2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web...

85
Μεσογειακή διατροφή Μεσογειακή διατροφή είναι όρος που επινοήθηκε από τον φυσιολόγο Άνσελ Κις για να περιγράψει το μοντέλο διατροφής, το οποίο ακολουθούσαν οι λαοί των μεσογειακών χωρών. Στη Διεθνή Διάσκεψη για τις Μεσογειακές Διατροφές το 1993 αποφασίστηκε τι θα θεωρείται υγιεινή, παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή και το 1995 μια ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ δημιούργησε την "Πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής. Άφθονες φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, ψωμί/δημητριακά, πατάτες, όσπρια, καρποί). Ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα Γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τυρί και γιαούρτι) καθημερινά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες Ψάρια και πουλερικά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες Κόκκινο κρέας 2 φορές το μήνα Ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λιπαρών που περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Η συγκεκριμένη διατροφική σύνθεση της Μεσογειακής Διατροφής έχει ως αποτέλεσμα αφενός χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη και αφετέρου υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και ίνες. Η καθημερινή κατανάλωση ελαιόλαδου συνεπάγεται υψηλή περιεκτικότητα της δίαιτας σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Κρητική Διατροφή « Μην ψάχνετε για το χάπι που υποκαθιστά την Κρητική διατροφή. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο.» Serge Renaud, 1998

Transcript of 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web...

Page 1: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Μεσογειακή διατροφή

Μεσογειακή διατροφή είναι όρος που επινοήθηκε από τον φυσιολόγο Άνσελ Κις για να περιγράψει το μοντέλο διατροφής, το οποίο ακολουθούσαν οι λαοί των μεσογειακών χωρών. Στη Διεθνή Διάσκεψη για τις Μεσογειακές Διατροφές το 1993 αποφασίστηκε τι θα θεωρείται υγιεινή, παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή και το 1995 μια ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ δημιούργησε την "Πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής.

Άφθονες φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, ψωμί/δημητριακά, πατάτες, όσπρια, καρποί).

Ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα Γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τυρί και γιαούρτι) καθημερινά σε μικρές έως

μέτριες ποσότητες Ψάρια και πουλερικά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες Κόκκινο κρέας 2 φορές το μήνα Ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λιπαρών που περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Η συγκεκριμένη διατροφική σύνθεση της Μεσογειακής Διατροφής έχει ως αποτέλεσμα αφενός χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη και αφετέρου υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και ίνες. Η καθημερινή κατανάλωση ελαιόλαδου συνεπάγεται υψηλή περιεκτικότητα της δίαιτας σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Κρητική Διατροφή

« Μην ψάχνετε για το χάπι που υποκαθιστά την Κρητική διατροφή. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο.»

Serge Renaud, 1998

Η σύγχρονη διαιτολογία θεωρεί σήμερα τη μεσογειακή δίαιτα ως τρόπο ζωής που χαρίζει μακροζωία και καλή υγεία. Οι περισσότερες από τις έρευνες όμως, που έχουν γίνει διεθνώς, αναγνωρίζουν την κρητική διατροφή ως το καλύτερο και πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μεσογειακής διατροφής. Αφού διαπίστωσαν πως οι κάτοικοι τον νησιού έχουν τους μικρότερους δείκτες θνησιμότητας, τα πιο μικρά σε παγκόσμια κλίμακα ποσοστά θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα και

Page 2: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

καρκίνους, άρχισαν να αναζητούν την ταυτότητα της διατροφής που χάριζε και χαρίζει στους Κρητικούς αυτά τα εξαιρετικά προνόμια υγείας.

Η ιστορία της κρητικής διατροφής ξεκινά από πολύ παλιά, ακόμη και πριν από τη νεολιθική εποχή. Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών φαίνεται πως και οι αρχαίοι Κρήτες, οι Μινωίτες, κατανάλωναν τα ίδια σχεδόν προϊόντα που καταναλώνει και ο σημερινός κρητικός. Στα ανάκτορα της μινωϊκής εποχής βρέθηκαν τα μεγάλα πιθάρια για το ελαιόλαδο, τους δημητριακούς καρπούς, τα όσπρια και το μέλι. Και στις διάφορες εικονογραφικές ς μαρτυρίες βλέπουμε τον απίθανο κόσμο των Κρητικών φυτών και βοτάνων. Στα Βυζαντινά χρόνια οι Κρητικοί διατηρούν τις συνήθειές τους και η κουζίνα των αστικών οικογενειών αρεσκόταν σε περίπλοκα εδέσματα, τα οποία πρόσφεραν εξαιρετική γεύση. Ο αγροτικός πληθυσμός εξακολουθεί να αξιοποιεί τη φύση και τα προϊόντα της. Αυτά αποτελούν τη βάση της περίφημης Κρητικής παραδοσιακής κουζίνας. Χόρτα, όσπρια, δημητριακά, ελαιόλαδο. Ο Κρητικός μπορούσε να μαγειρέψει τα προϊόντα του με πολλούς τρόπους, να τα κάνει γευστικά και νόστιμα. Αυτή η συνήθεια τον βοήθησε πολύ να επιβιώσει κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, όταν το νησί κατακτήθηκε διαδοχικά από τους Άραβες (824-961), τους Ενετούς (1204-1669) και τους Τούρκους (1669-1898). Η πιο σημαντική αλλαγή στην κρητική διατροφή συνέβη όταν άρχισαν να διαδίδονται στο νησί τα προϊόντα που ήρθαν από το Νέο Κόσμο και κυρίως η ντομάτα. Έτσι, στην πλούσια διατροφή των Κρητικών προστέθηκε ακόμη έ-να προϊόν. Οι κατακτητές άλλαζαν αλλά δεν άλλαζε η ψυχή, η θρησκεία, η γλώσσα και... η κουζίνα του Κρητικού! Αυτή η συνέχεια δημιούργησε το θαύμα της Κρητικής διατροφής.

Τα χαρακτηριστικά της Κρητικής Διατροφής

Page 3: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Αν θέλαμε να αποτυπώσουμε αδρά τη διατροφή των Κρητικών στη δεκαετία του 1960, θα λέγαμε ότι πυρήνα της διατροφής αποτελούσαν τα τρόφιμα από φυτικές πηγές, ενώ τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης είχαν περισσότερο περιφερειακό χαρακτήρα. Σε γενικές γραμμές καταναλώνονταν εποχιακά τρόφιμα που υφίστανται ελάχιστη ή και καθόλου επεξεργασία,  τα οποία ήταν προϊόντα της ευρύτερης περιοχής.

Φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, όσπρια, λαχανικά, ενδημικά άγρια χόρτα και αρωματικά φυτά, μη επεξεργασμένα δημητριακά και ξηροί καρποί, των οποίων την καλλιέργεια ευνοούσε το κλίμα της περιοχής, καταναλώνονταν σε αφθονία και αποτελούσαν τη βάση της διατροφής των Κρητικών την περίοδο αυτή. Γαλακτοκομικά προϊόντα καταναλώνονταν καθημερινά σε χαμηλές έως μέτριες ποσότητες. Πουλερικά και ψάρια καταναλώνονταν σε εβδομαδιαία βάση σε μέτριες ποσότητες, ενώ αντίθετα το κόκκινο κρέας καταναλωνόταν μόνο λίγες φορές μέσα στο μήνα. Τη βασική πηγή λίπους στη διατροφή αποτελούσε το ελαιόλαδο, το οποίο χρησιμοποιούνταν τόσο στις σαλάτες, όσο και στην παρασκευή των φαγητών, σε αντίθεση με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης στις οποίες καταναλώνονταν κυρίως ζωικά λίπη. Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό της διατροφής της Κρήτης το 1960 ήταν η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, κυρίως με τη μορφή του κόκκινου κρασιού που συνόδευε τα γεύματα. Τέλος, σύνηθες καθημερινό επιδόρπιο αποτελούσαν τα φρέσκα φρούτα, ενώ διάφορα παραδοσιακά γλυκά με βάση το μέλι καταναλώνονταν λίγες φορές μέσα στην εβδομάδα

Κρητικά προϊόντα

Page 4: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Τα Κρητικά προϊόντα φημίζονται για την ποιότητά τους σε ολόκληρο τον κόσμο. Στις κατηγορίες παρακάτω θα βρείτε πληροφορίες για τα προϊόντα που παράγονται και ευδοκιμούν στην Κρήτη καθώς και για την διατροφική τους αξία.

Ελιά και Ελαιόλαδο

.

Το ελαιόλαδο είναι το πιο μεγάλο μυστικό της Κρητικής Διατροφής και της Κρητικής Μακροζωίας. Στην Κρήτη παράγεται εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο και τα προϊόντα της ελιάς είναι διεθνώς αναγνωρισμένα.

Το Κρητικό Ελαιόλαδο

Page 5: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Όταν, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ήρθαν στην Κρήτη Αμερικανοί διαιτολόγοι για να εξετάσουν το φαινόμενο της μακροζωίας των Κρητικών, δεν πίστευαν στα μάτια τους! “Πόσο λάδι τρώνε, θεέ μου”, αναφώνησε ο διεθνούς φήμης γιατρός και πρωτοπόρος σε θέματα διατροφής Ancel Keys, καθώς έβλεπε την πράσινη σαλάτα να με πάρα πολύ ελαιόλαδο. Στην ουσία ο Keys επανέλαβε εκείνο που είχαν προσέξει κατά τους προηγούμενους αιώνες όλοι σχεδόν οι περιηγητές που έδειξαν ενδιαφέρον για την καθημερινή ζωή των Κρητικών. Σήμερα πιστεύεται πως το ελαιόλαδο είναι το πιο μεγάλο μυστικό της Κρητικής Διατροφής και της Κρητικής Μακροζωίας. Ιατρικές έρευνες που έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται στην Ευρώπη και στην Αμερική αποκαλύπτουν πως το ελαιόλαδο όχι μόνον προστατεύει την καρδιά αλλά και βοηθά στην καλή λειτουργία πολλών οργάνων και δρα ευεργετικά σε μια μακρά σειρά ασθενειών.

Η ποιότητα του Κρητικού Ελαιολάδου είναι γνωστή σ’ όλο τον κόσμο γιατί δεν είναι βιομηχανικό αλλά φυσικό προϊόν που βγαίνει από μια απλή σύνθλιψη της ελιάς, χωρίς εκχυλίσματα και βελτιωτικά πρόσθετα. Είναι ένα προϊόν που καλλιεργείται με φροντίδα και μεράκι και συσκευάζεται αγνό και φυσικό από επιχειρήσεις που δείχνουν το σεβασμό τους τόσο στο προϊόν όσο και στον ίδιο τον καταναλωτή.

Το ελαιόλαδο ήταν η βασική πηγή λίπους στη δίαιτα των Κρητικών. Περίπου το 40% των συνολικά προσλαμβανόμενων θερμίδων προέρχονταν από το λίπος και κυρίως από το ελαιόλαδο. Το ελαιόλαδο περιέχει σε μεγάλο ποσοστό μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, κυρίως με τη μορφή του ελαϊκού οξέος, πολύ λίγα κορεσμένα λιπαρά, βιταμίνη Ε, καθώς και άλλα αντιοξειδωτικά συστατικά. Για όλα αυτά τα χαρακτηριστικά του είναι προτιμότερο από τα ζωικά λιπαρά, αλλά ακόμη και από άλλα φυτικά έλαια. Πολλές μελέτες έχουν δείξει τις ευεργετικές δράσεις του ελαίου αυτού στα καρδιαγγειακά νοσήματα, καθώς βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα, δρα προστατευτικά στη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία και έχει αντιθρομβωτικές δράσεις. Πέρα από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, το ελαιόλαδο φαίνεται ότι συμβάλλει στην πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου, ενώ ασκεί και αντιφλεγμονώδεις δράσεις Παρόλα αυτά συνίσταται η χρήση του με μέτρο λόγω της υψηλής θερμιδικής του αξίας.

Κρητικό Τυρί

Page 6: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Το παραδοσιακό τυρί δεν θεωρείται μόνο τρόφιμο αλλά και φορέας πληροφοριών για τη χλωρίδα, τις γευστικές συνήθειες, την κοινωνική καλλιέργεια και τον τρόπο ζωής της συγκεκριμένης περιοχής προέλευσης.

Στην Κρήτη το τυρί καταναλώνεται όλες τις ώρες της μέρας από το πρωί ως αργά τη νύχτα, σαν συνοδευτικό ή σαν κύριος μεζές, σαν ορεκτικό ή και σαν επιδόρπιο.

Επίσημο ή μη στο στρωμένο κρητικό τραπέζι το τυρί δεν λείπει. Υψηλού επιπέδου γαστρονομικοί συνδυασμοί: καρπούζι με φέτα, γραβιέρα με πεπόνι, ή μυζήθρα με μέλι.

Η διατροφική αξία του τυριού είναι μεγάλη. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα που καταναλώνονταν από παλιά ήταν το κατσικίσιο και το πρόβειο γάλα, τα οποία χρησιμοποιούνταν και στην παρασκευή τυριού και γιαουρτιού, τα οποία καταναλώνονταν καθημερινά σε μικρές όμως ποσότητες. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων μειώνει τον κίνδυνο υπέρτασης, εγκεφαλικού επεισοδίου και καρκίνου του παχέος εντέρου. Σε γενικές γραμμές, η κατανάλωση των γαλακτοκομικών προϊόντων με μέτρο δεν ενέχει κινδύνους για την υγεία, ενώ αντίθετα παρουσιάζει σημαντικά οφέλη και πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής.

Τυριά της Κρήτης

Page 7: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Τυρί από μίγμα τυρογάλακτος και φρέσκου γάλακτος με συνεκτική μάζα και ελάχιστο αλάτι. Έχει μέγιστη υγρασία 70% και ελάχιστη λιποπεριεκτικότητα 65% επί ξηρού. Παράγεται από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα. Ωριμάζει με τον χρόνο και τη βοήθεια αλατιού, σκληραίνει και χάνει υγρασία. Η ονομασία του μπορεί να προέρχεται από το άνθος του τυριού η και από τον άθο του τυριού, όπου άθος σημαίνει στάχτη, μια και το τυρί όταν ωριμάσει μοιάζει σαν να έχουν ρίξει στάχτη από πάνω του. Είναι κατάλληλο για μακαρόνια.

Ανθότυρος

Γαλομυζήθρα

Τυρί, με πολύ απλή διαδικασία τυροκόμησης, όπου το γάλα μετατρέπεται σε τυρί με φυσική όξυνση, δηλαδή κόβει . Δεν είναι εμπορεύσιμο τυρί και γίνεται κυρίως στα σπίτια. Έχει την ίδια υφή και γεύση με τη Χανιώτικη μυζήθρα και τη κρητική ξινομυζήθρα. Είναι νόστιμο, απαλό με ελαφριά ξινίλα. Ιδανικό για τον κρητικό ντάκο.

Γραβιέρα Κρήτης

Γεύση ελαφρά αλμυρή, γεμάτη από βούτυρο και πρωτεΐνες γάλακτος. Φτιάχνεται από αιγοπρόβειο γάλα. Η καλύτερη ποιότητα είναι όταν παράγεται από αμιγές πρόβειο. Παρασκευάζεται σε κεφάλια βάρους από 5 ως 25 κιλά. Η ανάλυση της είναι Υγρασία 38%,λιπαρά 38,4% επί ξηρού, αλάτι 1,5%. Τρώγεται αυτούσια, ωμή, με φρούτα και ψωμί, μαγειρεμένη σε πίτες, επίσης παναρισμένη σαν σαγανάκι.

Πηχτόγαλο Χανίων

Page 8: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Απλό καθημερινό τυρί που παρασκευάζεται στον νομό Χανίων της Κρήτης. Έχει γιαουρτώδη υφή και ελαφρά υπόξινη γεύση. Παράγεται από μη παστεριωμένο πρόβειο η μίγμα αιγοπρόβειου γάλακτος. Έχει υγρασία 65%, λιπαρά επί ξηρού 50%, πρωτεΐνες 16-20%, αλάτι περίπου 1 %. Χρησιμοποιείται σε πίτες ή τρώγεται αυτούσιο. Με αυτό το τυρί γίνεται η χανιώτικη μπουγάτσα.

Κεφαλοτύρι

Τυρί με συνεκτική μάζα και υποκίτρινο χρώμα. Η γεύση του είναι αλμυρή, πικάντικη και  λιπαρή. Παρασκευάζεται σε πολλά μέρη της Ελλάδος από γάλα πρόβειο, η μείγμα πρόβειου και κατσικίσιου. Η λιποπεριεκτικότητα του 40% επί ξηρού, και μέγιστη υγρασία 38% με αρκετή ποσότητα αλατιού. Ιδανικό για μια μακαρονάδα.

ΜαλάκαΕίναι η τυρόμαζα που προκύπτει στο πρώτο στάδιο της τυροκόμησης της γραβιέρας. Είναι ελαστική και ομοιογενής και χρησιμοποιείται αποκλειστικά σε πίτες και κυρίως τη Χανιώτικη τούρτα που γίνεται με 4 τυριά, αρνίσιο κρέας και δυόσμο.

Μυζήθρα

Page 9: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Ένα τυρί που φτιάχνεται σ’ όλη την Ελλάδα και προέρχεται από το τυρόγαλο της τυροκόμησης άλλου τυριού. Μέσα στο τυρόγαλο προστίθεται φρέσκο γάλα, ζεσταίνεται πάλι με πηκτιά. και προκύπτει ένα μαλακό φρέσκο τυρί σχεδόν άπαχο με απαλή και ουδέτερη γεύση. Υψηλή σε λιπαρά γι΄ αυτό πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο σε περίπτωση δίαιτας. Έχει κατά μέσο όρο 70% υγρασία, και 50% λιπαρά επί ξηρού. Χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική. Συνοδεύει φρέσκα φρούτα και προσφέρεται ως ορεκτικό ή σαν επιδόρπιο με μέλι.

