1

Γυναίκες στις επιστήµες υγείας (Γιατροί, νοσοκόµες, ψυχίατροι, ψυχολόγοι) Έρευνα-επιλογή: Μ. ΛΟΟΣ

Μετάφραση: Μ. ΣΚΟΜΠΑ Επιµέλεια: Β. ΚΑΝΤΖΑΡΑ 1. Γυναίκες γιατροί

http://en.wikipedia.org/wiki/BASSI_LAURA BASSI, LAURA MARIA CATERINA (Μπάσσι, Λάουρα Μαρία Κατερίνα) Ιταλία- Γιατρός 1711 – 1778 Υπήρξε η πρώτη γυναίκα, που δίδαξε επίσηµα σε Κολλέγιο στην Ευρώπη. ∆ιορίστηκε καθηγήτρια ανατοµίας το 1723 στο Πανεπιστήµιο της Μπολόνια σε ηλικία 21 ετών, και δύο χρόνια αργότερα κατέλαβε τη θέση της φιλοσοφίας. Το κύριο ενδιαφέρον της υπήρξε η Νευτώνια φυσική και δίδαξε σειρά µαθηµάτων επί 28 έτη. Υπήρξε µια από τις σηµαντικές επιστήµονες που εισήγαγε την Νευτώνια φυσική στη φυσική φιλοσοφία στην Ιταλία. ∆ιεξήγαγε πειράµατα σε όλους τους τοµείς της φυσικής. Συνολικά δηµοσίευσε 28 άρθρα, η πλειοψηφία των οποίων αφορούσε τη φυσική και την υδραυλική. ∆εν συνέγραψε κανένα βιβλίο. Το 1776, σε ηλικία 65 ετών, διορίστηκε στην έδρα της πειραµατικής φυσικής στο Ινστιτούτο των Επιστηµών, µε το σύζυγό της ως βοηθό στα εκπαιδευτικά καθήκοντα. ∆υο χρόνια αργότερα πέθανε έχοντας κάνει τη φυσική κέντρο του ενδιαφέροντός της και ανοίγοντας δρόµο για τις γυναίκες µέσα από το αυστηρό κατεστηµένο του ακαδηµαϊκού χώρου. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/BASSI_LAURA

2

http://www.google.images BLACKWELL, ELIZABETH (Μπλάκγουελ, Ελίζαµπεθ) ΗΠΑ - Γιατρός 1821 – 1910 Έλαβε το πρώτο πτυχίο ιατρικής που απονεµήθηκε σε γυναίκα στις Ηνωµένες Πολιτείες από το Κολλέγιο Γενέβης στη Νέα Υόρκη το 1849. Άρχισε την καριέρα της ως δασκάλα αλλά για ποικίλους λόγους ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική. Ένα από τους λόγους ήταν η αγωνία της για τις κοινωνικές ανισότητες της εποχής της. Καθώς εργαζόταν κατά τη διάρκεια των σπουδών της δεν ήταν εύκολα αποδεχτή από τους άλλους, ειδικά από τους γιατρούς. Υπήρξαν ενέργειες, που στόχευαν να εµποδίσουν την εξέλιξή της. Πέτυχε, παρ’ όλα αυτά, και µέσα από σειρά διαλέξεων γύρω από την υγιεινή, ήλθε σε επαφή µε γυναίκες που επηρεάστηκαν από το δικό της ξεκίνηµα. Το 1853 άνοιξε φαρµακείο (δίνοντας δωρεάν φάρµακα) σε λαϊκή περιοχή της πόλης της Νέας Υόρκης το οποίο έγινε αργότερα το Θεραπευτήριο της Νέας Υόρκης για γυναίκες και τα παιδιά, το 1868. Έκλεισε το 1899. Ο παγκόσµιος πόλεµος τερµάτισε τις προσπάθειες της να επεκτείνει το Θεραπευτήριο ώστε να συµπεριλάβει κολλέγιο ιατρικής και σχολείο νοσοκόµων. Το θεραπευτήριο λειτούργησε µε την αδελφή της Ελίζαµπεθ, την Έιµιλυ, µετά την επιστροφή της στην Αγγλία το 1869. Πηγή: http://www.astr.ua.edu/4000WS/BLACKWELL

3

(λείπε φωτογραφία) BUCCA, DOROTEA (Μπούκα, ∆ωροθέα) Ιταλία - γιατρός 1360 - 1436 ∆ιατήρησε τη θέση της ιατρικής στο Πανεπιστήµιο της Μπολόνια. Είχε φοιτητές από όλη την Ευρώπη. Πηγή: http://www.astr.ua.edu/4000WS/BUCCA

