8/7/2019 16. 1821 - ΟΙ ΕΝΤΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ '21

http://slidepdf.com/reader/full/16-1821- 1/3

Οι έντεκα μύθοι της Επανάστασης του '21

Πολλά έχουν αλλάξει από τότε που ο Κ. Παλαμάς έκανε αυτή την πολυσήμαντη επισήμανση . Αρκετοί βασικοί μύθοι γύρω από την Επανάσταση καλά κρατούν ...

Στον πυρήνα τους βρίσκεται η « κατασκευή » ότι η Εκκλησία διέσωσε την εθνική συνείδηση και τη γλώσσα . Η Επανάσταση του 1821 είναι « διπλή εθνική και θρησκευτική πανήγυρις », όπως το όρισαν οι Βαυαροί του Οθωνα από το 1838.

Οπως σε κάθε ιστορία , έτσι κι εκείνη του 1821, αναπτύσσεται μια ταυτόχρονη ή και ύστερη μυθολογία . Ούτε αυτό αποτελεί κάποιο ελληνικό παράδοξο . Η πρώτη παραδοξότητα έγκειται αλλού : Σ ευθεία αντίθεση με την ιστορική έρευνα ,επιχειρείται , με τον έναν ή άλλο τρόπο , η συντήρησή της . Δεν εξηγούνται και δεν καταβάλλονται προσπάθειες να κατανοηθούν οι συμπλεκόμενοι μηχανισμοί ( νοητικοί , εθνικοί , ιδεολογικοί , πολιτικοί , θρησκευτικοί , εκπαιδευτικοί ) μέσα από τους οποίους διαμορφώθηκαν και εδραιώθηκαν .

Υπάρχει , όμως , και μια δεύτερη ιδιομορφία : Πίσω από την « επαναστατική »μυθολογία και τη συντήρησή της ορθώνεται το δισυπόστατο και αδιαχώριστο μόρφωμα Κράτος - Εκκλησία . Η εργαλειακή χρήση της , για πολύ πεζούς λόγους ,που σχετίζονται με την κατοχή και άσκηση της εξουσίας . Αν και οι λόγοι εθνικής σκοπιμότητας , που τη « εφηύραν » έχουν πάψει προ πολλού να υφίστανται ...

Μύθος 1

Η έναρξη της Επανάστασης Ο μύθος λέει ότι στις 25 Μαρτίου ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το κεντημένο με την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου λάβαρο της Αγίας Λαύρας . Λειτούργησε , ευλόγησε και όρκισε στη μονή τους επαναστάτες και τους οδήγησε στα Καλάβρυτα .Η αλήθεια Τίποτα απολύτως δεν συνέβη εκείνη τη μέρα στη μονή και το λάβαρο κατασκευάστηκε πολύ αργότερα . Ως « παχυλόν ψεύδος » και « ψευδή ιδέα »χαρακτηρίζουν όλα τα σχετικά αγωνιστές του 21 και ιστορικοί όπως Σπ .Τρικούπης , Ι . Φιλήμων κ .ά . Το μόνο ψήγμα αλήθειας είναι ότι τις προηγούμενες μέρες (10 ή 13 Μαρτίου ) πραγματοποιήθηκε εκεί σύσκεψη προκρίτων και αρχιερέων , οι οποίοι φοβισμένοι για τις εξελίξεις , αποφάσισαν να μη δώσουν κάποια αφορμή στους Οθωμανούς « αλλά να μείνωσι παραμερισμένοι , έως ου να ίδωσιν τα πράγματα ». Η περιγραφή ανήκει στον Π.Π. Γερμανό , και παρατίθεται στ

απομνημονεύματά του , με την προσθήκη πως αν κυνηγηθούν « να εξέλθωσιν της Πελοποννήσου και να παρατηρήσωσιν τον καιρόν και τας περιστάσεις ». Ο ίδιος σημειώνει ακόμη ότι μέρες πριν από την 25 η είχε φύγει από την Αγία Λαύρα για τα Νεζερά και από τις 24 Μαρτίου βρισκόταν στην Πάτρα , η οποία είχε ήδη επαναστατήσει . Ούτε λέξη για λειτουργία , λάβαρο και κήρυξη της Επανάστασης .Εμπνευστής του μύθου ο Γάλλος περιηγητής και συγγραφέας Πουκεβίλ το 1824( γνωστός στους ειδικούς για τις υπερβολές και τα λάθη στις διηγήσεις του ). Η « τεκμηρίωση » θα προστεθεί από πρωτοσύγκελο « αυτόπτη μάρτυρα », που ...θυμάται τα γεγονότα της 25 ης Μαρτίου 1821 κατά το 1890!