Ξίγαλα Σητείας

Τυρί με κρεμώδη υφή που παρασκευάζεται αποκλειστικά στην Σητεία. Στη γεύση μοιάζει με την ξινομυζήθρα και το πηκτόγαλο Χανίων. Έχει πλούσια γεύση ελαφρώς ξινή και φρέσκια. Παρασκευάζεται μόνον στην Σητεία

Ξινομυζήθρα

Ένα αποκλειστικά Κρητικό τυρί, όπου το τυρόγαλα μαζί με φρέσκο γάλα αφήνονται για    24 ώρες σε φυσική θερμοκρασία να ξινίσουν. Παράγεται από πρόβειο η μίγμα αιγοπρόβειου γάλακτος. Έχει υγρασία 50%, λιπαρά 23%, πρωτεΐνες 15% και αλάτι 2%. Είναι ιδανικό για πίτες και δίαιτες.

Στάκα

Page 10: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Μεταξύ τυριού και γιαουρτιού ένα ακόμα διαφορετικό γαλακτοκομικό προϊόν. Η τσίπα (κρέμα) του γάλακτος από το άρμεγμα αλατίζεται ελαφρά και φυλάσσεται. Όταν μαζευτεί ικανοποιητική ποσότητα ζεσταίνεται σε χαμηλή φωτιά για αρκετές μέρες και προστίθεται μικρή ποσότητα αλευριού, έτσι χωρίζουν οι πρωτεΐνες από το λίπος. Το λίπος μαζεύεται χωριστά και είναι το περίφημο στακοβούτυρο ενώ οι άσπρη και πηκτή μάζα των πρωτεϊνών είναι η διάσημη στάκα. Μαγειρεύεται με αβγά, με μακαρόνια, πιλάφι ή και σε πίτες.

ΤυροζούλιΠαραδοσιακό τυρί της οικόσιτης αιγοπροβατοτροφίας. Παρασκευάζεται από βρασμένο γάλα και πήζεται με ξινό, ξύδι ή και γάλα συκιάς αντί πηθιάς. Ελαφρά  αλατισμένο ή και ανάλατο με ελαστική υφή.

Ψωμί – Παξιμάδι

Page 11: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Οι ξένοι περιηγητές που έφταναν στην Κρήτη το 19ο αιώνα αλλά και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού, περιέγραφαν το ψωμί των Κρητικών όχι με τα καλύτερα λόγια. Ο Άγγλος περιηγητής Ρόμπερτ Πάσλεϋ (1834), εντυπωσιάστηκε από το ωραίο μαύρο ψωμί των καλογήρων της Κρήτης, που το παρασκεύαζαν με σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια, να γίνουν μελέτες, για να αποδειχτεί πως το ψωμί αυτό ήταν πλούσιο σε διατροφική αξία . Οι ίνες που περιέχει το κρητικό παραδοσιακό ψωμί βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου, και ιδιαιτέρως του παχέος εντέρου. Έχει πολύ μεγαλύτερες ποσότητες βιταμινών, ιδίως του συμπλέγματος Β, που είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Κι ακόμη, λέγεται πως το πλήρες ψωμί είναι πιθανόν να προλαμβάνει τον καρκίνο του γαστρεντερικού σωλήνα και ιδιαιτέρως του παχέος εντέρου.

Μέχρι και τις τελευταίες δεκαετίες οι Κρητικοί έτρωγαν κάθε μέρα μαύρο ψωμί. Λευκό, χωρίς πίτουρο, έτρωγαν μόνο πέντε – έξι φορές το χρόνο τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, το Δεκαπενταύγουστο, σε κάποια τοπική γιορτή και, ίσως, σε κάποια κοινωνική εκδήλωση (γάμο).

Κρητικός Αμπελώνας

Page 12: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

«Σα θέλεις να σου τραγουδώ βάνε κρασί να πίνω,να δεις τσι μαντινάδες μου σαν το νερό να χύνω».

Οι αμπελώνες της Κρήτης αιώνες τώρα παράγουν ποικιλίες σταφυλιών που βγάζουν από τα καλύτερα κρασιά της Ελλάδας. Ποικιλίες ντόπιες μα και ξένοφερμένες στο νησί της Κρήτης, ξεχωρίζουν από το άρωμα και την ιδιαίτερη γεύση τους. Στην Κρήτη η σταφίδα και ο μούστος αποτελούν, μαζί με το μέλι, τις πιο σημαντικές παραδοσιακές γλυκαντικές ύλες.

Κρητικός Οίνος

Για τους Κρητικούς υπάρχει ο παραδοσιακός τρόπος ζωής που θεωρεί τον οίνο συνοδευτικό ενός γεύματος ή δείπνου. Το κρασί είναι μέρος της κουλτούρας των Κρητικών. Δεν πίνουν ποτέ μόνοι τους. Είναι στοιχείο συντροφικότητας και κοινωνικής σχέσης. Πίνουν στην παρέα, γελούν και κουβεντιάζουν. Οι σημερινές οινοβιομηχανίες της Κρήτης έχουν αξιοποιήσει τις παραδοσιακές ποικιλίες του σταφυλιού και τη συσσωρευμένη εδώ και αιώνες εμπειρία. Άλλωστε, το αρχαιότερο πατητήρι, ηλικίας πάνω των 3.500 ετών βρίσκεται στις Αρχάνες της Κρήτης.

Σημαντικό χαρακτηριστικό της Κρητικής δίαιτας ήταν η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, κυρίως με τη μορφή του κόκκινου κρασιού το οποίο συνόδευε τα γεύματα. Φαίνεται ότι αυτή η συνήθεια αφορούσε κυρίως τους άνδρες, καθώς οι γυναίκες κατανάλωναν αλκοόλ μάλλον σπάνια. Τα ερευνητικά δεδομένα των τελευταίων ετών υποστηρίζουν ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μειώνει τη θνησιμότητα από όλα τα αίτια, αλλά και τη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα, καθώς και τον κίνδυνο εμφάνισης οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου. Όμως, το κρασί, και ειδικά το κόκκινο κρασί, υπερέχει ανάμεσα στα άλλα αλκοολούχα ποτά καθώς περιέχει φαινόλες, συστατικά τα οποία

Page 13: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ασκούν αντιοξειδωτικές και αντιθρομβωτικές δράσεις προστατεύοντας από τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία.

Το ασφαλές όριο κατανάλωσης αλκοόλ για τους άνδρες έχει τεθεί μέχρι στιγμής στα 2 ποτά την ημέρα, ενώ για τις γυναίκες στο 1 ποτό την ημέρα.

Σταφίδα

Στην Κρήτη η σταφίδα και ο μούστος αποτελούν μαζί με το μέλι, τις πιο σημαντικές παραδοσιακές γλυκαντικές ύλες. Η καλλιέργεια του αμπελιού στο νησί χρονολογείται από τα προϊστορικά χρόνια. Η παρασκευή σταφίδας δείχνει την ευρηματικότητα του ανθρώπου να διατηρήσει σε σχεδόν αφυδατωμένη - αποξηραμένη μορφή ένα προϊόν που η φύση το χαρίζει μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες.

Σήμερα η σταφίδα θεωρείται μια από τις  πλέον θρεπτικές  φυτικές  τροφές με ιδιαίτερα ωφέλιμα για την υγεία συστατικά. Χρησιμοποιούνται ως συστατικό για πολλά φαγητά και εξαιρετικά γλυκά, ενώ από μόνες τους αποτελούν ένα ωραίο σνακ. Οι σταφίδες γενικά έχουν μεγάλη θρεπτική αξία, είναι δηλαδή πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά όμως αποδίδουν και πολλές θερμίδες. Σε 100 γραμμάρια σταφίδας αντιστοιχούν 250 θερμίδες, ενώ ένα φλιτζάνι σταφίδας ισοδυναμεί περίπου με οκτώ φλιτζάνια φρέσκο σταφύλι. Οι σταφίδες αποτελούν καλή πηγή σιδήρου, καλίου και σεληνίου ενώ παράλληλα περιέχουν βιταμίνη Α και βιταμίνες Β και είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες. Λόγω των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία. Επειδή αποτελούν καλή φυτική πηγή σιδήρου, βοηθούν στην αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας.

Μέλι

Page 14: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Ένα από τα πιο σημαντικά εκθέματα του Μουσείου Ηρακλείου, του Μουσείου που διαφυλάσσει τα περισσότερα μυστικά του περίφημου μινωικού πολιτισμού, είναι ένα υπέροχο χρυσό κόσμημα “δυο μέλισσες” που πολλοί τις λένε ερωτευμένες. Αυτό αποτελεί έναν αξιόπιστο μάρτυρα της σχέσης που είχε ο Κρητικός με τη μέλισσα.

Το μέλι, αυτή η εξαιρετική γλυκαντική ουσία, περιέχει σάκχαρα διάφορα της γλυκόζης που το καθιστούν ικανό να χρησιμοποιείται ακόμη και σε περιπτώσεις σακχαρώδους διαβήτη. Ακόμη, είναι μια τροφή πλούσια σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικές (κατά του καρκίνου) ουσίες. Η κυριότερη βιταμίνη του μελιού (Ε) μαζί με άλλες ουσίες χρησιμεύει για να απομακρύνει από τον οργανισμό τα βλαπτικά προϊόντα που προέρχονται είτε από τον ίδιο του τον μεταβολισμό είτε από την επίδραση εξωγενών παραγόντων, όπως είναι το κάπνισμα, οι ακτινοβολίες και οι διάφορες καρκινογόνες ουσίες. Το Κρητικό μέλι είναι απολύτως φυσικό προϊόν και παράγεται σε περιοχές με ενδημική βλάστηση. Όπως είναι γνωστό σήμερα, το βιοσύστημα του νησιού είναι πλούσιο σε ενδημικά φυτά και ιδιαίτερα σε αρωματικά φυτά. Αυτά προσφέρουν στις κρητικές μέλισσες την αγαπημένη τους τροφή.

Η Κρήτη είναι τόπος πλούσιος σε αυτοφυή φυτά, όπως θυμάρι, φασκόμηλο, βάτο, ρίγανη, πεύκο, ακακίες, κουμαριά, ευκάλυπτος και βέβαια τα καλλιεργούμενα εσπεριδοειδή. Η επεξεργασία του κρητικού μελιού γίνεται επίσης με φυσικό τρόπο, χωρίς υψηλές θερμοκρασίες που καταστρέφουν τις βιταμίνες.

Θυμαρίσιο μέλι

Το θυμαρίσιο καταγράφεται ως ιδιαίτερη κατηγορία, λόγω των ξεχωριστών και έντονων αρωματικών και γευστικών χαρακτηριστικών και έχει την πρώτη ζήτηση, γιατί, αν

Page 15: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

αναμιχθεί ακόμα και σε μικρές ποσότητες (5%) με άλλο τύπο μελιού, επηρεάζει καθοριστικά το άρωμά του.

Μέλι από έλαιο

Το μέλι από έλαιο δεν θεωρείται σταθερή ετήσια παραγωγή και τα πέντε τελευταία χρόνια, οι καιρικές συνθήκες (πολλή ζέστη, έντονες βροχές) δεν διευκόλυναν τη συλλογή του. Έτσι η κύρια ποσότητα του παραγόμενου μελιού προέρχεται από τα άνθη, θυμάρι και πεύκο που προέρχεται κυρίως από τα Σφακιά και στην περιοχή “Σελακιανό” του νομού Λασιθίου Κρήτης. Μια συνηθισμένη στρατηγική των μελισσοκόμων είναι η φυσική ανάμιξη για την επίτευξη καλύτερης ποιότητας Έτσι έχουμε μέλι ανάμικτο από δύο διαδοχικές ανθοφορίες, όπως π.χ. έλαιο-θυμάρι, θυμάρι-λουλούδι, λουλούδι-πεύκο, πεύκο-ρείκι, καθώς και έλαιο-λουλούδι.

Εκείνο όμως που έχει σημασία για την αξία του μελιού είναι η αγνότητά του και η μη κακοποίησή του με οποιονδήποτε τρόπο, όποια και αν είναι η προέλευσή του.

Κερί

Στις περισσότερες περιοχές το κερί αποτελεί παραπροϊόν της μελισσοκομίας. Η παραλαβή του γίνεται την εποχή του τρυγητού. Η πρώτη ύλη θερμαίνεται στους 630 C, οπότε το κερί λιώνει και ανεβαίνει στην επιφάνεια, από όπου και λαμβάνεται, ψύχεται, σκληραίνει και υφίσταται περαιτέρω επεξεργασία για να χρησιμοποιηθεί πάλι στη μελισσοκομία στην παραγωγή κεριών ποιότητας, καλλυντικών, στη γεωργία, στην τέχνη και στη βιομηχανία.

Βασιλικός πολτός

Page 16: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Αποτελεί τη μοναδική τροφή των προνυμφών της βασίλισσας, και είναι μια πλούσια πρωτεϊνούχος ουσία, με πολλές θρεπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες.

Πρόπολη

Πρόκειται για είδος ρητίνης που συλλέγουν οι μέλισσες από τους οφθαλμούς διαφόρων δέντρων. Έχει θεραπευτικές και αντιβιοτικές ιδιότητες, ενώ χρησιμοποιείται επίσης στη βερνικοποιία και τη φαρμακευτική.

Κρητικό κρέας

Page 17: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Οι Κρητικοί κατανάλωναν περισσότερο αρνί και κατσίκι, και λιγότερο συχνά μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας. Η κατανάλωση όμως κόκκινου κρέατος ήταν γενικά χαμηλή, γεγονός που φαίνεται ότι συνέβαλε σημαντικά στις προστατευτικές δράσεις της Κρητικής δίαιτας στην υγεία. Η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, κι έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου, και ενδεχομένως εμπλέκεται στην αιτιολογία και άλλων τύπων καρκίνου. Η υψηλή περιεκτικότητα του κρέατος αυτού σε κορεσμένα λιπίδια, αλλά και η δημιουργία καρκινογόνων ουσιών κατά το μαγείρεμα, φαίνεται να ευθύνονται για τις δυσμενείς επιπτώσεις του στην υγεία.

Τα αρνιά και τα κατσίκια της Κρήτης επωφελούνται τα μέγιστα από τη μοναδική χλωρίδα του νησιού, Αφενός, καθώς το έδαφος είναι πιο ξερό και με πιο αραιή βλάστηση, σε σχέση με άλλες περιοχές της Ελλάδας, αποκτούν λιγότερο λίπος, με αποτέλεσμα το κρέας τους να είναι πιο νόστιμο και υγιεινό. Επίσης, καθώς η Κρητική γη είναι γεμάτη αρωματικά φυτά, τα ζώα τα καταναλώνουν, με αποτέλεσμα το κρέας τους να είναι και αυτό πιο αρωματικό.

Παρά την προτίμηση του Κρητικού στο κρέας του αρνιού και του κατσικιού, οι δυο πιο γνωστές γεύσεις τη Κρήτης που αφορούν επεξεργασμένο κρέας, έχουν ως βάση το χοιρινό.

Το πρώτο από αυτά είναι το σύγκλινο. Αυτό δεν είναι παρά χοιρινό κρέας που διατηρείται μέσα στη “γλίνα”, το λίπος που προκύπτει από το μαγείρεμά του. Η μέθοδος αυτή, που είναι συνηθισμένη και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, και ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, βοηθούσε ώστε να διατηρηθεί το χοιρινό κρέας όσο το δυνατόν περισσότερο, μετά τη σφαγή του οικόσιτου ζώου, καθώς τα χρόνια εκείνα δεν υπήρχαν ψυγεία για τη διατήρησή του.

Το δεύτερο είναι το απάκι. Αυτό είναι ένα είδος αλλαντικού που παράγεται από άπαχο χοιρινό κρέας (από όπου πήρε και το όνομά του). Για να παρασκευαστεί το απάκι, το κρέας μαρινάρεται για δύο με τρεις μέρες σε ξύδι. Στη συνέχεια καπνίζεται με αρωματικά φυτά και τυλίγεται σε ένα στρώμα από μπαχαρικά και μυρωδικά, αποκτώντας έτσι την χαρακτηριστική του καπνιστή, υπόξινη και αρωματική γεύση. Το απάκι καταναλώνεται ωμό ή το ζεσταίνουμε για λίγο στο τηγάνι ή στα κάρβουνα.

Προϊόντα φυτικής προέλευσης

Page 18: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Τα δημητριακά και τα προϊόντα τους, τα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούσαν τη βάση της Κρητικής δίαιτας. Τα δημητριακά ήταν στην πλειοψηφία τους μη επεξεργασμένα και ολικής αλέσεως προερχόμενα από το σιτάρι και το κριθάρι. Ψωμί, παξιμάδια και χόντρος καταναλώνονταν σε μεγάλη ποσότητα. Τα κύρια όσπρια που καταναλώνονταν ήταν τα άσπρα φασόλια, τα κουκιά, τα ρεβίθια, οι φακές, η φάβα και ο αρακάς. Όσον αφορά στα λαχανικά, πάρα πολλά είδη καταναλώνονταν σε μεγάλες ποσότητες και πάντα στην εποχή τους: το σπανάκι, τα λάχανα, τα πράσινα φασόλια, τα κολοκύθια, οι ντομάτες, οι μελιτζάνες, τα πράσα, το σέλινο, τα κρεμμύδια, τα ραπάνια, τα κουνουπίδια, οι μπάμιες, οι πιπεριές, οι βρούβες, τα ραδίκια, καθώς και πάρα πολλά άγρια χόρτα των βουνών. Τα φρούτα επίσης καταναλώνονταν σε μεγάλες ποσότητες και εποχιακά: τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια κυρίως στις παράκτιες περιοχές, τα σταφύλια, τα μήλα, τα πεπόνια, τα ρόδια, τα σύκα, τα ροδάκινα, τα βερίκοκα, τα αχλάδια, τα κυδώνια, τα δαμάσκηνα και τα κεράσια. Επίσης, καταναλώνονταν και αποξηραμένα φρούτα, κυρίως τα ξερά σύκα και οι σταφίδες.

