castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά...

29

Transcript of castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά...

Page 1: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου
Page 2: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου
Page 3: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

1

Αργύρης Ν. Γιαννέλος

«Ο τόπος μας είναι γεμάτος κάστρα και πύργους. Τα πιο πολλά από την πολυκαιρία έχουνε

γίνει ένα με το βράχο και δεν τα ξεχωρίζει το μάτι από μακρυά πως είναι χτισμένα από τον

άνθρωπο. Το χτίσμα τ’ ανθρώπου έγινε ένα με το χτίσμα του Θεού.»

Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου ξεκινά τις διηγήσεις του

για τα 800 περίπου κάστρα που επισκέφθηκε σε όλη την Ελλάδα και περιλαμβάνονται στο

βιβλίο Ο Καστρολόγος.

Τι είναι όμως τα κάστρα; Θέλετε να μάθουμε;

Τα παλιά χρόνια οι κάτοικοι των πόλεων, για να προστατευτούν από τις επιδρομές των

εχθρών, έχτιζαν γύρω από αυτές ψηλά τείχη. Η πόλη μαζί με τα τείχη της, ονομάζεται

κάστρο .

Η λέξη είναι λατινική: castrum. Συνώνυμες ελληνικές λέξεις είναι το οχυρό και το φρούριο.

Page 4: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

2

Εκτός από την προστασία των πόλεων, οι άνθρωποι, για να μπορούν να ελέγχουν σημαντικές

περιοχές και περάσματα, έχτιζαν οχυρά σε φυσικά υψώματα και ακρωτήρια. Αυτά τα

κτίσματα, επίσης, συνηθίζουμε να τα ονομάζουμε κάστρα.

Έχετε δει κάστρα; Ας δούμε μερικά σε διάφορα μέρη της Ελλάδας!

Η καστροπολιτεία του Μυστρά

Το Επταπύργιο στη Θεσσαλονίκη

Page 5: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

3

Το κάστρο στο Ηράκλειο της Κρήτης

Το κάστρο των Ιωαννίνων

Βλέπετε ότι κάθε κάστρο είναι κτίσμα μοναδικό, τόσο για το σχήμα του όσο και για το μέγεθός του. Αυτό οφείλεται κυρίως στον τόπο που έχει χτιστεί.

Σε γενικές γραμμές, όμως, τα κάστρα αποτελούνται από τα παρακάτω βασικά τμήματα:

Page 6: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

4

Α) Τείχη και Τάφρος

Στο εξωτερικό τμήμα των κάστρων ήταν

χτισμένα συνεχόμενα, ισχυρά και πολύ ψηλά

πέτρινα τείχη. Στην κορυφή των τειχών

υπήρχαν οι επάλξεις ή αλλιώς πολεμίστρες ή

μετερίζια.

Ψηλά στα τείχη βρίσκεται ο περίδρομος, ένα

στενό σχετικά δρομάκι που χρησιμεύει, για να

περπατούν οι στρατιώτες και να βλέπουν έξω.

Όταν το κάστρο ήταν χτισμένο σε πεδιάδα

έσκαβαν γύρω από τα τείχη τάφρους, δηλαδή

πλατιά και βαθιά αυλάκια, τα οποία, όταν

ήταν δυνατό, τα γέμιζαν με νερό από ρυάκια,

ποτάμια ή και μικρές λίμνες. Πολλά κάστρα

είχαν φυσικές τάφρους γύρω τους. Η πρόσβαση

στο κάστρο γινόταν με γέφυρες, σταθερές ή

κινητές.

Επάλξεις

Περίδρομος και επάλξεις

Τάφρος

Page 7: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

5

Β) Η Πύλη

Η πύλες των κάστρων ήταν λίγες και συνήθως μικρές

και στενές και έκλειναν με ισχυρότατα θυρόφυλλα για

καλύτερη προστασία. Συχνά, η κεντρική πύλη

περιστοιχιζόταν από δύο πύργους.

Για την καλύτερη προστασία της χρησιμοποιούνταν

διάφοροι αμυντικοί μηχανισμοί, όπως κινητές μηχανικές

καγκελόπορτες και καταπακτές, «καταρράκτες» και

«ζεματίστρες», απ’ όπου οι στρατιώτες έριχναν πέτρες,

σίδερα ακόμη και καυτό νερό στους εισβολείς.

