1

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, ΑΠΘ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Καθηγητής Δογάνης Γιώργος

Ακ. Έτος 2007-2008

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή..........................................................................................................................................................7

Ανθρωπος, Περιβάλλον, Αλληλεπίδραση..................................................................................................7

Ανθρωπος .............................................................................................................................................................. 7

Περιβάλλον ............................................................................................................................................................. 7

Αλληλεπίδραση ...................................................................................................................................................... 7

Ορισμοί ................................................................................................................................................................... 8

π.χ. .......................................................................................................................................................................... 8

Προσανατολισμός Κοινωνικής Αθλητικής Ψυχολογίας .................................................................................... 8

Θεωρίες Κοιν. Ψυχολογίας .................................................................................................................................. 9

Σχέση με άλλες συναφείς επιστήμες ................................................................................................................... 9

Η Κοινωνιολογία................................................................................................................................................ 9

Η Ψυχολογία ...................................................................................................................................................... 9

Η Ανθρωπολογία ............................................................................................................................................ 10

Η Παιδαγωγική ................................................................................................................................................ 10

Η Ψυχιατρική ................................................................................................................................................... 10

Κλασικά πειράματα Κοινωνικής ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ .............................................................................................. 10

Sherif ..................................................................................................................................................................... 10

Milgram ................................................................................................................................................................. 11

Θέματα Κοινωνικής Αθλητικής Ψυχολογίας..................................................................................................... 12

ΨΨυυχχοολλοογγίίαα ττηηςς ΚΚοοιιννωωννιικκοοπποοίίηησσηηςς σσττοονν ΑΑθθλληηττιισσμμόό..............................................................................14

ΚΚοοιιννωωννιικκοοπποοίίηησσηη :: ΗΗ ΛΛεειιττοουυρργγιικκήή ππρροοσσέέγγγγιισσηη .............................................................................................. 14

ΚΚοοιιννωωννιικκοοπποοίίηησσηη:: ΗΗ ΣΣυυγγκκρροουυσσιιαακκήή ΠΠρροοσσέέγγγγιισσηη........................................................................................... 14

ΚΚΟΟΙΙΝΝΩΩΝΝΙΙΚΚΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗ:: ΜΜοοννττέέλλαα ΑΑλλλληηλλεεππίίδδρραασσηηςς ......................................................................................... 15

ΗΗ ΕΕμμππλλοοκκήή κκααιι ηη ππααρρααμμοοννήή σσττοονν ααθθλληηττιισσμμόό................................................................................................... 15

ΗΗ ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ ττωωνν ΛΛεειιττοουυρργγιισσττώώνν ττοοννίίζζεειι όόττιι ηη ααθθλληηττιικκήή σσυυμμμμεεττοοχχήή σσχχεεττίίζζεεττααιι μμεε:: .................................. 15

ΗΗ ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ ττωωνν ΑΑλλλληηλλεεππιιδδρραασσττώώνν δδεείίχχννεειι όόττιι ηη ααθθλληηττιικκήή σσυυμμμμεεττοοχχήή σσχχεεττίίζζεεττααιι μμεε:: ........................... 15

ΕΕυυρρήήμμαατταα SStteevveennssoonn ((11999999))......................................................................................................................... 15

ΕΕΥΥΡΡΗΗΜΜΑΑΤΤΑΑ DDoonnnneellllyy && YYoouunngg ((11999999))........................................................................................................ 16

ΕΕυυρρήήμμαατταα CCooaakklleeyy && WWhhiittee ((11999999)) .............................................................................................................. 16

ΛΛεειιττοουυρργγιικκήή κκααιι ΣΣυυγγκκρροουυσσιιαακκήή θθεεωωρρίίαα:: ΕΕρρεευυνναα γγιιαα ττηηνν ααθθλληηττιικκήή εεγγκκααττάάλλεειιψψηη.................................... 16

3

ΕΕυυρρήήμμαατταα CCooaakklleeyy ((11999922)) ............................................................................................................................. 17

ΈΈρρεευυνναα WWhheeeelleerr ((11999999)) ................................................................................................................................. 17

ΙΙσσχχύύςς κκααιι ααππόόδδοοσσηη VVss.. ΙΙκκααννοοπποοίίηησσηη κκααιι σσυυμμμμεεττοοχχήή σσττοονν ααθθλληηττιισσμμόό ................................................... 17

ΗΗ ΑΑθθλληηττιικκήή σσυυμμμμεεττοοχχήή εείίννααιι ππιιθθααννόόττεερροο νναα ππρροοκκααλλέέσσεειι θθεεττιικκέέςς σσυυννέέππεειιεεςς όότταανν:: ................................ 18

ΓΓεεννιικκάά::............................................................................................................................................................... 18

ΠΠααρράάγγοοννττεεςς,, ΔΔιιααδδιικκαασσίίαα κκααιι ΦΦοορρεείίςς ΚΚοοιιννωωννιικκοοπποοίίηησσηηςς ............................................................................... 19

ΕΕιισσααγγωωγγιικκάά ...................................................................................................................................................... 19

ΕΕρρεευυνναα ((GGrrootteevvaanntt,, κκ..άά..)) ................................................................................................................................ 19

ΣΣυυμμππέέρραασσμμαα .................................................................................................................................................... 20

ΕΕρρεευυνναα .............................................................................................................................................................. 20

ΗΗλλιικκίίαα κκααιι ττύύπποοιι ππααιιχχννιιδδιιώώνν................................................................................................................................ 21

ΤΤύύπποοιι ππααιιχχννιιδδιιώώνν ............................................................................................................................................ 21

ΗΗλλιικκίίαα κκααιι ττύύπποοιι ππααιιχχννιιδδιιώώνν ........................................................................................................................... 21

ΑΑννττααγγωωννιισσττιικκόόττηητταα κκααιι πποολλιιττιισσττιικκέέςς εεππιιρρρροοέέςς............................................................................................. 21

ΔΔιιααφφοορρέέςς φφύύλλωωνν:: ΑΑγγόόρριιαα ............................................................................................................................... 22

ΕΕππιιρρρροοήή φφοορρέέωωνν κκοοιιννωωννιικκοοπποοίίηησσηηςς ................................................................................................................ 22

ΓΓΟΟΝΝΙΙΚΚΕΕΣΣ εεππιιρρρροοέέςς ............................................................................................................................................. 23

ΠΠώώςς αακκρριιββώώςς εεππηηρρεεάάζζοουυνν οοιι γγοοννεείίςς ............................................................................................................. 23

ΕΕππιιρρρροοήή ΣΣχχοολλεείίοουυ ............................................................................................................................................... 24

ΦΦίίλλοοιι -- ΣΣυυννοομμήήλλιικκοοιι.. ............................................................................................................................................ 24

ΚΚλλαασσιικκήή έέρρεευυνναα HHeellaannkkoo ............................................................................................................................... 25

Επιθετικότητα και ηθικότητα στον αθλητισμό .........................................................................................26

Τι Είναι .................................................................................................................................................................. 26

Κριτήρια Επιθετικότητας ..................................................................................................................................... 26

Κριτήρια Επιθετικότητας ..................................................................................................................................... 26

Αίτιες Επιθετικότητας........................................................................................................................................... 26

Θεωρία Της Κάθαρσης ....................................................................................................................................... 27

Θεωρία Του Ενστίκτου........................................................................................................................................ 27

Θεωρία Της Ματαίωσης ..................................................................................................................................... 27

Θεωρία Της Κοινωνικής Μάθησης .................................................................................................................... 27

Θεωρία Της Επαναλαμβανόμενης Ματαίωσης ............................................................................................... 27

Η Επιθετικότητα Στον Αθλητισμό ....................................................................................................................... 28

Oι Επιθετικοί Οπαδοί .......................................................................................................................................... 28

Θεατές Και Επιθετικότητα ................................................................................................................................... 29

4

Σοβαρές Πράξεις Βίας......................................................................................................................................... 29

Σταδία Εξέλιξης Των Βίαιων Επεισοδίων......................................................................................................... 29

Είδη Ταραχών...................................................................................................................................................... 29

Τι Ευνοεί Και Προωθεί Τη Βία ........................................................................................................................... 30

Οι Πιθανοί Πρωταγωνιστές ... ............................................................................................................................ 31

Ηθική Ανάπτυξη Και Επιθετικότητα ................................................................................................................... 31

Σχεση Μεταξυ Ηθικου Διαλογισμου Και Συμπεριφορας... ............................................................................. 32

Υποκινηση Της Επιθετικοτητας ......................................................................................................................... 32

Ελεγχος Της Επιθετικοτητας .............................................................................................................................. 33

Επιθετικοτητα Και Φυλο...................................................................................................................................... 34

Αποφυγη Της Επιθετικοτητας ............................................................................................................................ 34

Μετρηση Της Επιθετικοτητας ............................................................................................................................. 34

ΤΤοο χχττίίσσιιμμοο χχααρραακκττήήρρωωνν σσττοονν ααθθλληηττιισσμμόό:: ΜΜύύθθοοιι κκααιι ππρρααγγμμααττιικκόόττηηττεεςς.............................................35

ΠΠεερριισσττααττιικκάά........................................................................................................................................................... 35

ΕΕκκφφάάννσσεειιςς ............................................................................................................................................................. 36

ΗΗ ΑΑΙΙΤΤΙΙΟΟΛΛΟΟΓΓΗΗΣΣΗΗ ................................................................................................................................................. 36

ΈΈρρεευυννεεςς:: ΌΌλλοοιι κκάάννοουυνν ττοο ίίδδιιοο ............................................................................................................................ 36

ΈΈρρεευυννεεςς :: ΑΑρρκκεείί νναα μμηη γγίίννεειιςς ααννττιιλληηππττόόςς .......................................................................................................... 37

ΈΈρρεευυννεεςς :: ΗΗ σσυυννηηγγοορρίίαα ττωωνν ππρροοπποοννηηττώώνν ....................................................................................................... 37

ΕΕΡΡΜΜΗΗΝΝΕΕΙΙΑΑ........................................................................................................................................................... 38

ΗΗθθιικκόόςς σσχχεεττιικκιισσμμόόςς .............................................................................................................................................. 39

ΗΗ ΠΠααρρεεννθθεεττιικκήή ηηθθιικκήή σσττοονν ααθθλληηττιισσμμόό ............................................................................................................... 40

ΜΜεελλέέττεεςς σσττοονν ααγγωωννιισσττιικκόό ααθθλληηττιισσμμόό ................................................................................................................. 40

ΗΗ ΨΨΥΥΧΧΟΟΛΛΟΟΓΓΙΙΑΑ ΤΤΟΟΥΥ ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΚΚΟΟΥΥ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟΥΥ.........................................................................................44

ΕΕΙΙΣΣΑΑΓΓΩΩΓΓΗΗ.. ........................................................................................................................................................... 44

ΤΤΑΑ ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΑΑ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ........................................................................................................................ 44

ΠΠααρράάγγοοννττεεςς πποουυ εεππηηρρεεάάζζοουυνν ττηη σσυυμμμμεεττοοχχήή ττωωνν ππααιιδδιιώώνν σσττοονν ΑΑθθλληηττιισσμμόό ................................................ 45

ΗΗ οοιικκοογγέέννεειιαα κκααιι ηη ααννααττρροοφφήή ττωωνν ππααιιδδιιώώνν....................................................................................................... 45

ΗΗ σσεειιρράά γγέέννννηησσηηςς ................................................................................................................................................ 46

ΑΑλλλλοοιι ππααρράάγγοοννττεεςς................................................................................................................................................ 46

ΠΠρρόόββλλεεψψηη ττηηςς ααθθλληηττιικκήήςς ιικκααννόόττηηττααςς ................................................................................................................ 47

ΣΣυυμμββοουυλλέέςς γγιιαα τταα ππααιιδδιιάά μμεε κκααθθυυσσττεερρηημμέέννηη ωωρρίίμμααννσσηη.................................................................................. 47

ΟΟιι εερργγααζζόόμμεεννοοιι μμεε μμιικκρράά ππααιιδδιιάά ......................................................................................................................... 47

ΨΨυυχχοολλοογγιικκήή υυγγεείίαα ................................................................................................................................................ 48

5

ΑΑυυττοοσσυυννααίίσσθθηημμαα κκααιι ααυυττοοεεκκττίίμμηησσηη ................................................................................................................... 48

ΗΗ ππααρραακκίίννηησσηη ...................................................................................................................................................... 49

ΗΗ χχρρήήσσηηςς ττηηςς εεσσωωττεερριικκήήςς κκααιι ττηηςς εεξξωωττεερριικκήήςς ππααρραακκίίννηησσηηςς ......................................................................... 49

ΗΗ εεγγκκααττάάλλεειιψψηη ττοουυ ααθθλληηττιισσμμοούύ .......................................................................................................................... 49

ΕΕγγκκααττάάλλεειιψψηη κκααιι ΘΘεεωωρρίίαα ττηηςς ""ΑΑννττιιλληηππττήήςς ΙΙκκααννόόττηηττααςς"" .................................................................................. 50

ΟΟδδηηγγίίεεςς ππρροοςς ττοουυςς ππααρράάγγοοννττεεςς ττωωνν σσυυλλλλόόγγωωνν............................................................................................. 50

ΗΗ εεγγκκααττάάλλεειιψψηη κκααιι οοιι ππρροοπποοννηηττέέςς ..................................................................................................................... 50

ΟΟιι σσυυννέέππεειιεεςς ττηηςς ααππόόδδοοσσηηςς ............................................................................................................................... 51

ΣΣυυμμππεερράάσσμμαατταα ..................................................................................................................................................... 51

ΣΣττρρεεςς κκααιι άάγγχχοοςς.................................................................................................................................................... 52

ΑΑλλλλεεςς σσυυννέέππεειιεεςς ττοουυ σσττρρεεςς ................................................................................................................................. 53

ΑΑννττιιμμεεττώώππιισσηη ττοουυςς σσττρρεεςς .................................................................................................................................... 53

ΕΕππιιθθεεττιικκόόττηητταα κκααιι ββίίαα .......................................................................................................................................... 54

ΠΠΡΡΑΑΚΚΤΤΙΙΚΚΕΕΣΣ ΠΠΛΛΗΗΡΡΟΟΦΦΟΟΡΡΙΙΕΕΣΣ 11........................................................................................................................ 54

Λήψη αποφάσεων, επικοινωνία και επίλυση συγκρούσεων στον αθλητισμό. ................................56

Επικοινωνία .......................................................................................................................................................... 56

Επιδεξιότητες Επικοινωνίες του Προπονητή (Martens, Coaches guide, pp.47) ........................................ 56

Εισαγωγή .............................................................................................................................................................. 56

Θεματολογία ......................................................................................................................................................... 56

Προϋποθέσεις ανάπτυξης δεξιοτήτων επικοινωνίας ...................................................................................... 57

Διαδικασία επικοινωνίας, 6 στάδια) ............................................................................................................. 57

Αποτυχία επικοινωνίας: «Θόρυβος» ................................................................................................................ 57

ΕΚΠΟΜΠΗ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ ................................................................................................................................ 58

Οδηγίες αποτελεσματικής εκπομπής μηνυμάτων 1 Martens) ....................................................................... 58

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ,Weinberg) ........................................................................................... 59

Σκοποί της επικοινωνίας..................................................................................................................................... 59

Είδη επικοινωνίας............................................................................................................................................. 60

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ ......................................................................................... 60

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΛΗΨΗ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ (Δεξιότητες) ........................................................................... 60

Ενεργητική ακρόαση ........................................................................................................................................... 61

Υποστηρικτική ακρόαση ..................................................................................................................................... 61

Συνειδητή ακρόαση ............................................................................................................................................. 62

ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ...................................................................................................................... 62

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ........................................................................................................................................................ 62

6

Πώς να χρησιμοποιείται η σύγκρουση ............................................................................................................. 63

Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να γίνεται στο ξεκίνημα της σύγκρουσης ... ...................................................... 63

Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να γίνεται στο ξεκίνημα της σύγκρουσης........................................................... 64

ΚΡΙΤΙΚΗ ................................................................................................................................................................ 64

Η τεχνική του σάντουιτς για άσκηση κριτικής ... .............................................................................................. 64

Επιδεξιότητες μη φραστικής Επικοινωνίας Martens, 1987)........................................................................... 65

Συγκρούσεις ......................................................................................................................................................... 65

Τύποι συγκρούσεων ανάλογα με την παραπάνω αξιολόγηση ...................................................................... 66

Χελώνες ................................................................................................................................................................ 66

Καρχαρίες ............................................................................................................................................................. 66

Αρκούδες .............................................................................................................................................................. 66

Αλεπούδες ............................................................................................................................................................ 67

Κουκουβάγιες ....................................................................................................................................................... 67

Στάσεις στον Αθλητισμό ..............................................................................................................................68

Η Φύση των στάσεων ......................................................................................................................................... 68

Η φύση των στάσεων: Ορισμοί.......................................................................................................................... 68

Η φύση των στάσεων: Συστατικά στοιχεία ....................................................................................................... 68

Σχηματισμός των στάσεων. ................................................................................................................................ 69

Σχέση στάσης και συμπεριφοράς...................................................................................................................... 69

Θεωρητικές απόψεις για την άσκηση και τη συμμετοχή στην άσκηση. ........................................................ 70

Ερευνα στις στάσεις και την άσκηση................................................................................................................. 71

Στάσεις και προσκόλληση στην άσκηση........................................................................................................... 71

Οσοι δεν προσκολλούνται στην άσκηση: ......................................................................................................... 71

7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ελλιπής η εικόνα μελέτης του ατόμου μεμονωμένα. Ο άνθρωπος είναι πολιτικό ον.

