ΟΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΟ ΟΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΥΣΙΚΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Θεοδώρα ΑλεξοπούλουΘεοδώρα Αλεξοπούλου

Τμήμα και τάξη: Α’1 Μάθημα: Project : Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΜΑΣ ΣΠΙΤΙ Όνομα καθηγητή: κος Χρήστου Πέτρος Σχολείο: 1ο ΓΕΛ Πετρούπολης Σχολικό έτος: 2013-2014

Περιεχόμενα Πρόλογος

Ενότητα 1η: Οι επιπτώσεις από την επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον

1ο Κεφάλαιο: Το νέφος 2ο Κεφάλαιο: Η τρύπα του όζοντος 3ο Κεφάλαιο: Όξινη βροχή 4ο Κεφάλαιο: Μόλυνση των υδάτων 5ο Κεφάλαιο: Πυρκαγιές 6ο Κεφάλαιο: Μόλυνση των εδαφών 7ο Κεφάλαιο: Ηχορύπανση

Ενότητα 2η: Τα οφέλη από την επέμβαση του ανθρώπου

στο φυσικό περιβάλλον 8ο Κεφάλαιο: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας(ΑΠΕ) 9ο Κεφάλαιο: Ανακύκλωση 10ο Κεφάλαιο: Αναδάσωση

Διαδικασία που ακολούθησε ο ερευνητής

Βιβλιογραφία

ΠρόλογοςΑπό τους πρώτους κιόλας οικισμούς ο άνθρωπος είχε μια πολύ στενή σχέση με το περιβάλλον, μια σχέση εξάρτησης. Το νερό, όπως και άλλη πόροι από την φύση ήταν απαραίτητοι για την ζωή του. Αυτή η σχέση εξάρτησης μεταξύ του ανθρώπου και του φυσικού περιβάλλοντος συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Οι άνθρωποι αντλούν όλα τα στοιχεία της ζωής τους από το περιβάλλον – φύση. Ακόμα και την αισιοδοξία. Η γη και η θάλασσα μας δίνουν την τροφή. Τα δάση το οξυγόνο. Οι πηγές το πολύτιμο αγαθό που ονομάζεται νερό. Ο διαυγής ουρανός την ηλιακή Θερμική ενέργεια. Σ’ όλα όμως αυτά τα περιβαλλοντικά στοιχεία ο κυρίαρχος αλαζόνας άνθρωπος από πλεονεξία επιφέρει ανελέητη καταστροφή και απαισιοδοξία.

Ο υψηλός πολιτισμός που δημιούργησε ο άνθρωπος, του έδωσε αναμφισβήτητα τη δυνατότητα να διευκολύνει αλλά και να βελτιώσει την ζωή του. Με τα τεχνικά μέσα που απέκτησε, μπόρεσε να κατανοήσει το περιβάλλον του, να ελευθερωθεί από το δέος που του προκαλούσαν τα φυσικά φαινόμενα ώστε να μπορέσει να τα ερμηνεύσει.

Ταυτόχρονα όμως, ο άνθρωπος οδηγήθηκε στην αλαζονεία γιατί θέλησε και προσπάθησε να καταπατήσει και να εκμεταλλευτεί την φύση στο έπακρου παράλογη αυτή στάση του προκάλεσε ανυπέρβλητα προβλήματα που μέχρι και σήμερα καταστρέφουν με ραγδαίους ρυθμούς το περιβάλλον, το όποιο μολύνεται και εξοντώνεται, αφήνοντας τον άνθρωπο έρμαιο της απληστίας του, της ανοησίας του αλλά και της ανευθυνότητας του.

1η Ενότητα:Οι επιπτώσεις από την επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον Καθημερινά οι τίτλοι των ειδήσεων, εφημερίδων και περιοδικών έχουν θέμα περιβαλλοντικό και μάλιστα το πιο σύνηθες είναι κάποια οικολογική καταστροφή, κάποια μόλυνση, κάποια ενέργεια απειλητική προς την πανίδα κ.ο.κ.

Είναι αλήθεια πως πολλά από αυτά συμβαίνουν και κυρίως προκαλούνται από την καθημερινή επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον. Πολλά από αυτά εύκολα στην αντιμετώπισή τους και άλλα πιο δύσκολα και απαιτητικά, μα όλα γίνονται στην προσπάθεια του ανθρώπου για την καλυτέρευση της καθημερινότητάς του.

1ο Κεφάλαιο: Το νέφοςΈνα από τα σημαντικότερα προβλήματα που συνδέονται με την αλόγιστη καταστροφή του φυσικού κόσμου είναι το νέφος, αυτό το γκριζωπό και αποπνικτικό νεφέλωμα που σκεπάζει τον ουρανό πάνω από τις περισσότερες πόλεις του κόσμου και που προκαλείται από τα καυσαέρια των αυτοκίνητων, τις βιομηχανίες και τις κεντρικές θερμάνσεις που εκπέμπουν  άφθονο μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θειου, μονοξείδια του αζώτου και υδρογονάνθρακες.

Αυτή η δηλητηριασμένη ατμόσφαιρα κάνει αφόρητη την αστική ζωή και έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των κάτοικων. Εδώ και χρόνια άλλωστε, έχει διαπιστωθεί ότι το νέφος προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα, καρκίνο και φυματίωση.

Αίτια του Φαινομένου

Το νέφος δημιουργείται από την ένωση του ηλιακού φωτός με ρύπους που έχουν ελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι οξείδια του αζώτου, πτητικές οργανικές ενώσεις που υπάρχουν σε τεχνητές ουσίες όπως η βενζίνη και τα τεχνητά χρώματα, ορισμένες αλδεΰδες και το όζον όταν βρίσκεται στα χαμηλά επίπεδα της ατμόσφαιρας.

