ΑΠΟ 02/04/2018 ΕΩΣ 14/04/2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2

ΤΑΞΗ: B΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ–

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ημερομηνία: 12 Απριλίου 2018

Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες

ΚΕΙΜΕΝΟ

20 Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλή, και διά ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὤν

ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ. ἐγὼ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἠναγκάσθην ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ

πραγμάτων δημηγορῆσαι, ἔπειτα μέντοι καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι

τοῦ δέοντος, ἅμα μέν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδὲν πέπαυνται τὰ τῆς

21 πόλεως πράττοντες, ἅμα δὲ ὑμᾶς ὁρῶν (τὰ γὰρ ἀληθῆ χρὴ λέγειν) τοὺς τοιούτους

μόνους (τινός) ἀξίους νομίζοντας εἶναι , ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τὴν γνώμην ἔχοντας

τίς οὐκ ἄν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως; ἔτι δὲ τί ἄν τοῖς τοιούτοις

ἄχθοισθε; οὐ γὰρ ἕτεροι περὶ αὐτῶν κριταὶ εἰσιν, ἀλλ΄ὑμεῖς.

Λυσία – Ὑπέρ Μαντιθέου § 20-21

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να μεταφράσετε στη νέα ελληνική το παραπάνω απόσπασμα.

Μονάδες 10

Β.1 Ο Αριστοτέλης αναφέρει πως στον επίλογο ο ρήτορας οφείλει να προβάλει τον εαυτό

του, να μειώσει τον αντίπαλο, να υπερβάλει σε όσα τον συμφέρουν και να υποβαθμίσει

όσα τον βλάπτουν, να συγκινήσει τους δικαστές και να ανακεφαλαιώσει. Ο Μαντίθεος

εκπληρώνει αυτούς τους στόχους στον επίλογό του; Να δικαιολογήσετε την απάντησή

σας.

Μονάδες15

Β.2. Ποια αντίφαση επισημαίνει ο Μαντίθεος στους βουλευτές, αν δεν εγκρίνουν την

εκλογή του; Να σχολιάσετε τον τρόπο με τον οποίο κλείνει ο Μαντίθεος το λόγο του.

ΑΠΟ 02/04/2018 ΕΩΣ 14/04/2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2

Μονάδες 15

Β.3. Να αναφέρετε ονομαστικά τις έντεχνες πίστεις και απ’ αυτές να αναπτύξετε τα

παραδείγματα και τις γνώμες.

Μονάδες 10

Β.4.α) Για καθεμία από τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις να γράψετε μία πρόταση

στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη (σε οποιαδήποτε πτώση, αριθμό ή γένος) θα

χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο:

(Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην…………. ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι)

Μονάδες 4

Β.4.β) ἀχθομένων, διατεθῆναι πέπαυνται νομίζοντας, ἐπαρθείη, ἕτεροι: να γράψετε δύο

ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) της νέας ελληνικής για καθεμιά από τις παραπάνω

λέξεις.

Μονάδες 6

ΑΠΟ 02/04 /2018 ΕΩΣ 14 /04 /2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2

ΤΑΞΗ: Β΄ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ημερομηνία: Πέμπτη 12 Απριλίου 2018

Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες

Κείμενο: Λυσίου, Κατά Ερατοσθένους 89-91

Kαίτοι λέγουσιν ὡς Ἐρατοσθένει ἐλάχιστα τῶν τριάκοντα κακὰ εἴργασται, καὶ διὰ τοῦτο

αὐτὸν ἀξιοῦσι σωθῆναι· ὅτι δὲ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων πλεῖστα εἰς ὑμᾶς ἐξημάρτηκεν, οὐκ

οἴονται χρῆναι αὐτὸν ἀπολέσθαι; ὑμεῖς δὲ δείξετε ἥντινα γνώμην ἔχετε περὶ τῶν πραγμάτων.

εἰ μὲν γὰρ τούτου καταψηφιεῖσθε, δῆλοι ἔσεσθε ὀργιζόμενοι τοῖς πεπραγμένοις· εἰ δὲ

ἀποψηφιεῖσθε, ὀφθήσεσθε τῶν αὐτῶν ἔργων ἐπιθυμηταὶ τούτοις ὄντες, καὶ οὐχ ἕξετε λέγειν

ὅτι τὰ ὑπὸ τῶν τριάκοντα προσταχθέντα ἐποιεῖτε· νυνὶ μὲν γὰρ οὐδεὶς ὑμᾶς ἀναγκάζει παρὰ

τὴν ὑμετέραν γνώμην ψηφίζεσθαι.

