ΜΗΝΙΑΙΟ ^KKjlHtiatTIKO Ή^ριοάικο

0 f f f l t M t t M■------------------------------ © * © ------------------------------ -

G K A J A G T λΙ He Τ Η Ν Π Ρ Ο Ν Ο Ι λ T O Y c e g . Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Μ Τ Ο Υ Μ Y T I \ Η N H C

κ ο γ ΐ λ κ ω κ ο γ

Ι Λ Ρ Υ Τ Η Ο : 0 M Y T I \ H N H C l \ K ( D K O C (t) 1 3 3 3

Λ Ι 6 Y9YNTHC: XPXIM. IXKCDKOC C. ΚλΡλΜΟΥ^ΗΟ π ρ ω τ ο ο Υ Γ Κ 6 \ \ ο ο

6 T O C ΟΗ' Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Σ · 2 0 1 3 · ΑΡ Ι Θ . 1

ΚΡΧΚ6 Ι 0 \Κ\ΛΗΜΙ KC λ θ Η Ν ω Ν

m m «ο μ μ ν »

ΓΡΑΦΕΙΑ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣΤΗΛ.: 22510 28514 καί 40892,

FAX: 22510 40893 e-mail: immit@otenet.gr,

web: www.immyt.gr

Ιδιοκτήτης:Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

Εκδότης:Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

Διευθυντής Συντάξεως:ΑΡΧΙΜ. ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΖΗΣ

Μητροπόλεως 1, Μυτιλήνη Τ.Κ. 81 100 Τηλ. 22510 45038

Συνεργάτης τοΰ περιοδικού:ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ π. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΟΥΛ ΜΕΣ

Κωδικός Εντύπου: 2595

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

Ετήσ ια Εσωτερικού 10€Ετήσ ια Αμερ ικής 15$'Άλλων Χωρών Έξωτερ. άνάλογος Γ ιά Νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου έτησία συνδρομή 25€

Θερμώς παρακαλοΟμε νά μ ά ς γνω ρίζετε έγκαίρω ς τή νέα

σας διεύθυνση, άναφ έροντας καί τήν παλαιά, γιά νά μ ήν έταστρέφουν άνεπίδοτα τά τεύχη.

Γ ραφικές Τέχνες «ΜΕΛΙΣΣΑ»570 21 Άσπροβάλτα, Θεσ/νίκη

Τηλ.: 23970 23313, FAX: 23970 21754

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Γ. Μαντζαρίδη, Όμ. ΚαθηγητοΰΧριστός καί χρ ό νο ς .....................Νικολάου Χριστοπούλου, ΘεολόγουΟί Τρεις Ιεράρχες κάτοπτρο τοΰ Χριστού στόν κόσμοΣυναξαριστήςΌ 'Άγιος Έφραίμ ό Σ ύρος...........Άρχιμ. Ιακώβου ΚαραμούζηΜιά φωτεινή καί άνεξίτηλη μορφήΜέγα ΓεροντικόΆποφυγή της κατάκρισης.........ΠοίημαΓιά τήν Πατρίδα μ α ς .................Χρονικά καί προσφορές.............

&]&·&·&·& di. *L· & iL· iL· zL· & & *L· iL·ffl W w w W tC w- w- w W W w w W 35

* 0 T F O f M t t N tili ife iit at ili ili ili ife jl{ ίβ jfe MS «ϊ» »ϊi5b ” ™ ” ™ ” ” ” ” ” ” ” ” ” 5Ji ™ ” ” ” ” ” ” ” ”

Τοΰ Όμ. ΚαθηγητοΟ Γ. Μαντζαρίδη

Ό άχρονος Θεός μέ τήν ελευσή του στόν κόσμο δημιουργεί μιά πρω­τοφανή τομή στό χρόνο καί τήν ιστορία, καί θεμελιώνει μιά ποι- οτικως καινούργια εποχή. Όλόκλη- ρη ή πρό Χριστού περίοδος τής ανθρωπότητας ήταν περίοδος προ­ετοιμασίας γιά τήν ελευση τού Χρι­στού. Ή προετοιμασία αύτή πραγ- ματοποιήθηκε στά πλαίσια τού εκλεκτού λαού τού Θεού, αλλά καί εύρύτερα σέ ολόκληρη τήν ανθρω­πότητα. Ό Απόστολος Παύλος στήν Πρός Γαλάτας επιστολή του γράφει: «Ότε δέ ήλθε τό πλήρωμα τού χρό­νου, εξαπέστειλεν ο Θεός τόν Υιόν αύτού, γενόμενον εκ γυναικός, γε-

1. Γαλ. 4, 4-5.

νόμενον ύπό νόμον, ινα τούς ύπό νό­μον εξαγοράση, ινα τήν υιοθεσίαν απολάβωμεν»1.

Προβάλλει δμως τό ερώτημα: Πως πρέπει νά νοηθεί εδω τό πλή­ρωμα τού χρόνου;

Ό πω ς ήδη σημειώσαμε, στήν Πα- λαιά Διαθήκη δέν ύπάρχει ή εννοια κάποιου απόλυτου χρόνου, πού προ- σφέρεται γιά τήν καταγραφή γεγο­νότων. Ό χρόνος δέν είναι νοητός χωρίς γεγονότα. Καί τά κατεξοχήν γεγονότα είναι οι φανερώσεις τού Θεού μέσα στόν κόσμο. Αύτά δίνουν νόημα καί περιεχόμενο στό χρόνο. Αύτά προσδιορίζουν τό χαρακτήρα καί τό ρυθμό του.

1 O Π Ο Ι Μ Η Ν -9

Ό χρόνος λοιπόν δέν μπορεί νά νοηθεί καθευατόν. Καί τό πλήρω­

μα τού χρόνου δέν πρέπει ν’ ανα- ζητηθεί στήν απρόσιτη καί απροσ­διόριστη φύση του. Τό πλήρωμα τού χρόνου βρίσκεται στό πλήρωμα των γεγονόταν πού διαδραματίζον­ται μέσα σ’ αύτόν. Βρίσκεται στή συμπλήρωση μιας διαδικασίας δια­λόγου καί πάλης τού Θεού μέ τόν άνθρωπο, πού προετοίμασε τή φα­νέρωση τού Θεού ώς ανθρώπου μέσα στόν κόσμο.

Ό Θεός μέ τήν ενεργό παρουσία του στήν ιστορία τού ’Ισραήλ καί τή σταθερή πιστότητά του στίς ύπο- σχέσεις του καλούσε διαρκως τό λαό του σέ πίστη καί συμμόρφωση πρός τό θέλημά του. Καί δσο προ­σέγγιζε ή εκπλήρωση των προϋπο­θέσεων αύτών, προετοιμαζόταν καί προτυπωνόταν ή ελευση τού Χρι­στού. Ό ’Ισαάκ, ο ’Ιωσήφ, ο Μωυσής, ο Ιησούς τού Ναυή, οι Προφήτες προτύπωσαν καί προετοίμασαν τήν ελευση τού Χριστού. Τό πλήρωμα δμως τού χρόνου ήρθε δταν παρου­σιάστηκε ή γυναίκα εκείνη, πού θά μπορούσε νά γεννήσει τό Χριστό: ή Παρθένος Μαρία. Στό πρόσωπό της κορυφώθηκε ολόκληρη ή προ­

ετοιμασία, καί από αύτήν άρχισε ή αιώνια σωτηρία2. Η

Ό Χριστός, πού είναι Υιός τού Θεού καί φορέας τής βασιλείας του στόν κόσμο, ερχεται ώς εσχατος «απεσταλμένος τού Θεού»3. Μέ τήν ενανθρώπησή του λήγει ή πε­ρίοδος τού νόμου καί τής δουλείας, γιά ν’ αρχίσει ή περίοδος τής χάρι- τος καί τής υιοθεσίας. Όλόκληρο τό εργο τής δημιουργίας ανακεφαλαι- ώνεται στό εργο τής εν Χριστώ αναδημιουργίας. Τά «εν αρχή» τής Γενέσεως προσλαμβάνονται, γιά ν’ ανακαινιστούν από τόν «εν αρχή» παρόντα Λόγο τού Θεού4. Έτσι αποκαθίσταται ο σκοπός τής ύπάρ- ξεως τού ανθρώπου καί ολόκληρης τής δημιουργίας.

Ό Χριστός είναι ο νέος, αλλά καί ο εσχατος Άδάμ5. Είναι ή αιτία καί ο σκοπός τού κόσμου. Είναι αύτός πού ύπάρχει πρίν απ’ δλα καί στόν οποίον στηρίζονται δλα: «Οτι εν αύτώ εκτίσθη τά πάντα, τά εν τοίς ούρανοίς καί τά επί τής γής, τά ορα­τά καί τά αόρατα... τά πάντα δι’ αύτού καί εις αύτόν εκτισται»6. Στό Χριστό επομένως εχει τήν αρχή καί τό τέλος του καί ο χρόνος.

Ή ελευση τού Χριστού ανατρέπει

2. «Αυτη καί των πρό αύτης αιτία, καί των μετ’ αύτήν προστάτις, καί των αιωνίων πρόξενος· αυτη των προφητών ύπόθεσις, των άποστόλων άρχή, των μαρτύρων έδραί- ωμα, των διδασκάλων κρηπίς». Γρηγορίου Παλαμα, Όμιλία 53, 25, εκδ. Σ. Οικονόμου, Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοΰ Παλαμα, Όμιλίαι ΚΒ', Άθηναι 1861, σ. 162.

3. Μάρ. 12, 6. Πρβλ. Έβρ. 1, 1-2.4. Βλ. Ίω. 1, 1 κ.έ. Πρβλ. καί O. Cullmann, Χριστός κα ί χρόνος (μεταφρ. Π. Κου­

μάντου), Άθήνα 1980, σ. 134.5. Βλ. π.χ. Α ' Κορ. 15, 45-9.6. Κολ. 1, 16.

» Ο Π Ο Ι Μ Η Ν -· 2

··' ^

τήν πορεία του κόσμου. Τά γεγονό­τα πού πραγματοποίησε «εφάπαξ»7 μέσα στήν ιστορία δημιουργούν ενα νέο κόσμο, ενώ παράλληλα καθιε­ρώνουν ενα νέο χρόνο, πού διαφέρει ριζικά από τό χρόνο της μυθολογίας. Φαίνεται δμως προκλητικό γιά τόν κοσμικά η ακόμα καί γιά τόν θρη­σκευτικά σκεπτόμενο άνθρωπο νά δεχθεί δτι κατά τή σύντομη περίο­δο της παρουσίας τού Χριστού, καί ιδίως κατά τίς τελευταίες μέρες της επίγειας ζωης του, πραγματοποι- ήθηκε ή σωτηρία καί ανακαίνιση τού σύμπαντος8. Παρουσιάζεται ώς μω­ρία τό κήρυγμα, δτι μέ τό πάθος, τήν ταφή καί τήν ανάσταση τού Χρι­στού, πού συνέβησαν επί Ποντίου Πιλάτου, προσφέρθηκε ή αιώνια ζωή στόν άνθρωπο.

Παράλληλα δμως ο νέος αύτός χρόνος, πού καθιερώθηκε μέ τήν πα­ρουσία τού Χριστού, προσφέρει στό χρόνο της καθημερινης ζωης τό πε­ριεχόμενο καί προοπτική πού επι­χειρούσε αλλά αδυνατούσε νά προ­σφέρει ο μυθικός χρόνος. Ό πόνος τού ανθρώπου γιά κατανίκηση τού θανάτου καί μετοχή στήν αιώνια ζωή, πού επιχειρούσε νά καλύψει ή μυθολογία μέ τήν αναγωγή στό μυ­θικό χρόνο, ικανοποιείται τώρα μέσα στήν ιστορία μέ τήν «εφάπαξ» αύτο- προσφορά τού Χριστού.Έτσι απέ­

ναντι στό μυθικό προοίμιο «μιά φορά κι εναν καιρό», πού παρα­πέμπει σ’ ενα διαρκώς ανακυ- κλούμενο πλασματικό χρόνο9, προ­βάλλει τών εύαγγελικών περικοπών «τω καιρω εκείνω», πού αναφέρεται στό συγκεκριμένο καί μοναδικό χρό­νο της παρουσίας τού Χριστού μέσα στήν ιστορία.

Ό Χριστός ανακαινίζει τόν σύμ- παντα κόσμο. Ώ ς Θεάνθρωπος δμως συνδέεται ειδικότερα μέ τόν άνθρω­πο. Άνακεφαλαιώνει ολόκληρο τό ανθρώπινο γένος καί τό οδηγεί στόν τελικό του προορισμό. Ό χρόνος, πού δημιουργήθηκε μαζί μέ τόν κόσμο, καί διέπει τόν άνθρωπο καί τή ζωή του, συνυφαίνεται μέ τήν αιωνιότη­τα. Τό ορατό ενώνεται μέ τό αόρα­το καί τό κτιστό μέ τό άκτιστο. Ό άνθρωπος γίνεται θεός καί ελευθε­ρώνεται από τίς δεσμεύσεις καί τούς περιορισμούς της φύσεώς του. Ή θέση του μέσα στόν κόσμο μετα­βάλλεται καί οι σχέσεις του μέ τό χρόνο επαναπροσδιορίζονται.

Ό Χριστός δέν είναι μόνο ο νέος καί ο έσχατος Άδάμ πού ήρθε γιά ν’ αναπλάσει τόν παλαιό. Είναι καί τό πρότυπο τού παλαιού Άδάμ. Γιά τό Χριστό δημιουργήθηκε εξαρχης ο άνθρωπος. «Καί γάρ διά τόν καινόν άνθρωπον ανθρώπου φύσις συνέστη τό εξ αρχης», παρατηρεί ο άγιος Κα-

7. Βλ. Έβρ. 7,27. 9,22. 10,10.8. Βλ. Γρηγορίου Παλαμα, Ό μιλία 51, PG 151, 521CD.9. Περισσότερα γιά τό μυθικό χρόνο βλ. M. Eliade, Das Heilige und das Profane. Vom

Wesen des Religiosen, Frankfurt am Main 21985, σ. 63 κ.έ.

3 O Π Ο Ι Μ Η Ν

βάσιλας. Καί συνεχίζει: «Πρός τόν Χριστό προσαρμόστηκε ο νους καί ή επιθυμία. Λάβαμε νού,

γιά νά γνωρίζουμε τόν Χριστό, επι­θυμία, γιά νά τρέχουμε πρός εκείνον, μνήμη, γιά νά τόν θυμούμαστε, για­τί καί κατά τή δημιουργία μας αύτός ήταν τό αρχέτυπο. Δέν ήταν ο παλαιός Άδάμ πρότυπο τού νέου, αλλά ο νέος Άδάμ πρότυπο τού πα­λαιού»10. Ό ,τ ι καί αν θελήσει ο από­γονος τού παλαιού Άδάμ στή ζωή του, δπου καί αν στραφεί ή χρονικά προσδιορισμένη ύπαρξή του, είτε στό μέλλον μέ τήν προσδοκία, είτε στό παρελθόν μέ τή μνήμη, μόνο στό Χριστό μπορεί νά βρεί τήν πληρό- τητά του.

