2010-2017 EBOOK.pdf · 2017. 7. 10. · Το άρθρο 3 του Ν. 3845/2010 και η...

2010-2017:Oι αντισυνταγματικές

περικοπές στις Συντάξεις.Τι αποφασίζουν τα Δικαστήρια!

www.bcla.gr

http://bcla.gr

http://bcla.gr

Προφίλ της εταιρείας .........................................................................................................................................................................3Oι αντισυνταγματικές περικοπές στις συντάξεις από το 2010 ...........................................................................4Το «μαχαίρι» στις συντάξεις με αριθμούς .............................................................................................................................4Αποτίμηση των περικοπών την περίοδο 2010-2014 ............................................................................................ 11Η εθνική και η αναλογική σύνταξη .......................................................................................................................................12Οι νέοι συνταξιούχοι στο στόχαστρο ...................................................................................................................................12Τι ισχύει για όσους ήδη λαμβάνουν σύνταξη .................................................................................................................13 Τριχοτόμηση της σύνταξης .........................................................................................................................................................13Το «πλαφόν» στις συντάξεις .......................................................................................................................................................13Αποτίμηση περικοπών περιόδου 2015-2017 ...............................................................................................................14Γιατί οι περικοπές στις συντάξεις είναι αντισυνταγματικές; ..............................................................................14Ο συνταγματικός πυρήνας κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος ..............................................................14Κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση ...........................................................................................................15ΕΣ: Αντισυνταγματική η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων .....................................................................16Αναδρομικά σίγουρα μόνο για όσους προσφεύγουν στη δικαιοσύνη .......................................................18Οι μνημονιακές απώλειες των συνταξιούχων με παραδείγματα ....................................................................19Οι αποφάσεις που έχουν ανοίξει το δρόμο για τις διεκδικήσεις ......................................................................21Απόφαση 1η Α) ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ – ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ 2563/2015 ..................................................................................21Απόφαση 2η ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ - 244/2017 ................................................................22Απόφαση 3η Β/ Ν.4093/2012 ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ - 7412/2015 ...................................................23Απόφαση 4η 2287/2015 ΣΤΕ (ΟΛΟΜ) ............................................................................................................................24Απόφαση 5η Γ/ Ν. 4093/2012 και Ν.4051/2012

3780/2016 Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών ...............................................................................................................27

http://bcla.gr

2010-2017: οι αντισυνταγματικέσ πέρικοπέσ στισ συνταξέισ. τι αποΦασιΖουν τα ΔικαστΗρια!

3

Η BCLA (ΑΜ ΔΣΑ 80544) είναι μια σύγχρονη Δικηγορική Εταιρεία με έδρα την Καλλιθέα.Συστήθηκε από στελέχη με μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση στη μάχιμη δικηγορία.Παρέχουμε τις υπηρεσίες μας στους πολίτες που αισθάνονται αδικημένοι και αναζητούν ένα σύμμαχο.Αλλά και τις επιχειρήσεις που νοιώθουν το κράτος αντίπαλο σε κάθε τους βήμα και αναζητούν ένα αξιόπιστο συνεργάτη.Στο επίκεντρο των προσπαθειών μας είναι ο αδικημένος πολίτης καθώς και ο επαγγελματίας.Για το λόγο αυτό καθημερινά μελετάμε, βελτιωνόμαστε, εξελισσόμαστε.Τα στελέχη μας παρακολουθούν διαρκώς σεμινάρια, μεταπτυχιακά και ειδικές πιστοποιήσεις.Διότι δεν μας αρκεί να διαθέτουμε συνεργάτες με βαθιά γνώση.Το κρίσιμο για εμάς είναι να διαθέτουν όρεξη για να μαθαίνουν καθημερινώς, να είναι σε καθημερινή επαφή με τις εξελίξεις.Επιλέγουμε να έχουμε συνεργάτες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα νομικών γνώσεων.Για να μπορούμε να σας δώσουμε απαντήσεις σε όποιο νομικό ζήτημα μας χρειάζεστε.

Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη πολιτών που γνωρίζουν ότι έχουν να αντιπαρατεθούν νομικά με ισχυρούς οργανισμούς όπως το Δημόσιο και οι Τράπεζες. Μέσα από την πολυετή εμπειρία μας γνωρίζουμε πώς να οργανώνουμε τις νομικές μας ενέργειες με τέτοιο τρόπο ώστε ο κάθε πολίτης:

- Να μπορεί να αντιπαρατεθεί νομικά χωρίς να του είναι εμπόδιο το οικονομικό κόστος των απαραίτητων νομικών ενεργειών. Γνωρίζουμε ότι τις περισσότερες φορές αυτός είναι ένας σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας για πολίτες που αδικούνται.

- Να ενώσει τη δύναμή του μαζί με άλλους πολίτες που αντιμετωπίζουν την ίδια αδικία.

Επιδιώκουμε, μέσα από τη μαζικότητα των ενεργειών και την ισχυρή νομική βάση, τη δικαίωση των πολιτών με το 1/10 του κόστους που θα κατέβαλλαν εάν επέλεγαν άλλες συνηθισμένες νομικές οδούς.

Η Δικηγορική Εταιρείας BCLA παρέχει νομικές υπηρεσίες στους ακόλουθους κλάδους:• Διοικητικό Δίκαιο• Εργατικό – Ασφαλιστικό Δίκαιο• Εμπορικό Δίκαιο• Οικογενειακό – Κληρονομικό Δίκαιο• Ξεχωριστή θέση έχει το Στρατιωτικό Δίκαιο με την μοναδική στην Ελλάδα τεχνογνωσία

του Στρατιωτικού Δικηγορικού Γραφείου (www.militarylawoffice.gr)Επιλέγουμε να έχουμε συνεργάτες σε όλη την Ελλάδα και επενδύουμε στις σύγχρονες τεχνολογίες.Για να μπορούμε να σας εξυπηρετήσουμε σε όποιο σημείο της Ελλάδας και εάν βρίσκεστε.

Σε κάθε περίπτωση για όλους εδώ στην εταιρεία: «Η δικαίωσή σας, είναι υπόθεσή μας!».

http://www.militarylawoffice.gr


4

Oι αντισυνταγματικές περικοπές στις συντάξεις από το 2010 Οι συνταξιούχοι αποδείχθηκαν τα πρώτα και τα πιο εύκολα θύματα των μνημονίων. Από το 2010 μέχρι σήμερα έχουν υποστεί μια σειρά μειώσεων τους εισοδήματος τους που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνά το 50%. Ο πέλεκυς ήταν βαρύς κυρίως για εκείνους που κατέβαλαν υψηλότερες εισφορές καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου και συνεπώς λάμβαναν υψηλότερες παροχές. Αρχικά, στο στόχαστρο των μειώσεων μπήκαν επανειλημμένα τα ίδια άτομα, γεγονός που αφενός υπονομεύει την ανταποδοτικότητα των εισφορών, αφετέρου πλήττει τον βασικό λόγο ύπαρξης του συνταξιοδοτικού συστήματος που είναι η εμπέδωση του συστήματος εισοδηματικής ασφάλειας στους συνταξιούχους. Η βίαιη μείωση των συντάξεων έπληξε αυτή την αρχή. Ουσιαστικά λοιπόν, στο βωμό της άμεσης εξοικονόμησης πόρων θυσιάζεται η εισοδηματική ασφάλεια.

Το «μαχαίρι» στις συντάξεις με αριθμούςΕπιχειρώντας μια αποτύπωση των περικοπών που έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία 7 χρόνια προκύπτουν τα εξής:

1) Μάιος 2010: Με το νόμο 3845/10 περικόπτονται τα δώρα, δηλαδή η 13η και 14η σύνταξη. Υποκαθίστανται με επιδόματα, 800 συνολικά ευρώ, με εξαιρέσεις. Τα επιδόματα αυτά έμελλε να καταργηθούν πλήρως, τρία χρόνια αργότερα.

2) Ιούνιος 2010: Με τους νόμους 3863/10 και 3865/10 άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, φέρνοντας κλιμακωτές μειώσεις από το 2015. Στο στόχαστρο μπήκαν οι κύριες άλλα και οι επικουρικές συντάξεις.

3) Ιούλιος 2011: Οι νόμοι 3986/11 και 4002/11 επιβάλλουν μειώσεις σε συνταξιούχους κάτω των 60 ετών 6%. Για κύριες συντάξεις μεγαλύτερες από 1700 που φτάνουν το 10% για κύριες συντάξεις υψηλότερες των 3.000 ευρώ. Η μείωση είναι μεγαλύτερη καθώς επιβάλλεται επί του συνολικού ποσού και όχι επί του τμήματος που υπερβάλει το όριο των 1700 ευρώ.

4) Σεπτέμβριος 2011: Επιβάλλεται Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων με αναδρομική ισχύ από το 2010. Αφορά τις κύριες συντάξεις, με κλιμακωτές μειώσεις 3% για ποσά άνω των 1.400 ευρώ έως 13% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ. Επίσης, προέβλεπε μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, κλιμακωτά, από 3% για ποσά άνω των 300 έως 10% για επικουρικές συντάξεις άνω των 650.

5) Οκτώβριος 2011: Ο νόμος 4024/11 φέρνει περαιτέρω μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι κάτω των 55 ετών υπέστησαν περικοπή 40% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1000 ευρώ. Οι συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών υπέστησαν μείωση 20% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1200 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές συντάξεις για τους συνταξιούχους του ETEAΜ επιβάλλεται μείωση 30% για ποσά άνω των 150 ευρώ. Για τα υπόλοιπα επικουρικά του ιδιωτικού τομέα, οι μειώσεις ήταν 15%, ενώ για τους δημοσίους υπαλλήλους υπήρξε μείωση της δεύτερης επικουρικής κατά 20%.

6) Μάρτιος 2012: Με το νόμο 4051/12 επιβάλλονται νέες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος είχε αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο του 2012. Μειώνονται 12% οι κύριες συντάξεις άνω των 1300 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές, συντάξεις κάτω των 250 ευρώ αυτές μειώθηκαν κατά 10%. Για ποσά από 251 έως 300 ευρώ η μείωση ήταν 15% και για ποσά άνω των 300 ευρώ η μείωση ήταν 20%.


5

7) Νοέμβριος 2012: Ο νόμος 4093/12 φέρνει μειώσεις τόσο σε κύριες όσο και σε επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2013. Αυτήν τη φορά η μείωση υπολογίστηκε επί του συνόλου του εισοδήματος του συνταξιούχου από κύρια και επικουρικές συντάξεις. Τα ποσά από 1.000-1.500 ευρώ υπέστησαν μείωση 5%, 1.500-2.000 μείωση 10%, από 2.000-3.000 μείωση 15%, και ποσά από 3.000 ευρώ και άνω μείωση 20%. Επίσης, καταργήθηκαν οριστικά τα επιδόματα δώρων στις κύριες και τα δώρα στις επικουρικές.

8) Ιούλιος 2014: Εφαρμόζεται διάταξη του νόμου 4254/12 που προέβλεπε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑ. Όσοι είχαν ενταχθεί τότε στο υπερ-επικουρικό ταμείο υπέστησαν οριζόντιες μειώσεις της τάξης του 5,2%.

9) Αύγουστος 2015: Ο νόμος 4336/2015 (Τρίτο Μνημόνιο) έφερε μείωση σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Αυξήθηκαν οι εισφορές υπέρ ΕΟΠΥΥ στις κύριες και επιβλήθηκε εισφορά στις επικουρικές. Συγκεκριμένα, οι εισφορές αυξήθηκαν κατά 2 μονάδες (από 4% σε 6%) επί του ποσού των κύριων συντάξεων, πριν από τις περικοπές που ξεκίνησαν το 2010. Στις επικουρικές, επιβλήθηκε εισφορά 6% επί του ποσού μετά των περικοπών. Στις επικουρικές βέβαια, επιβλήθηκε εισφορά υγείας και στις περιπτώσεις δεύτερης επικουρικής, καθώς και στις επικουρικές που δίνονται λόγω θανάτου. Το ΕΚΑΣ καταργήθηκε για 158.000 χαμηλοσυνταξιούχους και η παροχή θα καταργηθεί σταδιακά το 2020 για 370.000 χαμηλοσυνταξιούχους.

10) Μάιος 2016: Με το νόμο 4387/2016 (Νόμος Κατρούγκαλου) το «ψαλίδι» σε αρκετές επικουρικές συντάξεις έφτασε το 50%. Εκτιμάται πως οι συνολικές μειώσεις την επταετία των μνημονίων για τις επικουρικές αγγίζουν το 76%, μετατρέποντας τες ουσιαστικά σε «χαρτζιλίκι». Περίπου 150.000 νέοι συνταξιούχοι για τα έτη 2016 και 2017 από όλες τις κατηγορίες, γήρατος, αναπηρίας, χηρείας έχουν μέχρι 35% μείωση στις κύριες συντάξεις τους λόγω της αλλαγής στον τρόπο υπολογισμού. Οι μειώσεις αυτές αφορούν όσους έχουν έχουν υποβάλει μετά την εφαρμογή του νέου νόμου 4387/2016, δηλαδή από 13/5/2016 και μετά. Από τον Οκτώβριο του 2016 επιβλήθηκε το πλαφόν των 2.000 ευρώ για την ατομική σύνταξη (άθροισμα μίας κύριας και μίας επικουρικής σύνταξης) και των 3.000 ευρώ για άθροισμα πολλών κύριων συντάξεων και πολλών επικουρικών συντάξεων. Τα εφάπαξ που καταβάλλονται έχουν ενσωματώσει σημαντικές περικοπές, σύμφωνα με το νέο τρόπο υπολογισμού του βοηθήματος.

Αυστηρότερες προϋποθέσεις ισχύουν για τις νέες συντάξεις χηρείας που εκδίδονται μετά τις 12 Μαΐου 2016. Εκεί τίθεται όριο ηλικίας τα 55 έτη. Οι χήρες και οι χήροι άνω των 55 θα παίρνουν δια βίου τη σύνταξη. Εφόσον είναι 52 θα την παίρνουν για τρία χρόνια, θα τη χάνουν και μετά θα επαναχορηγείται στα 67. Αν είναι κάτω από 52 θα την εισπράττουν για τρία χρόνια, με επιπλέον διετή επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών σε περίπτωση ανεργίας, εκτός αν είναι μητέρες ανηλίκων οπότε θα τη λαμβάνουν μέχρι να ενηλικιωθεί το παιδί ή μέχρι να αποφοιτήσει από τις σπουδές του στην τριτοβάθμια εκπαίδευσης και συμπληρώσει το 24ο έτος της ηλικίας του. Ειδικές προϋποθέσεις ισχύουν για τις συντάξεις χηρείας των διαζευγμένων.

Σε περίπτωση που οι συνταξιούχοι εργάζονται η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτεται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.

Μειώσεις υφίστανται όσοι επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, πριν από το όριο πλήρους συνταξιοδότησης. Ο νόμος προβλέπει ότι η μείωση της εθνικής σύνταξης, για τους ασφαλισμένους που παίρνουν μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος ανέρχεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Επιπλέον, το αναλογικό ποσό μειώνεται κατά 10%.