Λεξιλόγιο:

καταψηφίζομαι = ψηφίζω εναντίον κάποιου, καταδικάζω

ἀποψηφίζομαι = αθωώνω

Ερωτήσεις:

Α. Να μεταφράσετε το παραπάνω απόσπασμα

(20 μονάδες)

Β. 1. Να γραφούν οι ζητούμενοι ονοματικοί τύποι:

(5 μονάδες)

ΑΠΟ 02/04 /2018 ΕΩΣ 14 /04 /2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2

ἐλάχιστα : ο ίδιος τύπος στον συγκριτικό βαθμό

Ἑλλήνων: η δοτική πληθυντικού

ἥντινα: η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό στο ίδιο γένος

ἐπιθυμηταὶ: η γενική ενικού

οὐδεὶς :η γενική ενικού στο θηλυκό γένος

Β. 2. Να γραφούν οι ζητούμενοι ρηματικοί τύποι:

(5 μονάδες)

ἐποιεῖτε: γ’ πληθ. ευκτικής Ενεστώτα

ἐξημάρτηκεν γ’ πληθ. ευκτικής Αορίστου β’

δείξατε: γ’ ενικό προστακτικής στον ίδιο χρόνο

πεπραγμένοις: β’ ενικό οριστικής Αορίστου

ἕσεσθε : γ’ ενικό οριστικής Μέλλοντα

Γ. 1. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις λέξεις (υπογραμμισμένες στο κείμενο)

(3 μονάδες)

πλεῖστα, ἥντινα, τοῖς πεπραγμένοις, ἔργων, ὄντες, ψηφίζεσθαι

Γ. 2. Να αναγνωρίσετε τον παρακάτω υποθετικό λόγο του κειμένου. : εἰ μὲν γὰρ τούτου

καταψηφιεῖσθε, δῆλοι ἔσεσθε ὀργιζόμενοι τοῖς πεπραγμένοις·

(4 μονάδες)

Γ. 3. ἥντινα γνώμην ἔχετε περὶ τῶν πραγμάτων: Να αναγνωρίσετε πλήρως την παραπάνω

δευτερεύουσα πρόταση.

(3 μονάδες)

ΑΠΟ 02/04/2018 ΕΩΣ 14/04/2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 3

ΤΑΞΗ: B΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ–

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ημερομηνία: Πέμπτη 12 Απριλίου 2018

Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α.

Ήδη όμως, κύριοι βουλευτές, κατάλαβα ότι κάποιοι ενοχλούνται μ' εμένα και γι' αυτά εδώ,

επειδή δηλαδή, αν και ήμουν νεότερος τόλμησα να μιλώ στο λαό. Εγώ όμως πρώτα πρώτα

αναγκάστηκα να αγορεύσω για τις δικές μου υποθέσεις, έπειτα όμως, και ο ίδιος νομίζω ότι

επέδειξα μεγαλύτερη φιλοδοξία απ' ό,τι έπρεπε, από τη μια επειδή σκεφτόμουν ότι οι

πρόγονοι μου δεν έπαψαν καθόλου να αναμειγνύονται στην πολιτική, από την άλλη επειδή

έβλεπα (γιατί πρέπει να λέω την αλήθεια) εσάς να θεωρείτε ότι μόνο οι τέτοιου είδους

πολίτες είναι άξιοι για κάποιο αξίωμα. Επομένως ποιος αν έβλεπε εσάς να έχετε αυτή τη

γνώμη δε θα παρακινούνταν ώστε να δρα και να μιλά για την πόλη; Και ακόμη γιατί μπορεί

να ενοχλείστε με τέτοιου είδους πολίτες; Γιατί δεν είναι άλλοι κριτές γι' αυτούς, αλλά

εσείς.

Β.1.