’Ήδη δμως ή αναγνώριση τού νέου Άδάμ ώς προτύπου τού παλαιού πα­ραγνωρίζει τή ροή τού χρόνου, καί αντιστρέφει τή χρονική διαδοχή. Τό πρότερο γίνεται ύστερο καί τό ύστερο αρχέτυπο τού προτέρου. Ή πλήρης αύτή ανατροπή δέν αποτε- λεί καρπό αύθαιρεσίας, αλλά συνέ­πεια τής ένώσεως τού θείου μέ τό ανθρώπινο, τού αιωνίου μέ τό χρο­νικό. Ό νέος Άδάμ, ο Χριστός, είναι τό αρχέτυπο τού παλαιού, γιατί αύτός δημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα καί καθ’ ομοίωσίν» του. Ταυτόχρο­να δμως ο Χριστός είναι ο προαιώ­νιος καί αχρονος Θεός, πού προσέ- λαβε εν χρόνω στήν ύπόστασή του τό θνητό καί πεπερασμένο άνθρω­πο.

10. Π ερί τής έν Χριστώ ζωής 6, PG 150

ψ %Ή ύποστατική ένωση τού αχρονου

Θεού μέ τήν ανθρώπινη φύση εν Η χρόνω καινοτομεί τή φύση καί τό χρόνο. Ή κτιστή φύση δέν παραθε- ωρείται, αλλά καινουργείται καί λαμπρύνεται μέ τήν ακτιστη χάρη τού Θεού. Καί ο χρόνος δέν περι- φρονείται, αλλά ανακαινίζεται καί ύπηρετεί τήν αφθαρσία καί τήν αιωνιότητα. Μέ τόν τρόπο αύτό δημιουργεί ο Χριστός τή νέα κατά­σταση, τήν καινούργια κτίση.

Ό Χριστός δέν ήρθε στόν κόσμο μέ φαινομενική ανθρώπινη μορφή, αλλά ώς ανθρωπος πραγματικός, «γενόμενος εκ γυναικός». Ό Υιός τού Θεού, πού είναι τέλειος Θεός, εγι- νε καί τέλειος ανθρωπος. Άκόμα ο Υιός τού Θεού δέν εμφανίστηκε από τήν Παναγία «ώς διά σωλήνος», αλλά δανείστηκε από αύτήν τήν κτι­στή ανθρώπινη φύση του. Ή Πανα­γία, δπως σημειώνεται σέ ύμνο τής Εκκλησίας μας, είναι «ή τόν αχρο- νον εν χρόνω αφράστως κυήσασα». Είναι εκείνη, μέ τήν οποία «καί φύ- σις καινοτομείται καί χρόνος». Μέ τή σάρκα καί τό αιμα της μορφο- ποίησε τό Θεό καί τόν γέννησε ώς ανθρωπο μέσα στόν κόσμο. Μέ τήν τέλεια προσφορά τής εν χρόνω ζωής της στόν αχρονο Θεό εγινε Θεοτό­κος καί «αιτία τής τών πάν­των θεώσε-ως».

CLnX

680A.

O Π Ο Ι Μ Η Ν 4

Τοΰ Νικολάου ΧριστοπούλουΘεολόγου, Σχολικοΰ Συμβούλου Δ. Έ. της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου

οι σκέπτονται φρονίμως δέχονται δτι τό πρώτιστο άγαθό είναι £παιδεία, όχι μόνο ή δική μας , ή χριστιανική, ή οποία βεβαί- ς διδάσκει τήν άλήθεια καί τή σωτηρία, άλλά καί ή παιδεία ή

εξωθεν, δηλαδή ή κλασσική». Αύτά άναφέρει στόν έπιτάφιο λόγο του στόν Βασίλειο τό Μέγα ο Γ ρηγόριος ο Θεολόγος. Μέ αύτή τήν έπαναστατική γιά τήν έποχή τους άντίληψη καί μέ σπάνια διορατικότητα οί Τρεις Ιεράρ­χες συνδύασαν τή χριστιανική διδασκαλία μέ τή θύραθεν σοφία καί ένσω- μάτωσαν στό Χριστιανισμό τά άνθρωπιστικά στοιχεία του Ελληνικού Πο- ρ λιτισμου. Συνδύασαν τήν αύστηρότητα της κλασσικής παιδείας μέ τήν πρα­ότητα της ’Ορθόδοξης Παράδοσης, άλλά καί τή διαύγεια των ιδεών μέ τήν κατανόηση του άνθρώπινου πόνου. Μέ γόνιμη άντίληψη έξηραν τά ιδα-

* Ό πανηγυρικός λόγος έκφωνήθηκε στό Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης στίς 30 Ίανουαρίου 2013 στό πλαίσιο τοΰ έκδηλώσεων γιά τόν εορτασμό της μνήμης των Τριών Ιεραρχών.

— 5 ·- O Π Ο Ι Μ Η Ν ----- ·

νικά του Ελληνικού Πνεύματος καί συγκρότησαν τόν Ελληνορθόδοξο Πολιτισμό. Συγχώνευσαν μάλιστα αύτά τά δύο στοιχεία σέ τόσο έντο­νο βαθμό καί τόσο τέλεια μορφή, ώστε νά άναγνωρίζεται σήμερα δτι είναι άδύνατο πλέον νά διαχωρί­σουμε τό πνευμα της ’Ορθοδοξίας άπό τήν κλασσική άρχαιότητα.

Σημαντικό μέλημα των Τριών Ιεραρχών είναι ή άγωγή τών νέων. Γνωρίζουν πώς ή ψυχή έχει τίς προ­διαγραφές νά χωρέσει τό Θεό, νά γί­νει χώρος του Άχωρήτου καί πώς κανείς έκτός άπό τό Χριστό, δέν μπορεί νά τήν ικανοποιήσει. Ή ψυχή γεμίζει μόνο μέ τό Θεό της. Αύτό διδάσκουν οί Μεγάλοι Πατέ­ρες καί γιά αύτούς ή διδασκαλία της άγάπης στό Θεό είναι τό υψιστο μά­θημα. Είναι άληθινοί δάσκαλοι, γιατί μόνο οί 'Άγιοι είναι άληθινοί παιδαγωγοί καί τό μάθημά τους είναι ή άρετή καί άγιότητα. Γι’ αύτό καί θεωρούν δτι ό παιδευτικός ρό­λος του δασκάλου είναι ούσιώδης, μόνο δταν προβάλλει τήν άγάπη. Σύμφωνα μέ τόν Άγ. Ιωάννη τόν Χρυσόστομο ό καλός δάσκαλος έμπνέει, προσελκύει καί πείθει. Είναι άπαλλαγμένος άπό φθόνο καί έπαρση. Δέν είναι έγωιστής ούτε άλαζόνας, δέ διακρίνεται γιά τό έξουσιαστικό του υφος, έχει πνευμα μαθητείας, δέν περιαυτολογεί. Θέ­λει οί άρετές νά γίνουν κοινό κτημα

τών μαθητών του. Είναι ταπεινός έχοντας συναίσθηση τών άτελειών καί άδυναμιών του, έπιδεικνύει δη­μοκρατικό πνευμα καί σέβεταιτή γνώμη τών μαθητών του. Θέλει νά τούς έξισώσει σέ δλα μέ τόν έαυτό του. Άπέναντί τους είναι άπλός, ειλικρινής, άπονήρευτος, άδολος. Αποφεύγει τήν ειρωνεία καί τήν ύποκρισία. Διδάσκει μάλλον παρά έλέγχει, παιδαγωγεί παρά τιμωρεί, βάζει τάξη παρά διαπομπεύει.Καί συνεχίζει: Όποιος έπιπλήττει τούς νέους χωρίς συγχρόνως νά τούς παρηγορεί, τούς κάνει σκληρότε­ρους. Γιατί δέν μπορουν νά σηκώ­σουν τό φορτίο τών συνεχών έλέγ- χων καί γι’ αύτό άντιδρουν άμέσως καί μέ βιαιότητα. Γιά νά προλά­βουμε λοιπόν τούς πόνους, πού προκαλουν οί έλεγχοι, πρέπει νά τούς συνοδεύουμε μέ λόγια καλο­σύνης. Όμοια καί ό Άγ. Γ ρηγόριος συμβουλεύει: «Στό φόβο άνάμιξε τήν ήπιότητα. Μετρίασε τήν άπειλή μέ τήν έλπίδα. Ή καλοσύνη έπι- τυγχάνει πολλά καί παρακινεί στήν άνάλογη άνταπόδοση»· καί ό Βα­σίλειος: «’Εγώ κρίνω δτι κάνει τό ίδιο σφάλμα καί έκείνος, πού δέν έπιπλήττει τούς σφάλλοντες, καί έκείνος πού είναι ύπερβολικός στίς τιμωρίες» καί ώς πρακτικός νους κα­θοδηγεί μέ άπίστευτη φρεσκάδα λόγου καί προοδευτικότητα πνεύ­ματος: Ό δάσκαλος πρέπει νά είναι

O Π Ο Ι Μ Η Ν -# 6

σαφής καί σύντομος, δχι όμως τόσο, ώστε νά μήν προλαβαίνουν οί μα­θητές νά συγκρατούν όσα λέει, άκό- μη νά μή μιλάει συγχρόνως γιά πολλά, νά έπαναλαμβάνει αύτά πού λέει, νά μήν προσπαθεί νά άποδεί- ξει τά άπλά καί αύταπόδεικτα, για­τί θά καταστεί καταγέλαστος, καί νά στηρίζεται στά γνωστά, νά χρησι­μοποιεί πολλά παραδείγματα καί γε­νικώς νά διδάσκει έποπτικά, δεδο­μένου ότι τά πράγματα είναι ισχυ­ρότερα τών ονομάτων. -Θαρρώ πώς περιττεύουν οί δικές μας σύγ­χρονες έπισημάνσεις.

Εξάλλου είναι άλήθεια πώς μι­λώντας κανείς γιά τούς Τρείς Ιεράρ­χες άντιμετωπίζει σοβαρή δυσκολία όχι γιά τό τί μπορεί νά πεί, άλλά γιά τό τί θά έπιλέξει νά παραλείψει. Δέν είναι σίγουρα τυχαίο ότι στήν Εύρώ- πη,άλλά καί παγκοσμίως άναγνω- ρίζονται οί πρωτοποριακές θέσεις τους γιά τίς έπιστημες της Παιδα­γωγικής, της Φιλοσοφίας, της Θεο­λογίας, της Ιατρικής, της Κοινω- νιολογίας καί της Ψυχολογίας, ένώ έμείς ώς Έλληνες εχουμε τό προ­νόμιο νά τούς θεωρούμε έθνικές προσωπικότητες, κτημα του Ελλη­νικού Πνεύματος. ’Άλλωστε οί αγι­οι Γ ρηγόριος καί Βασίλειος στήν Αθήνα του 4ου αί. μ.Χ, όπου συ- ναντήθηκαν καί εγιναν άχώριστοι φίλοι, σπούδασαν μαζί όλες τίς τότε γνωστές έπιστημες (Φιλοσοφία,

Ιατρική, Νομική, Αστρονομία καί Μουσική), μέ έπιδόσεις πού γέννη­σαν τό θαυμασμό. Ό αγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος, όντας βαθύς γνώ­στης της Ίουδαϊκης καί της Ελλη- νικης γραμματείας, σπούδασε ρη­τορική κοντά στόν περίφημο Λιβά- νιο καί άναδείχτηκε σέ αριστο ρή­τορα καί συγγραφέα.

Πάντως, αν άναλογιστεί κανείς ποιό είναι τό νέο στοιχείο πού προσέφεραν οί Τρείς Μεγάλοι Πα­τέρες στόν πολιτισμό, θά συμφω­νήσει πώς μέ τό παράδειγμα καί τό ήθος τούς διαμόρφωσαν μία στάση ζωης τέτοια, πού οί πράξεις τους νά μιλούν δυνατότερα άπό τά λόγια τους. Γι’ αύτό άπολύτως δικαιολο­γημένα άναρωτιέται ό Ιωάννης ό Χρυσόστομος:«Γιατί καμαρώνεις; έπειδή πολιτεύεσαι μέ λόγια; είναι εύκολη ή πολιτική μέ λόγια· δίδαξε μέ τόν τρόπο της ζωης σου. Αύτή είναι ή αριστη πολιτική. Έάν δέν εχεις νά έπιδείξεις εργο, καλύτερο είναι νά σιωπάς». Μέ αύτό τό πνεύμα δρώντας ό πλούσιος Βασί­λειος κατέληξε μέ τή θέλησή του τε­λείως άκτήμων, άφού οικοδόμησε μία όλόκληρη πολιτεία άγάπης, γνωστή ώς «Βασιλειάδα», πού πε­ριλάμβανε πληθος ίδρυμάτων. Πέ- θανε σέ ήλικία 49 έτών, γιατί, παρά τή φιλάσθενη φύση του, έργαζόταν άδιάκοπα γιά τόν πλησίον.

Ό Γ ρηγόριος δέ δίστασε νά πα-

O Π Ο Ι Μ Η Ν

ραιτηθει άπό τόν Οικουμενικό θρό­νο, δταν οί αιρετικοί κύκλοι της Κωνσταντινούπολης δίχασαν τό λαό καί άπείλησαν μέ ταραχές, λέγοντας: «Θρόνψ έξώσατε, της Πόλεως άπε- λάσατε, μόνον τήν άλήθειαν καί τήν ειρήνην άγαπήσατε». Τή μέρα μά­λιστα πού εφτασε στή Βασιλεύου­σα καί συγκεντρωμένοι Άρειανοί καί Ορθόδοξοι, περίμεναν νά δουν τόν ό ν ο μ α σ τ ό θεολόγο της έ π ο χ η ς , έπειδή είδαν μ π ρ ο σ τ ά τους ενα άνθρωπάκι, εναν άσκη- τή, οί Άρει­ανοί τόν πε­τροβόλησαν καί οί ορθόδοξοι άπογοητευμένοι τόν φυγάδευσαν στό σπίτι του Εύλά- βιου. Μόλις δμως ο Γρηγόριος άρχί- ζει νά μιλάει, δλα άλλάζουν. Δέν είναι τυχαιο πού ή έκκλησία του άπένειμε τόν τίτλο του Θεολόγου, τόν όποιο έπεφύλαξε σέ τρεις μόνο άγίους. (Οί άλλοι δύο είναι ό Εύαγ- γελιστής Ιωάννης καί ό δσιος Συ­μεών ό Νέος Θεολόγος).

Ό Χρυσόστομος στήν Αντιό­χεια ώς ίερέας μέ δική του πρωτο­βουλία συντηρουσε καθημερινά τρεις χιλιάδες άνθρώπους πού είχαν άνάγκη, καί άργότερα ώς Πα­

τριάρχης Κωνσταντινουπόλεως έπτά χιλιάδες, τούς οποίους ύπη- ρετουσε καί ο ίδιος. Πούλησε μέχρι καί τά άντικείμενα του Έπισκοπικοΰ Μεγάρου καί κατήργησε τά έπίση- μα δειπνα, γιά νά ύποστηρίξει τούς πεινασμένους.