Στις 24 Φεβρουαρίου ήταν που κυκλοφόρησε ο Υψηλάντης την περίφημη

προκήρυξή του « Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος ». Ο Υψηλάντης που τον αφόρισε ο Πατριάρχης , αυτόν και τους Φιλικούς και τους αγωνιστές και το « έργον

Σελίδα 1 από 3

8/7/2019 16. 1821 - ΟΙ ΕΝΤΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ '21

http://slidepdf.com/reader/full/16-1821- 2/3

απονοίας » τους ( απόνοια : αποκοτιά , παράφρων ενέργεια , εξαχρείωση κτλ .). Για λόγους πάλι ισορροπίας θα ταν που η επίσημη Εκκλησία , πιο συγκεκριμένα ο ανώτερος κλήρος , και στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας , και φυσικά του Αγώνα ,στάθηκε από αμέτοχος έως εχθρικός σε κάθε κίνηση για την κατάκτηση της Ανεξαρτησίας , μαζί βεβαίως με την πλειονότητα των προυχόντων .

Μύθος 2

Το κρυφό σκολειό Οι Οθωμανοί εμποδίζουν τους υπόδουλους Έλληνες να μάθουν γράμματα . Έτσι ,δημιουργούνται σ ' εκκλησίες και μοναστήρια τα « κρυφά σκολειά ». Με οδηγό το « φεγγαράκι μου λαμπρό ...» πηγαίνουν σ ' αυτά τη νύχτα τα Ελληνόπουλα , όπου ιερείς και καλόγεροι τους διδάσκουν γραφή , ανάγνωση κ .τ .λ .

Η αλήθεια

« Κρυφό σκολειό » δεν αναφέρεται πουθενά κι από κανένα κατά τα 400 χρόνια της

σκλαβιάς . Τα δεκάδες , που επιδεικνύονται τις μέρες μας σαν τέτοια , έχουν « ανεγερθεί » πολλά χρόνια μετά την Επανάσταση .

Τα περισσότερα μόλις τα τελευταία πενήντα χρόνια !Δεν μνημονεύεται πουθενά , επειδή απλούστατα οι Οθωμανοί δεν απαγόρευαν τη λειτουργία των σχολείων . Το μόνο , που έχει προσκομίσει η ιστορική έρευνα είναι ένας πολύ γνωστός κατάλογος από εκπαιδευτήρια , μερικά από τα οποία ήταν σπουδαία ( Μεγάλες Σχολές ) και όπου φοιτούσε ένα μικρό σχετικά μέρος του υπόδουλου πληθυσμού .

Από τότε , που θεμελιωτές της αρχειακής έρευνας στην Ελλάδα , όπως ο Γ.Βλαχογιάννης και ο Μ. Γεδεών , κάνουν τη διαπίστωση ότι δεν βρήκαν ούτε ένα κρυφό σχολειό , ως τις μέρες μας , έχει συνταχθεί ένα πλήρες χρονικό του συγκεκριμένου μύθου , λόγω της περίοπτης θέσης του .

Η μυθολογία ξεκίνησε πάλι όχι από Έλληνα , αλλά από το Γερμανό Ικεν συγγραφέα του έργου Leucothea το 1825. Μέσα στον 19 ο αιώνα και σε διαδοχικές φάσεις το κρυφό σχολειό έγινε σύμβολο , πίνακας ζωγραφικής , ποίηση .Κυρίαρχο « εποπτικό μέσο » στην καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης , η οποία κατά τ άλλα , επιβάλλει την εθνική σιωπή στην ιστορική έρευνα ...

