https://ellinikosblog.wordpress.com

Γεράσιμος Κακλαμάνης

Ἡ πολιτική τοῦ σκότους - De la discussion jaillit la lumiere

De la discussion jaillit la lumiere

Ἀπὸ τὴ συζήτηση προκύπτει τὸ φῶς, λέει τὸ γαλλικὸ ρητό. Αὐτὸ ὅμως ἀκριβῶς εἶναι

ποὺ δὲ θέλουν οἱ ἀμερικανοί, τὸ φῶς. Κάποτε παρουσίασαν στὸ Μέγα Ναπολέοντα

ἕναν πράκτορα τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν καὶ τοῦ πρότειναν νὰ τὸν παρασημοφορή-

σει, ἐπειδή, εἶπαν, εἶχε προσφέρει ὕπατες ὑπηρεσίες στὸ γαλλικὸ ἔθνος. Καὶ ὁ Μέγας

Ναπολέων ἀπάντησε: «λεφτὰ μποροῦμε νὰ τοῦ δώσουμε ὅσα θέλει, τὰ παράσημα

ὅμως τὰ ἔχομε γι’ ἄλλους ἀνθρώπους». Ὁ Μέγας Ναπολέων, ὡς γνωστόν, ἦταν εὐρω-

παῖος πολιτικός. Καὶ ἦταν καὶ φιλόσοφος -ἐξ οὗ καὶ Μέγας. Ἤξερε δηλαδὴ ὅτι σκοπὸς

τῆς κάθε εἴδους πολιτικῆς ἦταν ἡ ἠθικὴ δόμηση τῶν κοινωνιῶν, ὅτι λόγῳ αὐτοῦ τοῦ

σκοποῦ ὑπῆρχε ἡ πολιτικὴ καθόλου. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ Ναπολέοντας ἐξέφραζε μία

εὐρωπαϊκὴ παράδοση 2.500 ἐτῶν ποὺ ἄρχισε στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα. Ἡ πολιτικὴ δὲν

εἶναι αὐτοσκοπός, φασαρία κατανομῆς ὑπουργείων, «ἁρμοδιοτήτων» καὶ συμφε-

ρόντων, ἀλλὰ μέσον πρὸς ἕναν σκοπό: τὴν ἠθικὴ δόμηση τῶν κοινωνιῶν καὶ τοῦ ἀν-

θρώπου. Καὶ ἠθικὴ δόμηση δὲν ὑπάρχει ὅταν ὁ ὑπόκοσμος τῆς πολιτικῆς γίνεται ἡ

ἐπίσημη ἔκφρασή της.

1

Πρέπει ὅμως εὐθὺς νὰ σπεύσομε πρὸς ὁρισμένες διευκρινίσεις: Ὁ ὑπόκοσμος τῆς πο-

λιτικῆς, δηλαδή οἱ «μυστικὲς ὑπηρεσίες», εἶναι συστατικὸ στοιχεῖο τῆς πολιτικῆς, κατὰ

τὸν ἴδιον τρόπο ποὺ καὶ ἡ ἀφόδευση εἶναι προϋποθετικὸς ὅρος ὑπάρξεως παντὸς ζω-

ϊκοῦ ὀργανισμοῦ. Ἀπὸ ὀντολογικῆς καὶ ἐπιστημονικῆς ἀπόψεως ἡ τροφὴ καὶ ἡ

ἀφόδευση ἀποτελοῦν ταυτόσημες ἔννοιες, τῆς δευτέρας μάλιστα πολὺ μεγαλύτερης

σπουδαιότητος ἀπὸ τὴν ἄλλη. Γιατί νηστεία μερικῶν ἡμερῶν ἢ ἑβδομάδων κανένα κα-

ταστροφικὸ ἀποτέλεσμα δὲν φέρει, ἀδράνεια ὅμως τοῦ ἐντέρου κατὰ ἴσο διάστημα

ὁδηγεῖ ἢ στὸ θάνατο ἢ στὸ χειρουργεῖο. Ὅμως μιλοῦμε πάντα περὶ φαγητοῦ μόνον,

ἐπειδὴ μόνον σ’ αὐτὸ ἀναγνωρίζουμε πολιτιστικὴ ἐξέλιξη (παρ’ ὅλον φυσικὰ ποὺ τὰ

ἀφοδευτήρια εἶναι ἄσφαλτα δείγματα λαῶν καὶ πολιτισμῶν). Ἀπὸ ἐννοιολογικῆς

ἀπόψεως ἡ ἁβροδίαιτος κυρία ποὺ τρώει ἕνα κομμάτι κρέας στὸ καλύτερο ρεστωράν

τῆς Νέας Ὑόρκης κάνει ἀκριβῶς τὸ ἴδιο ποὺ ἔκανε ὁ πρὸ χιλιάδων χρόνων πρόγονός

της, ὁ ὁποῖος ἔτρωγε τὸ ἴδιο κρέας ὠμὸ ἀπὸ τὰ σπλάχνα τοῦ φρεσκοσκοτωμένου ζώου.

Κανένας ὅμως δὲν περιμένει, ἐπειδὴ οἱ ἔννοιες βιολογικῶς συμπίπτουν, νὰ μπεῖ σ’ ἕνα

ρεστωράν καὶ νὰ τοῦ σερβίρουν ἕνα κοτόπουλο σφαγμένο καὶ μὲ τὰ φτερὰ στὸ πιάτο.

Κάτι τέτοιο θὰ ἀποτελοῦσε σὺν τοῖς ἄλλοις καὶ προσβολὴ τῆς προσωπικότητος, ἀφοῦ

ὁ σερβιτόρος θὰ θεωροῦσε τὸν πελάτη του πρωτόγονο.

Κάπως ἔτσι ἔχουν τὰ πράγματα καὶ μὲ τὴν πολιτική. Ἐξουσία χωρὶς «μυστικὲς ὑπηρε-

σίες» οὐδέποτε ὑπῆρξε στὸν κόσμο καὶ οὐδέποτε εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρξει. Ἀρχῆς γε-

νομένης ἀπὸ Παλαιάν Διαθήκη μὲ τὶς χιλιάδες τῶν «πληροφοριοδοτῶν» καὶ τὸν «κα-

τασκόπων» της, ὅλα τὰ θεοκρατικὰ συστήματα πρὸς αὐτῆς καὶ μετ’ αὐτήν, ὅπως καὶ

κάθε πολιτικὴ κατάσταση τοῦ κόσμου στὴ γνωστή μας ἱστορία, λειτουργοῦν μέσῳ

«πληροφοριοδοτῶν» καὶ «κατασκόπων» (ἀποφεύγομε τὴ λέξη «πράκτορας» γιατί

αὐτὴ ἔχει συγκεχυμένη σημασία στὴν καθομιλουμένη, ἐννοιολογούμενη κυρίως ἐπὶ

τοῦ ἐμμίσθου ὑπαλλήλου καὶ ποτὲ ἐπὶ τῆς ἀνωτέρας δημιουργικῆς προσωπικότητος

ποὺ δημιουργεῖ ἱστορία). Ὁ Ἰούδας εἶναι συντελεστικὸ καὶ ἀπαραίτητο στοιχεῖο τῆς

Ἱστορίας, ὅσο ὁ Πιλάτος καὶ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Ἡ κάθε ἐξουσία ἀναγκαστικὰ στηρίζε-

ται σὲ μίαν ἰδεολογία καὶ ἡ κάθε ἰδεολογία ἔχει ἀνάγκη προστασίας τοῦ ἰδεολογικοῦ

της περιεχομένου ἀπὸ τοὺς ἀντιθέτως νομίζοντας.

2

Ἄρα ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξη τῆς ἰδεολογίας ποὺ στηρίζει τὴν κάθε κοινωνία, ἀπορ-

ρέει ὁ ρόλος τῶν «μυστικῶν ὑπηρεσιῶν». Συνεπῶς ὁ διαφορισμὸς τῆς ἐξουσίας ἔγκει-

ται στὸν τρόπο χρησιμοποιήσεως τῶν «μυστικῶν ὑπηρεσιῶν». Σὲ σκοτεινὲς περιόδους

τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας ἐξουσία καὶ παρασκήνιο συμπίπτουν. «Αἱρετικοὶ» κατα-

διώκονται, «μάγισσες» καίγονται, ὥσπου ἡ κοινωνικὴ ἠθικὴ ἀποδόμηση νὰ φέρει τὴν

ἀλλαγή. Στενὰ δεμένη μὲ τὶς «ὑπηρεσίες» εἶναι ἡ διπλωματία τῶν χώρων, μὲ τὴ δια-

φορὰ ὅτι ἐνῷ ἡ «ὑπηρεσία» γνωρίζει μόνο τὴ συγκεκριμένη πράξη, ὁ διπλωμάτης

ὀφείλει νὰ γνωρίζει καὶ τὸν τελικὸ σκοπὸ αὐτῆς τῆς πράξεως, πρᾶγμα ποὺ σημαίνει

ὅτι ὁ διπλωμάτης ὑποχρεοῦται νὰ εἶναι καὶ πολιτικὸς -γεγονὸς ποὺ στὶς μέρες μας,

σπανίως συμβαίνει.

Χαρακτηριστικὸ τῶν καιρῶν μας εἶναι ἀκριβῶς τοῦτο: οὔτε οἱ κυβερνήσεις, οὔτε ἡ δι-

πλωματία τῶν χωρῶν ἀσκοῦν πλέον καμία συγκεκριμένη πολιτική. Εἶναι ἁπλῶς ἕρ-

μαια τῶν «ὑπηρεσιῶν», οἱ ὁποῖες τελοῦν πλήρως αὐτονομημένες ἔναντι τῶν κυβερνή-

σεών τους. Ἀπόδειξη εἶναι ὁ ρόλος τῶν «ἰδιαιτέρων ἀπεσταλμένων» ποὺ στοὺς καιρο-

ὺς μας τείνει νὰ ὑποκαταστήσει τὸ ρόλο τῶν ὑπουργείων ἐξωτερικῶν. Οἱ περιπτώσεις

τοῦ συνταγματάρχη House ὑπὸ τὸν Πρόεδρο Οὐίλσον, τοῦ H. Hopkins ὑπὸ τὸν Ροῦζ-

βελτ καὶ οἱ διάφοροι «σύμβουλοι ἀσφαλείας» μετὰ τὸν πόλεμο ( McGeorg Bundy ὑπὸ

τὸν Κένεντυ καὶ W. Rostow ὑπὸ τὸν Τζόνσον κ.λπ.) εἶναι ὡς παραδείγματα ἱκανά.

Κλασσικὸς εἶναι ὁ χαρακτηρισμὸς τοῦ συμβούλου τοῦ Προέδρου Νίξον καὶ ἐν συ-

νέχεια ὑπουργοῦ Η. Kissinger ὡς «ὑπουργείου ἐξ ἑνὸς ἀνθρώπου». Ἡ «ἀφανὴς ἐξο-

χότης» (Die Graue Eminenz) ὑπῆρξε ἀνέκαθεν συστατικό τῆς ἐξουσίας, ἀλλὰ καὶ) ὑπῆρξε ἀνέκαθεν συστατικό τῆς ἐξουσίας, ἀλλὰ καὶ

πάντα ἀφανὴς διότι ἡ ἐπίσημη ἐξουσία μποροῦσε νὰ ὁρίζει. Ὅτι σήμερα οἱ κυβερνή-

σεις βλέπουν τὴ «σωτηρία» τους ὄχι στὶς ὑπηρεσίες ποὺ διοικοῦν ἀλλὰ σὲ εἰδικὰ

πρόσωπα ἐμπιστοσύνης, εἶναι τὸ πρόβλημα ποὺ θὰ μᾶς ἀπασχολήσει.

Ὁ «Λῶρενς τῆς Ἀραβίας» κατέστησε τὴν Ἀγγλία ὑπερδύναμη στοὺς χώρους τῆς

Μέσης Ἀνατολῆς, ἀλλὰ δὲν διοίκησε τὴν Ἀγγλία. Σήμερα ὅλος ὁ κόσμος ἔμαθε νὰ θε-

ωρεῖ σὰν κάτι αὐτονόητο, ὅτι ἡ ἀμερικανικὴ πολιτικὴ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴ CIA, τὸ FBI

καὶ τὶς μυστικὲς ὑπηρεσίες τοῦ Πενταγώνου. Καὶ μάλιστα ὄχι ὅτι ἁπλῶς ἐξαρτᾶται,

ἀλλὰ ὅτι αὐτὲς οἱ ὑπηρεσίες ἀποτελοῦν τὰ βασικὰ συστατικά της στοιχεῖα, ὅπως ἀκρι-

3

βῶς θέλει νὰ τὶς ἐμφανίζει ἐπισήμως ἡ ἀμερικανικὴ διοίκηση. Πρόκειται περὶ ἀμερι-

κανικῆς ἰδιομορφίας ποὺ ἔχει τὴν ἱστορία της. Οἱ ἀμερικανοὶ μὲ τὸν πόλεμο τῆς ἀνε-

ξαρτησίας των δὲν ἐπεδίωξαν νὰ διεκδικήσουν τὸ ρόλο ὑπερδύναμης. Ἐζήτησαν

ἁπλῶς νὰ αὐτονομηθοῦν ὡς ἕνας πρώην ἀποικιοκρατούμενος πληθυσμὸς γεωργῶν

καὶ ἀγελαδοτρόφων (Cowboy). Καὶ μάλιστα ὄχι ὅλοι. Περίπου τὸ 1/3 τοῦ πληθυσμοῦ

τῶν 13 βορείων Πολιτειῶν ἦταν ὁ φορέας καὶ διεκπεραιωτὴς τοῦ πολέμου τῆς ἀνεξαρ-

τησίας. Περὶ τὸ 1800 ὁ ὅλος πληθυσμὸς τῆς βορείου Ἀμερικῆς ἦταν περίπου ὅσος καὶ ὁ

πληθυσμὸς τῆς σημερινῆς Ἀθήνας. Τὸ πρόβλημα τότε ἦταν νὰ ξεσηκωθοῦν οἱ Πολιτε-

ῖες ἐναντίον τῆς Ἀγγλίας καὶ νὰ διατηρηθεῖ τὸ καθεστὼς τῆς ἀνεξαρτησίας. Τὸ ἀμερι-

κανικὸ Σύνταγμα δὲν προέβλεπε ρόλους ὑπερδύναμης. Ἐπιδίωξή του ἦταν τὸ ἰσοζύ-

γιο μεταξὺ ὁμοσπονδιακῆς κυβερνήσεως καὶ ἐπὶ μέρους Πολιτειῶν καὶ -κυρίως- ἡ συν-

διαλλαγὴ μεταξὺ τῶν δύο τότε κυριαρχουσῶν ἀπόψεων περὶ τῆς μελλούσης ὁμοσπον-

δίας.