Σχέση με Αθλητική Ψυχολογία και Κοινωνιολογία

Κοινωνική Αθλητική Ψυχολογία και Φυσική Δραστηριότητα

ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Προσωπικότητα, Νοημοσύνη, Μάθηση, Αντίληψη, Συναισθήματα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ευρεία έννοια. Οικολογικές και κοινωνικές παράμετροι.

Δυαδικές σχέσεις, Οικογένεια, Κοινωνικές ομάδες, Σχολική τάξη, Συνάδελφοι, πολυκα-

τοικία κ.ά

Θεσμοί: Εκπαίδευση, Θρησκεία, Νομικό καθεστώς

Οικολογία: Περιβάλλον (κλίμα), αστικό-αγροτικό περιβάλλον

Κοινωνίες (ήθη, έθιμα)

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

Λέξη κλειδί. Συμπεριφορισμός (Παθητικός δέκτης)

8

Στην Κ.Ψ. δεν επηρεάζεται μόνο, αλλά επηρεάζει.

ΟΡΙΣΜΟΙ

Κοινωνική Ψυχολογία

Η επιστήμη που μελετάει τα πώς και τα γιατί της ανθρώπινης κοινωνικής συμπε-

ριφοράς

Η επιστήμη που μελετάει την ανθρώπινη συμπεριφορά στο κοινωνικό περιβάλ-

λον

Είναι η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς, όπως αυτή επη-

ρεάζεται από την παρουσία, τη συμπεριφορά και τα αποτελέσματα της συμπε-

ριφοράς άλλων ανθρώπων, ατομικά και συλλογικά, στο παρελθόν, το παρόν

και το μέλλον.

Θέματα που μελετάει:

Π.Χ.

Ο μπαμπάς μαλώνει το παιδί για παραπτώματα

Ο καθηγητής ΦΑ διδάσκει κολύμπι

2 φίλοι συναντώνται και πάνε για μπάλα μαζί

Το παιδί στο Δημοτικό θεωρεί πιο σημαντικό νάναι καλός στο ποδόσφαιρο παρά στα

μαθήματα

Ο προπονητής θέλει να τα παρατήσει ...

Ο προπονητής δυσκολεύεται να επιβάλει πειθαρχία

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

9

Εξέχουσα θέση κατέχει η διαδικασία της κοινωνικής επιρροής, που εμφανίζεται οποτε-

δήποτε το άτομο αντιδρά στην πραγματική ή υποτιθέμενη παρουσία ενός ή περισσοτέ-

ρων άλλων

Μορφές κοινωνικής επιρροής:

Αλληλεπίδραση ατόμου - ατόμου

Αλληλεπίδραση ατόμου - ομάδας

Αλληλεπίδραση ομάδας - ομάδας

ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΟΙΝ. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

Απέτυχε η προσπάθεια για μεγαθεωρίες (Ψυχανάλυση: τα αίτια γένεσης πολιτι-

σμού είναι το οιδιπόδειο των προγόνων)

Οι σχέσεις ατόμου-κοινωνίας είναι πολύπλοκες

Σύγχρονη τάση: Μικρές θεωρίες πλήρως τεκμηριωμένες. Π.χ. Ηγεσία

ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Η ΚΑΨ δίνει έμφαση κυρίως

Στο άτομο ως μετέχον στην κοινωνική σχέση

Στην κατανόηση της διαδικασίας κοινωνικής επιρροής

Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ

Έμφαση στα κοινωνικά ή πολιτιστικά συστήματα όπου ζει το άτομο

(η ομάδα, οι θεσμοί, η κοινωνία)

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Έμφαση στη συμπεριφορά του ατόμου

10

Η ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

αξίες, ήθη, έθιμα πρωτόγονων κοινωνιών

Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

Ρόλος δασκάλου δεν περιορίζεται στη μετάδοση γνώσεων. Συνεχίζει κοινωνικο-

ποίηση

Το σχολείο η πρώτη επαφή με κοινωνία

Διαμορφώνει γνώση για εαυτό και ικανότητες.

Rosenthal effect

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

Υπάρχει κλάδος κοινωνικής Ψυχιατρικής

Ξεπερασμένη η άποψη ότι οι ψυχικές παθήσεις οφείλονται σε νευρολογικές αιτί-

ες

Μεγάλο μέρος ψυχικών παθήσεων έχουν κοινωνική προέλευση.

Εξάλειψη εκτεταμένης οικογένειας

ΚΛΑΣΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

Asch ....

Sherif ..

Milgram ..

SHERIF

ο ανταγωνισμός μεταξύ ομάδων έχει ως αποτέλεσμα αρνητικές στάσεις και συμπεριφο-

ρές ανάμεσα σε ομάδες. Με άλλα λόγια, μια πραγματική (ή και φανταστική) σύγκρουση

συμφερόντων δύο ή περισσότερων ομάδων για περιορισμένους πόρους (αγαθά εν α-

11

νεπαρκεία) δημιουργεί ρεαλιστική σύγκρουση μεταξύ αυτών των ομάδων με αποτέλε-

σμα αρνητικές στάσεις και συμπεριφορές.

Τα «πειράματα των θερινών κατασκηνώσεων» του Sherif που θεωρούνται κλασικά στο

χώρο των διομαδικών σχέσεων, σχεδιάστηκαν για τον εμπειρικό έλεγχο της θεωρίας.

Στα πειράματα αυτά έλαβαν μέρος αγόρια ηλικίας περίπου 12 ετών.

Στην τυπική διαδικασία μια ομάδα 20-25 παιδιών, ομοιογενής ως προς κάποια βασικά

κοινωνικά, φυσικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά, έφτανε στην κατασκήνωση. Χωρίζο-

νταν σε δύο ομάδες αμέσως μόλις έφταναν, με αποτέλεσμα η μία ομάδα να αγνοεί την

ύπαρξη της άλλης. Για κάποιο χρονικό διάστημα οι δύο ομάδες δεν έρχονταν σε επαφή

μεταξύ τους και καθεμιά είχε τις δικές της δραστηριότητες.

Στη δεύτερη φάση του πειράματος οι ερευνητές διοργάνωσαν αθλητικούς αγώνες μετα-

ξύ των δύο ομάδων. Οι νικητές θα έπαιρναν κάποιο έπαθλο. Σε αυτές τις συνθήκες ρε-

αλιστικές σύγκρουσης η συμπεριφορά των μελών της κάθε ομάδας απέναντι στα μέλη

της άλλης ήταν εχθρική και συχνά επιθετική. Τα μέλη της μιας ομάδας δεν έχαναν ευ-

καιρία να προκαλούν, να μειώνουν, να εκφράζονται επιθετικά απέναντι στα μέλη της

άλλης ομάδας κατάσταση που γενικεύτηκε (διαρκείς τσακωμοί στην τραπεζαρία κατά τη

διάρκεια των γευμάτων).

Στην τρίτη φάση του πειράματος, οι ερευνητές δημιούργησαν τέτοιες συνθήκες ώστε οι

δύο ομάδες έπρεπε να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.

Για παράδειγμα το αυτοκίνητο που έφερνε την ταινία που θα έβλεπαν τα παιδιά πάθαι-

νε βλάβη και για να φτάσει όλα τα παιδιά έπρεπε να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να

το σπρώξουν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της σύγκρουσης και της προκατά-

ληψης.

MILGRAM

Η συστηματική εξολόθρευση των Εβραίων από τους Ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο άφησε την ανθρωπότητα άφωνη για το πώς

ήταν δυνατόν ένα τέτοιο έγκλημα να διαπραχθεί από ανθρώπους. Οι Εβραίοι στα

12

στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί, βασανίστηκαν και εξολοθρεύτηκαν συστηματικά

και οργανωμένα από εκπαιδευμένο προσωπικό. Στην σκέψη αυτού του εγκλήματος ο

καθένας μπορεί αυτόματα να αναφωνήσει: «Μα τι άνθρωποι ήταν αυτοί»!

Η απάντηση είναι πλέον δοσμένη αλλά ακόμη εκπλήσσει και κάνει πολλούς να ανατρι-

χιάσουν: απόλυτα φυσιολογικοί άνθρωποι. Το πείραμα του Milgram (1963) έσκασε σαν

βόμβα ανάμεσα στις δημοφιλείς ερμηνείες και θεωρίες της εποχής που ενοχοποιούσαν

το άτομο και την προσωπικότητά του όπως αυτή είχε διαμορφωθεί μέσα από την εκ-

παίδευση και την κοινωνικοποίηση και χρησιμοποιούσαν την έννοια της προσωπικότη-

τας για να ερμηνεύσουν συμπεριφορές ομάδων.

Τα ευρήματά του προκάλεσαν αναστάτωση στο χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας αλλά

και στην ευρύτερη κοινωνία καθώς έδειχναν ξεκάθαρα πως ο καθένας μπορεί να προ-

καλέσει βία κάτω από την άσκηση πίεσης από ένα πρότυπο κύρους. Ερμηνείες μπο-

ρούν να δοθούν όμως και στο ιδεολογικό επίπεδο και αφορούν το πώς διάφορες πε-

ποιθήσεις λ.χ. σχετικά με την επιστήμη μπορούν να επηρεάζουν την ανθρώπινη συ-

μπεριφορά.

ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

Συνοχή ομάδας

Η Λούφα στον αθλητισμό

Αποτελεσματικότητα ηγεσίας στον αθλητισμό,

Μορφές ηγεσίας στον αθλητισμό,

Αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ του προπονητή και του αθλητή,

Το πλεονέκτημα της έδρας,

Η ηρωοποίηση στον αθλητισμό

13

Συμμόρφωση και υπακοή στον αθλητισμό

Παρεκκλίσεις (πχ., χουλιγκανισμός) στον αθλητισμό,

Επιθετικότητα ή/και βία στον αθλητισμό,

Σύγκρουση ρόλων, γένους στον αθλητισμό,

Ζητήματα φυλών και έθνους στον αθλητισμό,

Αθλητισμός και θρησκεία

Ψυχοκοινωνικές διαστάσεις του εθελοντισμού

Ψυχοκοινωνικές διαστάσεις της οπαδοποίησης

14

ΨΨΥΥΧΧΟΟΛΛΟΟΓΓΙΙΑΑ ΤΤΗΗΣΣ ΚΚΟΟΙΙΝΝΩΩΝΝΙΙΚΚΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗΣΣ ΣΣΤΤΟΟΝΝ

ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ

ΚΚοοιιννωωννιικκοοπποοίίηησσηη::

ΟΟρριισσμμόόςς

Είναι μια ενεργητική διαδικασία μάθησης και κοινωνικής ανάπτυξης

Εμφανίζεται όταν αλληλεπιδρούμε με άλλους

Σχετίζεται με το σχηματισμό ιδεών για το ποιοι είμαστε και τι είναι σημαντικό στη ζωή μας

ΚΚΟΟΙΙΝΝΩΩΝΝΙΙΚΚΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗ ::

ΗΗ ΛΛΕΕΙΙΤΤΟΟΥΥΡΡΓΓΙΙΚΚΗΗ ΠΠΡΡΟΟΣΣΕΕΓΓΓΓΙΙΣΣΗΗ

Βασίζεται στο Μοντέλο της εσωτερίκευσης και σχετίζεται με:

Τα χαρακτηριστικά όσων κοινωνικοποιούνται

Τους ανθρώπους και τους θεσμούς που πραγματοποιούν την κοινωνικοποίηση

Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα της κοινωνικοποίησης π.χ. Τα είδη μάθησης που εμφανίζονται

ΚΚΟΟΙΙΝΝΩΩΝΝΙΙΚΚΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗ ::

ΗΗ ΣΣΥΥΓΓΚΚΡΡΟΟΥΥΣΣΙΙΑΑΚΚΗΗ ΠΠΡΡΟΟΣΣΕΕΓΓΓΓΙΙΣΣΗΗ

Βασίζεται στο Μοντέλο Εσωτερίκευσης, που εστιάζεται στο:

Πώς ο αθλητισμός και η αθλητική συμμετοχή διαχωρίζουν τους πολίτες

Πώς οι υποπρονομιούχοι άνθρωποι αποστερούνται από τις ευκαιρίες να αθληθούν

Πώς οι αθλητές αποστερούνται από ορισμένα δικαιώματα

Πώς η ισχύς και τα χρήματα χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του αθλητισμού, την εκμετάλλευση

και τη διατήρηση του status quo

15

ΚΚΟΟΙΙΝΝΩΩΝΝΙΙΚΚΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗ ::

ΜΜΟΟΝΝΤΤΕΕΛΛΑΑ ΑΑΛΛΛΛΗΗΛΛΕΕΠΠΙΙΔΔΡΡΑΑΣΣΗΗΣΣ

Χρησιμοποιούν ποιοτικές και όχι ποσοτικές ερευνητικές μεθόδους

Ο στόχος είναι να έχουμε αναλυτικές περιγραφές των αθλητικών εμπειριών

Αναζητούν πληροφορίες σχετικά με το πώς οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις για τον αθλητισμό

και τις ζωές τους

Συνδέουν τη σημασία που δίνεται στον αθλητισμό και τις αθλητικές εμπειρίες με το ευρύτερο

κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον

ΗΗ ΕΕΜΜΠΠΛΛΟΟΚΚΗΗ ΚΚΑΑΙΙ ΗΗ ΠΠΑΑΡΡΑΑΜΜΟΟΝΝΗΗ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ

ΗΗ ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ ΤΤΩΩΝΝ ΛΛΕΕΙΙΤΤΟΟΥΥΡΡΓΓΙΙΣΣΤΤΩΩΝΝ ΤΤΟΟΝΝΙΙΖΖΕΕΙΙ ΟΟΤΤΙΙ ΗΗ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΚΚΗΗ ΣΣΥΥΜΜΜΜΕΕ--

ΤΤΟΟΧΧΗΗ ΣΣΧΧΕΕΤΤΙΙΖΖΕΕΤΤΑΑΙΙ ΜΜΕΕ::

Τις ικανότητες και τα χαρακτηριστικά του ατόμου

Την επιρροή των σημαντικών άλλων

Τη διαθεσιμότητα των ευκαιριών για παιχνίδι και τη βίωση εμπειριών επιτυχίας στον αθλητισμό.

ΗΗ ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ ΤΤΩΩΝΝ ΑΑΛΛΛΛΗΗΛΛΕΕΠΠΙΙΔΔΡΡΑΑΣΣΤΤΩΩΝΝ ΔΔΕΕΙΙΧΧΝΝΕΕΙΙ ΟΟΤΤΙΙ ΗΗ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΚΚΗΗ ΣΣΥΥΜΜ--

ΜΜΕΕΤΤΟΟΧΧΗΗ ΣΣΧΧΕΕΤΤΙΙΖΖΕΕΤΤΑΑΙΙ ΜΜΕΕ::

ΤΤιιςς σσυυννεεχχεείίςς δδιιααδδιικκαασσίίεεςς ττηηςς ζζωωήήςς ττωωνν ααννθθρρώώππωωνν

ΤΤιιςς δδιιααδδιικκαασσίίεεςς λλήήψψηηςς ααπποοφφάάσσεεωωνν,, οοιι οοπποοίίεεςς

Αλλάζουν, καθώς αλλάζουν οι κοινωνικές περιστάσεις

Ποτέ δεν πραγματοποιούνται «μια κι έξω».

ΕΕΥΥΡΡΗΗΜΜΑΑΤΤΑΑ SSTTEEVVEENNSSOONN

((11999999))

16

Στο να γίνει κανείς πρωταθλητής εμπλέκονται::

Η διαδικασία εισαγωγής και εμπλοκής

Η διαδικασία ανάπτυξης αφοσίωσης

ΕΕΥΥΡΡΗΗΜΜΑΑΤΤΑΑ DDOONNNNEELLLLYY && YYOOUUNNGG ((11999999))

Στο να γίνει κανείς αθλητής εμπλέκονται::

Η απόκτηση γνώσης για το άθλημα

Η σχέσεις με άλλους ανθρώπους στο άθλημα

Η εκμάθηση των νορμών του αθλήματος

Η αναγνώριση και η αποδοχή από άλλους αθλητές

ΕΕΥΥΡΡΗΗΜΜΑΑΤΤΑΑ CCOOAAKKLLEEYY && WWHHIITTEE ((11999999))

Η Απόφαση για συμμετοχή στον αθλητισμό εξαρτάται από ::

Τον τρόπο που σχετίζεται ο αθλητισμός με άλλα ενδιαφέροντα και στόχους.

Την επιθυμία για ανάπτυξη και επίδειξη υπεροχής

Κοινωνική και υλική υποστήριξη

Μνήμες από προηγούμενες εμπειρίες στον αθλητισμό.

Γενικά πολιτισμικά μηνύματα για τον αθλητισμό..

ΛΛΕΕΙΙΤΤΟΟΥΥΡΡΓΓΙΙΚΚΗΗ ΚΚΑΑΙΙ ΣΣΥΥΓΓΚΚΡΡΟΟΥΥΣΣΙΙΑΑΚΚΗΗ ΘΘΕΕΩΩΡΡΙΙΑΑ::

ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ ΓΓΙΙΑΑ ΤΤΗΗΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΚΚΗΗ ΕΕΓΓΚΚΑΑΤΤΑΑΛΛΕΕΙΙΨΨΗΗ

Οι άνθρωποι δεν εγκαταλείπουν για πάντα, ούτε κόβουν κάθε δεσμό με τον αθλητισμό

Η εγκατάλειψη σχετίζεται με άλλες αλλαγές και μετατοπίσεις στην προσωπική ζωή.