---

http://www.google.images LOZIER, CLEMENCE SOPHIA (Λόζιερ, Κληµεντίνη Σοφία) 1813-1888 ΗΠΑ – γιατρός, υπερασπίστρια των δικαιωµάτων των γυναικών Η ∆ρ. Κληµεντίνη Σοφία Λόζιερ αποφοίτησε ως γιατρός από το Κολέγιο Syracuse Eclectic το 1853 και έκανε αµέσως την πρακτική της στη Νέα Υόρκη. Άρχισε να δίνει διαλέξεις σε γυναίκες στην ανατοµία και φυσιολογία, και της ήρθε η ιδέα να ανοίξει σχολείο ιατρικής. Μετά από πολλή και δύσκολη πάλη η γιατρός ίδρυσε το ιατρικό κολέγιο Νέας Υόρκης και το Νοσοκοµείο για γυναίκες το 1863. Το σπίτι της Λόζιερ ήταν ανοικτό για τις φεµινίστριες ηγέτιδες όπως η Elizabeth Cady Stanton και η Susan B. Anthony, οι οποίες δηµοσίευσαν το: «Η επανάσταση» όπου η Λόζιερ στήριξε οικονοµικά. Μόνο ένα από τα επτά της παιδία επέζησε: ο Λόζιερ έγινε γιατρός και οι δύο του σύζυγοι ήταν γιατροί και πτυχιούχοι του κολεγίου της µητέρας του. Πηγή: http://www.picturehistory.com

4

http://www.google.images DONNE, MARIA DALLE (Ντόνε, Μαρία Ντάλ) Iταλία - γιατρός 1778 - 1842 Η Μαρία νταλ Ντόννε απόκτησε διδακτορικό δίπλωµα από το πανεπιστήµιο της Μπολόνια. Ο Ναπολέων ήταν τόσο εντυπωσιασµένος µαζί της ώστε θεσµοθέτησε για αυτήν στο πανεπιστήµιο την έδρα της µαιευτικής- θέση την οποία διατήρησε µέχρι το θάνατο της. Πηγή: http://www.astr.ua.edu/4000WS/DONNE

5

http://www.google.images MANZOLINI, ANNA MORANDI (Μαντζολίνι, Άννα Μοράντι) Iταλία - γιατρός 1716-1774 ∆ιατηρούσε την έδρα της ανατοµίας στο Πανεπιστήµιο της Μπολόνια. Έκανε πολυάριθµες ανακαλύψεις, συνέπεια της λεπτοµερούς εξέτασης των πτωµάτων. Χρησιµοποίησε ανατοµικά µοντέλα φτιαγµένα µε κερί, τα οποία επιβραβεύτηκαν από το Πανεπιστήµιο. Αυτά τα πρότυπα αποτέλεσαν το αρχέτυπο των µοντέλων τα οποία χρησιµοποιούνται καθηµερινά στις ιατρικές σχολές σήµερα. Πηγή: http://www.astr.ua.edu/4000WS/MANZOLINI

6

http://www.google.images MERIT PTAH (Μερίτ Πτα) Αίγυπτος - Γιατρός περίπου 2.700 π.Χ. Η εικόνα της ζωγραφίστηκε σε µια Αιγυπτιακή τύµβο στην Κοιλάδα των Βασιλέων. Είναι, πιστεύουµε, παγκοσµίως η πρώτη επώνυµη γιατρός και η πρώτη γυναίκα, της οποίας είναι γνωστό το όνοµα της στην ιστορία της επιστήµης! Την έχει περιγράψει ο γιος της, ο ανώτατος ιερέας, ως την «αρχηγό γιατρό». Πηγή: http://www.astr.ua.edu/4000WS/MERIT

7

Trotula of Salerno

http://en.wikipedia.org/wiki/TORTULA TORTULA OF SALERNO (Τορτούλα από το Σαλέρνο) Iταλία - γιατρός περίπου 1090 - ; Υπήρξε φηµισµένη γυναίκα γιατρός, που έγραψε αρκετά σηµαντικά έργα που άσκησαν επιρροή στην ιατρική για γυναίκες και η πιο διακεκριµένη είναι «Οι ασθένειες των Γυναικών» ή Passionibus Mulierum Curandorum, επίσης την γνωρίζουµε ως Μεγάλη Τροτούλα. Πιστεύεται ότι υπήρξε καθηγήτρια ιατρικής στη Σχολή του Σαλέρνο. Στα βιβλία της επιχειρηµατολόγησε µε επίκεντρο την ιδιαίτερη ιατρική αδιαθεσία που αφορά τις γυναίκες, συµπεριλαµβανοµένης της εµµηνόρροιας και της γέννησης. Κατά κάποιο τρόπο, η γραφή της προκάλεσε το κατεστηµένο: ένα παράδειγµα είναι η υποστήριξη της ότι πρέπει να δίνεται στις γυναίκες φάρµακο ανακουφιστικό κατά τη γέννα για να απαλύνει τον πόνο, µία πρακτική η οποία καταγγέλθηκε από τους περισσότερους κυβερνήτες. Από την άλλη, µε την εργασία της υποστήριξε την πεποίθηση της εποχής της ότι δήθεν οι γυναίκες λόγω του προπαρτορικού αµαρτήµατος είναι πιο ευαίσθητες σε ασθένειες. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/TORTULA