Συναντώνται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, κυρίως με θερμό και ξηρό κλίμα, καθώς οι ουσίες αυτές προέρχονται από οχήματα και βιομηχανίες και αναπτύσσονται σε υψηλές θερμοκρασίες. Είναι λογικό, λοιπόν, γιατί στην Αθήνα συναντάται το φαινόμενο σε τόσο μεγάλο βαθμό. Ενδεικτικά, έρευνες στο Λος Άντζελες έδειξαν πως το φωτοχημικό νέφος της πόλης οφείλεται κατά 50% στη μεγάλη κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Η παρουσία του σε πιο αραιοκατοικημένες περιοχές οφείλεται στη μεταφορά των ρύπων με τον αέρα.

Συνέπειες του φαινομένουΟι συνέπειες του φαινομένου αφορούν κυρίως την υγεία του ανθρώπου. Οι ασθένειες που οφείλονται στο νέφος μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο. Μερικές απ’ αυτές είναι το άσθμα, η βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Επίσης, αποτελεί αιτία αναπνευστικών προβλημάτων ,όπως η δυσκολία στην αναπνοή και ο βήχας, και ερεθισμών στα μάτια. Τέλος, μπορεί να επηρεάσει ακόμα και το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητά του να αντιστέκεται σε κάθε μορφής ασθένεια.

2ο κεφάλαιο: Η τρύπα του όζοντοςΗ τρύπα του όζοντος αποτελεί στην εποχή μας ένα  επίκαιρο περιβαλλοντικό θέμα αφού επηρεάζει κάθε μορφή ζωής στον πλανήτη μας. Εκτός από τους ανθρώπους και τα ζώα υπάρχουν στοιχεία ότι επηρεάζει τις γεωργικές καλλιέργειες αλλά και τη δασική βλάστηση.

Τρύπα του όζοντος ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο το στρώμα του όζοντος που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης μειώνεται σε πάχος πάνω από την Ανταρκτική. Επειδή το λεπτότερο σημείο του είναι πάνω από το Νότιο Πόλο, η μείωση του πάχους του στρώματος έχει ως αποτέλεσμα την ονομαζόμενη "τρύπα" στο στρώμα του όζοντος. Λόγω του ότι το όζον προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία, απορροφώντας σημαντικό τμήμα της υπεριώδους, η δημιουργία της τρύπας του όζοντος έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη υγεία. Επίσης αυξάνει την θερμοκρασία στον πλανήτη και βοηθάει αρνητικά στο λιώσιμο των πάγων. Το φαινόμενο αυτό θεωρείται πως δημιουργήθηκε από υπερβολική χρήση χλωριοφθορανθράκων (CFC) που χρησιμοποιούνταν σε κλιματιστικά και γενικά σε ψυκτικές συσκευές. Στην επέκταση του επίσης συμβάλλουν τόσο τα καυσαέρια (από την κυκλοφορία των οχημάτων) όσο και τα αέρια απόβλητα των εργοστασίων.

Η δραματική μείωση του όζοντος στη στρατόσφαιρα (το στρώμα του όζοντος που είναι πάνω από το στρώμα της τροπόσφαιρας στην οποία ζούμε), πάνω από την Ανταρκτική παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του ΄70 από μία Βρετανική ερευνητική ομάδα που μετρούσε την ατμόσφαιρά της ηπείρου στον ερευνητικό της σταθμό. Οι μετρήσεις τους έδειξαν τέτοια σημαντική μείωση, που οι ερευνητές πίστεψαν ότι τα όργανά τους είχαν χαλάσει!

Αίτια του προβλήματος

Βασικότερη αιτία του φαινομένου είναι αποδεδειγμένα η εκπομπή χλωροφθορανθράκων στην ατμόσφαιρα. Οι χλωροφθοράνθρακες , όπως δείχνει και το όνομά του, περιέχουν χλώριο, το οποίο είναι ιδιαίτερα καταστροφικό για το όζον. Συναντώνται σε ψυκτικές συσκευές, όπως ψυγεία και κλιματιστικά και σε σπρέι. Η εκπομπή τους, για προφανείς λόγους, είναι μεγαλύτερη σε πυκνοκατοικημένες και βιομηχανικές περιοχές.

Από το 1987, χρονιά που ανακηρύχτηκαν ως η βασικότερη αιτία της τρύπας του όζοντος, γίνονται προσπάθειες για την αντικατάστασή τους από άλλες ουσίες, οι οποίες όμως φαίνεται να επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, για παράδειγμα, οι υδροφθοράνθρακες διαθέτουν δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης ως και 14.800 φορές περισσότερο από το διοξείδιο του άνθρακα, μέσω του πρωτόκολλου του Μόντρεαλ.

Συνέπειες του φαινομένου

Το όζον στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, καθώς απορροφάει τις υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες. Οι υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες αποτελούν το 10% της συνολικής ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη. Χωρίζεται σε τρία είδη, τη UV-A, τη UV-B και την πιο επικίνδυνη, την UV-C. Η τελευταία είναι αυτή που απορροφάται από το όζον στη στρατόσφαιρα. Η UV-C, λοιπόν, είναι η πιο επικίνδυνη υπεριώδης ακτινοβολία, καθώς: Αποτελεί τη βασικότερη αιτία για το μελάνωμα, μια μορφή

θανατηφόρουκαρκίνου του δέρματος. Επίσης, η ακτινοβολία UV-C αποτελεί αιτία του καταρράκτη, καθώς είναι

αρκετά ισχυρή ώστε να περάσει μέσα από τον αμφιβληστροειδή του ματιού. Τελευταία, και ενδεχομένως η κυριότερη επίδραση της UV-C στους

ζωντανούς οργανισμούς είναι η μετάλλαξη του DNA τους. Μάλιστα, είναι τόσο ισχυρή που οι επιστήμονες τη χρησιμοποιούν σε εργαστήρια και υπό κατάλληλες συνθήκες για να επιτύχουν μεταλλάξεις γονιδίων. Πιο συγκεκριμένα, η UV-C αλλοιώνει το DNA σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτό σταδιακά να χάνει την ιδιότητά του να διαιρείται και να πολλαπλασιάζεται.