6

1) Νόμος 3845/2010 Περικοπή 13ης και 14ης σύνταξης

Ο νόμος 3845/2010 προβλέπει την περικοπή της 13ης και 14ης σύνταξης. Το κράτος υποχρεώνεται σε καταβολή της βασικής σύνταξης μόνο για τους 12 μήνες. Η 13η και η 14η σύνταξη μετατράπηκαν σε επίδομα 800 ευρώ-και μόνο για όσους είχαν μηνιαίες αποδοχές έως 2.500 ευρώ. Με το νόμο Λοβέρδου, παρεχόταν η δυνατότητα αναπροσαρμογής μελλοντικά των επιδομάτων και εφόσον το επιτρέψουν τα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων. Όπως αποδείχθηκε τα οικονομικά των ταμείων όμως, δεν επέτρεψαν ποτέ να γίνει κάτι τέτοιο.

Το άρθρο 3 του Ν. 3845/2010 και η εγκύκλιος του ΙΚΑ (αρ. 53/15-7-2010) όριζαν την κατάργηση των επιδομάτων αδείας, Χριστουγέννων και Πάσχα (που αντιστοιχούσαν σε δύο συντάξεις) για τους συνταξιούχους ηλικίας κάτω των 60 ετών, καθώς και για όσους λαμβάνουν κύρια σύνταξη πάνω από 2.500 ευρώ.

Για τους υπόλοιπους συνταξιούχους, ηλικίας άνω των 60 ετών και με ποσά κύριας σύνταξης κάτω των 2.500 ευρώ, τα επιδόματα αυτά θα δίνονταν ως εξής:

Το επίδομα Χριστουγέννων, αντί για μία σύνταξη περιορίστηκε στο ποσό των 400 ευρώ. Το επίδομα Πάσχα αντί για τη μισή σύνταξη περιορίστηκε στο ποσό των 200 ευρώ. Το επίδομα αδείας αντί για τη μίση σύνταξη περιορίστηκε στο ποσό των 200 ευρώ.

Από τον ηλικιακό περιορισμό εξαιρούνταν, οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας , οι συνταξιοδοτούμενοι με το καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών ή οικοδομικών επαγγελμάτων, καθώς και με τις διατάξεις του άρθρου 32 του Ν. 2874/2000 (10500 εκ των οποίων 7500 βαρέα), οι συνταξιοδοτούμενοι λόγω θανάτου σύζυγοι και γονείς, τα συνταξιοδοτούμενα λόγω θανάτου τέκνα.

Τα ποσά των δύο συντάξεων που καταργήθηκαν ή περικόπηκαν, δεν ήταν κάποιο δωρεάν επίδομα ή κάποια μορφή παροχής προς τους συνταξιούχους. Αποτελούσαν, αντίθετα αναπόσπαστο μέρος της σύνταξης, γιατί οι εργαζόμενοι κατέβαλαν τις ίδιες μηνιαίες εισφορές για 14 μήνες κάθε χρόνο και όχι απλά για 12.

2) Η πρώτη αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων

Με τους νόμους 3863/10 και 3865/10 άλλαξε για πρώτη φορά ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, φέρνοντας κλιμακωτές μειώσεις από το 2015. Στο στόχαστρο μπήκαν οι κύριες άλλα και οι επικουρικές συντάξεις. Από το 1/1/2015 τα ασφαλιστικά ταμεία χορηγούσαν στους συνταξιούχους χαμηλότερες συντάξεις σε σχέση με ότι θα έπαιρναν αν έβγαιναν στη σύνταξη ως τις 31/12/2014 ή είχαν ως τότε θεμελιώσει τις προϋποθέσεις εξόδου από την εργασία.

Όσοι θεμελίωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 3863/2010 και άσκησαν το δικαίωμά τους μετά την 1η Ιανουαρίου του 2015, δεν θίχτηκαν από τον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης.Επίσης, χωρίς να υποστούν καμία μείωση από το νέο τρόπο υπολογισμού και καμία αλλαγή στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, βγήκαν στη σύνταξη επτά κατηγορίες ασφαλισμένων μέσα στο 2015.

Οι αλλαγές από την 1/1/2015 αφορούσαν όλα τα ασφαλιστικά ταμεία και δεν είχαν σχέση με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά με την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων που καθιερώνει ο Ν.3863/10, ο γνωστός και ως νόμος Λοβέρδου-Κουτρουμάνη.

Ειδικότερα για τους ασφαλισμένους που θεμελίωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μετά την


7

1η Ιανουαρίου 2015 η σύνταξή τους θα αποτελείται από 3 τμήματα: Την βασική σύνταξη που τότε προβλεπόταν να είναι 360 ευρώ.

Το δεύτερο τμήμα αποτελείτο από τις ασφαλιστικές εισφορές από την 1/1/2011 και μετά, το κομμάτι ήταν πλήρως ανταποδοτικό. Και το τρίτο μέρος ήταν η σύνταξη για τα έτη που έχουν διανυθεί μέχρι τις 31/12/2010 και αυτό υπολογιζόταν με τον παλιό τρόπο. Το σχέδιο για τη βασική σύνταξη σύμφωνα με τον Ν. 3863/10 εισήχθη στο Ασφαλιστικό για όσους επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν από το 2015 και μετά. Οδηγούσε σε μειώσεις που κυμαίνονται μεταξύ 7% και 25% ανάλογα με τις αποδοχές των εργαζομένων με τις εισφορές που κατέβαλλαν στα ασφαλιστικά ταμεία τους.

Στο IKA για ασφαλισμένο με μισθό 1.500 ευρώ η σύνταξη 15ετίας το 2014 από τα 534,62 ευρώ έπεφτε το 2016 στα 453,77 ευρώ, το 2020 στα 401,07 ευρώ, το 2022 στα 364 ευρώ και το 2026 (συμπλήρωση 15ετίας με το νέο σύστημα) στα 334,28 ευρώ. Μικρότερες θα ήταν οι απώλειες για όσους συνταξιοδοτούνταν με 40 έτη ασφάλισης, καθώς το 2014 η σύνταξη που αναλογούσε ήταν 1.260,18 ευρώ, για όποιον βγήκε στη σύνταξη το 2016 θα ήταν 1.220 ευρώ, το 2020 στα 1.190 ευρώ, το 2022 στα 1.170 ευρώ και το 2026 στα 1.165 ευρώ.

Όλα αυτά βέβαια σύμφωνα με το νόμο Λοβέρδου-Κουτρουμάνη που έμελλε να αντικατασταθεί από το νόμο Κατρούγκαλου.

3) «Ψαλίδι» για τους κάτω των 60

Οι νόμοι 3986/11 και 4002/11 επιβάλουν μειώσεις σε συνταξιούχους κάτω των 60 ετών 6% για κύριες συντάξεις μεγαλύτερες από 1700 που φτάνουν το 10% για κύριες συντάξεις υψηλότερες των 3.000 ευρώ. Η μείωση ήταν μεγαλύτερη, καθώς επιβλήθηκε επί του συνολικού ποσού και όχι επί του τμήματος που υπερβάλει το όριο των 1700 ευρώ.

Η παρακράτηση αφορούσε συνταξιούχους που δεν έχουν συμπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας τους, ως εξής :Για συντάξεις από 1.700,01€ έως 2.300,00 € ποσοστό 6%Για συντάξεις από 2.300,01€ έως 2.900,00 € ποσοστό 8%Για συντάξεις από 2.900,01€ και άνω ποσοστό 10%.

Εξαιρούνταν της κράτησης :• Όσοι στρατιωτικοί συνταξιούχοι αποστρατεύτηκαν με πρωτοβουλία της Υπηρεσίας• Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες

από τρομοκράτες • Όσοι λαμβάνουν με την σύνταξή τους επίδομα ανικανότητας του αρ.54 του Κώδικα

Πολιτικών και Στρατιωτικών Συνταξιούχων

Για την πρώτη κατηγορία, το ποσό της σύνταξης μετά την παρακράτηση της επιπλέον εισφοράς δεν μπορεί να υπολείπεται των χιλίων επτακοσίων ευρώ (1.700,00 €).

Η παραπάνω παρακράτηση διακόπτεται τον επόμενο μήνα από την συμπλήρωση του 60ου έτους ηλικίας.

Στις περιπτώσεις που στην κατά μεταβίβαση σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η προβλεπόμενη παρακράτηση πραγματοποιείται στο καταβαλλόμενο σε κάθε συνδικαιούχο ποσό.

Στις περιπτώσεις καταβολής στο ίδιο πρόσωπο περισσότερων από μία κύριες συντάξεις από το Δημόσιο ή από άλλο Ασφαλιστικό Φορέα λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των συντάξεων αυτών και η παρακράτηση γίνεται αναλογικά σε κάθε φορέα ή τομέα.


8

4) Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων

Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων επιβλήθηκε το 2011 και είχε αναδρομική ισχύ από το 2010. Αφορά τις κύριες συντάξεις, με κλιμακωτές μειώσεις 3% για ποσά άνω των 1.400 ευρώ έως 14% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ. Επίσης προέβλεπε μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, κλιμακωτά, από 3% για ποσά άνω των 300 έως 10% για επικουρικές συντάξεις άνω των 650.

Η Ε.Α.Σ παρακρατείται μηνιαία από τη σύνταξη του Δημοσίου, υπολογίζεται στο συνολικό ακαθάριστο ποσό αυτής αφαιρουμένων των οικογενειακών επιδομάτων και καθορίζεται ως εξής : Για συντάξεις από 1.400,01 € έως 1.700,00€, ποσοστό 3% Για συντάξεις από 1.700,01 € έως 2.000,00€, ποσοστό 6% Για συντάξεις από 2.000,01 € έως 2.300,00€, ποσοστό 7% Για συντάξεις από 2.300,01 € έως 2.600,00€, ποσοστό 9% Για συντάξεις από 2.600,01 € έως 2.900,00€, ποσοστό 10%Για συντάξεις από 2.900,01 € έως 3.200,00€, ποσοστό 12% Για συντάξεις από 3.200,01 € έως 3.500,00€, ποσοστό 13% Για συντάξεις από 3.500,01 € και άνω, ποσοστό 14% Για την πρώτη κατηγορία, το ποσό της σύνταξης μετά την παρακράτηση της Ε.Α.Σ δεν μπορεί να υπολείπεται των χιλίων τετρακοσίων ευρώ (1.400,00 €).

Στις περιπτώσεις που στην κατά μεταβίβαση σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η προβλεπόμενη παρακράτηση πραγματοποιείται στο καταβαλλόμενο σε κάθε συνδικαιούχο ποσό.

Στις περιπτώσεις καταβολής στο ίδιο πρόσωπο περισσότερων από μία κύριες συντάξεις από το Δημόσιο ή από άλλο Ασφαλιστικό Φορέα λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των συντάξεων αυτών και η παρακράτηση γίνεται αναλογικά σε κάθε φορέα ή τομέα.

Από την κράτηση της Ε.Α.Σ εξαιρούνταν :• Όσοι εξ΄ιδίου δικαιώματος, που έπαθαν εξαιτίας της υπηρεσίας, λαμβάνουν το επίδομα

ανικανότητας• Όσοι εξ΄ιδίου δικαιώματος, αξιωματικοί και οπλίτες συνταξιοδοτούνται γιατί έπαθαν

παραπληγία με ορθοκυστικές διαταραχές• Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος λαμβάνουν επίδομα τυφλότητας• Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν πολεμική σύνταξη• Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη παθόντων στην

Υπηρεσία• Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες

από τρομοκράτες• Όσοι λαμβάνουν το μεγάλο επίδομα ανικανότητας.

5) «Μαχαίρι» για τους νέους συνταξιούχους

Ο νόμος 4024/11 έφερε περαιτέρω μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι κάτω των 55 ετών υπέστησαν περικοπή 40% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1000 ευρώ. Οι συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών υπέστησαν μείωση 20% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1200 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές συντάξεις για τους συνταξιούχους του ETEAM επιβάλλεται μείωση 30% για ποσά άνω των 150 ευρώ. Για τα υπόλοιπα επικουρικά του ιδιωτικού τομέα, οι μειώσεις ήταν 15%, ενώ για τους δημοσίους υπαλλήλους προβλέφθηκε μείωση της δεύτερης επικουρικής κατά 20%.


9

Στη μείωση αυτή εμπίπτουν και οι στρατιωτικοί συνταξιούχοι που δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους αλλά αποστρατεύτηκαν αυτεπάγγελτα από την Υπηρεσία καθώς και όσοι συνταξιοδοτήθηκαν με την συμπλήρωση τουλάχιστον τριάντα πέντε ετών υπηρεσίας.

Η μείωση αυτή διακόπτεται από την πρώτη του επομένου μήνα από εκείνο κατά τον οποίο συμπληρώνει το 55ο έτος.Εξαιρούνταν της ανωτέρω μείωσης :• Όσοι λαμβάνουν με την σύνταξή τους επίδομα ανικανότητας• Όσοι πολεμικοί συνταξιούχοι λαμβάνουν το επίδομα ανικανότητας • Όσοι συνταξιούχοι (από ίδιο δικαίωμα ή και μεταβίβαση) έχουν παιδί ή ανάπηρο σύζυγο

με ποσοστό 80% και άνω. • Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες

από τρομοκράτες • Όσοι συνταξιούχοι, γενικά, είναι ανίκανοι για την άσκηση κάθε βιοποριστικού

επαγγέλματος κατά ποσοστό 80% και άνω • Όσοι εξ΄ιδίου δικαιώματος λαμβάνουν πολεμική σύνταξη

Στις περιπτώσεις που στην σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η μείωση διενεργείται επί του καταβαλλόμενου ποσού σύνταξης σε κάθε δικαιούχο χωριστά.

Στις περιπτώσεις καταβολής στο ίδιο πρόσωπο δύο συντάξεων από το Δημόσιο, η κατά περίπτωση μείωση διενεργείται επί της κάθε σύνταξης χωριστά.

6) Οι περικοπές του νόμου 4051/12

Με το νόμο 4051/12 επιβάλλονται νέες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος είχε αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο του 2012. Μειώνονται 12% οι κύριες συντάξεις άνω των 1300 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές, συντάξεις κάτω των 250 ευρώ αυτές μειώθηκαν κατά 10%. Για ποσά από 251 έως 300 ευρώ η μείωση ήταν 15% και για ποσά άνω των 300 ευρώ η μείωση ήταν 20%.

Το ποσό της κύριας σύνταξης που εναπομένει μετά την παρακράτηση των προηγούμενων κρατήσεων των νόμων 3865/10, 4002/11 και 4024/11, και υπερβαίνει τα 1.300,00 €, υπόκειται σε μείωση κατά 12%.

Εξαιρούνταν της μείωσης :• Όσοι λαμβάνουν με την σύνταξή τους επίδομα ανικανότητας• Όσοι πολεμικοί συνταξιούχοι λαμβάνουν το επίδομα ανικανότητας των άρθρ. 100 έως

104 του Κώδικα Πολεμικών Συνταξιούχων • Όσοι συνταξιούχοι (από ίδιο δικαίωμα ή και μεταβίβαση) έχουν παιδί ή ανάπηρο σύζυγο

με ποσοστό 80% και άνω.• Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες

από τρομοκράτες • Όσοι συνταξιούχοι, γενικά, είναι ανίκανοι για την άσκηση κάθε βιοποριστικού

επαγγέλματος κατά ποσοστό 80% και άνω • Όσοι εξ΄ιδίου δικαιώματος λαμβάνουν πολεμική σύνταξη

Στις περιπτώσεις που στην σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, η μείωση διενεργείται επί του καταβαλλόμενου ποσού σύνταξης σε κάθε δικαιούχο χωριστά.

