28η Οκτωβρίου 1940

2828ηη Οκτωβρίου Οκτωβρίου

19401940

11οο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Τσοποτός»Τσοποτός»

Το χρονικό μιας Το χρονικό μιας εποποιίαςεποποιίας

28η Οκτωβρίου 1940


Η Ευρώπη κλονίζεται …Η Ευρώπη κλονίζεται …



Μετά την λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου οι νικητές επέβαλαν με την Συνθήκη των Βερσαλλιών στην ηττημένη Γερμανία σκληρότατους όρους, με σκοπό να την γονατίσουν οικονομικά.

Οι πολεμικές επανορθώσεις που επιβλήθηκαν στην Γερμανία ήταν τόσο υπέρογκες, που δημιούργησαν ένα κύμα αντιδράσεων στον Γερμανικό λαό, που πάντα πίστευε ότι δεν έχασε πραγματικά τον πόλεμο αλλά «προδόθηκε».

Παράλληλα, ο κόσμος βρισκόταν σε μία οικονομική κρίση που ξεκίνησε με την κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης (1929) η οποία ακολουθήθηκε από μια ταχεία κάμψη της παραγωγής, απασχόλησης και εξωτερικού εμπορίου των ΗΠΑ. Αλυσιδωτά, οι επιπτώσεις ήταν σημαντικές.

Η Αγγλία θέσπισε στη διάσκεψη της Οττάβας, το σύστημα της προτίμησης στο εμπόριο με κράτη της Κοινοπολιτείας, ενώ η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι εφάρμοσε αυστηρούς έλεγχους στην παραγωγή και προχώρησε στην στρατιωτικοποίηση της χώρας.



Η απελπισία από την οικονομική κρίση και το αίσθημα ότι οι Γερμανοί παρεμποδίζονταν να έχουν όλα αυτά που δικαιούνταν, οδήγησαν σε μια έξαρση του εθνικισμού και διευκόλυναν την άνοδο στην εξουσία του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος NSDAP με αρχηγό τον Χίτλερ.

Η πολιτική του Χίτλερ ήταν να αναδημιουργήσει την Γερμανία αποκτώντας τον αναγκαίο «ζωτικό χώρο» (Lebensraum) και να κάνει ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» με όλους εκείνους που θεωρούσε ότι είχαν φέρει την χώρα στην κακή αυτή κατάσταση.

Το τελευταίο, πέρα από την Γαλλία, περιλάμβανε τους Εβραίους, τους Ρομά αλλά και άτομα με αναπηρίες, ας ήταν και γερμανοί, και ήταν και το βασικό επιχείρημα του αντισημιτισμού του.

2828ηη Οκτωβρίου 1940 Οκτωβρίου 1940


Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η πιο εκτεταμένη

γεωγραφικά και δαπανηρή σε

πλουτοπαραγωγικούς πόρους ένοπλη

σύγκρουση στην ιστορία της ανθρωπότητας,

στην οποία ενεπλάκη η πλειονότητα των εθνών,

που πάλευαν ταυτόχρονα σε διάφορα σημαντικά

θέατρα πολέμου, και που κόστισε περίπου 55,5

εκατομμύρια ζωές.

Άρχισε στις 7 Ιουλίου 1937 στην Ασία και στις 1

Σεπτεμβρίου 1939 στην Ευρώπη και τελείωσε

στις 2 Σεπτεμβρίου 1945.



Τα σύννεφα του πολέμου Τα σύννεφα του πολέμου πλησιάζουν …πλησιάζουν …



Η ιταλική επίθεση στην Αλβανία εκδηλώθηκε τα ξημερώματα της 7ης Απριλίου του

1939 με τον βομβαρδισμό διαφόρων θέσεων και την απόβαση στρατευμάτων

( περίπου 40000 άνδρες ) στις παράκτιες πόλεις του Δυρραχίου, των Αγίων Σαράντα,

της Αυλώνας, του Αγίου Ιωάννη της Μεδούας κλπ.

Από την πλευρά τους, τα αλβανικά στρατεύματα δεν μπόρεσαν να προβάλουν

ιδιαίτερη αντίσταση: χαρακτηριστικό είναι πως μέχρι την 13:30 της πρώτης ημέρας

της εισβολής όλα τα αλβανικά λιμάνια βρίσκονταν σε ιταλικά χέρια. Την επόμενη, τα

ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν τα Τίρανα ενώ γρήγορα έσβησαν και οι τελευταίες

εστίες αντίστασης σε Φιέρι, Ελμπασάν και Σκόδρα.