Όλα τα παραπάνω τρόφιμα είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία και πολλά αντιοξειδωτικά συστατικά, και σχετίζονται με πολλές ευεργετικές δράσεις στον οργανισμό. Η αυξημένη πρόσληψη τροφίμων φυτικής προέλευσης, όπως τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια, βοηθά στη λειτουργία του εντέρου και προστατεύει από την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου, καρκίνου, διαβήτη και παχυσαρκίας . Τα δημητριακά ολικής άλεσης σε άτομα με διαβήτη συμβάλλουν στον καλό έλεγχο της νόσου και στη μείωση της πιθανότητας επιπλοκών. Επίσης, μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας στα προϊόντα αυτά πέρα από το ότι σχετίζεται με χαμηλότερο βάρος, σχετίζεται και μικρότερη περιφέρεια μέσης, η οποία αποτελεί δείκτη καρδιαγγειακού κινδύνου.

Χόρτα

Page 19: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Η κρητική χλωρίδα παρείχε πάντα στο κρητικό νοικοκυριό τη δυνατότητα μιας οικονομικής και εύκολης τροφής. Αργότερα τα χόρτα και τα λαχανικά αποτελούσαν την κυριότερη τροφή των φτωχών και των καλλιεργητών της γης. Τις περισσότερες φορές καταναλώνονταν ωμά, όπως τα έβρισκαν στα χωράφια, και άλλα βραστά ή μαγειρεμένα με διάφορους τρόπους. Δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς μαγείρευαν τα χόρτα οι αρχαίοι Κρήτες. Το διαιτολόγιο των Κρητικών ήταν πάντα πλούσιο σε χόρτα και λαχανικά. Οι γευστικές συνήθειες κάθε περιοχής καθόριζαν όχι μόνον τους συνδυασμούς των χορταρικών που προέρχονταν από την κρητική φύση αλλά και τους τρόπους μαγειρέματος. Η «μόλοχος» των βυζαντινών τρώγεται βραστή ή και τηγανητή (μετά το βράσιμο) ως «σφουγγάτο» (Ομελέτα) με αυγά. Στο Μυλοπόταμο Ρεθύμνου τρώγονται οι τρυφεροί βλαστοί της τσουκνίδας ως «σφουγγάτο» αλλά και «γιαχνί» και είναι νοστιμότατοι. Άλλα λαχανικά που αναφέρονται σε βυζαντινά κείμενα και που παραμένουν βρώσιμα στη σημερινή Κρήτη είναι τα λάπαθα, τα βλίτα, οι γαλατσίδες και άλλα πολλά.

Πολλά από τα κρητικά φυτά χρησιμοποιήθηκαν για πολλούς αιώνες στη λαϊκή θεραπευτική, όπως ακριβώς είχαν χρησιμοποιηθεί και από τους σπουδαίους γιατρούς της αρχαιότητας. Από τα καλλιεργήσιμα λαχανικά είναι γνωστό ότι υπήρχαν τα περισσότερα από κείνα που καλλιεργούνται ακόμη στους Κρητικούς κήπους. Τα χόρτα και τα λαχανικά που καταναλώνονταν ωμά από τους παλαιότερους Κρητικούς είναι εξαιρετικής ποιότητας και σήμερα θεωρούνται άριστη τροφή. Συνήθως με τα χόρτα αυτά παρασκεύαζαν σαλάτες οι οποίες συνόδευαν το καθημερινό φαγητό.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της άγριας βρώσιμης χλωρίδας της Κρήτης

Την συναντούμε από την παραθαλάσσια έως και ορεινή ζώνη. Καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της χλωρίδας της Κρήτης σε καλλιεργήσιμη γη, αλλά και σε πετρώδη εδάφη, σε βραχώδεις ακτές και σε χέρσα χωράφια. Ένα μεγάλο μέρος της, μας δίνει εντυπωσιακά λουλούδια.

Τα πιο γνωστά χόρτα της Κρήτης είναι:

Το σταμναγκάθι (Cichοrium Spinosun)

Page 20: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

 

Το χόρτο με τους περισσότερους λάτρεις και κυρίως αυτό που φυτρώνει στα παράλια που είναι (λόγω αλατιού) και νοστιμότερο. Θα το βρούμε και στην ορεινή ζώνη ανάμεσα σε βράχους, με τη χαρακτηριστική αγκαθωτή ταξιανθία του. Τα τελευταία χρόνια καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές της Κρήτης αλλά και της Ελλάδας, ενώ αναφέρονται και εξαγωγές φυτώριων προς καλλιέργεια στην Ιταλία.

Φάρμακο για τους αρχαίους, όπως μας πληροφορεί ο Διοσκουρίδης, χαίρει -δικαιολογημένα -μεγάλης εκτιμήσεως στην Κρήτη. Συλλέγεται και τρώγεται με λάδι και ξύδι. Το φυτό σταμναγκάθι είναι θάμνος αγκαθωτός, αλλά οι αγκάθες του δεν είναι τόσο αιχμηρές ώστε να καθιστούν δύσκολη την περισυλλογή των μικρών βρώσιμων πράσινων φύλλων του. Η ονομασία του οφείλεται σε μια παλιά συνήθεια των Κρητικών: Με τους θάμνους αυτούς σκέπαζαν τα στόμια των σταμνιών, για να μη μπαίνουν ζωύφια μέσα στο νερό). Όπως συμβαίνει με όλα τα χόρτα της Κρήτης, η παρασκευή της σαλάτας εξαρτάται από τις τοπικές ιδιαιτερότητες και από τη φαντασία της κάθε νοικοκυράς. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που το σταμναγκάθι χρησιμοποιείται αναμεμειγμένο με άλλα χόρτα, με λίγο κρεμμύδι (χρησιμοποιείται το χλωρό κρεμμύδι και, κυρίως, τα υπέργεια μέρη του) και άνηθο.

Το ραδίκιο (Cichorium intibus)

Περιζήτητο για τη νοστιμιά του, άφθονο σε χέρσους αλλά και καλλιεργούμενους αγρούς, παρουσιάζεται με διάφορες παραλλαγές ως προς το σχήμα, χρωματισμό και παρουσία ή όχι χνουδιού στα φύλλα. Ιδιαίτερα στην Κρήτη εκτιμάται το “γουλί” η ρίζα, η οποία πιστεύεται ότι έχει “συμπυκνωμένες” θεραπευτικές ιδιότητες. Γενικά όλα τα πικρά χόρτα θεωρούνται “φάρμακα” όταν θεραπεύουν, ή “φαρμάκια” όταν δηλητηριάζουν.

(Portulaca Oleracia)

Page 21: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Η γνωστή στην υπόλοιπη Ελλάδα «αντράκλα». Αυτοφυής αλλά και καλλιεργήσιμη στην Κρήτη, αποτελεί σπουδαίο σαλατικό της θερινής περιόδου. Συνήθως οι σαλάτες που γίνονται με ωμή γλιστρίδα είναι πολύ νόστιμες, αφού αναμειγνύεται είτε με μαρούλι, είτε με τομάτα. και αγγούρι, είτε με μαϊντανό και κρεμμύδι, ενώ δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που γίνεται σαλάτα με βραστό αυγό και πατάτα. Σύμφωνα με νεότερες έρευνες ή υψηλή περιεκτικότητά της σε λιπαρές ουσίες που καταπολεμούν τη χοληστερίνη καθιστά τη γλιστρίδα άριστη και υγιεινή τροφή.

Οι παπούλες ή ψαρές ή καμπυλιές. (Lathyrus ochrus)

Καλλιεργήσιμο λαχανικό που χρησιμοποιείται κυρίως ως σαλατικό, και, σχεδόν πάντα, ωμό. Η γεύση του είναι υπόπικρη. Κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα νηστίσιμα φαγητά της Κρήτης. Τρώγεται με λάδι και ξύδι, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις αλατίζεται και δεν λαδώνεται (κατά τις νηστίσιμες ημέρες που δεν επιτρέπεται η κατανάλωση ελαίου). Σε πολλές περιοχές της Κρήτης συνοδεύει, μαζί με την επίσης ωμή αγκινάρα, το τοπικό ποτό «τσικουδιά».

Αγκινάρα (άγρια)

Page 22: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Αγκαθωτή αγκινάρα. Τρώγεται ωμή ως σαλάτα, ως μεζές συνοδεύει την τσικουδιά. αλλά και ως μαγειρευτή.

Κρεμμύδια Κασσάνων

 

Μετρίου μεγέθους, μακρουλά, λευκόσαρκα. Καλλιεργούνται στην περιοχή των Κασσάνων του Δήμου Αρκαλοχωρίου. Είναι γλυκά κρεμμύδια. Χρησιμοποιούνται κατά προτίμηση στις σαλάτες.

Βολβοί (ασκορδουλάκοι)

Ασκορδούλακας ή σκορδούλακας είναι η κρητική ονομασία του φυτού που επιστημονικά λέγεται muscari comosum και είναι άφθονο σ’ όλη την Ελλάδα.

Page 23: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Βολβώδες, αυτοφυώμενο λαχανικό. Τρώγονται βραστοί με λάδι και ξύδι. Με σκόρδο και άνηθο γίνονται ιδιαίτερα νόστιμοι. 

Ασκόλυμπρος

 

Άγριο χέρσο, ποώδες, ετήσιο ή διετές φυτό. Τρώγονται τα στελέχη των φύλλων και η ρίζα, συνήθως ως βραστά, αλλά και ως φρικασέ. Είναι ιδιαίτερα νόστιμο και υγιεινό λαχανικό.

Μάραθο (Foeniculum vulgare , Fennel)

Αυτοφυής, πολυετής πόα της οικογένειας των Σκιαδανθών. Τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του συλλέγονται από τον Ιανουάριο έως και τον Ιούνιο, εποχή που ανθίζει το φυτό. Οι καρποί του φυτού (μαραθόσποροι) είναι αρωματικοί και χρησιμοποιούνται ως αρτυματικά ή στην φαρμακευτική βιομηχανία.

Αγριόπρασο ή σχινόπρασο (Allium Schoenoprasum, chives)

Page 24: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Ανήκει στην οικογένεια των Λειριωδών. Φυτρώνει από το Νοέμβριο έως τον Απρίλιο σε υγρά και δροσερά μέρη. Η γεύση του είναι ηπιότερη από αυτή του καλλιεργήσιμου πράσου και γλυκύτερη από του κρεμμυδιού. Μπορεί να καταναλωθεί σε σούπες, πίτες, αλλά και σαλάτες. Στην αρχαιοελληνική γαστρονομική και φυτολογική γραμματεία έχουμε δεκάδες αναφορές στο αγριόπρασο.

Σκούλος: Τραγοπώγων (Tragopogon porrifolius L., Salisify ή Oyster plant)

Φυτό της οικογένειας των Συνθέτων. Ο Θεόφραστος ονόμασε το φυτό «τραγοπώγων», δηλαδή το «γένι του τράγου». Συλλέγεται από τον Ιανουάριο έως το Μάρτιο για τα τρυφερά του φύλλα, τα οποία είναι λογχοειδή και μοιάζουν πολύ με του πράσου, αν και είναι πολύ μικρότερα και στενότερα.

Ζοχός: Σογχός (Sonchus oleraceus L., annual sow thistle)

Page 25: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Φυτό της οικογένειας των Συνθέτων. Η καλύτερη εποχή συλλογής του είναι όταν είναι ακόμα μικρός, τότε που οι τρυφεροί βλαστοί του έχουν γαλακτώδη υφή και τα φύλλα του ευχάριστη γεύση. Ο ζοχός είναι πολύ διαδεδομένο φυτό και απαντάται πολύ εύκολα.

Καυκαλήθρα: Τορδύλιο το άπουλο (Tordylium apulum L., hartwort)

Είναι φυτό ποώδες μονοετές και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών. Έχει εύθραυστα οδοντωτά ή σκιστά φύλλα με έντονη μυρωδιά, για αυτό σε ορισμένες περιοχές τα αποκαλούν «μυρώνια».

Σταφυλίνακας: Δαύκος (Daucuscarota, queen anne’s lace)

Είδος σαρκόριζο, διετές που ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών. Από το είδος αυτό προήλθε με την πάροδο του χρόνου, το γνωστό μας καρότο. Σταφυλίνακας είναι το άγριο αρχαιοελληνικό καρότο, με την λευκή ρίζα και το μεθυστικό άρωμα. Οι τρυφεροί βλαστοί του φυτού έχουν έντονη γεύση και μυρωδιά.

Πεντάνευρο: Αρνόγλωσσον-Πλαντάγον (Plantago, Plantain)

Page 26: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Φυτό της οικογένειας των Πλανταγινιδών. Γενικά το πεντάνευρο φυτρώνει σε υγρά μέρη, έχει μεγάλα φύλλα στα οποία εξέχουν πέντε νεύρα, από όπου και πήρε το όνομά του. Τα φύλλα του έχουν ελαφριά γεύση, γλυκιά και δροσερή. Συλλέγονται από το Δεκέμβριο έως τον Ιούλιο. Στην υπόλοιπη Ελλάδα και την Ευρώπη θεωρείται κατάλληλο μόνο ως ρόφημα, ενώ στην Κρητική κουζίνα προστίθεται μέσα στην ποικιλία των άγριων βρώσιμων χόρτων. Η παράδοση αναφέρεται στο φυτό αυτό ως θεραπευτικό (θεραπεύει τα ‘πέντε νεύρα’, δηλαδή τις πέντε αισθήσεις του ανθρώπου), κυρίως για τσιμπήματα εντόμων και για πληγές που αργεί η επούλωσή τους.

Αχάτζικας: Σκάνδιξ, το χτένι της Αφροδίτης (Scandix pectenveneris L., venus comb ή shepherd’s needle)

Αυτοφυόμενο, ποώδες φυτό, που ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών. Οι αχατζίκοι είναι ζιζάνια που μαζεύονται κατά την περίοδο του χειμώνα και της άνοιξης, όταν ακόμα είναι νεαρής ηλικίας, τρυφερά. Διακρίνονται για τη χαρακτηριστική ευχάριστη γεύση τους. Το άγριο αυτό χόρτο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα με το όνομα Σκάνδιξ και είχε ευρεία χρήση στη μαγειρική λόγω της καυστικής και ευχάριστης οσμής του.

Λαγουδοπαξίμαδο: Γλήχωμα (Glechoma hederacea, ground ivy)

Page 27: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Αυτοφυόμενο, ποώδες φυτό, που ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Φυτρώνει σε δροσερά και σκιερά μέρη, κατά προτίμηση στις ρίζες της χαρουπιάς και μέσα στα σκίνα. Αφθονεί κυρίως στην Ανατολική Κρήτη, όπου και χρησιμοποιούνται σε μεγάλες ποσότητες οι βλαστοί και τα φύλλα του. Λόγω της ιδιαίτερης αρωματικής γεύσης του, προστίθεται συχνά στα φαγητά αντί του μαϊντανού. Το λαγουδοπαξίμαδο ή γλήχωμα το κισσόφυλλον μοιάζει με τον κισσό, όχι μόνο στην ονομασία, αλλά και στην μορφή. Οι βλαστοί του έρπουν, αλλά τα φύλλα του είναι όρθια.

Γοργογιάννης: Βερβένα η φαρμακευτική ή ιεροβοτάνη (Verbena oficinalis, verbena ή vervain)

Πολυετές, ποώδες φυτό, που ανήκει στην οικογένεια των βερβενιδών. Η ονομασία του είναι σύνθετη από τις λέξεις γοργός (=γρήγορος) και υγιαίνω, λόγω της ιδιότητάς του να σταματά τις αιμορραγίες. Το έγχυμά του είναι άοσμο και κάπως πικρό και χρησιμοποιείται σαν θεραπευτικό βότανο για διάφορες παθήσεις. Ενώ στην Ελλάδα και την Ευρώπη θεωρείται κατάλληλο μόνο ως ρόφημα, στην Κρητική κουζίνα προστίθεται μέσα στην ποικιλία των άγριων βρώσιμων χόρτων, σε μικρή ποσότητα, όχι για την νοστιμιά του, αλλά ως φάρμακο. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αφιερώσει το φυτό στις Δρυίδες, νύμφες των δασών, πιστεύοντας ότι έχει μαγικές ιδιότητες.

Στρουφούλι: Σιληνή (Silene vulgaris, bladder campion

Page 28: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Μονοετές, ποώδες φυτό, που ανήκει στην οικογένεια των Καρυοφυλλιδών. Είναι από τα πιο λεπτά και μικροκαμωμένα ζιζάνια των καλλιεργημένων εκτάσεων. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή και συλλέγονται όταν είναι πολύ μικρά, κυρίως από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο. Είναι υπόπικρα και έχουν έντονο άρωμα και γεύση. Δεν τρώγονται ποτέ όταν ανθήσουν, γιατί θεωρούνται δηλητηριώδη. Οι βοτανολόγοι του έδωσαν το όνομα ‘σειληνή’ σε ανάμνηση των Σειληνών της Διονυσιακής μυθολογίας.

Μαρουλίδα, Κοφτό, Αγριοραδίκι κ.λπ.(Taraxacum sp.)

Υπάρχουν διάφορα είδη Taraxacum (minimum, allepicum, bithynicum, hellenicum, megalorhizon, και ίσως και officinale) στην Κρήτη, τα οποία συλλέγονται με διαφορετικές ονομασίες κατά περιοχή. Η ονομασία “Μαρουλίδα” χρησιμοποιείται στις τέως επαρχίες Κυδωνίας και Κισσάμου του Νομού Χανίων, ενώ στην τέως επαρχία Αποκορώνου η ίδια ονομασία αναφέρεται στο ενδημικό λαχανευόμενο φυτό Petromarula pinnata L. H ονομασία “κοφτό” δίδεται στο φυτό στις περισσότερες περιοχές του Ν. Ηρακλείου.

Γαλατσίδα  (Reichardia picroides L.)

Θεωρείται εκλεκτή τροφή. Ωμό τρώγεται πάντα με ξύδι λόγω της πικρής του γεύσης. Η αγαλατσίδα (Reichardia picroides ). Είναι η «γαλακτίτις» των βυζαντινών, η «γαλακτίδα» του Mεσαίωνα, η γαλατσίδα ή αγαλατσίδα της σημερινής Κρήτης.

Page 29: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Παρετυμολογικά συνδέθηκε με το γάλα και συχνά την κατανάλωναν οι θηλάζουσες μητέρες, πιστεύοντας ότι τις υποβοηθούσε να «κατεβάσουν γάλα. Η γεύση της είναι υπόγλυκη.