Με βάση το άρθρου 6 του νόμου 4051/2012 και με την εγκύκλιο του ΙΚΑ αρ. 41/16-5-2012 τα ποσά των μηνιαίων επικουρικών συντάξεων που καταβάλλονται από το ΕΤΕΑΜ,


10

μειώνονται αναδρομικά από την 1/1/2012 ως εξής:Μείωση επικουρικών συντάξεων έως και 20% • Για επικουρικές συντάξεις έως 250 ευρώ το ποσοστό μείωση είναι 10% • Για επικουρικές συντάξεις από 250 έως 300 ευρώ το ποσοστό μείωσης είναι 15% • Για επικουρικές συντάξεις από 300 ευρώ και άνω το ποσοστό μείωσης είναι 20%. Τα ποσοστά της μείωσης υπολογίζονται στο συνολικό ποσό της σύνταξης.Σε περίπτωση καταβολής από το ΕΤΕΑΜ περισσότερων της μίας σύνταξης, οι μειώσεις υπολογίζονται σε κάθε σύνταξη χωριστά.

7) Νέες μειώσεις-Οριστική κατάργηση των δώρων

Ο νόμος 4093/12 φέρνει μειώσεις τόσο σε κύριες όσο και σε επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2013. Αυτή τη φορά η μείωση υπολογίστηκε επί του συνόλου του εισοδήματος του συνταξιούχου από κύρια και επικουρικές συντάξεις. Τα ποσά από 1.000-1.500 ευρώ υπέστησαν μείωση 5%, 1.500-2.000 μείωση 10%, από 2.000-3.000 μείωση 15%, και ποσά από 3.000 ευρώ και άνω, μείωση 20%. Επίσης, καταργήθηκαν τα επιδόματα δώρων στις κύριες και τα δώρα στις επικουρικές.Η μηνιαία σύνταξη ή το άθροισμα των μηνιαίων συντάξεων (κυρίων, επικουρικών και μερισμάτων) που υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ, μειώνονται ως εξής:• Από 1.000,00 ευρώ έως και 1.500,00 ευρώ, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 5%. Το

ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.000,01 ευρώ.• Από 1.500,01 ευρώ έως και 2.000,00 ευρώ, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 10%.

Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.425,01 ευρώ.• Από 2,000,01 ευρώ έως και 3.000,00 ευρώ, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 15%.

Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.800,01 ευρώ.• Από 3.000,01 ευρώ και άνω, μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 20%. Το ποσό που

απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 2.550,01 ευρώ.

Για τον προσδιορισμό του ποσοστού μείωσης λαμβάνεται υπόψη μόνο το ποσό της μηνιαίας βασικής σύνταξης αφαιρουμένων των παρακρατήσεων των νόμων 3865/10, 4002/11, 4024/11 και 4051/12.

Εξαιρούνταν της ανωτέρω μείωσης : • Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.• Όσοι εξ΄ ιδίου δικαιώματος και οι οικογένειές τους λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες

από τρομοκράτες

Με τον ίδιο νόμο καταργήθηκαν οριστικά το επίδομα των 800 ευρώ που είχε αντικαταστήσει τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και το επίδομα αδείας. Η κατάργηση τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2013 και αφορούσε τους συνταξιούχους κύριας και επικουρικής ασφάλισης όλων των κλάδων.

Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσαν όσοι τυγχάνει να λαμβάνουν το εξωϊδρυματικό επίδομα, οι οποίοι δεν υπέστησαν μείωση, τα δώρα όμως επιμερίστηκαν σε δωδεκάμηνη βάση προσαυξάνοντας τη μηνιαία σύνταξη τους.

8) Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στο ΕΤΕΑ

Toν Ιούλιο του 2014 εφαρμόστηκε ο νόμος 4254/12 που προέβλεπε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑ. Όσοι είχαν ενταχθεί τότε στο υπερ-επικουρικό ταμείο υπέστησαν οριζόντιες μειώσεις της τάξης του 5,2%. Το μέτρο αφορούσε περίπου 1,6 εκατομμύρια συνταξιούχους. Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος είναι


11

ένας συντελεστής που αφορά τα ασφαλιστικά ταμεία και συγκεκριμένα την εξυγίανση τους. Ουσιαστικά προβλέπει ότι τα ταμεία πρέπει να προσαρμόζουν τις παροχές τους (έξοδα), σε σχέση με τις εισφορές τους (έσοδα) ώστε να μην δημιουργείται έλλειμμα. Αυτό γίνεται για να είναι βιώσιμα τα ταμεία και να μην κλείσουν. Για αυτό άλλωστε η ρήτρα αυτή είναι γνωστή και ως συντελεστής βιωσιμότητας. Έτσι με τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος τα ταμεία θα καλύπτουν τις παροχές τους από ίδια έσοδα χωρίς ανάγκη κρατικής χρηματοδότησης. Αυτό σημαίνει ότι στα ταμεία που εμφανίζουν έλλειμμα, θα γίνεται περικοπή συντάξεων, εφάπαξ κλπ για να μπορούν να καλύπτουν τις υποχρεώσεις τους από τα έσοδά τους και μόνο. Ωστόσο, η συνταγματικότητα του μέτρου αμφισβητείται.

Αποτίμηση των περικοπών την περίοδο 2010-2014Οι περικοπές την περίοδο αυτή είναι έντονα προοδευτικές. Οι πολύ χαμηλές συντάξεις έχουν πληγεί αναλογικά λιγότερο. Εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι υπέστησαν σημαντικές μειώσεις των εισοδημάτων τους. Οι κατηγορίες συνταξιούχων που επλήγησαν κυρίως έχουν πληρώσει υψηλές εισφορές για πολλά χρόνια. Η πολύ έντονα προοδευτική δομή των περικοπών ανατρέπει την όποια ανταποδοτικότητα. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα ουσιαστικά να τιμωρείται η συνέπεια του ασφαλισμένου στην καταβολή των εισφορών του.

Ανατρέπονται απροειδοποίητα προγραμματισμοί ζωής των ηλικιωμένων. Πρόκειται για τους ανθρώπους που πλήττονται κυρίως και από άλλα μνημονιακά μέτρα, όπως τη φορολογία των ακινήτων. Οι συντάξεις που λαμβάνουν είναι κατά πολύ μειωμένες σε σχέση με τις αρχικές. Η αλλαγή στη ζωή τους υπήρξε βίαιη και αυθαίρετη.

Η αυθαιρεσία είναι ίσως και το μεγαλύτερο διαχρονικό πρόβλημα. Οι περικοπές δεν προέκυψαν από σχεδιασμό ή συζήτηση. Στον δημόσιο διάλογο υπήρξε σειρά δεσμεύσεων εκ μέρους των κυβερνώντων διαχρονικά πως δεν θα γίνονταν περαιτέρω μειώσεις, κάθε φορά όμως, ερχόταν μια ακόμα να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες.

O βασικός λόγος ύπαρξης του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι η εξασφάλιση ενός βιοτικού επιπέδου στα γηρατειά. Οι περικοπές σε αυτές τις ηλικίες γίνονται χωρίς να υπάρχει περιθώριο αντίδρασης και ανάκτησης του χαμένου εισοδήματος για καθαρά βιολογικούς λόγους. Η ανασφάλεια επιτείνεται, καθώς το φαινόμενο τείνει να μετεξελιχθεί για τους συνταξιούχους σε ένα βαρέλι δίχως πάτο.

9) Οι περικοπές σε Μνημόνιο 3 και νόμο Κατρούγκαλου

Το τρίτο μνημόνιο ήρθε για να συνεχίσει τις περικοπές των δύο προηγούμενων. Οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνούν το 30% για συντάξεις που το άθροισμα κύριας και επικουρικής ξεπερνά τα 1.300 ευρώ μεικτά. Οι κύριες συντάξεις έχουν μειωθεί άλλες δύο φορές. Η πρώτη είναι επιβάρυνση από την αύξηση κατά 2% των εισφορών στον κλάδο υγείας και η δεύτερη από τη μείωση του αφορολόγητου. Αυξήθηκαν οι εισφορές υπέρ ΕΟΠΥΥ στις κύριες και της επιβολής εισφοράς στις επικουρικές. Συγκεκριμένα, οι εισφορές αυξήθηκαν κατά 2 μονάδες (από 4% σε 6%) επί του ποσού των κύριων συντάξεων, πριν από τις περικοπές που ξεκίνησαν το 2010. Στις επικουρικές, επιβλήθηκε εισφορά 6% επί του ποσού μετά των περικοπών. Στις επικουρικές βέβαια, επιβλήθηκε εισφορά υγείας και στις περιπτώσεις δεύτερης επικουρικής, καθώς και στις επικουρικές που δίνονται λόγω θανάτου. Το ΕΚΑΣ καταργήθηκε για 158.000 χαμηλοσυνταξιούχους και η παροχή θα καταργηθεί σταδιακά το 2020 για 370.000 χαμηλοσυνταξιούχους.


12

Όπως αναφέρθηκε ήδη το κούρεμα σε κύριες και επικουρικές, όταν το άθροισμά τους ξεπερνά τα 1.300 ευρώ μεικτά ξεπερνά το 30% και σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει και το 35%. Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν σε σταδιακή κατάργηση των επικουρικών συντάξεων. Παράλληλα, ανοίγει η «πόρτα» σε κάθε υπουργό για μειώσεις σε συντάξεις άνω των 1000 ευρώ, ενώ ο συντελεστής βιωσιμότητας των επικουρικών ταμείων (πρώην ρήτρα μηδενικού ελλείμματος) επιβάλει την μη χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ουσιαστικά από εδώ και στο εξής θα υφίσταται ένας μόνιμος μηχανισμός μείωσης συντάξεων, ο οποίος μπορεί να μεταβάλει τα ποσά που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι ανάλογα με τις ανάγκες. Η μείωση των συντάξεων θα εξαρτάται από τα έσοδα των ταμείων, τον αριθμό των συνταξιούχων και τις εισφορές που καταβάλλονται. Επίσης, προβλέπεται πως δεν θα πραγματοποιηθεί καμία αύξηση στις συντάξεις έως το 2022.

Η εθνική και η αναλογική σύνταξη Ο νόμος θεσπίζει την εθνική σύνταξη που θα είναι 384 με 20 έτη εργασιακού βίου. Το ποσό αυτό θα μειώνεται κατά 2% για κάθε έτος πρόωρης συνταξιοδότησης. Η εθνική σύνταξη θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό ενώ με 15 έτη εργασίας ο συνταξιούχος θα λαμβάνει 345 ευρώ μείωση 10%. Στα 16 έτη ασφάλισης θα είναι 353 ευρώ μείωση 8%. Στα 17 έτη ασφάλιση θα είναι 361 ευρώ μείωση 6%. Στα 18 έτη θα είναι 368 ευρώ μείωση 4% ενώ στα 19 έτη ασφάλισης η εθνική σύνταξη διαμορφώνεται στα 376 ευρώ μείωση 2%.

Από εκεί και πέρα η σύνταξη θα είναι αναλογική. Το αναλογικό τμήμα της σύνταξης θα αποτελεί το 55% του μέσου όρου των μισθών στο συνόλου του εργασιακού βίου. Προβλέπεται ακόμη, «πέναλτι» -6% το χρόνο για πρόωρη συνταξιοδότηση. Θα δίνεται στα 67 με 15 έτη ασφάλισης και πλήρης στα 62 με 40 έτη ασφάλισης.

Το ΕΚΑΣ χάνεται για 300.000 χαμηλοσυνταξιούχους σταδιακά έως το 2019. Για συνταξιούχο με εισόδημα 7.216 θα χορηγούνται 230 ευρώ το μήνα. Για εισόδημα από 7.216 έως 7.518 ευρώ θα χορηγούνται 172,5 ευρώ. Για εισόδημα 7.518,01 έως 7.720 ευρώ θα χορηγούνται 115 ευρώ. Για εισόδημα 7.720,01 έως 7.972 θα χορηγούνται 57,5 ευρώ.

Όλες οι μειώσεις που επιβλήθηκαν από το 2010 παραμένουν σε ισχύ. Η σύνταξη θα χορηγείται σε 12 μήνες και τα δώρα καταργούνται οριστικά.

Το εφάπαξ μειώνεται από 14% έως 22,7%. Όσοι βγήκαν στη σύνταξη πριν το 2014 χάνουν από 3.000 έως 5.000 ευρώ. Όσοι συνταξιοδοτήθηκαν αργότερα χάνουν και τους τόκους για τα χρήματα που κατέβαλαν.

284.000 συνταξιούχοι του Δημοσίου χάνουν το 1/3 του μερίσματος που λαμβάνουν από το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων. Η μείωση ξεκινά από τα 100 και φτάνει τα 250 ευρώ μηνιαίως. Το μέρισμα δίνεται πλέον κάθε τρίμηνο με μείωση 32%.

Οι νέοι συνταξιούχοι στο στόχαστρο Οι συντάξεις εκείνων που υπέβαλαν αίτηση μετά τις 13/5/2015 όταν και εφαρμόστηκε ο νόμος Κατρούγκαλου, θα είναι μειωμένες έως και 40% σε σχέση με ότι συνέβαινε μέχρι τότε. Οι νέες συντάξεις δεν θα έχουν επιδόματα, ενώ τα ποσοστά αναπλήρωσης για ποσά άνω των 1000 ευρώ και άνω των 25 ετών εργασίας θα είναι πολύ χαμηλά. Για τους νέους συνταξιούχους καταργείται το επίδομα συζύγου, ενώ τα οικογενειακά επιδόματα θα χορηγούνται πλέον από τον ΟΓΑ.


13

Τι ισχύει για όσους ήδη λαμβάνουν σύνταξη Ο επανυπολογισμός των συντάξεων δεν θα θίξει, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο νόμος και τουλάχιστον προς το παρόν όσους ήδη λαμβάνουν σύνταξη. Όμως, ο επανυπολογισμός ουσιαστικά «νομιμοποιεί» τις προηγούμενες περικοπές, αφού θα γίνει με βάση αυτές. Οι συντάξεις θα επανυπολογιστούν με τα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης που προβλέπει ο νέος νόμος. Αν η νέα σύνταξη που θα προκύψει είναι μικρότερη από τη σημερινή, η διαφορά που προκύπτει θα συνεχίσει να καταβάλλεται ως «προσωπική διαφορά». Ουσιαστικά οι σημερινές συντάξεις χωρίζονται σε τρία τμήματα.

Τριχοτόμηση της σύνταξηςΔείτε τι συμβαίνει με το εξής παράδειγμα: • Συνταξιούχος λαμβάνει σήμερα 1322 ευρώ. Με βάση το νόμο Κατρούγκαλου πρέπει να

λαμβάνει 384 ευρώ εθνική σύνταξη και 627 ευρώ αναλογική σύνταξη με βάση τις εισφορές που κατέβαλε. Το άθροισμά τους φτάνει τα 1011 ευρώ. Η προσωπική διαφορά προκύπτει από την αφαίρεση του αθροίσματος εθνικής και αναλογική σύνταξης 1011 από το συνολικό ποσό που λαμβάνει σήμερα, δηλαδή από τα 1322. Συνεπώς ο συγκεκριμένος συνταξιούχος θα έχει προσωπική διαφορά 311 ευρώ. Αρκετοί αναλυτές εκτιμούν πως η προσωπική διαφορά θα μπει μελλοντικά στο στόχαστρο των περικοπών. Σε τέτοια περίπτωση οι συνταξιούχοι θα δεχθούν ακόμα ένα ισχυρότατο πλήγμα.

