ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision...

24
DEPARTMENT OF HYGIENE AND EPIDEMIOLOGY ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Κώστας Τσιλίδης ([email protected] ) http://users.uoi.gr/ktsilidi/teaching Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt, Κεφ. 9.6 March 24, 2015

Transcript of ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision...

Page 1: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

DEPARTMENT OF HYGIENE AND EPIDEMIOLOGY

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

Κώστας Τσιλίδης ([email protected])

http://users.uoi.gr/ktsilidi/teaching

Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16

Βιβλίο Guyatt, Κεφ. 9.6

March 24, 2015

Page 2: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Η Ιατρική μπορεί να οριστεί ως το σύστημα των θεωριών (ιατρική επιστήμη) και το σύνολο των πράξεων (ιατρική πρακτική) που αναφέρονται στην υγεία.

Η ιατρική πρακτική αναφέρεται σε ενεργητικές παρεμβάσεις (προληπτικές, θεραπευτικές ή αποκατάστασης) στα άτομα (κλινική Ιατρική) ή την κοινότητα (κοινοτική ή κοινωνική Ιατρική). Με άλλη διατύπωση αναφέρεται σε πρακτικά προβλήματα.

Page 3: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Λήψη αποφάσεων

Ονομάζεται η ελεύθερη επιλογή μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ενεργειών σύμφωνα με ορισμένους κανόνες μέσα από μια σχηματοποιημένη υπολογιστική διαδικασία.

Στόχος είναι να βρεθεί η καλύτερη επιλογή κάτω από διαφορετικές συνοδές συνθήκες.

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000. Σπάρος ΛΔ. Θεωρία της λήψης των κλινικών αποφάσεων. Εκδόσεις Βήτα. Αθήνα, 1999.

Page 4: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Στάδια της λήψης αποφάσεων

1. Διατύπωση με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια του προβλήματος.

2. Αποτίμηση των αντικειμενικών πιθανοτήτων των διαφόρων εκβάσεων με βάση τη συναφή βιβλιογραφία.

3. Επιλογή μιας ενέργειας σύμφωνα με έναν κανόνα (μικρότερη πιθανότητα ανεπιθύμητων ενεργειών ή μέγιστη χρησιμότητα (ποιότητα ζωής) ή βελτιστοποίηση ισοζυγίου κόστους-οφέλους, κλπ.).

Page 5: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Αποτελείται από κόμβους, κλάδους και εκβάσεις.

Οι κόμβοι αποφάσεων αντιστοιχούν στα σημεία όπου πρέπει να παρθεί μια απόφαση.

Οι κόμβοι πιθανότητας περιγράφουν τις πιθανότητες καθεμιας από τις εκβάσεις.

Οι κλάδοι συνδέουν τους κόμβους μεταξύ τους και καταληκτικά με τις εκβάσεις.

Page 6: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Page 7: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Π1=0.20

Π1=0.20

Π1=0.80

Π1=0.80

Page 8: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Π1=0.20

Π1=0.20

Π1=0.80

Π1=0.80

Π2=0.90

Π2=0.10

Π2=0

Π2=1

Page 9: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Π1=0.20

Π1=0.20

Π1=0.80

Π1=0.80

Π2=0.90

Π2=0.10

Π2=0

Π2=1

Π3=1

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Page 10: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Π1=0.20

Π1=0.20

Π1=0.80

Π1=0.80

Π2=0.90

Π2=0.10

Π2=0

Π2=1

Π3=1

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Page 11: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Π1=0.20

Π1=0.20

Π1=0.80

Π1=0.80

Π2=0.90

Π2=0.10

Π2=0

Π2=1

Π3=1

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Σ1=0.80x1=0.80

Σ2=0.20x1x0.30=0.06 Σ3=0.20x1x0.70=0.14

Σ4=0.20x0x0=0 Σ5=0.20x0x1=0

Σ6=0.80x1=0.80

Σ7=0.20x0.10x0.30=0.006 Σ8=0.20x0.10x0.70=0.014

Σ9=0.20x0.90x0=0 Σ10=0.20x0.90x1=0.18

Page 12: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Π1=0.20

Π1=0.20

Π1=0.80

Π1=0.80

Π2=0.90

Π2=0.10

Π2=0

Π2=1

Π3=1

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Π3=0.30

Π3=0.70

Π3=0

Π3=1

Σ1=0.80x1=0.80

Σ2=0.20x1x0.30=0.06 Σ3=0.20x1x0.70=0.14

Σ4=0.20x0x0=0 Σ5=0.20x0x1=0

Σ6=0.80x1=0.80

Σ7=0.20x0.10x0.30=0.006 Σ8=0.20x0.10x0.70=0.014

Σ9=0.20x0.90x0=0 Σ10=0.20x0.90x1=0.18

Page 13: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Πολυσύνθετο δένδρο αποφάσεων

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Page 14: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Προϋποθέσεις

1. Τα συμβάντα σε κάθε κόμβο είναι μεταξύ τους αλληλοσυμπληρούμενα και ανεξάρτητα.

