14/10/2014

1

Ηθική & Τεχνολογία Μάθημα 2ο Το Αξιολογικό Spectrum

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ηθική Φιλοσοφία

Διδάσκων: Άλκης Γούναρης | Οκτώβριος 2014

Ηθική της Τεχνολογίας

• Κανονιστικές -Ηθικές Προσεγγίσεις

• Μεταηθικές Προσεγγίσεις Οντολογικού Χαρακτήρα

Το Πρόβλημα της Τεχνολογίας

• Κριτική Θεωρία

• Φαινομενολογική και Υπαρξιακή Προσέγγιση

14/10/2014

2

Τεχνολογικός Πολιτισμός

VS Φυσική Κατάσταση (;)

Apriori Αξιολογήσεις της Τεχνολογικής Εξέλιξης

• η τεχνολογική εξέλιξη είναι από την φύση της «καλή» και χρήσιμη

• η τεχνολογική εξέλιξη είναι επικίνδυνη «κακή» και αντίθετη στην ανθρώπινη φύση

• η τεχνολογική εξέλιξη είναι ηθικά ουδέτερη

Apriori Αποτιμήσεις

14/10/2014

3

Τεχνικισμός (ή τεχνοκρατισμός ή τεχνολογικός θετικισμός):

• η τεχνολογία έχει ευεργετικό ρόλο στην κοινωνία

• χάριν της τεχνολογίας η ανθρωπότητα θα μπορέσει να επιλύσει όλα τα προβλήματα και να ελέγξει πιθανότατα ακόμα και το μέλλον

• κάθε νεότερη τεχνολογία είναι καλύτερη από την παλαιότερη

Τεχνικισμός (ή τεχνοκρατισμός):

• Οι ρίζες του τεχνικισμού στον διαφωτισμό

• Το κράτος ως μηχανή

• Μαρξ και τεχνικισμός

• η ίδια η τεχνολογία που καταστρέφει τον πλανήτη και τις ζωές μας, μπορεί να τις σώσει

Οπτιμισμός, Εξτροπιανισμός και Μετανθρωπισμός:

• η τεχνολογία έχει θετικό ηθικό πρόσημο αρκεί να στοχεύει στην βελτίωση της ζωής των ανθρώπων (στην παράταση της ανθρώπινης ζωής, ή στην καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων ή στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής και της μνήμης με την χρήση υπολογιστών κλπ.)

14/10/2014

4

Μετανθρωπισμός:

• Ο μετανθρωπισμός (Transhumanism) είναι ένα φουτουριστικό φιλοσοφικό ρεύμα που θεωρεί ότι ο άνθρωπος στο μέλλον θα μπορέσει με την βοήθεια της τεχνολογίας να ξεπεράσει τα όριά του ακόμα και την θνητότητά του.

• Αμφισβήτηση της ΦΥΣΗΣ (natura). Η επίκληση του φυσικού (nature) περιορίζει την ανθρώπινη ικανότητα.

Φύσις ≠ Natura

Αρχαιότητα –Φύσις = Αυτό που γεννιέται που φύεται

Μεσαίωνας –Φύσις =Πλάση

(Natura=Πλάση= Επίκληση θείου Άρα Άνθρωπος vs Φύσης = Ύβρις)

Φύσις (υποκείμενο) ≠ Φύση (αντικείμενο)

Διαφωτισμός

14/10/2014

5

Apriori Αποτιμήσεις

Τεχνοπροοδευτισμός:

• η τεχνολογία έχει ηθικό πρόσημο και αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα των ανθρώπων και της επιστήμης αρκεί οι τεχνολογικές εξελίξεις να ρυθμίζονται και να ελέγχονται (για τους κινδύνους, το κόστος, τα οφέλη κλπ) από ανεξάρτητες δημοκρατικές αρχές και νομοθετικό πλαίσιο

Τεχνοσυντηρητισμός:

• η τεχνολογία του παρελθόντος είναι αρκετή και δεν χρειαζόμαστε άλλη

(θρησκευτικά, συντηρητικά αλλά και οικολογικά επιχειρήματα)

14/10/2014

6

Apriori Αποτιμήσεις

Λουδισμός & Νεολουδισμός:

Λουδισμός & Νεολουδισμός:

14/10/2014

7

Λουδισμός & Νεολουδισμός:

Αναρχο-πρωτογονισμός:

Henry D. Thoreau (1817 – 1862)