8

http://www.google.images WALKER, MARY (Γουώκερ, Μαίρη) ΗΠΑ - γιατρός, υπερασπίστρια των δικαιωµάτων της γυναίκας 1832 - 1919 Ήταν γιατρός κατά τον εµφύλιο πόλεµο και είναι η µόνη γυναίκα από τον εµφύλιο πόλεµο (και ακόµη είναι πιθανό να είναι η µόνη γυναίκα) που τιµήθηκε µε το Μετάλλιο της Τιµής του Κογκρέσσου (το 1865). Το όνοµα της αναγράφεται σε ειδική πλακέτα στο Πεντάγωνο. Πέρασε τη ζωή της αποφασισµένη και χωρίς συµβάσεις, προτιµώντας να ντύνεται µε παντελόνια. Αργότερα στη ζωή της, εξασκώντας ακόµη την ιατρική, την είδαν να φοράει και αντρικό καπέλο και πανωφόρι. Πηγή: http://www.astr.ua.edu/4000WS/WALKER

9

http://en.wikipedia.org/wiki/HYGIEIA HYGIEIA (Υγεία) 7ος αιώνας π.Χ. Στην ελληνική µυθολογία, η Υγεία ( Ρωµαϊκά ισότιµη ήταν η Salus) ήταν κόρη του Ασκληπιού. Ήταν θεά της υγείας, της καθαριότητας και της υγιεινής (και αργότερα: η σελήνη) και έπαιξε σηµαντικό ρόλο στη λατρεία του πατέρα της. Ενώ ο πατέρας της ήταν περισσότερο συνδεδεµένος µε την υγεία , αυτή ήταν συνδεδεµένη µε την πρόληψη της ασθένειας και τη συνέχιση της καλής υγείας. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/HYGIEIA

10

2. Γυναίκες νοσοκόµες

NIGHTINGALE, FLORENCE (Νάιντινγκέιλ, Φλόρενς) Μεγάλο Βρετανία – νοσηλεύτρια, διοικητής νοσοκοµείς, µεταρρυθµίστρια εκπαίδευσης νοσηλευτικής 1820 – 1910 Το θεωρητικό εκπαιδευτικό υπόβαθρο της νοσολευτικής για περισσότερο από ένα αιώνα ήταν εκείνο που εισηγήθηκε η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ. Πηγή, Ρηγάτος Γεράσιµος (2006) Ιστορία της Νοσηλευτικής. Από τη φιλάθρωπη τέχνη στη σύγχρονη επιστήµη, Αθήνα: Βήτα ιατρικές εκδόσεις. ΑΓΙΑ ΦΑΒΙΟΛΑ Ρώµη Το 390 π.Χ ίδρυσε στη Ρώµη το πρώτο ελεύθερο Χριστιανικό νοσηλευτήριο, το οποίο περιγράφετει ως Nosocomium (βλ. Ρηγάτος 2006, σ. 26) ΑΓΙΑ ΝΤΙΜΦΝΑ (∆υµφνά) Βέλγιο Τέλη του 6ου αιώνα

11

Θεωρούµενη προστάτης ψυχασθενών, επιληπτικών κ.λπ. (βλ. Ρηγάτος 2006, σ. 34)

http:www.pigizois.gr ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ Αθήνα 1522 – 1589 Ιδρύει (το 1550) µια γυναικεία µονή. Στη µονή προσαρτά, Ξενώνα, Γηροκοµείο, ορφανοτροφείο και νοσοκοµείο και προπαντός επαγγελµατικό εργαστήρι κορασίδων. Στην Αθήνα των 10.000 κατοίκων, ο Ξενώνας της Φιλοθέης προσέφερε σηµαντικές υπηρεσίες σε γυναίκες, άνδρες, παιδιά και γέροντες, χωρίς διάκριση εθνότητας ή θρησκείας. Πηγή: Ρηγάτος 2006, σ. 46