Κάππαρη (Capparis spinosa L.)

Έρπων θάμνος με (spinosa ) ή χωρίς (inermis) αγκάθια στους βλαστούς, στην παραλιακή και ημιορεινή ζώνη σε βράχους, τοίχους ή και καλλιεργούμενα χωράφια όπου θεωρείται ” ζιζάνιο”.

Κρίταμος (Crithmum maritimum)

Το βρίσκουμε σε βράχους και πετρώδεις τοποθεσίες της παραθαλάσσιας ζώνης. Είναι ένα πολυετές φυτό με μπλε – πράσινα κλαδιά και φύλλα και κίτρινα – πράσινα λουλούδια. Το κρίταμο κατατάσσεται στα αλόφυτα διότι ευδοκιμεί σε εδάφη με πολύ υψηλή αλατότητα. Έχει αναπτύξει συστήματα άμυνας και προσαρμογής προκειμένου να επιβιώσει στα σκληρά οικοσυστήματα όπου αναπτύσσεται. Έντονα αρωματικό βότανο, συμβάλει στην αντιμετώπιση των καφέ κηλίδων, προσφέρει λάμψη και βελτιώνει τον τόνο του δέρματος.

Κουτσουνάδα, Παπαρούνα (Papaver rhoeas L.)

Page 30: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Η γνωστή μας παπαρούνα, άλλοτε (προ της ανακαλύψεως των ζιζανιοκτόνων), υπεύθυνη για το κόκκινο χαλί των αγρών μας.

Αρωματικά φυτά

Page 31: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Τα αρωματικά φυτά αποτελούν μια σπουδαία παράδοση για την Κρήτη. Βοτανολογικές μελέτες αποκαλύπτουν πως το νησί έχει ένα από τα πιο πλούσια και πιο ενδιαφέροντα οικοσυστήματα της Ευρώπης, με μεγάλο αριθμό ενδημικών φυτών, δηλ. φυτών που υπάρχουν αυτοφυή μόνο στην Κρήτη, όπως η Μαλοτύρα (siderites syrioca) και ο Δίκταμος (origanum diktamus L.) βασιλεία της ενδημικής χλωρίδας της Κρήτης γνωστός από την αρχαιότητα για την αντισηπτική του ιδιότητα.

Στην Κρήτη σήμερα, προσφέρεται πλήθος βοτάνων, που έχουν χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα ως φαρμακευτικά φυτά. Είναι πολλά τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων που αποδίδουν στα βότανα εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες.

Τα εκπληκτικά βότανα της Κρήτης, φυτρώνουν στα απόκρημνα βουνά του νησιού και συλλέγονται από έμπειρους συλλέκτες για να αποξηραθούν κάτω από φυσικές συνθήκες και να οδηγηθούν στα σύγχρονα συσκευαστήρια, χωρίς καμιά χημική ή άλλα επεξεργασία.

Αρωματικά Βότανα της Κρήτης

Δίκταμο ή (Έρωντας) (Origanum dictamnus)

Ενδημικό βότανο της Κρήτης που αποκαλείται και έρωντας ή στομαχόχορτο. Γνωστό από την αρχαιότητα, το χρησιμοποιούσαν ως αιμοστατικό και επουλωτικό πληγών. Η θεραπευτική του δράση για το στομάχι και οι επουλωτικές του ιδιότητες αναφέρονται και από τον Ιπποκράτη. Λέγεται ότι όταν τα αγρίμια τραυματιστούν τρίβουν την πληγή τους πάνω στο φυτό και αυτή επουλώνεται ταχύτατα. Φυτρώνει μόνο σε απόκρημνες

Page 32: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

πλαγιές και γκρεμνούς, έτσι η συλλογή του είναι επικίνδυνη. Ανθίζει και συλλέγεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Σήμερα το πίνουμε κυρίως ως ρόφημα αλλά χρησιμοποιείται και για την παρασκευή ποτών.

Φασκόμηλο (Salvia fruticosa)

Ένα από τα πιο διαδεδομένα βότανα της Κρήτης με εξαιρετικό άρωμα. Ανθίζει Μάιο και Ιούνιο βγάζοντας μοβ-μπλε λουλούδια. Γνωστό από την αρχαιότητα για τις τονωτικές του ιδιότητες. Στη μαγειρική χρησιμοποιείται για να αρωματίσει διάφορα πιάτα, κυρίως κρέατα.

Μαντζουράνα (Origanum microphyllum)

Ανθίζει τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο και συλλέγεται την ίδια περίοδο. Χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, τη μαγειρική, και την αρωματοποιία. Έχει παρόμοιες ιδιότητες με το θυμάρι και από την αρχαιότητα τη χρησιμοποιούσαν σε πολλές περιπτώσεις νευρικών παθήσεων, ιδανική για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος. Συχνά σερβίρεται ως βραστάρι (ρόφημα) με μαλοτήρα.

Μαλοτήρα (Sideritis syriaca)

Page 33: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Ένα από τα είδη τσαγιού του βουνού, γνωστού σε όλη την Ελλάδα. Φυτρώνει σε ξηρά και άγονα μέρη σε ολόκληρο τον ορεινό όγκο και αποτελεί σημαντικό κτηνοτροφικό φυτό ιδιαίτερα της ψηλής μαδάρας. (Μαδάρες, άλλη ονομασία των Λευκών Ορέων . Συλλέγεται τον Ιούλιο, κατά την περίοδο της ανθοφορίας της. Στην αρχαιότητα το όνομα sideritis αναφερόταν γενικότερα στην ικανότητα επούλωσης πληγών που προκαλούνταν από μεταλλικά αντικείμενα. Η λέξη μαλοτήρα προέρχεται από την περίοδο της ενετοκρατίας στην Κρήτη (ιταλικά male=αρρώστεια, tirare=σύρω). Το αφέψημά της χρησιμοποιείται ως ευστόμαχο, ως διουρητικό και κατά των κρυολογημάτων.

Ρίγανη (Origanum vulgare ssp hirtum)

Η γνωστή σε όλους ρίγανη ανθίζει και συλλέγεται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Τα άνθη της έχουν χρώμα λευκό με γλυκιά πιπεράτη μυρωδιά. Τη συναντάμε σε πετρώδη και ηλιόλουστα μέρη. Στη μελισσοκομία θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό φυτό μαζί με το θυμάρι. Αποτελεί βασικό αρωματικό της μεσογειακής κουζίνας σε ψητά, ψάρια και κρέατα. Παλαιότερα η συλλογή της αποτελούσε ένα σημαντικό εισόδημα για τον αγροτικό πληθυσμό. Από την αρχαιότητα γνωστές είναι και οι φαρμακευτικές ιδιότητες της ρίγανης. Χρησιμοποιείται ως ορεκτικό, αντισηπτικό, καταπραϋντικό στους πονόδοντους και στο στομαχόπονο και το αιθέριο έλαιό της έχει ευρεία χρήση στην αρωματοποιία

Θυμάρι (Coridothymus capitatus)

Page 34: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Ανθίζει τον Ιούνιο και τον Ιούλιο και έχει γαλάζια άνθη. Στην Κρήτη βρίσκουμε και τον ασπρόθυμο. Και τα δυο είδη είναι σπουδαία μελισσοκομικά φυτά. Το θυμαρίσιο μέλι θεωρείται ως το εκλεκτότερο. Το θυμάρι έχει αντισηπτικές, διουρητικές, αντιπαρασιτικές και αντιπυρετικές ιδιότητες. Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων και στις οδοντόπαστες. Στη μαγειρική χρησιμοποιείται ως άρτυμα.

Θρούμπα (Satureja thymbra)

Φαρμακευτικό και μελισσοκομικό φυτό. Ανθίζει κατά τους μήνες Ιούνιο και Αύγουστο. Η οσμή του μοιάζει με αυτήν του θυμαριού και της ρίγανης. Διεγείρει την όρεξη και δρα καταπραϋντικά στα ρευματικά. Χρησιμοποιείται και στη μαγειρική. Στα ξηρά και άνυδρα μέρη του ορεινού όγκου της Κρήτης αλλά και στα δάση και τα φαράγγια, αφθονούν ακόμη πάρα πολλά άλλα αρωματικά φυτά και βότανα, όπως το μάραθο, το αγκίσαρος, η λεβάντα, η καυκαλήθρα, το μελισσόχορτο κ.α. Αλλά και οι κήποι και οι αυλές είναι γεμάτοι βασιλικό, δυόσμο, δενδρολίβανο, μαϊντανό, άνηθο, λουίζα και πλήθος άλλων φυτών που ανέκαθεν αποτελούσαν το πραγματικό άρωμα της Κρήτης.

Μέντα (Mentha x piperita)

Page 35: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Η άνθιση έρχεται Ιούνιο με Αύγουστο και μαζεύετε την ίδια περίοδο και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα βότανα. Είναι κατά της δυσπεψίας,  των νευρικών διαταραχών και της αϋπνίας. Αρωματικό συνήθως το χρησιμοποιούν στα παγωτά, στις κομπόστες και κυρίως στις σαλάτες αφού η μυρωδιά της είναι πολύ έντονη και δίνει μια ιδιαίτερη εύγευστη γεύση στη σαλάτα.

Τίλιο (tilia cordata mill)

Είναι αρωματικό – φαρμακευτικό. Τα άνθη θεωρούνται ευστόμαχα. αντιβηχικά. μαλακτικά σπασμολυτικά, διουρητικά, αντικαταρροϊκά αποχρεμπτικά, αντιπαχυντικά και εφιδρωτικά. Ανθίζει τους μήνες Ιούνιο – Ιούλιο.

Δάφνη (Laurus nobilis)

Πολλοί δεν ξέρουν τις ιδιότητες και συνάμα δεν μπορούν να εκτιμήσουν την χρησιμότητα του θαμνώδους δέντρου «δάφνη». Χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για την ενδυνάμωση των μαλλιών αλλά και το αφέψημα το χρησιμοποιούσαν για την επάλειψη

Page 36: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

των μελών και σε μέρη του σώματος,  που έπασχαν από ρευματισμούς ή θλάσεις μυών. Είναι πολύ χρήσιμο για την δυσπεψία και για την καλή λειτουργία του στομάχου.

Χαμομήλι (Marticaria chamomila)

Συλλέγεται από τον Απρίλιο έως και τον Ιούνιο ενώ αποξεραίνεται και Χρησιμοποιείται για όλο το χρόνο. Στην Κρήτη υπάρχει παντού ιδιαίτερα σε χέρσους τόπους. Χαρακτηρίζεται ως αντιφλεγμονώδες, αντιαλλεργικό, καταπραϋντικό και άριστης ποιότητας αντισηπτικής χρήσης. Καταναλώνετε συνήθως ζεστό ως αφέψημα σε συνδυασμό με άλλα κρητικά βότανα,  συνδυάζοντας τη τέλεια χαλάρωση και καταπολεμώντας την αϋπνία.

Δεντρολίβανο (Rosmarinus officinalis)

Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν ως ρόφημα κατά των πονοκεφάλων όπως και ιδανικό για τις ημικρανίες. Θεωρήθηκε από ειδικούς επιστήμονες ότι η συχνή χρησιμοποίησή του είναι ιδανική κατά της τριχόπτωσης του τριχωτού της κεφαλής. Είναι αντιβακτηριδιακό, αντισηπτικό και πολύ διεγερτικό του κυκλοφοριακού,  όπως επίσης και κατά της αϋπνίας.

Βασιλικός (Ocimum basilicum)

Page 37: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Χρησιμοποιείται ως αρωματικό σε κρητικά φαγητά,  όπως επίσης για αρωματισμό του ελαιόλαδου σε συνδυασμό είτε μόνο του,  είτε με άλλα βότανα επίσης αρωματικά.

Ανακουφίζει από τις ημικρανίες,  έντονους πονοκεφάλους, από στοματίτιδες,  όπως επίσης καταπραΰνει τους σπασμούς των εντέρων. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν πολτοποιημένο για την καταπραϋντική του δράση σε τσίμπημα σκορπιού, δάγκωμα μέλισσας,  ή ερεθισμό από τσουκνίδα.

Αγιόκλημα (Lonicera)

Τι μπορούμε να πούμε γι΄ αυτό το αιθέριο λουλούδι με το μεθυστικό άρωμα και το εκτυφλωτικά όμορφο ανθό. Το άρωμά του μοναδικό ! Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει και αιθέριο έλαιο από αγιόκλημα. Συνήθως χρησιμοποιούνταν από τους παλιούς φυσιολάτρες για τις δερματικές μολύνσεις αλλά και την αϋπνία.

Βρώμη

Page 38: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Χρήσιμο βότανο στην ιατρική μια και προτείνετε κατά της κατάθλιψης,  της εξάντλησης και της αϋπνίας. Θεωρείτε ένα από τα πολύ καλά τονωτικά του νευρικού συστήματος,  χάρις τις βμίνες που περιέχει και την λεγόμενη «τανίνη».

Το κρινάκι” της θάλασσας (Pancratium maritimum)

Το μυρωδάτο άνθος αυτού του φυτού, που κινδυνεύει από τις μεσογειακές ακτές λόγω της τουριστικής ή άλλης “ανάπτυξης”, ενέπνευσε με το κάλλος του τον αρχαίο καλλιτέχνη που το ζωγράφισε με περίσσεια τέχνη στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, όπως αποκάλυψε μετά 2.500 σχεδόν χρόνια η αρχαιολογική σκαπάνη. Το φυτό πολλαπλασιάζεται και με τις “πατάτες” που παράγει, αλλά παρά την πολλαπλασιαστική του δυνατότητα πέφτει θύμα των όποιων ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις ακτές.

Λυγαριά (Vitex agnuscastus)

Page 39: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Φυλλοβόλος θάμνος με γκριζοπράσινα, σύνθετα, παλαμοειδή, αρωματικά φύλλα και μοβ ή λευκά εύοσμα άνθη το καλοκαίρι και νωρίς το φθινόπωρο.

Κατά τη μυθολογία, όταν ο Προμηθέας ελευθερώθηκε από τον Κένταυρο Χείρωνα έβαλε στο κεφάλι του ένα στεφάνι από κλαδιά λυγαριάς για να θυμάται τα δεσμά του που ήταν καμωμένα από αυτά κι ακόμα πως ο Όμηρος αναφέρει στην Ιλιάδα, ότι ο Αχιλλέας έδεσε τους γιους του Πριάμου με βέργες λυγαριάς στα δάση της Ίδης.

Μυρτιά (Myrtus communis)

Η μυρτιά  με “στίλβοντα” καταπράσινα φύλλα στολισμένα με τα κομψοτεχνήματα-άσπρα άνθη της, υπήρξε πηγή έμπνευσης για τον αρχαίο καλλιτέχνη, που κατασκεύασε το χρυσό στεφάνι μυρτιάς του τάφου της Βεργίνας. Η μυρτιά, ήταν αφιερωμένη στην Πάφιο Αφροδίτη που όταν βγήκε από τη θάλασσα κρύφτηκε πίσω από ένα τέτοιο θάμνο. Οι νύφες φορούσαν στεφάνια από μυρτιά. Τα φύλλα της είναι γεμάτα από αδένες με αιθέριο έλαιο που δίνει και τη μυρωδιά στο φυτό, οι αδένες αυτοί φαίνονται κόντρα στο φως σαν τρύπες.

Λαδανιά (cistus creticus)

Page 40: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Η λαδανιά είναι ένα πολυετής αρωματικός θάμνος. Έχει όμορφα ροζ, και πιο σπάνια λευκά, λουλούδια και ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι και τον Ιούνιο. Στην Κρήτη, ανάλογα με την περιοχή αποκαλείται και αγριοτριανταφυλλιά ή αγριοφασκόμηλο. Είναι φυτό αρωματικό και φαρμακευτικό. Ο βλαστός και τα φύλλα περιέχουν βαλσαμώδη ρητινική αρωματική ύλη, το λάδανο. Η ρητίνη αυτή εκκρίνεται από τις αδενώδεις τρίχες των φύλλων και παρουσιάζει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση και κυρίως αντιλευχαιμική δράση. Το λάδανο έχει επίσης καλά αποτελέσματα κατά της αϋπνίας, του πονόδοντου και του τέτανου. Με τους καρπούς του φυτού φτιάχνεται ένα βραστάρι που σταματά τη διάρροια και με τα φύλλα του ένα αρωματικό τσάι.

Παλιότερα ορισμένοι αρτοποιοί το έβαζαν στο φούρνο τους για να αρωματίζουν τα παξιμάδια, ενώ σε κάποιες περιοχές της Κρήτης, με το θυμίαμα της ρητίνης, θύμιαζαν τις εικόνες στις εκκλησίες. Έχει χρησιμοποιηθεί σαν αλοιφή σε διάφορες δερματικές παθήσεις αλλά και στην αρωματοποιία

Σήμερα το ρετσίνι, που λέγεται από τους ντόπιους “αλάδανος”, συλλέγεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και κατά “παγκόσμια αποκλειστικότητα” από τους κατοίκους του ορεινού χωριού Σίσσες Μυλοποτάμου Ρεθύμνης και εξάγεται στις αραβικές χώρες όπου χρησιμοποιείται σαν θυμίαμα. Η εργαστηριακή έρευνα έδωσε τελευταία πολλές πληροφορίες για τις ουσίες που περιέχει ο αλάδανος αλλά και τις ιδιότητές τους, δικαιώνοντας τους Μυλοποταμίτες που τον χρησιμοποιούν ακόμα και κατά του καρκίνου της μήτρας.

Παραδοσιακές Κρητικές ΣυνταγέςΗ κρητική κουζίνα δεν είναι απλώς πιάτα παραταγμένα στο τραπέζι. Κρύβει μέσα της μια φιλοσοφία ζωής.