Το «πλαφόν» στις συντάξεις Από την 1η Ιουνίου 2016 ισχύει η μείωση των ατομικών μηνιαίων συντάξεων άνω των 2000 ευρώ μεικτά και των πολλαπλών συντάξεων άνω των 3000 ευρώ καθαρά.

Η καταβολή του ποσού που υπερβαίνει τα ανωτέρω όρια, αναστέλλεται μέχρι τουλάχιστον και την 31η Δεκεμβρίου του 2018. Σε περίπτωση που κάποιος δικαιούται πάνω από μια σύνταξη, το ανώτατο όριο αθροίσματος των συντάξεων υπολογίζεται αφού πρώτα έχει επέλθει η πρώτη μείωση στις ατομικές συντάξεις ως τις 2.000 ευρώ. Για το πλαφόν λαμβάνεται υπόψη το ακαθάριστο ποσό της ατομικής μηνιαίας κύριας σύνταξης συμπεριλαμβανομένων των πάσης φύσεως προσαυξήσεων (επίδομα τέκνων, συζύγου), επιδόματος απόλυτης αναπηρίας, εξωϊδρυματικού επιδόματος, ειδικής προσαύξησης ΤΣΜΕΔΕ, προσαύξησης μονοσυνταξιούχων ΤΣΑΥ, αφαιρουμένων των μειώσεων-κρατήσεων με βάση τις διατάξεις των προηγούμενων μνημονιακών νόμων. Το ίδιο ισχύει και για τις επικουρικές συντάξεις.

Στο ποσό που προκύπτει μετά από αυτές τις μειώσεις υπολογίζεται η κράτηση Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και η κράτηση του νόμου 3986/11.

Το καθαρό προ φόρου ποσό σύνταξης που προκύπτει σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, δεν μπορεί να υπερβαίνει το αντίστοιχο ποσό που καταβαλλόταν πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016.

Συνταξιούχος άνω των 60 ετών με κύρια σύνταξη 2.465,67 € (της οποίας το καθαρό προ φόρου ποσόν ισούται με 1.913,24 € ). Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το ποσό αυτής της ατομικής μηνιαίας κύριας σύνταξής του περιορίζεται σε 2.000 €. Στο ποσό των 2.000 € εφαρμόζονται οι κρατήσεις για Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (6% 2000 = 120 €), η εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης [(2000 – 120) 6% = 112,80 €]. Το καθαρό προ φόρου ποσό ανέρχεται, τελικά, σε 2.000-120-112,80 = 1.767,20 €


14

Σε συνταξιούχο που ελάμβανε σύνταξη 2.015,80 € (της οποίας το καθαρό προ φόρου ποσόν ισούται με 1.644,06 €), το καθαρό προ φόρου ποσόν μετά την εφαρμογή του μέτρου (1.767,20 €) υπερβαίνει το καθαρό προ φόρου ποσόν πριν την εφαρμογή του μέτρου (1.644,06 €) και συνεπώς, ο συνταξιούχος θα συνεχίσει να λαμβάνει ως σύνταξη το ποσό πριν την εφαρμογή του μέτρου, δηλ. 1.644,06 €.

Σε ότι αφορά συνταξιούχο που λαμβάνει δύο συντάξεις και ξεπερνά τα 3000 ευρώ έχουμε τα έξης: Έστω ότι λαμβάνει από την πρώτη στο καθαρό ποσό προ φόρου των 1.767,20 ευρώ και η δεύτερη σύνταξη ανέρχεται στο καθαρό ποσό προ φόρου των 1.350 €. Στην περίπτωση αυτή το άθροισμα του καθαρού ποσού (προ φόρου) των δύο καταβαλλομένων συντάξεων ανέρχεται σε 3.117,20 € (1.767,20€ + 1.350€). Το ποσό αυτό υπερβαίνει το ανώτατο όριο των συντάξεων (3.000€) κατά 117,20€. Επομένως, το σύνολο του καθαρού ποσού προ φόρου των δύο συντάξεων θα περιορισθεί στο ποσό των 3.000€, με αναλογικό επιμερισμό του ποσού των 117,2€ σε αυτές. Έτσι η πρώτη σύνταξη θα μειωθεί κατά 66,44€, και η δεύτερη κατά 50,76 €.

Αποτίμηση περικοπών περιόδου 2015-2017Την περίοδο 2010-2014 επλήγησαν βάναυσα όσοι ήδη λάμβαναν σύνταξη, το Μνημόνιο 3 και ο νόμος Κατρούγκαλου συνεχίζουν τις βαριές περικοπές στους συνταξιούχους, πλήττουν όμως, ευθέως τους νέους και τους μελλοντικούς συνταξιούχους. Οι νέες συντάξεις θα μείνουν καθηλωμένες σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις σημερινές. Επιπλέον, τιμωρούνται όσοι με συνέπεια καταβάλουν τις εισφορές τους και όσοι πληρώνουν περισσότερο. Εάν κάποιος καταβάλει 8.000 ευρώ κατ’ έτος για εισφορές και ένας άλλος καταβάλει 3.000 ευρώ και οι δύο με 20 έτη ασφάλισης θα ξεκινήσουν από την ίδια βάση που είναι τα 384 ευρώ της εθνικής σύνταξης. Στο αναλογικό τμήμα της σύνταξης όμως, χαμένος θα είναι εκείνος που καταβάλει πιο υψηλές εισφορές, αφού οι συντελεστές αναπλήρωσης είναι χαμηλότεροι από εκείνους των χαμηλόμισθων. Συνεπώς πρόκειται για κατάφωρη αδικία που ανοίγει το δρόμο για προσφυγές στη δικαιοσύνη.

Γιατί οι περικοπές στις συντάξεις είναι αντισυνταγματικές; Οι περικοπές προσκρούουν σε μια σειρά αρχών του Συντάγματος. Ουκ ολίγες είναι οι αποφάσεις της δικαιοσύνης τα τελευταία χρόνια που δικαίωσαν συνταξιούχους. Τόσο το Συμβούλιο της Επικρατείας, όσο και το Ελεγκτικό Συνέδριο δικαίωσαν τους προσφεύγοντες κατά των περικοπών, λειτουργώντας σε κάποιες περιπτώσεις και «πιλοτικά» για πολλές εκκρεμείς δίκες. Ωστόσο, τα αναδρομικά θα διεκδικήσουν σίγουρα και σε περίπτωση δικαίωσης θα εισπράξουν, μόνο όσοι προσφύγουν και δικαιωθούν.

Ο συνταγματικός πυρήνας κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος Σύμφωνα με το ΣτΕ (αποφάσεις Ολομέλειας, 2287-8/2015), το άρθρο 22 του Συντάγματος ορίζει πως τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους», ότι «Οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει … να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας..». Το ίδιο άρθρο κατοχυρώνει το θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων και ανάγει τη μέριμνα για την προαγωγή του σε σκοπό του Κράτους. Βασικό περιεχόμενο της εν λόγω ασφάλισης αποτελεί η, έναντι καταβολής εισφοράς, προστασία του ασφαλισμένου από την ασθένεια, την αναπηρία και το γήρας. Οι παράγοντες αυτοί (ασφαλιστικός κίνδυνος) αναιρούν την ικανότητά του ατόμου να εργάζεται και συνεπώς υποβαθμίζουν τις συνθήκες διαβιώσεώς του. Εφ’ όσον επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος, ο ασφαλισμένος παύει να καταβάλλει εισφορές και αποκτά, κατ’ αρχήν, αξίωση


15

έναντι του ασφαλιστικού φορέα να του χορηγήσει παροχή, η οποία, χωρίς να απαιτείται να αντιστοιχεί ευθέως σε καταβληθείσες εισφορές του ή να αντισταθμίζει πλήρως την απώλεια του εισοδήματός του, πρέπει να είναι ικανή να του εξασφαλίσει ικανοποιητικό επίπεδο διαβιώσεως, όσο το δυνατόν εγγύτερο προς εκείνο που είχε κατακτήσει κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου». Συνεπώς το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, επισημαίνει πως η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει αυτό που αποτελεί τον συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, δηλαδή τη χορήγηση στο συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει, με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τους όρους όχι μόνο της φυσικής του υποστάσεως (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων) αλλά και της συμμετοχής του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν απέχει ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού βίου.

Κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση Η κοινωνική ασφάλιση είναι υποχρεωτική και παρέχεται αποκλειστικώς από το κράτος. για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Ειδικότερα, επισημαίνει η Ολομέλεια του ΣτΕ η παροχή της κοινωνικής ασφάλισης από το κράτος συνιστά εγγύηση προς όσους υποχρεωτικώς ασφαλίζονται ή καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές σε αντίθεση με τους επιχειρηματικούς κινδύνους που συνδέονται με την άσκηση της ασφαλιστικής λειτουργίας από ιδιωτικούς φορείς.

Στις ίδιες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας αναφέρεται: «η κρατική μέριμνα για την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση περιλαμβάνει και τη μέριμνα για τη βιωσιμότητά τους χάριν και των επομένων γενεών, μέριμνα η οποία εκδηλώνεται, μεταξύ άλλων, με τη θέσπιση ρυθμίσεων για την προστασία και την αξιοποίηση της περιουσίας τους και την επωφελή διαχείριση των αποθεματικών τους, με τον καθορισμό εκάστοτε των οικείων συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων, με την πρόβλεψη κοινωνικών πόρων, και, κυρίως, με την απ’ ευθείας συμμετοχή στην χρηματοδότηση των εν λόγω φορέων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού. Και τούτο διότι, εφ’ όσον καθιερώνει υποχρέωση των εργαζομένων και των εργοδοτών τους να καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές. Το κράτος, ως εγγυητής, οφείλει να διασφαλίζει την επάρκεια των παροχών και τη βιωσιμότητα των οικείων ασφαλιστικών οργανισμών. Στην ετυμηγορία του Ανώτατο Ακυρωτικό δικαστήριο λοιπόν, επισημαίνει πως η μέριμνα του κράτους για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης περιλαμβάνει και την απευθείας χρηματοδότησή τους από τον προϋπολογισμό. Η Ολομέλεια του ΣτΕ μάλιστα χαρακτηρίζει «συνταγματικώς μη ανεκτή» την αντίληψη ότι το κράτος ρυθμίζει απλώς και οργανώνει την κοινωνική ασφάλιση χωρίς ταυτόχρονα να υποχρεούται να συμμετέχει στη χρηματοδότηση των οργανισμών κοινωνικής ασφαλίσεως ή ότι η υποχρέωση αυτή μπορεί να αναπληρώνεται με παροχές προνοιακού χαρακτήρα, καθώς και ότι η διασφάλιση της βιωσιμότητας των εν λόγω οργανισμών απόκειται στους ίδιους τους ασφαλισμένους, συναρτώμενη, προεχόντως ή και αποκλειστικώς, με την μαθηματική σχέση μεταξύ καταβαλλόμενων εισφορών και χορηγούμενων παροχών.

Σύμφωνα με την (ΣτΕ ολομ. 2287/2015) το Σύνταγμα επιβάλει στο κράτος όταν λαμβάνονται μέτρα περικοπής των συντάξεων να προβαίνει «σε ειδική και εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, από την οποία να προκύπτει εφ΄ ενός μεν ότι η περικοπή συντάξεων είναι πράγματι πρόσφορος αλλά και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος της βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφάλισης εν όψει των παραγόντων που το προκάλεσαν, έτσι ώστε η λήψη των μέτρων αυτών να είναι σύμφωνη με τις συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη, αφ΄ ετέρου δε ότι οι επιπτώσεις από τα μέτρα αυτά στο βιοτικό επίπεδο των πληττομένων προσώπων,


16

συνδυαζόμενες με άλλα τυχόν ληφθέντα μέτρα (φορολογικά κ.ά.), αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της δεδομένης συγκυρίας, δεν έχουν αθροιστικά αποτέλεσμα τέτοιο που να οδηγεί σε ανεπίτρεπτη, παραβίαση του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος σε κοινωνική ασφάλιση». Τότε εξετάστηκε η προσφυγή συνταξιούχων του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Η Ολομέλεια λοιπόν έκρινε ότι πριν τις περικοπές που έγιναν το 2012 (ν. 4093/12 και 4051) δεν προηγήθηκε επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις που θα υπάρχουν στο βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων από τις περικοπές των συντάξεων, αλλά και την αναγκαιότητα των περικοπών αυτών. Στις περιπτώσεις της απειλής κατάρρευσης της οικονομίας η κυβέρνηση μπορεί με αιτιολογημένη εκτίμηση της σοβαρότητας της κατάστασης, τον άμεσο χαρακτήρα απειλής και την αναγκαιότητα άμεσης αντιμετώπισης της κατάστασης, να προβεί σε περικοπές των συντάξεων, χωρίς να προηγηθεί η επίμαχη μελέτη.

Και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα που θα ληφθούν, υπογραμμίζει η Ολομέλεια του ΣτΕ, «δεν παρίστανται προδήλως απρόσφορα ή μη αναγκαία και ότι δεν υφίστανται σοβαρές ενδείξεις ότι υπερβαίνουν το όριο θυσίας των θιγομένων από αυτά, πάντως δε, ενόσω εξακολουθεί να συντρέχει στην ίδια ένσταση ο κατεπείγων λόγος που υπαγόρευσε την επιβολή τους».

Με γνώμονα όσα εκτέθηκαν ήδη, η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές και αντίθετες στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) με οριακή πλειοψηφικά (14 υπέρ έναντι 11 κατά), τις περικοπές των συντάξεων κυρίων και επικουρικών του ιδιωτικού τομέα που έγιναν το 2012.

Νεότερη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ (660/16) παγίωσε τις αποφάσεις που έκριναν αντισυνταγματικές τις περικοπές (των Ν. 4051 και Ν. 4093/12, για σχεδόν όλες τις κατηγορίες συνταξιούχων, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ειδικών μισθολογίων), με την πιο πρόσφατη αυτή απόφαση επισημαίνεται πως θεωρείται αυτονόητη η υποχρεωτική επαναφορά των συντάξεων στα επίπεδα του Ιουλίου του 2012.

ΕΣ: Αντισυνταγματική η Εισφορά Αλληλεγγύης ΣυνταξιούχωνΤον Φεβρουάριο του 2017 η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων αντισυνταγματική. Η συγκεκριμένη εισφορά επιβλήθηκε με σειρά μνημονιακών νόμων στους συνταξιούχους του δημόσιου τομέα και των «ειδικών μισθολογίων», δηλαδή σε δικαστικούς λειτουργούς, ένστολους, διπλωμάτες, πανεπιστημιακούς, ιατρούς ΕΣΥ και όχι μόνο.