Συνεπώς, η τρύπα του όζοντος επιτρέπει την είσοδο των υπεριωδών ακτινοβολιών στην ατμόσφαιρα της Γης, προκαλώντας όλα αυτά τα προβλήματα στους ζωντανούς οργανισμούς.

3ο Κεφάλαιο: Όξινη βροχήΟ όρος Όξινη Βροχή πρωτοαναφέρθηκε περίπου 20 χρόνια πριν όταν οι  επιστήμονες στην Σουηδία και τη Νορβηγία θεώρησαν αρχικά ότι η όξινη βροχή μπορεί να προκαλέσει μεγάλη οικολογική ζημιά στον πλανήτη. Το πρόβλημα όμως ήταν, ότι ώσπου να καταλάβουν τις επιπτώσεις της όξινης βροχής, το πρόβλημα ήδη είχε γίνει πολύ μεγάλο. Όξινη Βροχή ονομάζουμε οτιδήποτε πέφτει από τον ουρανό πάνω στον πλανήτη μας, η βροχή, το χιόνι, η υγρασία κλπ, και που είναι αφύσικα όξινα. Προκαλείται από τη σημερινή βιομηχανία που χρησιμοποιεί πολλές χημικές ουσίες για να κατασκευάζει διάφορα προϊόντα. Εντούτοις λόγω της δυσκολίας και του

κόστους των προϊόντων εκπέμπονται συχνά στην ατμόσφαιρα, με ελάχιστη ή καμία επεξεργασία, πολλές χημικές ουσίες. Καθώς το όξινο νερό της βροχής κυλάει πάνω και μέσα απ` το έδαφος, επηρεάζει ένα μεγάλο ποσοστό των φυτών και των ζώων. Το μέγεθος της επιρροής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως πόσο όξινο είναι το νερό, την σύσταση του εδάφους καθώς και τα είδη των ψαριών, δέντρων ή και άλλων έμβιων όντων έρχονται σε επαφή με το νερό. Επίσης, τα διάφορα απόβλητα μπορούν να φτάσουν και να μολύνουν το έδαφος με ξηρή απόθεση, η οποία αναφέρεται στα αέρια και σωματίδια. Περίπου το μισό ποσοστό των οξέων που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα επιστρέφει στην Γη μ` αυτόν τον τρόπο. Ο άνεμος παρασέρνει τα όξινα σωματίδια και αέρια πάνω σε κτίρια, αυτοκίνητα, σπίτια και δέντρα, τα οποία μπορούν να ξεπλυθούν από τις διάφορες επιφάνειες με την βροχή. Όταν συμβαίνει αυτό, τα απόνερα προσθέτονται στο νερό της όξινης βροχής, κάνοντας έναν συνδυασμό ακόμη πιο όξινο και ισχυρό, απ` όσο η όξινη βροχή από μόνη της.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως η κύρια αιτία δημιουργίας της όξινης βροχής είναι η παρουσία μεγάλων ποσοστών διοξειδίου του θείου (SO2) και οξειδίων του αζώτου (NOx) στην ατμόσφαιρα.

Το pH του καθαρού νερού είναι 7.Η κανονική βροχή είναι λίγο όξινη καθώς το διοξείδιο του άνθρακα διαλύεται σ`αυτήν, ρίχνοντας έτσι το pH στο 5.5. Μέχρι το 2000, η πιο όξινη βροχή είχε πέσει στις Η.Π.Α. με pH που έφτανε μόλις στο 4.3.

Επιπτώσεις στο περιβάλλον και στον άνθρωποΗ όξινη βροχή προκαλεί όξυνση στο νερό των λιμνών και των ποταμών, όπως επίσης την καταστροφή δέντρων σε μεγάλα ύψη (π.χ. κόκκινα έλατα, πάνω τα 650μέτρα) και πολλών ευαίσθητων εδαφών στα δάση. Επιπλέον, η όξινη βροχή επιταχύνει την φθορά των οικοδομικών υλικών και χρωμάτων. Αυτό σημαίνει πως αναντικατάστατα κτίρια, αγάλματα και γλυπτά που μπορεί να είναι μέρος της εθνικής κληρονομιάς μιας χώρας, βρίσκονται στο έλεος της όξινης βροχής. Αλλά ακόμη και πριν πέσουν στο έδαφος το διοξείδιο του θείου και τα οξείδια του

αζώτου, καθώς και τα παράγωγά τους, προκαλούν προβλήματα στην ορατότητα και βλάπτουν την υγεία του ανθρώπου. Μπορούν ακόμα και να προκαλέσουν και τον ανθρώπινο θάνατο, εφόσον αυτοί καταναλώσουν προϊόντα ήδη μολυσμένα από αυτό το περίεργο φαινόμενο που δεν είναι τίποτε άλλο από διοξείδιο του θειου, που έρχεται σε επαφή με την υγρασία. Πιο γνωστό σε όλους αποτελεί το πρόβλημα διάβρωσης, που έχει δημιουργήσει η όξινη βροχή στα μάρμαρα του Παρθενώνα

4ο Κεφάλαιο: Μόλυνση των υδάτωνΔεν είναι τυχαίο ότι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε έχει χαρακτηρισθεί ως υδάτινος. Βλέποντας από το διάστημα, είναι το μπλε χρώμα του νερού και το άσπρο από τα φορτωμένα με υγρασία σύννεφα που κάνουν τη γη μας να ξεχωρίζει από τους άλλους πλανήτες. Το νερό καλύπτει το 71% της επιφάνειας της γης. Το μεγάλο ποσοστό από αυτό (97%) είναι το θαλάσσιο νερό των ωκεανών.