Γ) Οι Πύργοι

Οι πύργοι και οι προμαχώνες χρησίμευαν τόσο για τη

σταθερότητα του τείχους όσο και για άμυνα και

παρατηρητήρια. Ήταν ψηλά οικοδομήματα και είχαν

σχήμα κυκλικό ή τετράγωνο ή πολυγωνικό.

Πύλη κάστρου

Πύργοι

Page 8: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

6

Αφού λοιπόν μάθαμε τι ήταν τα κάστρα και πώς χτίζονταν, θα σχεδιάσουμε μια εκδρομή.

Μπορούμε να πάμε σε ένα μικρό και όμορφο κάστρο της Ηπείρου που βρίσκεται στην Πάργα.

Τι γνωρίζουμε όμως για την Πάργα;

Η Πάργα βρίσκεται στα παράλια της Ηπείρου, ανάμεσα από την Πρέβεζα και την

Ηγουμενίτσα, απέναντι από τους Παξούς και τους Αντίπαξους των Ιονίων Νήσων σε

εξαιρετικό στρατηγικό σημείο.

Στην αρχαιότητα, κατά την ελληνιστική περίοδο, ο Πλούταρχος και ο Πτολεμαίος

ανέφεραν την Τορύνη, μια μικρή πόλη που τοποθετείται εκεί που βρίσκεται σήμερα η

Πάργα.

Πολύ αργότερα ως Βυζαντινή πόλη κτίστηκε στο λόφο Πεζόβολος, όπου σήμερα

σώζονται ερείπια και ονομάζονται Παλαιόπαργα.

Από τον 14ο αιώνα, λόγω της θέσης της, αποτέλεσε μήλο της έριδος μεταξύ Βενετών,

Νορμανδών και Οθωμανών. Στα τέλη του αιώνα χτίστηκε από τους Νορμανδούς το

κάστρο της Πάργας.

1. Βενετός, 2. Νορμανδοί και 3. Οθωμανοί στρατιώτες

Page 9: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

7

Στις αρχές του 15ου αιώνα μπαίνει υπό την προστασία της Βενετίας και οι κάτοικοί της

αποκτούν προνόμια και αυτονομία, ενώ σταδιακά γίνεται σημαντικό λιμάνι του Ιονίου

πελάγους.

Κατά τη διάρκεια του 15ου και του 16ου αιώνα περνούσε

αλλεπάλληλα από τους Βενετούς στους Οθωμανούς μέχρι

την καταστροφή της, το 1537 ,από τον πειρατή Χαϊρεντίν

Μπαρμπαρόσα.

Οι Βενετοί έχτισαν ξανά το κάστρο το 1572 και του έδωσαν την οριστική του μορφή.

Το κάστρο της Πάργας στα 1696, Vincenzo Maria Coronelli.

Page 10: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

8

Το 1797 η Πάργα πέρασε στην κατοχή της Γαλλίας.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1814, πέρασε στους Βρετανούς, οι οποίοι όμως το 1819, όταν

διοικητής των Επτανήσων ήταν ο Άγγλος Τόμας Μαίτλαντ (Thomas Maitland),

πούλησαν την Πάργα στον Αλή Πασά.

Η Πάργα στα 1805, Andre Grasset de Saint-Sauver

Thomas Maitland Αλή Πασάς

Page 11: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

9

Έτσι, η Πάργα έχασε τα προνόμιά της και οι Παργινοί κατέφυγαν στην Κέρκυρα. Από τη

φυγή και τον ξεριζωμό των κατοίκων της είναι εμπνευσμένος ο πίνακας του Francesco

Hayez που βλέπουμε.

Στο βάθος μπορούμε να διακρίνουμε το κάστρο και την πόλη.

Οι πρόσφυγες από την Πάργα, Francesco Hayez , 1831

Η Πάργα έμεινε στην οθωμανική αυτοκρατορία σχεδόν για έναν αιώνα. Το διάστημα

αυτό εξελίχθηκε ως λιμάνι, εξυπηρετώντας εμπορικά όλη την ευρύτερη περιοχή της

Ηπείρου και το 1913 με τους Βαλκανικούς Πολέμους εντάχθηκε στο Ελληνικό κράτος.