Διανύοντας νοερά τή χρονική άπόσταση τών χιλίων έπτακοσίων χρόνων πού μάς χωρίζει άπό τήν

έποχή τών Τ ρ ι ώ ν Ι ε ρ α ρ χ ώ ν δ ι α π ι σ τ ώ ­νουμε πώς αύτή παρου­σίαζε έντο­να χαρακτη­ριστικά πα- ρ α κ μ η ς : οικονομικής,

κοινωνικής καί ήθικης. Οί πλούσι­οι είχαν συγκεντρώσει στά χέρια τους τό χρημα, οί φτωχοί πλήθαιναν, τόσο ώστε νά έπανισχύσει ή δυνα­τότητα πώλησης παιδιών πού προ­ηγουμένως είχε άπαγορευθει. Οί άδύνατοι άμείβονταν πενιχρά καί μέ δυσκολία άποκτουσαν τά άπαραί- τητα γιά τή διατήρηση στή ζωή, ή φορολογία είχε αύξηθει ύπερβολικά, ισχυε μόνο γιά τούς φτωχούς καί ή είσπραξή της γινόταν μέ πρωτοφανη σκληρότητα. Τά μέτρα τών αύτο- κρατόρων κρίνονταν άνεπαρκη καί άτελέσφορα, οί έπιθέσεις τών βαρ­

Ο Π Ο Ι Μ Η Ν -# 8

βάρων δυσχέραιναν τήν κατάσταση καί οί αιρέσεις, οί φατρίες καί οί δι­αιρέσεις σπάρασσαν τήν αύτοκρα- τορία. Έ τσι μία κατάσταση έκτα­κτης άνάγκης κατέληγε νά είναι τρόπος ζωης.

Σέ αύτές τίς συνθήκες οί Τρείς Ιεράρχες δίνουν τό αίμα τους καί τή ζωή τους, θλίβονται, άλλά δέν πα­ραιτούνται. Οί ίδιοι έχουν έπιλύσει τό θεμελιώδες πρόβλημα του άνθρώ- που πού είναι τό πρόβλημα του Θεου καί μπορουν καί άντιμετωπί- ζουν δραστικά δλα τά προβλήματα της ζωης. Γι’ αύτούς δέν ύπάρχει άπελπισία καί λύπη, άμφιβολία καί σκοτάδι, γιατί έχουν τόν Θεό πού είναι ό μόνος πού προσφέρει άλη- θινή παρηγοριά, άγκαλιάζει, εύσπλα- χνίζεται καί άποκαθιστα τό δίκιο. Έτσι μέ τό καθαρό τους βλέμμα καί τή δυναμική τους παρουσία γίνον­ται στίς δύσκολες ώρες όδηγοί τών άνθρώπων.

Δυστυχώς σέ δσα συνέβαιναν στήν έποχή τών Τριών Ιεραρχών ύπάρχει διάχυτο ενα άρωμα έπικαι- ρότητας. Οί παρακαταθήκες τους λοιπόν άποκτουν άκόμη μεγαλύτε­ρη σημασία καί άπήχηση σήμερα. Ή πιό σπουδαία τους συμβουλή είναι ή πρόσκληση γιά μία ζωή στήν όποία πίστη καί πράξη συνδέονται άρρηκτα καί ό άνθρωπος έγκατα- λείπεται άπόλυτα στήν άγάπη του Θεου.

Αύτό δέ σημαίνει δτι δέ δοκιμά­ζουμε καί δέ θά δοκιμάσουμε βά­σανα, θλίψεις, τραγωδίες καί πόνους. Καί τά μάτια μας ίσως γεμίζουν δά­κρυα μπροστά στίς συμφορές αύτου του κόσμου. ’Άς άκούσουμε δμως τή γοητευτική φωνή του Μ. Βασιλείου: «Νά είσαι πεπεισμένος πώς άκόμα κι άν μας διαφεύγουν οί λόγοι της Θείας Οικονομίας, δ,τι σχεδιάζεται άπό τό Θεό, δσο έπίπονο κι άν είναι, είναι άποδεκτό, γιατί ό Θεός είναι Άγάπη». Επομένως, άφήνον- τας στό Θεό τίς έγνοιες καί τίς φροντίδες μας, έμπιστευόμενοι στήν άγάπη του τίς δυσκολίες καί τά προβλήματά μας, άρχίζουμε νά με­ταμορφωνόμαστε έσωτερικά, νά νιώθουμε εύγνώμονες γιά τά δώρα του, νά έπιδεικνύουμε στό όνομά Του άλληλεγγύη, έργατικότητα, τρυ­φερότητα καί άγάπη καί νά πο­ρευόμαστε ό καθένας τό δρόμο του μέ άπόλυτη έμπιστοσύνη στό έλεός Του. Έχοντας αύτή τήν προίκα «δε­χόμαστε τήν πεπερασμένη άπογοή- τευση, άλλά ποτέ δέ χάνουμε τήν άτέλειωτη έλπίδα». Γι’ αύτό οί Ιεράρχες, συνεπείς στό Εύαγγέλιο, έναποθέτουν τά πάντα στόν προ­σωπικό άγώνα. Πράγματι είναι πιό άπλό-άν καί δύσκολο- άντί νά άπελ- πιζόμαστε γιά δ,τι γύρω μας είναι ένοχλητικό, δυσάρεστο ή θλιβερό, άντί άπλώς νά έλπίζουμε σέ ενα κα­λύτερο αύριο, άντί νά περιμένουμε

— 9 ·- Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

άπό τούς άλλους νά βελτιώσουν τήν πραγματικότητά μας, νά μεταστρέ­ψουμε μόνο εναν ό καθένας μας, τόν έαυτό του. Επισημαίνει κάπου στά γραπτά του ό Ιωάννης ό Χρυσό­στομος: Φτάνει ενας άνδρας μέ θεϊ­κό ζήλο νά διορθώσει όλόκληρο πλήθος καί μάλιστα τήν οικουμένη. Οί Τρεις Ιεράρχες δείχνουν αισιό­δοξη έμπιστοσύνη στό μέλλον του άνθρώπου. «Παρά τή βαθιά της άλλοτρίωση καί πτώση ή άνθρώπι- νη φύση δέν επαψε νά είναι φορέ­ας του Θεου καί άρα στήν ούσία της καλή», άναφέρει ό Γ ρηγόριος. «Γι’ αύτό ό καθένας μπορει νά έλπίζει γιά τόν έαυτό του σ’ όποιοδήποτε έπί- πεδο κι άν βρίσκεται. Τό ίδιο καί γιά κάθε άλλον. Ό καθένας εχει τή δυ­νατότητα μεταστροφής, έπιστροφής στό « άρχαιον κάλλος ». 'Όλα άρχί- ζουν άπό τό πρόσωπο του άνθρώ­που. Άν προσπαθεί νά άγαπά τό

Θεό, τότε λειτουργούν σωστά καί οί ύπόλοιπες άγάπες. Ή άγάπη έν προ- κειμένω στό μαθητή, στή γνώση, στό συνάνθρωπο. Ή άγάπη πρός τό Θεό εχει μεταμορφωτική δύναμη καί όλοι τήν αισθάνονται. Γι’ αύτό καί παιδεία χωρισμένη άπ’ τήν άγάπη είναι τραγική ματαιοπονία.

Ή τεράστια προσφορά λοιπόν των Τριών Μεγάλων Πατέρων τής Εκκλησίας συνοψίζεται στό μήνυ­μα τής Αγάπης. Οί ίδιοι μέ τό πα­ράδειγμά τους είναι πρωτοπόροι στήν έμπρακτη φανέρωσή της μέσα στόν κόσμο. Γιά μάς όμως ό δρόμος τής άγάπης συχνά είναι δύσβατος καί τά μονοπάτια του τραχιά, όπως ό δρόμος τής Αρετής του Η ρά­κλειου μύθου, γιατί προϋποθέτει προσωπικές θυσίες καί συνεχή άγώ- να γιά αύτοβελτίωση. Είναι όμως μονόδρομος. Ιδού πώς χαράσσει τόν δρόμο αύτό, ό Άγιος Γ ρηγόριος ό Θεολόγος:

«Καδαρδηκα, δεΓ πρώτον, εΐτα mSapai

Σοφισδη,αι καί οϋτω σοφίαοα

( Γενέσ!>« 'ψ ύ ς καί φ ωτίσαι ΥΥΐσαι θεού καί προσαγαγεΐν άλλους

Ανιασθηκαι καί άγιασαι...

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ.

O Π Ο Ι Μ Η Ν 10

S T*

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΝΕΟ ΣΤΝΑΞΑΡΙΣΤΗ

c t fο άγ ιος

Υό λαμπρό αύτό άστρο της Εκκλησίας ανέτειλε στήν Ανατολή, στήν πόλη Νίσιβη της Μεσοποταμίας, περί τό 306. Νέος ήταν ακόμη οταν ο πατέρας του - ο οποίος ήταν ιερέας των ειδω- λων - τόν εδιωξε από τήν οικογενειακή κατοικία έξαιτίας της συμπα-

θείας του γιά τήν χριστιανική θρησκεία. Τόν δέχθηκε τότε ο άγιος έπί- σκοπος Ιάκωβος (13 Ίαν.), ο οποίος τόν δίδαξε τήν αγάπη γιά τήν αρε­τή καί τήν αδιάλειπτη μελέτη τοΰ λόγου τοΰ Θεοΰ. Ή μελέτη της Αγίας Γραφης αναψε μέσα του φλόγα πού τόν εκανε νά καταφρονήσει τά αγα­θά καί τίς μέριμνες τοΰ κόσμου, γιά νά ύψώσει τήν ψυχή του πρός τήν απόλαυση των ούρανίων αγαδων. Ή πίστη καί ή έμπιστοσύνη του στόν Θεό, ακλόνητες σάν τό όρος Σιων, τόν οδήγησαν νά ασπασδεί εναν θαυ­μαστό τρόπο ζωης. Διέθετε τέτοια καθαρότητα σωματος καί ψυχης, ώστε ύπερέβαινε τά ορια της ανθρώπινης φύσης καί τοΰ έπέτρεπε νά κυβερνά ωσάν βασιλέας σέ ολες τίς κινήσεις της ψυχης του, μή αφήνοντας ρυ­παρό λογισμό νά αναφανεί στόν ορίζοντα τοΰ νοΰ. Στό τέλος της ζωης του, αναγνώριζε οτι δέν είχε πεί κακό λόγο γιά κανένα, οΰτε αφήσει νά ξεφύγει από τό στόμα του μάταιη κουβέντα.

Απογυμνωμένος από τά πάντα, οπως οι Απόστολοι, αγωνιζόμενος τήν ήμέρα κατά της πείνας καί τήν νύχτα κατά τοΰ ΰπνου, ένδύοντας τίς

■ · I

β

11 Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

<ο>. Δ Ι Α Β Α Ζ Ο Ν Τ Α Σ

πράξεις καί τούς λόγους του μέ τήν αγια ταπείνωση τοΰ Χριστού, ελα- 6ε από τόν Θεό τό χάρισμα της κα- τανύξεως καί των αδιάλειπτων δακρύων σέ τέτοιο βαθμό, ώστε κα­ταλαμβάνει στήν χορεία των άγίων τήν προνομιακή δέση τοΰ «διδα­σκάλου της κατανύξεως». Άπό δαΰμα, γνωστό μονάχα σέ οσους προσφέρουν ολη τήν ύπαρξή τους δυσία στόν Κύριο, οί οφθαλμοί του είχαν μεταμορφωθεί σέ δυό αένα­ες πηγές δακρύων. Γιά πολλά χρό­νια, ούδέ μιά στιγμή της ημέρας η της νύχτας αύτά τά φωτοβόλα νερά, τά καθαρτήρια καί άγιαστι- κά, αύτό τό δεύτερο βάπτισμα των δακρύων, δέν επαυσαν νά τρέχουν από τά μάτια του, μετατρέποντας τό πρόσωπό του σέ ακηλίδωτο καδρέπτη πού αντανακλοΰσε τήν παρουσία τοΰ Θεοΰ. Θρηνοΰσε αδιάκοπα τά άμαρτήματά του η τά άμαρτήματα των άλλων καί καμ- μιά φορά, οταν αναλογιζόταν τά οσα θαυμαστά επραξε ο Θεός γιά μας τούς ανθρώπους, τά δάκρυά του μεταβάλλονταν σέ δάκρυα χαρας. Σάν ενας θαυμαστός κύ­κλος, οπου δέν μποροΰσες νά ξε­χωρίσεις αρχή καί τέλος, οί στε­ναγμοί του γεννοΰσαν μέσα του τά δάκρυα, τά δάκρυα γεννοΰσαν τήν προσευχή, η προσευχή τό κή­ρυγμα, πού κι αύτό ακόμη τό διέ-

κοπτε νέος θρηνος. Διαβάζοντας τούς θαυμάσιους λόγους του περί κατανύξεως η τίς τόσο ρεαλιστικές περιγραφές του γιά τήν Δευτέρα Παρουσία, ακόμη καί οί πιό σκλη­ρόκαρδοι δέν μένουν ασυγκίνητοι. Έ πί γενεές γενεων, εως τίς ημέρες μας, η ανάγνωση των εργων τοΰ άγίου Έφραίμ φέρνει δάκρυα στά μάτια, ανοίγοντας στούς άμαρ- τωλούς τήν οδό της μετανοίας καί της μεταστροφης.

Λίγο μετά τό αγιο Βάπτισμά του - ήταν τότε περίπου είκοσι έτων - ο Έφραίμ έγκατέλειψε τήν σύγ­χυση της πόλης καί αποτραβήχ- θηκε στήν ερημο γιά νά συνομι­λήσει μέ τόν Θεό στήν ησυχία καί νά ζήσει συντροφιά μέ τούς αγγέ­λους. Πήγαινε από τόπο σέ τόπο, έλεύθερος από κάθε δεσμό οπου τόν οδηγοΰσε τό Άγιο Πνεΰμα, γιά ωφέλεια δική του καί των αδελφων. Μετέβη στήν πόλη Έδεσσα γιά προσκύνημα, αναζητώντας εναν αγιο άνθρωπο στόν οποίο θά μπο- ροΰσε νά ύποταγεί καί νά ζήσει ώς μοναχός. Συναντώντας στόν δρό­μο του μιά πόρνη, προσποιήθηκε οτι αποδέχεται τίς προτάσεις της καί λέγοντάς της νά τόν ακολου­θήσει, τήν οδήγησε στήν κεντρική πλατεία, αντί νά αναζητήσει ενα μέρος απόμερο, κατάλληλο γιά τήν άμαρτία. Ή πόρνη τοΰ είπε: «Για­

Π Ο Ι Μ Η Ν -· 12

τί μέ έφερες έδω; Δέν ντρέπεσαι νά έκτεθεΐς στά βλέμματα των ανθρώ­πων; ». Ό άγιος αποκρίθηκε: «Δυ­στυχισμένη, σέ φοβίζει τό βλέμμα των ανθρώπων. Δέν φοβασαι τό βλέμμα του Θεου πού βλέπει τά πάντα καί πού θά κρίνει στήν έσχατη ημέρα τίς πράξεις καί τίς πιό κρύφιες σκέψεις μας;». Φοβι­σμένη η γυναίκα μετανόησε καί αφέθηκε νά οδηγηθεΐ σέ μέρος κατάλληλο γιά τήν σωτηρία της.

Ύστερα από μερικά χρόνια στήν Έδεσσα ο άγιος Έφραίμ αναχώ­ρησε ξανά γιά τήν έρημο. Είχε ακούσει νά έπαινουν τίς αρετές του Μεγάλου Βασιλείου καί ο Θεός του αποκάλυψε σέ όραμα δτι ο έπί- σκοπος Καισαρείας έμοιαζε μέ πύ­ρινη στήλη πού ένωνε τήν γή μέ τόν ουρανό. Χωρίς αργοπορία ο Έφραίμ ξεκίνησε γιά τήν Καππα­δοκία. έφθασε στήν Καισάρεια τήν ήμέρα των Θεοφανείων καί είσήλθε στόν ναό τήν στιγμή πού τελουνταν ή θεία Λειτουργία. Μολονότι δέν καταλάβαινε ελληνικά, τόν έπιασε θαυμασμός βλέποντας τόν μεγάλο ιεράρχη νά κηρύττει, γιατί έβλεπε ένα λευκό περιστέρι καθισμένο στόν ώμο του, νά του ψιθυρίζει στό αυτί θεϊκά λόγια. Τό Ιδιο αυτό πε­ριστέρι αποκάλυψε στόν Μέγα Βασίλειο τήν παρουσία ανάμεσα στό πλήθος του ταπεινου Σύρου

ασκητή. Έστειλε νά τόν βρουν, συ­νομίλησε μαζί του στό βάθος του ίεροΰ καί απαντώντας στό αίτημά του, ο Θεός παραχώρησε νά αρχί­σει ξαφνικά ο Έφραίμ νά μιλα Ελληνικά, σάν νά ήταν ή μητρική του γλώσσα. Κατόπιν ο Βασίλειος χειροτόνησε τόν Έφραίμ διάκονο καί τόν άφησε νά έπιστρέψει στήν πατρίδα του.

Τήν έποχή έκείνη άρχισε μακρά σειρά πολέμων μεταξύ βυζαντινων καί Περσων (από τό 338 μέχρι τό 387), καθώς καί ανελέητοι διωγμοί των χριστιανων σέ δλη τήν Περσία, έπειδή θεωρουνταν σύμμαχοι των Ρωμαίων. Μαθαίνοντας στήν έρη-

13 O Π Ο Ι Μ Η Ν

Δ Ι Α Β Α Ζ Ο Ν Τ Α Σ

μο τά βάσανα των αδελφων του, ο αγιος Έφραίμ έπέστρεψε στήν Νί- σιβη γιά νά τούς συνδράμει μέ τά εργα του καί μέ τούς λόγους του. Όταν ήταν μικρός τοΰ είχε αποκαλυφθεί η κλήση στήν οποία τόν καλοΰσε ο Θεός, βλέποντας σέ οραμα νά φύεται από τό στόμα του ενα μεγάλο αμπέλι πού γέμισε ολόκληρη τήν γη. Ό λα τά πουλιά τοΰ ούρανοΰ ερχον- ταν νά καθήσουν πάνω του καί νά χορτάσουν από τούς καρπούς του καί οσο αύτά τσιμπολογοΰσαν τίς ρωγες τόσο περισσότερο αύτό γέμι­ζε σταφύλια. Ή χάρη τοΰ άγίου Πνεύματος τόν πληροΰσε τόσο αφθο­να, ώστε οταν απευθυνόταν στόν λαό, η γλωσσα του δέν προλάβαινε νά προφέρει τίς ούράνιες σκέψεις πού τοΰ ένέπνεε ο Θεός καί εμοι- αζε νά τραυλίζει. Γι’ αύτό απηύθυνε στόν Θεό αύτήν τήν ασυνήθιστη προσευχή: «Συγκράτησε, Κύριε, τά κύματα της χάριτός σου!».

Ό ταν δέν ήταν απασχολημένος μέ τήν διδασκαλία γιά τήν στερέω­ση της πίστεως εναντι των ειδωλολατρων καί των αίρετικων, εθετε τόν εαυτό του ταπεινά στήν ύπηρεσία ολων, ώς αληθινός διάκονος, μι­μούμενος τόν Χριστό, ο οποίος εγινε «δοΰλος» μας. Άπό ταπείνωση λοιπόν αρνιόταν πάντα νά ανέλθει στόν βαθμό τοΰ πρεσβυτέρου. Οί αρετές του, η προσευχή του, οί καρποί της θεωρίας καί της μελέτης, ολα τά χαρίσματα πού τοΰ παρείχε ο Θεός δέν τά κρατοΰσε γιά τόν εαυ-

Ο Π Ο Ι Μ Η Ν -· 14

τό του, αλλά μέ αύτά κοσμούσε τήν Εκκλησία, τήν Νύμφη τοΰ Χρι­στού, ωσάν μέ διάδημα χρυσό μέ πολύτιμους λίθους. Ό ταν οί Πέρ- σες πολιόρκησαν τήν Νίσιβη (338), η πόλη σώθηκε χάρη στήν προ­σευχή τοΰ Έφραίμ καί τοΰ άγίου Ιακώβου (13 Ίαν.). Όμως, ύστερα από διαδοχικούς πολέμους, πα­ραδόθηκε τελικά στόν σκληρό ηγε­μόνα των Περσων τό 363. Άρνού- μενος νά ζήσει ύπό τήν κυριρχία των ειδωλολατρων, ο άγιος Έφραίμ καί πολλοί άλλοι χριστιανοί έφυ­γαν τότε γιά τήν Έδεσσα. Έκεΐ πέ- ρασε τά δέκα τελευταία χρόνια τοΰ βίου του συνεχίζοντας τό έργο τής Ερμηνευτικής Σχολής, πού είχε ιδρύσει στήν Νίσιβη ο άγιος Ιάκωβος, διδάσκοντας στήν Σχο­λή τής Έδεσσας πού έφτασε νά επονομάζεται «Σχολή των Περσων». Έκεΐ συνέταξε τό με­γαλύτερο μέρος των θαυμαστών έργων του, όπου η γνώση του γιά τόν Θεό καί τά αγια δόγματα ενδύεται τήν υπέροχη στολή μιας ασύγκριτης ποιητικής γλώσσας. Λέγεται ότι συνέθεσε στά συρια- κά περισσότερους από τρία εκα­τομμύρια στίχους: ερμηνείες στά περισσότερα βιβλία τής Αγίας Γραφής, συγγράματα κατά των αιρέσεων, υμνους στόν Παράδεισο,

στήν Παρθενία, στήν Πίστη, στά μεγάλα μυστήρια τής Σωτηρίας καί στίς μεγάλες εορτές τοΰ έτους. Μεγάλο μέρος από αύτούς τούς υμνους ενσωματώθηκε στήν σύν­θεση των λειτουργικων βιβλίων τής συριακής Εκκλησίας, εξ ού η επωνυμία του « Λύρα τοΰ Άγίου Πνεύματος» καί «Οικουμενικός Διδάσκαλος». Πολλά αλλα συγ- γράμματά του παραδόθηκαν μέ τό όνομά του στά ελληνικά. Άφοροΰν κυρίως τήν συντριβή τής καρδίας, τήν ασκηση καί τίς μοναχικές αρε­τές.

Ό αγιος Έφραίμ οργάνωσε τήν κοινωνική περίθαλψη τής πόλης τόν καιρό τοΰ λιμοΰ, τό 372, καί παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Θεό τό 373, περιστοιχιζόμενος από με­γάλο αριθμό μοναχων καί ασκητων πού αφησαν σκήτες, ερήμους καί σπήλαια γιά νά παρευρεθοΰν στίς τελευταίες του στιγμές. Τούς αφη- σε μιά συγκινητική Διαθήκη, πλή­ρη ταπεινώσεως καί κατανύξεως, στήν οποία ζητάει ικετευτικά από όλους όσοι τόν αγαποΰν νά μήν τόν τιμήσουν μέ λαμπρή κηδεία, αλλά νά αποθέσουν τό σωμα του στήν τάφρο τήν προορισμένη γιά τούς ξένους καί νά τοΰ προσφέρουν αντί γιά λουλούδια καί αρώματα, τό στήριγμα των προσευχων τους.

15 O ΠΟΙΜ

Μ Ι Α ψ ω Τ Θ Ι Ν Η

Κ Α Ι Α Ν 6 1 Ι Τ Η Λ Η Μ Ο Ρ φ Η

Ακόμη, ενα αξιόλογο εργο μας προσέφερε ή επιστημονική γραφίδα τοΰ Δρ. Θ. καί Άναπληρωτοϋ Καθη- γητοϋ κ. Σωτηρίου Μπαλατσούκα. Πρόκειται γιά τό βιβλίο μέ τόν τίτλο «ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ. Μητροπολίτης Τρίκ- κης καί Σταγών (1907-1970). Βίος καί πνευματικές παρακαταθήκες». Ό συγγραφεύς μέ ενάργεια μας σκια­γραφεί τή μαρτυρική πορεία μιας φω- τεινης καί πνευματικής προσωπικό­τητας, μέ πλούσιο εργο.

Τό βιβλίο πού εχει 366 σελίδες βα­σίζεται σέ μιά σημαντική βιβλιογραφία καί άποτελεΐται από δύο κεφάλαια μέ αρκετές ενότητες τό καθένα. Στό τέλος δέ τοΰ Τόμου παρατίθεται ενα π α ­ράρτημα μέ ανέκδοτες χειρόγραφες επι­στολές, άνέκδοτο άρχειακό ύλικό καί σπάνιες φωτογραφίες, πού αφοροΰν τή ζωή τοΰ άγωνιστοΰ Ιεράρχου. Τό πρώτο κεφάλαιο μέ τόν τίτλο «ΒΙΟΣ» άναφέρεται στήν καταγωγή τοΰ άει- μνήστου Ιεράρχου, τήν αρχιερατική του διακονία στή Λημνο, τή μετάθεση του στή Μητρόπολη Τρίκκης καί Σταγών, τήν άνασύνταξη τοΰ Μοναχισμοΰ τών Αγίων Μετεώρων καί άλλων Μονών της επαρχίας του, τό νόμο γιά τήν άνα- γνώριση τών Μετεώρων ώς ίεροΰ χώ­ρου, τή μέριμνά του γιά τά κειμήλια, τήν προσέλευση κοντά του πάρα πολλών λαμπρών κληρικών, τήν τε-

Τοϋ Άρχιμ. Ιακώβου Καραμούζη

λευτή-διαθήκη του καί τό συγγραφικό του εργο.

Ό μακαριστός Διονύσιος γεννή- θηκε τό 1907 στό Άβτζιλάρ (Κυνηγοί) Άδραμυττίου της Μικράς Άσίας. Έ χον­τας άφήσει στά ίερά καί ποτισμένα μέ πολύ αίμα χώματα τών άλησμόνητων καί άξέχαστων πατρίδων τούς γονεΐς του καί τίς δύο άδελφές του, άφοΰ κα- τακρεουργήθηκαν κυριολεκτικά κατά τή Μικρασιατική καταστροφή, ηλθε στό νησί μας στή Στύψη της Λέσβου, όπου παρακολούθησε τό Δημοτικό Σχολείο. Ό πόθος του καί άγάπη του γιά τό Θεό τόν οδήγησε άρχικά μονα­χό στό 'Άγιο Ό ρος καί συγκεκριμένα στήν Ιερά Μονή της Μεγίστης Λαύρας, όπου εμόνασε γιά δέκα χρόνια (σελ. 23).

Μετά άπό πλούσιες πνευματικές εμπειρίες πού τρύγισε στή Μονή της μετανοίας του, άφοσιωμένος στή με­λέτη καί τήν προσευχή, πού τόν άνέ- βαζαν συνεχώς σέ πνευματικούς ορί­ζοντες, τή φοίτησή του στήν Άθωνιά- δα Σχολή καί τή Σχολή της Χάλκης, όπου χειροτονήθηκε Διάκονος καί Πρεσβύτερος, ηλθε στή Μητρόπολη Μηθύμνης ώς ιεροκήρυκας καί ηγού­μενος της Ίεράς Μονης Λειμώνος κατά τά ετη (1941-1942). Τόν Αΰγουστο, όμως, τοΰ 1942 τόν συλλαμβάνουν αιχμάλωτο οί Γερμανοί, επειδή περιέ-

Ο Π Ο Ι Μ Η Ν 16

θαλπε Βρετανούς στρατιώτες, τόν βα­σανίζουν φρικτά καί τόν οδηγοΰν άρχικά στίς ποινικές φυλακές της Μυτιλήνης καί άπό εκεΐ στό στρατό­πεδο Παύλου Μελά της Θεσσαλονίκης καί εν συνεχεία, γιά τρία χρόνια, στά φρικτά Γερμανικά στρατόπεδα Στόουν καί Μπράουν (σελ. 25), όπου ύπέστη βασανιστήρια μάρτυ- ρος καί εφθασε «πλειστάκις παρα- πλησίον τοΰ θανάτου (σελ. 26).

Στόν εγκλεισμό του τή Θεσσαλονίκη ο Διονύσιος, όπως, πάντα στό υψος του!Γενναίος στό σώμα καί τήν ψυχή. Μιά σπάνια μορφή αγιο­σύνης καί άνθρω- πιάς. Ή κακομοιριά π ού ύπηρχε μέσα στίς φυλακές είναι άνευ προηγουμένου.Φοβερή εικόνα ο θά­λαμος τών άνηλίκων η καλύτερα ο θά­λαμος τών σκελετωμένων παιδιών, πού πέθαιναν άπό τήν πείνα καί τήν ψώρα. Έκεΐ ο Διονύσιος δέν μποροΰσε ν ’ άντέξει σ’ αύτό τό τραγικό σκηνικό. Μέ δική του πρωτοβουλία συγκεν­τρώνει χρήματα άπό τούς χριστιανούς καί άποφυλακίζονται πολλά παιδιά. Στό πρόσωπο του άρχίζει νά φαίνεται ελπίδα καί παρηγοριά. Κινεΐ γη καί ούρανό, γράφει συνέχεια παρακλητικές σέ εντονο υψος καί ζητά κάθε δυνα­τή βοήθεια γιά τούς πεινασμένους καί ψωριασμένους κρατουμένους (σελ. 27).

Ταυτόχρονα εφιστοΰσε στούς συγ-

κρατούμενούς του, μέ διάκριση πάν­τοτε, νά ελπίζουν, νά προσεύχονται καί νά πιστεύουν στό Χριστό, κοινωνώντας τους τό Σώμα καί τό Αίμα τοΰ Κυρί­ου μας, χωρίς πολλές νηστείες λόγω τών ίδιατέρων συνθηκών (σελ. 28).

