισµνοι και ποια προβλµατα αντιµετπισαν στις πλεις
αµσως µετ την δρυσ τους; Πο οφελονταν τα προβλµατα αυτ;
7. Η πολεµικ τχνη παρουσιζεται ως µρος της πολιτικς. Πς εξηγεται
αυτ, κατ τη γνµη σας39;
37 Η γλσσα δηµιουργεται απ την ανθρπινη νηση και βοληση, δεν δνεται απ το
θε. Η αρχαα παρδοση ταν θεοκρατικ (την ποψη αυτ εκφρζει π.χ. ο Ηρδοτος, ΙΙ, 2, ταν αναφρει το περαµα του Ψαµµτιχου, βλ. Παρλληλα κεµενα, αρ. 8). Η σγχρονη γλωσσολογα επιβεβαινει τη σοφιστικ ποψη και µλιστα η διπλ ρθρωση της γλσσας (ρθρωση φθγγων και ρθρωση λξεων) την οποα ανλυσε σως υποδηλνεται και στην κφραση του Πρωταγρα φωνν κα νµατα διηρθρσατο. Βλ. Ηλ. Σπυρπουλος, σ. 185.
38 Βλ. W. K. C. Guthrie (1), σ. 91: Απ την αρχ επσης, οι νθρωποι χουν µσα τους την µφυτη ορµ για λατρεα (...) Ο διος ο Πρωταγρας κατ πσα πιθαντητα αναγνριζε τι η λατρεα προσιδιζει στον νθρωπο και σως εναι κτι το απαρατητο, χωρς µως και να παρνει θση σχετικ µε την παρξη του αντικειµνου της. Βλ. και σ. 324 στο διο: Το νστικτο της πστης και της λατρεας εναι θεµελιδες στην ανθρπινη φση, και η απδοσ του σε θεκ συγγνεια δεν εναι κτι το περεργο σε µια αφγηση που οµολογουµνως δνεται σε µορφ λακς µυθολογας για να γνει πιο ευχριστη.
39 ηµιουργεται και αναπτσσεται σε πολιτικ οργανωµνες κοινωνες. Πρβλ. Πλτωνος Πολιτεα 373 d- 374 d. Η κφραση δεν συνεπγεται τι ο Πρωταγρας εναι υπρ του πολµου. Αντθετα ο . Γουδς (σ. 83) υποστηρζει τι ο πλεµος, παρ τα µεγλα κακ τα οποα προξενε, δκαια θεωρεται απ τον Πρωταγρα στοιχεο της πολιτικς, γιατ αναπτσσει τις ευγενστερες ορµς του ανθρπου, την µυνα υπρ του δικαου και της ελευθερας, υπρ βωµν και εστιν, αφυπνζει τα θνη απ την ηθικ νρκη µακροχρνιας ειρνης, µεταδδει τον υψηλτερο πολιτισµ των πολιτισµνων λαν σε βαρβρους κτλ.
48
8. ζτουν δ θροζεσθαι κα σζεσθαι κτζοντες πλεις: Να συγκρνετε
την ποψη του Πρωταγρα µε αυτ του Αριστοτλη τι ο νθρωπος
εναι φσει ζον πολιτικν40.
9. Αφο συγκρνετε το µθο του Πρωταγρα για τα επιτεγµατα του
ανθρπου στον τοµα της τεχνολογας µε τα στοιχεα που µας δνει ο
Σοφοκλς στο πρτο στσιµο της ντιγνης για το διο θµα, να
επισηµνετε ποιες διαφορς οµοιτητες υπρχουν.
10. Η λξη πλις επαναλαµβνεται στο κεµενο πντε φορς. Τι δηλνεται,
κατ τη γνµη σας, µε την επανληψη αυτ; 41
11. α) αδς, δκη: Ποιο εναι το περιεχµενο καθεµις ννοιας42;
β) Γιατ θεωρονται πλεων κσµοι τε κα δεσµο φιλας συναγωγο43;
40 Κατ τον Πρωταγρα, οι νθρωποι νιωθαν την ανγκη (ζτουν) της συνθροισης, της
συµβωσης. Ο νθρωπος, δηλαδ, επιβινει µνο χρη στην ικαντητ του για κοινωνικ ζω. &E