Page 12: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

10

Η Πάργα στα 1849, Edward Lear

Η Πάργα στα 1913, Fred Boissonnas

Page 13: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

11

Από τα ιστορικά στοιχεία που είδαμε μπορούμε να συμπεράνουμε δύο πράγματα:

α) Η Πάργα, από τον 14ο αιώνα και μετά, είναι μια πόλη-κάστρο.

β) Το κάστρο της Πάργας αλλάζει όψεις ανάλογα με τα γεγονότα. Καταστρεφόταν και

κτιζόταν ξανά, κάθε φορά που άλλαζε χέρια.

Ας δούμε τώρα πού και πώς ήταν χτισμένο το κάστρο της Πάργας.

Το κάστρο είναι χτισμένο πάνω σε πανύψηλο και απομονωμένο φυσικό λόφο-ακρωτήριο,

ώστε να ελέγχονται οι ακτές και το λιμάνι της πόλης. Έχει σχήμα πολυγώνου και το ισχυρό

τείχος του είναι χτισμένο από ακατέργαστες πέτρες.

Τον 16ο αιώνα, οι Βενετοί έχτισαν 8 πύργους σε διάφορες θέσεις γύρω από το τείχος, με

τρόπο που να ελέγχουν όλη την περιοχή.

Στο εσωτερικό χτίστηκαν με τον καιρό 400 περίπου μικρά σπίτια των κατοίκων, πολύ κοντά

το ένα με το άλλο και σε απόσταση από τα τείχη, ώστε να μην τα φτάνουν τα κανόνια των

πλοίων. Το φρούριο, από την πλευρά της ξηράς, περιβάλλεται από γκρεμό και

προστατευόταν από μια πυροβολαρχία με 20 έως 30 κανόνια.

Ο Αλή Πασάς, κατά τον 19o αιώνα, ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την οχύρωση του Κάστρου

με δύο μεγάλα έργα:

• ένα ογκώδες διώροφο κτίσμα στο ψηλότερο σημείο και

• έναν οχυρωματικό περίβολο με πολυγωνικό προμαχώνα, που δημιουργεί ακρόπολη

στο εσωτερικό του βενετικού οχυρού.

Μέσα στην ακρόπολη χτίστηκε μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα με μεγαλοπρεπές ανάκτορο,

λουτρά, δεξαμενές και οθωμανικό τέμενος.

Page 14: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

12

Σήμερα

Το κάστρο της Πάργας είναι ένα από τα σημαντικότερα οχυρά του Ιονίου και αποτελεί

παράδειγμα οχυρωματικής τέχνης.

Όπως βλέπουμε και στις παρακάτω εικόνες, ένα πλακόστρωτο μονοπάτι οδηγεί στην

τοξωτή πύλη εισόδου στο κάστρο, που προστατεύεται από ημικυκλικό προμαχώνα. Πάνω

από την πύλη υπάρχει ανάγλυφη επιγραφή με τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου της

Βενετίας.

Page 15: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

13

Στο εσωτερικό του κάστρου υπάρχουν ερείπια της παλιάς πόλης, ανάμεσα στα οποία

διακρίνονται τα ίχνη εννέα εκκλησιών, δρόμοι και πολλά ισόγεια σπιτιών. Κυρίως όμως,

διατηρούνται σε καλή κατάσταση οι δύο μεγάλοι διώροφοι στρατώνες και η εσωτερική

ακρόπολη του Αλή, όπου και συναντούμε οθωμανικά εμβλήματα και επιγραφές της εποχής

του.

Μπορούμε τώρα να δούμε και άλλες εικόνες από το Κάστρο της Πάργας, όπως είναι σήμερα:

Ερείπια πύργου της περιμετρικής

βενετικής οχύρωσης

Τμήμα του περιδρόμου

Page 16: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

14

Κυκλικός προμαχώνας της

βενετικής οχύρωσης

Τμήμα του τείχους της εσωτερικής

οχύρωσης του Αλή Πασά

Page 17: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

15

Κλειστός χώρος της εσωτερικής οχύρωσης του Αλή Πασά

Εσωτερική ακρόπολη:. Το «σεράι» του Αλή

Πασά

Page 18: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

16

Βορειοανατολική άποψη των εξωτερικών τειχών του κάστρου της Πάργας. Επιπρομαχώνας και τμήματα από το σεράι του Αλή Πασά