Οἱ ἀπόψεις τοῦ Hamilton περὶ ἰσχυρᾶς ὁμοσπονδιακῆς κυβερνήσεως, ἡ ὁποία μέσῳ

μίας κεντρικῆς Τραπέζης θὰ ὁδηγοῦσε στὸ συγκεντρωτισμὸ τῆς βιομηχανικῆς ἀνα-

πτύξεως (ἄρα μακροπροθέσμως κατὰ τῆς Ἀγγλίας, παρὰ τὴν προσκόλληση τοῦ

Hamilton στὸ ἀγγλικὸ μοντέλο ἀναπτύξεως καὶ τοὺς κύκλους ποὺ τὸ ἐκπροσωπο-

ῦσαν), ἤρχετο σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς ἀπόψεις τοῦ Jefferson, ὁ ὁποῖος ἤθελε τὴν ἀπόλυτη

κατοχύρωση στὸ Σύνταγμα τῶν διακηρυγμένων ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καὶ ἐλευ-

θεριῶν. Ὄχι μόνο ἐπειδὴ ἐφοβεῖτο ὅτι μιά, ἰσχυρὴ κεντρικὴ κυβέρνηση θὰ ἐσήμαινε

περιορισμὸ τῶν δικαιωμάτων αὐτῶν, ἀλλὰ ἰδίως ἐπειδὴ ὑπὸ τὴν ἐμπειρία τοῦ ἀγγλι-

κοῦ κοινοβουλευτισμοῦ αὐτὰ θὰ μποροῦσαν ν ἀλλάξουν ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴ (ἡ ἀντί-

ληψη περὶ τῆς παντοδυναμίας τοῦ ἀγγλικοῦ κοινοβουλίου ἦταν ὅτι αὐτὸ μπορεῖ τὰ

πάντα ἐκτός τοῦ νὰ μεταβάλλει ἕνα ἄνδρα σὲ γυναίκα). Τελικῶς ἦταν ἡ πολιτικὴ τοῦ

Jefferson μὲ τὴν ἀσίγαστη βουλιμία του γιὰ ἐδαφικὴ ἐπέκταση ὡς Προέδρου, ἡ ὁποία

ἐξασφάλισε τὶς φυσικὲς προϋποθέσεις τῆς κατοπινῆς ἀναπτύξεως τῶν ΗΠΑ.

Τὸ θεμελιῶδες αὐτὸ πρόβλημα μεταξὺ ἁρμοδιοτήτων τῆς ὁμοσπονδιακῆς κυβερνήσε-

ως καὶ τῶν δικαιωμάτων τῶν ἐπὶ μέρους Πολιτειῶν προσέδωσε ἐξ ἀρχῆς εἰδικὰ χαρα-

κτηριστικὰ στὴν ἀμερικανικὴ πολιτική. Σὲ κάθε προσπάθεια συγκεντρωτισμοῦ τῆς

4

ὁμοσπονδιακῆς κυβερνήσεως (μέσῳ καὶ τοῦ ὁμοσπονδιακοῦ δικαστηρίου, τοῦ ὁποίου ὁ

ρόλος παρέμεινε ἀκαθόριστος στὸ Σύνταγμα), οἱ Πολιτεῖες ἀπαντοῦσαν μὲ «μυστικὲς

ὀργανώσεις» μασονικῆς συνθέσεως, ὁπότε ἡ ἀντίδραση τῆς κυβερνήσεως ἦταν ὁ γνω-

στὸς σερίφης. Ὁ Σερίφης δὲν εἶναι ἀκριβῶς ἀστυνομικός, ἀλλὰ (λόγῳ καὶ τοῦ ἀκα-

θόριστου διοικητικοῦ καθεστῶτος μεταξὺ «Counties« καὶ «Towns«) εἶδος κρατικοῦ το-

ποπαρατηρητοῦ, ὁ ὁποῖος συνδυάζει ἐν ἑαυτῷ τὴν ἰδιότητα τοῦ ἀστυνόμου, τοῦ ἐκπρο-

σώπου τοῦ ὑπουργείου Δικαιοσύνης, τοῦ Διευθυντοῦ φυλακῶν, τοῦ δικαστοῦ καὶ πολ-

λὰ ἄλλα. Ἰδίως δὲ ἡ δυνατότητα νὰ ἐνεργεῖ στὰ περιθώρια τοῦ Δικαίου κατὰ τοὺς

ἴδιους «μυστικοὺς τρόπους» τῶν «ἑταιρειῶν» ποὺ εἶχε νὰ ἀντιμετωπίσει. Ὅτι σιγὰ-

σιγὰ ὁ σερίφης θὰ ἐξελίσσετο σὲ δαιδαλώδεις «ὑπηρεσίες» ἀστυνομεύσεως καὶ ἐλέγ-

χου, ἔγκειται στὴ φύση τῶν πραγμάτων.

Ἕνας ἐπὶ πλέον λόγος γιὰ τοῦτο ἦταν καὶ ἡ πολιτικὴ ἐνισχύσεως τῆς ὁμοσπονδιακῆς

κυβερνήσεως. Μία ἐνισχυμένη θέση τοῦ Προέδρου ἐσήμαινε ὑπέρβαση τοῦ Κο-

γκρέσου καὶ τοῦ ὁμοσπονδιακοῦ Δικαστηρίου. Δεδομένης τῆς ἄμεσης ἐκλογῆς τοῦ

Προέδρου ἀπὸ τὸ λαό, ἡ χειραγώγηση τῆς «κοινῆς γνώμης» καὶ ἡ διαρκὴς ἐπίκληση σ’

αὐτὴν ἦταν ἡ αὐτονόητη προϋπόθεση τῆς προεδρικῆς λειτουργίας. Τὰ πράγματα ἔδει-

ξαν τὴ σημασία τοὺς ἰδίως ἐπὶ Προέδρου Ροῦσβελτ. Ὁ καθοριστικὸς παράγοντας δια-

μορφώσεως τῆς «κοινῆς γνώμης» καθίστατο χρηστικὸς καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ «ἀν-

θρώπινα δικαιώματα» τοῦ Συντάγματος (ὄχι στὴν ἀρχική του μορφὴ ἀλλὰ σὲ κατοπι-

νὲς προσθῆκες) ἦταν μᾶλλον γενικὲς «ἀρχὲς» τοῦ «φυσικοῦ δικαίου», ποὺ καθένας

καταλαβαίνει μὲ τὸν τρόπο του, παρὰ δικαιώματα ἐλευθερίας τοῦ κοινοβουλευτικοῦ

φιλελευθερισμοῦ (περισσότερο «φυσικὸ δίκαιο» τῶν Pufendorf καὶ Wolf παρὰ τοῦ J.

Locke). Ἄρα ἐπιδέχονταν (καὶ ἐπιδέχονται) κάθε φορά «εἰδικὴ διαμόρφωση» ἀπὸ τὶς

ὑπηρεσίες διαμορφώσεως τῆς «κοινῆς γνώμης», μία ἔκφραση τῆς ὁποίας εἶναι καὶ οἱ

«δημοσκοπήσεις».

Ἡ ἀναγκαιότητα ἐλέγχου τῆς «κοινῆς γνώμης» προέκυπτε καὶ ἀπὸ ἕναν ἄλλο λόγο

ἀναγκαία: δεδομένου τοῦ ρόλου της στὴ διαμόρφωση τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς, οἱ

ἀρχηγοὶ τῶν διαφόρων «λόμπυ», δηλαδὴ οἱ πράκτορες διαφόρων συμφερόντων στὰ

κόμματα, προκειμένου νὰ ἐπιβληθοῦν τῶν νομοθετικῶν ἐπιτροπῶν ἐσκηνοθετοῦσαν

5

«δημοσκοπήσεις», δηλαδὴ «ὁμαδικὲς ἐκδηλώσεις», παρελάσεις καὶ ἄλλες πεζοδρομια-

κὲς ἐκδηλώσεις, ἀποστολὲς χιλιάδων τηλεγραφημάτων καὶ κειμένων στὶς ἐφημερίδες

κλπ. Αὐτὰ γιὰ νὰ ἐλεγχθοῦν καὶ νὰ ἐξακριβωθεῖ ἡ ἀκριβὴς εἰκόνα ἀπαιτοῦσαν ἰσχυρὴ

τὴ δραστηριότητα τῶν «ὑπηρεσιῶν». Ἐπίσης ὁ τρόπος λειτουργίας τῆς κατώτερης δι-

καιοσύνης (βλ. π.χ. Α. Tunc: Le droit des etats - units, Puf 1969) καὶ ὁ τρόπος τῆς νομο-

θετικῆς διαδικασίας, τῆς μὴ καταγινόμενης ἰδιαιτέρως μὲ τὴν αὐστηρότητα τῶν

νόμων ἀφοῦ ὑπῆρχε τὸ δεδομένο τοῦ Ὁμοσπονδιακοῦ Δικαστηρίου, ἐπέβαλαν ἀνα-

γκαία τὴν διόγκωση τῆς δράσης τῶν «μυστικῶν ὑπηρεσιῶν». Ἀρκεῖ νὰ σημειωθεῖ, μὲ

ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται ὡς κοινωνικὴ διαδικασία, ὅτι κατὰ τὸ διάστημα 1906-29 ὑπεβλή-

θησαν 850.000 νομοσχέδια ἐκ τῶν ὁποίων τὰ 220.000 ἔγιναν νόμοι, μόνο δὲ κατὰ τὸ

1943 ἐψηφίσθησαν 16.000 νόμοι. Οἱ πόλεμοι, ὡς γνωστόν, εἶναι ἐμπορικὰ γεγονότα

ποὺ ἀπαιτοῦν τὶς «νομικὲς» ρυθμίσεις των. Κατὰ τὰ λοιπά, δικαίως ἀναρωτιέται κανε-

ὶς γιὰ τὸ νόημα τῶν λόγων τοῦ Λάο Τσὲ τὸν 6ο π.Χ. αἰῶνα: ὅπου εἶναι πολλοὶ οἱ νόμοι

ἐκεῖ εἶναι καὶ πολλοὶ οἱ κλέφτες.

Ὄχι σὲ εἰδικὲς λεπτομέρειες (ποὺ θὰ ἀπαιτοῦσαν σελίδες πολλὲς) τῶν κοινωνικῶν κα-

ταστάσεων, ἀλλὰ στὴν ἴδια τὴν ὑφὴ τοῦ ἀμερικανικοῦ πολιτικοῦ συστήματος θελήσα-

με νὰ ἐντοπίσουμε, ἔστω καὶ σκιαγραφικῶς, τὴ λειτουργία τῶν «μυστικῶν ὑπηρεσι-

ῶν» στὴ μικρὴ ἔκταση τῶν προηγούμενων σελίδων. Βεβαίως ἡ ἀστυνόμευση τῆς κα-

θημερινῆς ζωῆς ὡς συστατικοῦ στοιχείου τῆς πολιτικῆς ὑπάρξεως, συνεπάγεται καὶ

ὁρισμένους προβληματισμοὺς ὡς πρὸς τὶς προπαγανδιζόμενες ἔννοιες τῆς Ἐλευθερί-

ας, Δημοκρατίας, Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων κλπ. Ἐξ ἀρχῆς δὲν ὑπῆρξε ἡ Ἀμερικὴ ἡ

χώρα τῆς ἐλευθερίας καὶ ἀνοχῆς, ὅπως συνήθως ἀναφέρεται. Οἱ πρῶτοι πουριτανοὶ

ἔποικοι ὑπῆρξαν οἱ μεγαλύτεροι ἐχθροί τῆς ἐλευθερίας συνειδήσεως τῶν ἄλλων,

ὑπερβάλλοντες κατὰ πολὺ τὶς ἱεροεξεταστικὲς μεθόδους τοῦ μεσαίωνα, πράγμα ποὺ

βρῆκε τὴν ἀκριβῆ περιγραφή του στὸ μυθιστόρημα τοῦ W. Hawthorne «Scarlet letter«.

Οἱ Νότιες Πολιτεῖες ὑπῆρξαν πιὸ εὐεπίφορες στὰ διδάγματα τοῦ εὐρωπαϊκοῦ διαφωτι-

σμοῦ καὶ τῆς μετατροπῆς τῆς θρησκευτικῆς κοινότητος σὲ κοινότητα πολιτῶν. Ὁρι-

σμένες τέτοιες καταβολὲς παλαιῶν πραγμάτων ἔκαναν κάποτε τὸν Μπέρναρ Σῶ νὰ

πεῖ: «Λένε πὼς εἶμαι εἴρων. Κι ὁ μεγαλύτερος ὅμως εἴρων τὸν κόσμου νὰ ἤμουνα, ποτὲ

6

δὲν θὰ διανοούμην νὰ στήσω ἕνα τεράστιο ἄγαλμα ἐλευθερίας στὸ λιμένα τῆς Ν. Ὑόρ-

κης», Ὥσπου ὁ Α. De Tocqueville νὰ δώσει τὸ 1835 τὴν ὀνομασία τῆς Δημοκρατίας στὴν

ἐξέλιξη τῶν βορειοαμερικανικῶν θεσμῶν, ἡ Δημοκρατία δὲν ἦταν καθόλου συμπαθὴς

λέξη στὴν Ἀμερική, προτιμουμένου τοῦ ὅρου Republique ποὺ ἐνεῖχε καὶ τὴν ἰδεολογι-

κῶς χρήσιμη ἀναφορὰ στὴν ἀρχαία Ρώμη.