ΚΡΕΑΤΙΚΑ

Page 41: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΟΦΤΟ (ΨΗΤΟ ΚΡΕΑΣ) Η ΑΝΤΙΚΡΙΣΤΟ (ΚΡΕΑΣ ΠΟΥ ΨΗΝΕΤΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΦΩΤΙΑ)

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Το «Οφτό» ή «Αντικριστό» κρέας το έφτιαχναν συνήθως οι βοσκοί μόνο στις ορεινές περιοχές. Ο τρόπος μαγειρέματος ήταν ιδιαίτερα εύκολος για τους βοσκούς, καθώς δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κουζινικά στην ορεινή ύπαιθρο. Έσφαζαν το ζώο, το έγδερναν και το μοίραζαν σε τέσσερα κομμάτια, τα οποία ονόμαζαν «γουλίδια». Περνούσαν κάθε κομμάτι σε μια ξύλινη σούβλα και το αλάτιζαν. Κάποιοι βοσκοί ακολουθούσαν μια διαδικασία που ονομαζόταν «οτερμενιά». Δηλαδή, τοποθετούσαν πέτρες για να σχηματίσουν ένα τετράγωνο και σε αυτές έστηναν τις σούβλες με το κρέας. Στη μέση του τετραγώνου, στην κατάλληλη απόσταση (ούτε πολύ κοντά ούτε πολύ μακριά) τοποθετούσαν μια στοίβα από ξερά ξύλα. Άναβαν τη φωτιά, για να ψηθεί το κρέας δίπλα στις φλόγες της φωτιάς. Το κρέας το τοποθετούσαν απέναντι από τη φωτιά (αντικριστά) και όχι επάνω στη φωτιά. Το κρέας το άφηναν σε αυτή τη θέση για 45 λεπτά και μετά το γύριζαν. Το μυστικό για τη νοστιμιά του κρέατος είναι το λίπος.

ΑΡΝΙ ΜΕ ΜΑΡΑΘΟ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό αρνί1 κιλό µμάραθο2 λεμόνια1 φλιτζάνι ελαιόλαδοαλάτι, πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Βάζουμε στην κατσαρόλα το ελαιόλαδο και τσιγαρίζουµε το κρέας. Αµέσως µετά ρίχνουµε τα µάραθα κοµµένα και τα αφήνουµε να βράσουν καλά. Τέλος, προσθέτουμε τον χυμό των λεµονιών, το αλάτι και το πιπέρι. Αφήνουµε το φαγητό να πάρει µια βράση και είναι έτοιμο.

Page 42: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΛΟΥΚΑΝΙΚΑ ΚΑΠΝΙΣΤΑ

ΥΛΙΚΑ

Κρέας ψαχνό χοιρινό (η ποσότητα είναι ανάλογη με τα έντερα)Έντερα χοίρωνΞύδιΑλάτι, πιπέρι, κύμινοΑνάλογα λεμόνια, πορτοκάλια

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Παίρνετε τα έντερα του χοίρου, τα αδειάζετε προσεκτικά, τα κόβετε σε κομμάτια μήκους 30-50 εκατοστών και τα πλένετε πολύ καλά εσωτερικά και εξωτερικά αφού τα γυρίσετε. Προσθέτετε σε αυτά μέχρι να τα γεμίσετε κομμάτια λεμονιού και πορτοκαλιού (2 πορτοκάλια, 1 λεμόνι). Αλέθετε το κρέας του χοίρου σε χοντρή μηχανή ή το κόβετε σε πολύ μικρά κομμάτια, ρίχνετε αλάτι, πιπέρι, κύμινο και το τοποθετείτε 2-3 ημέρες στο ξύδι τόσο, όσο να κρύβεται και το κρέας. Ο κιμάς είναι έτοιμος, όταν έχει ασπρίσει.

Φουσκώνετε τα έντερα και τα κρεμάτε μέχρι να στεγνώσουν. Όταν ο κιμάς έχει ασπρίσει ξεφουσκώνετε τα έντερα και τα μαλακώνετε με χλιαρό νερό. Γεμίζετε τα έντερα και αφού δέσετε στις άκρες ελαφρούς κόμπους τα κρεμάτε για να στραγγίσουν τα υγρά που πήραν κατά το γέμισμα. Δημιουργείτε στη συνέχεια καπνό (στο τζάκι, ή αλλού) με κλαδιά από κυπαρίσσι, ευκάλυπτο και άλλα αρωματικά φυτά και τα καπνίζετε. Το κάπνισμα διαρκεί 2 ώρες περίπου. Μετά το κάπνισμα και αφού κρυώσουν τα λουκάνικα τα πλένετε 3 νερά (2 χλιαρά και 1 κρύο) και τα κρεμάτε να στεγνώσουν. Βράζετε κατόπιν τα λουκάνικα 2 λεπτά μέσα σε ξύδι και λίγο αλάτι. Όταν κρυώσουν τα διατηρείτε σε στεγνό μέρος για να αερίζονται. Όσα πρόκειται να διατηρηθούν επί αρκετό χρονικό διάστημα τα διατηρείται σε βάζα ή πήλινα δοχεία με λίπος, μαζί με απάκια.

ΟΜΑΘΙΕΣ

ΥΛΙΚΑ

Υλικά για τη γέμισηΕντόσθια χοίρου (σπλήνα, συκώτι, καρδιά)χόντρο ή ρύζι

Page 43: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

αμύγδαλασταφίδεςαλάτι πιπέρι, κύμινο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Διαλέγουμε έντερα χοίρου, τα πλένουμε καλά. Τα ρίχνουμε σε νερό με λεμόνι και τα αφήνουμε 3 ημέρες, αλλάζοντας το νερό κατά διαστήματα. Βράζουμε τα εντόσθια και τα κόβουμε μικρά κομμάτια. Στο ίδιο νερό ψήνουμε το χόντρο ή το ρύζι. Ρίχνουμε και τα υπόλοιπα υλικά και τα βράζουμε λίγο ακόμα. Τα κατεβάζουμε από τη φωτιά και γεμίζουμε τα έντερα. Κάνουμε μερικές τρύπες στο έντερο μ’ ένα πιρούνι. Βράζουμε νερό στο οποίο έχουμε ρίξει λίγο αλάτι. Ρίχνουμε τις ομαθιές και ψήνουμε περίπου 1 ώρα.

ΣΥΓΚΛΙΝΟ

ΥΛΙΚΑ

Κρέας χοιρινόΑλάτι, πιπέρι, κύμινο, μοσχοκάρυδο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Αφαιρείτε το λίπος από το κρέας και το κόβετε σε μικρά κομμάτια. Επίσης κόβετε και το κρέας μικρά κομμάτια όπως ένα μεγάλο καρύδι και αφού το πλύνετε, το αλατίζετε. Αφού στραγγίσουν καλά, βάζετε το λίπος σε κατσαρόλα και το ψήνετε, ανακατεύοντας συνεχώς με ξύλινη σπάτουλα. Όταν τα κομμάτια του λίπους αρχίσουν να παίρνουν ένα ελαφρό ξανθό χρώμα, σταματάτε το λιώσιμο, ρίχνετε το ψαχνό και το τσιγαρίζετε μέχρι να πιει το νερό του και να ροδίσει. Στη συνέχεια, ρίχνετε πιπέρι, κύμινο, μοσχοκάρυδο. Αφού κρυώσουν, τοποθετείτε τα σύγλινα σε δοχεία γαλβανισμένα ή γυάλινα βάζα. Πρέπει να καλύπτεται το ψαχνό με το λίπος και διατηρείται σε δροσερό μέρος. Τα σύγκλινα χρησιμοποιούνται σε διάφορα φαγητά και σε ομελέτες.

ΧΟΙΡΙΝΟ ΜΕ ΣΕΛΙΝΟ

ΥΛΙΚΑ

1,5 κιλό χοιρινό χωρίς κόκαλο2 κιλά σέλινο2 κρεµµύδια1 ποτήρι λάδι½ κρασοπότηρο λεμόνιαλάτι, πιπέριΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σε µία κατσαρόλα µε νερό βάζουµε το σέλινο, το αφήνουµε να πάρει µια βράση και µετά το σουρώνουµε. Τσιγαρίζουµε το κρεµµύδι στο λάδι και ρίχνουµε το χοιρινό κοµµένο σε µικρά κοµµατάκια. Προσθέτουµε λίγο νερό και αφήνουµε το κρέας να

Page 44: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ψηθεί περίπου 45 λεπτά της ώρας. Βάζουµε στην κατσαρόλα το σέλινο µε το αλάτι και το πιπέρι και συνεχίζουµε σε χαµηλή φωτιά το ψήσιµο. δεν ανακατεύουµε το φαγητό µε την κουτάλα, αλλά κουνάµε λίγο την κατσαρόλαγια να µην κολλήσει το κρέας. Όταν µείνει µόνο το λάδι του, ρίχνουµε το λεµόνι και το φαγητό είναι έτοιµο.

ΧΟΙΡΙΝΑ ΑΠΑΚΙΑ (ΚΑΠΝΙΣΤΟ ΧΟΙΡΙΝΟ)

ΥΛΙΚΑ

Χοιρινό κρέας χωρίς λίποςΞίδιΑλάτι, πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Κόβουμε το κρέας σε στενόμακρες λωρίδες και το πλένουμε καλά. Το βάζουμε σε μία λεκάνη γεμάτη ξίδι και το αφήνουμε 1-2 μέρες. Έπειτα, το αλατοπιπερώνουμε και το κρεμάμε μισό μέτρο πάνω από το σημείο που θ΄ ανάψουμε φωτιά. Φροντίζουμε ν’ ανάψουμε φωτιά από κλαδιά φασκομηλιάς, δάφνης ή άλλου κρητικού αρωματικού φυτού, ώστε το κρέας να πάρει το άρωμα των βοτάνων και να γίνει πιο νόστιμο. Καλύπτουμε τη φωτιά με στάχτη, για να καπνίζει συνέχεια και αφήνουμε το κρέας, έτσι όπως είναι κρεμασμένο, να ψηθεί στην κάπνα και να ροδίσει. Είναι εξαιρετικός μεζές για κρασί και μπορεί να διατηρηθεί πολλές μέρες.

ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ ΜΕ KΑΣΤΑΝΑ

ΥΛΙΚΑ

1 κοτόπουλο1,5 κιλό2 µέτρια κρεµµύδια1 κόκκινη πιπεριά2 κιλά κάστανα1 ποτήρι ελαιόλαδο1 ποτηράκι κόκκινο κρασίαλάτι & πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Page 45: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Πλένουµε το κοτόπουλο, το κόβουµε σε µερίδες, το στραγγίζουµε, το αλατοπιπερώνουµε, το τσιγαρίζουµε στο ελαιόλαδο 10 λεπτά και το σβήνουµε µε το κρασί. Κόβουµε τα κρεµµύδια και την πιπεριά σε κοµµατάκια και τα ρίχνουµε στην κατσαρόλα. Τ’ αφήνουµε να τσιγαριστούν όλα µαζί για 2-3 λεπτά, ρίχνουµε λίγο νερό και βράζουµε το φαγητό µας σε µέτρια φωτιά για 30 λεπτά. Κατόπιν προσθέτουμε τα κάστανα καθαρισμένα και βρασμένα για άλλα 10 λεπτά ακόμα. Μπορούμε αντί για νερό να βάλουμε δύο τριµµένες ώριμες ντομάτες.

ΚΟΚΟΡΑΣ ΚΡΑΣΑΤΟΣ

ΥΛΙΚΑ

1 κόκορας½ κιλό κρασί άσπρο5 ντοµάτες τριµµένες1 ποτήρι εκαιόλαδο1 κρεµµύδι2-3 σκελίδες σκόρδο2 κουταλιές µαϊντανόαλάτι & πιπέριΕΚΤΕΛΕΣΗ

Τσιγαρίζουµε τον κόκορα µαζί µε το κρεµµύδι και το σκόρδο. Σβήνουµε µε το άσπρο κρασί και προσθέτουµε τις ντοµάτες, αλάτι και πιπέρι. Σιγοβράζουµε περίπου 1 ώρα. Λίγο πριν βράσει προσθέτουµε τον µαϊντανό.

ΚΟΤΑ ΚΑΙ ΖΥΓΟΥΡΙ ΠΙΛΑΦΙ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό ζυγούρι2 νεροπότηρα ρύζι (όχι σπυρωτό)1/2 ποτήρι κρασιού χυμό λεμονιού, αλάτι1 κότα 1 1/2 κιλό6 νεροπότηρα ζωμό

Page 46: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

2 κουταλιές σούπας στακοβούτυρο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Πλένουμε καλά τα κρέατα και τα βράζουμε μαζί, σε σιγανή φωτιά, για 1 1/2 ώρα τουλάχιστον, ρίχνοντας μέσα στο νερό μια κουταλιά της σούπας αλάτι. Μόλις ψηθούν, βγάζουμε τα κρέατα, σουρώνουμε το ζωμό τους και τα αλατοπιπερώνουμε. Μετράμε τον ζωμό, σε κάθε 3 νεροπότηρα ζωμό αντιστοιχεί 1 ρύζι. Σε μία κατσαρόλα ξαναβράζουμε τον σουρωμένο ζωμό και ρίχνουμε το ρύζι, σε μέτρια φωτιά, το οποίο και ανακατεύουμε για να μην κολλήσει, μέχρι να τραβήξει όλο σχεδόν το ζωμό (20 λεπτά περίπου).

Καίμε το στακοβούτυρο σ’ ένα μπρίκι, κατεβάζουμε την κατσαρόλα από την φωτιά, περιχύνουμε με αυτό το πιλάφι μας και τ’ αφήνουμε σκεπασμένο για 5 λεπτά. Σερβίρεται χώρια το ρύζι από το κρέας. Αν θέλουμε, μπορούμε να προσθέσουμε ένα φλιτζανάκι του καφέ χυμό λεμονιού στο ρύζι, πέντε λεπτά πριν ψηθεί για να μείνει σπυρωτό (και πριν ρίξουμε το στακοβούτυρο).Στο ενα πότηρι ρύζι αντιστοιχούν 3 νεροπότηρα ζωμός.

ΚΑΤΣΙΚΙ ΜΕ ΑΜΠΕΛΟΦΥΛΛΑ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό κατσίκι, κοµµένο σε µέτρια κοµµάτια2 µάτσα άνηθο ψιλοκοµµένο2 φλιτζάνια ελαιόλαδο2 µάτσα φρέσκα κρεµµύδια ψιλοκοµµένα300 γρ. αµπελόφυλλα βρασµένα3 φλιτζάνια νερόαλάτι & πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Τσιγαρίζουµε το κρέας στο ελαιόλαδο µε το κρεµµύδι και τον άνηθο για 10 λεπτά, προσθέτουμε το νερό και τα αφήνουµε να σιγοβράσουν 20 λεπτά. Προσθέτουµε τα αµπελόφυλλα και τα αφήνουµε να σιγοβράσουν ακόµα 20 λεπτά.

Αρνί τούρτα (περιοχή Κυδωνίας)

Page 47: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Υλικά

1 1/2 κιλό αρνί γάλακτος850 γρ. αλεύρι1 κιλό μυζήθρα γλυκιά1/2 κιλό στάκα1 αυγό1 κεσέ γιαούρτι250 γρ. βούτυρο φρέσκοαλάτι, πιπέρι, σουσάμι1  ματσάκι δυόσμο

Εκτέλεση

Πλένουμε και βράζουμε το κρέας στο νερό για 1 ώρα. Το ξεκοκαλίζουμε, το βάζουμε σε μια πιατέλα και το αλατοπιπερώνουμε. Ανοίγουμε φύλλο πάχους μισού εκατοστού χρησιμοποιώντας το αλεύρι, το γιαούρτι και το βούτυρο. Απλώνουμε το φύλλο στο ταψί, το βουτυρώνουμε και βάζουμε από πάνω μία στρώση μυζήθρα με τη μισή στάκα και λίγο δυόσμο. Τοποθετούμε τα κομμάτια του κρέατος πάνω στη μυζήθρα, βάζουμε μια δεύτερη στρώση μυζήθρα και στάκα και τον υπόλοιπο δυόσμο στο κρέας και τα σκεπάζουμε μ’ ένα δεύτερο φύλλο.Ενώνουμε το πάνω με το κάτω φύλλο πιέζοντάς τα με τα δάχτυλά μας, να ενωθούν καλά ώστε να μη χυθούν τα υλικά μας στο ψήσιμο, απλώνουμε το φύλλο, το αλείφουμε με το αυγό, ρίχνουμε το σουσάμι κάνουμε τρύπες στο φύλλο με μία οδοντογλυφίδα για να μην ανοίξει στο ψήσιμο και ψήνουμε το φαγητό μας για 1 ώρα περίπου, στους 180 C.

ΑΡΝΙ ΣΤΑ ΚΛΗΜΑΤΑ

Page 48: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό αρνί1 ποτήρι κρασί λευκόχυµός από 2 λεµόνιαρίγανηκληµατόβεργες

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Απλώνουµε τις κληµατόβεργες στο ταψί. Βάζουµε το αρνί πάνω, το περιχύνουµε µε το κρασί και το ψήνουµε σε 180 βαθμούς C. Λίγο πριν ψηθεί τελείως προσθέτουµε τη ρίγανη και τον χυµό από τα λεµόνια.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΕ ΕΛΙΕΣΠΡΑΣΙΝΕΣ ΕΛΙΕΣ (ΧΑΡΑΚΤΕΣ)

ΥΛΙΚΑ

ΝερόΆλμη3 λεμόνιαΛάδι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

1ος τρόπος: Διαλέγουμε, πλένουμε και χαράζουμε σε 2-3 μέρη – όχι πολύ βαθειά – τις ελιές και τις ξεπικρίζουμε 15-20 ημέρες, αλλάζοντας το νερό 1-2 φορές την

Page 49: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ημέρα. Τις τοποθετούμε έπειτα σε 10% άλμη στην οποία προσθέτουμε, αν θέλουμε, λίγο χυμό λεμονιού (3 λεμόνια στο κιλό τις ελιές) και λίγο λάδι.

2ος τρόπος: Μετά το χάραγμα ξεπλένουμε και βάζουμε τις ελιές σε 10% άλμη, ρίχνουμε το χυμό λεμονιού (2-3 λεμόνια στο κιλό τις ελιές) και δύο δάκτυλα λάδι. Είναι έτοιμες για κατανάλωση μετά από 3-4 μήνες. Έτσι διατηρούνται όλο το χρόνο και έχουν χρώμα, τη γεύση και το άρωμα τους.