Η κατάληψη της Αλβανίας είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία μιας ζωτικής

σημασίας βάσης των ιταλικών στρατευμάτων στη Βαλκανική. Παράλληλα μετέτρεψε

την Ιταλία σε ουσιαστικό κυρίαρχο της Αδριατικής και επέφερε την έντονη ανησυχία

στην Ελλάδα και την Γιουγκοσλαβία, οι οποίες έβλεπαν πλέον τον πόλεμο προ των

πυλών τους.

Οι φόβοι των δύο κρατών δεν άργησαν να επιβεβαιωθούν, όταν ενάμιση χρόνο

αργότερα, τα ιταλικά στρατεύματα θα εισέβαλλαν στην Ελλάδα με ορμητήριο την

Αλβανία.



Στις 15 Αυγούστου του 1940, περί και περί ώρα

08:30' λίγο πριν τη λιτάνευση της ιερής εικόνας,

και ενώ στη προκυμαία υπήρχε ήδη πολύς

κόσμος, υποβρύχιο "εν καταδύσει" πλησίασε τον

θαλάσσιο χώρο εξαπολύοντας τρεις τορπίλες

κατά του εύδρομου ΕΛΛΗ, εκ των οποίων μόνο

μία έπληξε αυτό, προκαλώντας έκρηξη στο

μηχανοστάσιο και πυρπόληση των δεξαμενών

πετρελαίου, με 9 νεκρούς και 24 τραυματίες. Οι

δε άλλες δύο τορπίλες αστόχησαν και

εξερράγησαν στη προκυμαία χωρίς ευτυχώς να

προκαλέσουν θύματα. Παρά τις προσπάθειες

όμως που κατέβαλε το πλήρωμα τελικά το ΕΛΛΗ

βυθίστηκε περίπου μία ώρα μετά στις 09:45΄ και

το πλήρωμα αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει

πηδώντας στη θάλασσα.



Η αρχή της εποποίαςΗ αρχή της εποποίας ……



Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης

στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, παρέδωσε στον Ιωάννη Μεταξά στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, παρέδωσε στον Ιωάννη Μεταξά

τελεσίγραφο του Μουσολίνι. Με αυτό, ο Ντούτσε ζητούσε να επιτραπεί τελεσίγραφο του Μουσολίνι. Με αυτό, ο Ντούτσε ζητούσε να επιτραπεί

η ελεύθερη διέλευση ιταλικών στρατευμάτων, τα οποία θα η ελεύθερη διέλευση ιταλικών στρατευμάτων, τα οποία θα

κατελάμβαναν απροσδιόριστα «στρατηγικά σημεία» εντός της κατελάμβαναν απροσδιόριστα «στρατηγικά σημεία» εντός της

ελληνικής επικράτειας. Ο Μεταξάς αρνήθηκε το τελεσίγραφο με τα ελληνικής επικράτειας. Ο Μεταξάς αρνήθηκε το τελεσίγραφο με τα

λόγια: «λόγια: «Alors, c'est la guerreAlors, c'est la guerre» («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»)» («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»)



« Ὅλον τό Ἔθνος ἄς ἐγερθῆ σύσσωμον. « Ὅλον τό Ἔθνος ἄς ἐγερθῆ σύσσωμον.

Ἀγωνισθῆτε διά τήν Πατρίδα, τάς γυναίκας, τά Ἀγωνισθῆτε διά τήν Πατρίδα, τάς γυναίκας, τά

παιδιά σας καί τάς ἱεράς μας παραδόσεις. Νύν παιδιά σας καί τάς ἱεράς μας παραδόσεις. Νύν

ὑπέρ πάντων ὁ ἀγών. »ὑπέρ πάντων ὁ ἀγών. »

Οι Ιταλοί επιτέθηκαν το πρωί της 28ης Οκτωβρίου και τα τμήματα προκάλυψης στη γραμμή των συνόρων

συμπτύχθηκαν και κατέλαβαν νέες θέσεις άμυνας στα μετόπισθεν στα πλαίσια του επιβραδυντικού αγώνα. Οι

μεραρχίες «Φερράρα» και «Κένταυρος» κινήθηκαν προς την περιοχή του Καλπακίου, το «Παραλιακό Συγκρότημα»

προωθήθηκε κατά μήκος της ακτής και η Μεραρχία «Σιένα» κινήθηκε στα νοτιοανατολικά του Καλπακίου

προκειμένου να διαβεί τον ποταμό Καλαμά.