Μετὰ τὸν δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οἱ ἀμερικανοὶ θεώρησαν ἀπαραίτητη τὴν ἐπίση-

μη ἵδρυση τῆς CΙΑ, προκειμένου νὰ ἐξασφαλίσουν τὸ ρόλο τους ὡς ὑπερδύναμη. Δη-

λαδὴ θεώρησαν ὡς αὐτονόητο ὅ,τι ἀπὸ τὴν ἴδια τους τὴν πολιτικὴ παράδοση προέκυ-

πτε: τὴν διὰ «μυστικῶν» μεθόδων ἀστυνόμευση τοῦ κόσμου ὅλου. Ὁ Πρόεδρος Μποὺς

ἐξ αἰτίας τῶν προσφάτων γεγονότων τῶν πύργων, ἐζήτησε - ἐξ ἴσου «αὐτονόητα»- τὴν

ἵδρυση ὑπερυπουργείου «ἀσφαλείας», ὁ δὲ Διευθυντὴς τοῦ FΒΙ χρειάσθηκε νὰ ἀπολο-

γηθεῖ ἐνώπιον τοῦ Κογκρέσου ὡς εἶδος ὑπαλλήλου συγκεκριμένης ἁρμοδιότητας. Καί-

τοι ἐκτὸς τῶν πλαισίων τοῦ παρόντος, ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι, πολὺ πρὶν ἀπὸ ὁποια-

δήποτε «ἔκθεση», ἢ «παράλειψη» τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν, ὑπῆρξαν κείμενα, τὰ ὁπο-

ῖα μετὰ οἱονεί μαθηματικῆς ἀκριβείας ἀπέδειξαν τὴ φύση τῶν ἐπερχομένων γεγο-

νότων, ὅμως τὰ κείμενα ἔχουν ἕνα μειονέκτημα (καὶ τοῦτο ἀποτελεῖ καὶ τὸ ἀπώτερο

νόημα τούτης τῆς σειρᾶς τῶν κειμένων): ὅτι δύσκολα ἀπαλλάσσουν τὴν πολιτικὴ ἡγε-

σία τῶν εὐθυνῶν της, ἐνῷ ἡ μετατόπιση τῆς εὐθύνης σὲ κάποια «ὑπηρεσία» μετα-

τρέπει τὸ ὅλον ζήτημα σὲ διοικητικό!...

Βεβαίως ἡ τόσον αὐτονόητη καταστρατήγηση κάθε ἐννοίας ἀνθρωπίνων δικαιω-

μάτων ὡς ἐπίσημου πολιτικῆς (διότι οἱ «μυστικὲς ὑπηρεσίες» λειτουργοῦν ὡς ὑπόκο-

σμος καὶ γιὰ τὸν κάθε ὑπόκοσμο δὲν ὑφίσταται οὔτε ἔννοια δικαιωμάτων, οὔτε ἀξιο-

πρέπειας τοῦ ἀτόμου, οὔτε σεβασμοῦ οἱουδήποτε, ἀποκλειστικῶς ἰσχυούσης τῆς ἀρ-

χῆς «ὁ σκοπὸς ἁγιάζει τὰ μέσα») προϋποθέτει ἕνα γενικότερο ἰδεολογικὸ πλαίσιο ποὺ

τὴν καθιστᾶ δυνατή. Τὸ πλαίσιο αὐτὸ εἶναι τὸ ἁπλοϊκὸ ἐκεῖνο σύνολο ἰδεῶν καὶ συν-

θημάτων διὰ τῶν ὁποίων ἐπεδίωξαν οἱ ἀμερικανοὶ νὰ δημιουργήσουν τὴ συλλογικὴ

των συνείδηση ὡς ἔθνος. Χαρακτηριστικὸ ἐν προκειμένῳ εἶναι τὸ ἐπίγραμμα τοῦ δο-

λαρίου: «In God we trust« ( Ὅλοι πιστεύουν στὸ Θεὸ . Τὸ πρόβλημα εἶναι σὲ ποιὸν Θεὸ

καὶ πῶς...). Ὡς συνδετικὸ συνειδησιακὸ ὑλικὸ τῶν κατὰ καιροὺς συρρεουσῶν λαοτή-

7

των στὴ βόρεια Ἀμερικὴ ὑπῆρξε ἡ πίστη σὲ κάποια «παγκόσμια ἀποστολὴ» –πρᾶγμα

ψυχολογικῶς ἀναγκαῖο γιὰ ὅποιον ἀφήνει πίσω του μία ζωὴ γιὰ ν’ ἀρχίσει μίαν ἄλλη.

Μέχρι σήμερα οἱ ἀμερικανοὶ Πρόεδροι εὐχαρίστως ἀναφέρονται μὲ κάθε ἑορταστικὴ

εὐκαιρία στὸν John Winthrop, τὸν πρῶτο κυβερνήτη τῆς Μασαχουσέτης, ὁ ὁποῖος τὸ

1630, πρὶν ἀκόμα ἀποβιβασθεῖ στὴν ξηρά, ἔβγαλε λόγο στὸ κατάστρωμα τῆς

«Arrbellα« πρὸς τοὺς συνεπιβάτες του περὶ τῆς μελλούσης κοινωνίας στὴν Ἀμερικὴ ὡς

«A city upon a hill«, ποὺ θὰ φωτίζει τόσο τὴν ἀνθρωπότητα, ὥστε «The eyes of all

people« νὰ εἶναι μονίμως στραμμένα σ’ αὐτήν. Κακῶς θεωροῦμε ὅτι ἡ «Μεγάλη Ἰδέα»

γεννήθηκε στὴν Ἑλλάδα. Ἡ πραγματικὴ «Μεγάλη Ἰδέα» στὴν Ἱστορία γεννήθηκε

στὴν Ἀμερική. Ὁ βαθμοφόρος τῆς χωροφυλακῆς Edward Johnson ξεπέρασε ὅλους τούς

προηγούμενους σὲ ὁραματισμοὺς καὶ τὸ 1654 διεκήρυξε ὅτι ἡ Ἀμερικὴ εἶναι ἡ βάσει

συμβολαίου μὲ τὸ Θεὸ «Νέα Ἱερουσαλὴμ» ποὺ θὰ ἀνοίξει τὶς πύλες τοῦ Οὐρανοῦ γιὰ

τὴν ἀνθρωπότητα.

Τὰ πράγματα δηλαδὴ ποὺ ἀκοῦμε σήμερα («νούμερο ἕνα» π.χ.) δὲν εἶναι καθόλου

πρόσφατα. Ἀποτελοῦν τὸ περιεχόμενο τῆς κοινῆς συνειδήσεως στὴν Ἀμερικὴ καὶ ἀπο-

τελοῦν τὸ μόνιμο πλαίσιο τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς, ἐσωτερικῆς καὶ ἐξωτερικῆς. Ὁ

ὑπουργὸς ἐξωτερικῶν τοῦ προέδρου Ἀϊζενχάουερ John Foster Dulles εἶχε πεῖ: «Μεγα-

λώσαμε μὲ τὴν πίστη ὅτι οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες καὶ μόνον αὐτές, θὰ δείξουν τὸν δρόμο

πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα γιὰ μία καλύτερη καὶ πλουσιότερη ζωή. Αὐτὴ ἡ ἀποστολὴ δὲν

χάθηκε ποτὲ ἀπὸ τὰ μάτια μας... Ἡ παγκόσμια ἀποστολὴ ὑπῆρξε πάντα γιὰ μᾶς ἕνα κυ-

ρίαρχο θέμα». Καὶ ὁ τότε ὑποψήφιος Πρόεδρος Adlai Stevenson συνεπλήρωνε στὸ λόγο

του: «Τό αἴσθημα μίας νέας αὐγῆς τῆς ἀνθρωπότητας ἀνταυγάζεται ἀπὸ τοὺς μεγάλους

λόγους καὶ τὰ ντοκουμέντα ποὺ ἀποτελοῦν τὰ θεμέλια τῶν ΗΠΑ».

Κατὰ τὸν Πρόεδρο Lincoln ἡ Ἀμερικὴ εἶναι «ἡ τελευταία χρυσὴ ἐλπίδα τῆς ἀνθρωπότη-

τας» καὶ ἡ ὑπόλοιπη ἀνθρωπότητα ὀφείλει νὰ τὴ βλέπει σὰν τέτοια. Τὸ μόνιμο τοῦτο

ἰδεολογικὸ μοντέλο κοινωνικῆς συνοχῆς τοῦ ἀμερικανικοῦ πληθυσμοῦ, ποὺ ἀποτελεῖ

καὶ τὴ βάση τῆς σχολικῆς των παιδείας, ἀπολῆγον ἐν τέλει σὲ τοτεμικὲς ἐκδηλώσεις,

ὅπως π.χ. νὰ βάζουν οἱ ἀμερικανοὶ τὸ χέρι στὴν καρδιὰ ὅταν βλέπουν τὴ σημαία τους,

8

δὲ μένει βέβαια ἄνευ ἐπενδύσεων στὴν ἐξωτερικὴ πολιτικὴ καὶ συνιστᾶ μία ἄνετη ρη-

τορικὴ γιὰ ἰμπεριαλιστικοὺς σκοπούς.

Κατὰ τὸν 19ο αἰ., ὅπου ἡ Ἀμερικανικὴ Δημοκρατία ἦταν «Θεόθεν προορισμένη» νὰ

ἐπεκταθεῖ μέχρι τὸν Εἰρηνικὸ καὶ νὰ «ἐλευθερώσει» τοὺς Ἰνδιάνους καὶ τοὺς Μεξικα-

νοὺς ἀπὸ τὸν «ἱσπανικὸ ζυγό», ἡ ἔννοια τῆς «ἀποστολῆς» ἔγινε σὲ ὅλους «Manifest«.

Στὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 19ου αἰ. οἱ λέξεις «Manifest« καὶ «Destiny« ἔγιναν τόσο κοι-

νόχρηστες στὴν πολιτικὴ ρητορική, ὥστε ὁ ὅρος «Manifest Destiny« τοῦ O’ Sullivan τὸ

1845 νὰ ἀποτελέσει ἔκτοτε ὅρο καθημερινοῦ λεξιλογίου. Πᾶν ὅ,τι ἔχει σχέση μὲ ἰμπε-

ριαλισμὸ εἶναι γιὰ τοὺς ἀμερικανοὺς «θεόσταλτο», «φυσικὸς νόμος», «ἀναπότρεπτο».

Τὸ 1823 ὁ Πρόεδρος Μονρόε ἔδωσε στοὺς εὐρωπαίους νὰ καταλάβουν ὅτι στις «θε-

όθεν» αὐτὲς ἀποστολὲς οἱ ἴδιοι δὲν εἶχαν κανένα λόγο νὰ ποῦν. Μὴ πλήρης σύμπτωση

γνωμῶν ὑπῆρξε μόνο ὡς πρὸς τοὺς τρόπους τῶν «θεϊκῶν ἀποστολῶν» στὴν ἴδια τὴν

ἀμερικανικὴ ἤπειρο. Ἄλλοι, ὅπως ὁ J. Kowlers (4/7/1823), ἐτίθεντο ὑπὲρ τῶν εἰρηνικῶν

μέσων, ἐνῷ ἄλλοι (Ε. Everett, 4/4/1824) ὑπεστήριζαν ὅτι «ἐν ὀνόματι τῶν ἐνδόξων πεθα-

μένων ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιηθοῦν ὅλα τὰ δυνατὰ μέσα». Προφανὲς εἶναι ὅτι θὰ ἐπι-

κρατοῦσαν οἱ δεύτερες ἀπόψεις ὡς ἁπλούστερες. Τὸ 1846 ὁ J. Gilping διεκήρυξε ὅτι ὁ

μόνος τρόπος νὰ ἀνανεωθοῦν, νὰ ἀναγεννηθοῦν καὶ νὰ ἐκπολιτισθοῦν οἱ λαοὶ τοῦ

Μεξικοῦ εἶναι νὰ ὑποδουλωθοῦν διὰ τῶν ὅπλων («To subduer«). (Περὶ τοῦ ἀποτε-

λέσματος τελικῶς τῶν ἐπεμβάσεων τῶν ΗΠΑ στὴ λατινικὴ Ἀμερικὴ μπορεῖ κανεὶς νὰ

πληροφορηθεῖ συνοπτικῶς: Octavio Paz) ὑπῆρξε ἀνέκαθεν συστατικό τῆς ἐξουσίας, ἀλλὰ καὶ, «Λατινικὴ Ἀμερικὴ καὶ ἡ Δημοκρατία», περ.

Merkur, τεῦχος 3, 1983, σελ. 243 κ.ἐ.)

Ὁ ἐξωτερικὸς ἰμπεριαλισμὸς ἀπορρέει συνεπῶς ὡς συστατικὸ στοιχεῖο τῆς ἐσωτερικῆς

ἰδεολογίας τῶν ΗΠΑ, τῆς σκοπούσης νὰ κρατήσει τὰ ἐθνικὰ σύνολα στὴν μεγαλοϊδε-

ατικὴ εἰκόνα τῆς «ἀποστολῆς». Καὶ ὡς τέτοια ἡ «ἀποστολή», πάντα βρίσκει αἰτίες

πραγματοποίησης («ἐχθρούς», «κινδύνους», «πολιτιστικὰ ἢ δημοκρατικὰ τέλη» κλπ.).

Κάθε ὅμως μεγαλοϊδεατικὴ ἰδεολογία ποὺ ἀποσκοπεῖ σὲ ἐθνικὲς ὁλοκληρώσεις, εἶναι

ἀναγκαστικὰ μία ὁλοκληρωτικὴ ἰδεολογία, ποὺ ὄχι μόνο ἀποτελεῖ τὸ περιεχόμενο τῆς

σχολικῆς ἐκπαίδευσης, ἀλλὰ -πέραν τῶν «διακηρύξεων»- ὡς ἄμεσο φυσικὸ ἐχθρό της

ἀναγνωρίζει τὴν ἀτομικὴ ἐλευθερία σκέψεως. Διότι ἡ ἀτομικὴ σκέψη διασπᾶ τὴν ἠθι-

9

κὴ ὁμοιομορφία ποὺ ἀπαιτεῖ ἡ ἰσοπεδωτικὴ διαμόρφωση τῆς «κοινῆς γνώμης». Ἔναντι

λοιπὸν τῆς ἀτομικῆς ἐλευθερίας σκέψεως, ποὺ ἑπόμενο ἦταν νὰ ἀποτελεῖ τὸ ἄμεσο

ἀντικείμενο τῶν «μυστικῶν δυνατοτήτων» τῆς ἀμερικανικῆς διοικήσεως (πρᾶγμα ἄλ-

λωστε ἀποδεικνυόμενο ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι καμιὰ ἐπίτευξη δὲν μπόρεσαν νὰ ἐπιδεί-

ξουν οἱ ἀμερικανοὶ σὲ πνευματικοὺς τομεῖς -θέατρο, ποίηση, μυθιστόρημα κλπ.-, ἰδιαί-

τερα μεταπολεμικῆς), ἐτέθη ἡ ἀρχὴ τῶν «ἴσων δυνατοτήτων» στὸν ἐπιχειρηματικὸ το-

μέα. Ὅ,τι μπορεῖ ὁ ἕνας ἄνθρωπος, πρέπει νὰ τὸ μποροῦν ὅλοι, «Just as good as you«.