Νοτιοανατολική άποψη των εξωτερικών τειχών του κάστρου της Πάργας (περιοχή κεντρικής Πύλης, όπως φαίνεται από το λιμάνι)

Page 19: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

17

Το κάστρο είναι επισκέψιμο και μπορεί κανείς να φτάσει εκεί μέσα από στενά δρομάκια και

σκαλοπάτια από το λιμάνι της Πάργας, ενώ υπάρχει και πλακοστρωμένος δρόμος που οδηγεί

στην παραλία του Βάλτου. Στον κεντρικό χώρο, αμέσως μετά την είσοδο, έχουν

ανακατασκευαστεί δύο κτήρια που φιλοξενούν πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκθέσεις. Στο

Κάστρο λειτουργεί αναψυκτήριο, όπου στεγάζεται έκθεση φωτογραφίας.

Πριν πάμε να δούμε από κοντά το κάστρο της Πάργας, ας ξαναθυμηθούμε την ιστορία του,

όπως σύντομα και χαρακτηριστικά μας τη λέει ο Φώτης Κόντογλου στον Καστρολόγο:

«Μικρό Κάστρο στην Πάργα απάνω σ’ ένα βράχο χερσόνησο. Περνούσε ολοένα από τους

Βενετσάνους στους Τούρκους, ώσπου την κρατήσανε οι Βενετσάνοι μέχρι στα 1700. Μετά

την πήρανε οι Τούρκοι, αλλά την ξαναπήρανε οι Βενετσάνοι, και την κρατήσανε ίσαμε το

1797, αφού δυναμώσανε το κάστρο της. Οι Εγγλέζοι ύστερα την πήρανε και στο τέλος την

πουλήσανε στον Αλή Πασά».

Το Κάστρο της Πάργας και τμήμα του

λιμανιού της. Φωτογραφία από δορυφόρο (Google

Earth)

Page 20: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

18

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Δραστηριότητες στην τάξη

Αφού μάθαμε διάφορα πράγματα

για τα κάστρα και την Πάργα,

μπορούμε τώρα να απαντήσουμε

σε παιχνίδια γνώσης και

παρατηρητικότητας.

Page 21: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

19

Φύλλο Εργασίας 1

Ερωτήσεις κατανόησης (πολλαπλής επιλογής)

Α. Βάλτε σε κύκλο τη λέξη που είναι συνώνυμη με το κάστρο:

1. Λιμάνι

2. Οχυρό

3. Τάφρος

4. Ανάκτορο

Β. Το όνομα του Άγγλου διοικητή που πούλησε την Πάργα στον Αλή Πασά ήταν…

1. Έντουαρντ Ληρ

2. Φρεντ Μπουασονά

3. Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα

4. Τόμας Μαίτλαντ

Γ. Το κάστρο της Πάργας χτίστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα από τους…

1. Οθωμανούς

2. Άγγλους

3. Νορμανδούς

4. Βενετούς

Δ. Τον 16ο αιώνα οι Βενετοί έχτισαν στο κάστρο…

1. Μεγαλοπρεπές ανάκτορο

2. 9 εκκλησίες

3. 8 πύργους

4. Στρατώνες

Ε. Η Πάργα εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος το:

1. 1913

2. 1797

3. 1537

4. 1814

Page 22: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

20

Φύλλο Εργασίας 2

Πίνακας Αντιστοίχισης

Ας αντιστοιχίσουμε τις λέξεις από τη στήλη Α που ταιριάζουν με τις λέξεις από τη στήλη Β.

Α Β

Οχυρό Αυλάκια

Τάφροι Πολεμίστρες

Μπαρμπαρόσα Φτερωτός Λέοντας

Πύλη Πλούταρχος

Τορύνη Τοξωτή

Βενετία Πειρατής

Επάλξεις Φρούριο

Page 23: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

21

Φύλλο Εργασίας 3

Κρυπτόλεξο!

Σύμφωνα με όσα μάθατε παραπάνω, προσπαθήστε να βρείτε τις 10 λέξεις που σχετίζονται με το Κάστρο της Πάργας και κρύβονται στο παρακάτω κρυπτόλεξο.