Οι Ιταλοί συνάντησαν σημαντικές δυσκολίες στην προώθηση τους λόγω των καταστροφών στο οδικό δίκτυο και

στις γέφυρες και των συνεχών βροχοπτώσεων που είχαν μετατρέψει τις ημιονικές οδούς σε βούρκο και τα ρυάκια

σε ορμητικούς χείμαρρους.





Μέσα από δύσβατα,

ολισθηρά και

ανεμοδαρμένα μονοπάτια,

γέροντες, γυναίκες και

παιδιά, μέσα στη νύχτα,

στο τσουχτερό κρύο, στο

χιόνι και στη λάσπη

μετέφεραν στους μαχητές

που κρατούσαν τις

κορυφές των υψωμάτων

πυρομαχικά, εφόδια και

τρόφιμα και βοηθούσαν

στη μεταφορά των

τραυματιών στα

μετόπισθεν.

Ήταν η συμμετοχή του

άμαχου πληθυσμού της

περιοχής στο «Έπος της

Πίνδου»

Οι ελληνικές εφεδρείες άρχισαν να φτάνουν στο μέτωπο στις αρχές Νοεμβρίου, ενώ η αδράνεια της Βουλγαρίας επέτρεψε στο

ελληνικό Γενικό Επιτελείο να μεταφέρει την πλειονότητα των μονάδων από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και να τις αναπτύξει στο

αλβανικό μέτωπο. Έτσι, ο Αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος κατόρθωσε να πετύχει αριθμητική υπεροχή έναντι των Ιταλών ως τα

μέσα Νοεμβρίου, πριν εξαπολύσει αντεπίθεση. Έντεκα μεραρχίες πεζικού, δύο Ταξιαρχίες Πεζικού και η Μεραρχία Ιππικού υπό τον

Υποστράτηγο Γεώργιο Στανωτά αντιμετώπιζαν δεκαπέντε ιταλικές μεραρχίες πεζικού και μια τεθωρακισμένη μεραρχία.





Η γερμανική εισβολή …Η γερμανική εισβολή …


Η γερμανική εισβολή ξεκίνησε

στις 6 Απριλίου του 1941, με την

επίθεση γερμανικών στρατευμάτων

στην Ελλάδα μέσω της Βουλγαρίας

και Γιουγκοσλαβίας. Δύο γερμανικά

σώματα στρατού θα επιτεθούν στις

ελληνικές θέσεις στην Ανατολική

Μακεδονία και Θράκη. Παρά την

ηρωική αντίσταση των αμυνομένων

η μάχη διήρκεσε μόλις τέσσερις

μέρες, καθώς η γερμανική επίθεση

μέσω Γιουγκοσλαβίας υπερκέρασε

τις θέσεις άμυνας και απειλούσε τα

μετόπισθεν των ελληνικών

στρατευμάτων. Στις 9 Απριλίου

παραδόθηκαν τα ελληνικά

στρατεύματα στην Ανατολική

Μακεδονία και Θράκη με τους

Γερμανούς να εκφράζουν τον

θαυμασμό τους για την ανδρεία και

μαχητικότητα των Ελλήνων.



Η Μάχη της Κρήτης (Γερμανικά Luftlandeschlacht um Kreta)

ονομάζεται η επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης από

τους Γερμανούς κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και συγκεκριμένα

από το πρωί της 20ής Μαΐου 1941, όταν ξεκίνησε η αεροπορική

έφοδος των Γερμανών με συνθηματικό όνομα «Unternehmen

Merkur» (Επιχείρηση Ερμής) εναντίον του νησιού, ως την 1η

Ιουνίου.

Με την επιχείρηση αυτή οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν το

νησί από τις αγγλοελληνικές συμμαχικές δυνάμεις, ωστόσο αυτή

τους η επιτυχία κόστισε τόσο πολύ ώστε να μην επιχειρήσουν ξανά

άλλη αεροπορική έφοδο της ίδιας κλίμακας κατά την διάρκεια του

πόλεμου.