Ρύπανση υδάτων

Ρύπανση μπορεί να χαρακτηρισθεί κάθε απόκλιση από τη φυσική σύσταση του νερού, του αέρα και του εδάφους που μπορεί να έχει βλαπτικές συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων, των ζωικών ή φυτικών οργανισμών, καθώς και στα υλικά που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος. Συνήθως με τον όρο "ρύπανση" εννοούμε κυρίους τη χημική ρύπανση, η ευρύτερη όμως έννοια της λέξης περιλαμβάνει και άλλες μορφές ρύπανσης, όπως η αισθητική, η πολιτιστική και γενικότερα κάθε τι που έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής.

Σύμφωνα με τον ορισμό που υιοθετεί ο ΟΗΕ, "Ρύπανση θεωρείται η εισαγωγή από τον άνθρωπο στο περιβάλλον άμεσα ή έμμεσα ουσιών και ενέργειας με αποτέλεσμα βλαπτικές συνέπειες στους ζώντες οργανισμούς, κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, παρεμπόδιση των δραστηριοτήτων που γίνονται στη θάλασσα, στις λίμνες και στα ποτάμια (συμπεριλαμβανομένης και της αλιείας), υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων προς χρήση και για ψυχαγωγικούς σκοπούς".

Κατηγορίες ρυπαντών Οι ρυπαντές των υδάτων μπορούν να καταταγούν στις ακόλουθες κατηγορίες:

1) Παθογόνοι μικροοργανισμοί. 2) Απόβλητα απαιτούντα οξυγόνο. 3) Ανόργανες ενώσεις. 4) Υδρογονάνθρακες. 5) Συνθετικές οργανικές ενώσεις. 6) Αιωρούμενα στερεά . 7) Ραδιενεργά υλικά. 8) Απορρίμματα. 9) Θερμότητα.

Παθογόνοι

μικροοργανισμοί Περιλαμβάνουν βακτήρια, πρωτόζωα, παρασιτικούς σκώληκες, ιούς και προέρχονται από ακατέργαστα ή μερικώς κατεργασμένα απόβλητα ή λύματα ανθρώπων και ζώων. Η μικροβιακή ρύπανση είναι η μόνη ρύπανση που ορθώς αποκαλείται μόλυνση, σε αντιδιαστολή με όλες τις άλλες ρυπάνσεις που εσφαλμένα αποκαλούνται κι αυτές αδιακρίτως μολύνσεις.

Απόβλητα που απαιτούν οξυγόνο Στην κατηγορία αυτή εντάσσουμε τις ουσίες εκείνες, κυρίως οργανικές, οι οποίες βιοαποικοδομούνται από τους μικροοργανισμούς, παρουσία οξυγόνου, οπότε το διαλυμένο στο νερό οξυγόνο (Dissolved Oxygen, DO) καταναλώνεται. Παραδείγματα ρυπαντών αυτής της κατηγορίας είναι τα αστικά λύματα, τα λιπάσματα, τα απόβλητα βιομηχανικών τροφίμων, σφαγείων, βυρσοδεψείων, κ.λπ. Τα αστικά λύματα καθώς και τα λιπάσματα ρυπαίνουν το υδάτινο περιβάλλον κυρίως με οργανικές ουσίες οι οποίες διασπώνται από αποσυνθέτοντες μικροοργανισμούς σε διοξείδιο του άνθρακα, νερό και θρεπτικά άλατα.

Ανόργανες ενώσεις Σ' αυτές περιλαμβάνονται τα βαριά μέταλλα, τα οξέα, τα άλατα κ.ά. Οι κυριότερες πηγές φυσικής προέλευσης βαρέων μετάλλων στο νερό είναι η διάβρωση των ακτών, τα απορρίμματα και τα προϊόντα αποικοδόμησης οργανισμών, η σκόνη που μεταφέρεται με τον άνεμο από τις ακτές, η εξαλλοίωση πετρωμάτων και η μεταφορά τους στη συνέχεια μέσα) των ποταμών, τα ιζήματα του πυθμένα της θάλασσας που ελευθερώνουν βαρέα μέταλλα με διάφορες φυσικοχημικές διεργασίες κ.ά. Οι ανθρωπογενείς πηγές της επιβάρυνσης του νερού με μέταλλα συνδέονται με τις βιομηχανικές δραστηριότητες, όπως εξόρυξη, επεξεργασία μεταλλευμάτων, βιομηχανίες παραγωγής που χρησιμοποιούν τα μέταλλα ως καταλύτες, κ.λπ.

Υδρογονάνθρακες Η συνεχούς αυξανόμενη χρήση των υγρών καυσίμων τα τελευταία χρόνια έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή επιβάρυνση των υδάτων με πετρελαιοειδή. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο αποχύνονται στις θάλασσες 5-10 εκατομμύρια τόνοι πετρελαίου, με κυριότερες αιτίες τα ναυτικά ατυχήματα που προκαλούν και τις μεγαλύτερες καταστροφές γιατί χιλιάδες τόνοι πετρελαίου έχουν τελική απόληξη τις παράκτιες περιοχές, τις διαρροές από δεξαμενόπλοια που χρησιμοποιούν θαλάσσιο νερό για έρμα, αλλά και από τις διαρροές των μηχανών εσωτερικής καύσης, τις διαρροές από διυλιστήρια, από την άντληση πετρελαίου από υποβρύχιες πετρελαιοπηγές, από τα αστικά απόβλητα (απόνερα πλύσης μηχανών), κ.λπ.

Συνθετικές οργανικές ενώσεις Στην κατηγορία αυτή κατατάσσουμε τα απορρυπαντικά, τα ζιζανιοκτόνα και εντομοκτόνα, προωθητικά, παραπροϊόντα κατεργασίας πετρελαίου κλπ.