Ο επίλογος του έργου Ὑπέρ Μαντιθέου δεν ανταποκρίνεται ούτε στο ελάχιστο στους

στόχους που ο Αριστοτέλης καθορίζει στη Ρητορική του. Αιφνιδιάζοντας τους ακροατές

προτιμά να κλείσει το λόγο του δικαιολογώντας την αγόρευσή του στην Εκκλησία του

Δήμου σε νεαρή ηλικία. Εξάλλου είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι έχει αποδειχθεί περίτρανα

πως οι κατηγορίες του ήταν ανυπόστατες και οι κατήγοροί του άτομα μοχθηρά, ηθικά

κατώτερα από τον ίδιο. Παράλληλα, η ανάμειξή του στην πολιτική και το ενδιαφέρον του

για τα κοινά από τη νεανική ηλικία αποδεικνύει ότι είναι κατάλληλος για την ανάληψη του

αξιώματος. Άλλωστε, η διεκδίκηση του αξιώματος εμφανίζεται ως φυσική συνέπεια της

πολιτικής του συμπεριφοράς.

Β.2.

Ο Μαντίθεος στον επίλογο του λόγου του θυµίζει στους βουλευτές ότι στο παρελθόν είχε

πάρει το λόγο στην Εκκλησία του δήµου, αν και ήταν πολύ νέος «ὅτι νεώτερος ὤν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ». Αναγνωρίζει ότι επέδειξε τότε υπέρµετρη φιλοδοξία,

ΑΠΟ 02/04/2018 ΕΩΣ 14/04/2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 3

ωστόσο είχε κάποια κίνητρα, για τα οποία φέρουν οι βουλευτές µερίδιο ευθύνης. Οι

ίδιοι µε τη στάση τους παρακινούν κάθε πολίτη να είναι ενεργός και υπεύθυνος και

να ασχολείται µε τα ζητήµατα της πόλη « ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τὴν γνώμην ἔχοντας τίς

οὐκ ἄν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως . Αυτός λοιπόν επεχείρησε τότε να

αγορεύσει υιοθετώντας ως συµβουλή την απαίτησή τους και προσπαθώντας να

ανταποκριθεί στα δικά τους αξιολογικά κριτήρια. Εµµέσως τους επαινεί, αλλά τους

αποδοκιµάσουν εξαιτίας της φιλοδοξίας που επέδειξε υπερασπιζόµενος κάποια υπόθεσή

του, θα είναι σαν να επικρίνουν τους εαυτούς τους αρνούµενοι τον καθοδηγητικό τους

ρόλο. Έτσι, ο Μαντίθεος υποβάλλει στους βουλευτές μια ρητορική ερώτηση, η οποία

ισοδυναμεί με έντονη άρνηση και επισημαίνει στους βουλευτές τη στάση που οφείλουν να

κρατούν απέναντι στους ανθρώπους με πολιτικές φιλοδοξίες του «ἔτι δὲ τί ἄν τοῖς

τοιούτοις ἄχθοισθε; οὐ γὰρ ἕτεροι περὶ αὐτῶν κριταὶ εἰσιν, ἀλλ΄ὑμεῖς.»; Ο Μαντίθεος

επιλέγει να κλείσει το λόγο του μ΄αυτό το σχόλιο προς τους βουλευτές, για να δείξει πως

επιζητεί τα ίδια μ΄αυτούς, ως προς τη στάση απέναντι στην πατρίδα. Τους λέει, λοιπόν πως

δεν υπάρχει λόγος να δυσανασχετούν με τέτοιου είδους πολίτες, τους οποίους οι ίδιοι

παακίνησαν με τη στάση τους να ασχοληθούν με τα κοινά. Διότι αυτοί τους κρίνουν με τη

δοκιμασία κι όχι άλλοι.

Β.3. Πίστις (απόδειξη) είναι το ουσιαστικότερο μέρος του ρητορικού λόγου, αφού η Ρητορική

ορίζεται ως «πειθούς δημιουργός» ή ως τέχνη «του ἰδεῖν τὰ ὑπάρχοντα πιθανὰ περὶ

ἕκαστον» (δηλ. τα πειστικά επιχειρήματα για κάθε ζήτημα). Οι αποδείξεις

είναι άτεχνες ή έντεχνες. Άτεχνες αποδείξεις είναι αντικειμενικά πειστήρια που δεν

οφείλονται στην τεχνική δεξιότητα του ρήτορα (νόμοι, μαρτυρικές καταθέσεις, όρκοι και

έγγραφα όπως συμβόλαια, διαθήκες κ.λπ.). Έντεχνες αποδείξεις είναι εκείνες που ο ίδιος ο

ρήτορας επινοεί. Αυτές είναι: τα ενθυμήματα, τα παραδείγματα, οι γνώμες, τα ήθη και τα

πάθη.