Ἡ ἀτομικὴ ἐλευθερία ἔναντι τοῦ κράτους καθιστὰ κάθε συνδικαλιστικὴ ἢ παρόμοια

δραστηριότητα περιττή. Σημασία δὲν ἔχουν οἱ γνώσεις ἀλλὰ τὸ νὰ μπορεῖς καὶ νὰ ἐπι-

δεικνύεις τὴν ἀπαιτούμενη «κινητικότητα» καὶ εὐκαμψία κατὰ τὶς περιστάσεις... Ὅλοι

εἶναι τὸ ἴδιο, ἐπικρατεῖ ὁ ἑνικός, οἱ κρατικοὶ ἀξιωματοῦχοι δέχονται τοὺς ὑφιστα-

μένους των ὅσο πιὸ καλοντυμένοι μποροῦν καὶ οἱ μυθώδεις δισεκατομμυριοῦχοι μὲ

τὶς «ἀγαθοεργίες» των δὲν δείχνουν παρὰ πὼς εἶναι ἕνας σὰν ὅλους τους ἄλλους...

Ἀπόδειξη ὅτι σ’ ἕνα τέτοιο σύνολο κοινωνικῆς φιλοσοφίας δὲν ὑπάρχει θέση γιὰ Ἰδέες

(ἔργα κοινωνικῆς κριτικῆς βγαίνουν στὴν Ἀμερική, ἀλλὰ αὐτὸ δὲ συνιστᾶ καμιὰ πνευ-

ματικὴ δημιουργικότητα), Γράμματα καὶ Τέχνες. Οἱ συμφωνικὲς ἐκτελέσεις, οἱ με-

γάλες ἐκθέσεις ἢ οἱ ἐπιβλητικὲς θεατρικὲς σκηνοθεσίες εἶναι, ἐπιχειρηματικῆς ὑφῆς

καταστάσεις καὶ δὲν μποροῦν νὰ ἔχουν ἐπίδραση σὲ μία κοινωνία ποὺ δὲν παράγει

ἀνάλογα ἢ ποὺ ἡ πολιτική της δὲν τὰ σέβεται, ἀλλ’ ἀντιθέτως συνειδητὰ τὰ μάχεται

ἐκεῖ ποὺ μποροῦν νὰ παράγονται.

Δυστυχῶς, ἀφ’ ὅτου ὁ ἀμερικανὸς οἰκονομολόγος Β. Μ. Baruch ἐπενόησε τὸ 1947 τὸν

ὅρο «ψυχρὸς πόλεμος» καὶ ἐπεκράτησε στὴ γενικὴ συνείδηση τὸ σλόγκαν τῆς «Δύ-

σης», ἐλάχιστα οἱ νεώτερες γενιὲς ἀπέκτησαν ἀντίληψη τῶν βαθύτατων διαφορῶν με-

ταξὺ Ἀμερικῆς καὶ Εὐρώπης. Ὅτι π.χ. ἡ «Θρησκευτικὴ ἐλευθερία» εἶναι μία κατάστα-

ση ἀνάγκης ἀπὸ τὴν κατάτμηση τῆς ἀμερικανικῆς κοινωνίας καὶ ὄχι τὸ ἀποτέλεσμα

κάποιας ἱστορικῆς πνευματικῆς πορείας. Ὁ εὐρωπαῖος μπορεῖ νὰ μὴν πηγαίνει στὴν

Ἐκκλησία καὶ νὰ εἶναι ἐκτὸς πάσης θρησκευτικῆς ὀργάνωσης, ἔχει ὅμως βαθύτατη

συνείδηση τοῦ ἱστορικοῦ καὶ πολιτιστικοῦ ρόλου τῆς θρησκείας στὸ χῶρο του. Ὁ Χρι-

στός, ἀντίθετα, γιὰ τὶς ἑκατοντάδες τῶν ἀμερικανικῶν αἱρέσεων, εἶναι ὁ μεγάλος

10

ἄγνωστος (The man nobody knows), ὁ φορτισμένος μὲ ἐνέργεια (Live wire) μάνατζερ

καὶ ταυτόχρονα A good mixer, ἕνας μαέστρος τῆς προπαγάνδας πού ἤξερε νὰ πουλή-

σει τὴν πραμάτεια του καλὰ (Sell Christianity) καὶ ἐπειδὴ τελικῶς κατάφερε νὰ πουλή-

σει Service στὸ σύνολο, γι’ αὐτὸ εἶναι μεγάλος. Οἱ μεγάλοι ἐπιχειρηματίες σὲ «κλει-

στοὺς συλλόγους» (Ροταριανοί, ELKS, Kiwanis κλπ.),πλήρεις μυστικότητος καὶ ἱεροτε-

λεστίας, συνήρχοντο μία φορὰ τὴν ἑβδομάδα σὲ γεύματα γιὰ νὰ κατανοήσουν καὶ νὰ

μελετήσουν αὐτὲς τὶς ἰδιότητες τοῦ Χριστοῦ μέσα στοὺς σύγχρονους ὅρους τῆς ἀγορᾶς

(βλ. π.χ. Α. Maurois: Ἱστορία τῶν ΗΠΑ, Παρίσι 1962, σελ. 129).

Ὁ Ἀ. ντὲ Τοκεβὶλ εἶχε γράψει: «Ἡ Ἀμερικὴ εἶναι μία χώρα χωρὶς βασιληάδες καὶ χωρὶς

συγγραφεῖς». Ὄντως στὴν ἀρχῆθεν τελειωμένη ἰδεολογία τῆς Ἀμερικῆς οἱ συγγραφεῖς

δὲν χρειάζονται. Δὲν ἐπαρουσιάσθηκαν ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Τοκεβὶλ (δηλαδὴ περίπου

στὸν ἴδιον χρόνο ποὺ ἡ ἀρχαία Ρώμη ἐδημιούργησε τὰ θέμελα τοῦ δυτικοῦ πολιτι-

σμοῦ) καὶ οὔτε θὰ παρουσιασθοῦν, διότι συνειδητῶς οἱ ἀμερικανοὶ δὲν τοὺς χρειάζο-

νται. Καὶ ὄχι μόνο δὲν τοὺς χρειάζονται, ἀλλὰ ἡ ἐξαφάνισή τους σὲ ὅλα τὰ μήκη καὶ

πλάτη μοιάζει νὰ ἀπετέλεσε συνειδητὴ ἐπιδίωξη μεταπολεμικῶς, προκειμένου νὰ

πραγματοποιηθῆ τὸ ἀμερικανικὸ «DESTINY« τῆς «ὑπερδύναμης».

Σὲ ἕνα ἔντυπο τοῦ 1951 ὑπὸ τὸν τίτλο USA: THE PERMANENT REVOLUTION, ποὺ

διέδιδε δωρεὰν ἡ ἀμερικανικὴ ὑπηρεσία πληροφοριῶν, ἀναφέρεται (σελ. 126 τῆς ἑλλ.

ἔκδοσης): « Ἡ Εὐρώπη παρουσιάζει σήμερα ἕνα ἐκπληκτικὸ παράδοξο. Τὸ δόγμα ποὺ τὴν

στηρίζει εἶναι κάτι σὰν αὐτό: ‘Ἀφοῦ δὲν ὑπάρχει πνευματικὴ βάση στίς Ἡν. Πολιτεῖες,

πνευματικῶς ἡ χώρα αὐτὴ εἶναι τόσο γυμνὴ ὅσο καὶ ἡ Σοβ. Ἕνωση. Οἱ ἄνθρωποί της

εἶναι βάρβαροι, καὶ ὁποιοσδήποτε δεχθεῖ ἀπό αὐτοὺς βοήθεια πρέπει νὰ μισήση τὸν ἑαυ-

τό του γιὰ τὴν αἰτία αὐτή»... Τὸ φοβερώτερο εἶναι πὼς ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν πεισθῆ βαθύτε-

ρα γιὰ ὅλ’ αὐτὰ εἶναι οἱ κορυφαῖοι τῆς διανοήσεως, ἡ ἀφρόκρεμα τῆς τάξεως ποὺ διευθύ-

νει τὴν Εὐρώπη...

Ὁ διανοούμενος στὴν Εὐρώπη κρατάει ἀκόμη (ὑπογράμμιση δική μας) θέση πολὺ περισ-

σότερο ἡγετικὴ ἀπ’ ὅ,τι ὁ ὅμοιός του τῆς Ἀμερικῆς. Καὶ παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἔχει παραι-

τηθῆ ἀπὸ πολλὲς ὑποχρεώσεις τῆς ἡγετικῆς του ἰδιότητος, κάθε σφυγμομέτρηση καὶ

ἔρευνα ποὺ γίνεται δείχνει ὅτι, ἂν ὄχι τίποτε ἄλλο, πάντα λέει αὐτὸ ποὺ αἰσθάνεται ἡ

11

πλειοψηφία τῶν συμπατριωτῶν του». Αὐτὰ ἡ CIA εὐθὺς μετὰ τὸν πόλεμο. Ἦταν ἡ ἐπο-

χὴ ποὺ ὁ Σάρτρ, ἡ Μποβουάρ, ὁ Ἀντόρνο κλπ -διανοητὲς ποὺ ἔλαβαν τὴν μόρφωσή

τους στὸ μεσοπόλεμο- ζοῦσαν ἀκόμη. Χρειάζεται μήπως νὰ προσθέση κάτι κανεὶς

περὶ τοῦ ποιὸ ἦταν τὸ «ἐμπόδιο» γιὰ τὴν ἀμερικανικὴ κυριαρχία στὴν Εὐρώπη; Οἱ κου-

βέντες τῶν διανοουμένων, ὅπως «κούφιο της ἀμερικανικῆς ζωῆς», «ἀστικὸς βιομηχανι-

σμός», «φρικτὴ μελαγχολία τῆς ζωῆς», προσθέτει τὸ ἴδιο ἔντυπο, «εἶναι ἁπλῶς λόγια

ἐκδικήσεως γιὰ ἕνα κοινωνικὸ σύνολο (δηλαδή αὐτὸ τῆς Ἀμερικῆς, σημείωση δική μας),

ποὺ δὲν δείχνει νὰ ὑποτάσσεται καὶ πολὺ στὸν διανοούμενο, καὶ ὁ εὐρωπαῖος αὐτὸ τὸ

νοιώθει» (σελ. 128).

Ἐν ὀλίγοις, ἔλλειψη διανοουμένων καὶ ἡ μὴ ὑποταγὴ σ’ αὐτοὺς εἶναι κοινωνικὸ καὶ

πολιτικὸ «προτέρημα», κατὰ τὶς ἀμερικανικὲς μυστικὲς ὑπηρεσίες, ποὺ προκαλεῖ τὸν

φθόνο! Ἡ τεράστια συνεπῶς κρίση διανοήσεως ποὺ παρατηρεῖται διεθνῶς στοὺς και-

ρούς μας, ἔχει τὶς πολὺ ἁπλὲς καὶ χειροπιαστὲς ἐξηγήσεις της: ἦταν ὁ ἀπώτερος σκο-

πὸς τῆς δραστηριότητος τῶν ἀμερικανικῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν, προκειμένου νὰ δια-

σφαλισθῆ ἄνευ ἀντιλόγου ἡ ἀμερικανικὴ κυριαρχία σὲ πολιτισμοὺς ποὺ συνέβαινε νὰ

ἔχουν διανόηση καὶ νὰ ἐκφράζωνται μ’ αὐτήν.

Ὁ πρῶτος στρατηγικὸς στόχος ἦταν νὰ πάψουν κατ’ ἀρχὴν νὰ ἐπικοινωνοῦν οἱ διανο-

ούμενοι μεταξύ τους, δηλαδή νὰ πάψη ἡ φυσικὴ κυκλοφορία καὶ παραγωγὴ ἰδεῶν, καὶ

ἐν συνεχείᾳ μέσῳ τῶν κατὰ τόπους διοικήσεων νὰ μποῦν οἱ διανοούμενοι «στὸ χέρι».

Μέσα σ’ ἕνα ἀπύθμενο κλίμα παρακολουθήσεως, καλυπτόμενο ὑπὸ τὸ σλόγκαν τοῦ

«κομμουνιστικοῦ κινδύνου» κι ἐγγίζον πραγματικὰ ἐπίπεδα ἀναξιοπρέπειας, ἐγκαθι-

δρύθη ἕνα καθεστὼς παρακολουθήσεως ἀλληλογραφίας, χειρογράφων, παντὸς

εἴδους ἐπαφῶν καὶ οἰκογενειακῶν καταστάσεων, χρήσεις τῶν διάτρητων διοικήσεων

καὶ ἐξηρτημένων κρατικῶν μηχανισμῶν εἰς βάρος τῶν ἐλευθέρως σκεπτόμενων, ὥστε

τελικῶς ὡς «διανόηση» νὰ μείνει αὐτὸ ποὺ σήμερα βλέπομε: μία πλήρως ἐλεγχόμενη,

δηλαδὴ οἰκονομικῶς ἐξηρτημένη κατάσταση ποὺ δὲν ἔχει τίποτε νὰ πῆ.

Τὰ συνθήματα παραμένουν βεβαίως πάντα παχύρρευστα: «ἐλευθερία ἐκφράσεως»

ὅταν κανεὶς δὲν ἔχει τίποτε νὰ ἐκφράση, «ἐλευθερία γραφῆς» ὅταν κανεὶς τίποτε δὲν

ἔχει νὰ γράψη. Καὶ ἂν κατὰ τύχην κάτι τέτοιο συμβῆ, μπορεῖ βέβαια «ἐλεύθερα» νὰ τὸ

12

τυπώση, ἀφοῦ ὁ ἐλεγχόμενος ἐκδότης ἄνετα καὶ χωρὶς συνέπεια μπορεῖ νὰ πετάξη τὸ

προϊὸν στὰ σκουπίδια. Ἀντὶ διανόησης βιβλίων, ἕνα πλῆθος περιοδικῶν «διεπιστημο-

νικοῦ διαλόγου», ὅπου ἡ διανόηση μετατρέπεται σὲ ἕνα παλίλλογο κουτσομπολιὸ ἀνυ-

πάρκτου θεματικῆς (καὶ τοῦτο μπορεῖ ἄνετα νὰ συμβαίνει καὶ ὅταν τὸ θέμα εἶναι «δε-

δομένο») μεταξὺ «εἰδημόνων» καὶ «εἰδικῶν».

Τὰ «ὀφέλη» ἀπὸ μία τέτοια κατάσταση εἶναι προφανῆ: Κατ’ ἀρχὴν μπορεῖ εὔκολα κα-

νεὶς πίνοντας τὸν πρωινὸ καφέ του νὰ «ἐνημερωθῆ» περὶ τῶν «πνευματικῶν κατα-

στάσεων», χωρὶς κἄν νὰ ἐνοχληθεῖ στὴν ἀπόλαυση τοῦ πρωινοῦ του. Ἕνα πλῆθος πα-

ρατρεχάμενων τοῦ «πνεύματος» μεριμνᾶ γιὰ τὶς «σύντομες περιλήψεις» τοῦ πρωινοῦ.