’Άν καί ο Μητροπολίτης Θεσσα­λονίκης τόν άπάλλαξε άπό τή μετά­

βασή του στά κατα- ναγκαστικά εργα της Γερμανίας, εκεΐνος δέν δέχεται επ’ ούδε- νί λόγω αύτή τή χάρη, λέγοντας ότι δέν μπορεΐ νά εγκα- ταλείψει τό ποίμνιό του, διότι αύτή τή στιγμή είναι πού τόν εχει περισσότερο άνάγκη, μέ άποτέλε- σμα νά άκολουθήσει τελικά αύτό στά στρατόπεδα τοΰ αϊ- σχους καί της ντρο- πης, γιά τήν άνθρω- πότητα.

Μετά τήν άπελευθέρωση καί τήν επιστροφή του στήν Ελλάδα διακό- νησε άκούραστα στή Μυτιλήνη, τήν Εύρυτανία, τή Ναύπακτο καί τήν Κύ­προ, όπου οργάνωσε τήν Ιερατική σχο­λή «Απόστολος Βαρνάβας» (σελ. 29).

Τό 1951, χωρίς νά τό επιδιώξει, εκλέγεται Μ ητροπολίτης Λήμνου. Ύπακούωντας στή φωνή της Έκκλη- σίας, άναλαμβάνει τή διαποίμανση τοΰ άκριτικοΰ νησιοΰ, παίρνοντας μαζί του δύο άδάμαντες σέ όλα, τούς άρχι- μανδρΐτες π. Θεολόγο Πασχαλίδη καί π. Πολύκαρπο Βαγενά, μετέπειτα Μη­τροπολίτες Λαρίσης καί Κερκύρας άντιστοίχως (σελ. 31). Έκεΐ άναλώθη-

17 Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

κε κυριολεκτικά, προκειμένου νά θε­ραπεύσει τίς πνευματικές καί ύλικές άνάγκες τοΰ ποιμνίου του. Ό ίδιος καί οί καλοί συνεργάτες του διακρινόταν γιά τή λιτότητα, τήν ταπείνωση, τήν άσκητικότητα καί τόν ευαγγελικό τρό­πο ζωης. Τό ΈπισκοπεΙο είχε καταστεί άληθινό «Μοναστήρι», σάν τόπος άσκήσεως καί προσευχης« «Άδελφό- τητα», σάν τόπος άγάπης καί άδελ- φοσύνης, «Φροντιστήριο», σάν τόπος ποιμνατικης ιεραποστολικής εκπαι- δεύσεως (σελ. 32-33).

Καθημερινά ό άείμνηστος Ίεράρ- χης, εντρυφοΰσε στά κείμενα της Άγίας Γραφης καί μελετοΰσε τούς Αγίους Πατέρες, άλλά τήν πρώτη θέση κατείχε τό ίερό Ευαγγέλιο, τό όποίο δέν επεφτε άπό τά χέρια του καί ποτέ δέν τό χόρταινε. Ό σο τό διά­βαζε, τόσο καί περισσότερο τό άγα- ποΰσε. Η τα ν γιά εκείνον χρυσωρυχείο, πού όσο πιό βαθιά εσκαβε, τόσο καί περισσότερο χρυσάφι εβρισκε, πού αν τοΰ ελειπε, εύκολα θά βυθιζόταν στήν άπελπισία (σελ. 33).

Στίς 3, όμως, Φεβρουαρίου 1959 εκλέγεται Μητροπολίτης Τρίκκης καί Σταγων. Τή στιγμή πού ή Λημνος θρη­νεί γιά τή μετάθεσή του τά Τρίκαλα χαίρονται γιά τόν ύπεράξιο Μητροπο­λίτη τους Διονύσιο, πού δοκιμάστηκε τόσο σκληρά στή φυλακή, τά στρατό­πεδα καί τά βασανιστήρια καί πού δέν φοβήθηκε τελικά ούτε τόν θάνατο, πού τόν άπειλοΰσε κάθε στιγμή. Τά Τρίκαλα μέ τήν παρουσία του ζοΰν ήμέρες λαμ­πρές καί δόξης. Ή Μητρόπολη στήν περίοδό του εφθασε στό άποκορύ- φωμα της πνευματικης ανθησης (σελ. 35-36).

Τά τίμια καί ευλογημένα χέρια του

άνέδειξαν ευλαβέστατους ίερείς μέ φόβο Θεοΰ καί συναίσθηση τοΰ ύψη- λοΰ πνευματικοΰ ύπουργήματος. Τό ποιμαντικό του εργο πλούσιο, πολυ­ποίκιλο καί πολυσχιδές. Οί συνεργάτες του κληρικοί, πού έκλύσθηκαν άπό τή φωτεινή του μορφή καί τόν βοη- θοΰσαν στήν σταυροαναστάσιμη άρχιε- ρατική του πάρα πολλοί! Οί δέ π ε ­ρισσότεροι εξ αυτων επιστήμονες καί προσοντοΰχοι. Τό Έ πισκοπείο καί εδω ήταν μεταλαμπάδευση της ζωης τοΰ Έπισκοπείου της Λήμνου. Πραγ­ματικό «Μοναστήρι» μέ τίς άρχές τοΰ κοινοβίου! (σελ. 36-38).

Ιδιαιτέρως δέ μερίμνησε γιά τά 'Άγια Μετέωρα άλλά καί γιά τά αλλα μοναστήρια της επαρχίας του. Ό ταν ήλθε στά Τρίκαλα οί ποτισμένοι άπό τά δάκρυα της καθάρσεως καί μετα- νοίας βράχοι των Μετεώρων, ήταν σέ αθλια κατάσταση. Μοναστήρια εγκα- ταλελειμμένα καί ερειπωμένα άπό κάθε αποψη. Χωρίς ύπερβολή πλήρη πνευματική καί ύλική άποσύνθεση! Ό Διονύσιος, λοιπόν, μπροστά σ’ αύτό τό θλιβερό θέαμα, εφοδιασμένος καί μέ τίς εμπειρίες τοΰ Άγίου ’Όρους, πού ούτε στιγμή δέν επαυσε νά ζεί μέ αύτές μέ­χρι τό τέλος της ζωης του, άγωνίστη- κε μέ όλες του τίς δυνάμεις γιά τήν άναδιοργάνωση καί άναβίωση των Ίερων Μονων καί τόν επανατοχιασμό τους στά ύγιη πλαίσια, ετσι, όπως άκριβως θέλει τόν μοναχισμό τό Όρθό- δοξο ήσυχαστικό καί άσκητικό πνεΰμα της Έκκλησιας μας, διότι τά μονα­στήρια των Μετεώρων ήταν παλαί- στρες, όπου άμέτρητοι άγωνιστές της εύσεβείας άγάπησαν τόν άγώνα τόν καλό. Ύπηρξαν σχολεία προσευχης καί θείας διακονίας. Τόποι άγιασμοΰ μέ κό­

Ο Π Ο Ι Μ Η Ν 18

πους, νηστείες καί δάκρυα. Κυψέλες πνευματικές. ’Εργαστήρια αγιότητας καί εύποιΐας. Φάροι άκτινοβολώτας τό φως τοΰ Χριστού πολύ πέρα άπό τή Θεσσαλία (σ. 41).

’Άλλωστε δέν είναι τυχαίο τό γε­γονός ότι οί συνεργάτες του καί οί υποτακτικοί του π . Αιμιλιανός Βα- φείδης, π. Αλέξιος Μαντζίρης καί π. Πολύκαρπος Βαγενας εγιναν πατέρες πολλων τέκνων, στήριξαν τόν μοναχι­σμό στά Τρίκαλα καί άργότερα στούς τόπους της διακονίας τους καί ίδρυ­σαν καί επάνδρωσαν μοναστήρια στά Μετέωρα, στό 'Άγιον ’Όρος, τήν Όρμύ- λια, τή Νότια Γαλλία, τήν Κέρκυρα καί άλλοΰ, τά οποία φέρουν περισσότερο η λιγότερο τήν άνεπιτήδευτο, τή γεν­ναιότητά τους στούς κόπους, τήν άνοιχτοσύνη καί τήν ταπεινή άγάπη (σελ. 72).

Ή συμβολή, όμως, τοΰ άειμνήστου Διονυσίου στόν καθόλου ορθόδοξο μοναχισμό της εποχης του υπηρξε Ιδι­αίτερη σημαντική καί μέ τήν εκδοση του τεράστιου τόμου «Ανατολικός ’Ορθόδοξος Μοναχισμός», σέ μιά επο­χή πού δέν είχαν άκόμη κυκλοφορήσει πατερικές εκδόσεις. Ή συλλογή αύτή υπηρξε τό προσφιλές εντρύφημα των τότε νέων μοναχων καί των εραστων της ισάγγελης πολιτείας (σ. 73), άπο- τελώντας άνάμεσα στό σπουδαίο καί πλούσιο συγγραφικό του εργο κεντρι­κή θέση.

Ή πολυσχιδής προσωπικότητα τοΰ άοιδίμου Διονυσίου φεύγοντας άπό αύτόν τόν κόσμο στίς άρχές τοΰ 1970, μετά άπό τούς πόνους καί τή δο­κιμασία της άνίατης άσθένειας, τήν οποία άντιμετώπισε μέ υποδειγματική υπομονή καί καρτερία, όπως καί τό

μαρτύριό του στά Γερμανικά στρατό­πεδα δέν άφησε μόνο μιά σπουδαία καί μεγάλη παρακαταθήκη άλλά καί μιά σημαντική ιδιόχειρη διαθήκη, η οποία άποπνέει τή ζείδωρη αΰρα καί τό άρω­μα της γνήσιας ορθόδοξης άσκησης - πνευματικότητας καί δείχνει, γιά μιά άκόμη φορά, τίς εσώτερες υψηλές άναζητήσεις, μέ άγιογραφικές καί άγιο- πατερικές προεκτάσεις, πού δηλώνουν τήν άγάπη του γιά τό Χριστό καί τόν παράδεισο (σελ. 78).

Στό δεύτερο κεφάλαιο μέ τόν τίτ­λο «Πνευματικές παρακαταθήκες» ο συγγραφέας μέ τρόπο γλαφυρά, ζων­τανό καί άκρως παραστατικό μας π α ­ρουσιάζει τή μεγάλη πνευματική μορ­φή τοΰ Διονυσίου μέσα άπό άνέκδοτα- άδημοσίευτα άρχεία- πηγές. Θαυμά­ζουμε ετσι τό άνύστακτο ενδιαφέρον τοΰ Διονυσίου γιά τόν Ορθόδοξο Μο­ναχισμό, δηλαδή τίς νουθεσίες του πρός τούς μοναχούς, τίς προτάσεις του γιά τήν άνασύσταση - άναπροσαρμο- γή τοΰ Ορθοδόξου Μοναχισμοΰ, τίς σχέσεις του μέ εξέχουσες πνευματικές μορφές, τή συμβολή του στήν κοινο- βιακή άναγέννηση τοΰ Άγίου Ό ρους καί τίς πνευματικές του εμπειρίες άπό τή Μεγίστη Λαύρα. Επίσης μας εκπλήσσει καί μας διδάσκει ταυτό­χρονα η άνεπτυγμένη οικολογική του συνείδηση, η φιλοπατρία του, τό με­γάλο θυσιαστικό του πνεΰμα γιά τόν πλησίον άλλά μένουμε καί ενεοί άπό τήν άξιοζήλευτη στάση του μπροστά στόν πολύ πόνο, πού είχε η μαρτυρι­κή του ζωή.

Ό άείμνηστος Διονύσιος σύμφωνος καί εκείνος μέ τήν πατερική παράδο­ση θεωρεί ότι οί μοναχοί καί οί μονα­χές οφείλουν μέ συνέπεια νά τηροΰν

19 Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

τίς τρεΐς βασικές άρετές, δηλαδή τήν άκτημοσύνη, τήν παρθενία καί τήν ύπακοή (σελ. 91), συμβουλεύοντας νά ενδυθοΰν τόν νέο άνθρωπο τοΰ χρι- στιανικοΰ φρονήματος καί της πνευ- ματικης ζωης, τόν άνθρωπο τοΰ κοινοΰ συμφέροντος καί τόν άνθρωπο της τα­πεινοφροσύνης, διότι ή ταπείνωση είναι θεμέλιος λίθος καί ύπόβαθρο της άρετης, μεγίστη άσφάλεια, τεΐχος άρρα- γές, πύργος άκαταμάχητος κατά τόν ιερό Χρυσόστομο (σελ. 92).

Δίνει εμφαση στήν άδιάλειπτη προσευχή καί τή συμμετοχή μέ εύλα- βική κατάνυξη στίς Ιερές Ακολουθίες (σελ. 93), συστήνοντας τήν άγάπη, τήν άφοσίωση στή Μονή καί τήν προθυμία στήν άσκηση, καθώς καί τή συστημα­τική καλλιέργεια καί επιμέλεια τοΰ μο- ναχισκοΰ ιδεώδους. Τονίζει ιδιαίτερα τήν άγάπη πρός τόν πλησίον, τήν άγά- πη μεταξύ τών άνθρώπων, τών μο­ναχών, διότι ο ϊδιος είναι βαθύς γνώ­στης τοΰ άγίου Ίωάννου τοΰ Χρυσο­στόμου, τόν οποΐον παιδιόθεν πολύ άγαποΰσε καί μελετοΰσε - εφάρμοζε στή ζωή του (σελ. 94).

Έπιθυμώντας διακαώς τή μετα­βολή καί μεταμόρφωση τοΰ μοναχικοΰ βίου, σέ βία άγιότητος, εξετάζει μέ πολ­λή διάκριση καί λεπτότητα άκόμη καί είδικότερα θέματα τών μοναχών καί μο­ναχών καί μοναζουσών, γιά νά φέρει ομόνοια στή Μονή (σελ. 95), διότι οΰτε άκτημοσύνη, οΰτε μαρτύριο, οΰτε τί­ποτε άλλο μπορεΐ νά σώσει τό μονα­χό καί τίς μοναχές, εάν δέν ύπάρχει «ή άκρα άγάπη», όπως λέγει ο άγ. Ίω. ο Χρυσόστομος (σελ. 96).

Ό Διονύσιος, μοναχός ο ϊδιος, άγωνιά άδιαλείπτως γιά τήν πνευμα­τική πορεία τοΰ μοναχισμοΰ, πράγμα τό οποΐο φαίνεται καί άπό τήν επι­

κοινωνία του μέ εξέχουσες πνευματι­κές μορφές της εποχης του, ζητώντας τή γνώμη τους, μέσα άπό τήν εμπειρία, τήν οποία βιώνουν οί ϊδιοι ώς μοναχοί. Ζητεΐ, κατόπιν πολλης επίμονης προ- σευχης, τή συμπαράσταση καί τή βοή­θεια προσώπων (π. Γαβριήλ Διονυσιά- τη, π. Φιλόθεο Ζερβάκο καί π. Άμφι- λόχιο Μακρη), τά οποΐα άναλώθηκαν μέ ζηλο ίερό στήν κοινοβιακή ζωή, τήν άσκηση καί τήν καλλιέργεια τοΰ μο- ναχικοΰ ίδεώδους, προκειμένου νά καταθέσουν τίς άπόψεις γιά τήν κα­λύτερη οργάνωση τών Ιερών Μονών τών Μετεώρων. Άκόμη συνδέθηκε μέ τόν Γέροντα Σωφρονίο (Ζαχάρωφ) τοΰ Έσσεξ, τέκνο πνευματικό τοΰ άγίου Σι- λουανοΰ τοΰ Αθωνίτου καί Γέροντας πολλών Μονών (σελ. 100).