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΕΛΙΕΣ (ΤΣΑΚΙΣΤΕΣ)

ΥΛΙΚΑ

ΝερόΆλμη2-3 λεμόνιαΛάδι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

1ος τρόπος: Πλένουμε και τσακίζουμε τις ελιές, προσέχοντας να μη χτυπηθούν πολύ και σπάσει το κουκούτσι. Τις βάζουμε αμέσως σε καθαρό νερό να τις σκεπάζει για να ξεπικρίσουν και το νερό το αλλάζουμε κάθε 2 ημέρες, και τη διαδικασία αυτή την κάνουμε 3 φορές. Μετά τις τοποθετούμε στην άλμη 10% (στο κιλό το νερό βάζουμε 100 γρ. αλάτι) και προσθέτουμε το χυμό από 2-3 λεμόνια (στο κιλό τις ελιές) και δύο δάκτυλα λάδι.

2ος τρόπος: Τις τσακίζουμε, τις ξεπλύνουμε, τις βάζουμε σε 10% άλμη, προσθέτουμε το χυμό μερικών λεμονιών (2-3 στο κιλό) και δύο δάκτυλα λάδι. Είναι έτοιμες για φάγωμα μετά από 3-4 μήνες και διατηρούνται αρκετό καιρό.

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΕΛΙΕΣ

Page 50: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΥΛΙΚΑ

ΝερόΆλμηΧυμός λεμονιού ή νεραντζιού

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Κολυμπάδες: Βάζουμε τις ελιές σε καθαρό νερό που το αλλάζουμε κάθε 8 ημέρες. Το νερό αλλάζεται 3 φορές συνολικά, τις ξεπλένουμε και τις τοποθετούμε σε 10% άλμη. Για άρωμα μπορούμε να προσθέσουμε λίγο χυμό από λεμόνια ή νεράντζια.

Κολυμπάδες ψιλολιές: Διαλέγουμε πράσινες γερές ψιλολιές, τις πλένουμε καλά και τις τοποθετούμε σε άλμη 10%-14% για να ξεπικρίσουν. Εκεί μένουν μέχρι να χρησιμοποιηθούν. Μπορούμε αν θέλουμε να προσθέσουμε και λίγο λάδι.

Νερατζολιές: Χαράζουμε τις ελιές σε 2-3 μέρη, όχι πολύ βαθιά, τις πλένουμε και τις βάζουμε για 1 μήνα στο νερό χωρίς να το αλλάζουμε, για να ξεπικρίσουν. Τις πλένουμε στη συνέχεια και τις τοποθετούμε 48 ώρες σε άλμη 12%-14% και ύστερα σε χυμό νεραντζιών 48 ώρες. Τις στραγγίζουμε έπειτα και τις τοποθετούμε σε δοχεία και τις σκεπάζουμε με καλό λάδι.

Τις ελιές αυτές μπορούμε να τις διατηρήσουμε σε ίσα μέρη άλμης 10% και χυμό νεραντζιού ή λεμονιού.

ΜΑΥΡΕΣ ΕΛΙΕΣ

Page 51: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΥΛΙΚΑ

Κολυμπάδες1 κιλό ελιές100 γραμ. αλάτιΝερόΚολυμπάδες ξιδάτες1 κιλό ελιές100 γραμ. αλάτιΝερόΞύδιΆλμη

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Κολυμπάδες

Διαλέγουμε τις ελιές, τις πλύνουμε και τις βάζουμε στο νερό το οποίο το αλλάζουμε κάθε 2 ημέρες μέχρι να γλυκάνουν, τις ξεπλύνουμε τότε καλά και τις ρίχνουμε αλάτι σε αναλογία 10% (δηλαδή 100 γραμ. αλάτι σε 1 κιλό ελιές), τις ανακατεύουμε συχνά για να αλατιστούν όλες και ύστερα από 5-6 ημέρες προσθέτουμε τόσο νερό όσο χρειάζεται να σκεπαστούν καλά. Προσθέτουμε και λίγο λάδι.

Κολυμπάδες ξιδάτες

Διαλέγουμε ώριμες γερές ελιές, τις χαράζουμε ελαφρά και τις ρίχνουμε σε αραιό αλατόνερο να γλυκάνουν. Ανακατεύουμε δυνατό ξύδι και άλμη σε ίσες ποσότητες και ρίχνουμε τις ελιές για 4-5 ημέρες. Μετά τις στραγγίζουμε και τις τοποθετούμε σε δοχείο με καλό ξύδι.

Σταφιδολιές (θρούμπες)

Page 52: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Κατάλληλες θεωρούνται οι ελιές της ποικιλίας «θρουμπολιά» οι οποίες ωριμάζουν πάνω στο δένδρο. Τις μαζεύουμε πάνω ή κάτω από το δένδρο και αφού τις διαλέξουμε και τις πλύνουμε πολύ καλά τις τοποθετούμε σε κοφίνια.

ΧΤΑΠΟΔΙ ΜΕ ΕΛΙΕΣ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό χταπόδι φρέσκο250 γρ. ελιές τσακιστές250 γρ. ντοµάτες καλές κόκκινες500 γρ. κρεµµυδάκια µικρά1 ποτήρι του κρασιού ελαιόλαδοαλάτι, πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ψήνουµε το χταπόδι µε το νερό του για αρκετή ώρα. Το σβήνουµε µε κρασί. Μετά προσθέτουµε το ελαιόλαδο, το αλάτι και τις ντοµάτες ξυσµένες. Όταν πάρουν βράση προσθέτουµε τα κρεµµυδάκια καθαρισµένα και κοµµένα στα δύο ή αν είναι µικρά ολόκληρα. Όταν είναι µισοψηµένα το χταπόδι και τα κρεµµύδια, προσθέτουµε τις ελιές. Σκεπάζουµε την κατσαρόλα και αφήνουµε το φαγητό να ψηθεί. Ψήνουµε αργά σε µέτρια φωτιά. Σερβίρουµε µε τηγανητές πατάτες.

ΣΟΥΠΙΕΣ ΜΕ ΕΛΙΕΣ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό σουπιές μικρές250 γρ. ελιές τσακιστές ή νερατζοελιές

Page 53: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

250 γρ. ντοµάτες κόκκινες γερές380 γρ. κρεµµυδάκια µικρά1 ποτήρι του κρασιού έξτρα παρθένο ελαιόλαδοπιπέρι, αλάτι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ψήνουµε τις σουπιές µε το νερό τους, αφού τις έχουµε κατάλληλα ετοιµάσει, για αρκετή ώρα. Προσθέτουµε το κρασί και αφήνουµε λίγο να βράσουν. Βάζουµε το αλάτι, το ελαιόλαδο, το πιπέρι και τις ντοµάτες ξυσµένες. Όταν πάρουν βράση, προσθέτουµε τα κρεµµυδάκια καθαρισµένα και κοµµένα στα δύο ή αν είναι πολύ µικρά ολόκληρα. Όταν σχεδόν ψηθούν τα κρεµµύδια και οι σουπιές προσθέτουµε τις ελιές. Το ψήσιµο το κάνουµε σε µέτρια φωτιά, αργά. Σερβίρουµε µε τηγανητές πατάτες.

ΠίτεςΖΥΜΑΡΙΑ ΓΙΑ ΚΑΛΙΤΣΟΥΝΙΑ ΚΑΙ ΠΙΤΕΣ

ΥΛΙΚΑ1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσειςνερό (τόσο όσο η ζύμη ζυμώνοντας την να μην κολλάει στα χέρια μας)2 κουταλιές σούπας λάδι1/2 ποτηράκι του καφέ τσικουδιάΕΚΤΕΛΕΣΗ

Page 54: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Aναμειγνύουμε όλα τα υλικά καλά, ζυμώνουμε με τα χέρια μας το ζυμάρι και τ’ αφήνουμε για μία-δύο ώρες να φουσκώσει.Καλιτσούνια: Ανοίγουμε με ένα πλάστη το ζυμάρι. Φτιάχνουμε ένα μεγάλο φύλλο, πάχους 1/2 εκατοστού και το κόβουμε στο σχήμα από πιατάκι τσαγιού.Πίτες: Το φύλλο μας έχει πάχος λίγο μεγαλύτερο και τ’ αφήνουμε ολόκληρο

ΤΣΟΥΚΝΙΔΟΠΙΤΑΥΛΙΚΑΥλικά για τη γέµιση1 κιλό τσουκνίδες2 µεγάλα κρεµµύδια ψιλοκοµµένα3 φρέσκα κρεµµυδάκια ψιλοκοµµένα4 κουταλιές ελαιόλαδοΑλάτιΥλικά για το φύλλο½ κιλό αλεύρι, περίπου½ κουταλάκι αλάτι1 κουταλιά νωπή µαγιάλίγο τυρί κίτρινο1 φλιτζανάκι ελαιόλαδο3 κουταλιές ξίδι1½ φλιτζάνι σουσάµιΕΚΤΕΛΕΣΗΒράζουµε τις τσουκνίδες και τις ανακατεύουµε µε τα υπόλοιπα υλικά της γέµισης. Έχουµε σοτάρει ελαφρά τα κρεµµύδια, με τα υλικά για τη ζύµη ετοιµάζουµε 2 φύλλα ως εξής: Ανακατεύουµε το αλάτι µε το αλεύρι και προσθέτουµε το λάδι, το ξίδι και τη µαγιά διαλυµένη σε 1 φλιτζάνι χλιαρό νερό.Δουλεύουµε καλά τα υλικά, προσθέτοντας και λίγο χλιαρό νερό, µέχρι να γίνει η ζύµη οµοιογενής και µαλακή. Αφού την αφήσουµε περίπου 20 λεπτά, τη χωρίζουµε σε δύο κοµµάτια και ανοίγουµε 2 φύλλα πάχους 4-5 χιλιοστά το καθένα. Απλώνουµε το ένα σε λαδωµένο ταψί, βάζουµε πάνω τη γέµιση και σκεπάζουµε µε το άλλο φύλλο. Αλείφουµε µε αυγό ή ελαιόλαδο την πίτα και την πασπαλίζουµε µε άφθονο σουσάµι. Ψήνουµε σε µέτρια θερµοκρασία στον φούρνο, περίπου 50–60 λεπτά.

ΤΡΑΧΑΝΟΠΙΤΑ

ΥΛΙΚΑ1 πακέτο γλυκό τραχανά1 γιαούρτι

Page 55: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

1 φακελάκι μαγιάλίγη κανέλα τριμμένη1 αλεύρι που φουσκώνει μόνο του1 μαργαρίνη1 και 1/2 κούπα ζάχαρη

ΕΚΤΕΛΕΣΗΖυμώνουμε το αλεύρι με το γιαούρτι, τη μαργαρίνη (αφού τη λιώσουμε) και τη μαγιά για 3 λεπτά. Αφήνουμε να σταθεί η ζύμη για 15 λεπτά. Μουλιάζουμε το γλυκό τραχανά για 20 λεπτά σε δύο ποτήρια νερό και τέλος του προσθέτουμε τη ζάχαρη και την κανέλα και ανακατεύουμε. Βουτυρώνουμε ένα μέτριο ταψάκι βάζουμε τη μισή ζύμη μέσα και με τα χέρια μας την απλώνουμε στα τοιχώματα του ταψιού. Προσθέτουμε τον τραχανά και σκεπάζουμε με την υπόλοιπη ζύμη. Το ψήνουμε στους 200 βαθμούς για 40 λεπτά.

ΧΑΝΙΩΤΙΚΟ ΜΠΟΥΡΕΚΙ

ΥΛΙΚΑΓια τη ζύμη1/2 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις3 κουταλιές λάδι1 ποτηράκι κόκκινο κρασί1 (περίπου) ποτήρι χλιαρό νερό1/2 κουταλάκι αλάτιΓια τη γέμιση1 1/2 κιλό πατάτες κομμένες σε λεπτές ροδέλες1 1/2 κιλό κολοκύθια κομμένα σε λεπτές ροδέλες1 ματσάκι δυόσμο1 νεροπότηρο αλεύρι για όλες τις χρήσεις1 κιλό μυζήθρα200 γρ. τυρί κασέρι τριμμένο1 (περίπου) φλιτζάνι λάδι4 κουταλιές στάκα1 ποτήρι γάλασουσάμι για το πασπάλισμα

Page 56: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Αλάτι, πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗΕτοιμάζουμε το φύλλο : ρίχνουμε το νερό, το λάδι, το αλάτι και το κρασί μέσα στο αλεύρι και τα ζυμώνουμε καλά. Σκεπάζουμε τη ζύμη και την αφήνουμε για 30 λεπτά περίπου. Χωρίζουμε τη ζύμη σε δύο μέρη και ανοίγουμε δύο μέτρια φύλλα. Απλώνουμε το ένα φύλλο σε ένα μεγάλο λαδωμένο ταψί. Απλώνουμε μετά σε στρώσεις τις πατάτες, τα κολοκύθια και τη μυζήθρα. Ρίχνουμε πάνω στην κάθε στρώση λίγο αλάτι και πιπέρι, λίγο δυόσμο, λίγο αλεύρι και λίγο κασέρι. Χτυπάμε τα αυγά με το γάλα και τη στάκα και ρίχνουμε αυτό το μείγμα από πάνω. Περιχύνουμε το μπουρέκι με το λάδι. Τοποθετούμε από πάνω το άλλο φύλλο, το αλείφουμε με λίγο λάδι και το πασπαλίζουμε με σουσάμι. Κόβουμε το μπουρέκι σε τετράγωνα κομμάτια και το ψήνουμε για 1 – 1 1/4 ώρα σε μέτρια προθερμασμένο φούρνο, στους 180 C.

ΜΥΖΗΘΡΟΠΙΤΕΣ

ΥΛΙΚΑΥλικά για το φύλλο1 ποτήρι κρασιού χλιαρό νερόΛίγες σταγόνες λεμόνιΑνάλογο αλεύριΛίγες σταγόνες λάδιΛίγο αλάτιΥλικά για τη γέμιση½ έως 1 κιλό μυζήθρα γλυκιά ή ξινήΛίγη ζάχαρη αν θέλουμεΛάδι για το τηγάνισμαΕΚΤΕΛΕΣΗΕτοιμάζετε με τα υλικά φύλλου τη ζύμη ώστε να γίνει μαλακή και ανοίγετε το φύλλο. Με ένα καπάκι κόβετε μικρά κομμάτια. Λιώνετε τη μυζήθρα με ένα πιρούνι μαζί με τη ζάχαρη και παίρνετε μια κουταλιά, την οποία την τοποθετείτε στα στρογγυλά κομμάτια. Τα διπλώνετε, τα κλείνετε καλά στις άκρες και τα ψήνετε σε καυτό λάδι.

ΤΖΟΥΛΑΜΑΣ ΜΕ ΣΥΚΩΤΑΚΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΥΛΙΚΑ

1 κοτόπουλο ντόπιο για ζωμό600 γρ. φλιτζάνια ρύζι500 γρ. Φύλλο κρούστας1 κουταλιά της σούπας φυτίνη500 γρ. περίπου ζάχαρη300 γρ. φλιτζάνι σταφίδες κομμένες1500 γρ. φλιτζάνια ζωμού2-3 συκωτάκια κοτόπουλου500 γρ. μυζήθρα γλυκιά

Page 57: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

1 μαργαρίνη ή 200 γρ. ελαιόλαδοΚανέλλα600 γρ. ζωμό150 γρ. καρύδια ψιλοκομμένα

ΕΚΤΕΛΕΣΗΒράζουμε το ρύζι με το ζωμό του κοτόπουλου. Σοτάρουμε τα συκωτάκια (τα οποία έχουμε βράσει λίγο μαζί με το κοτόπουλο) για λίγο με τη φυτίνη, τα ανακατεύουμε με το ρύζι και αφήνουμε το μίγμα να κρυώσει. Χωρίζουμε το μίγμα του ρυζιού σε δύο ίσα μέρη, στρώνουμε το 1/3 των φύλλων στο κάτω μέρος του πυρέξ αφού τα αλείψουμε ένα – ένα με τη λιωμένη μαργαρίνη και ρίχνουμε πάνω το μισό μείγμα, απλώνουμε τις μισές σταφίδες και τα μισά καρύδια. Πασπαλίζουμε με ζάχαρη και κανέλλα. Στρώνουμε τη μισή μυζήθρα και πασπαλίζουμε πάλι με ζάχαρη και κανέλλα. Στρώνουμε το 1/3 των φύλλων αλείφοντας τα με τη μαργαρίνη. Απλώνουμε το υπόλοιπο μείγμα πασπαλίζοντας με τη ζάχαρη και την κανέλλα απλώνουμε και τις υπόλοιπες σταφίδες τα καρύδια και την υπόλοιπη μυζήθρα και πασπαλίζουμε πάλι με ζάχαρη και κανέλα, αλείφουμε και τα υπόλοιπα φύλλα. Πριν τον βάλουμε στον φούρνο ρίχνουμε προσεκτικά για να μη μουλιάσουν τα φύλλα δύο φλιτζάνια ζωμού. Χρόνος εκτέλεσης συνταγής: 30 λεπτά περίπου. Μικρά μυστικά: Πριν το βάλουμε στο φούρνο το χαράζουμε για να κόβετε εύκολα στο σερβίρισμα

ΜΑΛΑΜΟΥΔΟΠΙΤΑΥΛΙΚΑΥλικά για τη γέμιση1/2 κιλό αλεύρι ολικής αλέσεως1 κουταλιά αλάτιελαιόλαδο όσο πάρει3 κουταλιές δυόσμο3 κουταλιές μάραθο3-4 κουταλιές ζάχαρηΓια το φύλλοΜισό κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις2 κουταλιές αλάτιΝερό όσο πάρει

ΕΚΤΕΛΕΣΗΣε λεκανίτσα ανακατεύουμε τα υλικά της γέμισης και τα ζυμώνουμε μέχρι να γίνει ένα σφιχτό μίγμα. Σε άλλη λεκανίτσα ανακατεύουμε τα υλικά για το φύλλο και ζυμώνουμε καλά. Χωρίζουμε τη γέμιση και τη ζύμη σε 6 ίσα μέρη. Ανοίγουμε κάθε κομμάτι ζύμης σε ένα φύλλο σχετικά παχύ, βάζουμε στο κέντρο τη γέμιση, κλείνουμε καλά σαν λυχναράκι και με τον πλάστη ανοίγουμε πάλι την πίτα να γίνει πλατιά, σε μέγεθος πιάτου. Τηγανίζουμε τις πίτες σε μπόλικο ελαιόλαδο να ροδίσουν καλά. Βγάζουμε σε πιάτο, κόβουμε στα 4 και αν θέλουμε πασπαλίζουμε με ζάχαρη και κανέλλα. Τρώγονται ζεστές και κρύες, είναι πολύ νόστιμες, χορταστικές και διαφορετικές!