Μ Θ Τ Ο Ρ Υ Ν Η Ο Ε Ι Π Β Π

Β Π Ρ Α Γ Ε Η Ι Π Π Η Ε Σ Ρ

Ν Γ Α Β Δ Ζ Θ Κ Ρ Α Ξ Ρ Ρ Ο

Ο Δ Π Ρ Λ Ν Ο Ρ Σ Λ Ν Ι Ε Μ

Ρ Ε Ο Ω Μ Μ Π Σ Τ Ξ Λ Δ Γ Α

Μ Ζ Χ Ψ Κ Π Τ Φ Υ Ε Ι Ρ Π Χ

Α Η Υ Χ Θ Μ Α Υ Φ Ι Π Ο Κ Ω

Ν Θ Ρ Φ Τ Λ Η Ρ Χ Σ Κ Μ Ι Ν

Δ Ι Ο Υ Ο Κ Ζ Γ Ο Α Ν Ο Ρ Α

Ο Κ Π Τ Ξ Ι Ε Α Ψ Σ Γ Σ Τ Σ

Ι Λ Ρ Σ Ν Θ Δ Β Ι Ω Α Μ Ν Κ

Ν Μ Μ Α Ι Τ Λ Α Ν Τ Ρ Κ Ε Ρ

Π Υ Ρ Γ Ο Σ Π Δ Χ Τ Ψ Θ Π Σ

Χ Φ Ξ Λ Π Ρ Ν Α Λ Π Π Υ Λ Η

Μπαρμπαρόσα, Τορύνη, Νορμανδοί, Μαίτλαντ, Προμαχώνας, Οχυρό, Πύλη, Πύργος, Επάλξεις, Περίδρομος.

Page 24: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

22

Φύλλο Εργασίας 4

«Καστρόλεξο»

Οριζόντια

4. Αμυντικός μηχανισμός πάνω από την πύλη του κάστρου. 8. Μια πόλη μαζί με τα τείχη της, ονομάζεται... 9. Στην κορυφή των τειχών υπήρχαν οι... 10. Εκεί βρίσκεται μεγάλη ελληνική καστροπολιτεία.

Κάθετα

1. Πάνω από την πύλη του κάστρου της Πάργας υπάρχει επιγραφή, με τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου της...

2. Συνώνυμο του κάστρου. 3. Οθωμανός πειρατής. 5. Ψηλό οικοδόμημα σε σχήμα κυκλικό, τετράγωνο ή πολυγωνικό. 6. Έχτισαν το κάστρο της Πάργας. 7. Το 1797 η Πάργα πέρασε στην κατοχή της... Οι λέξεις… ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΓΑΛΛΙΑΣ, ΕΠΑΛΞΕΙΣ, ΖΕΜΑΤΙΣΤΡΑ, ΚΑΣΤΡΟ, ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΣΑ, ΜΥΣΤΡΑΣ, ΝΟΡΜΑΝΔΟΙ, ΟΧΥΡΟ, ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ.

1 2

3

4

5

6

7

8

9

10

EclipseCrossword.com

Page 25: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

23

Φύλλο Εργασίας 5

Τα μέρη ενός κάστρου

Παρατηρώντας το σχέδιο, ας βάλουμε στο κουτάκι τους αριθμούς που αντιστοιχούν στα διάφορα μέρη του κάστρου!

Πύλες Ανάκτορο ή κατοικία Τείχη Στρατώνας Πύργοι και Προμαχώνες Περίδρομος

Page 26: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

24

Δραστηριότητες στο πεδίο

Ακολουθούν οι δραστηριότητες στο πεδίο που προτείνονται στους εκπαιδευτικούς.

Φτάσαμε, λοιπόν, στο

Κάστρο της Πάργας.

Εδώ θα δούμε από κοντά όλα όσα

μάθαμε στην τάξη μας, αλλά και

πολλά περισσότερα…

Page 27: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

25

Α. Πριν την είσοδο στο κάστρο

• Περιεργαζόμαστε και εξερευνούμε τον χώρο έξω από το κάστρο. Παρατηρούμε τα τείχη και την οχύρωση με τον ημικυκλικό βενετικό προμαχώνα. Εστιάζουμε στα μεγέθη (ύψος και πάχος) και στα υλικά κατασκευής.

• Στεκόμαστε έξω από την πύλη και παρατηρούμε τα αρχιτεκτονικά και οχυρωματικά της χαρακτηριστικά.