Έπίσης όπως ίαταν άλλωστε πολύ φυσικό γιά τό πρόσωπο του, ύπηρξε ένθερμος ύποστηρικτής τοΰ Κοινοβια- κοΰ συστήματος τοΰ Άγίου Ό ρους, προτρέποντας τούς μοναχούς σέ σέ συ­χνή εξομολόγηση καί Θεία Κοινωνία, γιά τήν ενίσχυσή τους στή μάχη τους πρός τόν κοσμοκράτορα τοΰ σκότους, πρός τά πνευματικά της πονηρίας καί τόν καυτηριασμό τών παθών, προτρέ- ποντας συστηματική καί εντονη Μυ- στηριακή ζωή στίς Μονές, καθώς καί τήν ύποχρεωτική συμμετοχή όλων τών μοναχών σέ όλες τίς κοινές άκολουθίες, ή οποία είχε άμεληθεΐ, γεγονός πού τελματώνει τό μοναχισμό καί δέν δίνει εμπνευση γιά προσέλευση νέων στίς μονές (σελ. 105).

Γιά τόν Διονύσιο τελικά, πού έζη- σε σέ όλη του τή ζωή ώς άληθινός μο­ναχός, δηλαδή μέ ύπακοή, άγάπη καί βίωση της εν Χριστώ ζωης άρμόζει τό έξης περιστατικό: 'Ένας νέος ίαλθε καί βρηκε έναν γέροντα άσκητή πού θά

Ο Π Ο Ι Μ Η Ν 20

τοΰ εδίδασκε τό δρόμο της τελειότητος, άλλά ό γέροντας δέν ελεγε λέξη. Οί αλλοι τοΰ εζήτησαν τήν αιτία της σιωπης του. Είμαι, λοιπόν, άνώτερος νά τόν διατάξω; Ό ,τι βλέπει σέ μένα νά τό κάνει κι εκείνος. Άπό τότε ό νέος μι- μήθηκε σέ όλα τόν γέροντα άσκητή καί εμαθε τό νόημα της σιωπης καί της ελεύθερης ύπακοης (σελ. 110).

Άλλά καί ή οικολογική του συ­νείδηση γιά τήν εποχή πού εζησε δέν είναι κάτι μικρό καί άσήμαντο. Ό Διο­νύσιος ώς μοναχός, σκέπτεται καί ενεργεί άντίθετα πρός τό κοσμικό πνεΰμα. Βιώνει τήν εγκράτεια, τήν ολιγάρκεια, τήν ολιγοδεΐα, τήν άκτη- μοσύνη, τήν προσφορά καί τήν ασκη- ση γενικότερα, πέρα άπό τό προσω­πικό του θέλημα, τό ίδιον συμφέρον καί τή δική του βούληση, γιατί τόν δια­κρίνει ή άγάπη καί ό σεβασμός γιά τή διατήρηση της φυσικης ισορροπίας καί αρμονίας. Στόν μοναχό ύπάρχει άντικαταναλωτικό πνεΰμα, πνεΰμα λι- τότητος, γιατί χρησιμοποιεί ό,τι εχει άνάγκη. Ύπάρχει σύζευξη ύλικοΰ καί πνευματικοΰ κόσμου (σελ. 116).

Έπίσης, τό μοναχικό τριβώνιο, τό παραδοσιακό ράσο, γιά τό Διονύσιο γί­νεται τό μέσο της Έθνικης άντιστάσε- ως. Συμμερίζεται τίς θλίψεις καί τούς άγωνες τοΰ Έ θνους κατά τοΰ «βαρ­βάρου εχθροΰ» (σε. 121).

Ό Διονύσιος, όμως, ύπηρξε καί ανθρωπος της πολλης άγάπης. Ό ίδιος βαδίζει στά βήματα των Πατέρων. Δέν σταματά μόνο στίς μυστικές εμπει­ρίες της προσευχης καί γενικότερα της Θείας Λατρείας, άλλά μέ ενεργό θέση εξασφαλίζει τήν πνευματική καί ύλική προσφορά γιά τή σωτηρία των συναν­θρώπων άδιακρίτως, νέων καί γέρων. Λόγω δέ της μεγάλης κοινωνικης καί

φιλανθρωπικης του δράσης, μέ σπου­δαία εργα εύποιΐας καί άγάπης, τό εργο του κάποιοι τό ονόμασαν κατ’ άντι- στοιχίαν τοΰ έργου τοΰ Μ. Βασιλείου, τή «Βασιλειάδα», μία σύγχρονη «Βα- σιλειάδα - Διονυσιάδα» (σελ. 127-129).

Άλλά ό άείμνηστος Διονύσιος καί μπροστά στόν πόνο πού τόσο πολύ εγινε ένα μέ τή ζωή του, κρατά ήρωϊ- κή καί τολμηρή στάση, διότι μέσα άπό τό μαρτύριο τοΰ πόνου, τό σωματικό μαρτύριο καί τό μαρτύριο της συνει- δήσεως, βλέπει τόν όμολογιακό χαρα­κτήρα, τήν άπόλυτη όλοκληρωτική άφοσίωση στό Χριστό (σελ. 138). «Μά, πάλι, τό ξύλο, τά μαρτύρια, οί εξευτε- λισμοί. Πως νά τά βαστάξω όλα αύτά; ’Άν μέ λυγίσουν; Ά ν μοΰ ξεφύγουν λό­για πού μπορεί νά επιβαρύνουν κι’ αλλους... Αύτό θά κάνω. Νά κλείσω μιά γιά πάντα τό στόμα μου. Έ τσ ι γλυτώ­νω καί εγώ καί οί αλλοι, ή ψυχή μου παλεύει άπεγνωσμένα. Κάπου γυρεύει νά πιστη. Στό σκοτάδι της άγωνίας του άνάβει ένα φως. Μή εγκαταλείπης με Κύριε ό Θεός μου, μή άποστης ά π ’ έμοΰ. Πρόσχες εις τήν βοήθειά μου, Κύ­ριε της σωτηρίας μου» (Ψαλμ. 37, 22­23). (σελ. 139).

Συγχαίροντας, λοιπόν, μέσα άπό τήν καρδιά μας τόν Έλλογιμώτατο Καθηγητή κ. Μπαλατσούκα καί γι’ αύτό τό θαυμάσιο πόνημά του, διότι μάς εδωσε τήν εύκαιρία νά πάρουμε μιά δυνατή γεύση της σπουδαίας προσω- πικότητος τοΰ άοιδίμου Μητροπολίτου Τρίκκης καί Σταγων κυροΰ Διονυσία, εύχόμεθα ό Πανάγαθος Κύριός μας νά ενδυναμώνει άδιαλείπτως τόν συγγρα­φέα αύτης της μελέτης καί νά μάς χα­ρίζει πάντοτε φωτεινούς πνευματι­κούς πατέρες καί επισκόπους.

21 ·- Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

r

· τ · τ · τ # τ · τ ·

ΜΕΓΑ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ- »■

Μ έ ποιό τρόπο άποφεύγουμε την κατακριση

Μ ·

Κάποιος άδελφός ρώτησε εναν Γέροντα: «Τί νά κάνω, άββά, πού, δταν δω κάποιον νά άμαρτάνει, τόν κατακρίνω, καί δταν άκούσω γιά εναν άδελφό πώς είναι άμε- λής, τόν μισω καί θά χάσω έτσι τήν ψυχή μου;». Καί είπε ό Γέ­ροντας: «Οταν άκούσεις κάτι τέ ­τοιο, άπομακρύνσου άμέσως άπ ’ τόν λογισμό αυτό κάνοντας ενα άλμα καί σπεϋσε νά θυμηθείς τή φοβερή ημέρα τής Κρίσεως· άνα- λογίσου δίπλα σου τό φρικτό βήμα, τόν άδέκαστο δικαστή, τούς πύρινους ποταμούς, πού ρέουν μπροστά σ ’ εκείνο τό βήμα κο­χλάζοντας μέσα στή φοβερή φλόγα, τίς άκονισμένες ρομφαίες, τίς σκληρές τιμωρίες, τήν κόλαση πού δέν έχει τέλος, τή νύχτα τήν άφεγγη, τό σκοτάδι τό εξώτερο, τό φαρμακερό φίδι, τά άλυτα δεσμά, τό τριξιμο των δοντιων καί τόν όδυρμό πού δέν έχει παρηγο­ριά. Αυτά λοιπόν νά σκέπτεσαι, τήν άναπόφευκτη δηλαδή πανω­λεθρία.

Κι εκείνος ό δικαστής δέν έχει άνάγκη άπό κατηγόρους οϋτε άπό μάρτυρες οϋτε άπό άποδείξεις οϋτε άπό έλεγχο. Άλλά άνάλογα μέ τά πεπραγμένα θά παρουσια- σθεί μπροστά στά μάτια τοϋ κάθε ενόχου. Τότε κανείς δέν θά βρεθεί νά βγεί καί νά μάς γλυτώσει άπό τήν τιμωρία, οϋτε πατέρας οϋτε γιός οϋτε μητέρα, μήτε θυγατέρα, μήτε κανείς άλλος συγγενής· οϋτε γείτονας, οϋτε φίλος, οϋτε συνή­γορος. Μήτε μπορεί τήν ενοχή νά τήν εξαγοράσει τό χρήμα, ό πε­ρίσσιος πλοϋτος ή η δύναμη.Όλα αυτά σάν νά ’ταν σκόνη θά εξα- φανισθοϋν άπ ’ τή μέση· καί μόνος ό κρινόμενος θά πάρει τίς άπολαβές του γιά δσα έπραξε, ή τήν άθωωτική άπόφαση ή τήν κα­ταδικαστική. Τότε κανείς άλλος δέν θά μπορεί νά κριθεί γιά χάρη άλλου. Ό καθένας θά κριθεί χωρι­στά γιά δσα διέπραξε.

Γνωρίζοντας αυτές τίς άλήθειες μήν κατακρίνεις κανένα καί θά είσαι πάντα ειρηνικός.

Ο Π Ο Ι Μ Η Ν -· 22

Στό νου μου είχα μιάν εικόνα σου ωραία, ολοφώτεινη, αστραφτερή,

στά ολόλευκα ήσουν ντυμένη, ξανθή κοπέλλα, λυγερή καί ντροπαλή.

Τώρα αλλιώτκη σέ βλέπω, μαυροφορουσα, τραυματισμένη, σκεπτική,

γέρασες σέ λίγα χρόνια, πως είσαι ετσι ζαρωμένη, σκυθρωπή;

ττ / r $ c / c d ! f e y fΠέρασαν οι δόξες, οι χαρές, οι επιτυχίες και οι ομορφοι καιροί,

ήρθανε οι ταπεινώσεις, τά χαστούκια καί οι μαυροι εμπαιγμοί.

Που είναι εκείνοι οι θαυμαστές σου, οι φιλέλληνες οι ονομαστοί;/ / c/', / W r / γ Λ r I

σιώπησαν τώρα ολοι, σέ ξέχασαν οι σύμμαχοι, οι φίλοι κι οι γνωστοί.

Τ ί μεσολάβησε, αλήθεια, πως λησμονήθηκες ή χώρα εσύ ή ξακουστή;

ποιοί είναι πού συντέλεσαν νά ερθει ή μαύρη αυτή ώρα καί στιγμή;

Διερωτωνται οι ξένοι πού διάβασαν καί ξέρουν τήν ιστορία τήν ελληνική~ / <s t f y f y / y 5, v / d /

κατηγορούνε τά παιδιά σου, πού ξεπούλησαν τήν ενδοξη χώρα αυτή.

23 Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

Έ ρ χ ο μ α ι νά συμφωνήσω καί εγώ μαζί τους, πού εζησα μιάν αλλη εποχή,

απαισιόδοξος δέν είμαι, ομως λέγω καί φωνάζω τήν αλήθεια τήν πικρή.

Ναί, γινήκαμε τό κλωτσοσκούφι των μεγάλων, φταίξαμε, πάντα καί πολύ,Ί / / Ί /a I I 3 I I I :> / I I

πληρώνουμε τά λάθη και τις απερισκεψίες, πού εκάναμε μεγάλοι και μικροί.

CTT 5 /λ c £ ̂ ̂ ̂ ̂ ̂ ̂ ̂ Λ ^Η εγωπάθεια, η διχόνοια καί τό συμφέρον, ανοιξαν τήν μεγάλη αυτή πληγή,

οι Έ λ λ η νε ς, οχι βέβαια ολοι, αρκετοί καί απερίσκεπτοι πολύ.4 ~ / / / / ~ / / ~ I I I I I

Λησμονούνε τά ιδιανικά τους γιά τό χωμα, γιά τό χρήμα καί γιά τό ψωμί,

ντρέπονται πιά καί δέν φωνάζουν γιά Θρησκεία, Πατρίδα, οικογένεια, ηθική.

Χαίρονται μέ τίς διασκεδάσεις, τούς ενδιαφέρει η καλοπέραση καί η εύκολη ζωή.

Ποιό θά είναι τό αυριό μας; Χωρίς παιδιά, χωρίς στρατό, ερχεται η καταστροφή.

Δ ~ ! f η·\ ! \ 5 ~ / γ ^ f y* -s -, /υστυχως καί μορφωμένοι βλέπουν καί ακουνε, μά ζουνε σέ αλλη εποχή,

κινδυνεύει η Ε λ λ ά δ α , μά αυτοί είναι καλά, παίζουν ολοι τό ίδιο τό βιολί.

Αδελφοί μου, ήρθε η ωρα νά αλλάξουμε μυαλό, διότι καραδοκούνε οι εχθροί,

νά μή κάνουμε τό μοιραίο λάθος καί τούς δώσουμε τήν οποια αφορμή.

Νά ανανήψουμε επί τέλους, διότι από τόν αφανισμό μας δέν απέχουμε πολύ,

είναι κρίμα νά χαθεί αυτός ο τόπος καί ο λαός μας, ο Θεός νά μας λυπηθεί.

Άρχιμ. Ιωακείμ 'Αγιορείτης

ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣΙΑ Ν Ο Υ Α Ρ ΙΟ Υ 2013

Κατά τόν μήνα Ια νουά ριο τοΰ σωτηρίου έτο υ ς 2013, ό Μ ητροπολίτης μας έλειτούρ- γ η σ εν , έκ ή ρ υ ξεν καί έχορο- στάτησεν ώς άκολούθω ς:

V Τήν 1ην του μηνός έλει- τούργησεν εις τόν Μητρο- πολιτικόν Ναόν Μυτιλήνης καί προέστη της Δοξολογίας έπί τη 1η του νέου έτους.

V Τήν 3ην του μηνός Ιανουα- ρίου, έτέλεσ ε τή Θ. Λει­τουργία εις τόν έορτάζοντα 'I. Ναόν της άγ. Θωμαΐδος Μυτιλήνης.

V Τήν 4ην του μηνός Ιανουα- ρίου ό Μητροπολίτης μας εις τόν I. Ναόν Ταξιάρχη Μι­χαήλ της I. Μονης Πιθαρίου έχειροθέτησεν εις σύγκελ- λον τόν άδελφ όν της I Μονης Ιερομόναχον Σερα­φείμ Γ κόνον.

V Τήν 6ην του μηνός Ιανουα- ρίου έλειτούργησεν εις τόν I. Μητροπολιτικόν Ναόν Μυ­τιλήνης καί έτέλεσεν τόν Μέγαν Αγιασμόν ώς καί τόν Αγιασμόν τών ύδάτων εις τόν λιμένα.

V Τήν 7ην του αύτοΰ μηνός έλειτούργησεν εις τόν I Ναόν Τιμίου Προδρόμου Μυ­τιλήνης.

V Τήν 11ην του αύτου μηνός έχοροστάτησεν εις τόν I. Ναόν Εύαγγελισμου της Θε­οτόκου Χαλκίδος κατά τόν

Έσπερινόν, συγχοροστα- τουντος του Σεβ. Μητρ. Χαλ­κίδος κ. Χρυσοστόμου. Προ- ηγήθη ή ύποδοχή της Τ. κά­ρας του Άγ. Ραφαήλ, έξωθεν του I. Ναου.Τήν 13ην του ΐδίου μηνός ό Μητροπολίτης μας έκκλη- σιάσθη άπό του I. Βήματος εις τόν Μ ητροπολιτικόν Ναόν.Τήν 15ην του μηνός Ιανουα- ρίου έλειτούργησεν εις τόν έορτάζοντα I. Ναόν Άγ. Ιωάννου Καλυβίτου Μυτιλή­νης.Τήν 17ην Ιανουαρίου έλει­τούργησεν εις τόν I. Ναόν Άγ. Αντωνίου Τρίγωνος.Τήν 17ην Ιανουαρίου έχο­ροστάτησεν κατά τήν άκο- λουθίαν του Έσπερινου εις τόν Μητροπολιτικόν I. Ναόν. Τήν 17ην Ιανουαρίου έλει­τούργησεν εις τόν I. Μη­τροπολιτικόν Ναόν Μυτιλή­νης.Τήν 21 ην του μηνός Ιανουα- ρίου έτέλεσεν τήν έξόδιον Ακολουθίαν εις τόν Μητρο­πολιτικόν Ναόν Μυτιλήνης της Ιφιγενείας Προκοπιάδου τό γένος Μυρίντζου.Τήν 29ην Ιανουαρίου έκκλη- σιάσθη άπό του I. Βήματος εις τόν Μ ητροπολιτικόν Ναόν.Τήν 30ήν του ΐδίου μηνός

— «SV» 25 Ο Π Ο Ι ΜΗ Ν

i

έλειτούργησεν εις τόν Ί. Ναόν του Άγ. Θεράποντος καί έτέλεσε τά Μνημόσυνα των 'Ιδρυτών, Εύεργετών, Π ροέδρων καί Ε κπα ιδευ­τικών Καταστημάτων Μυτι­λήνης καί τών άειμνήστων Γυμνασιάρχων, Καθηγητών καί Διδασκάλων.

V Τήν 31ην ’Ιανουαρίου έτέλε­σε τήν Θ. Λειτουργίαν εις τόν Ί. Ναόν Κοιμήσεως Θεο­τόκου Μυστεγνών μετά τοΰ Σεβ. Μητροπολίτου Έλευ- θερουπόλεως κ. Χρυσοστό­μου καί τήν εις Διάκονον χειροτονίαν τοΰ Χαραλάμ- πους Γ ιουβανάκη.

Κοπή Πίττας

Ό Σεβασμιώτατος Μητρο­πολίτης κατά τόν μήνα Ιανουά­ριο εύλόγησε τίς πίττες:V Τήν 1ην τοΰ μηνός τοΰ Γ ρα­

φείου της Περιφερείας Β. Αιγαίου εις τήν αίθουσαν τών Συνεδριάσεων.

V Τήν 2αν, τοΰ Μητροπολιτι- κοΰ Ο’ίκου, παρουσία κλη­ρικών της Πόλεως, τών Πε­ριχώρων καί ύπαλλήλων της Ί. Μητροπόλεως.

V Τήν ιδίαν, τοΰ Γηροκομείου Μυτιλήνης «Ό "Αγιος Γεώρ­γιος».

V Τήν 3ην, της Χριστιανικής Α δελφότητος «Άγία Θω- μαΐς».

V Τήν 4ην, της Ί. Μονης Πιθα- ρίου.

ΙΜΗΝ ------------------------· 26

Μ

#

I

Τήν 6ην, τοΰ Αναγνωστηρίου Άγιάσου «Ή Ανάπτυξη».Τήν 7ην, της οΐκογενείας κ. Αλεξάνδρου Καλλονιάτου. Τήν 13ην, της ένορίας καί τών Κατηχητικών Σχολείων τοΰ Μητροπολιτικοΰ Ναοΰ Μυτιλήνης.Τήν ιδίαν, τοΰ Συνδέσμου Έφέδρωνν Αξιωματικών Νο- μοΰ Λέσβου καί Εφέδρων Καταδρομέων Λέσβου.Τήν 14ην της κ. Πόπης Δού­κα.Τήν ιδίαν, τοΰ Πολιτιστικοΰ Συλλόγου «Ό Α γιος Ρα­φαήλ» Βασιλικών.Τήν 15ην, της Οΐκογενείας Πρωτοπρ. Ιωάννη Χατζηεμ- μανουήλ.Τήν 16ην, τοΰ Συλλόγου Καρκινοπαθών Λέσβου εΐς Στρατιωτικήν Λέσχην.Τήν 17ην, τοΰ Δημοτικοΰ Διαμερίσματος Τρίγωνος. Τήν ΐδίαν της ένορίας Ί. Μυ­τιλήνης Ί.Ν. Ζωοδ. Πηγης Λαγκάδια Μυτιλήνης.Τήν 19ην τοΰ Επιμελητηρίου Λέσβου καί τοΰ Έμπορικοΰ Συλλόγου Μυτιλήνης.Τήν 23ην, της Διευθύνσεως Δ/θμιας καί Α/θμιας έκπαι- δεύσεως Β' Αιγαίου.Τήν 25ην, τοΰ Συλλόγου Τε- λωνιακών Καλλονης Μυτι­λήνης.Τήν 26ην, τοΰ Μουσείου Φυ- σικης Ίστορίας Άπολιθωμέ- νου Δάσους, εΐς Σίγρι.

V Τήν 27ην, του Συλλόγου Πο­λυτέκνων Λέσβου εις τό Χ.Κ.Ν.

V Τήν ιδίαν, τη ς ’Ο ρθοδόξου Αδελφότητος «Ή Εύσέβεια» Μυτιλήνης.

V Τήν ιδίαν, του Χορευτικοΰ Τμή­ματος 'I. Μητροπόλεως Μυτι­λήνης εις τό Χ.Κ.Ν.

V Τήν 29ην της Χριστ. Πνευμα­τικής Κινήσεως Μυτιλήνης.

V Τήν 30ήν, των Σχολείων της Περιφ. Β' Αιγαίου εις τό Δημο- τικόν Θεάτρον Μυτιλήνης.

V Τήν 31ην, της Ακαδημίας Πο­λιτών εις τήν Γ εν. Γ ραμματεί- αν Αιγαίου καί Ναυτικής Πολι­τικής.

Ε π ισ κ έψ εις

V Τήν 10ην ’Ιανουαρίου ό Μη­τροπολίτης έδέχθη τήν έπί- σκεψιν, εις τήν Μητρόπολιν, της νέας Διευθύντριας της Πε- ριφερείας Α/θμιας καί Β/θμιας έκπαιδεύσεως Β. Αιγαίου κ. Μαρίας Παπαδανιήλ.

V Τήν 24ην ιδίου τόν Μητριπολί- την μας έπεσκέφθη εις τά Γρα­φεία της Μητροπόλεώς μας ό Πανοσ. Άρχιμ. καί Ηγούμενος της I Μονης τοΰ Άγίου Ραφαήλ Σπηλίου της Κρήτης.

Συ νεδ ρ ιά σ εις

V Τήν 23ην ό Μητροπολίτης μας προήδρευσε τοΰ Δ.Σ. τοΰ κλη­ροδοτήματος Ραπτέλη.

V Τήν 25ην Ιανουαρίου ό Μητρο­πολίτης μας προήδρευσε τοΰ

Σωματείου «Οί φίλοι της I Μη­τροπόλεως Μυτιλήνης» εις Μυ­τιλήνην.

Διάφορα Ιανουαρίου

V Τήν 1η Ιανουαρίου ό Μητρο­πολίτης μας έτέλεσε τήν θ. Λειτουργία εις τόν Μητροπο- λιτικόν Ναόν μας καί τήν δο­ξολογία έπί τη εισόδω μας εις τόν νέον χρόνον 2013. Ακολούθως ό Μητροπολίτης μας εύλόγησε τήν πίτταν της Μητροπόλεώς μας εις τά Γ ρα­φεία της καί διένειμεν εις τάς Άρχάς καί τούς Χριστιανούς μας τήν πίτταν.Μετά τόν προσφερθέντα κα- φέν ό Μητροπολίτης μας ηύλό- γησε τήν πίτταν της περιφε- ρείας Β. Αιγαίου εις τήν Αίθου­σαν Συνεδριάσεων, εύχηθείς έπί τη εισόδω μας εις τόν νέον χρόνον. Ό Περιφερειάρχης κ. Νασος Γιακαλης εύχαρίστη- σεν το ύ ς παρισταμένους, εύχηθείς τά δέοντα καί έκαμε τόν Απολογισμόν της Περι­φέρειας.

V Τήν 3ην Ιανουαρίου ό Μητρο­πολίτης μας μετά τήν θ. Λει­τουργίαν πού έτέλεσε εις τήν έορτάζουσαν ένορίαν της Όσίας Θωμαΐδος Μυτιλήνης, της όμονύμου Ορθοδόξου Κοι- νότητος, έν συνεχεία εύλόγη- σεν τήν πίτταν της Κοινότητος, παρηκολούθησε τήν σχετικήν έκδήλωσιν, ή όποία πραγμα- τοποιήθηκε εις τήν αίθουσαν

27 Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

της Κοινότητος, έπί τη μνή­μη της Αγίας Θωμαΐδος, καί παρηκολούθησε ομιλίας τοΰ Προέδρου της Κοινότητος Αΐδ. Πρωτοπρ. π. Αθανασίου Γ ιουσμα, τοΰ Πανοσ. Άρχιμ. π. Μακαρίου Μάτσου μέ θέμα: Κρίση της Οικονομίας, κρίση της Οικογένειας», τοΰ Πανοσ. Άρχιμ. π. Χρυσοστό­μου Χρυσοπούλου μέ θέμα: «Ρήξη στήν Οικογένεια. Ρί­ζες καί παράσιτα», εΐδικως έλθόντων άπό τήν Άθήνα. Τήν έκδήλωση έκλεισε ο Μη­τροπολίτης μας.

V Τήν 6ην Ίανουαρίου ο Μη­τροπολίτης μας μετέβη εΐς Άγιάσον καί ηύλόγησε τήν Πίτταν τοΰ Αναγνωστηρίου Άγιάσου «Ή Ανάπτυξη». Μετά τάς εύχάς τοΰ Μη­τροπολίτου μας, ο Πρόεδρος τοΰ Άναγνωστηρίου άνε- φέρθη εΐς τό έπιτελεσθέν έργον καί εΐς έκεΐνον τό όποιον θά πραγματοποιηθεί εΐς τό νέον έτος. Μετά τόν οΐκονομικόν άπολογισμόν τά παιδιά τοΰ Άναγνωστηρίου παρουσίασαν τό πρόγραμ­μά τους.

V Τήν 25ην ΐδίου ο Μητροπο­λίτης ηύλόγησε τήν πίτταν των Τ ελωνιακων Υπαλλήλων Μυτιλήνης εΐς τό έστιατό- ριον της Πάνω Σκάλας «Ρεμ­πέτη» εύχηθείς τά δέοντα καί παρεκάθησεν εΐς δεΐπνον.

V Τήν 26ην ΐδίου ο Μητροπο­λίτης μας ηύλόγησε τήν Πίτ­

ταν τοΰ Μουσείου Φυσικης Ιστορίας τοΰ Άπολιθωμένου Δάσους εΐς Σίγρι.Μετά τάς εύχάς τοΰ Μη­

τροπολίτου μας ο Πρόεδρος τοΰ Μουσείου Καθηγητής κ. Νικ. Σουλακέλλης, Άντιπρύτα- νης, εύχαρίστησε τούς έπισκέ- πτες ένω ο διευθυντής Καθη­γητής κ. Νΐκος Ζούρας, έκαμε τόν Άπολογισμό τοΰ έτους 2012 καί ώμίλησε διά τόν προ­γραμματισμό τοΰ 2013.V Τήν 26ην ΐδίου πραγματο-

ποιήθηκε η έκδήλωση διά τά έλευθέρια της Λέσβου, εΐς τό Πειραματικόν Πρωτον Λύ- κειον Μυτιλήνης. Τόν Μη­τροπολίτην μας έξεπροσώ- πησεν ο Αΐδεσιμ. π. Νικόλαος Βουλμές.

V Τήν 27ην Ίανουαρίου μετά τήν θ. Λειτουργίαν ο Μη­τροπολίτης μας ηύλόγησε τήν πίτταν τοΰ Συλλόγου Πο­λυτέκνων εΐς τό Χ.Κ.Ν. της Μητροπόλεώς μας. Μετά τάς εύχάς τοΰ Μητροπολίτου μας, ο Πρόεδρος τοΰ Συλ­λόγου κ. Μιχαήλ Κουφέλος ηύχαρίστησε τούς παρευρι- σκομένους καί ώμίλησεν διά τό έπιτελεσθέν έργον, όπως καί διά τάς πρωτοβουλίας διά τό νέον έτος. Τό έσπέρας ο Μητροπολίτης μας ηύλό­γησε τήν πίτταν της ’Ορθο­δόξου Ά δελφότητος «Ή Εύσέβεια» εΐς τήν α’ίθουσάν της καί άφοΰ εύχήθηκε διά τό νέον έτος, άνεφέρθη καί εΐς τήν κρίσιν της έποχης

- · 28

μας, ώμίλησεν ό πρόεδρος της Α δελφότητος κ. Αθανάσιος Φραγκόπουλος.Ακολούθως τά παιδιά τραγού­

δησαν καί άπήγγειλαν ποιήματα έπίκαιρα.

Μετά ταυτα ό Μητροπολίτης μας εις τήν αίθουσαν του Χ.Κ.Ν. της Μητροπόλεώς μας ηύλόγησε τήν πίτταν του χορευτικου της Μητροπόλεώς μας, εύχήθηκε διά τό νέον έτος, έκάλεσε δέ τά παι­διά νά πλαισιώσουν τό χορευτικό καί τούς γονείς των νά έμπι- στευθουν καί αύτή τήν πρωτο­βουλία της Μητροπόλεως.