Με τη δημοσίευση της απόφασης (244/2017) η πολιτεία οφείλει να σταματήσει την είσπραξή της ΕΑΣ από τον επόμενο μήνα, κάτι που θα επέφερε έμμεση αύξηση συντάξεων, αν και είχε υποστηριχθεί παλαιότερα πως θα προωθηθεί νομοθετική ρύθμιση για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα που θα προέκυπτε μελλοντικά.

Το Δημόσιο δεν θα καταβάλει τα αναδρομικά σε βάθος 5ετίας, καθώς θα τα εισπράξουν μόνο όσοι είχαν την πρόνοια να προσφύγουν στα δικαστήρια, περιμένοντας την «πιλοτική» απόφαση, που ανάβει «πράσινο φως» σε συνταξιούχους πολλών εκκρεμών δικών.

Η Ολομέλεια Ελεγκτικού Συνεδρίου δέχθηκε με ευρεία πλειοψηφία (25-9 ψήφοι) την αντισυνταγματικότητα των νόμων που έφεραν την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και πρόβλεψαν την αύξησή της αργότερα (ν. 3863/10, 3865/10, 3896/11, 4002/11), ενώ σε νεότερη διάσκεψη δέχθηκε, με οριακή πλειοψηφία (15-12 ψήφοι), ότι η αντισυνταγματικότητα για όσους δεν προσέφυγαν δικαστικά θα ίσχυε από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του Ελεγκτικού Συνεδρίου και δεν θα είχε αναδρομική εφαρμογή.


17

Τυχόν αναδρομικότητα θα προκαλούσε μια «μαύρη τρύπα» στα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς θα σήμαινε επιστροφή τουλάχιστον 1-2 δισ. ευρώ, αφού η παρακράτηση είχε ισχύ από το 2010. Για αυτό και δύσκολα δίνονται τα αναδρομικά σε συνταξιούχους, οι οποίοι δεν έχουν προσφύγει οι ίδιοι στη δικαιοσύνη.

Στην πιλοτική απόφαση, άνω των 150 σελίδων, που αφορά τη συνέχιση της παρακράτησης μέχρι τις μέρες μας με νεότερες πράξεις, το Ελεγκτικό Συνέδριο δέχεται πως οι νόμοι που επέβαλαν την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και την αύξησαν θίγουν συνταγματικές αρχές που αφορούν την ισότητα στα δημόσια βάρη, την αναλογικότητα, την προστατευόμενη εμπιστοσύνη προς το κράτος, την κοινωνική ασφάλιση.

Η απόφαση τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι η ΕΑΣ ως αμιγές μέτρο διαταμειακής - διαγενεακής αλληλεγγύης, ανεξάρτητο της νομοθετικής στόχευσης για εν ευρεία εννοία ανταποδοτικότητα, αντιβαίνει στις συνταγματικές αρχές της ισότητας στα δημόσια βάρη και της αναλογικότητας, καθώς δεν αιτιολογείται επαρκώς η επιβολή καθ’ εαυτήν του επίμαχου βάρους αποκλειστικά στους συνταξιούχους της παρούσας γενεάς τόσο του Δημοσίου όσο και των λοιπών Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, ως ενιαίας κατηγορίας, εν όψει του ότι το μέτρο υπερβαίνει τα όρια του συνταξιοδοτικού σχήματος και των κατ’ ιδίαν ασφαλιστικών κοινοτήτων, στις οποίες ανήκουν οι βαρυνόμενοι.

Επίσης δεν αιτιολογείται επαρκώς ούτε η εσωτερική διαρρύθμιση της οικείας εισφοράς, σχετικά με τον καθορισμό του ύψους και των συντελεστών της ΕΑΣ, καθιστώντας έτσι μη εφικτό και τον σχετικό δικαστικό έλεγχο.

Κατά το ΕΣ, οι δυσμενείς ασφαλιστικοί δείκτες (που παρουσιάζονται στις αιτιολογικές εκθέσεις των νόμων) και η διατάραξη της ασφαλιστικής ισορροπίας και μάλιστα της αναλογίας ανάμεσα σε ενεργούς ασφαλισμένους-συνταξιούχους αποτελούν λόγους που μπορούν να δικαιολογήσουν μόνο κατ’ αρχήν την αναγκαιότητα λήψης μέτρων (περικοπή συνταξιοδοτικών δαπανών, αύξηση εσόδων του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος).

Δεν μπορούν, όμως, να δικαιολογήσουν την επίρριψη του σχετικού γενικευμένου κοινωνικοασφαλιστικού βάρους στην κατηγορία των συνταξιούχων, που εμφανίζουν και εγγενή δυσχέρεια αναπλήρωσης του εισοδήματός τους σε σχέση με τους ενεργούς.

Επίσης, το ΕΣ παρατηρεί ότι η ΕΑΣ δεν αποτελεί έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο προς ελάφρυνση του προϋπολογισμού, αλλά παρέμβαση διαρθρωτικού χαρακτήρα υπό τη μορφή πάγιου μηχανισμού χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης, στο πλαίσιο της κοινωνικοασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων των ν. 3863 και 3865/10.

Ωστόσο, η έλλειψη ώριμης, πλήρους και επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης, από την οποία να προκύπτει το αναγκαίο και πρόσφορο τόσο της επιβολής της ΕΑΣ όσο και του ύψους της για τη βιωσιμότητα του συστήματος, παραβιάζει τη συνταγματική υποχρέωση για διασφάλιση της αναλογιστικής και οικονομικής βιωσιμότητας του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, αλλά και τη συνταγματική αρχή της ασφάλειας δικαίου.

Το ΕΣ τονίζει ακόμα ότι παραβιάζει την αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη η ομοιόμορφη μεταχείριση αφενός των συνταξιούχων του Δημοσίου, πρώην δημοσίων λειτουργών, υπαλλήλων, στρατιωτικών και όσων λαμβάνουν σύνταξη με αυτό το σύστημα συνταξιοδότησης και αφετέρου των κοινών ασφαλισμένων των ΦΚΑ, αλλά και η θεσμοθέτηση υποχρέωσης για την πρώτη κατηγορία να συμβάλει με το επίμαχο διαταμειακό βάρος στη βιωσιμότητα του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος.

Κι αυτό γιατί οι δημόσιοι λειτουργοί, υπάλληλοι, στρατιωτικοί κλπ., όταν συνταξιοδοτούνται συνιστούν ιδιαίτερη κατηγορία, που δεν μετέχει στους κινδύνους του κοινωνικοασφαλιστικού


18

συστήματος υπό την ιδιότητα του ασφαλισμένου και ευθέως ωφελουμένου από την ύπαρξή του, η όποια δε επιβάρυνσή τους με σκοπό τη χρηματική ενίσχυση του συγκεκριμένου τομέα της κρατικής δράσης και την κάλυψη των ελλειμμάτων του ή για την καταβολή μελλοντικών συντάξεων, πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο εθνικής-κοινωνικής αλληλεγγύης και με βάση την ισότητα ενώπιον των δημοσίων βαρών.

Συνοψίζοντας η Ολομέλεια του ΣτΕ σε μια σειρά αποφάσεων έχει υποστηρίξει τα εξής:

• Οι περικοπές πρέπει να επιτρέπουν τη διαβίωση του συνταξιούχου με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντάς του όχι μόνο τα στοιχειώδη για τη φυσική του υπόσταση (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων) αλλά και τη συμμετοχή του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν θα απέχει ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού του βίου.

• Το Σύνταγμα επιβάλλει στο κράτος να εξασφαλίζει στον συνταξιούχο ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, κοντά σε εκείνο του εργασιακού του βίου.

• Η κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση δεν εξαντλείται μόνο στην άσκηση εποπτείας των ασφαλιστικών φορέων, αλλά την προστασία και αξιοποίηση της περιουσίας τους, επωφελή διαχείριση των αποθεματικών τους, πρόβλεψη κοινωνικών πόρων και επαρκή χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό

• Σε περιόδους εξαιρετικά δυσμενών δημοσιονομικών συνθηκών επιτρέπονται μειώσεις συνταξιοδοτικών παροχών, αλλά ύστερα από ειδικές μελέτες, και όχι απεριόριστα, ώστε να μη θίγονται ο πυρήνας του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος και η ισότητα στην κατανομή των βαρών.

• Οι ειδικές μελέτες πρέπει να συνεκτιμούν τις επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων σε συνδυασμό με άλλα μέτρα (φορολογικά κ.λπ.) αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοκονομικών συνθηκών, ώστε να μην οδηγούν αθροιστικά σε παραβίαση του πυρήνα της κοινωνικής ασφάλισης. Απουσία τέτοιων μελετών μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο στην ακραία περίπτωση όπου απειλείται κατάρρευση της οικονομίας της χώρας και χρειάζονται κατεπείγοντα μέτρα, που, πάντως, δεν πρέπει να υπερβαίνουν το όριο θυσίας των θιγομένων.

• Όταν ο νομοθέτης παίρνει μέτρα περικοπής συντάξεων εν όψει της συνταγματικής του υποχρέωσης να προβαίνει σε «προγραμματισμό και συντονισμό της οικονομικής δραστηριότητας για εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης», πρέπει να έχει προηγουμένως προχωρήσει σε επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, η οποία θα καταδεικνύει ότι τα μέτρα είναι πρόσφορα και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφάλισης.

Αναδρομικά σίγουρα μόνο για όσους προσφεύγουν στη δικαιοσύνηΟι περικοπές των τελευταίων ετών στις συντάξεις έχουν κριθεί αντισυνταγματικές με σειρά αποφάσεων. Πολλοί συνταξιούχοι όμως, δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κινηθούν για να διεκδικήσουν και να λάβουν πίσω τα χρήματά τους. Το κράτος υποχρεούται να πληρώσει μόνο εκείνους τους συνταξιούχους που έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και δικαιώνονται. Με τον τρόπο αυτό οι περισσότεροι συνταξιούχοι δεν λαμβάνουν τα ποσά που τους οφείλονται. Σε όλα τα μνημόνια προβλέπονται ρήτρες για τις δικαστικές αποφάσεις που επιδικάζουν επιστροφή χρημάτων από το Ελληνικό Δημόσιο. Γιατί ακόμη και οι δανειστές


19

ΜΕΙΩΣΕΙΣ 2012-2016 ΣΕ ΣυνταξΙουχο τραπΕζοϋπαλληλο

ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΕ ΔηΜοΣΙο υπαλληλο:

γνωρίζουν ότι οι δικαστικές αποφάσεις οφείλουν να εφαρμόζονται για όσους έχουν οι ίδιοι προσφύγει στη δικαιοσύνη και δικαιώνονται. Σε κάθε περίπτωση η νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων διαμορφώνεται στην κατεύθυνση αναγνώρισης της αντισυνταγμάτικοτητας των περικοπών σε μισθούς και συντάξεις μόνο για το μέλλον, ώστε να μην τιναχθεί όλο το δημοσιονομικό σύστημα στον αέρα. Η επιστροφή δηλαδή, των αναδρομικών γίνεται δεκτή μόνο για όσους είχαν την πρόνοια να προσφύγουν δικαστικά.

Οι μνημονιακές απώλειες των συνταξιούχων με παραδείγματαΠαράδειγμα 1: Μειώσεις ανά έτος σε συνταξιούχο τραπεζικό

Συνταξιούχος τραπεζοϋπάλληλος βγήκε στη σύνταξη στο τέλος του 2011 με σύνταξη 1.592, 34 ευρώ από το ΙΚΑ. Το συνολικό καθαρό ποσό που έλαβε από κύρια και επικουρική σύνταξη το 2012 ήταν 20.989,7 ευρώ. Το 2014 το συνολικό καθαρό ποσό από συντάξεις έφτασε τα 14.223 ευρώ. Το 2016 το καθαρό ποσό που έλαβε ήταν 13.885,4 ευρώ. To ποσό που του παρακρατήθηκε για την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων το διάστημα αυτό ήταν 3.269,51 ευρώ. Από τις μειώσεις του νόμου 4024/11 ζημιώθηκε 5.537,55 ευρώ, ενώ από τις μειώσεις του νόμου 4093/12 του παρακρατήθηκε στο διάστημα αυτών των ετών το ποσό των 10.258,69 ευρώ. Μόνο για αυτές τις τρεις μειώσεις το συνολικό ποσό που απώλεσε στο διάστημα 2012-2016 φτάνει τα 19.065,75 ευρώ. Πρόκειται για χρήματα τα οποία μπορεί να διεκδικήσει με προσφυγή στη δικαιοσύνη. Εφόσον δικαιωθεί θα αποκαταστήσει τη σύνταξή του ή μέρος αυτής, ενώ θα λάβει και αναδρομικά.

Καθαρό ποσό συντάξεων2012 €20.989,72014 €14.2232016 €13.885,4

2.948,65 το 20101.652,93 το 2016

Μέρισμα ταμείου πολιτικών υπαλλήλωνΣτα 28.020,84 το 2016 από 57.784,02 το 2010

Εισφορά ΑλληλεγγύηςΣυνταξιούχων €3.269,51Μειώσεις N. 4024/11 €5.537,55Μειώσεις N. 4093/12 €10.258,69

Συνολικό ποσό απώλειας €19.065,75

ΕλαΒ

Ε:

ΕχαΣ

Ε:

Παράδειγμα 2: Οι μειώσεις για συνταξιούχο του Δημοσίου

Ανώτατος δημόσιος υπάλληλος με 38 χρόνια υπηρεσίας είχε κύρια σύνταξη 2.948,65 ευρώ το 2010. Πλέον λόγω των παρακρατήσεων εισφορών έχει μειωθεί στα 1.652,93 ευρώ (43,94%) και συνολικά το εισόδημα από όλες τις πρόσθετες συντάξεις, κύρια, επικουρική, μέρισμα από το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων έχει μειωθεί σε ετήσια βάση κατά 51,5% προ φόρου, στα 28.020,84 ευρώ από 57.784,02 ευρώ. Μετά το φόρο η μείωση στο εισόδημά του φτάνει το 60% αφού λαμβάνει πλέον καθαρά ετησίων 22.986,24 ευρώ.


20

Παράδειγμα 3: Οι μειώσεις σε συνταξιούχο ιδιωτικό υπάλληλο το μήνα.