Β. Μπαίνοντας στο κάστρο

• Επισημαίνουμε τη θέση που χτίστηκε. Καλούμε τα παιδιά να διερευνήσουν τους λόγους που επιλέχτηκε ο συγκεκριμένος λόφος και τους σκοπούς που εξυπηρετούσε η επιλογή αυτή (ασφάλεια, φυσικό οχυρό, ύπαρξη ζωτικού χώρου κ.ά.).

• Χωριζόμαστε σε τρεις ομάδες:

− Οι περιηγητές και αρχαιολόγοι: αναγνωρίζουμε τα κτίσματα (τα διατηρημένα και ό,τι υπάρχει από ερείπια), και γράφουμε σύντομες περιγραφές. Ακόμη, μαθαίνουμε να βλέπουμε τα ιστορικά στοιχεία του χώρου με προσέγγιση αρχαιολογικής παρατήρησης: μέγεθος, διατήρηση, υλικά.

− Οι στρατηγοί: Εντοπίζουμε και καταγράφουμε τα κυριότερα στρατηγικά και αμυντικά χαρακτηριστικά και μέρη του κάστρου, όπως φαίνονται στο εσωτερικό του (οπτικός ορίζοντας, τείχη, πολεμίστρες και κανόνια κ.ά.).

− Οι φωτογράφοι: φωτογραφίζουμε ό,τι γνωρίζουμε, αλλά και ό,τι μας προξενεί το ενδιαφέρον ή την απορία.

• Κατά την επίσκεψή μας στο κάστρο βοηθάμε τους μαθητές να ανακαλύψουν μόνοι

τους τα διάφορα χαρακτηριστικά που εντοπίζονται στον μνημειακό χώρο. Οι μαθητές θα μελετήσουν τα συγκεκριμένα τμήματα του κάστρου που έχουν δει στην τάξη, πχ. ένα τμήμα του τείχους, έναν πύργο, τον περίδρομο κ.ά.

• Εξετάζουμε το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον και βοηθάμε τους μαθητές να

εντοπίσουν στοιχεία που συντέλεσαν στην ανάπτυξη της πόλης και την εξέλιξη του κάστρου (λιμάνι, οικοδομικά υλικά κ.ά.). Στη συνέχεια, διερευνούμε τα στοιχεία της: οχύρωση, αστικές οικίες, διοικητικά κέντρα, εκκλησιαστικά μνημεία, ρυμοτομία, πολεοδομική οργάνωση κ.ά. Τα αναλύουμε το καθένα ξεχωριστά.

Page 28: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου

26

Γ. Μετά την επίσκεψη

• Μετά την επίσκεψη στον χώρο του κάστρου θα αξιοποιηθεί το υλικό που έχει συλλεχθεί στο πεδίο. Μπορεί να γίνει θεματική και χρονική ταξινόμησή του (δραστηριότητα οργάνωσης αρχείου).

• Προτείνεται να φτιάξουν οι μαθητές στον υπολογιστή μια παρουσίαση του κάστρου και της ιστορίας του, με βάση το υλικό που συνέλεξαν στο πεδίο της επίσκεψης με το κατάλληλο λογισμικό (π.χ. Power Point).

• Συνδέοντας την ενότητα του κάστρου με το μάθημα των καλλιτεχνικών, θα μπορούσαμε να παροτρύνουμε τους μαθητές να κατασκευάσουν τη μακέτα του κάστρου, χρησιμοποιώντας απλά υλικά (πλαστελίνη, πηλός, σπιρτόκουτα, σπίρτα, οδοντογλυφίδες κ.ά.).

• Οι μαθητές μπορούν να γράψουν μια σύντομη φανταστική ιστορία που εκτυλίσσεται μέσα ή αφορά σε αυτό (ένας ξένος επισκέπτεται το κάστρο ή τον οικισμό την εποχή της ακμής του και περιγράφει τι βλέπει ή πώς θα έβλεπε το κάστρο από έξω ένας ξένος στρατιώτης κατά τη διάρκεια μιας πολιορκίας και τι συναισθήματα θα του δημιουργούνταν κ.ά.).

• Θα συζητηθούν οι απορίες των μαθητών, οι οποίοι επιπλέον θα αναζητήσουν απαντήσεις στο διαδίκτυο.

Page 29: castrumecourse.uoi.gr/pluginfile.php/99547/mod_resource/content... · 2015-09-27 · Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου