Μπακάλης Κώσταςhistory-logotexnia.blogspot.com

Β. ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ (1844-1880)2. Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΩΝ «ΞΕΝΙΚΩΝ» ΚΟΜΜΑΤΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ

Το κείμενο του σχολικού βιβλίου με πλαγιότιτλουςΠηγή: http://www.venetokleio.gr/Παναγιώτης

ΑθανασόπουλοςΤα πολιτικά κόμματα, μολονότι μπορούσαν να αναπτυχθούν περαιτέρω μέσα στο νέο συνταγματικό καθεστώς, έδειξαν συμπτώματα στασιμότητας και δεν ανταποκρίθηκαν στις νέες ανάγκες, κάτι που τα οδήγησε σε παρακμή. Στην περίοδο μεταξύ των δύο συνταγμάτων (1844-1864) ουσιαστικά ικανοποιήθηκαν όλα τα αιτήματα του ρωσικού κόμματος, τα οποία είχαν σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι ναπαίοι προέβαλλαν σε κάθε περίπτωση τον κίνδυνο για την Ορθοδοξία, καθώς όμως τα μεγάλα εκκλησιαστικά ζητήματα είχαν λυθεί και όλοι οι πολιτικοί πρέσβευαν το ορθόδοξο δόγμα, το ρωσικό κόμμα δεν είχε λόγο ύπαρξης, εφόσον δεν είχε θέσεις για πιο επίκαιρα θέματα. Ο Κωλέττης, ως αρχηγός του γαλλικού κόμματος, επεδίωκε μια κυβερνητική πολιτική που θα ενίσχυε το ρόλο του βασιλιά, υπονομεύοντας έτσι τον κοινοβουλευτισμό. Δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί βία και νοθεία για να τρομοκρατεί τους εκλογείς, ώστε να ψηφίζουν υπέρ του κόμματος του. Το 1846/1847 κατείχε πέντε από τα επτά υπουργεία της κυβέρνησής του, δεν παρουσιαζόταν όμως σχεδόν καθόλου στο Κοινοβούλιο και καθιστούσε αδύνατο τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Επέβαλε έτσι ένα είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας. Μετά το θάνατο του Κωλέττη, το 1847, το γαλλικό κόμμα πέρασε σε φάση παρακμής, καθώς επικράτησε διαμάχη για τη διαδοχή.

Το κείμενο του σχολικού βιβλίου με πλαγιότιτλουςΠηγή: http://www.venetokleio.gr/Παναγιώτης

Αθανασόπουλος

Η τακτική του βασιλιά Όθωνα να προσπαθεί να ενισχύσει τους κυβερνητικούς υποψηφίους στις εκλογές οδήγησε τα κόμματα της αντιπολίτευσης σε διαρκή σύγκρουση με την αυλή, σε μια περίοδο που οι διαφωνίες τους είχαν απαλυνθεί.

Κατά την περίοδο του Κριμαϊκού πολέμου το αγγλικό και γαλλικό κόμμα έχασαν την εμπιστοσύνη των οπαδών τους, μετά τη βίαιη συμπεριφορά της Αγγλίας και της Γαλλίας απέναντι στην Ελλάδα, με το ναυτικό αποκλεισμό της χώρας. Είχε προηγηθεί και η υπόθεση Πατσίφικο, η οποία είχε δυσχεράνει τις σχέσεις των χωρών. Το ρωσικό κόμμα είχε κάποια προσωρινά κέρδη από αυτό. Η ήττα όμως της Ρωσίας στον Κριμαϊκό πόλεμο συνέβαλε στην αποδυνάμωση του κόμματος, το οποίο σταδιακά εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή.

Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΩΝ «ΞΕΝΙΚΩΝ» ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤA ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ

ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

μολονότι μπορούσαν να αναπτυχθούν περαιτέρω μέσα στο νέο συνταγματικό καθεστώς

• έδειξαν συμπτώματα στασιμότητας

και δεν ανταποκρίθηκαν στις νέες ανάγκες,

• κάτι που τα οδήγησε σε παρακμή.

Στην περίοδο μεταξύ των δύο συνταγμάτων (1844-1864)

ουσιαστικά ικανοποιήθηκ

αν όλα τα αιτήματα του

ρωσικού κόμματος, τα οποία είχαν

σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Οι ναπαίοι:

προέβαλλαν σε κάθε περίπτωση

τον κίνδυνο για την

Ορθοδοξία.

Το ρωσικό κόμμα δεν είχε λόγο

ύπαρξης:

καθώς τα μεγάλα

εκκλησιαστικά ζητήματα είχαν

λυθεί και όλοι οι

πολιτικοί πρέσβευαν το

ορθόδοξο δόγμα,

δεν είχε θέσεις για πιο

επίκαιρα θέματα.

ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΚΟΜΜΑ

Γελοιογραφία του 1850 από την Τρακατρούκα (σατιρική εφημερίδα): τρεις οπαδοί, ένας του αγγλικού, ένας του γαλλικού και ένας του ρωσικού κόμματος συζητούν σ’ ένα φαρμακείο.

11. Αρθρον 2Η Ορθόδοξος Εκκλησία της Ελλάδος, κεφαλήν γνωρίζουσα τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, υπάρχει αναποσπάστως ηνωμένη δογματικώς μετά της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης και πάσης άλλης ομοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, τηρούσα απαρασαλεύτως, ως εκείναι, τους τε ιερούς Αποστολικούς και Συνοδικούς κανόνας και τας ιεράς παραδόσεις: είναι δε αυτοκέφαλος... Σύνταγμα του 1844.

ΓΑΛΛΙΚΟ ΚΟΜΜΑΟ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ως αρχηγός του γαλλικού κόμματος:

Επεδίωκε μια κυβερνητική πολιτική που θα ενίσχυε το ρόλο του βασιλιά, υπονομεύοντας έτσι τον κοινοβουλευτισμό.

Δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί βία και νοθεία για να τρομοκρατεί τους εκλογείς, ώστε να ψηφίζουν υπέρ του κόμματος του.

Το 1846/1847 κατείχε πέντε από τα επτά υπουργεία της κυβέρνησής του, δεν παρουσιαζόταν όμως σχεδόν καθόλου στο Κοινοβούλιο και καθιστούσε αδύνατο τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Επέβαλε έτσι ένα είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας. Μετά το θάνατο του Κωλέττη, το 1847, το γαλλικό κόμμα πέρασε σε φάση παρακμής, καθώς επικράτησε διαμάχη για τη διαδοχή.

Ιωάννης Κωλέττης νικητής εκλογών πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδος (1844-1847) με καταγωγή από το Συρράκο Ιωαννίνων. Οι αγωνιστές

του 1821 τον αποκαλούσαν "τζίτζιλε φίτζιλε», λόγω βλαχικής καταγωγής.

Ηπειρώτης πολιτικός που πρωταγωνίστησε στην πολιτική ζωή του ελληνικού κράτους στις δεκαετίες του 1830 και του 1840. Υπήρξε ηγέτης του γαλλικού κόμματος και στήριζε τη δύναμή του στις σχέσεις του με τους ρουμελιώτες καπετάνιους αλλά και στην ικανότητά του να εξουδετερώνει τους αντιπάλους του δρώντας παρασκηνιακά.  http://www.ime.gr/chronos/12/gr/general/gallery/073.html

12. Προέκειτο να κυρωθώσι φιλικαί εκλογαί; Ευθύς και αι δεινότατοι παραβιάσεις παρεσιωπώντο ή εχαρακτηρίζοντο επουσιώδεις παρατυπίαι: και η μεν βία, η στάσις αυτή, απεκαλούντο δικαία άμυνα, η δε αδικία, ακολασία, το ψεύδος, δικαιοσύνη, μετριότης, αλήθεια. Και αυταί αι λέξεις ήλλαξαν σημασίαν: η μεν παραβίασις των καλπών ωνομάσθη συστολή των σανίδων, αι δε σαπουνοκασέλαι και τα σακκούλια κάλπαι, η λύμανσις των σφραγίδων τυχαία σύντριψις, οι συμβολαιογράφοι επί της ψηφοφορίας επιτροπαί και οι απόβλητοι του λαού εκλεκτοί αυτού... Ο νόμος νυν μεν έπρεπε να κοιμάται, νυν δε ν' αγρυπνεί, ποτέ μεν να ερμηνεύεται κατά γράμμα, ποτέ δε κατ' έννοιαν και άλλοτε να διαστρέφονται και αι σαφέσταται, αι καθαρότατοι, αι ρητόταται διατάξεις. Οποία πολιτική και ηθική ασέλγεια!Νικόλαος Δραγούμης: Ιστορικοί Αναμνήσεις, Αθήνα 1973, τ. 2, σ. 93.

ΟΘΩΝ

Η τακτική του βασιλιά Όθωνα να προσπαθεί να ενισχύσει τους κυβερνητικούς υποψηφίους στις εκλογές οδήγησε τα κόμματα της αντιπολίτευσης σε διαρκή σύγκρουση με την αυλή, σε μια περίοδο που οι διαφωνίες τους είχαν απαλυνθεί.

Κατά την περίοδο του Κριμαϊκού πολέμου το αγγλικό και γαλλικό κόμμα έχασαν την εμπιστοσύνη των οπαδών τους, μετά τη βίαιη συμπεριφορά της Αγγλίας και της Γαλλίας απέναντι στην Ελλάδα, με το ναυτικό αποκλεισμό της χώρας. Είχε προηγηθεί και η υπόθεση Πατσίφικο, η οποία είχε δυσχεράνει τις σχέσεις των χωρών.

Το ρωσικό κόμμα είχε κάποια προσωρινά κέρδη από αυτό. Η ήττα όμως της Ρωσίας στον Κριμαϊκό πόλεμο συνέβαλε στην αποδυνάμωση του κόμματος, το οποίο σταδιακά εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή.

14. Υπόθεση Πατσίφικο: Τον Απρίλιο του 1849 αθηναϊκός όχλος λεηλάτησε το σπίτι του βρετανικής υπηκοότητας Εβραίου Δον Πατσίφικο. Αυτός απαίτησε υπερβολική αποζημίωση από την ελληνική κυβέρνηση και ζήτησε την παρέμβαση της βρετανικής πρεσβείας. Η βρετανική κυβέρνηση έκανε επίδειξη δύναμης και επέβαλε το 1850 ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας, με την απαίτηση να διευθετηθεί η υπόθεση του Πατσίφικο και κάποιων άλλων βρετανών υπηκόων. Μετά από έντονη αντίδραση της Γαλλίας και της Ρωσίας σταμάτησε ο αποκλεισμός.

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ΄, Εκδοτική Αθηνών, σ. 148

Η Ρωσική πολιτική ως το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου απέβλεπε

στον προσεταιρισμό των Ελλήνων, προκειμένου να

προωθηθούν οι βλέψεις της Ρωσίας στα Βαλκάνια και στην

ανατολική Μεσόγειο. Γελοιογραφία που σατιρίζει τη

ρωσική πολιτική, από βιβλίο του Στέφανου Ξένου (Αθήνα,

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική

Αθηνών, τ. ΙΓ΄, σ.145

▲ Ο Κριμαϊκός πόλεμος (1854 –1856) ξεκίνησε όταν η Ρωσία απαίτησε να προστατεύει η ίδια τους Άγιους Τόπους. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αρνήθηκε και το 1853 κήρυξε πόλεμο στη Ρωσία. Με την Οθωμανική Αυτοκρατορία συμμάχησαν η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, που ήθελαν να σταματήσουν την επεκτατική πολιτική της Ρωσίας. Έτσι, έστειλαν στρατό στην Κριμαία, στη Μαύρη Θάλασσα. Ο πόλεμος τέλειωσε όταν η Ρωσία, που νικήθηκε, υπέγραψε συνθήκη ειρήνης το Μάρτιο του1856. Πηγή: http://museduc.gr/docs/Istoria/C/065-084_C_GYM_KEF_04.pdf

► Σκίτσο του 1855 που παρουσιάζει το Ρώσο τσάρο Νικόλαο Α΄ στην Κριμαία, σαν τον Κολοσσό της Ρόδου, τον οποίο οι Οθωμανοί, οι Βρετανοί και οι Γάλλοι προσπαθούν να τον γκρεμίσουν. Αμέσως μόλις κηρύχθηκε ο Κριμαϊκός πόλεμος εξεγέρθηκαν οι ελληνικοί πληθυσμοί στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Ο Όθωνας και η κυβέρνηση υποστήριξαν τις εξεγέρσεις, γιατί πίστευαν ότι είχαν μια ευκαιρία να μεγαλώσουν τη χώρα. Τότε η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία έστειλαν στρατό στην Αθήνα και στον Πειραιά. Τα στρατεύματα έμειναν στη χώρα μέχρι το 1857.

◄ Κατάλογος με Έλληνες εθελοντές από την Οδησσό που πολέμησαν μαζί με τους Ρώσους στον Κριμαϊκό πόλεμο. 1854–1856.

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ Κ.Ε.Ε.