Συνταξιούχος ιδιωτικός υπάλληλος είχε μεικτή κύρια σύνταξη 2.145,46 ευρώ και μεικτή επικουρική 633,56. Ας δούμε αναλυτικά τι μειώσεις έχει μηνιαίως από κάθε μνημονιακή κράτηση που επιβλήθηκε αρχικά στην κύρια σύνταξη. Η κράτηση για την ΕΑΣ φτάνει τα 150,18 ευρώ το μήνα. Οι κρατήσεις του ν. 4024 και 4051 είναι 223,41 ευρώ το μήνα. Η κράτηση του νόμου 4093/12 είναι 265,78 ευρώ το μήνα. Το σύνολο των κρατήσεων μετά την αύξηση της φορολογίας και της εισφοράς ασθενείας είναι 283,24 ευρώ, ενώ το ποσό έναντι που του παρακρατήθηκε από την κύρια σύνταξη για την Ειδική Εισφορά τον Μάιο του 2016 είναι 8,76 ευρώ. Οι μηνιαίες κρατήσεις για τον συγκεκριμένο συνταξιούχο στην κύρια σύνταξη είναι 923, 25 ευρώ. Το καθαρό ποσό που λαμβάνει από την κύρια σύνταξη το μήνα είναι 1123,69 ευρώ. Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει με την επικουρική του σύνταξη που μεικτή είναι 633,56 ευρώ. Από την κράτηση του νόμου 4024/4051 χάνει 217, 68 ευρώ το μήνα. Από την κράτηση του νόμου 4093 χάνει 53,83 ευρώ το μήνα. Από την κράτηση του ΕΤΕΑ λόγω της εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος χάνει 15,86 ευρώ το μήνα. Από την ΕΑΣ χάνει 49,84 ευρώ το μήνα. Για φόρο και εισφορά ασθενείας μετά και την αύξηση του τρίτου μνημονίου του παρακρατείται από την επικουρική το ποσό των 47,84 ευρώ μηνιαίως. Συνολικά του παρακρατείται το ποσό των 392,23 ευρώ από την επικουρική σύνταξη κάθε μήνα. Το καθαρό ποσό που λαμβάνει σε μηνιαία βάση από την επικουρική του σύνταξη είναι 241,33 ευρώ καθαρά. Ο συγκεκριμένος συνταξιούχος λοιπόν, έχει ονομαστική σύνταξη (κύρια και επικουρική) προ φόρων, εισφορών και κρατήσεων 2.779,02 ευρώ. Οι κρατήσεις του από κύρια και επικουρική φτάνουν τα 1324,48 ευρώ το μήνα. Το καθαρό ποσό που λαμβάνει σε μηνιαία βάση από κύρια και επικουρική σύνταξη ανέρχεται στα 1.454,54 ευρώ. Οι απώλειες του το μήνα σε σύνολο κύριας και επικουρικής φτάνουν το 47,65%. Εδώ θα πρέπει να συνυπολογίσουμε πως με την κατάργηση των δώρων έχει ήδη χάσει την 13η και την 14η σύνταξη.

ΜΕΙΩΣΕΙΣ/Μηνα ΣΕ ΣυνταξΙουχο ΙΔΙΩτΙΚο υπαλληλο

ΚυρΙα & ΕπΙΚουρΙΚη Συνταξη/Μηνα

Κύρια σύνταξη (μεικτά) €2.145,46

Κρατήσεις Ν. 4024/4051 €223,41Κράτηση Ν. 4093/12 €265,78Κράτηση ΕΑΣ €150,18Αύξηση φορολογίας& Εισφορά ασθενείας €283,24Ειδική Εισφορά Μαίου 2016 €8,76Kρατήσεις/μήνα €923, 25

Κύρια σύνταξη (καθαρά) €1.123,69

Προ φόρων και κρατήσεων €2.779,02Κρατήσεις €1324,48

Καθαρό συνολικό ποσό €1.454,54

Απώλειες το μήνα σε σύνολο κύριας και επικουρικής: 47,65%

Επικουρική σύνταξη (μεικτά) €633,56

Κράτηση Ν. 4024/4051 €217,68Κράτηση Ν. 4093/12 €53,83Κράτηση ΕΤΕΑ €15,86Αύξηση φορολογίας& Εισφορά ασθενείας €47,84

Kρατήσεις €392,23

Επικουρική σύνταξη (καθαρά) €241,33


21

Οι αποφάσεις που έχουν ανοίξει το δρόμο για τις διεκδικήσεις.Με σημαντικές αποφάσεις της Ολομέλειας τόσο του Συμβουλίου της Επικρατείας, όσο και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διαφαίνεται ξεκάθαρα πλέον ότι οι περικοπές των συντάξεων δεν μπορούν να είναι αλόγιστες και δίχως τέλος. Το ίδιο σκεπτικό φαίνεται να διατηρούν και κατώτερα δικαστήρια σε πλήρη εναρμόνιση με την υπάρχουσα νομολογία.

Ξεκινώντας από την εισφορά αλληλεγγύης, έχει κριθεί ότι ο τρόπος υπολογισμού της αντίκειται στο Σύνταγμα. Όλως προσφάτως δε, κρίθηκε από την Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι η Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης επιβαλλόμενη στους συνταξιούχους του Δημοσίου είναι παράνομη, θα πρέπει να σταματήσει η επιβολή της, αλλά και να επιστραφούν τα ποσά.

Περαιτέρω, σχετικά με τον Νόμο 4093/2012 η περικοπή, που επιβάλλει, έχει κριθεί αντισυνταγματική τόσο για τους συνταξιούχους γιατρούς ΕΣΥ, όσο και για τους λοιπούς συνταξιούχους. Βασική παραδοχή των δικαστηρίων είναι ότι πριν την εν λόγω περικοπή δεν προηγήθηκε ειδική και εμπεριστατωμένη αναλογιστική μελέτη, ότι παραβιάζεται το Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ, καθώς και ότι ο νομοθέτης, κατά την άσκηση της νομοθετικής του εξουσίας, οριοθετείται από τον δικαστικό έλεγχο. Ομοίως και για τον Ν.4051/2012.

Να σημειωθεί ότι έχουν δημοσιευθεί σχετικές αποφάσεις, που δικαιώνουν τους εν ενεργεία ένστολους καθώς και το επιστημονικό προσωπικό των Πανεπιστημίων (μέλη ΔΕΠ) για τις περικοπές των μισθών τους. Θεωρούμε εύλογο ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο ακολουθεί την ίδια «γραμμή» και για τους συνταξιούχους των αντίστοιχων κοινωνικών ομάδων.

Μετά τη θέσπιση του Ν.4387/2016 και τη ριζική αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων μένει να δούμε πώς θα αντιμετωπίσει η ελληνική δικαιοσύνη το εν λόγω ζήτημα, που αφορά σε χιλιάδες συνταξιούχους, οι οποίοι θα διαπιστώσουν, ή έχουν ήδη διαπιστώσει, νέες μειώσεις στη μηνιαία τους σύνταξη.

Απόφαση 1η

Α) ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ – ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ 2563/2015

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ - ΤΕΛΟΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΟΣ. Υπ’ αριθ. ΠΟΛ.1167/2-8-2011 υπουργική απόφαση- ζητείται η ακύρωσή της. Εισφορά αλληλεγγύης- τέλος επιτηδεύματος. Εξειδίκευση του Ν. 3986/2011 (άρθρα 29, 30, 31). Έννομο συμφέρον. Άρθρα 4, 78 παρ. 1 Σ. Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης αποτελεί οριστική χρηματική παροχή προς το κράτος, που έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, με σκοπό την κάλυψη του δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας- φόρος. Η διάταξη του 29 παρ. 2 εδαφ. β΄ του ν. 3986/2011, που ορίζει ότι το ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα επί του οποίου υπολογίζεται το ύψος της επίδικης εισφοράς λαμβάνεται υπόψη πριν από τις μειώσεις του άρθρου 19 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, κατά το μέρος που αναφέρεται στις μειώσεις του άρθρου 19 παρ. 2 εδαφ. ζ΄, αντίκεινται στο άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος, όπως και η αντίστοιχη πρόβλεψη του άρθρου 1 εδαφ. 6 της προσβαλλομένης αποφάσεως, η οποία επαναλαμβάνει τη ρύθμιση αυτή, και η οποία πρέπει να ακυρωθεί. Μειοψηφία. Είναι συνταγματικώς ανεκτό σύστημα φορολογίας με διαφοροποιημένους συντελεστές, αναλόγως του ύψους του συνολικού εισοδήματος. Τέλος επιτηδεύματος- μέτρο αναγκαίο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης- φόρος. Έκτακτη εισφορά σε αντικειμενικές δαπάνες. Η επιβολή των επίδικων φορολογικών επιβαρύνσεων,


22

συνεπάγεται μεν αυξημένη φορολογική επιβάρυνση στις κατηγορίες εκείνες πολιτών που εμπίπτουν στις προϋποθέσεις και των τριών επιβαρύνσεων, λαμβανομένων, όμως, υπόψη αφενός του δημόσιου σκοπού, χάριν του οποίου θεσπίστηκαν οι επιβαρύνσεις αυτές και αφετέρου των λοιπών συνθηκών βάσει των οποίων επιβάλλονται, δε μπορεί να θεωρηθεί ότι η ταυτόχρονη επιβολή τους, σε εκείνους, ως προς τους οποίους, ενδεχομένως, επιβάλλονται σωρευτικώς, συνιστά δυσανάλογη επέμβαση στην περιουσία των φορολογουμένων, η οποία παραβιάζει το άρθρο 1 ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Εξάλλου, δε συντρέχει περίπτωση παραβιάσεως ούτε του άρθρου 17 του Συντάγματος, ούτε της αρχής της αναλογικότητας. Δέχεται εν μέρει την υπό κρίση αίτηση

Απόφαση 2η

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΟΛΟΜΕΛΕΙΑ - 244/2017

Με την υπ’αριθ. 244/2017 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου που δημοσιεύτηκε στις 10-2-2017 κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι διατάξεις των μνημονιακών νόμων 3865/2010, 3986/2011, 4002/2011 κ.ά., με τους οποίους είχε επιβληθεί «Eιδική Eισφορά Aλληλεγγύης Συνταξιούχων» (ΕΕΑΣ) σε όλους τους συνταξιούχους του Δημοσίου (Δημόσιο, ειδικά μισθολόγια, σώματα ασφαλείας κ.ά).

Το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο της χώρας έκρινε με πλειοψηφία 25 έναντι 9 ότι οι διατάξεις των μνημονιακών αυτών νόμων αντίκεινται τόσο στις διατάξεις του Συντάγματος (άρθρα 4.1, 5.1 κ.ά.) όσο και στις υπερνομοθετικές πηγές δικαίου που δεσμεύουν τη χώρα μας και κυρίως στο Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Σύμφωνα με την απόφαση, οι δύο αυτοί νομοθετικοί κανόνες προστατεύουν την περιουσία, στην έννοια της οποίας περιλαμβάνονται οι μισθοί και οι συντάξεις.

Τίθεται άμεσα, επομένως, ζήτημα βιωσιμότητας του ΑΚΑΓΕ («Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών») που ιδρύθηκε με το άρθρο 149 του ν. 3655/2008, αφού βασικός αιμοδότης του σημαντικού αυτού θεσμού είναι η εισφορά που πληρώνουν από το 2010 όλοι οι συνταξιούχοι της πατρίδας μας.

Ειδικότερα προβλεπόταν ότι πόροι του ΑΚΑΓΕ είναι: ποσοστό 10% των ετήσιων συνολικών εσόδων αποκρατικοποίησης Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών, ποσοστό 4% επί των ετήσιων συνολικών εσόδων από το ΦΠΑ και 10% επί του συνόλου των κοινωνικών πόρων των φορέων, κλάδων και λογαριασμών της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Με δεδομένο ότι από τις άλλες πηγές τον τελευταίο καιρό ο ΑΚΑΓΕ δεν εισέπραττε τα προβλεπόμενα, βασική πηγή χρηματοδότησής του ήταν η Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων που κρίθηκε με τη χθεσινή απόφαση-«σταθμό» αντισυνταγματική.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 44 του ν. 3986/2011:

• όλοι οι συνταξιούχοι κύριας σύνταξης από 1400 ευρώ και άνω κατέβαλλαν ως Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) από 3-14% για συντάξεις από 1400 ευρώ και άνω (παρ. 10),

• επιπλέον Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης από 6-10% κατέβαλλαν οι συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών με σύνταξη από 1700 ευρώ και άνω (παρ. 11)

• και σε ποσοστό από 3-10% όσοι συνταξιούχοι είχαν επικουρική σύνταξη από 300 ευρώ και άνω.


23

Σύμφωνα με το διατακτικό της σημαντικότατης αυτής απόφασης, η κυβέρνηση οφείλει να συμμορφωθεί άμεσα από την ημερομηνία της δημοσίευσης της συγκεκριμένης απόφασης καταργώντας την άμεσα.

Επίσης διατάσσεται αναδρομική επιστροφή σε όσους μέχρι την έκδοση της απόφασης είχαν προσφύγει στα αρμόδια δικαστήρια, ενώ με πλειοψηφία 15 έναντι 12 κρίθηκε ότι για τους λοιπούς θα ισχύσει από την ημέρα δημοσίευσης της απόφασης.

Σε όλους αυτούς τους συνταξιούχους θα πρέπει να επιστραφούν τα ποσά της εισφοράς αλληλεγγύης που τους παρακρατήθηκαν μέχρι τώρα ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.

Σημειώνεται, ακόμη, ότι στην Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου είχε εισαχθεί προς συζήτηση το ζήτημα της εισφοράς σύμφωνα με τον ν. 4055/2012 «περί πρότυπης δίκης», αντίστοιχο με τον ν. 3900/2010 που ισχύει για το ΣτΕ. Είχαν προσφύγει και είχαν ζητήσει την αναδρομική Επιστροφή Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων δικαστικοί-εισαγγελικοί λειτουργοί, εκπρόσωποι των ένστολων καθώς και υπάλληλοι των ειδικών μισθολογίων.

Απόφαση 3η

Β/ Ν.4093/2012ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ - 7412/2015

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

Μείωση συντάξεων γιατρών ΕΣΥ - Αντισυνταγματικότητα ρύθμισης - Περικοπές πρώην Ιατρού του Ε.Σ.Υ. Οι διατάξεις του άρθρου πρώτου υποπαρ. Γ.1 περ. 27 του ν. 4093/2012, με τις οποίες μειώθηκαν οι αποδοχές των εν ενεργεία γιατρών του Ε.Σ.Υ., κατ’ επέκταση δε και οι συντάξεις των συνταξιούχων γιατρών του Ε.Σ.Υ., και μάλιστα αναδρομικά από 1.8.2012, αντίκεινται προς τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 5 και 25 παρ. 4 Συντ., καθόσον ο νομοθέτης προέβη σε μείωση των «ειδικών μισθολογίων», χωρίς να λάβει υπόψη τους λόγους για τους οποίους είχε θεσπισθεί ιδιαίτερο μισθολόγιο για κάθε κατηγορία λειτουργών ή υπαλλήλων, ενώ δεν προκύπτει ότι ελήφθησαν υπόψη και άλλα κριτήρια, πέραν του καθαρώς αριθμητικού και, ως εκ τούτου, πρόδηλα απρόσφορου κριτηρίου (μείωση κατά ποσοστό 10% της συνολικής δαπάνης για μισθούς), ούτε ότι έγιναν ειδικές εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις από τις εν λόγω μειώσεις και για το αν θα μπορούσαν να ληφθούν άλλα μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος με μικρότερο κόστος, ούτε εξετάστηκε αν οι αποδοχές των γιατρών του Ε.Σ.Υ. παραμένουν, και μετά τις μειώσεις, επαρκείς για την αντιμετώπιση του κόστους αξιοπρεπούς διαβίωσής τους και ανάλογες της αποστολής τους. Περαιτέρω, οι συγκεκριμένες μειώσεις, συνυπολογιζόμενες με τις υπόλοιπες μειώσεις που επιβλήθηκαν διαδοχικά και τις αλλεπάλληλες φορολογικές επιβαρύνσεις, υπερβαίνουν, λόγω του σωρευτικού τους αποτελέσματος και της έκτασής τους, το όριο που θέτουν οι συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη. Κατόπιν αυτών, οι λόγοι δημοσίου συμφέροντος που προβάλλονται προς δικαιολόγηση των επίμαχων περικοπών, οι οποίοι συνίστανται στην εκπλήρωση των προϋποθέσεων που τίθενται, υπό μορφή προαπαιτούμενων, για τη συνέχιση της χρηματοδότησης του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας, αν και δικαιολογούν καταρχήν τη λήψη μέτρων περιστολής των δημοσίων δαπανών, δεν αρκούν για να καταστήσουν συνταγματικά ανεκτές τις συγκεκριμένες περικοπές, οι οποίες επιβαρύνουν και πάλι την ίδια κατηγορία πολιτών (Αντίθετη μειοψηφία). Οι ίδιες διατάξεις αντίκεινται και στο άρθρο 1 του 1ου Πρόσθετου Πρωτόκολλου της ΕΣΔΑ, καθόσον πρόκειται για στέρηση γεννημένου περιουσιακής φύσεως δικαιώματος (σύνταξης συγκεκριμένου ποσού, που έχει ήδη καταβληθεί), χωρίς να προκύπτει ότι η αναδρομική αυτή μείωση υπαγορεύθηκε από επιτακτικούς λόγους δημόσιας ωφέλειας,


24

ενώ δεν τεκμηριώνεται ούτε η αναγκαιότητα και προσφορότητα της εν λόγω αναδρομικότητας για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού.