Σήμερα, η μάχη της Κρήτης θεωρείται η πρώτη μεγάλη

αεραποβατική επιχείρηση και παραμένει μοναδική στο ότι ο κύριος

αντικειμενικός σκοπός κατελήφθη εξ ολοκλήρου από αέρος. Η

μάχη θεωρείται επίσης πολύ σημαντική για τους Κρητικούς λόγω

της αναπάντεχης σθεναρής αντίστασης που κατέβαλαν ενάντια

στους αριθμητικά ανώτερους Γερμανούς και το μεγάλο τίμημα

που η επίθεση και η επακόλουθη κατοχή είχαν στον πληθυσμό του

νησιού.




Κατοχή …Κατοχή …



Στα απομνημονεύματα του ο Σουηδός διπλωμάτης και μέλος του Ερυθρού

Σταυρού στην Ελλάδα από το 1942, Πωλ Μον περιγράφει την πρωτεύουσα

της χώρας:

”Η πόλη παρουσίαζε θέαμα απελπιστικό. Άντρες πεινασμένοι, με τα μάγουλα

ρουφηγμένα, σέρνονταν στους δρόμους. Παιδιά, με όψη σταχτιά και γάμπες λιγνές

σαν πόδια αράχνης, μάχονται με τα σκυλιά γύρω στους σωρούς των σκουπιδιών.

Όταν το φθινόπωρο του 1941 άρχισε το κρύο, οι άνθρωποι έπεφταν στους δρόμους

από εξάντληση. Τους μήνες εκείνου του χειμώνα σκόνταφτε κανείς κάθε πρωί πάνω

σε πτώματα. Σε διάφορες συνοικίες της Αθήνας οργανώθηκαν νεκροφυλάκεια. Τα

καμιόνια της δημαρχίας έκαναν κάθε μέρα τον γύρο τους, για να μαζεύουν τους

πεθαμένους. Στα νεκροταφεία τους σώριαζαν τον έναν πάνω στον άλλο. Ο

σεβασμός για τους νεκρούς, τόσο βαθιά ριζωμένος στους Έλληνες, είχε

στομωθεί”.

Δήλωση του Χέρμαν Βίλχελμ Γκαίρινγκ:

«Καρφί δεν μου καίγεται όταν μου λέτε ότι οι άνθρωποι της ζώνης ευθύνης σας

πεθαίνουν από την πείνα. Αφήστε τους να πεθάνουν εφόσον έτσι δεν λιμοκτονεί

κανένας Γερμανός.»

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, πέρασαν από τα γερμανικά

εκτελεστικά αποσπάσματα και τουφεκίσθηκαν τριάντα οκτώ χιλιάδες

εννιακόσιοι εξήντα Έλληνες (38.960)

Σκοτώθηκαν από σφαίρες «αδέσποτες» και άλλα στρατιωτικής φύσεως

«ατυχήματα» δώδεκα χιλιάδες εκατόν τρεις (12.103).

Σκοτώθηκαν σε μάχες εβδομήντα χιλιάδες (70.000).

Πέθαναν από πείνα σ' ολόκληρη την Ελλάδα περίπου εξακόσιες χιλιάδες,

ιδίως νέοι(600.000).

Πέθαναν προτού γεννηθούν, κατά τη γέννα ή αμέσως μετά τριακόσιες

χιλιάδες παιδιά από την ασιτία και τις κακουχίες των μανάδων τους, δηλαδή

μία ολόκληρη γενιά (300.000).

Θανατώθηκαν με τρόπο οικτρό σαράντα πέντε χιλιάδες Έλληνες στα

γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους οποίους δεν μίλησε κανείς

ποτέ, αφού ήταν Έλληνες, δηλαδή όντα δευτέρας επιλογής (45.000).

Πέθαναν με τρόπο οικτρό επίσης εξήντα χιλιάδες Έλληνες, Εβραίοι το

θρήσκευμα, για τους οποίους μίλησαν οι πάντες (60.000).

Φυλακίστηκαν διακόσιες χιλιάδες Έλληνες, εκ των οποίων οι περισσότεροι

πέθαναν στην φυλακή ή αμέσως μετά την απελευθέρωσή τους (200.000).

Προσβλήθηκαν από βαριές ασθένειες , έμειναν δια βίου ανίκανοι πάνω από

ένα εκατομμύριο Έλληνες(1.000.000).

Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής άδειασαν όλες τις αποθήκες και στην

τελευταία γωνιά της χώρας. Άρπαξαν όλα τα δημητριακά, καπνό, σταφίδα,

μπαμπάκι, λάδι, κάθε λογής τρόφιμα και αγαθά. Κατέστρεψαν αγροτικά

μηχανήματα και καλλιέργειες. Άρπαξαν το 50% των μεγάλων ζώων, βόδια,

γελάδια, άλογα, το 30% των μικρών, διέλυσαν την ελληνική κτηνοτροφία.



Κατέστρεψαν τις μεταλλευτικές εγκαταστάσεις, ανατίναξαν ορυχεία,

αφάνισαν την βιομηχανία.

Κατέστρεψαν το 80% των σιδηροτροχιών.

Γκρέμισαν γέφυρες, ανατίναξαν σταθμούς και σήραγγες.

Από τις 220 ατμομηχανές των ελληνικών σιδηροδρόμων άφησαν πίσω τους

μόνο τις τριάντα τρεις (33). Από τα τριακόσια δώδεκα (312) επιβατηγά

βαγόνια "βούτηξαν" τα τριακόσια έξι! Άφησαν μόνο έξι (6). Από τα 4.544

φορτηγά βαγόνια των ελληνικών σιδηροδρόμων, άφησαν πίσω τους εξήντα

τρία (63).

Οι Γερμανοί κατακτητές πήραν τα 70% των ελληνικών παντός είδους

αυτοκινήτων και κατέστρεψαν το οδικό δίκτυο της χώρας.

Οι Γερμανοί κατακτητές ισοπέδωσαν τελείως εκατό χιλιάδες σπίτια

(100.000) και μισογκρέμισαν άλλες πενήντα χιλιάδες (50.000).

Κατέστρεψαν τις μεγαλύτερες λιμενικές εγκαταστάσεις της Ελλάδος, ακόμη

και τη διώρυγα της Κορίνθου.

Άρπαξαν το 73% των πλοίων της εμπορικής και επιβατικής ναυτιλίας της

χώρας

Σύμφωνα με τις στατιστικές του ΟΗΕ, η Γερμανία είχε υποστεί σε σχέση με το

ετήσιο εισόδημά της ζημιές από τον πόλεμο της τάξεως του 135% και η

Ελλάδα της τάξεως του 170%.

Η κατεστραμμένη, δηλαδή, Γερμανία ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από

την Ελλάδα μόλις τελείωσε ο πόλεμος.

Στην διάσκεψη των Παρισίων, που πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά το τέλος

του πολέμου, οι εκπρόσωποι των «νικητριών» χωρών υπολόγισαν και

καθόρισαν το ύψος των ζημιών που προκάλεσαν τα χιτλερικά στρατεύματα

κατοχής στην Ελλάδα σε δεκατέσσερα δισεκατομμύρια δολάρια, με

αγοραστική αξία του 1938!





Μαρτυρικά χωριά και πόλεις (1941 – 1944)