ΚΑΛΙΤΣΟΥΝΙΑ

Page 58: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΥΛΙΚΑ

2 κιλά σπανάκι ή άλλα πράσινα λαχανικά1/2 φλιτζάνι ελαιόλαδοΑλάτι και πιπέρι και δυόσμος1 κρεμμύδι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Πλύνετε καλά το σπανάκι και ψιλοκόψτε το. Βάλτε το σε μια άδεια κατσαρόλα και μαγειρέψτε το για 5 λεπτά, μέχρι να μαραθεί. Στύψτε το καλά με τα χέρια σας και βάλτε το σε ένα μπολ. Προσθέστε το ψιλοκομμένο κρεμμύδι, το αλατοπίπερο, το δυόσμο, το ελαιόλαδο και ανακατέψτε. Ανοίξτε ένα φύλλο και κόψτε το σε μέγεθος πιάτου του καφέ. Γεμίστε κάθε φύλλο με μία κουταλιά γέμιση, τυλίξτε το, κλείστε το καλά και τηγανίστε το σε καυτό λάδι και από τις δύο πλευρές ή ψήστε στο φούρνο στους 180oC. Αν ψήσετε τα καλιτσούνια στο φούρνο, αλείψτε τα από πριν με χτυπημένο κρόκο αυγού και πασπαλίστε τα με σουσάμι.

ΛΑΧΑΝΙΚΑΑΣΚΟΡΔΟΥΛΑΚΟΙ ΣΤΙΦΑΔΟ

ΥΛΙΚΑ

500 γρ. ασκορδουλάκους1 κιλό κρεμμύδια100 γρ. ελαιόλαδο10 γρ. αλεύρι10 γρ. αλάτι30 γρ. ξύδι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Καθαρίζουμε τους ασκορδουλάκους. Στη συνέχεια τους βράζουμε 2-3 φορές έτσι ώστε να ξεπικρίσουν. Βάζουμε σε μια κατσαρόλα λίγο ελαιόλαδο και τσιγαρίζουμε τα ψιλοκομμένα κρεμμύδια για λίγο. Έπειτα προσθέτουμε τους ασκορδουλάκους λίγο αλάτι και λίγο νερό (προσθέτουμε νερό όποτε χρειάζεται). Όταν θα είναι σχεδόν έτοιμο ανακατεύουμε σε ένα πιάτο ένα κουταλάκι αλεύρι και χυμό από το φαγητό που μαγειρεύεται και τα προσθέτω στην κατσαρόλα. Ανακατεύουμε μια φορά και κλείνουμε την κουζίνα. Μικρά μυστικά: το ξύδι το προσθέτουμε στο πιάτο με το αλεύρι. 

Αγκινάρες με κουκιά

Page 59: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Υλικά

12 μέτριες αγκινάρες1 κιλό κουκιά1 νεροπότηρο λάδι2 κουταλιές σούπας άνηθοχυμό 2 μέτριων λεμονιών1 κουταλιά σούπας αλεύρι (για όλες τις χρήσεις), αλάτι, πιπέρι

Εκτέλεση

Καθαρίζουμε και πλένουμε τις αγκινάρες, τις κόβουμε στα τέσσερα ή τις αφήνουμε ολόκληρες και τις βάζουμε σε ένα μπόλ με νερό και λίγο λεμόνι για να μην μαυρίσουν. Καθαρίζουμε τα κουκιά και κρατάμε και τα εξωφυλλα τους αν είναι τρυφερά. Τα ρίχνουμε στο καυτό λάδι μαζί τον ψιλοκομμένο άνηθο για 5-7 λεπτά. Αμέσως μετά τις αγκινάρες, και τα ανακατεύουμε όλα μαζί, προσθέτουμε λίγο νερό, αλάτι, πιπέρι και τα αφήνουμε να βράσουν για 20’-25’ σε μέτρια φωτιά. Σ’ ένα μεγάλο φλιτζάνι, βάζουμε το χυμό των λεμονιών λίγη σάλτσα από την κατσαρόλα και το αλεύρι ανακατεύοντάς πολύ καλά ώστε να διαλυθεί εντελώς και το ρίχνουμε στην κατσαρόλα, τρία λεπτά πριν σβήσουμε τη φωτιά, ανακατεύοντας προσεκτικά.

ΚΟΛΟΚΥΘΙΑ ΜΕ ΑΥΓΑ (ΣΦΟΥΓΓΑΤΟ)

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό κολοκύθια

Page 60: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

1 φλιτζάνι λάδι1/2 κιλό ντομάτες1 κρεμμύδι5 αυγάαλάτι & πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι, ψιλοκομμένο με το λάδι και τα κολοκυθάκια κομμένα σε στρογγυλές φέτες. Προσθέτουμε τις ντομάτες το αλάτι και το πιπέρι και αφήνουμε να ψηθούν καλά. Χτυπάμε τα αυγά και περιχύνουμε με αυτά το μείγμα. Ανακατεύουμε και αφήνουμε να ψηθούν.

ΧΟΡΤΑ ΤΣΙΓΑΡΙΑΣΤΑ

ΥΛΙΚΑ

2 κιλά χόρτα (βλίτα, στύφνο)4 πατάτες3 µάτσα φρέσκα κρεµµυδάκια ψιλοκοµµένα3 φλιτζάνια ελαιόλαδο8 µικρά κολοκύθια3 µάτσα άνηθο ψιλοκοµµένο2 ξερά κρεµµύδια ψιλοκοµµένα5 ντοµάτες κοµµένες σε µέτρια κοµµάτια4 φλιτζάνια νερόαλάτι & πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σοτάρουµε για 5 λεπτά στο ελαιόλαδο τα κρεµµύδια, τον άνηθο και τις ντοµάτες. Προσθέτουµε το νερό και τις πατάτες, τα αφήνουµε να βράσουν για 10 λεπτά και στη συνέχεια προσθέτουµε τα χόρτα και τα κολοκύθια, το αλάτι και το πιπέρι. Σκεπάζουµε την κατσαρόλα και τα αφήνουµε να σιγοβράσουν περίπου 25 λεπτά, ανακατεύοντας και προσθέτοντας νερό αν χρειαστεί.

ΤΣΟΥΚΝΙΔΕΣ ΒΡΑΣΤΕΣ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό τσουκνίδες1 ποτήρι του κρασιού ελαιόλαδο1 κουταλιά της σούπας ξίδιαλάτι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Page 61: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Μαζεύουµε δροσερές τσουκνίδες. Τις βράζουµε σε νερό µε αλάτι και αφού τις βγάλουµε από το νερό τις περιχύνουµε µε λάδι και ξίδι.

ΠΑΤΑΤΕΣ ΤΗΓΑΝΗΤΕΣ ΜΕ ΣΤΑΚΑ

ΥΛΙΚΑ

2 ½ φλιτζάνια του τσαγιού ελαιόλαδο2 µεγάλες πατάτες1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι4 κουταλιές της σούπας στάκα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Καθαρίζουµε τις πατάτες, τις κόβουµε σε χοντρά κοµµάτια, τις αλατίζουµε και τις ανακατεύουµε µε τα χέρια µας πολύ καλά. Στη συνέχεια τις σκεπάζουµε και τις αφήνουµε για 40-50 λεπτά. Σε µία κατσαρόλα ή σε ένα βαθύ και στενό τηγάνι ζεσταίνουµε πολύ καλά το ελαιόλαδο. Ρίχνουµε τις πατάτες στο καυτό ελαιόλαδο και τις τηγανίζουµε. Σερβίρουµε αµέσως τις πατάτες ζεστές αφού βάλουµε πάνω τους τη στάκα.

ΣΤΑΜΝΑΓΚΑΘΙ ΩΜΟ ΣΑΛΑΤΑ

ΥΛΙΚΑ

200 γρ. σταµναγκάθι2 κουταλιές της σούπας λεµόνι100 γρ. ελιές µαύρες ξιδάτες4 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδοαλάτι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Αφήνουµε το σταµναγκάθι στο νερό περίπου 1 ώρα. Έπειτα το πλένουµε χωρίς να το κόψουµε, το ανακατεύουµε για 1-2 λεπτά µε το λεµόνι και το ελαιόλαδο. Στη συνέχεια προσθέτουµε τις µαύρες ελιές.

ΣΠΑΝΑΚΟΡΥΖΟ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό σπανάκι2 ντοµάτες ώριµες, ξεφλουδισµένες και ψιλοκοµµένες1 µεγάλο κρεµµύδι πολτοποιηµένο3 φρέσκα κρεµµυδάκια ψιλοκοµµένα1 φλιτζάνι µαϊντανός2 φλιτζάνια ρύζι½ κουταλάκι κύµινο (προαιρετικά)ελαιόλαδο

Page 62: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

αλάτι & πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Πλένουµε και καθαρίζουµε το σπανάκι από τα κιτρινισµένα φύλλα. Σε βαθιά κατσαρόλα ροδίζουµε τα κρεµµύδια µε το ελαιόλαδο. Ρίχνουµε το σπανάκι, τις ντοµάτες, τον µαϊντανό και τα αφήνουµε να σιγοψηθούν για 12-15 λεπτά, χωρίς να προσθέσουµε καθόλου νερό. Τραβάµε µε τρυπητή κουτάλα το µείγµα, αφήνοντας µόνο ένα λεπτό στρώµα σπανάκι στον πυθµένα της κατσαρόλας. Τοποθετούμε εναλλάξ στρώµατα από ρύζι και σπανάκι, µέχρι να τελειώσουν όλα τα υλικά.

Προσθέτουµε τα µπαχαρικά στις ποσότητες που επιθυµούµε και το ανάλογο νερό για το ρύζι (1 προς 3). Αφήνουµε το σπανακόρυζο να ψηθεί σε σιγανή φωτιά για 20 λεπτά περίπου. Στη συνέχεια το κατεβάζουµε από τη φωτιά, τοποθετούµε µεταξύ κατσαρόλας και καπακιού µία βαµβακερή πετσέτα και το αφήνουµε 10 λεπτά πριν το σερβίρουµε.

ΣΟΥΠΙΕΣ ΜΕ ΣΠΑΝΑΚΙ

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό σουπιές1 φλιτζάνι ελαιόλαδο1 ποτήρι του κρασιού λευκό κρασί1 κιλό σπανάκι2 κρεµµύδια ξερά ή 5-6 φρέσκα1 φλιτζάνι του τσαγιού ελιέςλίγο άνηθο ή µάραθο, δυόσµολίγο αλάτι, πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Καθαρίζουμε τις σουπιές. Αφού τσιγαρίσουµε τα κρεµµύδια µε το ελαιόλαδο και προσθέσουµε τον άνηθο ή το µάραθο και τον δυόσµο, στη συνέχεια βάζουµε τις σουπιές κοµµένες κοµµάτια. Όταν πάρουν µια βράση σβήνουµε µε το κρασί και ρίχνουµε µέσα τις ελιές. Αφήνουµε τις σουπιές να µισοψηθούν και µετά προσθέτουµε το σπανάκι ψιλοκοµµένο, λίγο αλάτι, λίγο πιπέρι και 1-2 ποτήρια νερό. Βράζουμε για 10 λεπτά της ώρας ακόµα. (Αν οι ελιές είναι αλµυρές τις ξαλµυρίζουµε πρώτα βάζοντάς τες για λίγη ώρα στο νερό).

Μανίτες (μανιτάρια) στιφάδο με κάστανα

Page 63: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Υλικά

1 1/2 κιλό μανίτες1/2 κιλό κρεμμύδια1/2 νεροπότηρο λάδι2 μέτριες ώριμες τομάτες3/4 του κιλού κάστανα αλάτι, πιπέρι

Εκτέλεση

Καθαρίζουμε, κόβουμε και πλένουμε πολύ καλά τους μανίτες. Μόλις κάψει το λάδι τους βάζουμε μέσα μαζί με τα κρεμύδια χοντροκομένα το αλάτι, το πιπέρι και τα μαραίνουμε λίγο. Προσθέτουμε τις τριμμένες τομάτες.  Στο μεταξύ έχουμε χαράξει, βράσει ή ψήσει στο φούρνο (20 λεπτά) τα κάστανα. Τα καθαρίζουμε και τα ρίχνουμε στην κατσαρόλα. Αφήνουμε το φαγητό να σιγοψηστεί άλλα 10 λεπτά ακόμα και είναι έτοιμο.

Χοχλιοί μπουμπουριστοί

Προετοιμασία

Βάζουμε τους χοχλιούς σε μία λεκάνη με νερό και τους αφήνουμε μέσα μέχρι να βγάλουν έξω τα κεφάλια τους (1/2 με 3/4 της ώρας) και τους καθαρίζουμε καλά. Πετάμε όσους δεν έχουν βγάλει το κεφάλι τους έξω. Βάζουμε σε μια κατσαρόλα νερό μέχρι τη μέση, και μόλις βράσει τους ρίχνουμε μέσα με τρείς κουταλιές αλάτι και όταν αρχίσουν να βγάζουν αφρούς προσθέτουμε ένα ποτήρι του κρασιού ξύδι και τους αφήνουμε να βράσουν για δέκα λεπτά. Κατόπιν, πετάμε το νερό και τους ξεπλένουμε πολύ καλά με κρύο νερό.

Η προετοιμασία ισχύει για όλες τις συνταγές.

Page 64: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Υλικά

1 κιλό χοχλιούς1 ποτηράκι κόκκινο κρασί ή ξύδι1 ποτηράκι του κρασιού αλεύρι (για όλες τις χρήσεις)1 ποτηράκι του κρασιού λάδιαλάτι, πιπέρι, δεντρολίβανο

Εκτέλεση

Αλατίζουμε τους χοχλιούς, τους αλευρώνουμε και τους βάζουμε στο καυτό λάδι με το στόμιο προς τα κάτω για τρία λεπτά. Ρίχνουμε το δεντρολίβανο, το αλάτι, το πιπέρι, τους ανακατεύουμε μία φορά και μετά από δύο λεπτά τους σβήνουμε με το κρασί. Τους αφήνουμε να πάρουν μια βράση κι είναι έτοιμοι για σερβίρισμα.

Κατά μια άλλη εκδοχή, κάνουμε κουρκούτι με αλεύρι, αλάτι, πιπέρι, ρίγανη και σκόρδο (αν το επιθυμούμε), γεμίζουμε το στόμιο των χοχλιών με το μείγμα μας και τους τηγανίζουμε στο λάδι με το δεντρολίβανο.

Χοχλιοί με πατάτες και κολοκυθάκια

Page 65: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Υλικά

1 κιλό χοχλιούς6 μέτριες πατάτες5 κολοκυθάκια3 μέτριες ώριμες τομάτες2/3 νεροπότηρου λάδι1 μέτριο κρεμμύδιαλάτι, πιπέρι1 ματσάκι μαϊντανό 2 σκελίδες σκόρδο

Εκτέλεση

Μόλις κάψει το λάδι στην κατσαρόλα ρίχνουμε τους χοχλιούς, την τριμμένη τομάτα, μαϊντανό, σκόρδο, το κομμένο κρεμμύδι, το αλάτι, το πιπέρι και τ’ αφήνουμε να τσιγαρισθούν για 2-3 λεπτά. Μετά, προσθέτουμε κομμένες τις πατάτες, και τα κολοκυθάκια ολόκληρα να βράσουν σε μέτρια φωτιά για περίπου 20 λεπτά.  Αν χρειασθεί, προσθέτουμε στη διάρκεια της βράσης λίγο νερό.

Κρητικά ντολμαδάκια

.

Υλικά (για μισό κιλό αμπελόφυλλα):

½ κιλό φρέσκα αμπελόφυλλα2 κούπες ρύζι (συνήθως βάζω μισό νυχάκι -μισό καρολίνα)2 μεγάλα ή 3 μέτρια ξερά κρεμμύδια τριμμένα στον τρίφτη ή ψιλοκομμένα στο χέρι(όχι αλεσμένα στο multi)1 ματσάκι (5-6) πράσινα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα1 κούπα ελαιόλαδο (η μισή στη γέμιση και η άλλη μισή στην κατσαρόλα)1 μάτσο μαϊντανό ψιλοκομμένο (να βγει περίπου μια κούπα)1 μάτσο άνηθο ψιλοκομμένο (να βγει περίπου μια κούπα ή λίγο λιγότερο)1 μικρό μάτσο μάτσο αβάρσαμο (δυόσμο) (να βγει ½ κούπα ή λίγο παραπάνω)1 μεγαλούτσικη ντομάτα τριμμένη .2 αγκινάρες ψιλοκκομένες ( ή 1 κολοκύθι τριμμένο στον τρίφτη και μια

Page 66: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

μελιτζάνα ψιλοκομμένη)ΑλάτιΠιπέριΤο χυμό ενός λεμονιού για την κατσαρόλα και 1-2 λεμόνια για το σερβίρισμα.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ξεπλένουμε τα αμπελόφυλλα και κόβουμε τα κοτσανάκια τους. Τα κάνουμε ματσάκια. Βάζουμε σε κατσαρόλα νερό να βράσει, και τα βάζουμε λίγα λίγα (καμιά δεκαριά). Τα σπρώχνουμε στο νερό και τα αναποδογυρίζουμε όλα μαζί να αλλάξουν χρώμα. Τα α Ετοιμάζουμε τη γέμιση. Ψιλοκόβουμε τα κρεμμύδια , τα μυρωδικά ,τα λαχανικά και την ντομάτα , προσθέτουμε το αλατοπίπερο και τη μισή κούπα λάδι, και τα τρίβουμε λίγο με το χέρι να μαραθούν λίγο τα μυρωδικά και να αναμειχθούν οι μυρωδιές τους. Ακόμη θυμάμαι τη γιαγιά μου να βάζει σ’ ένα κουταλάκι λίγο από το ζουμί που άφηνε το μείγμα για να ελέγχει το αλατοπίπερο σ’ αυτή τη φάση .Προσθέτουμε το ρύζι. Βάζουμε στην κατσαρόλα μια δύο κουταλιές λάδι και τη στρώνουμε με αμπελόφυλλα. Παίρνουμε ένα-ένα φυλλαράκι και βάζουμε λίγη γέμιση- ένα γεμάτο κουταλάκι περίπου- στη θέση που ήταν το κοτσάνι . Τη σκεπάζουμε με το πάνω μέρος του φύλλου, γυρνάμε τα πλαϊνά και τα τυλίγουμε σαν μικρά μπουρεκάκια. Τα στρώνουμε με τάξη στην κατσαρόλα με το μέρος που έχει σταματήσει το τύλιγμα προς τα κάτω.  Όταν τελειώσουμε, τα περιχύνουμε με το υπόλοιπο λάδι, λίγο αλάτι ακόμη ,και το χυμό του λεμονιού. Σκεπάζουμε πάλι με φύλλα, και από πάνω βάζουμε ένα βαρύ πιάτο. Προσθέτουμε νερό τόσο όσο να φτάσει περίπου στη μέση της τελευταίας σειράς. Βάζουμε την κατσαρόλα να βράσει. Μόλις αρχίσει ο βρασμός, χαμηλώνουμε τη θερμοκρασία και αφήνουμε να σιγοβράζει το φαγητό. Χρειάζεται να είναι χαμηλή η θερμοκρασία αφενός για να μην ξετυλίξουνε και αφετέρου για να μη πιάσουν και μας τσικνώσουν. Προσθέτουμε κατά διαστήματα νεράκι (κατά προτίμηση ζεστό) ως ότου ολοκληρωθεί το φαγητό μας. Κλείνουμε το μάτι και αφήνουμε σκεπασμένο το φαγητό μας να μαρουβίσει . Σερβίρουμε βγάζοντάς ένα ένα τα ντολμαδάκια μας και τα συνοδεύουμε με λεμόνι.