Μία από τις βασικές αποδοχές στο σκεπτικό της απόφασης της Ολομέλειας του ΕΣ, στην εν λόγω υπόθεση της συνταξιούχου ιατρού, ήταν ότι οι περικοπές του ν. 4093/2012 έγιναν με καθαρά αριθμητικά κριτήρια, χωρίς να εξεταστούν οι επιπτώσεις, εάν δηλαδή απομένουν αποδοχές επαρκείς για την αντιμετώπιση του κόστους αξιοπρεπούς διαβίωσης και ανάλογες της αποστολής των ιατρών.

Απόφαση 4η

2287/2015 ΣΤΕ (ΟΛΟΜ)

Ασφάλιση κοινωνική και περικοπή συντάξεων. Σε περιπτώσεις εξαιρετικά δυσμενών δημοσιονομικών συνθηκών, και εφόσον προκύπτει αιτιολογημένα ότι το κράτος αδυνατεί να παράσχει επαρκή χρηματοδότηση στους ασφαλιστικούς οργανισμούς και ότι δεν υφίσταται δυνατότητα διασφαλίσεως της βιωσιμότητας αυτών με άλλα μέσα, δεν αποκλείεται, κατά το άρθρο 22 παρ. 5 του Συντάγματος, η επέμβαση του νομοθέτη για τη μείωση και των απονεμηθεισών ακόμη συντάξεων, εφεξής. Η δυνατότητα περικοπής δεν είναι απεριόριστη, αλλά οριοθετείται από τα άρθρα 25 παρ. 4 και 4 παρ. 5 του Συντάγματος και την αρχή της αναλογικότητας, ενώ πρέπει να διασφαλίζεται η χορήγηση στο συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει με αξιοπρέπεια. Για την περικοπή απαιτείται να προηγηθεί ειδική, εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, εκτός αν συντρέχει άμεση απειλή κατάρρευσης της οικονομίας της Χώρας και τα συγκεκριμένα μέτρα λαμβάνονται κατεπειγόντως για την αποτροπή του κινδύνου. Αντίθετες μειοψηφίες. Τα επικουρικά ταμεία (Τ.Ε.Α.Μ., Ε.Τ.Ε.Α.Μ., ΕΤΑΤ, Ε.Τ.Ε.Α.) συνεστήθησαν ως φορείς υποχρεωτικής κοινωνικής ασφαλίσεως και με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου. Η κατ’ εφαρμογή του άρθρου 2 του ν. 4024/2011 περικοπή της σύνταξης δεν αντίκειται στις ανωτέρω διατάξεις του Συντάγματος και στο άρθρο 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Αντίθετη μειοψηφία. Οι μεταγενέστερες διατάξεις των άρθρων 6 του ν.4052/2012 και 1 του ν.4093/2012, για την περικοπή εκ νέου των κύριων και επικουρικών συντάξεων, αντίκεινται στις ανωτέρω διατάξεις. Αντίθετη μειοψηφία. Οι συνέπειες της αντισυνταγματικότητας των επίμαχων διατάξεων επέρχονται μετά την δημοσίευση της αποφάσεως, ενώ ο δικαστής που θα επιληφθεί στο μέλλον αγωγής αποζημιώσεως δεν μπορεί να επιδικάσει αποζημίωση για παρελθόντα χρονικά διαστήματα. Αντίθετη μειοψηφία. Παραπομπή της αγωγής για εκδίκαση στο Διοικητικό Πρωτοδικείο μετά την επίλυση του ζητήματος της συνταγματικότητας (η υπόθεση παραδεκτά εισήχθη στην Ολομέλεια του ΣτΕ προς επίλυση κατά το άρθρο 1 παρ. 1 ν. 3900/2010 και πράξη του Προέδρου του ΣτΕ). (Παρατηρήσεις Π.Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη ΘΠΔΔ 2015,674 και Α.Καιδατζή ΑΡΜ 2015,1385).

23. Επειδή, μετά τις διαδοχικές ως άνω περικοπές και μειώσεις, σε συνέχεια δε και προς εφαρμογή του εγκριθέντος κατά το έτος 2012 δεύτερου «Μνημονίου Συνεννόησης» (ν. 4046/2012), ακολούθησαν, κατά τα προεκτεθέντα, το ίδιο αυτό έτος, δύο ακόμη νομοθετήματα με αντικείμενο την περαιτέρω περιστολή κυρίων και επικουρικών συντάξεων: Ο ν. 4051/2012, με το άρθρο 6 του οποίου μειώθηκαν αναδρομικά κατά 12%, όπως αναλυτικά προαναφέρθηκε, οι κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν τα 1.300 ευρώ και οι επικουρικές συντάξεις, με κλιμάκωση του ποσοστού μειώσεως (10%, 15% και 20%) αναλόγως του ύψους αυτών και με κατοχύρωση κατώτατου ορίου 200 ευρώ, καθώς και ο ν. 4093/2012, με το άρθρο πρώτο του οποίου, αφ’ ενός μεν μειώθηκαν εκ νέου, σε ποσοστά από 5% έως και 20%, οι από οποιαδήποτε πηγή και για οποιαδήποτε αιτία συντάξεις, που υπερβαίνουν αθροιστικώς τα 1.000 ευρώ,


25

αφ’ ετέρου δε καταργήθηκαν πλέον για όλους τους συνταξιούχους τα επιδόματα και δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας. Στις αιτιολογικές εκθέσεις των εν λόγω διατάξεων, όπως έχει εκτεθεί, δεν μνημονεύονται καθόλου οι προηγηθείσες περικοπές, η δε λήψη των νέων μέτρων αιτιολογείται με γενική αναφορά στις «δημοσιονομικές ανάγκες της χώρας», στη «δυσμενή οικονομική κατάσταση συγκεκριμένων ασφαλιστικών φορέων» και στην ανάγκη «να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης…». Στο ανωτέρω, εξ άλλου, δεύτερο Μνημόνιο προβλεπόταν σχετικώς, κατά τα ήδη επίσης εκτεθέντα, ότι για «την πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής του προγράμματος» και εν όψει «των συνεχών προβλημάτων της Ελλάδας με τη φορολογική συμμόρφωση», θα χρειαζόταν η λήψη «επιπρόσθετων μέτρων», ότι «το μεγαλύτερο μέρος της προσαρμογής θα επιτυγχανόταν μέσω περικοπών δαπανών που θα αποσκοπούσαν στη μόνιμη μείωση του μεγέθους του κράτους», ότι «πολλές από αυτές τις περικοπές θα έπρεπε να αφορούν τις κοινωνικές μεταβιβάσεις», και ότι «η μεγάλη εναπομείνασα δημοσιονομική προσαρμογή θα έπρεπε κατ’ ανάγκη να περιλαμβάνει περαιτέρω προσαρμογές των συντάξεων… με τρόπο που να προστατεύονται οι χαμηλοσυνταξιούχοι …».

24. Επειδή, οι τελευταίες ως άνω διατάξεις ψηφίσθηκαν όταν είχε πλέον παρέλθει διετία από τον πρώτο αιφνιδιασμό της οικονομικής κρίσεως και αφού εν τω μεταξύ είχαν σχεδιασθεί και ληφθεί τα βασικά μέτρα για την αντιμετώπισή της. Επομένως, κατά την επιχειρηθείσα με τις διατάξεις αυτές νέα, για πολλοστή φορά, περικοπή συνταξιοδοτικών παροχών της ίδιας ομάδας θιγομένων, ο νομοθέτης δεν εδικαιολογείτο πλέον να προχωρήσει σε σχετικές ρυθμίσεις χωρίς ειδική έρευνα του αντικειμένου αυτών, αλλ’ όφειλε, κατά τα εκτεθέντα στην έβδομη σκέψη, να προβεί σε εμπεριστατωμένη μελέτη, προκειμένου να διαπιστώσει και να αναδείξει τεκμηριωμένα ότι η λήψη των συγκεκριμένων μέτρων ήταν συμβατή με τις σχετικές συνταγματικές δεσμεύσεις, τις απορρέουσες, μεταξύ άλλων, από το θεσμό της κοινωνικής ασφαλίσεως, τις αρχές της ισότητας και της αναλογικότητας και την προστασία της αξίας του ανθρώπου. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της μελέτης αυτής, όφειλε, κατ’ αρχάς, ο νομοθέτης να προβεί σε συνολική εκτίμηση των παραγόντων που προκάλεσαν το πρόβλημα το οποίο επικαλείται ως προς τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών οργανισμών (και, μάλιστα, ενός εκάστου εξ αυτών, εν όψει της διοικητικής και οικονομικής του αυτοτέλειας), και, εν όψει των παραγόντων αυτών -όπως είναι η μείωση της αξίας, μέσω του PSI (ν. 4050/2012), των διαθεσίμων κεφαλαίων των εν λόγω οργανισμών, κατά τα εκτεθέντα στην εικοστή σκέψη, κυρίως δε, η παρατεινόμενη ύφεση και η συνακόλουθη αύξηση της ανεργίας, στις οποίες ουσιωδώς συμβάλλει η πτώση του βιοτικού επιπέδου μεγάλων κατηγοριών του πληθυσμού συνεπεία μέτρων αντίστοιχων με τα επίδικα (μειώσεις συντάξεων και μισθών) ή φορολογικών επιβαρύνσεων- να κρίνει για την προσφορότητα των επίδικων αυτών μέτρων. Τούτο δε εν όψει και της διαπιστώσεώς του ότι τα αντίστοιχα μέτρα που είχε λάβει μέχρι τότε (μειώσεις συντάξεων και μισθών) δεν είχαν αποδώσει τα αναμενόμενα και ότι η οικονομική ύφεση είχε ενταθεί με ρυθμούς που είχαν ανατρέψει τις αρχικές προβλέψεις. Ακόμη δε και αν τα επίδικα μέτρα κρίνονταν πρόσφορα, κατά τα ανωτέρω, ο νομοθέτης έπρεπε περαιτέρω να μελετήσει και να αποφανθεί αιτιολογημένα για την αναγκαιότητά τους, εξετάζοντας την ύπαρξη τυχόν εναλλακτικών επιλογών και συγκρίνοντας τα οφέλη και τα μειονεκτήματα της καθεμιάς για τους επιδιωκόμενους δημόσιους σκοπούς (δημοσιονομική προσαρμογή, βιωσιμότητα των ασφαλιστικών οργανισμών, διασφάλιση ικανοποιητικού, κατ’ άρθρο 22 παρ. 5 Συντ., επιπέδου ζωής των ασφαλισμένων). Τέλος, εφ’ όσον, πάντως, κατόπιν των ανωτέρω, ο νομοθέτης επέλεγε, όπως εν προκειμένω, να προβεί σε συγκεκριμένες περικοπές συντάξεων (επιλογή, κατ’ αρχήν, δικαστικώς ανέλεγκτη), όφειλε προηγουμένως να εξετάσει με τρόπο επιστημονικό και δικαστικά ελέγξιμο, αν οι επιπτώσεις των περικοπών τούτων στο βιοτικό επίπεδο των θιγομένων, αθροιζόμενες με τις επιπτώσεις από τα ήδη ληφθέντα γενικά μέτρα αντιμετώπισης


26

της κρίσης (όπως οι αλλεπάλληλες, κατά τα εκτεθέντα, φορολογικές επιβαρύνσεις) και συνδυαζόμενες με τις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της διανυόμενης έκτακτης περιόδου (κόστος αγαθών και υπηρεσιών, περικοπές παροχών υγείας, ανεργία και επίδρασή της στο οικογενειακό εισόδημα, έκταση και περιεχόμενο δανειοληπτικών υποχρεώσεων), οδηγούν σε ανεπίτρεπτη μείωση του επιπέδου ζωής των συνταξιούχων κάτω του ορίου εκείνου που συνιστά, κατά τα προεκτεθέντα, τον πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού τους δικαιώματος.

Από κανένα όμως στοιχείο δεν προκύπτει ότι ως προς τα ανωτέρω ζητήματα έλαβε χώρα εν προκειμένω τέτοια μελέτη. Πέραν δε τούτου, δεν προκύπτει ούτε ότι ελήφθησαν υπ’ όψη οι κρίσιμες ως άνω (έβδομη σκέψη) συνταγματικές παράμετροι. Διότι, όπως συνάγεται από τις οικείες προπαρασκευαστικές εργασίες, μόνο κριτήριο για τη θέσπιση των σχετικών μέτρων απετέλεσε η συμβολή τους στη μείωση των δημοσίων δαπανών και τη «δημοσιονομική προσαρμογή». Ακόμη δε και η αναφορά στην «δυσμενή οικονομική κατάσταση» των ασφαλιστικών οργανισμών, ως βασικής αιτίας του προβλήματος, γίνεται αορίστως, είτε για όλους τους οργανισμούς συλλήβδην, είτε για κάποιους μη κατονομαζόμενους, χωρίς να εκτιμάται συγκεκριμένα η κατάσταση καθενός από αυτούς (εν όψει της οικονομικής αυτοτελείας τους και των επιβαλλομένων, αναλόγως, διαφοροποιήσεων) και χωρίς να αναφέρεται αν και πώς συνέβαλε το Κράτος, κατά τη συνταγματική του υποχρέωση, στη διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους. Άλλωστε, αντιθέτως προς όσα εκτίθενται στην έβδομη σκέψη ως προς τις υποχρεώσεις του Κράτους για την κοινωνική ασφάλιση, οι επίμαχες νομοθετικές ρυθμίσεις διέπονται από την, υπό το «νέο ασφαλιστικό σύστημα», συνταγματικώς μη ανεκτή αντίληψη ότι το Κράτος ρυθμίζει απλώς και οργανώνει την κοινωνική ασφάλιση χωρίς και να υποχρεούται να συμμετέχει στη χρηματοδότηση των οργανισμών κοινωνικής ασφαλίσεως ή ότι η υποχρέωση αυτή μπορεί να αναπληρώνεται με παροχές προνοιακού χαρακτήρα, καθώς και ότι η διασφάλιση της βιωσιμότητας των εν λόγω οργανισμών απόκειται στους ίδιους τους ασφαλισμένους, συναρτώμενη, προεχόντως ή και αποκλειστικώς, με την μαθηματική σχέση μεταξύ καταβαλλόμενων εισφορών και χορηγούμενων παροχών. Κατόπιν τούτων, οι ανωτέρω διατάξεις των νόμων 4051 και 4093/2012 αντίκεινται στις προπαρατεθείσες συνταγματικές διατάξεις και είναι, ως εκ τούτου, ανίσχυρες και μη εφαρμοστέες, η αντίθεση δε των διατάξεων τούτων προς το Σύνταγμα αφορά στις περικοπές όχι μόνο των κύριων αλλά και των επικουρικών συντάξεων. Διότι ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της επικουρικής κοινωνικής ασφαλίσεως, η οποία παρέχεται από το Ε.Τ.Ε.Α. και άλλους φορείς και η, συνεπεία τούτου, λειτουργία αυτών υπό μορφήν νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (ΑΕΔ 87/1997, ΣτΕ 5024/1987 Ολ., κ.ά.) δικαιολογούνται από τον δημόσιο σκοπό, τον οποίο οι φορείς αυτοί υπηρετούν κατά το άρθρο 22 παρ. 5 του Συντάγματος, συμβάλλοντας -δια της χορηγήσεως παροχών συμπληρωματικών εν σχέσει προς τις χορηγούμενες από τους φορείς υποχρεωτικής κύριας ασφαλίσεως- στη διασφάλιση υπέρ των συνταξιούχων ενός ικανοποιητικού επιπέδου διαβιώσεως, κατά το δυνατόν εγγύς εκείνου το οποίο είχαν αυτοί κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.