ΘΕΜΑ 1. Λαμβάνοντας υπόψη το κείμενο και το παράθεμα 77 του σχολικoύ σας εγχειριδίου, καθώς και το περιεχόμενο των παραθεμάτων: α) Να χαρακτηρίσετε την κυβερνητική πολιτική του Κωλέττη. β) Να συσχετίσετε τις καταγγελίες του Κωλέττη για τις επεμβάσεις των Μ. Δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας) με τον αποκλεισμό της χώρας εξαιτίας της υπόθεσης Πατσίφικο. ΠΗΓΗ 1 Οι επεμβάσεις των ξένων Δυνάμεων στη πολιτική ζωή της χώρας κατά την περίοδο ανάμεσα στα δύο συντάγματα Οι αναδειχθείσες από το 1844 ως το 1862 επτά Βουλές αποτέλεσαν «προϊόν» βίας, τεχνασμάτων και νοθείας. Χαρακτηριστικές υπήρξαν οι καταγγελίες του Μιχ. Σχινά στη Βουλή σε βάρος της γαλλόφιλης (και υποστηριζόμενης από τον Όθωνα) κυβέρνησης Κωλέττη, την επομένη της διεξωγωγής των εκλογών το 1847: «Μέσα διπλά, τριπλά, τετραπλά, παραπείσεων, απειλών, υποσχέσεων ετίθεντο εν χρήσει ίνα συλλέξωσι την διεσπαρμένην και απολωλώσαν πλειοψηφίαν· συγχρόνως δε και πλοία ξένης σημαίας εστέλλοντο όπως συλλέξωσι τους υπουργικούς βουλευτάς. Ενώ δε τοιαύτη υπήρξεν η διαγωγή της γαλλικής διπλωματίας, τις δεν γινώσκει ότι ο πρέσβυς, οι πράκτορες, ο πρόξενος της Γαλλίας λαμβάνουσι μέρος εις την εσωτερικήν ημών διοίκησιν και συντάσσουσι πολλάκις και αυτά τα δημόσια έγγραφα; Τις δύναται ν’ αρνηθή τον περίπλουν των γαλλικών πλοίων προς συνάθροισιν των υπουργικών βουλευτών; Και η Κυβέρνησις, η έχουσα ξενικής υποστηρίξεως χρείαν, δεν είναι εθνική, ουδέ της θελήσεως του λαού παραγόμενον. Πως δε ετόλμησεν ο υπουργός των ΟΙκονομικών να ομολογήση ότι η Γαλλικη Κυβέρνηση συμπράττει δια να στερεώση την τάξιν, ενώ εξ’ εναντίας απανταχού αντί της τάξεως θεμελιούται η αταξία, η αδικία, η παρανομία; Ελληνικόν δε αίμα χύνεται αδίκως εις Λακωνίαν, εις Μεσσηνίαν, Άμφισσαν». Η πολιτική ολιγαρχία που κατείχε την εξουσία στην περίοδο αυτή άσκησε την πολιτική της αυτόνομα χωρίς καμιά σχεδόν εκσυγχρονιστική διάθεση. Οι μέθοδοι που ακολούθησε για να διατηρήσει την εξουσία δεν διέφεραν ουσιαστικά από τις αντίστοιχες του Όθωνα, ενώ τα πολιτικά κόμματα της εποχής είχαν μεταβληθεί σε πολιτικά «καπετανάτα». Κάτω από τις συνθήκες αυτές, «το περιζήτητον Σύνταγμα κατέστη όργανον κυβερνητικής επικρατή-σεως ταύτης ή εκείνης της πολιτικής ομαδος, ήτις ετιτλοφορείτο συνήθως με ξένον όνομα, γαλλικόν κόμμα, αγγλικόν, ρωσικόν· ουδέποτε εθνικόν. Οι άνδρες της Επανάστασεως, οι υπηρετήσαντες την πατρίδα μετά τοσαύτης αφοσιώσεως και πίστεως κατά τον μέγαν αγώνα, μετεβλήθησαν εις χυδαίους πολιτικούς κομματάρχας και εκμεταλλευτάς κατά την συνταγματικήν ταύτην περίοδον της βασιλείας του Όθωνος. Το ενδιαφέρον αυτών περιωρίζετο ήδη εις την επικράτησιν κομματικών και επαρχιακών ή προσωπικών συμφερόντων» ...