«Περιλήψεις» γιὰ βιβλία εἶναι κάπως δύσκολες καὶ διακινδυνευμένες, ἰδιαίτερα γιὰ βι-

βλία πρωτογενῆ (τότε ἀποκτᾶ κανεὶς τὴν «περίληψη» -καὶ ποτὲ πλήρη), ὅταν κάτση

νὰ τὸ διάβαση. Καὶ ὅσο πιὸ πρωτογενὲς τὸ βιβλίο, τόσο καὶ πιὸ διαφορετικὴ κάθε

φορά ἡ «περίληψη». Στὰ βιβλία-πηγὲς (Πλάτωνας, Ἀριστοτέλης, Κὰντ κ.λπ.), οἱ «περι-

λήψεις» δὲν τελειώνουν ποτέ: μὲ κάθε ἀνάγνωση καὶ νέα «περίληψη»).

Δεύτερο σπουδαῖο ὄφελος μὲ τὸ «διεπιστημονικὸ διάλογο» τῶν περιοδικῶν εἶναι ὅτι τὰ

Τράστ τῶν ἐφημερίδων καθίστανται πλήρως ἐλεύθερα γιὰ τὴ «διαμόρφωση τῆς κοι-

νῆς γνώμης». Παληὰ οἱ ἐφημερίδες τοῦ ἀστικοῦ τύπου, παρὰ τὰ ψέματα καὶ τὶς παρα-

πλανήσεις ποὺ ἔγραφαν, ἦσαν ὑποχρεωμένες νὰ διατηροῦν κάποιες στῆλες ἀντικει-

μενικῆς ἐνημέρωσης τῶν ἀστικῶν τάξεων. Στὶς ἐφημερίδες «γνώμης», ὁ παλαιὸς βιο-

μήχανος ἢ ὁ πολιτικὸς ἡγέτης ἤθελε σὲ κάποιες «συνθηματικὲς στῆλες» ἀντικειμενι-

κὴ ἐνημέρωση καὶ ἠλεγμένη κρίση γιὰ τὰ διεθνῶς ἢ μὴ συμβαίνοντα. Τότε τὸ κε-

φάλαιο ἦταν ἀνταγωνιστικό. Σήμερα μὲ τὴ διεθνοποίηση τοῦ κεφαλαίου, τέτοιες

ἀνάγκες δὲν ὑπάρχουν. Ἀρκεῖ νὰ εἶναι «ἐνήμεροι» μόνον οἱ κορυφαῖοι τοῦ χρήματος,

ποὺ συμβαίνει νὰ εἶναι οἱ ἀμερικανοί. Ἡ «διεπιστημονικὴ ἐνημέρωση» ἐν προκειμένῳ

ἀρκεῖ. Τρίτον καὶ σπουδαῖο ὄφελος διὰ τοῦ «διαλόγου» εἶναι τὸ ἑξῆς ἁπλό: ἀφοῦ τὴν

πολιτικὴ ἡγεσία τὴν κατατοπίζουν οἱ «εἰδικοί», δὲν χρειάζεται γιὰ τὰ ἴδια πράγματα

νὰ γράφουν οἱ «μὴ εἰδικοί». Ἄρα ἡ ἐλεύθερη διανόηση δὲν ἔχει κανέναν ρόλο νὰ παί-

ξη. Καθόλου τυχαῖο δὲν εἶναι οἱ ἀντιλήψεις τῆς CIA τοῦ 1951 ποὺ εἴδαμε, ὅτι δηλαδὴ ἡ

ἔλλειψη διανοουμένων ἀποτελεῖ μία κατάσταση ζηλευτὴ γιὰ τὶς κοινωνίες ποὺ μπορεῖ

13

νὰ προκαλῆ φθόνο (!!!), συνεχίζουν μετὰ ἐπὶ μισὸν αἰῶνα νὰ εἶναι οἱ κυρίαρχες στὸ

ἀμερικανικὸ ἰδεολογικὸ στερέωμα. Σὲ ἕνα πρόσφατα μεταφρασθὲν στὰ ἑλληνικὰ βι-

βλίο τοῦ Ἔ. Σαΐντ γιὰ τὴν παγκόσμια ἀθλιότητα τῆς διανοήσεως στοὺς καιρούς μας,

ἀναφέρεται: «Ἡ ἀνούσια ἐφεκτικότητα τοῦ Γκέλνερ, ὅπως καὶ ἡ ὑβριστικὴ καὶ ἀπίστευ-

τα κυνικὴ ἐπίθεση τοῦ Π. Τζόνσον στὸ σύνολο τῶν διανοουμένων, καταλήγουν στὸ συ-

μπέρασμα ὅτι δὲν ὑφίσταται στὴν ζωὴ κλίσι γιὰ τὴν διανόηση καὶ ὅτι πρέπει νὰ πανηγυ-

ρίζουμε γιὰ τὴν ἔλλειψη αὐτὴ» (E.W. SAID: «Διανοούμενοι καὶ Ἐξουσία», ἐκδ.

SCRIPTA, Ἀθῆναι 1999, σελ. 17). Πανηγυρισμοὶ γιὰ τὴν ποθούμενη ἔλλειψη διανόησης

ἐπὶ μισὸν αἰῶνα. Ψυχρὸς ὁ πόλεμος στὶς διεθνεῖς σχέσεις, θερμὸς ἐναντίον τῆς δια-

νόησης. Τὸ ἐρώτημα εἶναι ἂν μποροῦν οἱ ἀμερικανοὶ νὰ καταλάβουν τὸ μάταιον τῆς

ἐπιχείρησης. Οἱ Λουδοβίκοι ἀναγκάσθηκαν νὰ πάρουν τοὺς Βολταίρους στὰ σαλόνια

τους, καίτοι ἤξεραν ὅτι αὐτοὶ οἱ δεύτεροι διϊστορικὰ θὰ τοὺς καταργήσουν. Ἦταν ὑπο-

χρεωμένοι νὰ τὸ κάνουν, γιατί ἤδη ἀπὸ τὴν Μεταρρύθμιση ἡ πνευματικὴ ἐξουσία με-

ταβιβάσθηκε ἀπὸ τὸ ἱερατεῖο στὴν διανόηση. Σ αὐτὴν συνεπῶς ἔπρεπε νὰ βρῆ τὴ νο-

μιμοποίησή της καὶ ἡ πολιτικὴ ἐξουσία. Ὁ Θεὸς στὴν Εὐρώπη δὲν ἦταν κάποιος προ-

σωπικὸς θεός, ὅπως στὴν Ἀμερική, πού θὰ μποροῦσε νὰ μπῆ στὸ δολάριο. Ἦταν ἕνας

θεὸς μὲ ἱστορία, δηλαδὴ ἕνας θεὸς διανοήσεως. Γι’ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸ λόγο στὴν ἱστο-

ρία τοῦ εὐρωπαϊκοῦ φιλελευθερισμοῦ στὸν χῶρο τῆς ἠπειρωτικῆς Εὐρώπης τὸ βασι-

κῶς διεκδικηθὲν δικαίωμα ἦταν τὸ τῆς ἐλευθερίας ἐκφράσεως. Ὄχι τὸ τῆς ἐλευθέρας

ἀτομικῆς δραστηριότητος, ὅπως τελικῶς τοῦτο ἐπεκράτησε στοὺς χώρους τοῦ ἀγγλο-

σαξωνικοῦ φιλελευθερισμοῦ κι ἐν τέλει στὸν καπιταλισμὸ ἐν γένει. Προηγήθηκε τὸ

δικαίωμα τῆς ἐλευθέρας ἔκφρασης, διότι τοῦτο ἦταν τὸ φυσικὸ ἀπὸ τὴν ἀμφισβήτηση

ἑνὸς Θεοῦ ὡς ἱστορία. Ὁ Λούθηρος καὶ οἱ μεγάλοι μεταρρυθμιστὲς ἐξεφράσθησαν ὡς

διανοούμενοι καὶ ὡς τέτοιοι ἐξέφρασαν τὰ σύνολα ποὺ τοὺς ἀκολούθησαν.

Ὁ ρόλος αὐτὸς τοῦ διανοουμένου ὡς ἐκφραστοῦ τοῦ συνόλου ἢ κάποιου συνόλου -ὁ

ὁποῖος τόσο ἐνόχλησε μεταπολεμικῶς τὶς ἀμερικανικὲς μυστικὲς ὑπηρεσίες- εἶναι ὁ

μόνος γνωστὸς στὴν ἱστορία καί, ὅπου ὑπάρχουν διανοούμενοι, συνεχίζει εἰσέτι. Ἐὰν

τελικῶς ὁ... «διεπιστημονικὸς διάλογος» καταφέρη νὰ τὸν κατάργηση, εἶναι κάτι τὸ

ἐπὶ τοῦ παρόντος ἄγνωστο. Τὰ μέχρι τώρα πάντως ἀποτελέσματα τοῦ «διεπιστημονι-

14

κοῦ διαλόγου» τῶν «εἰδικῶν» εἶναι πολὺ εὔκολα νὰ συναχθοῦν, εἴτε στὰ «διεπιστημο-

νικὰ περιοδικὰ» εἴτε στὰ «συλλογικὰ ἔργα» τῶν παχειῶν ἀμοιβῶν: σπανίως μπορεῖ νὰ

ἐντόπιση κανεὶς ἔστω καὶ ἴχνος παραγωγικῆς ἰδέας. «Διαπιστώσεις» καὶ «κατατάξεις»

μόνο, σὲ ἕνα ἱερατικὸ ὕφος ἀπέραντης παλιλλογίας. Σκοπός μας ἐδῶ δὲν εἶναι νὰ

ἀναλύσωμε τὸν ρόλο τοῦ διανοουμένου, οὔτε καὶ νὰ ἀμφισβητήσουμε τὰ ἐπιτεύγματα

τοῦ ἀμερικανικοῦ λαοῦ. Εἶναι ἁπλῶς ἡ ἀνάλυση μίας πολιτικῆς, μίας ἐσφαλμένης πο-

λιτικῆς.

Οἱ ἀμερικανοὶ ἔχουν ἐπιτεύγματα νὰ ἐπιδείξουν, τουλάχιστον αὐτὰ ποὺ οἱ ἴδιοι ἀνα-

γνωρίζουν στὸν ἑαυτό τους ὡς τέτοια. Ἐπῆραν τὴν τεχνολογία ἀπὸ τὴν Εὐρώπη, τὴν

ἀνέπτυξαν γιὰ τὴν ἀξιοποίηση τῆς ἠπείρου των καὶ ἐστήριξαν τὴν κοινωνική τους

ὕπαρξη, ὡς τὸ μόνο ποὺ ἐπέτρεπε αὐτὸς ὁ δρόμος, στὸ ἀτομικὸ συμφέρον. Αὐτὴ ἡ

ἱστορικὴ διαδικασία ἐπέβαλε βέβαια ὡρισμένους τρόπους συμπεριφορᾶς καὶ νοοτρο-

πίας, ὅπως π.χ. τὴ … βίαιη παραμέριση τῶν «ἐμποδίων». Οἱ ἰνδιάνοι ἀποτελοῦν

ἁπλῶς τὴν τυπικὴ περίπτωση. Αὐτὸ τὸ μοντέλο συμπεριφορᾶς, μὴ ὑπαρχόντων

λόγων ν’ ἀλλάξη, ἔμεινε ἐπὶ 400 χρόνια τὸ αὐτὸ καὶ ἐπιβλήθηκε σὰν πολιτικὴ μετὰ

τὸν δεύτερο πόλεμο. Βασικὰ οἱ παγκόσμιοι πόλεμοι κατέστησαν τὴν Ἀμερικὴ «ὑπερ-

δύναμη».

Πρὶν ἀπὸ τὸν πρῶτον παγκόσμιο πόλεμο ἡ Ἀμερικὴ ἦταν χώρα χρεώστης τοῦ εὐρω-

παϊκοῦ κεφαλαίου. Μετὰ ἀπ’ αὐτόν, καὶ μὲ ἐλάχιστες ἀπώλειες σὲ θύματα ἐν συγκρί-

σει μὲ τὶς ἀντίστοιχες τῶν εὐρωπαϊκῶν κρατῶν (126.000 φονευθέντες ἔναντι 8.500.000

τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων), μετεβλήθη σὲ χώρα-πιστωτὴς τοῦ ὕψους δέκα δὶς δολα-

ρίων. Μετὰ τὸ δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο καὶ τὴν μετατροπὴ τῆς ἐννοίας τοῦ πο-

λέμου ἀπὸ ἱστορικὸ γεγονὸς συγκεκριμένων αἰτίων σὲ «ἠθικὸ» γεγονὸς μὲ τὴ δίκη τῆς

Νυρεμβέργης, δηλαδὴ σὲ γεγονὸς συνθημάτων, ἡ πολιτικὴ κυριαρχία τῆς Ἀμερικῆς

στὸ «δυτικὸν κόσμο» ἔπρεπε ἐπίσης νὰ κατοχυρωθῆ μὲ τὶς μεθόδους τῆς ἐσωτερικῆς.

Κάθε μονομερὴς ἀπόφαση θὰ μποροῦσε νὰ θεωρηθῆ ἀποτέλεσμα «πληροφοριῶν», οἱ

ὁποῖες βέβαια «δὲν μποροῦσαν νὰ καταστοῦν γνωστές». Ἡ ἵδρυση τῆς CIA ἀποτελο-

ῦσε δομικὴ ἀνάγκη τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς.

15

Προσέφερε τώρα ἡ «ὑπηρεσία» αὐτὴ στὴν ἄσκηση τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς; Ἀφοῦ

ἱδρύθηκε πρὸς κάλυψη τῆς ἐπισήμου πολιτικῆς, τὸ ἐρώτημα μᾶλλον δὲν ἔχει θέση. Ἂς

πάρωμε γιὰ παράδειγμα τὸν βομβαρδισμὸ τῆς Λιβύης ἢ τὴν περίπτωση τῆς πρώην

Γιουγκοσλαβίας. Ἀφοῦ ὁ βομβαρδισμὸς ἀποφασίζεται γιὰ πολιτικοὺς λόγους, «πληρο-

φορίες» προφάσεων ἀπαιτοῦνται πρὶν ἀπὸ αὐτὸν καὶ σκηνοθετημένες «πληροφορίες»,

μετὰ ἀπ’ αὐτόν, ποὺ νὰ «δικαιολογοῦν» ἁπλῶς τὴν ἀσκηθεῖσα πολιτική.