Εν όψει δε του εν λόγω δημοσίου σκοπού, το κράτος, ανεξαρτήτως αν μέχρι σήμερα δεν έχει προβλεφθεί τακτική κρατική χρηματοδότηση των φορέων της υποχρεωτικής επικουρικής κοινωνικής ασφαλίσεως, υποχρεούται, πάντως, κατά την ανωτέρω συνταγματική διάταξη, να συμμετέχει στη χρηματοδότηση και των φορέων τούτων, προς κάλυψη των ελλειμμάτων τους. Υπό τα δεδομένα, άλλωστε, αυτά, με τις εν λόγω διατάξεις των ανωτέρω νόμων κλονίζεται η δίκαιη ισορροπία μεταξύ γενικού συμφέροντος και περιουσιακών δικαιωμάτων των συνταξιούχων και, ως εκ τούτου, παραβιάζεται και το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.


27

Απόφαση 5η

Γ/ Ν. 4093/2012 και Ν.4051/2012

3780/2016 Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών

Ασφάλιση κοινωνική. Οι διατάξεις του ν.4051/2012 και του άρθρου πρώτου του ν.4093/2012, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 34 παρ.4 του ν.4113/2013, βάσει των οποίων μειώθηκαν οι κύριες και οι επικουρικές συντάξεις, αντίκεινται στα άρθρα 25 παρ.4, 4 παρ.5 και 25 παρ.1 του Συντάγματος, καθώς και στο άρθρο 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Μη νομίμως μειώθηκαν οι συντάξεις που λάμβανε ο προσφεύγων από το ΕΤΑΑ. Ευθύνη του ταμείου να καταβάλει αποζημίωση ίση με τις διαφορές των συντάξεων για το χρονικό διάστημα μετά την 1/1/2013. Εμπρόθεσμη η ένδικη προσφυγή. Δεν νομιμοποιείται παθητικά το Ελληνικό Δημόσιο. Δεκτή η προσφυγή - αγωγή.

1. Επειδή, με την κρινόμενη προσφυγή - αγωγή, ζητούνται, κατ`εκτίμηση αυτής τα εξής: α) να τροποποιηθούν οι πράξεις καταβολής σύνταξης (κύριας και επικουρικής) του τρίτου και δεύτερου των προσφευγόντων - εναγόντων, μηνών Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του έτους 2013, που εξέδωσαν το ΙΚΑ ΕΤΑΜ και το Ε.Τ.Α.Α αντίστοιχα, κατά το μέρος αυτών, που επήλθαν μειώσεις στις εν λόγω συντάξεις, κατ` εφαρμογή των διατάξεων του Ν.4113/2013, που τροποποίησε το άρθρο πρώτο του Ν.4093/2012 και β) να υποχρεωθεί το μεν ΙΚΑ ΕΤΑΜ να καταβάλει στον μεν δεύτερο προσφεύγοντα - ενάγοντα το ποσό των 757,35 ευρώ, το δε Ε.Τ.Α.Α στον τρίτο εξ` αυτών το ποσό των 760 ευρώ, ως αποζημίωση για την παράνομη, κατά τους ισχυρισμούς τους, περικοπή των συντάξεων τους (κύριας και επικουρικής) για το διάστημα από 1.1.2013 έως 30.11.2013.

2. Επειδή, καταρχάς, το κρινόμενο ένδικο βοήθημα, κατά το μέρος που ασκείται από τον δεύτερο ενάγοντα κατά του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ, είναι απορριπτέο ως απαράδεκτο, αφού αυτός δε νομιμοποίησε, με κάποιον από τους προβλεπόμενους στο άρθρο 30 παρ. 2 του ΚΔΔ τρόπους, το δικηγόρο που υπέγραψε το οικείο δικόγραφο και παραστάθηκε κατά τη συζήτηση, αν και του χορηγήθηκε δεκαήμερη προθεσμία προς τούτο (βλ. τα σχετικά πρακτικά της συζήτησης). Δικαστικά έξοδα υπέρ του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ δεν επιδικάζονται, ελλείψει σχετικού νόμιμου αιτήματος αυτού.

3. Επειδή, εξάλλου, το κρινόμενο ένδικο βοήθημα είναι απορριπτέο ως απαράδεκτο κατά το μέρος που ασκείται από το Σωματείο Ηπατομοσχευθέντων Ελλάδας, ελλείψει εννόμου συμφέροντος αυτού (κατ` άρθρο 1 παρ. 1 περ. α και β του άρθρου 64 του Κ.Δ.Δ.) Γούτο, διότι οι προσβαλλόμενες πράξεις δεν αφορούν το ίδιο (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 2260/2013, Δεφ 1619/2009) και το εν λόγω Σωματείο, το οποίο προβάλλει ότι πράξεις αυτές παραβιάζουν τα δικαιώματα των μελών του, δεν προσκομίζει το καταστατικό του προκειμένου να αποδείξει ότι εμποδίζεται αμέσως η πραγμάτωση του σκοπού του.

4. Επειδή, περαιτέρω, το ένδικο βοήθημα κατά το μέρος που ασκείται από τον τρίτο προσφεύγοντα - ενάγοντα κατά του Ελληνικού Δημοσίου είναι απορριπτέο ως απαράδεκτο, λόγω έλλειψης παθητικής νομιμοποίησης τούτου στην παρούσα δίκη, δεδομένου ότι δεν προσβάλλεται διοικητική πράξη που εξέδωσε όργανο του αλλά πράξη οργάνου του Ε.Τ.Α.Α που αποτελεί αυτοτελές ν.π.δ.δ. (άρθρο 65 παρ 1 Κ.Δ.Δ.) και ούτε, άλλωστε, υφίσταται συγκεκριμένη αξίωση αποζημίωσης κατ`αυτού (άρθρο 72 ΚΔΔ). Δικαστικά έξοδα υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου δεν επιδικάζονται, ελλείψει σχετικού νόμιμου αιτήματος αυτού.

5. Επειδή, τέλος, η κρινόμενη προσφυγή - αγωγή κατά το μέρος που ασκείται από τον τρίτο προσφεύγοντα - ενάγοντα κατά του Ε.Τ.Α.Α πρέπει να εξεταστεί κατ` ουσίαν. Τούτο, διότι ως προσφυγή ασκείται εμπροθέσμως, ενόψει του ότι δεν προκύπτει επίδοση σε αυτόν των


28

προσβαλλόμενων πράξεων του Ε.Τ.Α.Α ή πλήρης γνώση της από τον ίδιο σε χρόνο μεγαλύτερο των εξήντα ημερών από την άσκηση της (άρθρο 66 ΚΔΔ), απορριπτόμενων ως αβάσιμων των αντίθετων ισχυρισμών του καθ` ου, έχει δε καταβληθεί γι` αυτή το προβλεπόμενο νόμιμο ενώ ως αγωγή περιέχει αποζημιωτική αξίωση κατά του ως άνω Ταμείου.

6. Επειδή, όπως έχει κριθεί, η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει αυτό που αποτελεί το συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, κατ` άρθρο 22 παρ. 5 Συντ., η χορήγηση δηλαδή στον συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τους όρους όχι μόνο της φυσικής του υποστάσεως (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων), αλλά και της συμμετοχής του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν αφίσταται, πάντως, ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού του βίου. Ως εκ τούτου, κατά τα κριθέντα με την ανωτέρω απόφαση, οι διατάξεις των νόμων 4051/2012 και του άρθρου πρώτου παρ. ΙΑ του ν. 409J/2012, «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016- Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του ν. 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016» (Α` 222/12.11.2012), όπως το τελευταίο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου αυτού αντικαταστάθηκε από το άρθρο 34 παρ. 4 του ν. 1111 /2013 (Α` 18,25.1.2013) με έναρξη ισχύος από 5.12.2012, με τις οποίες έγιναν περικοπές των συντάξεων των συνταξιούχων των φορέων υποχρεωτικής κύριας και επικουρικής ασφαλίσεως, αντίκεινται σε συνταγματικές διατάξεις και ειδικότερα στις αρχές της κοινωνικής αλληλεγγύης (άρθρο 25 παρ. 4 Συν/τος), της ισότητας στα δημόσια βάρη (άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος), της αρχής της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος), καθώς, επίσης και στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ και είναι ως εκ τούτου ανίσχυρες και μη εφαρμοστέες, η αντίθεση δε των διατάξεων τούτων προς τις ανωτέρω διατάξεις αφορά στις περικοπές όχι μόνο των κύριων αλλά και των επικουρικών συντάξεων. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου της δικογραφίας προκύπτει ότι στον τρίτο προσφεύγοντα-ενάγοντα Π.Σ. δικηγόρο στο επάγγελμα, χορηγήθηκε με την 45350/23-6-2011 πράξη του Διευθυ¬ντή Παροχών του Ενιαίου Ταμείου Ασφάλισης Αυτοαπασχολούμενων (Ε.Τ.Α.Α) (Τομέας ασφάλισης Νομικών) κύρια σύνταξη αναπηρίας σε ποσοστό 80%, εφ`όρου ζωής, ύψους 985,67 ευρώ, με ημερομηνία έναρξης 10-2-2011, ενώ, λάμβανε επίσης και επικουρική σύνταξη ύψους 423,15 ευρώ. Κατ` εφαρμογή των διατάξεων του Ν.4093/2012, όπως αυτές τροποποιήθηκαν με το Ν.4113/2013, με τις προσβαλλόμενες πράξεις του Ταμείου αυτού, οι οποίες έχουν τη μορφή τρίμηνου εκκαθαριστικού σημειώματος, οι μειώσεις στην σύνταξη του ανήλθαν στο ποσό των 49,20 ευρώ μηνιαίος στην κύρια σύνταξη και σε 20,10 ευρώ στην επικουρική (βλ. το από 24.1.2014 ενημερωτικό σημείωμα συντάξεων Δ`τριμήνου, 2013 που εξέδωσε και προσκόμισε το Ε.Τ.Α.Α). Με το κρινόμενο ένδικο βοήθημα αυτός προβάλλει ότι δεν είναι συνταγματικά ανεκτή περικοπή των συντάξεων του για δημοσιονομικούς λόγους και προσβάλλει τον πυρήνα του δικαιώματος του στην κοινωνική ασφάλιση και, επιπροσθέτως, ότι από τις αντίστοιχες μειώσεις των συντάξεων (κύριων και επικουρικών), εξαιρούνται αδικαιολόγητα οι συνταξιούχοι του δημοσίου που έχουν αδιακρίτως άνω του 80% ποσοστό αναπηρίας, ενώ, όσοι ανήκουν στους λοιπούς ασφαλιστικούς φορείς, όπως και ο ίδιος, εξαιρούνται μόνο εφόσον είναι παραπληγικοί ή τετραπληγικοί, κάτι το οποίο αντίκειται στην αρχή της ισότητας. Ως εκ τούτων, ζητά αφενός να τροποποιηθούν οι προσβαλλόμενες πράξεις, κατά το μέρος που επήλθαν μειώσεις στις συντάξεις του (κύριας και επικουρικής), για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο του έτους 2013 και αφετέρου, να του καταβληθεί το ποσό των 760 ευρώ, που αντιστοιχεί στην περικοπή των συντάξεων του για το διάστημα από 1.1.2013 έως 30.11.2013.


29

8. Επειδή, με τα δεδομένα αυτά και ενόψει των όσων αναφέρονται στη μείζονα σκέψη, σύμφωνα με τα οποία είναι αντισυνταγματικές οι περικοπές των συντάξεων των συνταξιούχων των φορέων υποχρεωτικής κύριας και επικουρικής ασφαλίσεως, κατ` εφαρμογή των διατάξεων του Ν.4093/2012, όπως αυτές τροποποιήθηκαν με το ν.4113/2013, μη νομίμως περικόπηκαν (μειώθηκαν) οι συντάξεις (κύρια και επικουρική) που λάμβανε ο ανωτέρω (τρίτος προσφεύγων - ενάγων) από το Ε.Τ.Α.Α, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από αυτόν. Περαιτέρω, εξαιτίας της παράνομης αυτής μείωσης, δημιουργείται ευθύνη του τελευταίου να τον αποζημιώσει, κατ`άρθρο 106 του Εισ.Ν.ΑΚ και, ειδικότερα, να του καταβάλει τις διαφορές συντάξεων για το διάστημα από 1.1.2013 έως 30.11.2013, τούτο δοθέντος ότι δεν προβάλλεται από το εναγόμενο (πρβλ. ΣτΕ 1293/2015) ισχυρισμός περί απόσβεσης της απαίτησης. Συγκεκριμένα, το ποσό που του οφείλεται, σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα του Ε.Τ.Α.Α και που δεν αμφισβητείται από αυτό, ανέρχεται σε 760 ευρώ (69,10 ευρώ περίπου συνολικά οι δύο συντάξεις Χ 11 μήνες), κατά τη βάσιμη σχετική αξίωση του. Κατ` ακολουθίαν, πρέπει να γίνει δεκτή η προσφυγή - αγωγή του και το Ε.Τ.Α.Α να υποχρεωθεί να του καταβάλει τη δικαστική δαπάνη του, ύψους εκατόν τριάντα τεσσάρων (134) ευρώ.

Λ. Συγγρού 262, Καλλιθέα, Τ.Κ. 176 72, 4ος όροφος, Τηλ.: 211 012 1395 | Fax: 210 9595912

e-mail: [email protected]

www.bcla.gr

http://bcla.gr

mailto:support%40bcla.gr?subject=

http://bcla.gr

2010-2017 EBOOK.pdf · 2017. 7. 10. · Το άρθρο 3 του Ν. 3845/2010 και η...

Documents

Transcript of 2010-2017 EBOOK.pdf · 2017. 7. 10. · Το άρθρο 3 του Ν. 3845/2010 και η...