14/10/2014

8

Timeline

1817 1833 1837 1845 1846 1849 1854 1857 1859 1862

Γεννιέται στο Κόνκορντ (η εξέγερση του βουτύρου)

‘41 Ο Emerson και οι Υπερβατιστές της Νέας Αγγλίας

Walden: Η ζωή στο δάσος

«Αλίμονο! Οι άνθρωποι έγιναν εργαλεία των εργαλείων τους. Ο άνθρωπος που μάζευε φρούτα όποτε πεινούσε έγινε γεωργός, κι εκείνος που στεκόταν κάτω από το δέντρο για να προφυλαχθεί, έγινε νοικοκύρης. Τώρα πια δεν κατασκηνώνουμε για να περάσουμε τη νύχτα αλλά ριζώνουμε στη γη και ξεχάσαμε τα ουράνια…»

Walden: Η ζωή στο δάσος

«Όλη μου τη ζωή μετανιώνω που δεν ήμουν ποτέ τόσο σοφός όσο τη μέρα που γεννήθηκα. Η διάνοια μοιάζει με νυστέρι: Ανοίγει δρόμο και φτάνει στην καρδιά των πραγμάτων. Δεν επιθυμώ να εργαστώ περισσότερο με τα χέρια μου απ’ όσο είναι απαραίτητο. Το κεφάλι μου είναι χέρια μαζί και πόδια. Νιώθω πως ό,τι καλύτερο έχω είναι συγκεντρωμένο εκεί. Το ένστικτό μου λέει πως το κεφάλι μου είναι όργανο για να σκάβω λαγούμια…»

14/10/2014

9

Walden: Η ζωή στο δάσος

«Όπου κι αν πάει όμως ο άνθρωπος, οι άλλοι τον καταδιώκουν και τον παρενοχλούν με τους βρωμερούς θεσμούς τους και, αν μπορούν, τον περιορίζουν για να τον αναγκάσουν να γίνει μέλος της απεγνωσμένης αδελφότητας της κοινωνίας τους…»

Walden: Η ζωή στο δάσος

«Αν χαίρεστε την μέρα και τη νύχτα με αγαλλίαση, αν η ζωή σας αναδίδει μια ευωδία όμοια με τα λουλούδια και τα γλυκά βότανα, αν δείτε ότι έχει γίνει πιο ελαστική, πιο ξάστερη, πιο αθάνατη – αυτή είναι η επιτυχία σας. Όλη η φύση θα σας συγχαρεί και για λίγο θα έχετε λόγο να νιώθετε ευλογημένοι. Τα μεγαλύτερα οφέλη και οι ευγενέστερες αξίες είναι εκείνες που εκτιμώνται λιγότερο σ’ αυτή τη ζωή…»

Walden: Η ζωή στο δάσος

«Όλα όσα παρατήρησα σε σχέση με τη λίμνη δεν ισχύουν λιγότερο και για την ηθική».

«Ο πατριωτισμός είναι ένα σκουλήκι που τους

τρώει το κεφάλι». «Τη μισή μας ζωή την περνάμε σε ύπνο βαθύ». «Το φως που μας τυφλώνει είναι για μας όμοιο

με σκοτάδι».

14/10/2014

10

Αναρχο-πρωτογονισμός:

• αυτάρκεια, αντικοινωνική στάση, χορτοφαγία, ελεύθερος έρωτας, γυμνισμός, περιορισμένη χρήση τεχνολογικών μέσων

• εναντίωση στην αγροτική οικονομία

• έμπρακτη αμφισβήτηση κάθε μορφής εξουσίας, και επιστροφή στις φυσικές αξίες

• διαχωρισμός απλών εργαλείων που μπορεί να φτιάξει κάποιος με τα χέρια του από τις μηχανές που προορίζονται για μαζική παραγωγή και την υψηλή τεχνολογία

Ο Αναρχοπριμιτιβισμός στη σύγχρονη κουλτούρα

Apriori Αποτιμήσεις

14/10/2014

11

Κατάλληλη Τεχνολογία (appropriate technology):

κατάλληλη τεχνολογία είναι η ενδιάμεση τεχνολογία μικρής κλίμακας και τοπικής χρήσης που διευκολύνει την ζωή των ανθρώπων χωρίς να βλάπτει το περιβάλλον

14/10/2014

12

Ηθική & Τεχνολογία Μάθημα 3ο Iron Man vs Αριστοτέλη

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ηθική Φιλοσοφία

Διδάσκων: Άλκης Γούναρης | Οκτώβριος 2014