Γεμιστοί κολοκυθοανθοί με ρύζι

Υλικά για 4 άτομα200γρ. κολοκυθοανθοίΥλικά για τη γέμιση200γρ. ρύζι

Page 67: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

50ml ελαιόλαδο150γρ. κολοκύθι ξυσμένο100γρ. καρότα ξυσμένα100γρ. κρεμμύδι ξυσμένο1 σκελίδα σκόρδου ξυσμένηΧυμός από ένα λεμόνιΜισό ματσάκι άνηθος ψιλοκομμένοςΜισό ματσάκι δυόσμος ψιλοκομμένοςΜισό ματσάκι μαϊντανός ψιλοκομμένος150γρ. ντομάτες ώριμες ξυσμένες1 κουταλιά της σούπας πελτέ ντομάτας1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη150ml νερόΑλάτιΠιπέριΓια το ψήσιμο100ml ελαιόλαδο300ml νερό150γρ. κρεμμύδια σε φέτες

ΕκτέλεσηΣε ένα μπολ ανακατεύουμε όλα μας τα υλικά για να κάνουμε τη γέμιση. Στο τέλος προσθέτουμε το αλατοπίπερο, ανοίγουμε προσεκτικά τους κολοκυθοανθούς και γεμίζουμε με ένα κουταλάκι του γλυκού ή της σούπας και κλείνουμε προσεκτικά τον κολοκυθοανθό περιστρέφοντας τα φύλλα του για να μην φύγει το μίγμα από το εσωτερικό. Σε μια κατσαρόλα στρώνουμε κρεμμύδια κομμένα σε φέτες και τοποθετούμε σε στρώσεις τους κολοκυθοανθούς. Στο τέλος σκεπάζουμε με ένα πιάτο και προσθέτουμε 100ml ελαιόλαδο και 300ml νερό και αφήνουμε να ψηθεί σε χαμηλή φωτιά.

Ντάκος

Page 68: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Υλικά

4 παξιμάδια κριθαρένια (είναι στρογγυλά)4 ώριμες τομάτες1/4 κιλ. μυζήθρα ξινήαλάτιλάδι  ρίγανη

Εκτέλεση

Βρέχουμε τα παξιμάδια ελάχιστα, με νερό.Βάζουμε από μία κουταλιά της σούπας λάδι σε κάθε παξιμάδι, ή παραπάνω αν μας αρέσει. Τρίβουμε τη φρέσκια τομάτα και τη βάζουμε πάνω στα παξιμάδια. Προσθέτουμε το αλάτι, τη ρίγανη και τη φρέσκια μυζήθρα πάνω από την τομάτα και ο ντάκος μας είναι έτοιμος.

Page 69: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Γλυκά

ΜΟΥΣΤΟΠΙΤΑ

ΥΛΙΚΑ

1 ποτήρι νερού λάδι3 ποτήρια αλεύρι2 ποτήρια μούστο1 κουταλιά σούπας σόδαςαμύγδαλα ή καρύδια κοπανισμένα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Χτυπάτε το λάδι με τον μούστο, προσθέτετε τη σόδα διαλυμένη σε λίγο μούστο, ρίχνετε τα αμύγδαλα ή τα καρύδια και το αλεύρι, ανακατεύετε καλά και φτιάχνετε τη ζύμη. Τη ρίχνετε σε ταψί αλειμμένο με λάδι και ψήνετε την μουστόπιτα σε μέτριο φούρνο.

ΛΥΧΝΑΡΑΚΙΑ

ΥΛΙΚΑ

Υλικά για το φύλλο½ κιλό αλεύρι1 φλιτζάνι γάλα1 κουταλιά ελαιόλαδοΝερό όσο σηκώσειΥλικά για τη γέμιση½ κιλό μυζήθρα4 αβγά½ κιλό ανθότυρο1-2 φυλλαράκια δυόσμοΣουσάμι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Page 70: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Ετοιμάζουμε το ζυμάρι αναμειγνύοντας τα υλικά και το αφήνουμε στην άκρη σκεπασμένο με πετσέτα. Σε ένα μπολ ανακατεύουμε καλά τη μυζήθρα και τον ανθότυρο τριμμένα, τα αβγά και το δυόσμο. Παίρνουμε το ζυμάρι και ανοίγουμε φύλλο. Πατώντας το φύλλο με 1 φλιτζάνι ή ένα ποτήρι, ανάλογα με το μέγεθος που θέλουμε τα λυχναράκια μας, κόβουμε στρογγυλά κομμάτια πάνω στα οποία με ένα κουταλάκι τοποθετούμε τη γέμιση. Τα κλείνουμε, “τσιμπώντας” περιμετρικά το ζυμάρι. Επίσης, μπορούμε να κόψουμε το φύλλο σε τετράγωνα κομμάτια, να τοποθετήσουμε τη γέμιση και να διπλώσουμε τις τέσσερις πλευρές πάνω της, αφήνοντας ένα τμήμα της γέμισης ορατό. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τοποθετούμε τα γλυκά σε λαδωμένο ταψί και τα αλείφουμε με αβγό. Αν θέλουμε μπορούμε να τα πασπαλίσουμε με λίγο σουσάμι. Τα ψήνουμε για μία ώρα περίπου σε μέτριο φούρνο.

ΚΑΛΙΤΣΟΥΝΑΚΙΑ ΦΟΥΡΝΟΥ ΜΕ ΜΥΖΗΘΡΑ

ΥΛΙΚΑ

4 αυγά1 φλιτζάνι τσαγιού βούτυρο2 φλιτζάνια τσαγιού ζάχαρη1 φλιτζάνι τσαγιού γάλα10 γρ. αμμωνία4 βανίλιεςαλεύρι όσο σηκώσουν τα υλικά3 κιλά μυζήθρα600-750 γρ. ζάχαρη3 κουταλιές μέλιαυγά όσα πάρει για να γίνει αφράτη (4-8)κανέλλα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Για να φτιάξετε το φύλλο χτυπάτε το βούτυρο, τη ζάχαρη και τα αυγά μαζί αρκετή ώρα και προσθέτετε την αμμωνία αφού τη διαλύσετε καλά στο ζεστό γάλα. Κατόπιν προσθέτετε τη βανίλια και ανακατεύετε καλά το μίγμα και προσθέτετε το αλεύρι σιγά – σιγά. Ζυμώνετε τη ζύμη ώσπου να γίνει κατάλληλη για να ανοίγει το φύλλο. Ανοίγετε ένα φύλλο μέτριο σε πάχος και το κόβετε σε μικρά στρογγυλά κομμάτια με ένα καπάκι μέτριου κουτιού. Βάζετε στο μέσον 1 κουταλάκι γέμιση την οποία την έχετε φτιάξει ανακατεύοντας τη μυζήθρα, τη ζάχαρη, το μέλι και τα αυγά ώσπου να γίνει ένα ενιαίο μίγμα. Κλείνετε το καλιτσουνάκι γύρω – γύρω σαν λυχναράκι, το τοποθετείτε σε βουτυρωμένη λαμαρίνα και όταν τη γεμίσετε τα αλείφετε μα κτυπημένο αυγό, ρίχνετε κανέλλα στο μέσο της γέμισης και τα ψήνετε σε μέτριο φούρνο.

ΠΑΤΟΥΔΑ

Page 71: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΥΛΙΚΑ

Για τη ζύμη3 ποτήρια λάδι1 ποτήρι ζάχαρη1 ποτήρι γάλα2 κουταλάκια αμμωνία1 φλιτζανάκι του καφέ αλουσιά (βράζουμε νερό με μία κουταλιά στάχτη και το σουρώνουμε)1 ποτήρι του κρασιού τσικουδιά2 αυγάαλεύρι (για όλες τις χρήσεις) όσο σηκώσει

Για τη γέμιση½ ποτήρι νερό1 κουταλάκι μοσχοκάρυδο1 κιλό καρυδαμύγδαλα ψίχα1 ποτήρι ζάχαρη2 ποτήρια σουσάμι αλεσμένο1 ποτήρι μέλι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ετοιμάζουμε μαλακή ζύμη με τα παραπάνω υλικά. Ετοιμάζουμε και τη γέμιση φτιάχνοντας σιρόπι με τη ζάχαρη και το μέλι και το νερό και ρίχνουμε τα υπόλοιπα υλικά. Μοιράζουμε τη ζύμη σε μικρά μπαλάκια, τα ανοίγουμε φτιάχνουμε ένα λάκκο στη μέση και βάζουμε 1 κουταλιά γέμιση. Τα ξαναφτιάχνουμε μπαλάκια σαν το σχήμα του κουραμπιέ. Τα ψήνουμε σε μέτριο φούρνο μέχρι να ροδίσουν και όταν κρυώσουν τα πασπαλίζουμε με άχνη ζάχαρη.

ΞΕΡΟΤΗΓΑΝΑ

Page 72: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΥΛΙΚΑ

1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις1 αυγό1 φλιτζανάκι καφέ γάλασουσάμι (προαιρετικά)νερό1/2 φλιτζανάκι τσικουδιάλάδι (για το τηγάνισμα)κανέλα2 κουτ. σούπας μέλι1 νεροπότηρο ζάχαρη1 νεροπότηρο νερό

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Βάζουμε το αλεύρι σε μία λεκάνη με λίγο νερό, το αυγό, το γάλα και την τσικουδιά και ζυμώνουμε μέχρι να σφίξει η ζύμη και το αφήνουμε να φουσκώσει για 1-2 ώρες. Κατόπιν ανοίγουμε πάρα πολύ λεπτό φύλλο, το κόβουμε σε λουρίδες φάρδους 2-4 εκατοστών, το διπλώνουμε σε διάφορα σχέδια και το τηγανίζουμε σε πολύ καυτό λάδι*, προσέχοντας όμως να μην κοκκινίσει αλλά να διατηρήσει το ξανθό του χρώμα. Τα βγάζουμε και τα σουρώνουμε. Κατόπιν, φτιάχνουμε το σιρόπι (για 10-15 ξεροτήγανα) ως εξής:

Σε μία κατσαρόλα ρίχνουμε το νερό και τη ζάχαρη, ανακατεύοντας συνεχώς, και τα αφήνουμε να βράσουν για 10-15 λεπτά έως ότου δέσει. Κατεβάζουμε από τη φωτιά, προσθέτουμε το μέλι και ανακατεύουμε διαρκώς για να μην κολλήσει. Μετά ρίχνουμε ένα-ένα τα ξεροτήγανα μέσα στο σιρόπι για 1-2 λεπτά, τα τραβάμε έξω, τα τοποθετούμε σε μία πιατέλα τα πασπαλίζουμε με αμύγδαλα ψιλοκομμένα, κανέλα και, αν θέλουμε, ρίχνουμε και λίγο σουσάμι καβουρντισμένο. Το λάδι πρέπει να είναι μπόλικο ώστε τα ξεροτήγανα να κολυμπάνε σ’ αυτό.

Page 73: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΛΟΥΚΟΥΜΑΔΕΣ ΜΕ ΜΑΓΙΑ

ΥΛΙΚΑ

½ κιλό αλεύρι1 κουταλιά κοφτή μέλι2 ½ φλιτζάνια νερό½ φακελάκι μαγιάΛάδι για τηγάνισμαΛίγο αλάτιΜέλι για το γαρνίρισμα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ρίχνουμε τη μαγιά σε 1 φλιτζάνι χλιαρό νερό και ανακατεύουμε καλά να διαλύσει. Μέσα σε ένα μπολ αναμειγνύουμε το αλεύρι με το αλάτι, τη μαγιά, το μέλι και το υπόλοιπο νερό. Ανακατεύουμε πολύ καλά το χυλό με ένα κουτάλι, τον σκεπάζουμε και τον βάζουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσει. Όταν το μίγμα γίνει σχεδόν διπλάσιο και με φουσκάλες στην επιφάνειά του, είναι έτοιμο. Βάζουμε πολύ λάδι σε κατσαρόλα και το αφήνουμε να κάψει. Με το χέρι μας παίρνουμε μία ποσότητα μίγματος, σφίγγουμε την παλάμη μας και μαζεύουμε με κουτάλι το μίγμα που βγαίνει πάνω από τη γροθιά μας. Το ρίχνουμε στο καυτό λάδι και επαναλαμβάνουμε μέχρι να γεμίσει η κατσαρόλα. Αφήνουμε τους λουκουμάδες να ροδίσουν, τους βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα και τους τοποθετούμε σε πιατέλα με απορροφητικό χαρτί. Τους σερβίρουμε ζεστούς και γαρνιρισμένους με μέλι και σουσάμι.

ΑΥΓΟΚΑΛΑΜΑΡΑ

Page 74: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

ΥΛΙΚΑ

5 αυγά5 κουταλιές ελαιόλαδο5 κουταλιές ζάχαρη5 κουταλιές τσικουδιά1 ποτήρι γάλα1 φακελάκι µπέικιν-πάουντεραλεύρι2 ποτήρια ζάχαρη1 ποτήρι νερόκανέλα, καρύδια και σουσάμι για το πασπάλισμα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Χτυπάµε το ελαιόλαδο µε τη ζάχαρη, την τσικουδιά, τα αυγά, το γάλα και το µπέικιν-πάουντερ. Προσθέτουµε λίγο λίγο το αλεύρι και ζυµώνουµε καλά. Ανοίγουµε φύλλο πάχους ½ εκατοστού, το κόβουµε τετράγωνα κοµµάτια 10×10 εκατοστά, τα τυλίγουμε σε σχήμα χωνιού µε 2 πιρούνια ή δένουµε φιόγκους ή φτιάχνουμε άλλα σχήµατα και τηγανίζουµε σε καυτό λάδι. Τα βάζουµε στη συνέχεια σε απορροφητικό χαρτί. Ετοιμάζουμε το σιρόπι και βουτάμε κάθε αυγοκαλάµαρο στο σιρόπι που βράζει. Το αφήνουμε λίγο και έπειτα το τοποθετούμε σε µια πιατέλα και πασπαλίζουμε µε σουσάμι, κανέλα, καρύδια κοπανισμένα και λίγη ζάχαρη,

Σφακιανές πίτες

Page 75: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

Υλικά

1/2 κιλό μυζήθρα1/2 κιλό αλεύρι για ζυμάρι

Εκτέλεση

Παίρνουμε ένα σβόλο ζυμαριού (μέγεθος βερίκοκου), τον διαμορφώνουμε σε στρογγυλό σχήμα, τον ανοίγουμε πολύ λίγο στη μέση, τον γεμίζουμε με μυζήθρα (1 κουταλιά σούπας) και τον ξανακλείνουμε. Κατόπιν, πλάθουμε ελαφρά με τα δάχτυλα το ζυμάρι και τη μυζήθρα μαζί, από το κέντρο προς την περιφέρεια, δίνοντάς του το σχήμα ενός πιάτου για φρούτα. Κατόπιν, το ψήνουμε σε καυτό αντικολλητικό τηγάνι, χωρίς λάδι και  από τις δύο πλευρές, μέχρι να ροδίσει. Σερβίρεται με μέλι από πάνω.Προσοχή: Η επιτυχία εξαρτάται απόλυτα από το πλάσιμο, δηλαδή, η πίτα πρέπει να είναι πολύ λεπτή (2-3 χιλιοστά).

ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ

ΑΥΓΑ ΜΕ ΣΤΑΚΑ

ΥΛΙΚΑ

Page 76: 2epal-chanion.chan.sch.gr2epal-chanion.chan.sch.gr/portal/attachments/article/685... · Web viewΜεσογειακή διατροφή. Μεσογειακή διατροφή. είναι

4 αυγά4 κουταλιές της σούπας στάκααλάτι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σε ένα τηγάνι βράζουμε νερό µε αλάτι. Ρίχνουμε ένα - ένα τα αυγά και τα περιχύνουμε µε το καυτό νερό ώστε να ψηθεί το ασπράδι και να γίνουν 4 άσπρες µπάλες στο τηγάνι. Τα βγάζουμε και τα σερβίρουμε το καθένα µε 2 κουταλιές της σούπας στάκα.

ΚΑΙ… ΚΑΛΗ ΜΑΣ ΟΡΕΞΗ