2. Οι ασθενείς που μεταβαίνουν από μια κατάσταση υγείας σε κάποια άλλη, δεν έχουν καμία πιθανότητα να επανέλθουν στην αρχική κατάσταση.

Page 15: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Ανάλυση ευαισθησίας

Διερεύνηση κατά πόσον τα αποτελέσματα αλλάζουν, όταν ορισμένες από τις πιθανότητες παίρνουν διαφορετικές τιμές.

Ο προσδιοριμός του ουδού (threshold), όπου μια επιλογή υπερισχύει μιας άλλης είναι συχνά πολύ χρήσιμος κλινικά για να διαχωρίσει σε ποιους ασθενείς και ύπο ποιες συνθήκες πρέπει να προτιμηθεί μια συγκεκριμένη επιλογή.

Page 16: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Ανάλυση ευαισθησίας

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Page 17: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Ανάλυση ευαισθησίας

Ιωαννίδης ΙΠΑ. Αρχές αποδεικτικής ιατρικής. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 2000.

Page 18: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Υπολογισμός της χρησιμότητας στα δένδρα αποφάσεων

Πρόσδωση χρησιμοτήτων στις διάφορες εκβάσεις.

Εκφράζει την ποιότητα ζωής ή ενδογενή αξία ή το βαθμό επιθυμητότητας (προτίμησης) των εκβάσεων για τον αποφασίζοντα (ιατρό ή και ασθενή).

Η τελική επιλογή βασίζεται στη μεγιστοποίηση της προσδωκόμενης χρησιμότητας.

Page 19: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Δένδρο αποφάσεων

Ψ=0,00274x100+0,99726x0=0,274

Χ=0,005xCM+(0.995x0.00371xCE+(0.995x0.99629x0.0000275x100+0.995x0.99629x0.9999725x0))=;

Σπάρος ΛΔ. Θεωρία της λήψης των κλινικών αποφάσεων. Εκδόσεις Βήτα. Αθήνα, 1999.

Page 20: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Μελέτες κόστους-αποτελεσματικότητας

Στηρίζονται στη θεωρία της λήψης των αποφάσεων.

Τελική έμφαση δίνεται στην οικονομική διάσταση των εκβάσεων.

Ελαχιστοποίηση του κόστους με ταυτόχρονη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας.

Λόγος κόστους-αποτελεσματικότητας. Μελέτες με διαφορετικές προοπτικές για το ίδιο

πρόβλημα μπορεί να καταλήξουν σε αντιδιαμετρικά συμπεράσματα.

Page 21: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Συνιστώσες του κόστους

1. Κόστος παραγωγής

i. Άμεσο κόστος (π.χ. εργαλεία, υλικά, χρόνος)

ii. Υπερκόστος (π.χ. ενοίκια, συντήρηση, διοίκηση)

iii. Επαγόμενο κόστος (π.χ. μελλοντικές έξετάσεις και θεραπεία)

2. Έμμεσο κόστος (π.χ. μείωση/αύξηση παραγωγικότητας)

Page 22: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Μελέτες κόστους-αποτελεσματικότητας

Ορισμός χρονικού ορίζοντα πέραν του οποίου δεν υπολογίζονται δαπάνες και κέρδη.

Φαινόμενο της έκπτωσης (χρονική υποτίμηση, ένα

χρηματικό ποσό που ξοδεύεται τώρα έχει πιθανόν μεγαλύτερη αξία από το ίδιο ποσό που ξοδεύεται αργότερα, οι περισσότεροι θα προτιμούσαν ένα όφελος στην υγεία τους τώρα παρά αργότερα).

Page 23: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Μειονεκτήματα (δήθεν) της θεωρίας λήψης αποφάσεων

Απουσία δεδομένων για τον προσδιορισμό των πιθανοτήτων, χρησιμοτήτων, δαπανών των διαφόρων εκβάσεων.

Χρονοβόρος ανάλυση.

Απώλεια ανθρωπιστικού χαρακτήρα της φροντίδας υγείας.

Page 24: ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΩΝusers.uoi.gr/ktsilidi/Decision analysis.pdf · Βιβλίο Ιωαννίδη, Κεφ. 16 Βιβλίο Guyatt,

Πλεονεκτήματα της θεωρίας λήψης αποφάσεων

Η οποιαδήποτε προσπάθεια σαφούς διαλογισμού, οσονδήποτε αδρού, είναι πιθανά καλύτερη από την παραδοσιακή κλινική κρίση.

Δυνατότητα επιτέλεσης της ανάλυσης ευαισθησίας.