Παρά την υποτελειακή πολιτική του ο Κωλέττης είχε το θάρρος να καταγγείλει στην Βουλή την αντιδραστική πολιτική των Βρεταννών απέναντι στην Ελλάδα: «Ο ευγενής λόρδος Πάλμερστων, εξιστορών εις την Βουλήν των Αγγλικών κοινοτητων τα ανήκουσα δεινά, όσα δήθεν ο Ελληνικός λαός πάσχει παρά της καθεστώσης εν ημίν Κυβερνήσεως, προσεκάλεσε το Αγγλικόν Υπουργείον να συνεννοηθή μετά του Γαλλικού και να συμφωνήση μετ’ αυτού, ώστε δια κοινής αμφοτέρων εις τα εσωτερικά πράγματά μας επεμβάσεως να συστήσωσιν υπουργείον άξιον της εμπιστοσύνης των Ελλήνων και να ελευθερώσωσι δια του μέσου αυτού την πατρίδα μας εφ’ όλων των καταμαστιζόντων αυτήν κακών. Της τοιαύτης δε επεμβάσεως το δικαίωμα στηρίζει ο ευγενής λόρδος εις τους ακολούθους λόγους ... Ως πρώτον της επεμβάσεως δικαιολόγημα ανέφερεν ο ευγενής λόρδος το της Ελλάδος συμφέρον· η Ελλάς, είπε, πάσχει κακά πολλά δεινά, η επέμβασις δε σκοπόν έχουσα την κατάπαυσιν αυτών, δεν δύναται να είναι ειμή ωφέλιμος δια την Ελλάδα. Αλλά δύναταί ποτε, ερωτώ, να θεωρηθή ωφέλιμος η κατάπαυσις κακού μικροτέρου δια της χρήσεως και της αντικαταστάσεως δεινοτέρου κακού; Δύναταί ποτέ να εκληφθή ως συμφέρουσα η ξένη επέμβασις, ή όχι μόνον τα δικαιώματα και τα συμφέροντα ολίγων Ελλήνων ζημιούσα, αλλ’ όλου του Ελληνικού λαού, ολοκλήρου του Ελληνικού Έθνους, την δια τοσούτων θυσιών και αιμάτων κεκτημένην αυτονομίαν καταλύουσα; Δύναται ερωτώ, η κατά του ιερωτέρου και τιμιωτέρου εθνικού ημών κτήματος προσβολή, καλών να γίνη αιτία και να αποβή ωφέλιμος εις ημάς; Η ξένη επέμβασις, Κύριοι, είναι το μέγιστον των κακών η φοβερωτέρα πληγή εκ των εις έθνος ελεύθερον επιτεθεισών ποτέ! Αλλά σήμερον ότι το έθνος ως ουδείς άλλος και την αληθή των πραγμάτων του κατάστασιν γνωρίζει και των προς θεραπείαν του κακού αρμοδίων μέσων κύριον είναι, σήμερον, ότε δια των αντιπροσώπων του ο Ελληνικός λαός συμβουλεύεται και νομοθετεί περί των ιδίων αυτού συμφερόντων, πάσα ξένη επέμβασις είναι και επιβλαβής και ολεθρία κα ως τοιαύτην πας γνήσιος Έλλην και την αποστρέφεται και την απωθεί ... Κατά της ξένης δε επεμβάσεως λαλών και διαμαρτυρόμενος δεν περιορίζομαι εις μόνην την Αγγλικήν, αλλ’ εις την αυτήν υπάγω κατηγορίαν και την Γαλλικήν και την Ρωσσικήν και πάσαν · διότι και προς τας συμμάχους και προς τας λοιπάς Δυνάμεις και ιδίως προς μίαν εκάστην αυτών της Ελλάδος τα δίκαια, τα αυτά και ίσα είναι· οποιονδήποτε δε αλλόφυλον έθνος εις άλλου πράγματα επέμβη, την ιδίαν πάντοτε συνεπιφέρει μετ’ αυτού καταστροφήν και βλάβην». Ωστόσο, το πλέγμα της εξάρτησης (από «οιανδήποτε κραταιάν Δύναμιν»), που διείπε τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις και το στέμμα, θα σφραγίσει ολόκληρη την οθωνική περίοδο. Π. Πετρίδη, ό.π., σσ. 25-29

ΠΗΓΗ 2 Η παραχώρηση Συντάγματος δε μετέβαλε την πολιτική ζωή. Η συνεργασία των τριών κομμάτων εν όψει της αλλαγής του 1843 διαλύθηκε αμέσως μετά την επιτυχία. Οι πρώτες εκλογές που ακολούθησαν κράτησαν τρεις μήνες κατά τους οποίους η Ελλάδα έγινε λεία των οπλισμένων συμμοριών του Κωλέττη, που έβαλε σ’ ενέργεια όλα τα μέσα για να συντρίψει τον αντίπαλο και να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στη Βουλή. Συνταγματικός, όταν ήταν στην αντιπολίτευση, ο Κωλέττης δείχτηκε υπερβολικά συγκεντρωτικός όταν πήρε την εξουσία κι ενθάρρυνε τις επεμβάσεις του στέμματος στην πολιτική ζωή. Η πραγματική εσωτερική πολιτική του συνίστατο στη «διάθεση των κρατικών εσόδων για λογαριασμό των φίλων του», χωρίς κανένα σοβαρό μέτρο για τη διοργάνωση και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η «Μεγάλη Ιδέα» του έδινε το πρόσχημα. Η μόνη θεραπεία στις δυστυχίες της Ελλάδας, έλεγε, ήταν η εδαφική εξάπλωση του βασιλείου, ο δρόμος προς την Κωνσταντινούπολη και η κυριαρχία στην Ανατολή. Με τέτοια πολιτική ο Κωλέττης εμφανίζεται στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας ως ο τύπος του τυχοδιώκτη πολιτικού, που εισήγαγε όσο κανείς άλλος τη διαφθορά στην άσκηση της εξουσίας. Στην πραγματικότητα το Σύνταγμα καταργήθηκε. ... Η δράση των οπλισμένων συμμοριών στα ελληνοτουρκικά σύνορα και η δραστηριότητα των «μυστικών εταιρειών» συνιστούν την «εθνική» πολιτική της Ελλάδας του Κωλέττη. Τα μόνα αποτελέσματα στάθηκαν τ’ αντίποινα της τουρκικής κυβέρνησης κατά των Ελλήνων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κι η επαύξηση της αγγλικής οργής εναντίον του ΌΘωνα. Στην πραγματικότητα, ως το 1848, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στην Αγγλία και στη Γαλλία, προστάτιδα του Κωλέττη, έπαιξε τον πρώτο ρόλο στην ελληνική πολιτική. Γ. Σβορώνου, Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας, σσ. 81-84