Η εγκατάλειψη δε συνδέεται μόνο με κακές εμπειρίες

Η εγκατάλειψη μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα μόνο σε αυτούς που

Έχουν ταυτίσει ολοκληρωτικά την ύπαρξή τους με τον αθλητισμό

17

Στερούνται κοινωνικής και υλικής υποστήριξης

ΕΕΥΥΡΡΗΗΜΜΑΑΤΤΑΑ CCOOAAKKLLEEYY ((11999922))

Το «κάψιμο» των εφήβων πρωταθλητών ήταν πιθανότερο όταν:

Το άθλημα ήταν τόσο οργανωμένο, που οι αθλητές δεν μπορούσαν να ασκήσουν κανένα έλεγχο

στη ζωή τους.

Ο αθλητισμός εμπόδιζε την επίτευξη και άλλων σημαντικών στόχων στη ζωή.

ΈΈΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ WWHHEEEELLEERR ((11999999))

Όταν τελείωνε η αθλητική καριέρα, τα κύρια προβλήματα των αθλητών με ειδικές ανάγκες ήταν:

Επένδυση χρόνου και ενέργειας σε άλλους τομείς της ζωής

Επανασύνδεση με οικογένεια και φίλους

Συνέχιση του σχολείου και της επαγγελματικής καριέρας

ΙΙΣΣΧΧΥΥΣΣ ΚΚΑΑΙΙ ΑΑΠΠΟΟΔΔΟΟΣΣΗΗ VVSS..

ΙΙΚΚΑΑΝΝΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗ ΚΚΑΑΙΙ ΣΣΥΥΜΜΜΜΕΕΤΤΟΟΧΧΗΗ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ

ΙΙκκααννοοπποοίίηησσηη//ΣΣυυμμμμεεττοοχχήήΈμφαση στις σχέσεις των ανθρώπων

Έμφαση στην έκφραση, ικανοποίηση, υγεία

Σώμα = πηγή ευχαρίστησης

Επιτυχία=Εναρμόνιση διαφορών

Δημοκρατικές δομές

Συναγωνισμός μμεε τους άλλους

ΙΙσσχχύύςς//ΑΑππόόδδοοσσηηΧρήση ισχύος για επιδίωξη νίκης

18

Η ικανότητα αποδεικνύεται μέσω νίκης

Σώμα =Εργαλείο και όπλο

Επιτυχία- Χάνω -κερδίζω

Ιεραρχικές δομές

Αντίπαλοι = εχθροί

ΗΗ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΚΚΗΗ ΣΣΥΥΜΜΜΜΕΕΤΤΟΟΧΧΗΗ ΕΕΙΙΝΝΑΑΙΙ ΠΠΙΙΘΘΑΑΝΝΟΟΤΤΕΕΡΡΟΟ ΝΝΑΑ ΠΠΡΡΟΟΚΚΑΑΛΛΕΕΣΣΕΕΙΙ

ΘΘΕΕΤΤΙΙΚΚΕΕΣΣ ΣΣΥΥΝΝΕΕΠΠΕΕΙΙΕΕΣΣ ΟΟΤΤΑΑΝΝ::

Νέες, μη αθλητικές ταυτότητες σχηματίζονται

Αποκτάται γνώση για τον κόσμο, πέρα και έξω από τον αθλητισμό.

Οι εμπειρίες δεν αναζητούνται μόνο στον αθλητισμό

Δομούνται νέες σχέσεις έξω από τον αθλητισμό

Τα μαθήματα από τον αθλητισμό εφαρμόζονται σε καταστάσεις έξω από αυτόν

Οι μετέχοντες θεωρούνται ανθρώπινα όντα και όχι μόνο αθλητές

ΓΓΕΕΝΝΙΙΚΚΑΑ::

Εάν ο αθλητισμός περιορίζει την ζωή ενός ατόμου, αναμένεται αρνητική κοινωνικοποίηση

Εάν ο αθλητισμός διευρύνει την ζωή ενός ατόμου, αναμένεται θετική κοινωνικοποίηση

19

ΠΠΑΑΡΡΑΑΓΓΟΟΝΝΤΤΕΕΣΣ,, ΔΔΙΙΑΑΔΔΙΙΚΚΑΑΣΣΙΙΑΑ ΚΚΑΑΙΙ

ΦΦΟΟΡΡΕΕΙΙΣΣ ΚΚΟΟΙΙΝΝΩΩΝΝΙΙΚΚΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗΣΣ

ΕΕΙΙΣΣΑΑΓΓΩΩΓΓΙΙΚΚΑΑ

Βασικό ερώτημα

Οι αθλητές είναι από τη γέννησή τους προορισμένοι να γίνουν αθλητές (λόγω ταλέντου) ή το

κοινωνικό περιβάλλον καθορίζει το είδος της αθλητικής καριέρας;

Βιολογικές προδιαθέσεις ή κοινωνικοποίηση στον αθλητισμό;

Οι γενετικές καταβολές καθορίζουν το σύνολο της συμπεριφοράς;

Οι κοινωνικές επιρροές επηρεάζουν καθοριστικά ο, τι κάνει το άτομο;

Υπάρχει αλληλεπίδραση;

ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ ((GGRROOTTEEVVAANNTT,, ΚΚ..ΑΑ..))

114 κανονικές οικογένειες και 109 με υιοθετημένα παιδιά

Μετρήθηκαν για ενδιαφέροντα στο κοινωνικό περιβάλλον

Υποθέσεις

Βιολογικά σχετιζόμενες οικογένειες (τουλάχιστον 50% ίδια γονίδια): Συσχέτιση ενδιαφερόντων

γονέων - παιδιών ίδια με αυτή μεταξύ αδελφών

Οικογένειες υιοθεσίας (0% βιολογική ομοιότητα): Σχέση ενδιαφερόντων γονέων - παιδιών μηδε-

νική ή πολύ χαμηλότερη από εκείνη της βιολογικής οικογένειας

Αποτελέσματα έρευνας (Grotevant, κ.ά.)

Βιολογικές οικογένειες: Σχέση από .19 (πατέρας-κόρη) έως .34 (αδελφή - αδελφή)

Υιοθετημένα παιδιά: καμία σχέση

Συμπέρασμα

ΟΟιι γγεεννεεττιικκέέςς κκααττααββοολλέέςς εεππηηρρεεάάζζοουυνν τταα εεννδδιιααφφέέρροονντταα

20

Άλλα αποτελέσματα έρευνας (Grotevant, κ.ά.)

Σχέση ενδιαφερόντων αδελφών ιδίου φύλου: .36

Σχέση ενδιαφερόντων αδελφών αντίθετου φύλου: .08

Σχέση ενδιαφερόντων γονέα - αδελφών: .17

Ένδειξη επιρροής περιβάλλοντος το γεγονός ότι η σχέση παιδιού - παιδιού > από γονέα - παι-

διού

Επίσης η σχέση παιδιού - παιδιού (ιδίου φύλου) > παιδιού - παιδιού (αντιθέτου φύλου). Ερμη-

νεία με βάση την ύπαρξη στερεοτύπων.

ΣΣΥΥΜΜΠΠΕΕΡΡΑΑΣΣΜΜΑΑ

ΟΟιι ββιιοολλοογγιικκέέςς κκααττααββοολλέέςς οορρίίζζοουυνν ττοο ππλλααίίσσιιοο,, ααλλλλάά ττοο ππεερριιββάάλλλλοονν κκααθθοορρίίζζεειι ττηηνν

κκααττεεύύθθυυννσσηη ττωωνν εεννδδιιααφφεερρόόννττωωνν..

Εφαρμογές στην αθλητική κοινωνικοποίηση

Το αθλητικό ταλέντο ωθεί προς τον αθλητισμό, αλλά δε διασφαλίζει ότι το άτομο θα γίνει αθλη-

τής

Χρειάζεται αντίστοιχη κοινωνικοποίηση στον αθλητισμό

π.χ. Παίκτες γκολφ (λίγοι μαύροι), παίκτες μπάσκετ (πολλοί μαύροι)

ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ

764 παιδιά 6ης Δημοτικού (Medrich, κ.ά)

Ερώτημα: Τι τους αρέσει να κάνουν, όταν είναι με φίλους;

Απάντησαν κυρίως ομαδικά αθλήματα

Αγόρια 45% Κορίτσια 26%

Μαύροι 40% Λευκοί 22%

Από το μοναχικό παιχνίδι, στα συνεργατικά παιχνίδια και στα ανταγωνιστικά σπορ

Το είδος των παιχνιδιών αντανακλά το επίπεδο ανάπτυξης

21

Τα μικρά παιδιά είναι, γνωστικά και κοινωνικά, λιγότερο ώριμα στο παιχνίδι

Υπάρχει λιγότερη αλληλεπίδραση, λιγότεροι κανόνες, λιγότερη στρατηγική, λιγότερη διάρκεια,

μικρότερες ομάδες (Eifermann)

ΗΗΛΛΙΙΚΚΙΙΑΑ ΚΚΑΑΙΙ ΤΤΥΥΠΠΟΟΙΙ ΠΠΑΑΙΙΧΧΝΝΙΙΔΔΙΙΩΩΝΝ

ΤΤΥΥΠΠΟΟΙΙ ΠΠΑΑΙΙΧΧΝΝΙΙΔΔΙΙΩΩΝΝ

ΜΜοοννααχχιικκάά,,

ΠΠααρράάλλλληηλλαα,,

ΣΣυυσσχχεεττιιζζόόμμεενναα,,

ΣΣυυννεερργγααττιικκάά,,

ΑΑννττααγγωωννιισσττιικκάά

ΗΗΛΛΙΙΚΚΙΙΑΑ ΚΚΑΑΙΙ ΤΤΥΥΠΠΟΟΙΙ ΠΠΑΑΙΙΧΧΝΝΙΙΔΔΙΙΩΩΝΝ

Μοναχικό: 2 - 2.5. Στα 3-4 μείωση μοναχικού παιχνιδιού

Παράλληλο: Παίζει δίπλα σε άλλα παιδιά αλλά μόνο του

Συσχετιζόμενο: 3.5 - 4.5 ομαδικά αλλά με χαμηλή οργάνωση

Συνεργατικό: Μετά τα 4-5 έως τα 7 περίπου

Ανταγωνιστικό: Μετά τα 6-7 χρ.

Ανταγωνιστικότητα και πολιτιστικές επιρροές

Διαπολιτιστικά, ανεξάρτητη η ανταγωνιστικότητα με την ηλικία στις δυτικές κοινωνίες

10 χρονα παιδιά αδυνατούν να συνεργαστούν σε συνθήκες συγκρουόμενων ενδιαφερόντων.

Η προσαρμοστική και συνεργατική επίλυση προβλημάτων αποτυγχάνει σε βαθμό που παίρνει

τη μορφή "παράλογου ανταγωνισμού», ή «σαδιστικής αντιπαλότητας».

ΑΑΝΝΤΤΑΑΓΓΩΩΝΝΙΙΣΣΤΤΙΙΚΚΟΟΤΤΗΗΤΤΑΑ ΚΚΑΑΙΙ ΠΠΟΟΛΛΙΙΤΤΙΙΣΣΤΤΙΙΚΚΕΕΣΣ ΕΕΠΠΙΙΡΡΡΡΟΟΕΕΣΣ

Κορύφωση ανταγωνιστικότητας στα 9-12.

22

Διαφορές Αγγλοαμερικανών, Αφροαμερικανών, Μεξικανοαμερικανών, κοινωνικοοικονομικό ε-

πίπεδο

Ηλικία 10 - 11: Σταυροδρόμι

Ως τα 10-11 προοδευτική αύξηση ανταγωνιστικότητας, μετά δραστική μείωση

Ίσως είναι το κρίσιμο σημείο για το ποιοι θα συνεχίσουν ανταγωνιστικά στον αθλητισμό και ποιοι

θα ασχοληθούν αναψυχικά.

Eifermann: Η πτώση της ανταγωνιστικότητας οφείλεται στην τυποποίηση των παιχνιδιών, κάτι

που δεν αρέσει στα παιδιά.

Επίσης με την τυποποίηση γνωρίζουν ότι μόνο λίγοι θα συνεχίσουν.

ΔΔΙΙΑΑΦΦΟΟΡΡΕΕΣΣ ΦΦΥΥΛΛΩΩΝΝ:: ΑΑΓΓΟΟΡΡΙΙΑΑ

Έντονες από το 1ο έτος. Τα αγόρια είναι πιο ανεξάρτητα, πιο εξερευνητικά, πιο επιθετικά. Αρ-

γότερα οι διαφορές πιο έντονες.

Αγόρια.

ΠΠααιιχχννίίδδιιαα ππιιοο εεννεερργγηηττιικκάά κκααιι οορργγααννωωμμέένναα,, ππιιοο ααννττααγγωωννιισσττιικκάά,, μμεεγγααλλύύττεερρεεςς

ππρροοσσδδοοκκίίεεςς εεππιιττυυχχίίααςς..

71% μετέχουν σε εξωσχολικές αθλητικές δραστηριότητες

Διαφορές φύλων:

Κορίτσια

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον σε ανοργάνωτο παιχνίδι και πιο ενεργά σε κοινωνικά παιχνίδια.

47% σε εξωσχολικές αθλητικές δραστηριότητες

Λίγα παιδιά ισχυρίζονται ότι έχουν φίλο του άλλου φύλου, έως την ηλικία του γυμνασίου

Οι διαφορές αυτές δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνο με βάση τις γονικές επιρροές ή τους κοινω-

νικοοικονομικούς παράγοντες

ΕΕΠΠΙΙΡΡΡΡΟΟΗΗ ΦΦΟΟΡΡΕΕΩΩΝΝ ΚΚΟΟΙΙΝΝΩΩΝΝΙΙΚΚΟΟΠΠΟΟΙΙΗΗΣΣΗΗΣΣ

4 φορείς κοινωνικοποίησης στον αθλητισμό

23

Γονείς

Σχολείο

Φίλοι

Κοινότητα

Ποιος φορέας ασκεί τη μεγαλύτερη επιρροή;

ΓΓΟΟΝΝΙΙΚΚΕΕΣΣ ΕΕΠΠΙΙΡΡΡΡΟΟΕΕΣΣ

Θεωρητικά η οικογένεια είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κοινωνικοποίησης

Kenyon & McPherson: Οσο μεγαλύτερη η πρωτογενής γονεϊκή συμμετοχή στα σπορ, τόσο με-

γαλύτερος ο βαθμός κοινωνικοποίησης του παιδιού σε αθλητικούς ρόλους...

Έρευνα 500 οικογένειες (Snyder & Spreitzer)

ΕΕννδδιιααφφέέρροονν ππααττέέρραα σσχχεεττίίζζεεττααιι μμεε σσυυμμμμεεττοοχχήή ααγγοορριιώώνν κκααιι κκοορριιττσσιιώώνν

ΕΕννδδιιααφφέέρροονν μμηηττέέρρααςς δδεε σσχχεεττίίζζεεττααιι

Αδέλφια (αγόρια) ασκούν μεγαλύτερη επιρροή σε αδελφές, από ό, τι οι αδελφές ή οι γονείς

Η επιρροή στα κορίτσια είναι μεγαλύτερη αν συνεισφέρουν όλα τα μέλη της οικογένειας

ΠΠΩΩΣΣ ΑΑΚΚΡΡΙΙΒΒΩΩΣΣ ΕΕΠΠΗΗΡΡΕΕΑΑΖΖΟΟΥΥΝΝ ΟΟΙΙ ΓΓΟΟΝΝΕΕΙΙΣΣ

ΤΤΙΙ ΙΙΣΣΧΧΥΥΕΕΙΙ ;;

Παρέχουν το μοντέλο για τον αθλητικό ρόλο (μίμηση);

Δημιουργούν προσδοκίες επιτυχίας στα σπορ;

Συνδυασμός των παραπάνω;

ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ ΓΓΙΙΑΑ ΤΤΗΗ ΜΜΟΟΡΡΦΦΗΗ ΓΓΟΟΝΝΙΙΚΚΗΗΣΣ ΕΕΠΠΙΙΡΡΡΡΟΟΗΗΣΣ ((PPAARRSSOONNSS))

Σκοπός:

ΑΑξξιιοολλόόγγηησσηη εεππιιρρρροοήήςς γγοοννέέωωνν σσεε ππρροοσσδδοοκκίίεεςς εεππιιττυυχχίίααςς κκααιι ααννάάππττυυξξηη ααυυ--

ττοοεεκκττίίμμηησσηηςς

24

Αποτελέσματα:

ΟΟιι ππεεπποοιιθθήήσσεειιςς γγοοννέέωωνν γγιιαα ττηη δδυυννααττόόττηητταα ττοουυ ππααιιδδιιοούύ εεππηηρρέέαασσαανν σσηημμαα--

ννττιικκάά ττηηνν ααυυττοοεεκκττίίμμηησσηη ττοουυ ππααιιδδιιοούύ..

ΟΟιι ππεεπποοιιθθήήσσεειιςς εεππηηρρέέαασσαανν ππεερριισσσσόόττεερροο ααππόό όό,, ττιι οοιι ππρροοηηγγοούύμμεεννεεςς εε--

μμππεειιρρίίεεςς ττοουυ ππααιιδδιιοούύ σσεε εεππιιττυυχχίίαα ......

ΤΤοο γγοοννιικκόό ππρρόόττυυπποο δδεενν εεππηηρρέέαασσεε πποολλύύ τταα ππααιιδδιιάά

Συμπέρασμα:

ΟΟιι γγοοννεείίςς εεππηηρρεεάάζζοουυνν εεππεειιδδήή δδρροουυνν κκυυρρίίωωςς ωωςς φφοορρεείίςς ππρροοσσδδοοκκιιώώνν γγιιαα ττιιςς

ιικκααννόόττηηττεεςς ττωωνν ππααιιδδιιώώνν

ΑΑύύξξηησσηη εεππιιρρρροοήήςς αανν σσυυννυυππάάρρχχεειι εεννθθάάρρρρυυννσσηη

ΚΚίίννδδυυννοοςς αανν ηη εεννθθάάρρρρυυννσσηη ππάάρρεειι ττηη μμοορρφφήή ππίίεεσσηηςς κκααιι τταα εεσσωωττεερριικκάά κκίίννηη--

ττρραα γγίίννοουυνν εεξξωωττεερριικκάά

ΕΕΠΠΙΙΡΡΡΡΟΟΗΗ ΣΣΧΧΟΟΛΛΕΕΙΙΟΟΥΥ

Δεν αποτελεί σημαντικό φορέα κοινωνικοποίησης για τις δραστηριότητες αναψυχής των ενηλί-

κων

Μόνο 6% των ενηλίκων άρχισαν μια δραστηριότητα στο σχολείο ...

Το σχολείο συνεισφέρει στη βελτίωση των ήδη αναπτυγμένων επιδεξιοτήτων

Η επιρροή του σχολείου είναι μεγαλύτερη στα κορίτσια

Η αθλητική επιτυχία στο σχολείο θεωρείται σημαντικότερη από την ακαδημαϊκή

ΦΦΙΙΛΛΟΟΙΙ -- ΣΣΥΥΝΝΟΟΜΜΗΗΛΛΙΙΚΚΟΟΙΙ ..

Όσο μεγαλύτερο το παιδί, τόσο λιγότερο εμπιστεύεται την αξιολόγηση των άλλων και περισσό-

τερο την αυτοαξιολόγηση.

Έρευνα:

« Ποιος γνωρίζει καλλίτερα ποιος είσαι στην πραγματικότητα;»

παιδιά 8-10

7766%% ααππάάννττηησσαανν ηη μμηηττέέρραα ((66%% οο ππααττέέρρααςς))

25

2244%% ααυυττοοααξξιιοολλόόγγηησσηη ......

« Ποιος γνωρίζει καλύτερα ποιος είσαι στην πραγματικότητα;»

παιδιά 16-18

3311%% ηη μμηηττέέρραα

6699%% ααυυττοοααξξιιοολλόόγγηησσηη

Η επίδραση από τους φίλους αυξάνει σταθερά από τα 8-10 στα 16-18

Άρα και στα 18 η αντιληπτή ικανότητα επηρεάζεται από σημαντικούς άλλους

ΚΚΛΛΑΑΣΣΙΙΚΚΗΗ ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΑΑ HHEELLAANNKKOO

Για παιδιά 9-16, κύρια δραστηριότητα δόμησης παρέας είναι η αθλητική ομάδα.

Τα σπορ λειτουργούν ως χώρος αναγνώρισης κύρους των παιδιών στην ομάδα

Το κύρος των παιδιών στην παρέα εξαρτάται από αθλητική επιδεξιότητα

Οι φίλοι επιλέγονται με βάση την αθλητική ιδιότητα

Στα κορίτσια ο συνδυασμός καλή αθλήτρια - καλή μαθήτρια συντελεί στο νάναι δημοφιλή.

Όσο περισσότερους/ρες φίλους/λες έχει ένα κορίτσι, τόσο η πιθανότητα να μετέχει σε ομαδικά

παιχνίδια μεγαλώνει

Στα αγόρια αυτή η σχέση δε είναι γραμμική

Αν δηλώσει ότι έχει 2 φίλους, η πιθανότητα να μετέχει σε ομαδικά παιχνίδια είναι 81%. Αν δη-

λώσει 1 φίλο, είναι 49%.

Αν δηλώσει περισσότερους από 2 φίλους, δεν αυξάνει η πιθανότητα να μετέχει σε ομαδικά.

Παραμένει το ερώτημα αν η ύπαρξη φίλων είναι ή η αιτία της συμμετοχής.

Άλλα θέματα σχετικά με την κοινωνικοποίηση στον αθλητισμό

Μορφή κοινωνικοποίησης και επακόλουθη μορφή, ένταση και έκταση συμμετοχής

Επίδραση της κοινωνικοποίησης στον αθλητή (προσωπικότητα, κίνητρα, κλπ)

Άλλα;

26

ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

Τι Είναι

Επιθετικότητα Είναι Η Ψυχική Κατάσταση Που Χαρακτηρίζεται Από Αισθήματα Εχθρότητας Είτε

Προς Ζωντανά Όντα, Είτε Προς Άψυχα Αντικείμενα. Τα Εχθρικά Αυτά Συναισθήματα Είτε Εξω-

τερικεύονται, Οπότε Έχουμε Τη Βλάβη Του Αντικείμενου Της Εχθρότητας, Είτε Απωθούνται.

Αναφορά Σε “Καλή” Επιθετικότητα (Όταν Κάποιος Παίκτης Επιδιώκει Ο Αντίπαλος Του Να Χά-

σει Την Μπάλα) Και “Κακή” Επιθετικότητα (Όταν Ο Παίκτης Ρίχνει Την Μπάλα Προς Τον Αντί-

παλο).

Κριτήρια Επιθετικότητας

Κριτήρια Που Χαρακτηρίζουν Την Επιθετικότητα (Gill)

Η Επιθετικότητα Είναι Μια Συμπεριφορά.

Σωματικη Η Προφορικη Συμπεριφορα: Δεν Αποτελει Σταση Η Συναισθημα.

Η Επιθετικότητα Συνεπάγεται Βλάβη Η Τραυματισμό.

Που Μπορει Να Ειναι Ειτε Σωματικος, Η Συναισθηματικος.

Κριτήρια Επιθετικότητας

Η Επιθετικότητα Έχει Κατεύθυνση Ένα Ζώντα Οργανισμό.

Κτυπημα Μιας Γατας, Η Οποια Καθετε Σε Ενα Προσωπικο Μας Αντικειμενο.

Η Επιθετικότητα Συνεπάγεται Σκοπό.

Τελικα Η Επιθετικοτητα Ειναι Σκοπιμη. Ο Τυχαιος Τραυματισμος Δεν Ειναι Επιθετικοτη-

τα, Επειδη Δεν Εχει Ως Σκοπο Τον Τραυματισμο.

Αίτιες Επιθετικότητας

Ερωτήματα

Γιατί Κάποιο Παιδί Είναι Πιο Επιθετικό Από Τα Αλλά;

Σε Ποιες Περιπτώσεις Κάποιοι Αθλητές Χάνουν Τον Έλεγχο;

27

Η Επιθετικότητα Υπάρχει Με Τη Γέννηση Η Δημιουργείται Από Το Περιβάλλον;

Θεωρία Της Κάθαρσης

Αποβολή Της Πλεονάζουσας Ενεργείας Του Ατόμου

Θεωρία Του Ενστίκτου

Οι Άνθρωποι Έχουν Ένα Έμφυτο Επιθετικό Ένστικτο

Οι Περισσότεροι Ψυχολόγοι

Αρνουνται Την Υπαρξη Εμφυτης Επιθετικοτητας

Ισχυριζονται Οτι Η Διαδικασια Κοινωνικοποιησης Απωθει, Αποβαλλει, Μετριαζει Τα Α-

γρια Ενστικτα Του Ανθρωπου Και Μεσω Του Αθλητισμου.

Θεωρία Της Ματαίωσης

Η Αιτία Για Την Εκδήλωση Επιθετικότητας Είναι Η Αποτυχία Επίτευξης Ενός Στόχου.

Η Εμφάνιση Της Επιθετικότητας Πάντοτε Προϋποθέτει Την Ύπαρξη Κάποιας Αποτυχίας, Αλλά

Η Ύπαρξη Της Αποτυχίας Δεν Οδηγεί Πάντα Σε Κάποια Μορφή Επιθετικότητας, Αν Και Δεν Εί-

ναι Απαραίτητη Μια Φανερή Πράξη Βίας.

Θεωρία Της Κοινωνικής Μάθησης

Μαθαίνετε Μέσα Από Τη Παρατήρηση Άλλων Μοντέλων Συμπεριφοράς, Που Στη Συνεχεία Γίνε-

ται Η Αιτία Για Επίδειξη Παρόμοιων Πράξεων.

Το Περιεχόμενο Της Μάθησης Ενθαρρύνει Την Επιθετικότητα, Που Έχει Σχέση Με Το Επίπεδο

Οργάνωσης Του Αγώνα.

Πορίσματα Μελετών

Οι Νεαροι, Παρα Τη Στενη Επιβλεψη Των Ενηλικων, Σχεδιαζουν Και Πραγματοποιουν

Βιαιη Συμπεριφορα Εξω Απο Τη Συνηθη.

Θεωρία Της Επαναλαμβανόμενης Ματαίωσης

28

Συνδυάζει Στοιχεία Υποθέσεων Της Βασικής Θεωρίας Με Τη Θεωρία Της Κοινωνικής Μά-

θησης.

Υπερασπίζεται Περισσότερο Την Άποψη Ότι Με Την Αύξηση Της Εγρήγορσης Και Του

Θυμού Αυξάνεται Η Πιθανότητα Της Επιθετικότητας, Παρ’ Ο, Τι Η Ματαίωση Δεν Οδηγεί Πάντα

Στην Επιθετικότητα,.

Είναι Μια Από Τις Πιο Δημοφιλείς Θεωρίες Για Την Επιθετικότητα.

Η Επιθετικότητα Στον Αθλητισμό

Αποτελεί Πλέον Ένα Κοινωνικό Πρόβλημα Που Απασχολεί Κατά Καιρούς Τις Αθλητικές

Και Πολιτικές Αρχές Πολλών Χωρών.

Ο Αγωνιστικός Αθλητισμός Διαφέρει Από Πολλές Άλλες Δραστηριότητες, Επειδή Αυτές

Συνήθως Γίνονται Παρουσία Οπαδών Και Θεατών ...

Στον Αθλητισμό Η Λέξη «Επιθετικότητα» Μπορεί Να Έχει Θετική Σημασία Στο Κόσμο

Που Ασχολείται.

Οι Θεατές Είναι Απλοί Παρατηρητές Και Ανεκτικοί Σε Διάφορα Γεγονότα.

Αντίθετα, Οι Οπαδοί Ταυτίζονται Ενεργητικά Με Τις Ομάδες.

Oι Επιθετικοί Οπαδοί

Α. Στρατηγικοί, Που Χαρακτηρίζονται Ως Σκληροπυρηνικοί Τύποι Και Εμπλέκονται Σε

Προμελετημένες Βίαιες Καταστάσεις.

Β. Προδιαθετημενοι, Που Είναι Αφοσιωμένοι Και Όταν Απογοητεύονται Και Ματαιώνο-

νται Οι Επιδιώξεις Τους Εξαγριώνονται Και Συμπεριφέρονται Βίαια.

Γ. Ακόλουθοι, Που Διεγείρονται Από Τα Γεγονότα Και Παρασύρονται Από Τη Μεταδοτική

Επιρροή Της Συμπεριφοράς Των Άλλων.

29

Θεατές Και Επιθετικότητα

Οι Ψυχολόγοι, Μέσα Από Τη Θεωρία Της Κάθαρσης, Διαπίστωσαν Ότι Στους Οπαδούς,

Μετά Την Παρακολούθηση Αθλητικών Γεγονότων, Το Επίπεδο Της Επιθετικότητας Τους

Δεν Είναι Χαμηλότερο.

Αντίθετα, Στο Θεατή Που Βλέπει Περισσότερο Βίαιες Σωματικές Επαφές Στον Αθλητισμό,

Μεγαλώνει Η Επιθυμία Του Να Γίνεται Πιο Επιθετικός.

Ωστόσο, Η Επιθετικότητα Συνήθως Δεν Υπάρχει Χωρίς Τη Συμβολή Άλλων Παραγόντων

(Περιβάλλοντος, Αγώνα).

Σοβαρές Πράξεις Βίας

Η Φραστική Βία,

Η Σωματική Βία,

Οι Εγκληματικές Και Καταστροφικές Ενέργειες

Η Ψυχολογική Βία.

Σταδία Εξέλιξης Των Βίαιων Επεισοδίων

Αναταραχή

Ανακάτωμα: Τα Άτομα Κινούνται Ακανόνιστα Μεταξύ Τους Και Προοδευτικά Ευαισθητοποιούνται

Περισσότερο

Συλλογική Διέγερση

Επιτάχυνση Ανακατώματος. Τα Άτομα Παρασύρονται Από Την Υψηλή Συναισθηματική Διέγερση

Κοινωνική Μετάδοση

Ασυλλόγιστη Διασπορά Διάθεσης Και Συναισθημάτων Που Οφείλεται Στην Απώλεια Της Συνει-

δητοποίησης Και Της Ικανότητας Ερμηνείας Των Πράξεων Των Άλλων.

Είδη Ταραχών

Ματαίωση

30

Συνέπεια Μπλοκαρίσματος Προσδοκιών (Ματαίωσης) Των Θεατών.

Π.Χ. Δυσκολια Εισοδου Στο Γηπεδο, Μονοτονο Παιχνιδι, Αδικια.

Παρανομία

Δράση Εγκληματικών Στοιχείων. Το Άθλημα Είναι Πρόσχημα Για Ζημίες, Βεντέτα Με Αστυνομι-

κούς, Κ.Α.

Διαμαρτυρία

Κυρίως Πολιτική. Π.Χ. Ν. Αφρική ...

Σύγκρουση

Θρησκευτικές, Φυλετικές, Γεωγραφικές, Εθνικές Διαφορές.

Συνήθως Οι Ηττημένοι Αρχίζουν Επεισόδια

Π.Χ. Βόρειοι - Νότιοι (Οι Αθηναίοι Συνεχώς Μας “Ρίχνουν“)

Εκφραστική

Υπερβολική Συναισθηματική Διέγερση Από Το Αποτέλεσμα

Τι Ευνοεί Και Προωθεί Τη Βία

Επικοινωνία Θεατών

Φήμες Που Κυκλοφορούν Μεταξύ Τους.

Κοινά Ενδιαφέροντα

Ο Τύπος

Καλλιεργεί Πνεύμα Φανατισμού Και Αντιπαλότητας

Μεγαλοποιεί Την Ένταση, Μεγεθύνει Τις Διαφορές ...

Συνθήκες Σταδίου

Η Σωματική Επαφή Αυξάνει Την Ένταση. Κατάργηση Ατομικού Χώρου

Μαζικοποίηση Συνείδησης

Κοινή Κουλτούρα Θεατών

Η Βία Γεννά Βία

31

Η Βιαιότητα Του Παιχνιδιού.

Νομιμοποίηση Του Σκληρού Παιχνιδιού Λογά Ασάφειας Κανονισμών...

Διαιτητές - Κανονισμοί.

Προκαταλήψεις

Άγνοια Κανονισμών

Ασάφεια Κανονισμών

Ύπαρξη Ενός Μονό Διάτρητη

Αθλητική Ηθική

Νίκη Με Όλα Τα Μέσα

Απουσία Αθλητικού Πολιτισμού

Οι Πιθανοί Πρωταγωνιστές ...

Κάθονται Στο Ίδιο Μέρος Της Κερκίδας

200 - 500 Άτομα Είναι Κρίσιμος Αριθμός. Συντονισμένο Χειροκρότημα, Συνθήματα, Κ.Α.

Αρχηγοί Και Συντονιστές

Η Βία Είναι Μονό Ένα Μικρό Μέρος Της Όλης Τελετουργίας

Παιχνίδι Υπεροχής

Λίγη Βία Δε Βλάπτει Κανένα: Σύνθημα Στον Υπόγειο Του Λονδίνου.

15-16 Οι Πιο Φανατικοί. Αναζήτηση Ρολών, Ηρωικές Πράξεις, Υπό Πίεση Να Αποδείξουν

Κάτι.

Βία Πάντα Υπό Την Παρουσία Και Άλλων Οπαδών Της Ίδιας Ομάδας.

Ηθική Ανάπτυξη Και Επιθετικότητα

Μια Επιθετική Πράξη Είναι Μια Ηθικά Αξιόμεμπτη Πράξη. Επειδή Όμως Εμπλέκονται

Άδηλες (Αβέβαιες) Ηθικές Κρίσεις Για Το Προσδιορισμό Μιας Πράξης Ως Επιθετικής Και

32

Επειδή Αυτό Αποτελεί Σημαντικό Γεγονός, Οι Κοινωνικοί Επιστήμονες Επιβάλλεται Να Δι-

ευκρινίζουν Τις Βάσεις Κάτω Από Τις Οποίες Εκτιμάται Αυτή.

Eρευνητικα εχει αποδειχθει οτι πολλοι αθλητες εχουν την αποψη οτι καποιες επιθετικες

πραξεις που κρινονται ως ακαταλληλες γενικα, στον αθλητισμο θεωρουνται καταλληλες.

Σχεση Μεταξυ Ηθικου Διαλογισμου Και Συμπεριφορας...

Η Εγκυροτητα Της Προβλεψης Της Ηθικης Συμπεριφορας Απο Τον Ηθικο Διαλογισμο

Ειναι Στα Ορια Του Μετριου, Παρολο Που Στατιστικα Η Σημαντικοτητα Εχει Συντελεστη

.30.

Αρα, Η Ηθικη Συμπεριφορα Ειναι, Μαλλον, Μια Λειτουργια Σε Χαρακτηριστικα Κοινωνικα

Πλαισια Παρα Προσωπικη.

Υπαρχει Σχεση Αναμεσα Στα Σταδια Ηθικης Κρισης Του Ατομου Και Της Συμπεριφορας.

Ο Ηθικος Διαλογισμος Επιδρα Στην Ηθικη Συμπεριφορα Και Οι Ανθρωποι Που Ανηκουν

Σε Διαφορετικα Επιπεδα Διαλογισμου Μπορουν Να Κανουν Τις Ιδιες Επιλογες Για Διαφο-

ρετικους Λογους.