Τα παραδείγματα είναι ιστορικά (πραγματικά) ή πλαστά (παραβολές). Είναι βέβαια

ενδείξεις μόνον. Η αποδεικτική τους αξία στηρίζεται στην ομοιότητα ή την αναλογία προς

αυτό που ζητείται να αποδειχθεί. Ο απλοϊκός πάντως ακροατής επηρεάζεται, καθώς γενική

είναι η αντίληψη πως ό,τι συμβαίνει στον έναν μπορεί να συμβεί στον καθένα.

Οι γνώμες είναι αποφθέγματα για ζητήματα γενικού χαρακτήρα και επομένως μπορεί να

λεχθεί γι' αυτές ό,τι και για τα ενθυμήματα. Η αποδεικτική τους αξία εξαρτάται από το

βαθμό που αναγνωρίζονται γενικώς ως ορθές ή από το κύρος αυτού που τις έχει

διατυπώσει.

Β. 4α) ᾐσθόμην: Οι έφηβοι συχνά αισθάνονται ανασφαλείς

πραγμάτων : Η αποθήκη είναι γεμάτη άχρηστα πράγματα

ΑΠΟ 02/04/2018 ΕΩΣ 14/04/2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 3

Β.4β) ἀχθομένων: επαχθής , αχθοφόρος

διατεθῆναι: θεσμός, αδιάθετος

πέπαυνται: παύση, ανάπαυλα

νομίζοντας: νόμισμα, νομισματικός

ἐπαρθείη: αιώρα, έπαρση

ἕτεροι: ετεροπροσωπία, ετερότητα

ΑΠΟ 02/04/2018 ΕΩΣ 14/04/2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2

ΤΑΞΗ: Β΄ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ημερομηνία: Πέμπτη 12 Απριλίου 2018

Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

Α. Υποστηρίζουν βέβαια ότι ο Ερατοσθένης είναι ο λιγότερο υπεύθυνος για τα εγκλήματα

των Τριάντα, και γι᾽ αυτό το λόγο έχουν την αξίωση να αθωωθεί. Για το ότι όμως σας έβλαψε

περισσότερο απ᾽ όσο οι υπόλοιποι Έλληνες, γι᾽ αυτό δε νομίζουν ότι πρέπει να

εξοντωθεί; Είναι χρέος σας να δηλώσετε ποιά είναι η άποψή σας γι᾽ αυτά τα θέματα. Αν τον

καταδικάσετε, θα διαπιστώσουν όλοι ότι εξακολουθείτε να είστε αγανακτισμένοι με τις

πράξεις τους· αν τον αθωώσετε, θα πιστέψουν όλοι ότι επιδιώκετε τους ίδιους στόχους μ᾽

αυτούς, και τότε δε θα έχετε το δικαίωμα να ισχυριστείτε ότι εκτελούσατε εντολές των

Τριάντα. Γιατί τώρα κανείς δε σας αναγκάζει να ψηφίσετε αντίθετα απ᾽ ό,τι έχετε

αποφασίσει.

Β.1. ἐλάττονα (ἐλάττω)

Ἕλλησι

ἅστινας

ἐπιθυμητοῦ

οὐδεμιᾶς

Β 2. ποιοῖεν ἐξαμάρτοιεν

δειξάτω

ἐπράξω

ἔσται

ΑΠΟ 02/04/2018 ΕΩΣ 14/04/2018

3η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2

Γ 1. πλεῖστα: σύστοιχο αντικ. του ἐξημάρτηκεν

ἥντινα: επιθ. προσδιορισμός στο γνώμην

τοῖς πεπραγμένοις: δοτικής ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας

ὄντες: κατηγορηματική μετχ. συνημμένη στο υποκ. του ὀφθήσεσθε, ὑμεῖς

ψηφίζεσθαι: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο ἀναγκάζει

Γ 2. εἰ καταψηφιεῖσθε (υπόθεση), δῆλοι ἔσεσθε (απόδοση): πραγματικό

– με σημασία προσδοκωμένου

Γ 3. Δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας, εισάγεται με

την αναφορική αντων. ήντινα, εκφέρεται με οριστική για να δηλώσει το πραγματικό,

λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης – δείξετε.