12

http://www.libray.vcu.edu ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΧΕΝΤΕΡΣΟΝ ΗΠΑ - νοσηλέυτρια 1897 – 1996 Η Βιργίνια Χέντερσον εκτιµά ότι η νοσολευτική λειτουργία διαµορφώνεται από τη σύνθεση πολλών επιρροών. Περιγράφει δε δεκατέσσερις βασικές ανθρώπινες ανάγκες τις οποίες πρέπει να καλύπτει η νοσηλευτική. Η ίδια κατάρτισε ένα σπουδαίο ευρετήριο δηµοσιευµάτων (Nursing Studies Index). (βλ. Ρηγάτος 2006, σ. 75) ΕΛΕΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ Ελλάδα - νοσηλεύτρια 1874 – 1958 Παίρνει δίπλωµα εθελόντριας αδελφής από τον Γαλλικό Ερυθρό Σταυρό. Η προσφορά της τα επόµενα χρόνια θα την καταστήσει φωτεινό φάρο για την Ελληνική νοσηλευτική. (βλ. Ρηγάτος 2006, σ. 86) ΑΘΗΝΑ Ι. ΜΕΣΟΛΩΡΑ Ελλάδα - νοσηλεύτρια 1890 – 1965 Η µεγάλη αδελφή του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Το 1920 – 1921 πήγε για εκπαίδευση στη νοσηλευτική στο Λονδίνο. (Ρηγάτος 2006, σ. 89 και 106)

13

3. Ψυχανάλυση

FREUD, ANNA (Φρόυντ, Άννα) Αυστρία– ψυχαναλύτρια 1895 - Η Άννα Φρόυντ, θεµελίωσε την παιδική ψυχανάλυση, αρχίζοντας την καριέρα της κοντά στον πατέρα της Σίγµουντ Φρόυντ. Εξέδωσε αρκετά βιβλία, αυστηρά κολληµένη στους ρόλους που ο πατέρας της έθεσε, αλλά επεκτάθηκε εκεί όπου εκείνος δεν είχε την ευκαιρία. Υπήρξε σηµαντική η εργασία της για τα παιδιά και η ψυχανάλυση των παιδιών. Ταξίδευε εκεί που την πήγαινε η διδασκαλία και ήταν ακαταπόνητη στο παιδική ψυχανάλυση. Πηγή: http://www.webster.edu/~woolffm/women

14

http://www.google.images KLEIN, MELANIE (Κλέιν, Μέλανι) Aυστρία– ψυχαναλύτρια 1882 - 1960 Η Μέλανι Κλέιν υπήρξε Αυστριακή ψυχαναλύτρια που προώθησε ψυχαναλυτικές τεχνικές για τα παιδιά, που είχαν µεγάλη επιρροή στις µεθόδους της παιδικής φροντίδας και ανατροφής. Η εργασία της ασκεί ακόµα επιρροή καθώς ανακαλύπτεται συνεχώς. Πηγή: http://www.webster.edu/~woolffm/women

15

http://www.google.images HORNEY, KAREN (Χόρνεϋ, Κάρεν) 1885 – 1952 Γερµανία /ΗΠΑ – ψυχοαναλύτρια Η Κάρεν Χόρνεϋ υπήρξε πρωτοπόρος θεωρητικός της προσωπικότητας, ψυχαναλύτρια της γυναικείας ψυχολογίας. Από το 1941, η Χόρνεϋ εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ και έγινε κοσµήτωρ του Αµερικανικού Ινστιτούτου Ψυχανάλυσης. Ίδρυσε επίσης την Αµερικανική εφηµερίδα της ψυχανάλυσης. Αργότερα, άρχισε να διδάσκει στο κολλέγιο ιατρικής στην Νέα Υόρκη. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η θεωρία της Χόρνεϋ είναι η καλύτερη η οποία υφίσταται σήµερα. Η Κάρεν εργαζόταν ως ψυχαναλύτρια, δίδασκε και έγραφε µέχρι το θάνατο της. Πηγή: http://www.webster.edu/~woolffm/women