Υποκινηση Της Επιθετικοτητας

Η Υποδειξη, Η Ενισχυση Και Οι Οροι Διεξαγωγης Ενος Αγωνα Υποκινουν Την Αθλητικη

Επιθετικοτητα.

Το Επιθετικο Παιξιμο Παρακινειται Απο Τους Προπονητες Και Η Τακτικη Του Αγωνα Αυ-

της Της Μορφης Αποτελει Μερος Της Προετοιμασιας...

Η Μοντελοποιηση Η Μιμηση Σημαντικων Παραγοντων, Οπως Προπονητων, Γονεων Και

Αθλητικων Ειδωλων Επηρεαζει Σημαντικα.

Η Υψηλη Ανταγωνιστικοτητα Του Αγωνα Βοηθα Στη Δημιουργια Επιθετικοτητας, ...

Η Δεξιοτητα Και Το Εγω (Task And Ego) Αποτελουν Δυο Κυριως Ορθολογικους Προσα-

νατολισμους, Μεσα Απο Τους Οποιους, Τα Ατομα Προσπαθουν Να Επιτυχουν Το Στοχο

Τους.

33

Ο Χαμηλος Προσανατολισμος Στη Δεξιοτητα Και Ο Ψηλος Στο Εγω Εχει Σχεση Με Την Υπαρξη

Μεγαλης Πιθανοτητας Επιδοκιμασιας Μιας Επιθετικης Πραξης Ως Πιο Νομιμης

Δηλ. Βλαβη Σ’ Ενα Αντιπαλο Ετσι Ωστε Αυτη/Αυτος Να Μεινει Εξω Για Μια Περιοδο.

Θετικη Σχεση Αναμεσα Στο Προσανατολισμο Του Εγω Των Ποδοσφαιριστων Και Την Αποδοχη

Της Επιθετικοτητας Και Των Επικινδυνων Ενεργειων Τους. ...

Στοιχεια Για Το Βιολογικο Παραγοντα.

Οι Βιολογικοι Παραγοντες (Π.Χ. Οι Ορμονες, Οι Νευρολογικες Δομες Η Τα Γονιδια) Επιδρουν

Απ’ Ευθειας Στην Αναπτυξη Της Παιδικης Προθεσης Για Τραυματισμο.

Οι Ορμονες Επιδρουν Στην Αναπτυξη Της Επιθετικοτητας.

Η Εγχυση Της Της Τεστοστερονης, Για Παραδειγμα, Μεσα Σε Εγκυα Σκυλια Η Ποντικια

Μεγαλωνει Τη Πιθανοτητα Οι Απογονοι Τους Να Δειχνουν Πιο Επιθετικοι.

Η Επιθετικοτητα Επηρεαζεται Απο Νευρολογικους Παραγοντες.

Για Παραδειγμα, Ηλεκτρικη Διεγερση Σε Συγκεκριμενο Χωρο Του Εγκεφαλου Μπορει Να

Επιφερει Αυξημενη Επιθετικοτητα Η Υπακοη.

Ελεγχος Της Επιθετικοτητας

Ως Ηθικο Ζητημα.

Υποστηριζεται Οτι Υπαρχει Βαση Σ’ Αυτον Τον Ισχυρισμο Και Οτι Τα Πιο Ηθικα Ατομα Αποδε-

χονται Περισσοτερο Τη Χαμηλη Επιθετικοτητα Στον Αθλητισμο Απο Ο,Τι Κανουν Τα Λιγοτερα

Ωριμα.

Αυτη Η Προσεγγιση Επαυξανει Την Δυνατοτητα Κατανοησης Των Ερμηνειων Και Της Αξιολο-

γησης Της Επιθετικης Συμπεριφορας Των Αθλητων….

Η Αντιληψη Της Νομιμοτητας Μιας Επιβλαβους Πραξης Εξαρταται Απο Την Ηθικη Κριση

Μαζι Με Την Κατανοηση Των Κανονων Συμπεριφορας Και Του Τιμιου Παιχνιδιου.

Άλλες Επιρροες

Το Οικογενειακο Και Το Αμεσο (Κοινωνικο) Περιβαλλον Του Ατομου,

Το Επιπεδο Μορφωσης,

Η Προσωπικοτητα,

34

Τα Προσωπικα Συμφεροντα,

Η Αθλητικη Παιδεια Του Καθε Ατομου

Το Επιπεδο Οργανωσης Του Αγωνα.

Επιθετικοτητα Και Φυλο

Υποστηριζεται Οτι:

Οι Ανδρες Αποδεχονται Και Εκφραζουν Μεγαλυτερη Επιθετικοτητα Απο Τις Γυναικες.

Οι Διαφορες Του Φυλου Μεταξυ Εξωσχολικων Ειναι Μεγαλες Και Σημαντικες.

Υπαρχει Και Αντιθετη Αποψη, Οτι Οι Διαφορες Ειναι Μικρες Και Ασημαντες, Αλλα Μπορουν Να

Μεγαλωσουν Με Τη Συσσωρευση Κοινωνικων Επιδρασεων.

Αποφυγη Της Επιθετικοτητας

Εντοπισμος Και Ελεγχος Των Φανατικων Οπαδων

Διαπαιδαγωγηση Ολων Οσων Ασχολουνται Με Τον Αθλητισμο (Αθλητες, Παραγοντες,

Οπαδοι, Θεατες), Αλλα Και Των Μαθητων Στο Σχολειο.

Δημιουργια Και Τηρηση Κανονων Που Να Προστατευουν Απο Τη Βια.

Διαπαιδαγωγηση, Αυτων Που Προσπαθουν Να Διασφαλισουν Καταστασεις Απο Την Ε-

πιθετικοτητα (Σωματα Ασφαλειας) Και Οσων Την Προβαλλουν (Δημοσιογραφους, Κ.Α.).

Μετρηση Της Επιθετικοτητας

35

ΤΤΟΟ ΧΧΤΤΙΙΣΣΙΙΜΜΟΟ ΧΧΑΑΡΡΑΑΚΚΤΤΗΗΡΡΩΩΝΝ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ ::

ΜΜΥΥΘΘΟΟΙΙ ΚΚΑΑΙΙ ΠΠΡΡΑΑΓΓΜΜΑΑΤΤΙΙΚΚΟΟΤΤΗΗΤΤΕΕΣΣ

O ανώτερος άνθρωπος σκέφτεται και δρα με βάση την αρετή.

Ο κοινός άνθρωπος με βάση την ευκολία του.

Κομφούκιος

Ως σήμερα, για την ηθική ξέρω ότι ηθικό είναι αυτό που σε κάνει να αισθάνεσαι καλά με-

τά, και ανήθικο αυτό που σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημα μετά.

Ernest Hemingway

Ηθικολογία και Ηθική είναι δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα, που τα συναντά κανείς

σε εντελώς διαφορετικούς ανθρώπους.

Don Herold

ΠΠΕΕΡΡΙΙΣΣΤΤΑΑΤΤΙΙΚΚΑΑ

1904 - Fred Lorz (Νικητής του Ολυμπιακού Μαραθωνίου): παραδέχτηκε ότι χρησιμοποίησε αυ-

τοκίνητο κατά τον αγώνα!

1936 - Dora Ratjen (4η στο ύψος γυναικών στους Ολυμπιακούς): αποκαλύφθηκε ότι ήταν άν-

δρας

36

1980 – Ολυμπιακοί Μόσχας: Κατηγορήθηκαν οι κριτές ότι άνοιγαν τις πόρτες του σταδίου, για να

δημιουργηθεί ευνοϊκό ρεύμα αέρα, που βοηθούσε τους αθλητές τους στον ακοντισμό.

ΕΕΚΚΦΦΑΑΝΝΣΣΕΕΙΙΣΣ

Επαγγελματικά φάουλ

Θεατρινισμοί

Απόπειρες επηρεασμού

Φαρμακοδιεγέρσεις

κλπ

ΗΗ ΑΑΙΙΤΤΙΙΟΟΛΛΟΟΓΓΗΗΣΣΗΗ

Έρευνες: Η αιτιολόγηση

Η υπερβολική έμφαση στη νίκη και τα οφέλη που απορρέουν από αυτήν

(Blackhurst, Schneider & Strachan, 1991, Dubin, 1990, Eitzen, 1988, Hyland, 1990, Lumpkin,

Stoll & Beller, 1994).

Η πεποίθηση ότι και οι άλλοι αθλητές κάνουν το ίδιο

(Boudreau & Konzak, 1991, Cowart, 1989, McPherson, Curtis & Loy, 1989).

Η προσδοκία ότι δε θα υπάρξουν συνέπειες

(Feezell, 1988, vanOosten, 1989).

Η συνηγορία των προπονητών

(Blackhurst et al., 1991,Burke, 2001, Clifford & Feezell, 1997, Dubin, 1990, Laios, Theodorakis

& Gargalianos, 2003, Sherman, Fuller & Speed, 2000),

ΈΈΡΡΕΕΥΥΝΝΕΕΣΣ :: ΌΌΛΛΟΟΙΙ ΚΚΑΑΝΝΟΟΥΥΝΝ ΤΤΟΟ ΙΙΔΔΙΙΟΟ

Θα μειονεκτήσω αν δεν το κάνω (Heikkala, 1993)

37

Βασικό υπερασπιστικό επιχείρημα του προπονητή του Ben Johnson στην επιτροπή το 1990

Αφού όλοι κάνουν το ίδιο, κανένας δεν έχει μειονέκτημα

Έρευνες : Υπερβολική έμφαση στη νίκη

Στον αγωνιστικό αθλητισμό, μόνο η νίκη μετράει

(Arnold, 1989, Boudreau & Konzak, 1991, Eitzen, 1988, Lumpkin et al., 1994, Paddick, 1991,

Ross, 1989, vanOosten, 1989, Volkwein, 1995)

Αφού το μόνο που μετράει είναι η νίκη, «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»

Σε πολλά αθλήματα η διαφορά πρώτης και δεύτερης θέσης, μεταφράζεται σε ράβδους χρυσού,

δημοσιότητα, χορηγούς κλπ.

ΈΈΡΡΕΕΥΥΝΝΕΕΣΣ :: ΑΑΡΡΚΚΕΕΙΙ ΝΝΑΑ ΜΜΗΗ ΓΓΙΙΝΝΕΕΙΙΣΣ ΑΑΝΝΤΤΙΙΛΛΗΗΠΠΤΤΟΟΣΣ

Αν δεν γίνει αντιληπτή η εξαπάτηση, είσαι έξυπνος.

Σχόλια δημοσιογράφων: «Πήρε, έξυπνα, το φάουλ».

Αν γίνει αντιληπτός είναι βλάκας

ΈΈΡΡΕΕΥΥΝΝΕΕΣΣ :: ΗΗ ΣΣΥΥΝΝΗΗΓΓΟΟΡΡΙΙΑΑ ΤΤΩΩΝΝ ΠΠΡΡΟΟΠΠΟΟΝΝΗΗΤΤΩΩΝΝ

Όπως και με τους αθλητές, η νίκη είναι το παν

Οι νίκες φέρνουν χρήματα

Δεν έχει σημασία αν η ομάδα παίζει καλά. Μετράει μόνο το αποτέλεσμα.

Οι παίκτες υιοθετούν όσα υποδεικνύουν οι προπονητές

Stephens and Bredemeier (1996): ο ισχυρότερος δείκτης πρόβλεψης της ανήθικης συμπεριφο-

ράς των παικτών..Πολλοί προπονητές, διδάσκουν ανήθικες πρακτικές στην προπόνηση, καθώς και τρόπους να

μην γίνουν αντιληπτοί

38

ΑΑκκόόμμαα κκααιι χχρρήήσσηη ααππααγγοορρεευυμμέέννωωνν οουυσσιιώώνν,, μμεε υυππόόδδεειιξξηη ππρροοπποοννηηττώώνν

((WWrriigghhtt,, 11999922,, LLuummppkkiinn eett aall..,, 11999944))

Επικράτηση του αυταρχικού μοντέλου άσκησης ηγεσίας από προπονητές, ως ενδεδειγμένου για

την επιτυχία

Οι προπονητές ασκούν μεγάλη επιρροή και στις αξίες που έχουν οι αθλητές και στη συμπεριφο-

ρά τους

Όσο μεγαλύτερη η εξουσία που έχει ο προπονητής, τόσο μεγαλύτερη η επιρροή που αασσκκεείί

((CClliiffffoorrdd aanndd FFeeeezzeellll,, 11999977,, LLaaiiooss eett aall..,, 22000033))

Burke (2001): η επιρροή βασίζεται στην αντίληψη που έχουν οι προπονητές ότι οι αθλητές είναι

ιδιοκτησία τους και στο ότι οι παίκτες αποδέχονται πλήρως ότι πρέπει να υπακούουν τυφλά στον

προπονητή.

ΔΔιιααφφοορρέέςς σσττοο φφύύλλοο

ΠΠιιοο δδιιααδδεεδδοομμέέννεεςς οοιι ααννήήθθιικκεεςς σσυυμμππεερριιφφοορρέέςς σσττοονν ααθθλληηττιισσμμόό

ΕΕΡΡΜΜΗΗΝΝΕΕΙΙΑΑ

ΓΓιιααττίί υυππάάρρχχεειι ττοο ππρρόόββλληημμαα

ΔΔιιάάσστταασσηη ααππόόψψεεωωνν ππεερρίί ΗΗθθιικκήήςς

Ηθική: συμπεριφορά που συνάδει με αξίες, πανανθρώπινες και διαχρονικές (Nucci, 2001, Kohlberg,

1969, 1984)

Ηθικός σχετικισμός: το τι είναι ηθικό, έχει διαφορετικό νόημα για διαφορετικές ομάδες ανθρώ-

πων και πολιτισμούς (Benedict, 1934, Snarey, 1985)

ΑΑξξίίεεςς κκααιι ηηθθιικκήή σσυυμμππεερριιφφοορράά

ΑΑξξίίεεςς

Η βαθύτερες πεποιθήσεις για το τι είναι επιθυμητό και αξίζει κάποιος να κατέχει ή να πιστεύει. Οι

αξίες καθοδηγούν τη συμπεριφορά

ΗΗθθιικκήή σσυυμμππεερριιφφοορράά

ΟΟιι εεννέέρργγεειιέέςς μμααςς πποουυ ββαασσίίζζοοννττααιι σσττιιςς ααξξίίεεςς πποουυ έέχχοουυμμεε

39

ΗΗΘΘΙΙΚΚΟΟΣΣ ΣΣΧΧΕΕΤΤΙΙΚΚΙΙΣΣΜΜΟΟΣΣ

Έρευνες τελευταίων 20 ετών:

Για τους ανθρώπους, κάποιες μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς θεωρούνται ηθικά αποδεκτές

από όλους τους ανθρώπους, άλλες πιο σχετικές, που καθορίζονται από τον πολιτισμό, τις τοπι-

κές ιδιαιτερότητες ή τις συγκεκριμένες τοπικές κοινωνικές συμβάσεις (Nucci, 2001, Snarey,

1985), ενώ άλλες είναι θέμα καθαρά προσωπικό (Turiel, 1983)

ΣΣττοονν ααθθλληηττιισσμμόό

ΠΠααρρεεννθθεεττιικκήή ηηθθιικκήή

Ηθική που διέπει τις συμπεριφορές στον αθλητικό τομέα, αλλά όχι στις λοιπές σφαίρες της ζωής.

Προπονητές, γονείς, συναθλητές και οπαδοί, δίνουν συγχωροχάρτι στους αθλητές με αμφισβη-

τούμενης ηθικής συμπεριφορές (ύβρεις, βία, εξαπάτηση), που σε άλλους τομείς της ζωής κατα-

δικάζονται και τιμωρούνται

ΕΕρρεευυννηηττιικκάά δδεεδδοομμέένναα πποολλλλάά (Bredemeier 1999, Miller et al. 2003, Nicholls, 1989,

Shields and Bredemeier 1995, 1999, 2002)

ΗΗ ππααρρεεννθθεεττιικκήή ηηθθιικκήή ααννααππττύύσσσσεεττααιι σσττοουυςς ππααιιχχννιιδδόόττοοπποουυςς,, σσεε πποολλύύ μμιικκρρήή

ηηλλιικκίίαα::

Μίμηση κοινωνικών προτύπων (μέσω παρατήρησης της επιτυχημένης συμπεριφοράς άλλων,

Bandura, 1986)

Φανερή και άδηλη ενίσχυση (από συμπαίκτες, προπονητές, γονείς, θεατές)

Στον παιχνιδότοπο συντελείται διάχυση ατομικής ευθύνης, μέσω από-εξατομίκευσης

Η από-εξατομίκευση, συντελεί στην αντικειμενικοποίηση της κατάστασης

Η αντικειμενικοποίηση οδηγεί σε από-εξατομίκευση για τους άλλους

Τελικά, συντελείται η από-ενοχοποίηση όλων των μετεχόντων

Η παρενθετική ηθική γενικεύεται στις υπόλοιπες σφαίρες της ζωής, όπου κύρια επιδίωξη είναι η

επιτυχία

40

Όταν, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, το παιδί εμπλακεί σε ανήθικες πρακτικές (εξαπάτηση,

άσκηση βίας) και περάσουν απαρατήρητες ή ενισχυθούν, τότε το παιδί αρχίζει να αποδέχεται ότι

δεν κάνει κάτι κακό (τουλάχιστον στα πλαίσια του παιχνιδιού).

Επειδή, όμως, καθώς μεγαλώνει, δέχεται «θεσμικές επιρροές», προκύπτει «γνωστική ασυμφω-

νία» (Festinger, 1957), που προκαλεί άγχος και ηθικά διλήμματα, που τα επιλύει με εκλογίκευση

(δικαιολογίες):

"Όλοι κάνουν το ίδιο!"