Ἡ περίπτωση τῆς Γιουγκοσλαβίας εἶναι πλέον διδακτική. Οὐδεμία «πληροφορία»

ἀπαιτεῖτο γιὰ τὴν «καταπάτηση τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων» ἀπὸ τὸν Μιλόσεβιτς,

διότι αὐτὴ ἡ «καταπάτηση» ἴσχυε ἀπὸ τὸ 1945. Καὶ μέχρι τότε ἦταν... καλή! Ἀφοῦ ἡ

Γιουγκοσλαβία ὑπῆρξε ἀναγκαῖον μεταπολεμικὸ πλάσμα τοῦ Διεθνοῦς Δικαίου, ὅ,τι

ὑπῆρχε ἐπὶ Μιλόσεβιτς ὑπῆρχε καὶ πρὶν τὸν Μιλόσεβιτς. Τὸ μόνο νέο ποὺ προέκυψε

μὲ τὶς διεθνεῖς ἀλλαγὲς τῶν καιρῶν μας ἦταν ἡ ἀνειλικρινὴς ἐπιδίωξη τῆς Ἀμερικῆς

ἔναντι τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ρωσίας νὰ κανονίζη αὐτὴ ὡς «νούμερο ἕνα» τὶς σχέσεις

Εὐρώπης-Ρωσίας, ἀποσκοπῶντας φυσικὰ σὲ ἴδιον ἀποκλειστικὰ ὄφελος.

Ὁ κομβικὸς χῶρος τῶν Βαλκανίων γιὰ τὶς σχέσεις Εὐρώπης-Ρωσίας, καὶ ἡ ἀέναη αὐτὴ

κατσαρόλα τῶν ἐθνοτήτων, ὅπου μπορεῖ κανεὶς ἐν ὀνόματι τῶν... «ἀνθρωπίνων δι-

καιωμάτων» νὰ ἀνακατώνει ἐπ’ ἄπειρον, προσεφέρετο ὡς κατὰ παραγγελίαν. Κατ’

ἀρχὴν ἔπρεπε νὰ διαλυθῆ τὸ μεταπολεμικὸ γιουγκοσλαβικὸ μόρφωμα, διότι ἡ Γιου-

γκοσλαβία, ὡς ἡγέτις δύναμη τῶν ἀδεσμεύτων, ἀπέκτησε, πολιτικὴν ὀντότητα πολὺ

πέραν τῶν βαλκανικῶν προϋποθέσεών της. Ὄχι μόνο θὰ μποροῦσε νὰ ἡγηθῆ κάποιας

βαλκανικῆς πολιτικῆς ἀλλὰ καὶ ἡ ἴδια ὡς εἶχε θὰ μποροῦσε νὰ ἀποτελέση ἕναν μὴ

ἀμελητέον πολιτικὸν παράγοντα. Ἐκτὸς αὐτοῦ ἀπαιτεῖτο καὶ κάποιο ἀμερικανικὸ

προτεκτοράτο στὰ Βαλκάνια γιά... λόγους ἀσφαλείας. Τώρα ὅτι οἱ εὐρωπαῖοι ἡγέτες

στέλνουν στρατοὺς στὴ Βοσνία καὶ τὸ Κόσοβο γιὰ νὰ διαφυλάξουν τὴ «Δημοκρατία»

ἐλπίζοντας ἔτσι ὅτι θὰ ἀποκτήσουν κάποιον μείζονα βαθμὸ πολιτικῆς αὐτονομίας (τὸ

EURO βέβαια μόνο δὲν ἀρκεῖ) ἔναντι τῆς Ἀμερικῆς αὐτὸ εἶναι μία ἄλλη ἱστορία. Σί-

γουρα Μπίσμαρκ καὶ Ντισραέλι δὲν γεννιῶνται κάθε μήνα... Εἶδαν τώρα αὐτὲς οἱ

«ἐλευθερωθεῖσες« περιοχὲς κάποιαν πρόοδο ἔκτοτε; Φυσικὰ ἐπικρατεῖ σιωπὴ γιὰ τὶς

ἐκεῖ καταστάσεις, μποροῦμε ὅμως μὲ βεβαιότητα νὰ ποῦμε ὅτι οὔτε εἶδαν οὔτε θὰ ἰδο-

16

ῦν. Θὰ μείνουν ἁπλῶς ἐπὶ ἀπροσδιόριστον χρόνο κατὰ τὴν τρέχουσα χιλιετία στὴν

βαλκανικὴ στασιμότητα καὶ θὰ ἀσχολοῦνται μέσῳ «Κοινοβουλίων» γιὰ τὴν «ἑδραίω-

ση τῆς Δημοκρατίας».

Τὸ μοντέλο «Ἑλλάδα» δηλαδή, ὅπου μέσῳ τῆς «λαϊκῆς βούλησης« γαντζώνονται κομ-

ματικὲς παρέες ἐπὶ τριακονταετίες στὴν ἐξουσία καὶ τελειώνοντας κανένας τὸ σχολε-

ῖο του ἀσκεῖ τὸ ἐπάγγελμα «ὑπουργὸς» διὰ βίου, εἶναι ἀκριβῶς τὸ μοντέλο ποὺ βρί-

σκουν οἱ ἀμερικανοὶ κατάλληλο γιὰ ὅλα τὰ Βαλκάνια. Διότι ἔτσι εἶναι σίγουροι, μέσῳ

αὐτοῦ τοῦ κρίσιμου χώρου, ὅτι θὰ «ρυθμίζουν» ἐπ’ ὠφελείᾳ των τὶς εὐρωπαϊκὲς κατα-

στάσεις. Μία ἄλλη ἐξ ἴσου «χρήσιμη» καὶ κρίσιμη περιοχὴ κοντὰ σὲ πρῶτες ὕλες εἶναι,

τὸ Ἀφγανιστᾶν. Κι ἐδῶ λοιπὸν ἕνα προτεκτοράτο ὑπὸ τὸ πρόσχημα τῆς μηδέποτε

ἀποδειχθείσης τρομοκρατίας. Εἶναι κι αὐτὴ θέμα «πληροφοριῶν», ἤτοι μὴ ἀνακοινω-

σίμων ποὺ γνωρίζουν μόνον κάποιοι...

Ἡ μὴ ὁριζόμενη αὐτὴ ἔννοια τῆς τρομοκρατίας εἶναι βέβαια τὸ κατ’ ἐξοχὴν ἀντικείμε-

νο «πληροφοριῶν», ποὺ δὲν ἀπαιτεῖ ἐξήγηση ἢ αἰτιολογία καμιᾶς πολιτικῆς ἐνέρ-

γειας. Ἀλλὰ αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι ποὺ παράγει τὴν τρομοκρατία, δηλαδὴ ὅ,τι ὀνομάζε-

ται ἔτσι.

Ἡ χωρὶς κανένα ἰδεολογικὸ πλαίσιο μετατροπὴ τοῦ συνταγματικοῦ κράτους σὲ

κράτος «διοικήσεως» καὶ «ὑπηρεσιῶν» ἔχει σὰν φυσικὴ συνέπεια τὴν ἐκτὸς τῶν νομι-

κῶν πλαισίων ἀντίδραση. Οἱ τρομοκρατικὲς ἀντιδράσεις ποὺ ἐμφανίσθηκαν στὸν

χῶρο τῆς Εὐρώπης μετὰ τὸν πόλεμο, πρὶν διατρηθοῦν ἀπὸ τὶς «ὑπηρεσίες« καὶ χρησι-

μοποιηθοῦν γιὰ τοὺς δικοὺς των σκοπούς, ὀφείλονται ἀκριβῶς στὴ μετατροπὴ τοῦ

ἀστικοῦ κράτους σὲ βιομηχανικὸ κράτος διοικήσεως διὰ τῶν «ὑπηρεσιῶν». Τὰ ἀστικὰ

δικαιώματα ἀντικαθίστανται ἀπὸ τὶς «πληροφορίες», βάσει τῶν ὁποίων λειτουργεῖ καὶ

ὁ ὅλος κρατικὸς μηχανισμός. Φυσικὸ εἶναι νὰ ὑπάρχουν ἀντιδράσεις ὡς διαχεόμενη

κοινωνικὴ ἀντίσταση. Πολὺ περισσότερο, διότι οἱ «πληροφορίες» τῶν «ὑπηρεσιῶν»

εἶναι ἁπλῶς ὑπηρεσιακὴ ἀνάγκη ποὺ τοὺς ἐξασφαλίζει τὸ λόγο ὑπάρξεως ὡς ἐπισή-

μου πολιτικῆς, ὅπως αὐτὲς καθιερώθηκαν μεταπολεμικῶς. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι οἱ «πλη-

ροφορίες» πρέπει διαρκῶς νὰ ὑπάρχουν, καὶ ὅταν δὲν ὑπάρχουν πρέπει νὰ σκηνοθε-

τοῦνται. Σκηνοθεσία σημαίνει ἐξασφάλιση θέσεων ἐργασίας, μισθολόγια ἀνθρώπων

17

ποὺ «ἐπεξεργάζονται» τὶς «πληροφορίες», προσωπικὸ τῶν κομπιοῦτερ ποὺ τὶς ἀποθη-

κεύουν κ.λπ. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ σκηνοθεσίες καταλήγουν σὲ ἔσχατα σημεῖα ἀναξιο-

πρέπειας, ποὺ εἶναι ἀδύνατο νὰ τὰ φαντασθῆ ἄνθρωπος ἐὰν δὲν τὰ ἔχη ζήσει.

«Πληροφορίες» ποὺ μόνο πληροφορίες δὲν μποροῦν νὰ εἶναι καὶ ποὺ δίκαια ἐπιβάλ-

λουν τὸ ἐρώτημα περὶ τῆς ποιότητος τῆς πολιτικῆς ποὺ «στηρίζεται» σ’ αὐτές. Οἱ

γκάφες τῶν «ὑπηρεσιῶν» κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ψυχροῦ πολέμου ἀποτελοῦν πλέον

ἱστορικὰ δεδομένα καὶ καθόλου τυχαῖο δὲν εἶναι ὅτι ὅσο τὸ σοβιετικὸ σύστημα κρατο-

ῦσε -περίπου ὡς τὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 70- ὄχι μόνο καμιὰ ἐπιτυχία δὲν εἶχαν νὰ

ἐπιδείξουν οἱ «ὑπηρεσίες» τῶν ἀμερικανῶν, ἀλλὰ ἀντίθετα βρέθηκαν ὑποχρεωμένες

νὰ καταπιοῦν πολλὲς ἀποτυχίες, Ποσότητα, σκηνοθεσία καὶ καουμποϋλίκι εἶναι ἡ

ποιότητα πληροφορίας τῶν ἀμερικανικῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν. Τόσο τῆς CIA, ὅσο

καὶ ἐκείνων τοῦ Πενταγώνου.

Ἀνοητότατες συμπεριφορὲς «μυστηρίου«, προκειμένου νὰ καλυφθῆ ἡ κενότητα τῆς

ἐργολαβικῆς σκηνοθεσίας. Πιὸ κατάλληλη κρίση γιὰ τὴν ποιότητα δουλειᾶς τῶν

«ὑπηρεσιῶν», στὴν ὁποίαν στηρίζεται ἡ ἀμερικανικὴ πολιτική, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ

πρόκυψη παρὰ ἀπὸ τὸν πιὸ κατάλληλον ἄνθρωπο πρὸς τοῦτο -τὸν Μάρκους Βόλφ,

τὸν ἀρχηγὸ τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν τῆς πρώην ἀνατολικῆς Γερμανίας: «ὅλα σχεδὸν

τὰ ἔγγραφα ποὺ παράγει τὸ NATO μὲ τὸν χαρακτηρισμὸ ‘ἄκρως ἀπόρρητο’ καὶ ποὺ

μὲ ὑπέρμετρο κόπο μπορέσαμε νὰ ἀποκτήσωμε, σὲ μία ἐγγύτερη ἐξέταση δὲν εἶναι

ἄξια νὰ χρησιμοποιηθοῦν οὔτε στὸ πιὸ μοναχικὸ δωματιάκι τοῦ σπιτιοῦ».

Τέτοια εἶναι ἡ ποιότητα τῶν «πληροφοριῶν» τῶν ἀμερικανικῶν ὑπηρεσιῶν γενικῶς:

ἕνα μύθευμα ὡς πρόφαση μίας πολιτικῆς στερημένης ἰδεῶν ποὺ διεκδικεῖ ἀπαιτήσεις

παγκοσμιότητας. Πού εἶναι ὑποχρεωμένη νὰ διεκδικῆ λόγῳ τῆς παγκοσμιοποίησης

τοῦ Κεφαλαίου καὶ τῆς Τεχνολογίας, ἀλλὰ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἐγκλείσῃ αὐτὰ τὰ πράγ-

ματα στὴ δημιουργία μίας νέας ἰδεολογίας διότι ἐξηφάνισε τὴ διανόηση. Γι’ αὐτὸ καὶ

οἱ εἰδικῶς ἀσχολούμενοι μὲ τὰ θέματα, ὅπως π.χ. ὁ δημοσιογράφος R. D. Kaplan σὲ

πρόσφατο βιβλίο του μὲ τὸν τίτλο «Ἡ ἐπερχόμενη ἀναρχία» (Ἐκδ. Ροές, Ἀθῆναι 2001),

τὸ μόνο ποὺ μποροῦν νὰ προτείνουν εἶναι αὐτὸ ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴν πολιτικὴ πα-

18

ράδοση τῆς Ἀμερικῆς, ὅπως δείξαμε προηγουμένως, δηλαδὴ τὴν ἐπαύξηση καὶ «ἀνα-

μόρφωση» τῶν «ὑπηρεσιῶν» δι’ «εἰδικῶν δυνάμεων» τοῦ Πενταγώνου.

Γιατροὶ λ.χ. οἱ ὁποῖοι θὰ ἐκτελοῦν φιλανθρωπικὲς ἀποστολές, ἀλλὰ ποὺ θὰ μποροῦν

καὶ μ’ ἕνα 20% «πληροφοριῶν» κατὰ περίπτωση νὰ σκοτώνουν (σελ. 155 κ.ε.). Ἂν στὸ

δικαστήριο ἡ ἀπόδειξη ἑνὸς ἐγκλήματος κατὰ 100% ἀποτελῆ μία ἐξαιρετικὰ δύσκολη

ἐπιχείρηση, τὸ 20% τῶν «πληροφοριῶν» δὲν ἀποτελεῖ βέβαια παρὰ ἁπλὴν ἔνδειξη. Καὶ

δεδομένης τῆς σκηνοθετικῆς βάσης αὐτοῦ τοῦ 20% ἐξ ὑπαρξιακῶν λόγων τῆς «ὑπηρε-

σίας», μποροῦμε κάλλιστα νὰ ὁδηγηθοῦμε στὸ συμπέρασμα, ὅτι τὸ προτεινόμενο μο-

ντέλο γιὰ τὴν πολιτικὴ τῆς «παγκοσμιοποίησης» εἶναι ἡ ἀτιμώρητη αὐθαιρεσία.