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2006 ΘΕΜΑ Β1 Χρησιμοποιώντας τα σχετικά χωρία του πιο κάτω κειμένου και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να αποτιμήσετε τη λειτουργία της συνταγματικής μοναρχίας κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του Ιωάννη Κωλέττη. Μονάδες 20 Κείμενο Ὑποστηρίχτηκε [...] ὅτι ἡ μὴ ἀνάπτυξη τοῦ κοινοβουλευτισμοῦ, στὴν περίοδο τῆς συνταγματικῆς μοναρχίας, δὲν ὀφειλόταν στὸ «πλημμελὲς» τῶν διατάξεων τοῦ Συντάγματος οὔτε στὴν ἔλλειψη κανόνων ποὺ διευκόλυναν τὴν καθιέρωση σταθερῶν κοινοβουλευτικῶν ἀρχῶν, ἀλλὰ στὴν μὴ ἐφαρμογή του ἀπὸ τὸν Ὄθωνα καὶ στὶς ἐσκεμμένες παραβιάσεις του. Πράγματι, ἔχοντας ἀποδεχθεῖ καταναγκαστικὰ τὴν ἐγκαθίδρυση συνταγματικοῦ πολιτεύματος ὁ ξενόφερτος μονάρχης δὲν διακατεχόταν ἀπὸ τὴν παραμικρὴ διάθεση νὰ τὸ ἐφαρμόσει. Ἀναμίχθηκε σὲ ἔργα διοικητικὰ, παρενέβαινε στὶς βουλευτικὲς ἐκλογὲς καὶ κατέβαλε κάθε προσπάθεια νὰ συγκεντρώσει ὅλο καὶ περισσότερη ἐξουσία. Παράλληλα περιφρόνησε τὸν ἐκλογικὸ νόμο τοῦ 1844 καὶ δὲν ἐπέτρεψε τὴ διενέργεια ἐλεύθερων ἐκλογῶν νοθεύοντας τες συστηματικὰ σὲ ὅλες τὶς φάσεις τῆς σχετικῆς διαδικασίας. Χαρακτηριστικὲς ὑπῆρξαν οἱ καταγγελίες τοῦ Μιχ. Σχινᾶ στὴ Βουλὴ σὲ βάρος τῆς γαλλόφιλης (καὶ ὑποστηριζόμενης ἀπὸ τὸν Ὄθωνα) κυβέρνησης Κωλέττη, τὴν ἑπομένη τῆς διεξαγωγῆς τῶν ἐκλογῶν τὸ 1847: «Μέσα διπλᾶ, τριπλᾶ, τετραπλᾶ, παραπείσεων, ἀπειλῶν, ὑποσχέσεων ἐτίθεντο ἐν χρήσει ἵνα συλλέξωσι τὴν διεσπαρμένην καὶ ἀπολωλῶσαν πλειοψηφίαν […]». Παύλος Πετρίδης, Πολιτικές δυνάμεις και συνταγματικοί θεσμοί στη νεώτερη Ελλάδα, 1844-1936, (Θεσσαλονίκη, 1984), σσ. 24-25.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 2012 ΘΕΜΑ Γ1 Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα, να αναφερθείτε στη λειτουργία του ελληνικού πολιτικού συστήματος από το 1844 μέχρι το τέλος του Κριμαϊκού Πολέμου (1856), προσδιορίζοντας: α) τις εκλογικές πρακτικές και τα χαρακτηριστικά της διακυβέρνησης του Κωλέττη (μονάδες 10), β) την πολιτική τακτική του Όθωνα απέναντι στα κόμματα (μονάδες 7) και γ) τις επιπτώσεις του Κριμαϊκού Πολέμου στην ελληνική πολιτική ζωή (μονάδες 8). Μονάδες 25 Κείμενο Α: [Εκλογικές παρατυπίες] «Προέκειτο να κυρωθώσι φιλικαί εκλογαί; Ευθύς και αι δεινόταται παραβιάσεις παρεσιωπώντο ή εχαρακτηρίζοντο επουσιώδεις παρατυπίαι: και η μεν βία, η στάσις1 αυτή, απεκαλούντο δικαία άμυνα, η δε αδικία, ακολασία, το ψεύδος, δικαιοσύνη, μετριότης, αλήθεια. Και αυταί αι λέξεις ήλλαξαν σημασίαν: η μεν παραβίασις των καλπών ωνομάσθη συστολή2 των σανίδων, αι δε σαπουνοκασέλαι και τα σακκούλια κάλπαι, η λύμανσις3 των σφραγίδων τυχαία σύντριψις, οι συμβολαιογράφοι επί της ψηφοφορίας επιτροπαί και οι απόβλητοι του λαού εκλεκτοί αυτού...». Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί Αναμνήσεις, τ. 2, Αθήνα 1973, σ. 93, στο: Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, Γ΄ Τάξη Γενικού Λυκείου (Θεωρητική Κατεύθυνση), Αθήνα: ΟΕΔΒ, 2010, σ. 74. 1 στάσις : ανταρσία 2 συστολή : σπάσιμο 3 λύμανσις : φθορά, καταστροφή Κείμενο Β: [Το Στέμμα και τα κόμματα] [...]Αναμφίβολα το Στέμμα αναχαίτισε επίσης τη δυνατότητα των κομμάτων να επιτείνουν τη λανθάνουσα εμφύλια διαμάχη που σιγόβραζε πάντα κάτω από την επιφάνεια. Εμποδίζοντας καθένα από τα κόμματα να μονοπωλήσει την εξουσία, μετρίασε κάποιες από τις πικρές εχθρότητες της περιόδου της Επανάστασης. Αποστέρησε εν μέρει τα κόμματα από τη στρατιωτική τους δύναμη με τη διάλυση των ατάκτων και τη δημιουργία στρατιωτικού μηχανισμού βασισμένου στην