Αιωρούμενα στερεά

Στην κατηγορία αυτή κατατάσσουμε τα σωματίδια δυσδιάλυτων υλικών που προέρχονται από τη φυσική αποσάθρωση του εδάφους, την εξαλλοίωση των πετρωμάτων, από εξορύξεις αλλά και από τα υγρά απόβλητα.

Ραδιενεργά υλικά Οι χρήσεις ραδιενεργών υλικών για την παραγωγή ενέργειας για θεραπευτικές, βιομηχανικές, ιατρικές, επιστημονικές εφαρμογές, αλλά και για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων είναι γνωστές.

Κυριότερες πηγές ρύπανσης από ραδιενέργεια είναι τα στερεά που απομένουν κατά την εξόρυξη του ουρανίου, η έκλυση ραδιοϊσοτόπων κατά τις δοκιμές των πυρηνικών όπλων, η χρήση των ραδιενεργών υλικών για παραγωγή ενέργειας για θεραπευτικές, βιομηχανικές και λοιπές εφαρμογές, τα ατυχήματα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες ή στα πυρηνοκίνητα υποβρύχια, κ.λπ.

Απορρίμματα Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνουμε τις τεράστιες ποσότητες σκουπιδιών πάσης φύσεως (πλαστικές φιάλες, κατεστραμμένα αντικείμενα, κουτιά, κ.ά.) που δεν προκαλούν μόνο "αισθητική" ρύπανση αλλά και ουσιαστική, δεδομένου ότι πολλά από αυτά τα αντικείμενα δεν αποικοδομούνται, ελευθερώνουν τοξικές ουσίες στο περιβάλλον, προκαλούν τραυματισμούς ή θανάτους σε πτηνά, ψάρια και θηλαστικά.

Θερμότητα Η θερμική αλλοίωση προκαλείται κυρίως από απόβλητα εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, διυλιστηρίων, κ.ά, που χρησιμοποιούν νερά στους πύργους ψύξης.

5ο Κεφάλαιο: ΠυρκαγιέςΠέρυσι το καλοκαίρι αλλά και φέτος, γίναμε όλοι μάρτυρες ενός φρικτού εγκλήματος, της καταστροφής μεγάλων δασικών εκτάσεων από πυρκαγιές. Στην πραγματικότητα, κάθε χρόνο η γη χάνει 125.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασικών εκτάσεων είτε από φωτιές, είτε από ασυλλόγιστη υλοτομία, είτε από ανάγκη για οικοπεδοποίηση. Δυστυχώς οι αναδασώσεις που πραγματοποιούνται κατά διαστήματα, δεν γίνονται με

εντατικούς ρυθμούς, επομένως δεν αντικαθίσταται άμεσα και ολοκληρωτικά η ζημία που έχει προκληθεί.

Το καλοκαίρι του 2007, συνέβη μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Εκτεταμένες πυρκαγιές σε πολλά μέρη της χώρας, κυρίως τον μήνα Αύγουστο, έκαψαν περισσότερα από 268.834 εκτάρια γης, με αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον 63 ανθρώπων. Μέχρι τις 30 Αυγούστου κάηκαν 1.500 σπίτια και μείναν 6.000 άστεγοι. Το ύψος των καταστροφών φθάνει τα πέντε δισεκατομμύρια Ευρώ. Η φωτιά

έκαψε 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα καθώς και 60.000 ζωντανά (πρόβατα και κατσίκες). Οι περιοχές οι οποίες επλήγησαν, αφορούσαν τους

νομούς Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Ηλείας, Αχαΐας,Λακωνίας, Αργολίδος, Κορινθίας, Αττικής και Ευβοίας, Φθιώτιδος με το νομό Ηλείας να δέχεται το πιο εκτεταμένο και φονικό πλήγμα.

6ο Κεφάλαιο: Μόλυνση των εδαφών

Ο όρος "ρύπανση" του εδάφους αναφέρεται στη μείωση της ικανότητας του εδαφικού οικοσυστήματος να επιτελέσει τις βασικές του λειτουργίες, ως αποτέλεσμα της εναπόθεσης

οργανικών ή ανόργανων ουσιών. Η ρύπανση του εδάφους είναι μια ειδική περίπτωση της ευρύτερης έννοιας του όρου υποβάθμιση της ποιότητας του εδάφους και αναφέρεται στην χημική του υποβάθμιση. Οι διάφορες χημικές ουσίες που προκαλούν τη ρύπανση του εδάφους μπορεί να προέρχονται είτε από διάφορες φυσικές διεργασίες (φυσικοί ρύποι), είτε να είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (ανθρωπογενείς ρύποι). Η είσοδος ρύπων στο έδαφος είναι επίσης πολύ πιθανό να προκαλέσει ρύπανση νερών.

Η ύπαρξη των διάφορων χημικών ουσιών στο έδαφος δε συνιστά από μόνη της ρύπανση. Οι χημικές αυτές οργανικές και ανόργανες ουσίες για να χαρακτηρισθούν ως ρύποι και να προκαλέσουν ρύπανση στο εδαφικό οικοσύστημα, πρέπει να παρεμποδίζουν μία ή περισσότερες εδαφικές λειτουργίες.

Ρύπανση από αποθήκευση επικινδύνων αποβλήτων

Κυριότερες πηγές ρύπανσηςΤο έδαφος, μαζί με τα υδάτινα συστήματα, είναι ο κυριότερος αποδέκτης της ανθρωπογενούς ρύπανσης. Οι βιομηχανικές, βιοτεχνικές και εμπορικές δραστηριότητες ρυπαίνουν σε μεγάλο βαθμό το έδαφος. Γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα, λιπάσματα και φυτοφάρμακα ρυπαίνουν καλλιεργημένες εκτάσεις. Ατυχήματα και διαρροές πετρελαίου, απόβλητα ορυχείων και λατομείων είναι μερικές άλλες αιτίες ρύπανσης εδαφών. Επίσης το έδαφος γίνεται αποδέκτης και των ατμοσφαιρικών ρύπων που κατακρημνίζονται ανάλογα με τις συνθήκες και τη γεωμορφολογία των περιοχών.