Θλιβερὸ εἶναι ποὺ πιστεύουν οἱ ἀμερικανοί, ὅτι μὲ τέτοιες μεθόδους, ὅσο ἀναγκαῖες κι

ἂν προκύπτουν ἀπὸ τὴν πολιτικὴ τους παράδοση, μποροῦν νὰ ὁδηγήσουν τὴν ἀνθρω-

πότητα σὲ κάποιο «New Age». Ἔχασαν πολυτιμότατον χρόνο γιὰ τὴν ἰδεολογικὴ δια-

μόρφωση τῶν πολιτικῶν τους ἐξαγγελιῶν. Τὸ πρῶτο πρᾶγμα μετὰ τὴν πτώση τοῦ

ὑπάρξαντος σοσιαλισμοῦ ἦταν ἡ ποδοσφαιρικὴ ἀνακήρυξή τους σὲ «νούμερο ἕνα».

Παραμερίσθηκε ἔτσι ἡ ὁποιαδήποτε προβληματικὴ ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ὁδήγηση σὲ

πειστικὲς ἰδεολογικὲς διαχειρίσεις.

Δὲν εἶναι οἱ φιλόσοφοι -κι αὐτὸ τὸ ἀποδεικνύουν οἱ θρησκεῖες-, ἀλλὰ ὁ ἁπλὸς ἄνθρω-

πος εἶναι ποὺ χρειάζεται ὁπωσδήποτε τὴν φιλοσοφική του πίστη καὶ τὴν ἰδεολογία

του. Ἀπὸ τὴ λογική τοῦ ἁπλοῦ ἀνθρώπου, τὴν τετράγωνη δηλαδή, δὲν παραμερίζο-

νται εὔκολα τὰ ἁπλὰ ἐρωτήματα. Ὁ σοσιαλισμὸς τὸ ΄17 δὲν ἔπεσε, παρὰ τὶς «ἐκστρα-

τεῖες» τῆς Δύσεως. Μὲ τὴν παγκόσμια κρίση τοῦ ‘29 δὲν ἐπηρεάσθηκε καθόλου.

Σὲ διάστημα ἐλαχίστων ἐτῶν ἀντιμετώπισε (καὶ κέρδισε) ἕναν ἐναντίον του πα-

γκόσμιο πόλεμο. Ὁποιαδήποτε δηλαδὴ πολιτικὴ τῆς Δύσεως σὲ διάστημα ἑβδομήντα

σχεδὸν χρόνων στάθηκε ἀπέναντί του πλήρως ἀναποτελεσματική. Καὶ παρὰ τὴν πο-

λιτικὴ αὐτή, ὁ σοσιαλισμὸς ὡς σύστημα κατάφερε νὰ ἀναπτύξη μίαν ἀχανῆ ἔκταση

ὅπως αὐτὴ τῆς Ρωσίας, νὰ ἐπιδείξη τεράστια ἐπιστημονικὴ πρόοδο καὶ νὰ ἐγγίση ὕπα-

τες τεχνολογικὲς κατακτήσεις.

Ἔπεσε ὅμως τὸ ΄90. Τὸν ἔριξε ἡ ἀμερικανικὴ πολιτικὴ ἢ ὑπῆρξαν λόγοι καταρρεύσεως

τοῦ συστήματος ἐκ τῶν ἔσω; Καὶ ποιοὶ ἦσαν αὐτοί; Τὰ ποδοσφαιρικὸ συνθήματα τοῦ

19

«νούμερο-ἕνα» παραμέρισαν τὰ προβλήματα αὐτὰ καὶ τὸ νέο σλόγκαν τῆς «παγκο-

σμιοποίησης» ἔβγαλε τοὺς ἀνθρώπους στὸ πεζοδρόμιο. Πρὸς τί τὸ σύνθημα τῆς «πα-

γκοσμιοποίησης» ὅταν ἡ παγκοσμιοποίηση τοῦ Κεφαλαίου ἦταν ἕνα γεγονός, πολὺ

πρὶν ἀφ’ ἑαυτοῦ προβαῖνον;

«Παγκοσμιοποίηση» ὡς ἀόριστο σύνθημα, ἐγκεκλεισμένο στοὺς σκοτεινοὺς ὅρους

τῶν οἰκονομολόγων καὶ χωρὶς ἰδεολογικὸ στήριγμα, εἶναι ἕνα χρήσιμο ἄλλοθι, πλή-

ρως σύμφωνο πρὸς τὴν ἀγάπη τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς γιὰ τὶς ἀσαφεῖς καὶ στιγ-

μιαίως ἑρμηνευόμενες ἔννοιες ( δηλαδὴ τὶς «παγκόσμιες» ἔννοιες πού δὲν σημαίνουν

τίποτα ἀλλὰ γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς «χρησιμεύουν»), ποὺ σκοπὸ ἔχει νὰ δικαιολογῆ κάθε

πολιτικὴ αὐθαιρεσία -διὰ τῶν «ὑπηρεσιῶν» βεβαίως- ὑπὲρ τῆς ἴδιας τῆς Ἀμερικῆς.

Παγκοσμιοποίηση ἔξω ἀπὸ τὸ πλαίσιο τοῦ ἀστικοῦ σοσιαλισμοῦ, δηλαδὴ τῶν κεκτη-

μένων κοινωνικῶν δικαιωμάτων, πρᾶγμα ποὺ ὑποθέτει σεβασμὸ καὶ διατήρηση τῶν

πολιτιστικῶν διαφορῶν καὶ παραδόσεων, εἶναι ἁπλούστατα στοιχεῖο ἀναρχίας ποὺ οἱ

ἀμερικανοὶ πιστεύουν πὼς θὰ τοὺς παρέχει τὴν χρήσιμη κάθε φορά ἔννοια τοῦ

«ἐχθροῦ» πρὸς ἐπιβολὴ τῆς πολιτικῆς των. Ἡ ὁποία προφανὲς εἶναι ὅτι σκοπὸ ἔχει τὴν

πολιτιστικὴν ἰσοπέδωση διότι διαφορετικὰ ἡ κοινωνικὴ διαφοροποίηση στέκει ἐμπόδιο

στὴν βασιλεία τῶν οἰκονομικῶν μεγεθῶν. Πῶς τώρα θὰ πραγματοποιηθοῦν αὐτοὶ οἱ

ἐν ἀπουσίᾳ διανοήσεως εὐσεβεῖς πόθοι τῶν ἀμερικανῶν; Διά τῆς αὐτῆς «μεθόδου»

πού δουλεύουν καὶ οἱ «ὑπηρεσίες», δηλαδὴ διὰ τῆς βίας, ἡ ὁποία ὡς ἔκφραση τῆς ἐπι-

σήμου πολιτικῆς εἶναι ἡ... πυγμὴ τῶν ὅπλων. Πᾶσα ἀντίσταση κατὰ τῆς ἀμερικανικῆς

ἐκδοχῆς τῆς παγκοσμιοποίησης ὀφείλει νὰ πνιγῆ ἐν τῇ γενέσει της διὰ τῆς θεσμοποιή-

σεως τῆς στρατιωτικῆς ὑπεροχῆς τῆς Ἀμερικῆς κατὰ τὴν ἔννοια τοῦ «Full spectrum

dominance«, ὅπως ὀνομάζεται σὲ ἔγγραφό του Πενταγώνου ὑπό τόν τίτλο «Joint vision

2010».

Σὲ μία τέτοια «στρατηγικὴ» ἐννοεῖται βέβαια ὅτι κάθε ἔννοια Διεθνοῦς Δικαίου καθί-

σταται περιττή. Αὐτὸ ἀκριβῶς ἐξέφρασε καὶ ὁ Πρόεδρος Κλίντον διὰ τοῦ ὅρου «κράτη-

ἀλῆτες» . Ὄχι δηλαδὴ τὰ κράτη ὡς προϊόντα τοῦ Διεθνοῦς Δικαίου καὶ ἄρα μὲ προβλή-

ματα, ἀλλὰ ὡς ὑποκείμενα τοῦ (κάποιου) ποινικοῦ δικαίου, ἀγνώστου σὲ ὅλους πλὴν

τῶν «ὑπηρεσιῶν».

20

Ὅπως τὸ κλασσικὸ ποινικὸ δίκαιο ἄρχιζε μὲ τὸ «ὅστις...», ἀποκόβοντας ἔτσι τὸ ὑπαίτιο

ἀπὸ κάθε κοινωνικὸ συσχετισμὸ καὶ ἀνάγοντας τὴν ἐγκληματικὴ πράξη στὴν «κακὴ

προαίρεση» τοῦ κατηγορουμένου καὶ μόνον, ἔτσι καὶ τὰ «κράτη - ἀλῆτες» εἶναι ὁ νέος

«ὅστις...» τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς. Τὰ κράτη δὲν ἔχουν περιβάλλον, πολιτιστικὰ

καὶ ἱστορικὰ δεδομένα, προβλήματα. Ἔχουν ἁπλῶς «κακὴν βούληση» ποὺ πρέπει νὰ

«τιμωρηθῆ» βάσει μὴ ἀνακοινωσίμων καὶ ἐλεγχομένων «πληροφοριῶν».

Περὶ τοῦ εἴδους τῶν «τιμωριῶν» δὲν χρειάζεται νὰ ποῦμε τίποτε, διότι αὐτὲς δὲν συνι-

στοῦν τίποτε καινούργιο. Τὰ πράγματα ποὺ παρουσιάζονται ὡς σύγχρονη πολιτικὴ

εἶναι πολὺ παληὰ καὶ μαθηματικῶς ἀποδεδειγμένα. Μόνο ποὺ εἶναι γνωστὰ σὲ περιο-

ρισμένους κύκλους διανοήσεως καὶ ὄχι στὸ εὐρὺ κοινό, γεγονὸς ποὺ καθιστὰ πλήρως

ἑρμηνεύσιμη τὴν ἐπίμονη μεταπολεμικὴ ἐπιχείρηση τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς ἐνα-

ντίον τῆς παγκοσμίου διανοήσεως.

Ἰδοὺ τί ἔγραφε πρὶν ἀπὸ ἑβδομήντα ἀκριβῶς χρόνια ἕνα ἀπὸ τοὺς παγκοσμίως κορυ-

φαίους νομομαθεῖς τῶν καιρῶν μας καὶ πιθανῶς ὁ κορυφαιότερος τοῦ εἰκοστοῦ

αἰῶνος:

«…Εἶναι ὡς ἐκ τούτου ἐσφαλμένη ἡ πίστη ὅτι μία μὲ οἰκονομικὴ ὑπεροχὴ κατακτηθεῖσα

πολιτικὴ θέση» ( ὅπως ὁ J.Schumpeter στὴν Κοινωνιολογία τοῦ τοῦ Ἰμπεριαλισμοῦ ἔλε-

γε τὸ 1919) εἶναι «οὐσιωδῶς μὴ πολεμικὴ». Οὐσιωδῶς μὴ πολεμική, καὶ μάλιστα ἀπὸ

τὴν ἴδια τὴν Οὐσία τῆς φιλελεύθερης ἰδεολογίας, εἶναι μόνο ἡ Ὁρολογία.

Ἕνας ἐπὶ οἰκονομικῆς βάσεως θεμελιωμένος ἰμπεριαλισμὸς θὰ ἐπιδιώξη φυσικῶς νὰ

δημιουργήση μία τέτοια κατάσταση ἐπὶ παγκοσμίου ἐπιπέδου, ὥστε νὰ μπορῆ ἀνε-

μπόδιστα νὰ χρησιμοποιῆ τὰ οἰκονομικά του μέσα ἐπιβολῆς, ὅπως ἄρση τῶν πιστώσε-

ων, ἄρση τῶν πρώτων ὑλῶν, καταστροφὴ τοῦ ξένου συναλλάγματος κ.λπ., καὶ νὰ

μπορῆ ἔτσι μ’ αὐτὰ νὰ ἐπιβάλλεται.

Θὰ θεωρῆ ὡς «ἔξω-οἰκονομικὴ βία» τὸ νὰ ζητήση ἕνα κράτος ἢ μία ὁμάδα ἀνθρώπων

νὰ ξεφύγη ἀπὸ αὐτὲς τὶς «εἰρηνικὲς» μεθόδους. Θὰ εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ χρησιμο-

ποιῆ ἀκόμη σκληρότερα ἀλλὰ πάντα «οἰκονομικὰ» (καὶ ὡς ἐκ τούτου κατὰ τὴν ὁρολο-

γία) μὴ πολιτικὰ οὐσιωδῶς εἰρηνικὰ μέσα καταναγκασμοῦ, ὅπως αὐτὰ ἀναφέρονται

λ.χ. στὶς «γενικὲς κατευθύνσεις» πρὸς ἐφαρμογὴ τοῦ ἄρθ. 16 τῆς συνόδου τῆς Κοινωνί-

21

ας τῶν Ἐθνῶν στὴ Γενεύη (ἀριθ. 14 τῆς ἀποφάσεως τῆς δεύτερης συνόδου 1921): ἀπα-

γόρευση τῆς εἰσαγωγῆς τροφίμων γιὰ τὸν πληθυσμὸ καὶ ἀποκλεισμοὺς πείνας. Ἐν

τέλει θὰ διαθέτη ὁ ἰμπεριαλισμὸς αὐτὸς καὶ τὰ τεχνικὰ μέσα βιαίου φυσικοῦ θανάτου,

τὰ τεχνικῶς ἐντελῆ μοντέρνα ὅπλα, τὰ ὁποία μὲ μίαν ὑπερπροσφορὰ Κεφαλαίου καὶ

ἐπιστημονικῆς ἐρεύνης θὰ καταστοῦν τόσο καταστροφικά, ὥστε σὲ περίπτωση

ἀνάγκης νὰ μπορέσουν ὄντως νὰ χρησιμοποιηθοῦν καὶ στὴν πράξη. Γιὰ τὴν ἐφαρμο-

γὴ αὐτῶν τῶν μέσων δημιουργεῖται ἐξ ἄλλου ἕνα νέο λεξιλόγιο, οὐσιωδῶς εἰρηνικὸ

ποὺ δὲν γνωρίζει τὴ λέξη πόλεμος, ἀλλὰ ἀντὶ γι’ αὐτὸν μόνο ἐκτελεστικὲς πράξεις,

ἐπιβολὲς μέτρων, τιμωρίες, εἰρηνοποιήσεις, προστασία τῶν συνθηκῶν, διεθνῆ ἀστυνο-

μία, μέτρα πρὸς προστασία τῆς εἰρήνης. Ὁ ἀντίπαλος δὲν θὰ ὀνομάζεται πλέον

ἐχθρός, ἀλλ’ ἀντ’ αὐτοῦ ταραχοποιὸς καὶ ὑπονομευτὴς τῆς εἰρήνης, ἕνας HORS-Α-LOI

καὶ ἐκτός τῆς ἀνθρωπότητος, καὶ ἕνας πόλεμος πρὸς διατήρηση ἢ ἐπέκταση τῆς οἰκο-

νομικῆς ὑπεροχῆς εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ συνδυασθῆ μὲ ἕνα πλεόνασμα προπαγάν-

δας περὶ «σταυροφορίας» καὶ τοῦ «τελευταίου πολέμου τῆς ἀνθρωπότητος». Ἔτσι

ἀπαιτεῖ ἡ διάσταση μεταξὺ Ἠθικῆς καὶ Οἰκονομίας (C. Schmitt: Der begriff des

politischen, 6η ἔκδοση, 1963, σελ. 77)

Καθόλου λοιπὸν νέα πράγματα δὲν εἶναι αὐτὰ ποὺ ἀκοῦμε σήμερα στὶς τηλεοράσεις

καὶ διαβάζομε στὶς ἐφημερίδες. Εἶναι πράγματα ἐπιστημονικῶς ἀποδειχθέντα πρὸ

αἰῶνος περίπου, κατὰ ἱστορικὴν νομοτέλεια πραγματοποιηθέντα ὡς ἐπίσημη πολιτι-

κὴ τῶν ΗΠΑ καὶ ἐπιβεβαιωθέντα ἐσχάτως διὰ τοῦ ὄρου τῶν «κρατῶν - ἀλητῶν» τοῦ

Προέδρου Κλίντον.