"Πήγαινε γυρεύοντας!"

"Για να πάρεις αυτό που θέλεις χρειάζεται να φέρεσαι έτσι."

"Δε με είδε κανείς."

"Το ίδιο κάνουν και οι μεγάλοι."

"κλπ!"

ΗΗ ΠΠΑΑΡΡΕΕΝΝΘΘΕΕΤΤΙΙΚΚΗΗ ΗΗΘΘΙΙΚΚΗΗ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ

Η Παρενθετική ηθική στον αγωνιστικό αθλητισμό

Το ίδιο ακριβώς σενάριο διαδραματίζεται και στον οργανωμένο αθλητισμό

Ο αθλητισμός προσφέρει «ηθική απελευθέρωση» (Shields and Bredemeier (1995, 1999, 2002),

αφού κυριαρχεί «η νίκη με όλα τα μέσα», λόγω του ότι το αποτέλεσμα κάθε ανταγωνισμού είναι

«μηδέν».

ΜΜΕΕΛΛΕΕΤΤΕΕΣΣ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΓΓΩΩΝΝΙΙΣΣΤΤΙΙΚΚΟΟ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ

Ο αθλητισμός συμβάλλει αρνητικά στην ηθική ανάπτυξη (Burwell et al., 1995, Kohn, 1986, Miller

et al., 2003, Mosher and Crawford, 1995)

Στο σύνολό τους οι μελέτες εντόπισαν μια σημαντική σχέση μεταξύ Εγωκεντρισμού και ανήθικης

συμπεριφοράς (Kavussanu and Roberts, 2001, Lumpkin, Stoll, and Beller, 1999).

41

Π.χ. Για τη σχέση Εγωκεντρισμού και εξαπάτησης στον αθλητισμό οι Lumpkin, Stoll, and Beller

(1999) βρήκαν ότι οι αθλητές με υψηλή βαθμολογία στον Εγωκεντρισμό, ήταν πιο βίαιοι, πιο

«βρώμικοι» αθλητές και θεωρούσαν αυτές τις συμπεριφορές ως μη ανήθικες.

ΔΔεεκκααεεττήήςς μμεελλέέττηη,, 1100..000000 ααθθλληηττώώνν,, ααππόό δδηημμοοττιικκόό σσχχοολλεείίοο έέωωςς

ΠΠααννεεππιισσττήήμμιιοο ((LLuummppkkiinn,, SSttoollll,, aanndd BBeelllleerr,,11999999)) ::

Χαμηλότερη βαθμολογία αθλητών από μη αθλητές στην ηθική ανάπτυξη

Οι αθλητές εμφανίζουν χαμηλότερη ηθική ανάπτυξη από τις αθλήτριες.

Η ηθική κρίση των αθλητών προοδευτικά μειώνεται από το δημοτικό στο πανεπιστήμιο, ενώ των

μη αθλητών αυξάνεται

ΓΓεεννιικκόό σσυυμμππέέρραασσμμαα εερρεευυννηηττώώνν::

Όσο περισσότερο μετέχει κάποιος στον αθλητισμό, τόσο λιγότερο ικανός είναι να σκέφτεται και

να δρα με βάση την ηθική.

«Ενώ ο αθλητισμός χτίζει χαρακτήρα, με την έννοια της αφοσίωσης, της θυσίας και της

ομαδικότητας, δε χτίζει χαρακτήρες με την έννοια της εντιμότητας, της υπευθυνότητας και

της δικαιοσύνης" (σελ. 84).

ΜΜεελλέέττεεςς σσττοονν ααγγωωννιισσττιικκόό ααθθλληηττιισσμμόό

Kavussanu and Roberts (2001): Οι παίκτες του Μπάσκετμπολ με υψηλό Εγωκεντρισμό αποδέ-

χονται την εξαπάτηση και τη βία ως αποδεκτές συμπεριφορές στο παιχνίδι.

Nicholls (1989): Όταν ο προπονητής ταυτίζει την επιτυχία με τη νίκη, οι παίκτες δε νοιά-

ζονται για τον αν έχει αδικηθεί η άλλη ομάδα, αρκεί να νικήσει η δική τους.

Ποδόσφαιρο Αυστραλία: Miller et al. (2003)

42

Παίκτες που «λειτουργούσαν» σε πολύ ανταγωνιστικό κλίμα (νίκη με κάθε μέσο), επιδείκνυαν

πολύ μειωμένο σεβασμό στους κανονισμούς, τους αντιπάλους, τους διαιτητές και το fair-play.

ΣΣυυμμππέέρραασσμμαα

Οι άνθρωποι έχουν την εγγενή τάση να γενικεύουν τις συμπεριφορές τους (στάσεις)

Αυτό που φαίνεται να μαθαίνουν από πολύ μικρά τα παιδιά στον αθλητισμό, το γενικεύουν στη

ζωή

Άρα, σε κάθε τομέα της ζωής, όπου το ζητούμενο είναι η επιτυχία, μπορεί να γενικευθούν πα-

ραδοχές και συμπεριφορές που μαθαίνονται στον αθλητισμό και θεωρούνται αποδεκτές.

Μήπως, η αποδοχή της αρχής «επιτυχία με κάθε μέσο», που κυριαρχεί, εγγενώς, στον αθλητι-

σμό, ωθεί, αναπόφευκτα, αθλητές, προπονητές και θεατές να αποδέχονται ευκολότερα:

τη «βρώμικη πολιτική»,

τα παραπλανητικά τεχνάσματα των διαφημιστικών εταιριών,

τον χωρίς όρια «πόλεμο» των επιχειρήσεων,

τα ελαττωματικά προϊόντα;

Κλπ;

Δυστυχώς, συχνά, το μάθημα αυτό διδάσκεται στον αθλητισμό και μέσω αυτού.

«Για να είσαι καλός στον αθλητισμό, πρέπει να είσαι κακός ...

David Shields and Brenda L. Bredemeier (1995, 1999, 2002)

Οι Άνθρωποι είναι πιο ηθικοί από ό, τι νομίζουν και πιο ανήθικοι από ό, τι φαντάζονται.

FFrreeuudd,, SSiiggmmuunndd

Νάσαι σίγουρος ότι, όταν κάποιος λέει ότι είναι ρεαλιστής, είναι έτοιμος να κάνει κάτι για

το οποίο, μέσα του, ντρέπεται.

HHaarrrriiss,, SSiiddnneeyy JJ

43

Γιατί σκοτώνουν ανθρώπους, που σκοτώνουν ανθρώπους, για να δείξουν ότι το να σκο-

τώνεις ανθρώπους είναι κακό;

ΑΑννώώννυυμμοοςς

44

ΗΗ ΨΨΥΥΧΧΟΟΛΛΟΟΓΓΙΙΑΑ ΤΤΟΟΥΥ ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΚΚΟΟΥΥ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟΥΥ

ΕΕΙΙΣΣΑΑΓΓΩΩΓΓΗΗ ..

ΑΑρριιθθμμοοίί..

20% x 640.000.000 (5-14 σ' όλον τον κόσμο) ασχολούνταν με τον αθλητισμό= 128.000.000.

Αυστραλία (12-17) περίπου 48%.

ΟΟππττιικκέέςς γγωωννίίεεςς ππρροοσσέέγγγγιισσηηςς..

Τι είναι αποτελεσματικό

Τι είναι σωστό

ΒΒιιββλλίίαα

ΤΤΑΑ ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΑΑ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ

ΣΣττοοιιχχεείίαα σσχχεεττιικκάά μμεε ττηηνν ααννάάππττυυξξηη

Π.χ. κάτω των 5 χρόνων δε συνεργάζονται, ούτε συναγωνίζονται, ούτε συγκρίνουν την απόδοσή

τους με αυτή των άλλων παιδιών.

Ρiaget: διανοητική ανάπτυξη των παιδιών. 5-6 χρόνων αδυνατούν να κάνουν συσχετίσεις, να

εσωτερικεύουν τους κανονισμούς και να υιοθετούν στο παιχνίδι. Παρ' όλα αυτά το κοινωνικό

περιβάλλον τα επιβάλλει τον ανταγωνισμό, μέσα από τις διαδικασίες της αμοιβής και της τιμωρί-

ας.

45

ΠΠΑΑΡΡΑΑΓΓΟΟΝΝΤΤΕΕΣΣ ΠΠΟΟΥΥ ΕΕΠΠΗΗΡΡΕΕΑΑΖΖΟΟΥΥΝΝ ΤΤΗΗ ΣΣΥΥΜΜΜΜΕΕΤΤΟΟΧΧΗΗ ΤΤΩΩΝΝ

ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΩΩΝΝ ΣΣΤΤΟΟΝΝ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟ

Οι πρώτες εμπειρίες

Πώς αισθάνεται απέναντι σε κάθε μορφή εξουσίας

Οι φιλοδοξίες

Πώς αισθάνεται το παιδί στον αθλητισμό

Ο αριθμός των μελών της οικογένειας

Το οικονομικό επίπεδο

Η διαθεσιμότητα των εγκαταστάσεων

Σωματική διάπλαση, η νευρομυϊκή τους συναρμογή και η κληρονομικότητα

ΗΗ ΟΟΙΙΚΚΟΟΓΓΕΕΝΝΕΕΙΙΑΑ ΚΚΑΑΙΙ ΗΗ ΑΑΝΝΑΑΤΤΡΡΟΟΦΦΗΗ ΤΤΩΩΝΝ ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΩΩΝΝ

Η επίδραση των γονέων στη συμμετοχή των παιδιών στον αθλητισμό.

Περίπου 90% των παιδιών έχουν υποστεί "σωματικές" τιμωρίες.

Περιορισμός της κοινωνικότητας μέσα στο σπίτι για το φόβο της ζημίας.

Aυταρχικότητα γονέων.

Σχέση μεταξύ των δύο γονέων

Συστήματα ανατροφής και αθλητική συμπεριφορά.

Η συχνότητα της συμμετοχής των γονέων και η ποιότητα της συμμετοχής αυτής.

46

ΗΗ ΣΣΕΕΙΙΡΡΑΑ ΓΓΕΕΝΝΝΝΗΗΣΣΗΗΣΣ

Επηρεάζει όχι τόσο πολύ το εάν συμμετέχει ή όχι το παιδί στα σπορ, αλλά το είδος της δραστη-

ριότητας που επιλέγει.

Τα αγόρια που γεννήθηκαν δεύτερα ή τρίτα στη σειρά προτιμούν τα πιο επικίνδυνα σπορ, ενώ οι

πρωτότοκοι τα αποφεύγουν.

Στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1976 οι περισσότεροι ήταν δευτερότοκοι και τριτότοκοι

Η κυριότερη εξήγηση: οι γονείς είναι μάλλον υπερπροστατευτικοί στα πρωτότοκα παιδιά τους,

κάτι που δεν συμβαίνει στα μεταγενέστερα

ΑΑΛΛΛΛΟΟΙΙ ΠΠΑΑΡΡΑΑΓΓΟΟΝΝΤΤΕΕΣΣ

ΗΗ ααννττίίλληηψψηη πποουυ έέχχεειι ττοο ππααιιδδίί γγιιαα ττηηνν εεππιιττυυχχίίαα

ΗΗ ααθθλληηττιικκήή ιικκααννόόττηητταα

Ειδικές κατηγορίες παιδιών

ΠΠααιιδδιιάά μμεε ααννααππττυυξξιιαακκάά ππρροοββλλήήμμαατταα κκααιι σσωωμμααττιικκέέςς ήή ψψυυχχιικκέέςς ααπποοκκλλίίσσεειιςς

ααππόό ττοο φφυυσσιιοολλοογγιικκόό κκααιι

ΤΤααλλέένντταα

ΠΠααιιδδιιάά μμεε ""αακκρρααίίαα"" σσωωμμααττιικκήή δδιιάάππλλαασσηη

Πρώιμη και καθυστερημένη ωρίμανση

Παιδιά ίδιας χρονολογικής ηλικίας συχνά εμφανίζουν μεγάλες διαφορές στις επιδόσεις και αυτό

σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη διαδικασία ωρίμανσης.

Τα παιδιά που ωριμάζουν νωρίτερα παρουσιάζουν καλλίτερες επιδόσεις

Ο αθλητισμός μεροληπτεί υπέρ των παιδιών που εμφανίζουν πρόωρη ωρίμανση;

Απλοϊκή (ή αφελής) σκέψη ότι θα εξακολουθήσουν να υπερέχουν και στο μέλλον.

Τα στοιχεία για πρόβλεψη αθλητικής ικανότητας, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού εί-

ναι περιορισμένα.

47

ΠΠΡΡΟΟΒΒΛΛΕΕΨΨΗΗ ΤΤΗΗΣΣ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΚΚΗΗΣΣ ΙΙΚΚΑΑΝΝΟΟΤΤΗΗΤΤΑΑΣΣ

Στην εφηβία, από τις ικανότητες της παιδικής ηλικίας: η έρευνα δείχνει ότι δεν είναι δυνατή.

Το παιδί που ωριμάζει γρήγορα μπορεί να υπερέχει των άλλων παιδιών μέχρι και την ηλικία των

15 ή 16 χρόνων.

Τα παιδιά με μεγαλύτερες σωματικές ικανότητες πάντα έχουν ισχυρότερη επιβολή στη νεανική

κουλτούρα

Τα προβλήματα είναι περισσότερα για τα παιδιά που ωριμάζουν καθυστερημένα.

Αντιπροσωπευτικά σχολικά αθλητικά συγκροτήματα

Πρόβλημα: όταν τα υπόλοιπα παιδιά ωριμάσουν

Η εικόνα για τον Εαυτό τους μπορεί να θρυμματισθεί

"Μικρά προσωπικά δράματα"

ΣΣΥΥΜΜΒΒΟΟΥΥΛΛΕΕΣΣ ΓΓΙΙΑΑ ΤΤΑΑ ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΑΑ ΜΜΕΕ ΚΚΑΑΘΘΥΥΣΣΤΤΕΕΡΡΗΗΜΜΕΕΝΝΗΗ ΩΩΡΡΙΙ--

ΜΜΑΑΝΝΣΣΗΗ

Να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε αθλήματα που δεν απαιτούν μεγάλες σωματικές διαστά-

σεις και ικανότητες

Ωφέλιμο να καθυστερηθεί σκόπιμα η εισαγωγή τους στα αγωνιστικά σπορ, μέχρι να ωριμάσουν.

Γενικά, πρέπει να αποφευχθεί η είσοδός τους σε αγωνιστικά σπορ όπου απαιτούνται σωματικές

ικανότητες, γιατί πιθανότατα θάχουν αρνητικές εμπειρίες από μία τέτοια συμμετοχή.

ΟΟΙΙ ΕΕΡΡΓΓΑΑΖΖΟΟΜΜΕΕΝΝΟΟΙΙ ΜΜΕΕ ΜΜΙΙΚΚΡΡΑΑ ΠΠΑΑΙΙΔΔΙΙΑΑ

Ενημερωμένοι για τις διαφορές στο ρυθμό ανάπτυξης

Το πρόγραμμα άθλησης πρέπει να είναι ευλύγιστο

Λάθος να αποθαρρύνονται τα παιδιά που ωριμάζουν αργά

48

ΨΨΥΥΧΧΟΟΛΛΟΟΓΓΙΙΚΚΗΗ ΥΥΓΓΕΕΙΙΑΑ

Ψυχαναλυτική θεωρία

Γνωστική θεωρία

Θεωρία μάθησης

Συστατικά στοιχεία Ψυχολογικής Υγείας

Μοντέλο Ψ.Υ.

Τα συστατικά στοιχεία της Ψυχολογικής Υγείας

ΕΕρρεευυνναα μμεε ππααιιδδιιάά -- ππρρωωττααθθλληηττέέςς ττηηςς ΚΚοολλύύμμββηησσηηςς

H μεγαλύτερη συσχέτιση

μμεεττααξξύύ σσυυννααιισσθθηημμααττιικκήήςς σσττααθθεερρόόττηηττααςς,, ααυυττοοεεκκττίίμμηησσηηςς κκααιι δδηημμιιοουυρργγίίααςς σσχχέέσσεεωωνν..

ΑΑππόό ττηηνν άάλλλληη μμεερριιάά,, ααννααππάάννττεεχχαα,, ηη ααυυττοοππεεπποοίίθθηησσηη κκααιι ηη κκυυρριιααρρχχίίαα δδεενν εείίχχαανν μμεεγγάάλληη σσυυσσχχέέττιι--

σσηη μμεε ττηηνν ααππόόδδοοσσηη σσττοο κκοολλύύμμππιι..

Η συναισθηματική σταθερότητα δε σχετίζεται μόνο με την απόδοση, αλλά και με το βαθμό ελ-

κυστικότητας, που ασκεί το κολύμπι πάνω στο παιδί.

Ετσι οι ερευνητές τονίζουν πως, όσο ψηλότερος είναι ο αυτοέλεγχος του παιδιού (σταθερότητα),

τόσο ψηλότερη και η απόδοση και τόσο το παιδί ελκύεται περισσότερο από το άθλημα.