Άφοΰ μίλησε ή δασκάλα τοΰ χορου κ. Μαρία, τά παιδιά έχό- ρευσαν διάφορους χορούς.V Τήν 28ην Ιανουαρίου ό Μη­

τροπολίτης έλαβε μέρος σύ­σκεψη στό Επιμελητήριο Λέ­σβου, μαζί μέ τόν έκπρόσωπο της Περιφέρειας, τό Δήμαρχο Λέσβου Δημ. Βουνάτσο, τόν Πρόεδρο του Επιμελητηρίου μέ θέμα τήν προβολή της Λέ­σβου στή Σερβία καί τήν διορ­γάνωση έκθεσης στό Βελιγρά­δι.Ή έκθεση θά λάβη χώραν άπό

21-24 Φεβρουαρίου. Άπεφασίσθη νά παραστουν εις τήν έκθεση ό Δήμαρχος, ό Μητροπολίτης καί άλλοι.V Τήν 29ην Ιανουαρίου ό Μη­

τροπολίτης ηύλόγησε τήν πίτ­ταν μετά τήν θ. Λειτουργίαν εΐς τόν I. Ναόν του Αποστόλου

Παύλου, εΐς τήν καφετέριαν «Ζουμπούλης» οπου εύχήθηκε έπί τω νέω έτει καί έν συνεχεία ό Πρόεδρος της Χρ. Πνευμα- τικης Κίνησης κ. Στρατης Μαν- τζουράνης ώμίλησε έπικαίρως εύχαριστήσας ολα τά μέλη του Πνευμ. Χρ. Κέντρου.

V Τήν 30ήν Ιανουαρίου ό Μητρο­πολίτης μας έλειτούργησε εις τόν I. Ναόν του Άγίου Θερά­ποντος Μυτιλήνης έπί τη μνήμη τών Τριών Ιεραρχών, Προ­στατών τών Γ ραμμάτων, καί έτέ- λεσε τά καθιερωμένα Μνημό­συνα τών άειμνήστων Ιδρυτών, Μ. Εύεργετών καί Εύεργετών καί Προέδρων τών Έκπαιδ. Κατα­στημάτων της Πόλεώς μας ώς καί τών άειμνήστων Γυμνα­σιαρχών, Καθηγητών καί Διδα­σκάλων τών Σχολείων μας. Μετά άπό τόν προσφερθέντα

καφέν καί τά κόλλυβα εις τήν αίθουσαν τών Φιλανθρωπικών Κα­ταστημάτων Μυτιλήνης, εις τό Δη- μοτικόν Θέατρον πραγματοποι- ήθηκε ή Σχολική έορτή μέ τήν εύθύνη τών 3ου Γ υμν. Μυτιλήνης καί 1ου Δημοτ. Σχολείου, ’Οργα­νωτικής Έπιτροπης της ολης έορτης.

Εις τήν άρχή ό Μητροπολίτης μας ηύλόγησε τήν πίτταν τών Σχο­λείων της Περιφ. Β. Αιγαίου καί άκολούθως πραγματοποιήθηκε ή έορτή άπό υμνους, τραγούδια, ποι­ήματα, ντοκιμαντέρ καί τήν όμιλία του Συμβούλου Θεολόγων Λέσβου κ. Νικολάου Χριστοπούλου. Προ-

29 Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

m m

ηγήθηκαν οΐ χαιρετισμοί τής κ. Μαρίας Παπαδανιήλ, Περιφερ. Δ ιευθύντρ ιας Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης Β' Αιγαί­ου καί του κ. Νικολάου Ζούρου Καθηγητή του Πανεπιστηρίου Αιγαίου, ώς εκπροσώπου τοΰ Πρυτάνεως τοΰ Πανεπιστημίου.

Είς τό τέλος τής εκδηλώσε- ως ό Μητροπολίτης, ό Δήμαρ­χος Λέσβου κ. Δημ. Βουνά- τσος καί ό Διευθυντής τής Μέ­σης Εκπαίδευσης κ. Βασίλειος Κοντάρας, έδωσαν τά χρημα­τικά ΒραβεΤα τοΰ ιδρύματος Δ ημοσθένους Ραπτέλλη είς τούς Αριστούχους Μαθητάς τών Τεχνικών Σχολείων τής Λέσβου. Ό Μητροπολίτης μας έκαμε άπολογισμό τοΰ Ιδρύ­ματος καί άναφέρθηκε στά ποσά πού διέθεσε ό άείμνη­στος Δημοσθένης Ραπτέλλης, στίς Τεχνικές Σχολές, στούς Αριστούχους Μαθητάς καί τά Ιδρύματα τής Μητροπόλεως.

Ουτω: άπό τό 1977 ως σή­μερα τό Ίδρυμα διέθεσε τό ποσό τών 1.368.065,47 €

Τό έτος 2012 τό Ίδρυμα διά τά βραβεΤα διέθεσε τό ποσόν τών 47.722,63 €.

"Ελαβαν τά Τεχνικά ΣχολεΤα20.000 €. Οΐ 40 Αριστούχοι μα­θητές έλαβαν άπό 300 € ήτοι12.000 € καί τά λοιπά τά Ιδρύ­ματα τής Μ ητροπόλεως, τό ΌρφανοτροφεΤο-ΟίκοτροφεΤο Θηλέων, τό Χρ. Κέντρο Νεό- τητος καί τό Φιλόπτωχο Τα- μεΤον μας.

Ό άείμνηστος Δημοσθένης Ραπτέλλης είναι ό μόνος ό όποΤος διέθεσε τήν περιουσίαν του διά τά Τεχνικά ΣχολεΤα τής Νήσου μας καί είς τούς 3 πρώτους άριστούχους Μαθη­τές του.V Τήν 31ην Ιανουαρίου ό Μη­

τροπολίτης μας μαζί μέ τόν Σεβ. Μητροπολίτην Έλευ­θερουπόλεως κ. Χρυσόστο­μον, ετέλεσαν τήν θ. Λει­τουργίαν είς τόν 'I. Ναόν Κοιμήσεως Θεοτόκου είς τά Μιστεγνά επί τή χειροτονία είς διάκονον τοΰ υΐοΰ τοΰ Εφημερίου Χαραλάμπους Γ ιουβανάκη.Ό Σεβ. Έλευθερουπόλεως

έτέλεσε τήν χειροθεσίαν τοΰ ύποψηφίου 'Ιεροδιακόνου καί ώμίλησεν μετά τήν όμιλία τοΰ ύποψηφίου. Ή άείμνηστος Μη­τέρα τοΰ Άγίου Έλευθερουπό­λεως ύπήρξε ή Νουνά τοΰ ύπο­ψηφίου.

Πίττα Γηροκομείου

Τήν 2αν Ιανουαρίου, κατά τό έθος, ό Μητροπολίτης μας έκο­ψε τήν πίτταν τοΰ Γηροκομείου Μυτιλήνης «Ό 'Άγιος Γεώρ­γιος» ώς Πρόεδρος τοΰ Ιδρύ­ματος, παρουσία τών Αρχών τής Πόλεως καί Νήσου μας, τών Μελών τοΰ Δ. Συμβουλίου, τών Τροφίμων καί τοΰ προσω- πικοΰ καί πολλών Συγγενών καί Φίλων τοΰ Γηροκομείου μας.

O Π Ο Ι ΜΗ Ν 30 ο—

Μετά τήν εύλογία της πίττας ό Μητροπολίτης μας ηύχήθη έπί τη εισόδω μας εις τό νέον έτος καί άνέγνωσε τόν Οικο- νομικόν Άπολογισμόν, ό όποίος είχε ώς έξης:"Εσοδα: 1.822.866,65 € "Εξοδα: 1.822.866,65 €Τά Φ.Κ.Μ. κατέβαλαν τό ποσόν τών 399.228,5 € συμπληρώ­νοντας τό έλλειμα του Γηρο­κομείου.Ακολούθως ό Μητροπολίτης μας μοίρασε εις ολους τούς παρισταμένους καί εις τούς τροφίμους τήν πίτταν καί τό Ήμερολόγιον της Μητροπό­λεώ ς μας, έπεσκέφθείς καί ηύχηθείς ολους τούς τροφί­μους εις τά δωμάτιά των.

’Απονομή Όφφικίω ν

Τήν 26ην Δεκεμβρίου ό Μη­τροπολίτης μας μετά τήν Θείαν Λειτουργίαν, ή όποία έτελέσθη εις τόν 1Ν. του Άγίου Ραφαήλ, άπένειμε τό όφφίκιον του Οικο­νόμου εις τούς αιδεσιμωτάτους πρεσβυτέρους π. Ίωάννην Βα- τζάκη καί π. Θεόδωρον Πλωμαρί- την, κληρικούς οί όποίοι έξυπη- ρετουν τίς λειτουργικές άνάγ- κες της Ίερας Μονης. Έπίσης, τήν 4ην Ιανουαρίου ό Μητροπο­λίτης μας μετά τό κόψιμο της πίτ­τας εις τήν I. Μονήν Πιθαρίου, εις τό Καθολικόν της I. Μονης έχει- ροθέτησεν εις Σύγκελλον τόν Άδελφόν της I. Μονης Ίερομό- ναχον π. Σεραφείμ Γκόνον.

Ή Τ. Κάρα τοΰ Άγ. Ραφαήλ ε ις Χαλκίδα

Τήν 11ην Ιανουαρίου ό Μη­τροπολίτης μας μετέβη εις Χαλ­κίδα κομίζων τήν Τ. Κάραν του Ν εομάρτυρος Άγίου Ραφαήλ, πρός εύλογίαν του Πιστου Λαου της Χαλίδος.

Τό άπόγευμα της 11ης Ιανουα­ρίου έγινε ή ύποδοχή της τ. κά­ρας του Άγ. Ραφαήλ έμπροσθεν του I. Ναου του Εύαγγελισμου της Θεοτόκου Χαλκίδος. Σχη μα­τισθείσης πομπης, παρουσία του I. Κλήρου, τών Άρχών καί πλή­θους Λαου, ό Σεβ. Μητροπολίτης Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος μετέ­φερε έν συγκινήσει πολλη, τήν Άγίαν κάραν εις τόν I. Ναόν καί τήν τοποθέτησ εν εις ειδικόν χώρον.

Ακολούθως έτελέσθη Έσπε- ρινός, χοροστατουντος του Μη­τροπολίτου μας καί συγχορο- στατουντος του Σεβ. Μητροπο- λιτου Χαλκίδος κ. Χρυσοστόμου.

Εις τό τέλος του Έσπερινου τόν Μητροπολίτην μας προσε- φώνησε καί εύχαρίστησε ό Ποι­μενάρχης καί άντιφώνησε ό Μη­τροπολίτης μας άναφερθείς εις τό Μαρτύριον τών Άγίων μας.

Ακολούθησε δείπνο καί ό Μη­τροπολίτης μας έπέστρεψε εις Άθήνας καί Μυτιλήνη.

Ή Τιμία Κάρα του Άγίου μας παρέμεινε μέχρι της 22ας τ.έ. οτε καί ό Σεβ. Μητροπολίτης Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος, συ- νοδευόμενος ύπό του Πρωτο-

31 0· Ο Π Ο Ι Μ Η Ν

m m

συγκέλλου Άρχιμ. π. Νικοδή­μου Εύσταθίου καί του Προ­ϊσταμένου του 'Ι.Ν. Εύαγγελι- σμου Θεοτόκου Άρχιμ. π. Θε- οφυλάκτου Τσαγκάρη, έπέ- στρεψαν εις τήν Μυτιλήνην τήν Τ. Κάραν.

Ό Μητροπολίτης μας τούς ύπεδέχθηκε εις τό Αεροδρό­μιο καί άμέσως μετέφεραν τήν Τ. Κάραν εις τήν Ι. Μονήν του Αγίου μας.

Κατά τήν παραμονήν των εις τήν Μυτιλήνην είχον τήν εύκαιρίαν νά έπισκεφθουν πλήν της Ι. Μονής του Αγίου Ραφαήλ, τόν Ταξιάρχην Μαν- δαμάδο, τό Πανεπιστήμιον Αιγαίου, τόν Μητροπολιτικόν Ναόν καί τήν Ι. Μητρόπολιν.

Στό ’Ορφανοτροφείο Θηλέ- ων Ά. Π. Κατσακούλη προσέ- φεραν τόν μήνα Ιανουάριο τοΰ 2013 οι κάτωθι:

Ό Πανοσ. Άρχιμ. π. Καλλί- στρατος Λυράκης 100 € γιά 1 γευμα των παιδιών έπί ταΐς έορταΐς τών Χριστουγέννων. · Ανώνυμος 100 € γιά 1 γευμα τών παιδιών. · Ό Ι. Ν. Τα­ξιαρχών Παπάδου 100 € γιά 1 γεύμα τών παιδιών έπί ταΐς έορταΐς του 12ημέρου. · Ό κ. Παναγιώτης Γ ομόπουλος άπό Άμερική 445,31 € γιά 4 γεύμα­τα τών παιδιών έπί ταΐς έορ­ταΐς του 12ημέρου. · Ή οίκ. κ.

Κατερίνας καί Παύλου Wainjo άπό Άμερική 111,38 € γιά 1 γεύμα τών παιδιών. · Ή οίκ. Χαρίκλειας καί Εύστρατίου Σα- ρέλλη άπό Αύστραλία 79,03 € γιά 1 γευμα τών παιδιών έπί ταΐς έορταΐς του 12ημέρου. · Ό κ. Παναγιώτης Καλέλλης άπό Άμερική 118,75€ γιά 1 γεύμα τών παιδιών. · Ή κ. Ελέ­νη Στεφανή Jerome άπό Άμε­ρική 18,55 € διά δωρεά. · Ό κ. Άποστολέλλης Γ εώργιος 100 € είς μνήμην γονέων καί συζύ­γου του Εύαγγελίας. · Ό Σύλ­λογος Μεσοτοπιτών Λέσβου Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ 250€ γιά 2 γεύ­ματα τών παιδιών. · Ή κ. Μάρ­θα Κουτλή 100 € γιά 1 γευμα τών παιδιών, είς μνήμην γο­νέων καί άδελφών. · Ή οίκ. Νικολάου Πασπάτη 50€ είς μνήμην Γεωργίου Γκραβαρί- του. · Ή οίκ. Νικολάου Όρφα- νου 50€ άντί στεφάνου είς μνήμην Έριφύλλης, συζύγου Εύστρατίου Βουνάτσου καί 50 € άντί στεφάνου, είς μνήμην Παναγιώτου Άρβανιτέλλη. · Ή κ. Μαρίνα Χίου άπό Πελόπη 100 € γιά 1 γευμα τών παιδιών.· Τό κληροδότημα Δημοσθέ­νους Ραπτέλλη 6014,63€ διά είσφοράν έτους 2012. · Ή κ. Βασιλική Σταμάτη-Μαλλίδη 500 € γιά 5 γεύματα τών παι­διών.

Τό Διοικητικό Συμβούλιο, τό προσωπικό καί τά παιδιά εύχαριστοΟν θερμά.

O Π Ο Ι ΜΗ Ν 32 ο—

’&πό τήν ρίψη τοϋ Σταυροϋ στόν λιμένα τής πόλεως Μυτιλήνης (Θεοφάνεια 2013).