16

http://www.webster.edu/~woolffm/women BUXBAUM, EDITH (Μπούξµπαουµ , Έντιθ) 1902 – 1982 ΗΠΑ – ψυχαναλύτρια Η γεννηµένη στη Βιέννη Έντιθ Μπούξµπαουµ, συγγραφέας των Your Child Makes Sense (1949) και Troubled Children in a Troubled World (1970), εγκαταστάθηκε στο Σιάτλ το 1947. Ασχολήθηκε µε την ψυχανάλυση για περισσότερο από 30 χρόνια και ήταν η κύρια ιδρύτρια του Ινστιτούτου Ψυχανάλυσης στο Σιάτλ. Υπηρέτησε ως προϊσταµένη του τµήµατος παιδικών αναλύσεων και ως καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Πανεπιστήµιο της Ουάσιγκτον. Η αφοσίωση της στα παιδιά, η επιθυµία να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής τους και τον κόσµο γενικότερα. Έδινε έµφαση στην παιδική ατοµικότητα και τη δηµιουργικότητα – ακουγόντάς τα περισσότερο και υιοθετώντας λιγότερο αυστηρή πειθαρχία µέσα στην οικογένεια. Πηγή: http://www.historylink.org

17

4. Ψυχολόγοι

http://www.google.images CALKINS, MARY WHITON (Κάλκιννς, Μαίρη Γουάιτον) 1863 – 1930 ΗΠΑ – Ψυχολόγος και φιλόσοφος Η Μαίρη Γουάιτον Κάλκινς υπήρξε πρωτοπόρος στην ψυχολογία. Ήταν υπεύθυνη για τη δηµιουργία της µεθόδου αποµνηµόνευσης, η οποία χαρακτηρίστηκε η σωστή συσχετιστική µέθοδος. Ίδρυσε το τµήµα ψυχολογίας στο Κολλέγιο τους Γουέλσλεϋ, όπου εργάστηκε ως πλήρως απασχολούµενη καθηγήτρια. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος στην Εταιρία Αµερικανικής Ψυχολογίας (ΑΡΑ) το 1905 και της Αµερικανικής Εταιρίας Φιλοσοφικής το 1918. Ανέπτυξε και υιοθέτησε µια ανεξάρτητη ψυχολογική άποψη αν και η ψυχολογία του συµπεριφορισµού άρχισε να κυριαρχεί στο χώρο. Η Κάλκιν υπήρξε παραγωγική συγγραφέας και στους δύο επιστηµονικούς τοµείς: ψυχολογία και φιλοσοφία. Εξέδωσε τέσσερα βιβλία και πάνω από εκατό άρθρα, σχετικά µε τους τοµείς του επιστηµονικού της ενδιαφέροντος. Πηγή: http://www.astr.edu.org/4000WS/Calkins

18

http://www.google.images GILLIGAN, CAROL (Γκίλλιγκαν, Κάρολ) 1936- ΗΠΑ – Ψυχολόγος Είναι µια διεθνώς καταξιωµένη ψυχολόγος και παραγωγικότατη συγγραφέας η οποία κατέκτησε το διδακτορικό δίπλωµα στην κοινωνική ψυχολογία στο Πανεπιστήµιο του Χάρβαρντ το 1964. Η Κίλγκαν άρχισε να διδάσκει στο Χάρβαρντ το 1967 µε τον διάσηµο ψυχολόγο Έρικ Έρικσον. Το 1970 ξεκίνησε ως βοηθός ερευνήτρια για τον Lawrence Kohlberg. Ο Kohlberg ήταν γνωστός για την έρευνα του στην ηθική ανάπτυξη και τη θεωρία των σταδίων στην ηθική ανάπτυξη, τη δικαιοσύνη και τα δικαιώµατα. Το επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος της Γκίλλιγκαν επικεντρώθηκε στην ηθική ανάπτυξη των κοριτσιών. Πηγή: http://www.webster.edu/~woolffm/women

19

STETTER HOLLINGWORTH, LETA (Στέττερ Χόλλιγκγουωρθ, Λέτα) 1886 - 1942 ΗΠΑ – Ψυχολόγος Υπήρξε πρωτοπόρος γυναίκα στον τοµέα της ψυχολογίας και παρουσίασε σηµαντική δουλειά στην ψυχολογία των γυναικών και στις διαφορές φύλου, στους εφήβους µε πνευµατική υστέρηση και σε εφήβους προικισµένους µε ανώτερες πνευµατικές ικανότητες. Ενώ η Λέτα Χολλιγκγουώρθ προετοίµαζε την πτυχιακή της διατριβή στο Πανεπιστήµιο Κολούµπια, αποφάσισε να ασχοληθεί µε την κοινωνική θέση των γυναικών. Πήρε το διδακτορικό της το 1916. ∆ιατήρησε διευθυντική θέση σε ψυχιατρική κλινική, δίδαξε στην Παιδαγωγική Ακαδηµία και ήταν ∆ιευθύντρια του πρώτου σχολείου για παιδιά µε εξαιρετικές ικανότητες. Πηγή: http://www.webster.edu/~woolffm/women

***