απόλυτη νομιμοφροσύνη προς το Στέμμα.[...]. Μια και κανένα κόμμα δεν μονοπωλούσε τη διοίκηση, το καθένα ήταν κατά μία έννοια ομάδα αντιπολίτευσης (ακόμη και όταν ήταν πρόσκαιρα το ευνοούμενο κόμμα), και ως ομάδες αντιπολίτευσης, που αντιμάχονταν την κεντρική διοίκηση, τα κόμματα αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν συγκεντρωτικές μεθόδους στη δράση τους και συνακόλουθα να αυξήσουν την εσωτερική τους συνοχή. J. A. Petropoulos, Πολιτική και Συγκρότηση Κράτους στο Ελληνικό Βασίλειο (1833-43), στο: Γ. Β. Δερτιλής - Κ. Κωστής (επιμ.), Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας (18ο ς -20ό ς αι.), Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδοτικός Οίκος Αντ. Ν. Σάκκουλα, 1991, σ. 210. Κείμενο Γ: [Αγγλογαλλική διακοίνωση προς την Ελλάδα] [...] Σύμπασα η διαγωγή της Ελληνικής Κυβερνήσεως κατά τους τελευταίους αυτούς χρόνους δεν μας επιτρέπει πλέον να θεωρώμεν αυτήν ως ουδετέραν ως προς την Τουρκίαν, μήτε ως φίλην της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρεττανίας. [...] Η Ελληνική Κυβέρνησις οφείλει ν’ αναμένη τας συνεπείας των ιδίων αυτής πράξεων. Εάν δ’ αι συνέπειαι αύται αποβώσιν επικίνδυνοι εις τον Θρόνον και εις την μέλλουσαν ευημερίαν της Ελλάδος, η ευθύνη θα επιπέση επί των Ελλήνων Υπουργών, οίτινες εφάνησαν διατελούντες εν τη αγνοία ή εν τη απρονοησία των αληθών συμφερόντων της χώρας των». Σπ. Πήλικας, Απομνημονεύματα, σ. 176, στο: Β. Σκουλάτος-Ν. Δημακόπουλος- Σ. Κόνδης, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη (1789-1909), για την Γ΄ Τάξη του Ενιαίου Λυκείου, Αθήνα: ΟΕΔΒ, 2003, σσ. 268-9.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ 2003 . ΘΕΜΑ Β2 Συνθέτοντας τις πληροφορίες των παρακάτω πηγών και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να περιγράψετε τις πολιτικές πρακτικές του Κωλέττη. Μονάδες 25 Κείμενο Α "Η παραχώρηση Συντάγματος δε μετέβαλε την πολιτική ζωή. Η συνεργασία των τριών κομμάτων εν όψει της αλλαγής του 1843 διαλύθηκε αμέσως μετά την επιτυχία. Οι πρώτες εκλογές που ακολούθησαν κράτησαν τρεις μήνες κατά τους οποίους η Ελλάδα έγινε λεία των οπλισμένων συμμοριών του Κωλέττη, που έβαλε σ’ ενέργεια όλα τα μέσα για να συντρίψει τον αντίπαλο και να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στη Βουλή. Συνταγματικός, όταν ήταν στην αντιπολίτευση, ο Κωλέττης δείχτηκε υπερβολικά συγκεντρωτικός όταν πήρε την εξουσία κι ενθάρρυνε τις επεμβάσεις του στέμματος στην πολιτική ζωή. Η πραγματική εσωτερική πολιτική του συνίστατο στη «διάθεση των κρατικών εσόδων για λογαριασμό των φίλων του», χωρίς κανένα σοβαρό μέτρο για τη διοργάνωση και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η «Μεγάλη Ιδέα» τού έδινε το πρόσχημα. Η μόνη θεραπεία στις δυστυχίες της Ελλάδας, έλεγε, ήταν η εδαφική εξάπλωση του βασίλειου, ο δρόμος προς την Κωνσταντινούπολη και η κυριαρχία στην Ανατολή. Με τέτοια πολιτική ο Κωλέττης εμφανίζεται στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας ως ο τύπος του τυχοδιώκτη πολιτικού, που εισήγαγε όσο κανείς άλλος τη διαφθορά στην άσκηση της εξουσίας. Στην πραγματικότητα το Σύνταγμα καταργήθηκε". Ν. Σβορώνος, Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας,σ. 84 Κείμενο Β "Προέκειτο να κυρωθώσι φιλικαί εκλογαί; Ευθύς και αι δεινόταται παραβιάσεις παρεσιωπώντο ή εχαρακτηρίζοντο επουσιώδεις παρατυπίαι: και η μεν βία, η στάσις αυτή, απεκαλούντο δικαία άμυνα, η δε αδικία, ακολασία, το ψεύδος δικαιοσύνη, μετριότης, αλήθεια. Και αυταί αι λέξεις ήλλαξαν σημασίαν: η μεν παραβίασις των καλπών ωνομάσθη συστολή των σανίδων, αι δε σαπουνοκασέλαι και τα σακκούλια κάλπαι, η λύμανσις των σφραγίδων τυχαία σύντριψις, οι συμβολαιογράφοι επί της ψηφοφορίας επιτροπαί και οι απόβλητοι του λαού εκλεκτοί αυτού...". Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί Αναμνήσεις, Αθήνα 1973, τ.2, σ. 93.