Το έδαφος δέχεται όλες αυτές τις ουσίες, παρασκευάσματα ή απόβλητα, τα οποία ανάλογα με τη γεωμορφολογία του εδάφους και άλλες εξωγενείς συνθήκες ρυπαίνουν τοπικά το έδαφος, ή διασκορπίζονται σε άλλα περιβαλλοντικά διαμερίσματα (πχ υπόγεια νερά) ή εκπλύονται σε υδάτινα συστήματα.

Ρύπανση από αποθήκευση και διακίνηση πετρελαιοειδών προϊόντων

ΕπιπτώσειςΗ ρύπανση του εδάφους και του υπόγειου νερού μπορεί να έχει σημαντικές άμεσες η έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην ανθρώπινη υγεία όσο και σε γειτονικούς οικολογικούς αποδέκτες του ρυπασμένου πεδίου. Η ρύπανση του εδάφους έχει ως αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία του εδαφικού οικοσυστήματος και τη μείωση της ικανότητάς του να επιτελεί κάποιες από τις λειτουργίες του. Επίσης η ικανότητα του εδάφους να στηρίζει την τροφική αλυσίδα είναι δυνατό να επηρεαστεί από τις επιπτώσεις ορισμένων ρύπων στη χλωρίδα και στην πανίδα του εδάφους.Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον συνοδεύονται και από οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Αυτές δεν συνδέονται μόνο με το κόστος αποκατάστασης, αλλά και με την αξία της γης, την χρήση της, και τον τρόπο που επηρεάζονται οι γύρω περιοχές από το ρυπασμένο πεδίο.

 

7ο Κεφάλαιο: ΗχορύπανσηΗχορρύπανση είναι ο υπερβολικός και ενοχλητικός περιβαλλοντικός θόρυβος που προκαλείται από τονάνθρωπο, τα ζώα ή από μηχανές και διαταράσσει τη δραστηριότητα ή την ισορροπία του ανθρώπου και τη ζωή των ζώων.

Αν θυμηθούμε έστω και για λίγο στιγμές της καθημερινότητας μας, τότε θα καταλάβουμε ποσό δυσάρεστοι, είναι στην ακοή μας, ήχοι δυνατοί κ ενοχλητικοί που προκαλούν νευρά και άγχος στον σύγχρονο άνθρωπο.

Επιπτώσεις στον άνθρωποΗ ηχορύπανση είναι σοβαρό οικολογικό πρόβλημα και οι επιπτώσεις της στον άνθρωπο είναι πολλές, καθώς διαταράσσει την ηρεμία και την γαληνή των ανθρώπων, ενώ παράλληλα προκαλεί σημαντική βλάβη στα αυτιά.

Η ηχορρύπανση επηρεάζει πολύ αρνητικά την υγεία μας. Προκαλεί διάφορα προβλήματα ακοής, άγχος, αλλά και ψυχοσωματικές ασθένειες. Έχει παρατηρηθεί ότι όσοι είναι διαρκώς εκτεθειμένοι σε θόρυβο έχουν: αυξημένη πίεση, διαταραχές ύπνου, κακή διάθεση, μειωμένη απόδοση στην εργασία, πονοκεφάλους, ταχυπαλμίες, καθώς και δυσκολία συγκέντρωσης ή απομνημόνευσης.

«Δεν είναι στη φύση του ανθρώπου να δέχεται πληθώρα ηχητικών ακουσμάτων, και μάλιστα έντονων. Γι' αυτό και αντιδρά.». Η Χαρά Νομικού, κλινική ψυχολόγος, διδάκτορας Ψυχοπαθολογίας του Πανεπιστημίου Toulouse ΙΙ, δηλώνει κατηγορηματικά ότι ο θόρυβος επιδεινώνει τα οποία οργανικά και ψυχολογικά προβλήματα. «Η πρώτη αντίδραση του ατόμου που πλήττεται από το θόρυβο είναι η φυγή. Θέλει να ξεφύγει από αυτό που το ενοχλεί. Από τους επιθετικούς ήχους. Οι άνθρωποι γίνονται ευερέθιστοι, οξύθυμοι και οδηγούνται σε ξεσπάσματα». «Η έκθεση σε θόρυβο επιτείνει το άγχος και την κατάθλιψη»,προσθέτει ο ψυχολόγος Γιάννης Τακματζίδης

8ο Κεφάλαιο: Πυρηνική ΕνέργειαΠυρηνική ενέργεια ή ατομική ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που απελευθερώνεται όταν μετασχηματίζονται ατομικοί πυρήνες. Είναι δηλαδή η δυναμική ενέργεια που είναι εγκλεισμένη στους πυρήνες των ατόμων λόγω της αλληλεπίδρασης των σωματιδίων που τα συνιστούν. Η πυρηνική ενέργεια απελευθερώνεται κατά τη σχάση σύντηξη των πυρήνων και εφόσον οι πυρηνικές αντιδράσεις είναι ελεγχόμενες (όπως συμβαίνει στην καρδιά ενός πυρηνικού αντιδραστήρα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει ενεργειακές ανάγκες.