ΑΑΥΥΤΤΟΟΣΣΥΥΝΝΑΑΙΙΣΣΘΘΗΗΜΜΑΑ ΚΚΑΑΙΙ ΑΑΥΥΤΤΟΟΕΕΚΚΤΤΙΙΜΜΗΗΣΣΗΗ

αναπτύσσεται σιγά σιγά

αντιμετωπίζουν διαφορετικά την αποτυχία και την επιτυχία

τα παιδιά με αρνητικό αυτοσυναίσθημα: μεγαλύτερη ευαισθησία και ανασφάλεια και μικρότερη

αυτοπεποίθηση

αναζητούν τρόπους να μετρήσουν τις ικανότητές τους

άρα ο προπονητής πρέπει να δώσει ευκαιρίες επιτυχίας

49

ΗΗ ΠΠΑΑΡΡΑΑΚΚΙΙΝΝΗΗΣΣΗΗ

Εσωτερική και Εξωτερική παρακίνηση

αιτίες που ωθούν τα παιδιά στον αθλητισμό

ανάγκη για υπεροχή, επιδοκιμασία και αναγνώριση

επειδή περιμένουν να ανταμειφθούν για τη συμμετοχή τους

ΗΗ δδιιααφφοορροοπποοίίηησσηη ττωωνν κκιιννήήττρρωωνν

Παραλληλισμός, που μπορεί να γίνει με τον οργανωμένο αθλητισμό

“Μισθοφόροι”

ΗΗ ΧΧΡΡΗΗΣΣΗΗΣΣ ΤΤΗΗΣΣ ΕΕΣΣΩΩΤΤΕΕΡΡΙΙΚΚΗΗΣΣ ΚΚΑΑΙΙ ΤΤΗΗΣΣ ΕΕΞΞΩΩΤΤΕΕΡΡΙΙΚΚΗΗΣΣ ΠΠΑΑ--

ΡΡΑΑΚΚΙΙΝΝΗΗΣΣΗΗΣΣ

Ως ένα βαθμό τα εξωτερικά κίνητρα δρουν θετικά, αλλά μόνο αν δίνουν πληροφορίες για την

απόδοση

Το σημερινό αθλητικό σύστημα στην ουσία λειτουργεί με βάση τα εξωτερικά ανταλλάγματα

Ερευνητικά δεδομένα

Συμβουλές

ΗΗ ΕΕΓΓΚΚΑΑΤΤΑΑΛΛΕΕΙΙΨΨΗΗ ΤΤΟΟΥΥ ΑΑΘΘΛΛΗΗΤΤΙΙΣΣΜΜΟΟΥΥ

ΕΕρρεευυννηηττέέςς δδιιχχαασσμμέέννοοιι

Παριστά μία φυσιολογική τάση

Παριστά την αποτυχία των αθλητικών προγραμμάτων να ικανοποιήσουν τη "σύγκρουση ενδια-

φερόντων"

Στην Ελλάδα

"φταίνε άλλοι"

"άλλες ασχολίες"

50

Τα παιδιά εγκαταλείπουν τον αθλητισμό, επειδή η αθλητική δραστηριότητα με την οποία ασχο-

λούνται, απειλεί την αντίληψη που έχουν για τις ικανότητές τους.

ΕΕΓΓΚΚΑΑΤΤΑΑΛΛΕΕΙΙΨΨΗΗ ΚΚΑΑΙΙ ΘΘΕΕΩΩΡΡΙΙΑΑ ΤΤΗΗΣΣ ""ΑΑΝΝΤΤΙΙΛΛΗΗΠΠΤΤΗΗΣΣ ΙΙΚΚΑΑΝΝΟΟ--

ΤΤΗΗΤΤΑΑΣΣ""

Ο τρόπος με τον οποίο θα συμπεριφερθεί ένα άτομο σε μία περίσταση, εξαρτάται από την αντί-

ληψη που έχει για τις ικανότητές του.

Στον προσανατολισμό ενός ατόμου προς την επιτυχία δεν είναι τόσο σημαντικές οι εμπειρίες του

ατόμου στην επιτυχία ή την αποτυχία, όσο η υποκειμενική γνώμη του ατόμου σχετικά με τους

λόγους της επιτυχίας ή της αποτυχίας.

Η εγκατάλειψη των αθλητών μπορεί να ερμηνευθεί και ως προσπάθεια για αποφυγή της απειλής

της Αυτοεκτίμησης, που πιθανόν αισθάνονται τα άτομα στον αθλητισμό.

ΟΟΔΔΗΗΓΓΙΙΕΕΣΣ ΠΠΡΡΟΟΣΣ ΤΤΟΟΥΥΣΣ ΠΠΑΑΡΡΑΑΓΓΟΟΝΝΤΤΕΕΣΣ ΤΤΩΩΝΝ ΣΣΥΥΛΛΛΛΟΟΓΓΩΩΝΝ

Αναπτύξτε μία αθλητοκεντρική φιλοσοφία για το συναγωνισμό

Εκπαιδεύστε τους προπονητές

Εκπαιδεύστε τους γονείς

Προσαρμόστε τους κανονισμούς

Βρείτε τρόπους που να αυξήσουν την ενεργό συμμετοχή των αθλητών στο σύλλογο

ΗΗ ΕΕΓΓΚΚΑΑΤΤΑΑΛΛΕΕΙΙΨΨΗΗ ΚΚΑΑΙΙ ΟΟΙΙ ΠΠΡΡΟΟΠΠΟΟΝΝΗΗΤΤΕΕΣΣ

Nα μην ταυτίζουν την πετυχημένη απόδοση με τη νίκη (πολλαπλοί στόχοι)

Να καθορίζουν πολύ ειδικούς και συγκεκριμένους ρόλους στα ομαδικά παιχνίδια, σε κάθε αθλη-

τή τους

51

Να δίνουν σαφείς οδηγίες για τον τρόπο επίτευξης των στόχων

Να ανταμοίβουν την επίτευξη κάθε στόχου

Να εμπιστεύονται τους αθλητές

ΟΟΙΙ ΣΣΥΥΝΝΕΕΠΠΕΕΙΙΕΕΣΣ ΤΤΗΗΣΣ ΑΑΠΠΟΟΔΔΟΟΣΣΗΗΣΣ

Μπορεί να είναι θετικές, αρνητικές ή ουδέτερες, ανάλογα με τη συγκεκριμένη περίσταση

Σημαντικές οι θετικές κρίσεις του προπονητή

Υπερβολικό να υιοθετούνται ακραίες "θέσεις"

ΟΟ ααννττααγγωωννιισσμμόόςς,, οοιι υυππεεύύθθυυννοοιι κκααιι οοιι γγοοννεείίςς

Ευαισθησία στο θέμα του συναγωνισμού

Nα προσέχουν αρκετά, για να εντοπίσουν κάποια σημάδια συναισθηματικής διαταραχής στα

παιδιά

Nα επικοινωνούν με τους προπονητές, να τους γνωστοποιούν τυχόν προβλήματα ύπνου, φαγη-

τού, προβλήματα διάθεσης κ.λ.π.

Βοήθεια από ψυχολόγο

Να προηγηθεί μία ειλικρινής συζήτηση με τον άμεσα ενδιαφερόμενο

ΣΣΥΥΜΜΠΠΕΕΡΡΑΑΣΣΜΜΑΑΤΤΑΑ

Η ικανότητα για συνεργασία ή συναγωνισμό αναπτύσσεται με την ηλικία και εμφανίζεται στην ί-

δια περίοδο της ανάπτυξης του παιδιού (περίπου 6-11 χρόνων).

Το περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο στην ένταση με την οποία εκδηλώνονται οι τάσεις συ-

ναγωνισμού ή συνεργασίας.

Επίδραση των γονέων, των φίλων, των προπονητών κ.λ.π. Aστοχο να μιλάμε για γεννημένους

νικητές ή ηττοπαθείς.

52

Το περιβάλλον διαμορφώνει και τους συγκεκριμένους στόχους. Π.x. τα παιδιά μαθαίνουν ότι ο

αθλητισμός είναι η καλλίτερoς για κοινωνική αναγνώριση, σε σύγκριση με την ακαδημαϊκή επί-

δοση στο σχολείο.

ΣΣΤΤΡΡΕΕΣΣ ΚΚΑΑΙΙ ΑΑΓΓΧΧΟΟΣΣ

ΟΟρριισσμμόόςς

Το αγωνιστικό στρες είναι η αγχώδης αντίδραση του αθλητή σε καταστάσεις που απειλούν την

αυτοεκτίμησή του.

ΠΠρροοέέλλεευυσσηη ττοουυ σσττρρεεςς

Προδιαθέσεις, στις αντιλήψεις, καθώς επίσης και αντιλήψεις των προσώπων που περιβάλλουν

το μικρό αθλητή.

Αγωνιστικές καταστάσεις (π.χ. σημασία του αγώνα)

ΣΣττρρεεςς:: ΕΕρρεευυννεεςς

ΕΕρρεευυνναα 11

Παιδιά με μεγαλύτερο βασικό άγχος, χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και χαμηλότερες προσδοκίες

απόδοσης, ένοιωσαν μεγαλύτερο προαγωνιστικό στρες

Οι κύριες αιτίες του μεταγωνιστικού στρες ήταν η νίκη ή η ήττα και ο βαθμός στον οποίο το παιδί

διασκέδασε, ενώ αγωνιζόταν

Είτε όμως χάσουν είτε νικήσουν, τα παιδιά που διασκεδάζουν κατά τη διάρκεια του αγώνα, έ-

χουν λιγότερο στρες από εκείνα που δε διασκεδάζουν ...

ΣΣττρρεεςς:: ΕΕρρεευυννεεςς

ΕΕρρεευυνναα 22"Το να μην παίζουν καλά" και "το να κάνουν λάθη" ήταν οι πιο συχνές ανησυχίες

Σύγκριση με το στρες που δημιουργείται σ' άλλες δραστηριότητες (π.χ. σόλο εκτέλεση μουσικού

oργάνου μπροστά σε κοινό)

53

ΣΣχχέέσσηη άάγγχχοουυςς κκααιι ααππόόδδοοσσηηςς

Αιτία; Δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματα τους, υπερδιεγείρονται και δεν διατηρούν την

ιδανική διέγερση, ενώ εκτελούν

Η αποτυχία αυτή ενισχύει τους φόβους του αθλητή, με συνέπεια νάχουμε έναν φαύλο κύκλο,

που περιέχει άγχος, χαμηλή απόδοση και αυξημένο άγχος

Για πολλά παιδιά η έλλειψη επιτυχίας είναι αποτέλεσμα της ανικανότητάς τους να ελέγξουν το

άγχος τους

ΑΑΛΛΛΛΕΕΣΣ ΣΣΥΥΝΝΕΕΠΠΕΕΙΙΕΕΣΣ ΤΤΟΟΥΥ ΣΣΤΤΡΡΕΕΣΣ

Νευρικές καταπτώσεις

Πιθανότητες τραυματισμού είναι ψηλότερες

Συνήθως αργούν περισσότερο να αναρρώσουν από τους τραυματισμούς τους

Αιτία; Η ασυνείδητη προσπάθειά τους να αποφύγουν το στρες των αγώνων

ΑΑΝΝΤΤΙΙΜΜΕΕΤΤΩΩΠΠΙΙΣΣΗΗ ΤΤΟΟΥΥΣΣ ΣΣΤΤΡΡΕΕΣΣ

Να εξετασθούν τα στάδια εξέλιξής του

Να μειωθούν οι στρεσογόνοι παράγοντες του περιβάλλοντος

Προσεκτικός προγραμματισμός των αγώνων

Διαμόρφωση ζεστού, φιλικού και ευχάριστου κλίματος στην προπόνηση

Αυξηση της αποδοτικότητας της μάθησης

Τεχνικές χαλάρωσης

Ο σημαντικότερος τρόπος μείωσης του στρες αφορά την καλλιέργεια θετικής προδιάθεσης του

αθλητή απέναντι στους αγώνες

54

ΕΕΠΠΙΙΘΘΕΕΤΤΙΙΚΚΟΟΤΤΗΗΤΤΑΑ ΚΚΑΑΙΙ ΒΒΙΙΑΑ

Ερευνα: παράγοντες που συνεισφέρουν στη βίαιη συμπεριφορά που παρατηρείται στο χόκεϋ

επί πάγου.

770000 ππααιιδδιιάά

ΤΤαα ππιιοο πποολλλλάά,, εείίχχαανν μμάάθθεειι ""ππααρράάννοομμαα"" εείίδδηη ππρραακκττιικκήήςς,, πποουυ έέββλλεεππαανν σστταα ππααιιχχννίίδδιιαα ττωωνν

εεππααγγγγεελλμμααττιικκώώνν οομμάάδδωωνν

ΕΕππιιθθυυμμοούύσσαανν νναα μμάάθθοουυνν ππααρρόόμμοοιιεεςς ""ππρραακκττιικκέέςς"" ((χχττυυππήήμμαατταα))

ΟΟιι κκύύρριιοοιι υυπποοκκιιννηηττέέςς ττηηςς ββίίααιιηηςς σσυυμμππεερριιφφοορράάςς ττωωνν ππααιιδδιιώώνν σστταα σσπποορρ ήήτταανν οοιι φφίίλλοοιι

ττοουυςς κκααιι όόχχιι οοιι γγοοννεείίςς ήή οοιι ππρροοπποοννηηττέέςς ττοουυςς

ΠΠΡΡΑΑΚΚΤΤΙΙΚΚΕΕΣΣ ΠΠΛΛΗΗΡΡΟΟΦΦΟΟΡΡΙΙΕΕΣΣ 11

Τα παιδιά ηλικίας 8 με 9 χρόνων επηρεάζονται εξαιρετικά από τις διάφορες μορφές τι-

μωρίας

Οι αθλητές ηλικίας 10 με 12 χρόνων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην ενθάρρυνση των

προπονητών τους

Τα μμεεγγααλλύύττεερραα παιδιά, 1133 μμεε 1155 χχρρόόννωωνν , δείχνουν υπερβολικά μεγαλύτερη ευαισθησία

και στην τιμωρία και στην ενθάρρυνση, αλλά δίνουν έμφαση και στο αν η αρνητική α-

ντιμετώπισή τους παρέχει οδηγίες για τη βελτίωσή τους

Οι προπονητές συνήθως δε συνειδητοποιούν τα διάφορα είδη της συμπεριφοράς τους

Οι παίκτες επιδεικνύουν καλή ικανότητα στο να διακρίνουν την προπονητική συμπερι-

φορά, που περικλείει ενθάρρυνση

Οι πιο δημοφιλείς προπονητές είναι αυτοί που παρέχουν ενθάρρυνση, συνδυάζοντάς

την με την παροχή τεχνικών πληροφοριών και οι λιγότερο δημοφιλείς είναι αυτοί που τι-

μωρούν συχνά.

Οι προπονητές που συχνά ενθαρρύνουν και υποστηρίζουν τη συμπεριφορά των παι-

κτών, έχουν παίκτες με ψηλή αυτοεκτίμηση.

55

Οι προπονητές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: αυτούς που δίνουν σημασία στην εσωτε-

ρική παρακίνηση και αυτούς που δίνουν σημασία στην εξωτερική.

56

ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΛΥΣΗ

ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ακούμε τα μισά από όσα λέγονται (50%)

Προσέχουμε τα μισά από αυτά (25%)

Κατανοούμε τα μισά από αυτά (12.5%)

Πιστεύουμε τα μισά από αυτά (6.25%)

και Θυμόμαστε τα μισά από αυτά (3.125%)

ΕΠΙΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ

(MARTENS, COACHES GUIDE, PP.47)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η επικοινωνία είναι απαραίτητη, αφενός για να επηρεάζουμε άλλους, αφετέρου να επη-

ρεαζόμαστε από άλλους

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Πώς εκφράζουμε τους εαυτούς μας

57

Βελτίωση της ικανότητας να ακούμε τους άλλους

Κατανόηση μη φραστικής επικοινωνίας

Ανάπτυξη δεξιοτήτων χειρισμού των συγκρούσεων

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩ-

ΝΙΑΣ

Συνειδητοποίηση ανάγκης βελτίωσης δεξιοτήτων επικοινωνίας

Εντοπισμός των μορφών συμπεριφοράς που ενέχονται στη βελτίωση της επικοινωνίας

Εξάσκηση των συμπεριφορών

Επανατροφοδότηση για αυτά που κάνουμε

Ενσωμάτωση των βελτιωμένων δεξιοτήτων επικοινωνίας στην καθημερινότητα

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, 6 ΣΤΑΔΙΑ)

Απόφαση για εκπομπή μηνύματος

Κωδικοποίηση μηνύματος

Εκπομπή μηνύματος

Μεταφορά μηνύματος μέσω καναλιού επικοινωνίας

Αποκωδικοποίηση μηνύματος

Ανταπόκριση στο μήνυμα

Διαδικασία επικοινωνίας

ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: «ΘΟΡΥΒΟΣ»

58

Η προηγούμενη συμπεριφορά του πομπού παρέχει το αρνητικό πλαίσιο αναφοράς (πε-

ποιθήσεις, στάσεις, προσωπικότητα)

Αδυναμία πομπού να κωδικοποιήσει το μήνυμα (αδυναμία έκφρασης)

Θόρυβος κατά την επικοινωνία

Θόρυβος κατά την αποκωδικοποίηση από τον δέκτη (συναισθήματα, στάσεις, προη-

γούμενες εμπειρίες)

ΕΚΠΟΜΠΗ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ

Ο κύριος όγκος της δουλειάς του προπονητή συνίσταται στην εκπομπή μηνυμάτων

Οι προπονητές δίνουν οδηγίες, ενθαρρύνουν, επιβάλουν πειθαρχία, οργανώνουν, αξιο-

λογούν

Πολλοί προπονητές μιλούν πάρα πολύ (εκτρέπουν την προσοχή και το χρόνο από την

προπόνηση)

Άλλοι προπονητές μιλούν πολύ λίγο, υποθέτοντας ότι οι αθλητές γνωρίζουν τι να σκεφ-

θούν ή τι θέλουν.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΜΗΝΥΜΑ-

ΤΩΝ 1 MARTENS)

Μήνυμα νάναι άμεσο

Τα μηνύματα είναι δικά σου

Πληρότητα και εξειδίκευση

Σαφήνεια και σταθερότητα. Αποφυγή διπλών μηνυμάτων

Καθαρότητα σχετικά με ανάγκες και συναισθήματα

Διάκριση γνώμης και δεδομένων

Συγκέντρωση σε ένα σημείο τη φορά

59

Άμεση εκπομπή μηνύματος

Το μήνυμα να μην κρύβει άλλες σκέψεις

Το μήνυμα νάναι υποστηρικτικό

Συμβατότητα φραστικού και μη φραστικού μηνύματος

Επανάληψη του μηνύματος (περιλήψεις)

Το μήνυμα νάναι συμβατό με το πλαίσιο αναφοράς του δέκτη

Λήψη επανατροφοδότησης ότι το μήνυμα ερμηνεύθηκε με ακρίβεια

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ,WEINBERG)

Ένα άτομο αποφασίζει να στείλει μήνυμα σε κάποιο άλλο

Ο δέκτης στη συνέχεια μεταφράζει τις (κωδικοποιημένες) σκέψεις σε μήνυμα

Το μήνυμα διοχετεύεται (συνήθως προφορικά αλλά και με σύμβολα) στο δέκτη

Το μήνυμα λαμβάνεται και ερμηνεύεται (αποκωδικοποιείται)

Ο δέκτης σκέφτεται και στη συνέχεια αντιδρά εσωτερικά (ενδιαφέρεται, θυμώνει, ανα-

κουφίζεται, χαίρεται, κ.λ.π.)

ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Π.χ. Η επικοινωνία στοχεύει στο να:

Πείσει ένα άτομο στο νάρθει σε μαθήματα αεροβικής γυμναστικής

Αξιολογήσει πόσο καλή είναι η εκτέλεση μιας άσκησης

Πληροφορήσει έναν φοιτητή για το πώς να εκτελέσει σωστά την πάσα στο βόλεϊ

Παρακινήσει μια ομάδα να αντιμετωπίσει ένα σκληρό αντίπαλο

Επιλύσει προβλήματα που σχετίζονται με τη σύγκρουση δύο παικτών στην ομάδα

60

ΕΙΔΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Ενδοπροσωπική

Διαπροσωπική

Μη φραστική

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ

Φραστικά μηνύματα

Μη φραστικά μηνύματα

Εμφάνιση

Στάση σώματος

Χειρονομίες

Θέση σώματος

Επαφή

Εκφράσεις προσώπου

Χαρακτηριστικά φωνής

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΛΗΨΗ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ (ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ)

Ενεργητική ακρόαση ...

Υποστηρικτική ακρόαση ...

Συνειδητή ακρόαση ...

61

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Προσοχή στα κύρια σημεία, στην αναγνώριση και την ανταπόκριση, τη σωστή ανατρο-

φοδότηση, και την έμφαση στη συνολική μορφή επικοινωνίας του ομιλητή

Επίσης περιλαμβάνει μη φραστική επικοινωνία (ευθεία οπτική επαφή και συγκατάνευση).

Ο ακροατής νοιάζεται για το περιεχόμενο, την πρόθεση και τα συναισθήματα του μηνύ-

ματος.

Διάκριση του ακούω (δέχομαι ήχους) και του προσέχω (ακούω ενεργητικά)

Διανοητική προετοιμασία για ακρόαση

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Χρήση υποστηρικτικής συμπεριφοράς κατά την ακρόαση

Περιγράψτε και μην επικρίνετε ή κάνετε επίθεση στη συμπεριφορά του άλλου

Εστίαση στις άμεσες σκέψεις και συναισθήματα

Μην είστε υπολογιστές και μη χειραγωγείτε

Μην είστε αδιάφοροι και συναισθανθείτε τον άλλο

Νάστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες, προοπτικές και αλλαγές ...

Καθώς ακούτε, δείξτε ότι ακολουθείτε τον ομιλητή, φραστικά ή μη φραστικά

Χρησιμοποιείστε φραστικές και μη φραστικές συμπεριφορές ακρόασης

Μην στέκεστε μακριά από τον ομιλητή

Διατηρήστε επαφή με τα μάτια

Κάντε κατάλληλες γκριμάτσες

Σταθείτε απέναντι στον άλλο

Κρατήστε ανοικτή στάση με το σώμα

62

ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Ευλυγισία στον τρόπο που ακούτε (Παθητικοί ακροατές - παρεμβάσεις για σχόλια - επα-

νατροφοδότηση, κλπ)

Ετοιμότητα για αναγνώριση εμποδίων επικοινωνίας (``θόρυβος``, παρερμηνείες, παρε-

ξηγήσεις)

Οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς τον τρόπο που επικοινωνούν

ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Λόγω αποτυχίας του πομπού

Ασαφή μηνύματα (αν προσπαθήσεις πολύ...)

Αντιφατικά μηνύματα (καταστρέφεται η εμπιστοσύνη και οι καλές σχέσεις). Σύγκρουση

φραστικών και μη φραστικών μηνυμάτων

Λόγω αποτυχίας του δέκτη

Παρερμηνεία των προθέσεων του δέκτη. Προκατάληψη. Συμπλέγματα κατωτερότητας.

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Αδυναμία ενεργητικής ακρόασης

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ

Πότε να αποφεύγεται

Όταν υπάρχει θυμός (θα κάνει την καλύτερη ομιλία που έχει κάνει ποτέ αλλά για την

οποία πάντα θα αισθάνεται άσχημα)

Πότε να χρησιμοποιείται

Ανάλογα με το σκοπό που θα εξυπηρετήσει η σύγκρουση

63

Όχι προκειμένου να ριχτεί ο άλλος, αλλά μετά από προσεκτική εξέταση των συνεπειών

της σύγκρουσης

Πώς να χρησιμοποιείται η σύγκρουση

Εκφράζουμε τα συναισθήματα εποικοδομητικά

Δεν κάνουμε επίθεση σε κατάσταση θυμού στο άτομο συνολικά. Έτσι δεν υπάρχει επι-

κοινωνία.

Όταν θυμώνουμε περιγράφουμε με σαφήνεια πώς αισθανόμαστε

Χρονοτριβήστε

ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ

Σκεφτόμαστε τις συνέπειες, πριν ουρλιάξουμε

Αναρωτιόμαστε: Έχω κατανοήσει καλά την περίσταση και τη θέση του άλλου;

Συναισθανόμαστε. Πώς θάμουν εγώ αν ήμουν ακριβώς στη θέση του άλλου;

Ανιχνεύουμε την κατάσταση. Μήπως θάταν καλύτερα αν ...

Προχωρούμε σιγά σιγά. Ευκαιρίες στον άλλο να κατανοήσει τι λέμε...

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΞΕΚΙ-

ΝΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ...

Πρέπει να:

Δείξεις ότι εκτιμάς τη σχέση σου με το άτομο

Σκεφτείς καλά τι μήνυμα θέλεις να μεταφέρεις

Προσπαθήσεις να καταλάβεις τη θέση του άλλου

64

Προχώρα προοδευτικά (βήμα- βήμα)

Ακούσεις προσεκτικά τι θέλει να πει ο άλλος ...

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥ-

ΓΚΡΟΥΣΗΣ

Δεν πρέπει να:

Σκέφτεσαι τη λύση. Εστιάσου στο πρόβλημα. Όχι τι πρέπει να κάνουν, αλλά να σκεφτούν

τι πρέπει να κάνουν

Σταματάς την προσπάθεια επικοινωνίας

Προσβάλλεις. Όχι σαρκασμοί. Η σύγκρουση δεν είναι ανταγωνισμός, αλλά προσπάθεια

επίλυσης προβλήματος.

Στηρίζεστε σε μη φραστική επικοινωνία για να μεταφέρεις τις σκέψεις σου.

Συζητάς το πρόβλημα με άλλους, πριν συναντήσεις το πρόσωπο

ΚΡΙΤΙΚΗ

Η Κριτική είναι, ορισμένες φορές, αναπόφευκτη

Πολλοί άνθρωποι εκλαμβάνουν την κριτική ως απειλή της αυτοεκτίμησής τους και συ-

μπεριφέρονται αμυντικά (αντί να ακούνε τον συνομιλητή εστιάζονται στο τι θα πουν για να

αμυνθούν)

Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ...

Αποτελεσματική άσκηση κριτικής: Τεχνική του «Σάντουιτς»

Τρία στάδια

65

Θετική πρόταση (προσέλκυση προσοχής)

Καλή προσπάθεια ...

Οδηγίες για ό,τι ακολουθήσει(απόσπαση προσοχής από το λάθος που μόλις έκανε)

Την επόμενη φορά δώσε έμφαση στο ...

Κομπλιμέντο

Κλειδί της τεχνικής είναι οι οδηγίες για ο,τι ακολουθήσει

ΕΠΙΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΜΗ ΦΡΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ MARTENS,

1987)

Γλώσσα του σώματος (Body language or kinesics) ...

Σχέσεις στο χώρο (proxemics) ...

Παραγλώσσα (paralanguage) ...

Γλώσσα του σώματος

Εμφάνιση

ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ

Κάθε φορά που οι ενέργειες ενός ατόμου εμποδίζουν τους στόχους ή τη δουλειά μας

γενικότερα, τότε είναι πολύ πιθανό να προκύψει σύγκρουση, που μπορεί νάναι αναπόφευ-

κτη.

Η αγνόηση μιας σύγκρουσης είναι συχνά η απαρχή μεγαλύτερων τριβών

Το πρώτο βήμα για την επίλυση μιας σύγκρουσης είναι αξιολόγηση της σχετικής σημασί-

ας για 1. επίτευξη του στόχου, που παρεμποδίζεται από το πρόσωπο ή 2. η διατήρηση της

καλής σχέσης με το άτομο.

66

ΤΥΠΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Χελώνες

Kαρχαρίες

Αρκούδες

Αλεπούδες

Kουκουβάγιες

ΧΕΛΩΝΕΣ

Απόσυρση στο καβούκι

Θυσιάζονται και οι στόχοι και οι σχέσεις

Αποφεύγουν τη σύγκρουση, επειδή πιστεύουν ότι με τη σύγκρουση δεν επιλύεται το

πρόβλημα ...

ΚΑΡΧΑΡΙΕΣ

Επιβολή των απόψεών μου στον άλλο.

Πρυτανεύουν οι δικοί μου στόχοι

Η σύγκρουση γίνεται αντιληπτή ως παιχνίδι. Κερδίζω - χάνεις

Αδιαφορία για τον άλλον

ΑΡΚΟΥΔΕΣ

Το ενδιαφέρον για τις σχέσεις πρυτανεύει

Προθυμία να θυσιασθούν οι προσωπικοί στόχοι

Πεποίθηση ότι οι συγκρούσεις πάντα κάνουν κακό στις σχέσεις.

67

ΑΛΕΠΟΥΔΕΣ

Στόχος η επίτευξη και των στόχων και η διατήρηση της σχέσης, τουλάχιστον εν μέρει.

Προσπάθεια για επίτευξη συμβιβασμού

Αν είναι δυνατόν και τα δύο μέρη να κερδίσουν κάτι

ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΕΣ

Όπως οι αλεπούδες, αλλά με επιδίωξη να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή συναίνεση και

από τα δύο μέρη.

Ικανοποίηση μόνο αν επιτευχθούν τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα και στις σχέσεις και

στην επίτευξη των στόχων

68

ΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ

Θεωρητικές απόψεις για τις στάσεις

Στάσεις και προσκόλληση στην άσκηση

Στάσεις και πρόβλεψη συμπεριφοράς

Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΙ

Η διανοητική κατάσταση ετοιμότητας που είναι οργανωμένη μέσω της εμπειρίας και α-

σκεί καθοδηγητική ή δυναμική επιρροή στην αντίδραση του ατόμου προς αντικείμενα ή

καταστάσεις με τα οποία σχετίζεται. Allport, 1935

Η σταθερή οργάνωση των παρακινητικών, συναισθηματικών, αντιληπτικών και γνωστι-

κών διαδικασιών αναφορικά με κάποια πτυχή του κόσμου που περιβάλλει το άτομο

Crutchfield, 1948

Η μαθημένη προδιάθεση να αντιδρούμε θετικά ή αρνητικά προς κάποιο δεδομένο αντι-

κείμενο. Fishbein & Ejzen, 1975

Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ: ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το γνωστικό στοιχείο.

Πεποιθήσεις, Ιδέες, Γνώσεις

69

Το συναισθηματικό στοιχείο

Εκφράζει την εκτίμηση, επιθυμία ή αισθήματα του ατόμου προς πρόσωπα ή πράγματα

Το πραξιακό στοιχείο.

Τι πράττει το άτομο στην πραγματικότητα

Π.χ. Το άτομο μπορεί να αισθάνεται άσχημα για τα τροχαία, αλλά να αναγνωρίζει ότι

δεν μπορεί να κινηθεί στην πόλη χωρίς αυτοκίνητο.

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ.

Μαθαίνονται είτε μέσω εμπειρίας ή από άλλους ανθρώπους

Το γνωστικό και συναισθηματικό μέρος επηρεάζεται περισσότερο από την εμπειρία και

το πραξιακό από ανθρώπους

Προϋπόθεση για το σχηματισμό στάσης είναι η ύπαρξη των πιστεύω.

ΣΧΕΣΗ ΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Τα άτομα μπορεί να έχουν παρόμοιες στάσεις στο συναισθηματικό μέρος, αλλά διαφο-

ρετικές στο γνωστικό.

Αν το γνωστικό και το συναισθηματικό μέρος σχετίζονται, υπάρχει μεγαλύτερη σχέση

μεταξύ στάσεων και συμπεριφοράς.

Έχοντας εκφράσει το άτομο μια πρόθεση, θα δράσει αν πληρούνται οι ακόλουθες προ-

ϋποθέσεις:

Η πρόθεση δεν αλλάξει στο μεταξύ

Η στάση δεν αλλάξει

70

Οι προσωπικές και κοινωνικές πεποιθήσεις δεν αλλάξουν

Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες θα προβεί στην ενέργεια δεν αλλάξουν

Όσο πιο σταθερές οι στάσεις τόσο εφικτότερη η συμπεριφορά.

Οι στάσεις προς την άσκηση διαμορφώνονται πριν τα 10-12 χρ.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ Α-

ΣΚΗΣΗ.

Kenyon, 1968 Διαστάσεις στάσεων προς άσκηση: Κοινωνική, κάθαρση, Φ.Κ. και υγεία,

ίλιγγος, αισθητική και ασκητισμός

Θεωρητικές απόψεις για την άσκηση και τη συμμετοχή στην άσκηση

Φυσική εκτίμηση και έλξη (Sonstroem & Morgan, 1989): Η αντίληψη της αθλητικής ι-

κανότητας (εκτίμηση) και η ελκυστικότητα της δραστηριότητας, είναι παράγοντες που

μπορεί να ωθήσουν το άτομο στη υιοθέτηση ανάλογου τρόπου ζωής και να προβλέ-

ψουν την αθλητική συμμετοχή

Θεωρία κοινωνικής μάθησης, Bandura, 1986 Αυτοαποτελεσματικότητα : Η αθλητική

συμπεριφορά μπορεί να προβλεφθεί με βάση τις πεποιθήσεις του ατόμου για την ικανό-

τητά του και τις αξιολογήσεις που θα κάνει σχετικά με το οφέλη από τη συμμετοχή. Κε-

ντρικό ρόλο παίζουν οι πεποιθήσεις του ατόμου.

Θεωρία διαπροσωπικής συμπεριφοράς Triandis, 1977):

Η συμπεριφορά είναι συνάρτηση των στάσεων, των κανόνων, των έξεων και των

προσδοκιών σχετικά με τις ενισχύσεις.

Θεωρητικές απόψεις για την άσκηση και τη συμμετοχή στην άσκηση

Θεωρία αιτιολογημένης δράσης, Ajzen & Fishbein, 1980:Η συμπεριφορά είναι εξειδι-

κευμένη. Δεν μπορεί να προβλεφθεί η γενικευμένη συμπεριφορά.

71

Κεντρική έννοια είναι η πρόθεση, που καθορίζεται από δύο παραμέτρους: τη στάση

προς τη συμπεριφορά (βαθμός θετικής ή αρνητικής αξιολόγησης) και την υποκειμενική

νόρμα (κοινωνικές πιέσεις)

Θεωρία σχεδιασμένης συμπεριφοράς Ajzen, 1988: Επέκταση της προηγούμενης.

Βασική προσθήκη είναι η εισαγωγή της παραμέτρου «αντιληπτός έλεγχος συμπεριφο-

ράς».

Όσο πιο θετικές οι στάσεις, μεγαλύτερες οι κοινωνικές πιέσεις και ο αντιληπτός έλεγχος

της συμπεριφοράς, τόσο μεγαλύτερος ο βαθμός υλοποίησης της πρόθεσης.

ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ

Οι περισσότερες χρησιμοποίησαν την προσέγγιση του Kenyon. Όχι πάντα θετικά απο-

τελέσματα.

Το μοντέλο του Ejzen μπορεί να προβλέψει αθλητική συμπεριφορά.

Χρήση στην Ελλάδα από Θεοδωράκη, Δογάνη και Μπαγιάτη.

ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ

Οι στάσεις διαφοροποιούν τα άτομα που μετέχουν από εκείνα που δε μετέχουν.

Οι στάσεις είναι ο σημαντικότερος παράγοντας προσκόλλησης σε προγράμματα ενηλί-

κων γυναικών.

ΟΣΟΙ ΔΕΝ ΠΡΟΣΚΟΛΛΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ:

έχουν χαμηλή αυτοπαρακίνηση,

οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί τους επηρεάζουν,

δεν έχουν κοινωνική στήριξη

72