Ὁ ὅρος εἶναι καθ’ ἑαυτὸς ἀόριστος, ἀφοῦ δὲν ὁρίζει κριτήρια καὶ κανεὶς δὲν ξέρει πότε

θὰ θεωρηθῆ «ἀλήτης», στὰ παραπάνω ὅμως πλαίσια ἀποκτᾶ τὴν ἐπακριβέστατή του

σημασία: πρόκειται περὶ τῆς αὐθαιρεσίας ὡς πολιτικῆς, καθοριζομένης μόνο ἀπὸ τὶς

μεταβολὲς τῶν στατιστικῶν πινάκων. Ἔργο σκοτεινῶν παραγόντων τοῦ Κεφαλαίου,

οἱ ὁποῖοι οὐδ’ ἐπ’ ἐλάχιστον εἶναι σὲ θέση νὰ πείσουν ἰδεολογικὰ τὸν κόσμο πρὸς τί

θεωρεῖται προστατευόμενο ἀγαθὸ μὲ τὶς βόμβες καὶ τὰ ἑλικόπτερα ἡ ἄνευ μέτρου καὶ

κριτηρίου παραγωγὴ ὑλικῶν ἀγαθῶν. Σ αὐτὴν τὴν τάξη πραγμάτων, ἡ ὁποιαδήποτε

22

ὕπαρξη διανοούμενου κόσμου ποὺ θέτει ἐρωτήματα, εἶναι πράγμα ἄκρως ἐνοχλητικὸ

καὶ ἀνεπιθύμητο.

Βεβαίως, μεταφυσικῶς πώς καὶ μὴ ἐνσυνειδήτως, ἡ ἀνθρωπότητα δὲν μπορεῖ νὰ δε-

χθεῖ τὸ βάρος ἑνὸς τέτοιου ζόφου. Τὸ «γενικὸ συμφέρον» εἶναι αὐτὸ ποὺ καταλαβαίνει

ὁ μέσος κοινὸς ἄνθρωπος, διαισθητικῶς μέσῳ κάποιας πολιτιστικῆς ἐμπειρίας, καὶ ὄχι

αὐτὸ ποὺ κάθε φορά ἐξαγγέλλει κάποια κάστα « εἰδικῶν» καὶ «εἰδημόνων».

Ὅλες οἱ κοινωνίες -καὶ σ’ αὐτὸ ἡ ἀμερικανικὴ ἀποτελεῖ ἐξαίρεση διότι εἶναι μία ἱστορι-

κῶς πεποιημένη κοινωνία-, ἀνάλογα μὲ τὸ βαθμὸ ἐξελίξεώς των, εἶναι φυσικῶς συνυ-

φασμένες μὲ τὴ διανόηση -εἴτε ὁ πρωτόγονος μάγος εἶναι αὐτή, εἴτε ὁ παπάς, εἴτε ὁ

κοσμικὸς διανοούμενος. Ἡ διανόηση εἶναι αὐτὴ ποὺ ἐπιβάλλει τὸν κοινωνικὸ διαφορι-

σμὸ καὶ διατηρεῖ τὴ δυναμικὴ μίας κοινωνίας μέσα στὸν πολιτιστικό της καθορισμὸ

(βλ. π.χ. καὶ R. Kirk: The conservative mind, γερμ. ἔκδ. 1959, σελ. 382 κ.ε.). Καὶ αὐτὸ

ἀκριβῶς εἶναι τὸ ἀνεπιθύμητο στοιχεῖο γιὰ τὴν μεταπολεμικὴ ἀμερικανικὴ πολιτική,

ὁ πολιτιστικὸς διαφορισμὸς δηλαδὴ πού φορέα του ἔχει τὴ διανόηση, προκειμένου ὅλη

ἡ ἀνθρωπότητα νὰ ὑπαχθῆ στὶς νέες ἐπινοήσεις τῶν προεδρικῶν συμβούλων, ὅπως

αὐτὴ τοῦ «Tittytainment« τοῦ κ. Ζ. Brz) ὑπῆρξε ἀνέκαθεν συστατικό τῆς ἐξουσίας, ἀλλὰ καὶenz) ὑπῆρξε ἀνέκαθεν συστατικό τῆς ἐξουσίας, ἀλλὰ καὶinski, ἤτοι ἡ χειραγώγηση ὅλων τῶν ἀνθρωπί-

νων μαζῶν δι’ ἐπαρκοῦς βιομηχανικῆς τροφῆς (ἐξαρτώμενης βέβαια ἀπὸ τὴν Ἀμερι-

κὴ) καὶ ἰσχυρὲς δόσεις ἀποβλακωτικῶν θεαμάτων στὴν Τηλεόραση.

Κάποιοι φυσικὰ καταλαβαίνουν ὅτι αὐτὰ ὅλα ὡς πολιτικὲς ἐπινοήσεις ἐλάχιστα ἐπαρ-

κοῦν γιὰ τὴν αὐτοανακήρυξη τῆς Ἀμερικῆς ὡς ἡγέτιδος τοῦ κόσμου ὅλου. Πέραν τοῦ

ἐρωτήματος κατὰ πόσον μποροῦν οἱ ἀμερικανοὶ νὰ καταλάβουν ἄλλους πολιτισμοὺς

καὶ πολιτιστικὲς νοοτροπίες, αὐτὸ ποὺ ἔχομε δεδομένο εἶναι ὅτι ἀπὸ τὰ παλαιὰ προ-

βλήματα, κανένα δὲν ἔλυσε ἡ Ἀμερική, ἀλλὰ ἐδημιούργησε νέα καὶ χειρότερα (του-

λάχιστον στὸ χῶρο τῶν Βαλκανίων) ὥστε νὰ τῆς ἐπιτρέπουν τὴν αὐθαίρετη ἐπέμβαση

ἀνὰ πάσαν στιγμή. Μὴ ἔχοντας καμμιὰν συγκεκριμένη ἀντίληψη περὶ τοῦ μεσογεια-

κοῦ χώρου, τὸ μεσανατολικὸ καὶ τὰ προβλήματα τοῦ Αἰγαίου μένουν μονίμως στὸ

ἐπίπεδο τῶν «συνομιλιῶν» ἄνευ οὐσιαστικῆς προόδου.

Ἡ πολιτικὴ νηπιαγωγείου μεταξὺ τῶν ὑπουργῶν Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας, ποὺ δίνουν

τὰ χέρια τους καὶ φιλιοῦνται στὶς κάμερες, θεωρεῖται καὶ λύση τῶν προβλημάτων. Ἡ

23

ἀμερικανικὴ δηλαδὴ πολιτικὴ εἶναι ἁπλῶς ἐπέκταση τοῦ Χόλλυγουντ, ὅπου μετὰ τὶς

μηχανιστικὲς ἐπεμβάσεις τῆς ἐπισήμου πολιτικῆς ἐπακολουθοῦν τὰ σόου τῶν «δια-

βουλεύσεων» στὰ μέσα ἐνημέρωσης.

Ὑπάρχουν βάσιμοι λόγοι νὰ πιστεύεται, ὅτι ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ἀμερικανικῆς κοι-

νωνίας δὲν εἶναι σύμφωνο μὲ ὅλ’ αὐτὰ καὶ καταλαβαίνει τὰ πράγματα ἀλλοιῶς.

Ὑπῆρξαν δύο γεγονότα ποὺ ἔπρεπε ἐπειγόντως νὰ πείσουν τὴν ἀμερικανικὴ ἡγεσία

γιὰ τὴν ἐξεύρεση μίας πειθούσης ἰδεολογίας ὡς πρὸς τὸ ρόλο τοῦ «νούμερο ἕνα» ποὺ

προπαγανδίζει. Ἡ ἀναζήτηση μίας τέτοιας ἰδεολογίας πιθανὸν νὰ ὡδηγοῦσε στὸ συ-

μπέρασμα, ὅτι ἡ Ἀμερικὴ ἁπλῶς σὰν μιὰ δύναμη ἰσάξια μὲ ὅλες τὶς ἄλλες καὶ ἔτσι συ-

νεργαζόμενη μ’ αὐτὲς θὰ μποροῦσε περισσότερα προβλήματα νὰ λύση, παρὰ σὰν

«ὑπερδύναμη» μὲ γνώμονα τὸ ἀποκλειστικό της κρατικὸ συμφέρον, ποὺ δὲν εἶναι

ὁπωσδήποτε καὶ ἐθνικό. Τὰ γεγονότα αὐτὰ ὑπῆρξαν οἱ πύργοι καί, πρὶν ἀπὸ αὐτούς,

οἱ τελευταῖες προεδρικὲς ἐκλογές, γεγονὸς μεγαλύτερης σημασίας ἀπὸ τοὺς πύργους.

Καὶ τὰ δύο μὲ τὴν ἀκρίβεια τῆς συντελέσεώς τους δείχνουν ὅτι δὲν ὑπάρχουν «διοικη-

τικοὶ τρόποι» (ἀστυνομίες, «ὑπηρεσίες», πράκτορες κ.λπ.) γιὰ νὰ ἀντιμετωπισθοῦν

κοινωνικὲς καὶ πολιτικὲς ἀντιδράσεις στὴν ἄκρως περιπεπλεγμένη καὶ εὐαίσθητη

δομὴ τῶν μεταβιομηχανικῶν κοινωνιῶν, ὅπου ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη κατέληξε ταυ-

τόσημη μίας μικρῆς πλαστικῆς κάρτας, μὲ τὴν ὁποίαν καθένας ἀντλεῖ τὴν καθημερι-

νή του ἐπιβίωση ἀπὸ τὰ αὐτόματα τῶν Τραπεζῶν.

Ἀντὶ ὅμως προβληματισμοῦ καὶ ἄρδην ἀλλαγῆς τακτικῆς (ἰδιαίτερα ὅσον ἀφορᾶ στὴ

διανόηση ἐπὶ παγκοσμίου ἐπιπέδου), οἱ ἀμερικανοὶ ἀνεκάλυψαν στὰ γεγονότα τὸν

νέο ἐχθρό, ποὺ θὰ τοὺς ἐπέτρεπε τὴν ἵδρυση διὰ τῶν ὅπλων ἑνὸς ἀκόμη χρήσιμου

προτεκτοράτου.

Γιὰ κάποιο διάστημα θὰ τὰ μποροῦν βέβαια αὐτά. Καὶ θὰ μποροῦν νὰ γελοιοποιοῦν

τὴν ὕπαρξη τῶν εἰκονικῶν κρατῶν τοῦ παλαιοῦ Διεθνοῦς Δικαίου μὲ τὴν ὕπαρξη τῶν

πρακτόρων τους στοὺς διοικητικοὺς καὶ δραστικοὺς μηχανισμοὺς των, μεταβάλλο-

ντας δικαστὲς σὲ ὑπαλλήλους διατεταγμένων ὑπηρεσιῶν ἄνευ διοικητικοῦ ἐλέγχου.

Τὰ «διεθνῆ δικαστήρια« καὶ ἡ «Δικαιοσύνη» γενικῶς (χωρὶς βέβαια ἐξέταση σὲ τί

εἴδους Δίκαιο μποροῦν νὰ στηρίζονται) εἶναι ἕνας ἄκρως χρήσιμο ἐργαλεῖο στὰ χέρια

24

τῶν «ὑπηρεσιῶν», διότι τοὺς προσδίδει μία τυπικὴ «νομιμότητα» γιὰ τὸν πολὺν κόσμο,

ποὺ δὲν ἔχουν. Γιὰ κάποιο διάστημα οἱ ἀμερικανοὶ θὰ τὰ μποροῦν αὐτά. Τὸ λάθος

ἔγκειται στὸ νὰ νομίζουν ὅτι θὰ ἀντιμετωπίσουν τὶς δυσμενεῖς καταστάσεις ποὺ τοὺς

ἐπιφυλάσσει τὸ μέλλον μὲ τὸν πολλαπλασιασμὸ τῶν «ὑπηρεσιῶν» καὶ τῶν χωροφυ-

λάκων τους, δηλαδὴ μὲ τὸν σερίφη.

Τό ἄρθρο τοῦ Γεράσιμου Κακλαμάνη μέ τίτλο « Ἡ πολιτική τοῦ σκότους« δημοσιεύθη-

κε στήν ἐφημερίδα ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ τῆς Κέρκυρας, σέ 5 συνέχειες (ἀπό 21/7/2002 μέχρι

25/8/2002)

Ἀναδημοσίευση ἀπὸ τὸν ἱστότοπο:

http://katotokerdos.blogspot.com/2009/04/1940-2003-1.html

https://ellinikosblog.wordpress.com

25