« Ανάμεσα σ ' όσες διατριβές έτυχε να διαβάσω γραμμένες από παιδαγωγικούς άντρες ή γυναίκες δεν είδα καμιάν ιστορική μαρτυρία που να βεβαιώνει την ύπαρξη κρυφού σχολειού ...», γράφει ο Βλαχογιάννης . Και: « ποτέ ο Τούρκος ο αγράμματος δεν μπόδισε το Χριστιανό γράμματα να μαθαίνει ...» συμπληρώνει ο ίδιος .

Σελίδα 2 από 3

8/7/2019 16. 1821 - ΟΙ ΕΝΤΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ '21

http://slidepdf.com/reader/full/16-1821- 3/3

Μύθος 3

Ο φιλελληνισμός της Ευρώπης Η παγκόσμια κοινότητα , ευγνωμονούσα τους αρχαίους Έλληνες και τους απογόνους τους , πρωτοστάτησε στην πραγμάτωση των ελληνικών απαράγραπτων

ιστορικών δικαίων ... Η αλήθεια Σε αυτόν τον μύθο εξοβελίζεται το προφανές και αυτονόητο ότι ο φιλελληνισμός αφορούσε αποκλειστικά άτομα , ομάδες ή οργανώσεις Ευρωπαίων πολιτών .Ουδέποτε συνιστούσε κρατική πολιτική για καμία από τις κυρίαρχες δυνάμεις της εποχής . Η καθοριστική για την έκβαση της Ελληνικής Επανάστασης επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων στο Ναβαρίνο (1827) δεν αποτελεί κάποια κορύφωση του φιλελληνισμού . Γίνεται όταν η Επανάσταση έχει αναδειχθεί σε ευρωπαϊκό πρόβλημα και εντάσσεται στο πλαίσιο του συσχετισμού δυνάμεων στην τότε Γηραιά Ηπειρο .Το ρεύμα του φιλελληνισμού , με όλες τις εκφράσεις του , υπήρξε αναμφισβήτητα

στήριγμα στην υπόθεση της Επανάστασης , με την πίεση που ασκούσε σε κυβερνήσεις , την ηθική και υλική υποστήριξη στον Αγώνα . Οι φιλέλληνες εθελοντές , που ήρθαν στην επαναστατημένη Ελλάδα πλησιάζουν τους χίλιους .Δεν ήταν σχετικά λίγοι . Τα κίνητρά τους δεν ήταν μόνο η γενναιότητα του ιδεολόγου και η ανιδιοτελής προσφορά του ρομαντικού αρχαιολάτρη .Ανάμεσά τους βρέθηκαν επαγγελματίες στρατιωτικοί , αλλά και τυχοδιώκτες . Αν και η πρώτη ιδιότητα μπορεί να καταδειχτεί από τις απώλειες ( ο ένας στους τρεις σκοτώθηκε στις μάχες ή υπέκυψε στις κακουχίες ), αυτός δεν ήταν ο κανόνας ...Κοντά στη « μητέρα » της μυθολογίας , που αναθέτει στην εκκλησιαστική ηγεσία ρόλους εθνικής κιβωτού , ενώ ήταν απούσα , εχθρική στο 1821 και αντεπαναστατική στην ιδεολογία και την πρακτική της , υπάρχουν και μια σειρά άλλοι μύθοι . Ανάμεσα σ ' αυτούς ανθεκτικοί είναι ακόμη :

Αλλοι μύθοι

Οι γενίτσαροι και το Πατριαρχείο 4. Το « προαιώνιο μίσος » μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων ...5. Η απαγόρευση της θρησκείας και της γλώσσας ...6. Ο μαζικός και βίαιος εξισλαμισμός των υπόδουλων ...7. Οι διώξεις και σφαγές για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των σκλαβωμένων ...8. Το συνεχές και βίαιο παιδομάζωμα για την επάνδρωση των Γενίτσαρων ...9. Η αποκλειστικά ελληνική ταυτότητα όλων των εξεγερμένων ...10. Η « εθνοσωτήρια » τακτική του Πατριαρχείου μέσω ... των αφορισμών ( έτσι ,σώθηκαν από βέβαιο αφανισμό οι ανυπεράσπιστοι άμαχοι !).11. Η μοναδικότητα της Επανάστασης , η οποία αυτονομείται από το βαλκανικό και ευρωπαϊκό περίγυρο ( έγινε χάρη στο ... δαιμόνιο της φυλής και του έθνους )...

Σελίδα 3 από 3