Η χρήση της πυρηνικής ενεργείας από τον άνθρωπο αποτέλεσε τη σοβαρότερη απειλή εξαφάνισης ακόμη και ολοκλήρου του ανθρωπινού είδους. Το ατύχημα του Τσερνομπίλ το 1986 μόλυνε απίστευτη ποσότητα ραδιενέργειας ολόκληρο τον κόσμο που ακόμη και σήμερα θρηνεί τις πληγές που άφησε εκείνο το τραγικό γεγονός. Πως όμως να γιατρευτεί μια πληγή όταν χρόνια μετά το ατύχημα οι άνθρωποι εξακολουθούν να δηλητηριάζουν ζωντανούς οργανισμούς κάνοντας δόκιμες πυρηνικών όπλων;

~Chernobyl 1989

Ήταν ξημερώματα της 26ης Απριλίου 1986 όταν οι εργαζόμενοι στον πυρηνικό σταθμό «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν», στο Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας, άρχισαν τις προγραμματισμένες εργασίες για ένα πείραμα, που σκοπό είχε να ελέγξει τα συστήματα ασφαλείας, αλλά οδήγησε στο μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα.

Στο πλαίσιο του πειράματος αυτού, οι τεχνικοί έκλεισαν τα αυτόματα συστήματα ρύθμισης της ισχύος της τέταρτης μονάδας του σταθμού, καθώς και τα συστήματα ασφαλείας, αφήνοντας ωστόσο τον αντιδραστήρα να λειτουργεί με το 7% της ισχύος του. Στη 1:23 το πρωί, η αλυσιδωτή αντίδραση στον τέταρτο αντιδραστήρα προκάλεσε διαδοχικές εκρήξεις, οι οποίες τίναξαν στον αέρα το ατσάλινο κάλυμμα του αντιδραστήρα, βάρους χιλίων τόνων. Τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού σκορπίστηκε στον αέρα, μέσω του οποίου μεταφέρθηκε στις γύρω περιοχές με ταχείς ρυθμούς.

2η Ενότητα:Τα οφέλη από την επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον Πέρα από τα τις διάφορες ζημιές που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος στο περιβάλλον ας μην ξεχνάμε και όλα αυτά που έχει κάνει, για να επωφεληθεί ο ίδιος, χωρίς να το επιβαρύνει και επιπλέον να το σώσει.

8ο Κεφάλαιο: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)Ως Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) έχουν οριστεί οι ενεργειακές πηγές, οι οποίες υπάρχουν εν αφθονία στο φυσικό περιβάλλον. Είναι η πρώτη μορφή ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος πριν στραφεί έντονα στη χρήση των ορυκτών καυσίμων. Οι ΑΠΕ πρακτικά είναι ανεξάντλητες, η χρήση τους δεν ρυπαίνει το περιβάλλον ενώ η αξιοποίησή τους περιορίζεται μόνον από την ανάπτυξη αξιόπιστων και οικονομικά αποδεκτών τεχνολογιών που θα έχουν σαν σκοπό την δέσμευση του δυναμικού τους. Το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη των τεχνολογιών αυτών εμφανίσθηκε αρχικά μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1974 και παγιώθηκε μετά τη συνειδητοποίηση των παγκόσμιων σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων την τελευταία δεκαετία. Για πολλές χώρες, οι ΑΠΕ αποτελούν μια εγχώρια πηγή ενέργειας με ευνοϊκές προοπτικές συνεισφοράς στο ενεργειακό τους ισοζύγιο, συμβάλλοντας στη μείωση της εξάρτησης από το ακριβό εισαγόμενο πετρέλαιο και στην ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού τους εφοδιασμού. Παράλληλα, συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, καθώς έχει πλέον διαπιστωθεί ότι ο ενεργειακός τομέας είναι ο κλάδος που ευθύνεται κατά κύριο λόγο για τη ρύπανση του περιβάλλοντος.

Ηλιακή ενέργεια

Ο ήλιος εκπέμπει τεράστια ποσότητα ενέργειας. Η ηλιακή ακτινοβολία αξιοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού με δύο τρόπους: με θερμικές και φωτοβολταϊκές εφαρμογές. Η πρώτη είναι η συλλογή της ηλιακής ενέργειας με στόχο την παραγωγή θερμότητας (χρησιμοποιείται κυρίως για τη θέρμανση του νερού και τη μετατροπή του σε ατμό για την κίνηση τουρμπίνων), ενώ στη δεύτερη εφαρμογή τα φωτοβολταϊκά συστήματα μετατρέπουν το φως του ήλιου σε ηλεκτρισμό με τη χρήση φωτοβολταϊκών κυψελών ή συστοιχιών.

Αυτή η τεχνολογία που εμφανίστηκε στις αρχές του 1970 στα διαστημικά προγράμματα των ΗΠΑ έχει μειώσει το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού με αυτόν τον τρόπο από $300 σε $4 το Watt. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα χρησιμοποιούνται κυρίως σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές όπου η σύνδεση με το δίκτυο είναι πολύ ακριβή.

Βιομάζα

Με τον όρο βιομάζα χαρακτηρίζουμε οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια που είναι δεσμευμένη στις φυτικές ουσίες προέρχεται από τον ήλιο. Με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης τα φυτά μετασχηματίζουν την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα. Οι ζωικοί οργανισμοί προσλαμβάνουν αυτή την ενέργεια με την τροφή τους και αποθηκεύουν ένα μέρος της. Αυτή την ενέργεια αποδίδει τελικά η βιομάζα μετά την επεξεργασία και τη χρήση της, ενώ αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας γιατί στην πραγματικότητα είναι αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια που δεσμεύτηκε από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση. Η βιομάζα είναι η πιο παλιά και διαδεδομένη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Όλα τα παραπάνω υλικά, που άμεσα ή έμμεσα προέρχονται από το φυτικό κόσμο αλλά και τα υγρά απόβλητα και το μεγαλύτερο μέρος από τα αστικά απορρίμματα (υπολείμματα τροφών, χαρτί κ.ά.) των πόλεων και των βιομηχανιών μπορούν να μετατραπούν σε ενέργεια.