Τα κόμματα που ιδρύονται στον Αγώνα γιατί επιλέγουν ξενικά ονόματα; Δύσκολη κατάσταση με Αιγυπτιακή παρουσία - Ανάμειξη Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας στις ελληνικές υποθέσεις πίστη ότι οι Δυνάμεις θα δώσουν τη λύση δημιουργία πολιτικών κομμάτων :

Αγγλικό Μαυροκορδ

άτος Γαλλικό

Κωλέττης

Ρωσικό Μεταξάς,

Κολοκοτρώ

νης

Το1806, ο Ανώνυμος συγγραφέας του έργου Ελληνική Νομαρχία

εμπνεόμενος από το όραμα του Ρήγα υποστήριξε με πάθος ότι οι Έλληνες

πρέπει να αγωνιστούν μόνοι τους για την

ελευθερία τους.Και οι πρωτεργάτες της Φιλικής

είχαν υποστηρίξει την ίδια άποψη.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1. Να προσδιορίσετε τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες οι οποίες

συνέβαλαν στην παρακμή των τριών ξενικών κομμάτων. 2. Ποιες πολιτικές μεθοδεύσεις μετήλθε ο Ι. Κωλέττης,

υπονομεύοντας τον κοινοβουλευτισμό, προκειμένου να εξασφαλίσει την παραμονή του στην εξουσία

Εφταλιώτης, Αργύρης (Μετάφραση): «Τα νησιά της Ελλάδας» (τοῦ Μπάϊρον)

Ἀπ' τοὺς ἄπιστους Φράγκους λευτεριὰ μὴ ζητᾶτε!Ἐκεῖ ζοῦν ἡγεμόνες ποῦ πουλοῦν κι ἀγοράζουν.Μὲ δικό σας τουφέκι καὶ σπαθὶ πολεμᾶτε!Αὐτοῦ θἄβρετ' ἐλπίδα, κι ὅ,τι θέλουν ἄς τάζουν.Ζυγὸς Τούρκου, μὲ Φράγκου πονηριὰ σὰν ταιριάσουνΤὴν ἀσπίδα, ὅσο νἆναι δυνατὴ, θὰ τὴ σπάσουν.

Στοῦ Σουνιοῦ θὰ καθίσω τὸ μαρμάρινο βράχο,Σύντροφό μου τὸ κῦμα τοῦ Αἰγαίου θὰ κάνω,Αὐτὸ ἐμένα νἀκούγῃ, κ' ἐγὼ ἐκεῖνο μονάχο,Κ' ἐκεῖ ἀπάνω σὰν κύκνος μὲ τραγούδι ἄς πεθάνω.Δὲ σηκώνει ἡ ψυχή μου σκλάβα γῆ! Χτύπα κάτωΤῆς σκλαβιᾶς τὸ ποτήρι, κι ἄς πάῃ νἆναι γεμᾶτο!

Α .Εφταλιώτης, Παλιοί Σκοποί (από ξένες γλώσσες), Αθήνα, Εστία, 1909, σ. σ. 81−85