Κρήτη: Άγιος Βασίλειος, Αμιράς, Άνω Βιάννος, Άνω Μέρος, Ανώγεια,

Βάχος, Βορίζια, Βρύσες, Γδόχια, Γερακάρι, Δαμάστα, Έμπαρος,

Κακόπετρος, Καλάμι, Καμάρες, Κάνδανος, Κάτω Βιάννος, Κάτω Σύμη,

Κεφαλοβρύσι, Κοξαρέ, Κρύα Βρύση, Λόχρια, Μαλάθυρος, Μαγαρικάρι,

Μουρνιές, Μύρτος, Πεύκος, Ρίζα, Σαχτούρια, Σάρχος, Σκινέ, Σούγια,

Συκολόγος, Τυμπάκι, Χόνδρος, Ήπειρος: Ασπράγγελοι, Γρεβενίτι,

Δόλιανη, Ελάτη, Καβαλλάρι, Καλουτάς, Κομμένο, Λιγκιάδες, Μακρίνο,

Μανασσής, Μεσοβούνι, Μουσιωτίτσα, Παραμυθιά, Ροδάκινο, Τρίστενο,

Φλαμπουράρι,

Στερεά Ελλάδα: Αγία Ευθυμία, Βουνιχώρα, Δίστομο, Επτάλοφος,

Καλοσκοπή, Λιδωρίκι, Λιλαία, Νίκαια, Προσήλιο, Τυμφρηστός, Υπάτη

Πελοπόννησος: Άγιοι Ανάργυροι, Αετός, Βλαχέρνα, Ερυμάνθεια,

Ζεμενό, Καλάβρυτα Κερπινή, Πτέρη, Ρογοί

Θεσσαλία: Δομένικο, Δράκεια, Κερασιά, Κουτσούφλιανη, Νέα

Αγχίαλος, Ριζόμυλος, Τσαρίτσανη

Μακεδονία: Δοξάτο, Δράμα, Γιαννιτσά, Δροσοπηγή, Ελευθεροχώρι,

Κλεισούρα, Λέχοβο, Μεσόβουνο, Κερδύλια, Πύργοι, Σέρβια, Χορτιάτης,

Χωριστή

Ιόνιο:Αργίνια



Αντίσταση …Αντίσταση …



Εθνική Αντίσταση αποκαλείται η αντίσταση που πρόβαλλαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια της

κατοχής εναντίον των κατακτητών, μέσω των αντάρτικων οργανώσεων είτε στα βουνά, είτε στις πόλεις για

την απελευθέρωση της χώρας. Η αντίσταση ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την πτώση και την συνθηκολόγηση

της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941. Αρχικά υπήρξε προϊόν αυθόρμητων ενεργειών μεμονωμένων πολιτών ή

μικρών ομάδων πολιτών, άλλα σταδιακά απέκτησε οργανωμένη μορφή με την ίδρυση αντιστασιακών

οργανώσεων. Από τα μέσα του 1942 εξελίχθηκε σε ένοπλο αγώνα στην ύπαιθρο. Ήδη από τα μέσα του 1943 οι

αντάρτικές ομάδες είχαν προκαλέσει σοβαρά πλήγματα στους κατακτητές και είχαν κατορθώσει να

απελευθερώσουν τμήμα της ορεινής ενδοχώρας.



Τη νύκτα της 30ης Μαΐου, ξημερώνοντας η 31η Μαΐου του 1941, ο

Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας αφαίρεσαν τη

Γερμανική πολεμική σημαία του Γ΄ Ράιχ, που κυμάτιζε σε ιστό

στην Ακρόπολη Αθηνών, κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια της εκεί

φρουράς.

Το τολμηρό εκείνο εγχείρημα προκάλεσε κύμα ενθουσιασμού τόσο

στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό που μεταδόθηκε η είδηση. Η

πράξη τους ενέπνευσε τους Έλληνες που αντιστέκονταν ενάντια

στον κατακτητή που καθιέρωσε και τους δύο ως σύμβολα

αντίστασης κατά της χιτλερικής κατοχής. Μάλιστα ο Γάλλος

στρατηγός Ντε Γκωλ χαρακτήρισε τον Μανώλη Γλέζο ως "Πρώτο

παρτιζάνο της Ευρώπης"



Το Σεπτέμβριο του 1942 αγγλικό κλιμάκιο μελών της Βρετανικής

Στρατιωτικής Αποστολής (ΒΣΑ), με αρχηγό το

συνταγματάρχη Μάγερς, αποβιβάζεται κρυφά στην Ελλάδα, έρχεται

σε επαφή με τις διάφορες ανταρτικές ομάδες και κατορθώνει να

συντονίσει τις ενέργειές τους. Αποτέλεσμα του συντονισμού αυτού

ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, στις 25

Νοεμβρίου 1942. Στην ανατίναξη έλαβαν μέρος 120 άνδρες

του ΕΛΑΣ, 65 των ΕΟΕΑ και 12 Άγγλοι κομάντος κάτω από την

προσωπική καθοδήγηση του Άρη Βελουχιώτη και του Ναπολέοντα

Ζέρβα. Η ανατίναξη της γέφυρας καθυστέρησε για αρκετές

εβδομάδες τον εφοδιασμό των Γερμανών που μάχονταν στην

Αφρική, ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων και καταξίωσε τον ένοπλο

αγώνα στη συνείδηση των συμμάχων.



Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 έφευγε από τη ζωή, σε ηλικία 84 ετών, ο σπουδαίος έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς.

Το νέο του θανάτου του επιφανέστερου ποιητή της γενιάς του 1880 κυκλοφόρησε με αστραπιαία ταχύτητα στην κατοχική Αθήνα. «Χτες βράδυ

μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό

της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.

Από νωρίς το πρωί της 28ης Φεβρουαρίου πλήθος λαού άρχισε να συγκεντρώνεται στο Α' Νεκροταφείο της Αθήνας για να αποτίσει το ύστατο

χαίρε στον μεγάλο ποιητή, αλλά και για να εκφράσει τα αντικατοχικά του αισθήματα.

Στις 11 το πρωί άρχισε η νεκρώσιμος ακολουθία, χοροσταντούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνού. Ο

πνευματικός κόσμος της χώρας έδωσε βροντερό «παρών»: Σπύρος Μελάς, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς,

Άγγελος Σικελιανός, Ηλίας Βενέζης, Ιωάννα Τσάτσου, Γιώργος Κατσίμπαλης, κ.ά. Αυτό δεν απέτρεψε τη μετατροπή της κηδείας σε εκδήλωση

πατριωτικής έξαρσης.

«Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα» είπε εύστοχα ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός (1884-1951), δίνοντας το πνεύμα ομόθυμης

παρουσίας του λαού στην κηδεία. Όταν τελείωσε η νεκρώσιμη ακολουθία, ο Σπύρος Μελάς, ο Άγγελος Σικελιανός και νέα παιδιά σήκωσαν το

φέρετρο και κατευθύνθηκαν προς τον χώρο της ταφής. Την ώρα που θα εναπόθεταν το φέρετρο μέσα στη γη, πλησίασε ο αντιπρόσωπος του

κατακτητή να καταθέσει στεφάνι. Τότε ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο: «Σε γνωρίζω από την

κόψη...». Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, «πρώτα δειλά –περιγράφει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος– ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον

κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε “Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος”.

Αλλά ο κόσμος ήθελε ελευθερία σκέτη και φώναζε “Ζήτω η Ελευθερία”».



Απελευθέρωση …Απελευθέρωση …

Xαράματα της 12ης

Οκτωβρίου, οι πρωινοί

διαβάτες είδαν έκπληκτοι

μηχανοκίνητες φάλαγγες να

κατευθύνονται προς τα

δυτικά. Το ερώτημα βγαίνει

απ’ τα στόματα όλων:

Φεύγουν; Είναι αλήθεια,

φεύγουν;

Στις 8 το πρωί ο Γερμανός

διοικητής Φέλμι με τον

δήμαρχο Αθηναίων Γεωργάτο

καταθέτουν στεφάνι στον

Άγνωστο Στρατιώτη.

Στις 9.15 η φρουρά του

αγκυλωτού σταυρού στην

Ακρόπολη, κατεβάζει το

σύμβολο της δουλείας.

Ένας Γερμανός στρατιώτης

παίρνει διπλωμένη τη σημαία

στην πλάτη του και

αποχωρεί βιαστικά.

«Kυριακή, 22 Oκτώβρη

Όταν μπαίνει κανείς στην Ελλάδα, το αίσθημα

όχι πως προχωρείς, αλλά πως ανεβαίνεις

σκαλοπάτια, πως περνάς ένα κατώφλι. Άλλος

κόσμος, σε άλλο επίπεδο. Σήμερα το πρωί η

ανατολική ουρά της Ύδρας, ο Πόρος, έπειτα

το Όρος της Αίγινας ένα αγκάθι πίσω απ’ τον

κάβο, κι έπειτα, με τα γυαλιά, η Ακρόπολη.

Ήμουν, νομίζω, ο πρώτος που την ξεχώρισα.

Όλοι, ξένοι και δικοί μας, στρατιώτες και

βαθμοφόροι, ολο το πλήρωμα, απ’ τη μιαν

άκρη του καραβιού ως την άλλη, είχανε

σταματήσει σε μιαν απόλυτη σιγή, όπως όταν

ο

αρχιμουσικός χτυπήσει το ραβδί στο αναλόγιο

σε μιαν αίθουσα συναυλίας.

Σήμερα κλείνω ακριβώς τριάμισι χρόνια από

τότε που έφυγα από τον Πειραιά στις 22 τ’

Aπρίλη 1941.

H πιο όμορφη, η πιο αλαφριά μέρα του

κόσμου».

Από το βιβλίο του Γιώργου Σεφέρη «MEPEΣ Δ΄» 1941-1945. Εκδόσεις «IKAPOΣ».

28η Οκτωβρίου 1940

Education

Transcript of 28η Οκτωβρίου 1940