Αιολική ενέργεια

Η αιολική ενέργεια δημιουργείται έμμεσα από την ηλιακή ακτινοβολία, γιατί η ανομοιόμορφη θέρμανση της επιφάνειας της γης προκαλεί τη μετακίνηση μεγάλων μαζών αέρα από τη μια περιοχή στην άλλη, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό τους ανέμους. Είναι μια ήπια μορφή ενέργειας, φιλική προς το περιβάλλον, πρακτικά ανεξάντλητη. Αν υπήρχε η δυνατότητα, με τη σημερινή τεχνολογία, να καταστεί εκμεταλλεύσιμο το συνολικό αιολικό δυναμικό της γης, εκτιμάται ότι η παραγόμενη σε ένα χρόνο ηλεκτρική ενέργεια θα ήταν υπερδιπλάσια από τις ανάγκες της ανθρωπότητας στο ίδιο διάστημα (Αιολική ενέργεια, ΚΑΠΕ 1998).Υπολογίζεται ότι στο 25 % της επιφάνειας της γης επικρατούν άνεμοι μέσης ετήσιας ταχύτητας πάνω από 5,1 m/sec, σε ύψος 10 m πάνω από το έδαφος.

9ο Κεφάλαιο: Ανακύκλωση

Ανακύκλωση απορριμμάτων είναι η διαδικασία με την οποία επαναχρησιμοποιείται εν μέρει ή ολικά οτιδήποτε αποτελεί έμμεσα ή άμεσα αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και το οποίο στην μορφή που είναι δεν αποτελεί πλέον αγαθό για τον άνθρωπο. Στην διαδικασία αυτή συνήθως τα απορρίμματα μετατρέπονται σε πρώτες ύλες από τις οποίες παράγονται νέα αγαθά.

Μέρος της διαδικασίας της ανακύκλωσης είναι και η μετατροπή βλαβερών για το περιβάλλον υλικών σε λιγότερο ή και καθόλου βλαβερά. Με τον τρόπο αυτό γίνεται ομαλότερα η επανένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον το οποίο ουσιαστικά ολοκληρώνει την διαδικασία την ανακύκλωσης με φυσικό τρόπο. Παράδειγμα μιας τέτοιας περίπτωσης είναι η μετατροπή οικιακών λυμάτων σε τέτοια μορφή ώστε να είναι λιγότερο βλαβερά σε αντίθεση με την κατευθείαν εναπόθεσή τους π.χ. στην θάλασσα.

Ανακυκλώσιμα Προϊόντα

Μεγάλες οικιακές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια κλπ.),

Μικροσυσκευές που διευκολύνουν τη ζωή (κλιματιστικά, φωτιστικά είδη, συσκευές τηλεπικοινωνίας κλπ.)

Προϊόντα εικόνας και ήχου

Εξοπλισμός πληροφορικής

Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία και παιχνίδια

Ιατροτεχνολογικά προϊόντα ( +φάρμακα)

Όργανα παρακολούθησης και ελέγχου

Συσκευές αυτόματης διανομής

Ηλεκτρονικοί υπολογιστές

Καταλύτες εξάτμισης οχημάτων

Φαγητά (λίπασμα)

Χαρτί

Πλαστικό

Αλουμίνιο

Γυαλί

Ελαστικά Αυτοκινήτων

Μπαταρίες

Σακούλες

10ο Κεφάλαιο: Αναδάσωση

Στην περίπτωση που ένα δάσος έχει παραδοθεί στο έλεος συχνών πυρκαγιών (δύο φορές μέσα σε πέντε χρόνια) και υπάρχει έντονη υποβάθμιση του οικοσυστήματος, λόγω της διάβρωσης του εδάφους ή της υπερβόσκησης, τότε χάνεται η ικανότητα φυσικής αναγένησης και η τεχνητή αναδάσωση είναι αναγκαία. Οι αρμόδιες δασικές αρχές της περιοχής που πρόκειται να αναδασωθεί είναι υπεύθυνες να εκπονήσουν σχετική μελέτη, ώστε να αποτυπωθούν τα βασικά οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής (ποιότητα εδάφους, τύποι δένδρων κ.ά.) Η απόφαση για αναδάσωση πρέπει να λαμβάνεται πάντα από ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι θα έχουν την ευθύνη του σχεδιασμού και την επίβλεψη του όλου έργου.

Ποια είναι η κατάλληλη εποχή για αναδάσωση;

Η κατάλληλη εποχή είναι από τον Οκτώβριο-Νοέμβριο έως το Μάρτιο, την περίοδο δηλαδή που υπάρχουν αρκετές βροχές, ώστε τα νέα δένδρα να αποκτήσουν ισχυρές ρίζες, για να απορροφήσουν από το έδαφος τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και να έχουν επάρκεια νερού.

Διαδικασία που ακλούθησε ο ερευνητήςΑρχικά ο ερευνητής ανέλυσε στην τάξη τον τίτλο του project και ενημερώθηκε σχετικά με την εργασία που έχει να κάνει.. Αφού το τμήμα χωρίστηκε σε ομάδες, η κάθε ομάδα μέσα από

πλούσια βίντεο και ντοκιμαντέρ που προβλήθηκαν στην τάξη, βρήκε το θέμα της εργασία; Της. Ύστερα ακολούθησε η συλλογή πληροφοριών και φωτογραφικού υλικού του κάθε μαθητή και η παρουσίαση των ρεπορτάζ. Επίσης ο καθηγητής μας έδωσε οδηγίες για το πώς θα φτιάξουμε τη δομή της εργασίας, της επιμέρους εργασίας αλλά και του εξωφύλλου. Τότε οι μαθητές παρουσίασαν τα προσωπικά τους εξώφυλλα στην τάξη και έγιναν διορθώσεις όπου χρειαζόντουσαν. Τέλος ο κάθε ερευνητής άρχισε να δημιουργεί κεφάλαια από την επιμέρους εργασίας του.

Βιβλιογραφία: