Η Γεωμετρία της Σκέψηςusers.uoa.gr/~dimixar/books/mizo...

55
Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης Αθήνα 2011

Transcript of Η Γεωμετρία της Σκέψηςusers.uoa.gr/~dimixar/books/mizo...

Δημήτρης Χαρλαύτης

Η Γεωμετρία της Σκέψης

Αθήνα 2011

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Τίτλος: “Η Γεωμετρία της Σκέψης”Συγγραφέας: Δημήτρης ΧαρλαύτηςΦιλολογική επιμέλεια: Γιώργος Χαρλαύτης

Στυλιανή ΚόσσυφαΠρώτη διαδικτυακή κυκλοφορία: Οκτώβριος 2011

Απαγορεύεται η ανατύπωση ή/και διακίνηση μέρους ή ολόκληρου του έργου χωρίς την άδεια του συγγραφέα (Copyright 2011)

2

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Στην καθαρή ματιά...

3

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Κάποτε στο χρόνο, δεν έχει σημασία το πότε ακριβώς,

αλλά το πού, υπήρχαν δύο σημεία, το Α και το Β, τα οποία βρίσκονταν πάνω σε μία ευθεία, ορίζοντας έτσι ένα ευθύγραμμο τμήμα, το ΑΒ. Θα έλεγε κανείς ότι σύμφωνα με τους νόμους της ευκλείδειας γεωμετρίας, η ύπαρξη εκείνων των δύο σημείων όριζε μία και μόνο ευθεία που διέρχεται από αυτά. Η σκληρή πραγματικότητα όμως ήταν πολύ πιο διαφορετική από την αγνή, αμόλυντη και αυστηρή εκδοχή που δίνει η αετίσια μαθηματική ματιά. Η αλήθεια ήταν ότι αντί τα δύο σημεία να ορίζουν μία και μόνο ευθεία, η ίδια η ευθεία όριζε και κυβερνούσε τα δύο ταλαίπωρα σημεία μέσα στη μονοτονία της διεύθυνσής της.

Κάποτε, για λόγους που δεν έχουν σημασία – και στην επιστήμη των μαθηματικών όταν η σημασία και το ενδιαφέρον για κάτι εκλείπει, τότε οποιαδήποτε περαιτέρω ανάλυσή του καταντάει καθαρή φλυαρία για τις κουτσομπόλες - τα δύο αυτά σημεία παντρεύτηκαν πάνω στην ευθεία που τα όριζε, σχηματίζοντας έτσι την οικογενειακή δομή του ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ. Η πορεία τους ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη επάνω στην ευθεία, με την έννοια ότι τα δύο σημεία δεν μπορούσαν να κινούνται ελεύθερα δεξιά κι αριστερά, πάνω ή κάτω, αλλά έπρεπε πάντα να βρίσκονται μέσα στα αυστηρά πλαίσια που όριζε εκείνη η φασιστική και μονότονη στατική

4

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ευθεία. Η απόσταση μεταξύ τους, η οποία όριζε το μήκος του ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ, έπρεπε να παραμένει σταθερή. Ήταν ένα μονότονο και μη εξελίξιμο κομμάτι ευθείας με δύο ακλόνητα άκρα τα οποία δένονταν μεταξύ τους κάτω από τα δεσμά του γάμου.

Κάποτε, πάλι για λόγους που δεν έχουν καμία σημασία, τα δύο αυτά άκρα του ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ γέννησαν ένα σημείο, το Χ. Από τη στιγμή της δημιουργίας του, το Χ βρισκόταν πάνω στην ευθεία που όριζε τους γονείς του και μέσα στα πλαίσια του ευθυγράμμου τμήματος. Ο ερχομός αυτής της νέας οντότητας προκάλεσε τρομερό ενδιαφέρον στους δύο στατικούς γονείς που βρίσκονταν καθηλωμένοι στα άκρα του τμήματος. Το στενό οικογενειακό ευθύγραμμο τμήμα απέκτησε επιτέλους ένα τρίτο μέλος, πράγμα που αύξανε την ποικιλία της όλης δομής. Υπήρχε όμως και κάτι άλλο, το οποίο εκτόξευε το ενδιαφέρον και την πολυπλοκότητα της κατάστασης σε ακόμα μεγαλύτερα ύψη. Το σημείο Χ δεν ήταν στατικό, αλλά μπορούσε να κινείται.

Αυτό ήταν ένα πρωτοφανές συμβάν για τα δεδομένα. Ο ερχομός του ρηξικέλευθου νεογέννητου σημείου Χ έμελλε να αλλάξει την κινητική κατάσταση της ευρύτερης δομής. Στην αρχή, όταν δηλαδή το Χ είχε μόλις γεννηθεί, η κίνησή του ήταν πεπερασμένη και παλινδρομική, με την έννοια ότι εκείνο τη μία πήγαινε δεξιά και την άλλη αριστερά, με περιορισμένη εμβέλεια κίνησης. Άλλοτε συνέκλινε προς το ένα και άλλοτε προς το άλλο άκρο, προσεγγίζοντας τον ένα γονέα κάθε φορά, αλλά όχι και τους δύο ταυτόχρονα, για ευνόητους λόγους που επέβαλλε η τοπολογία της οικογενειακής δομής. Όσο περνούσε όμως ο καιρός και το σημείο Χ μεγάλωνε σε ηλικία και ανέπτυσσε τις διάφορες ικανότητες και δεξιότητές του, η κίνησή του πάνω στο ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ γινόταν με ολοένα και μεγαλύτερη ταχύτητα και εμβέλεια, με αποτέλεσμα ο αυστηρά στατικός σχηματισμός της οικογένειας να αρχίσει να μεταλλάσσεται. Οι δύο γονείς του, δηλαδή τα σημεία Α και Β, άρχισαν και αυτοί να κινούνται, έστω τοπικά στην αρχή, για να προσαρμοστούν στην υπερκινητικότητα του μονάκριβου παιδιού τους Χ.

Το μήκος του ΑΒ δεν μπορούσε να παραμείνει πια

5

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

σταθερό, αν ήθελε να χωρέσει τη δραστηριότητα του Χ. Έτσι τα δύο σημεία Α και Β άρχισαν να απομακρύνονται μεταξύ τους για να κάνουν χώρο στο παιδί τους να κινείται. Αυτό δεν το έκαναν από κάποια ευγενική παραχώρηση που κάνει συνήθως ο γονέας προς το παιδί όταν θυσιάζεται για αυτό, επειδή θέλει το καλύτερο και το πιο ασφαλές για εκείνο. Τα δύο σημεία-γονείς είχαν μάθει να είναι ακλόνητα πάνω στην μονότονη ευθεία που τα όριζε και να διατηρούν το μήκος του τμήματος σταθερό στο πέρασμα του χρόνου. Η κινητική δραστηριότητα όμως του Χ όσο εκείνο μεγάλωνε, τα ανάγκασε να αποκλίνουν μεταξύ τους, αφήνοντας έτσι τον απαραίτητο χώρο στο παιδί να δράσει και να ταλαντεύεται γύρω από το ιδεατό κέντρο του τμήματος. Πολύ θα ήθελαν οι γονείς να έχουν ένα ακίνητο παιδί, το οποίο να βρίσκεται καθηλωμένο στο μέσον του τμήματος, διατηρώντας την αρμονία και τη στατικότητα της όλης οικογενειακής δομής, αλλά αυτό, δυστυχώς για εκείνους, δεν ήταν δυνατόν να γίνει. Έπρεπε να προσαρμοστούν σε μια νέα πραγματικότητα, η οποία χαρακτηριζόταν από το φαινόμενο της κίνησης.

Θα έλεγε κανείς ότι η ελαστικότητα των σημείων-γονέων του Χ θα απορροφούσε την νεανική ορμή του και τα πράγματα θα είχαν μεν μία δυναμική, αλλά θα παρέμεναν σε ισορροπία. Το Χ θα μπορούσε να κινείται δεξιά κι αριστερά πάνω στη διεύθυνση της μονότονης ευθείας που το καθόριζε, ικανοποιώντας με αυτό τον τρόπο τις εφηβικές του ανησυχίες και οι γονείς θα ταλαντεύονταν τοπικά και με φραγμένο τρόπο γύρω από τις αρχικές τους θέσεις, κάνοντας έτσι λίγο χώρο στο παιδί για να “παίξει”. Το σύστημα όμως του μεταβαλλόμενου ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ θα διατηρούσε σε ισορροπία τη δομή του. Οι δύο γονείς θα προστάτευαν για πάντα τη δραστηριότητα του παιδιού τους μέσα στα ελαστικά μεν, αλλά απαράβατα όριά τους.

Έλα όμως που η εκρηκτικότητα του νεανικού Χ δεν μπορούσε να το κρατήσει φυλακισμένο μέσα σε αυστηρά πλαίσια. Η αλήθεια ήταν ότι δεν μπορούσε να μείνει μέσα σε οποιαδήποτε δομή αυστηρά μαθηματικώς ορισμένη. Ήταν καταδικασμένο από τη στιγμή της γέννησής του να προσπαθεί μέσα από τη διαδικασία της κίνησης να απεξαρτηθεί από τις

6

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ακριβείς μαθηματικές δομές του ευκλείδειου χώρου στον οποίο γεννήθηκε. Η ορμητικότητα που το διακατείχε το έκανε να αναπτύξει ολοένα και αυξανόμενη ταχύτητα είτε προς τα δεξιά είτε προς τα αριστερά. Οι διάφορες επιταχύνσεις όμως που κατά καιρούς ανέπτυσσε περιορίζονταν από τα ελαστικά όρια των γονέων του επάνω στο ευθύγραμμο τμήμα, τα οποία ανέκοπταν την ορμή του. Το αποτέλεσμα ήταν να προκύψει μία πληθώρα διαφορετικών συγκρούσεων μεταξύ του Χ και του Α ή του Β, οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα την ανάκλασή του εντός της οικογενειακής περιοχής ΑΒ. Έτσι το Χ παρέμενε φυλακισμένο μέσα στα στενά όρια του ευθυγράμμου τμήματος.

Ο καιρός όμως περνούσε, με το Χ να αναπτύσσει ολοένα και μεγαλύτερες ταχύτητες. Οι καθημερινές συγκρούσεις του με τους γονείς του στα άκρα του τμήματος ΑΒ γίνονταν όλο και πιο ισχυρές, όλο και πιο συχνές. Δεν γινόταν διαφορετικά. Η σκέψη του παιδιού ήταν να φύγει από το στενό, μονότονο πλαίσιο του τμήματος και να ταξιδέψει κατά μήκος της ευθείας που όριζε αυστηρά τη διεύθυνση της ύπαρξής του. Το μοναδικό χάρισμα της κίνησης που του είχε δοθεί κατά τρόπο ανεξήγητο και μυστηριώδη το καταδίκαζε σε μια αιώνια αναζήτηση της αλήθειας πέρα από οποιαδήποτε γνωστά και πατημένα μονοπάτια.

Κάποια στιγμή το μοιραίο έγινε. Η επιτάχυνση που είχε αναπτύξει είχε ξεπεράσει τα όρια αντοχής των δύο άκρων του τμήματος. Το Χ πήρε μια μεγαλειώδη φόρα και συγκρούστηκε με τρομερή ταχύτητα με τον γονέα Β, με αποτέλεσμα εκείνος να μην μπορέσει να το βαστήξει άλλο. Για μια χρονική στιγμή το Χ κατόρθωσε να τον διαπεράσει και να ταυτιστεί μαζί του, καταλαμβάνοντας την ίδια θέση με αυτόν. Αυτό ήταν αναγκαίο και αναπόφευκτο, μιας και η κίνηση γινόταν πάνω σε μία μόνο διάσταση που όριζε η διεύθυνση της ευθείας και η μόνη δίοδος ελευθερίας ήταν να διέλθει μέσα από το γονέα του για ένα απειροστό χρονικό διάστημα για να περάσει επιτέλους έξω από το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ.

Όταν η σύγκρουση τελείωσε τα πράγματα έμειναν σχεδόν όπως πριν, με τη μόνη διαφορά ότι το Χ είχε τώρα περάσει εκτός των ορίων του τμήματος ΑΒ. Ο γονέας Β

7

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

επανήλθε στην αρχική στατική του κατάσταση πριν από την κρούση και το Χ άρχισε να μειώνει και να σταθεροποιεί την ταχύτητά του προσπαθώντας να προσαρμοστεί στο νέο άγνωστο περιβάλλον.

Η απόσταση από το ευθύγραμμο τμήμα αυξανόταν όσο το Χ απομακρυνόταν ανεπιστρεπτί από τους δύο γονείς του κινούμενο σταθερά προς μία κατεύθυνση επάνω στην ευθεία που όριζε την οικογένειά του. Η κίνηση γινόταν πάνω στην ευθεία διότι έτσι είχε μάθει να κινείται και να σκέπτεται από τη στιγμή της γέννησής του. Τίποτα δεν μπορούσε να το σταματήσει όμως. Το Χ έτρεχε κατά μήκος της με σταθερή ταχύτητα, αναζητώντας νέες πρωτοφανείς οντότητες. Η χαρά που είχε μέσα του μετά από την επιτυχία της αποδέσμευσής του από τα όρια της φυλακής του, του έδινε δύναμη κι ενέργεια για να συνεχίσει το μακρύ του ταξίδι κατά μήκος της ευθείας. Ήταν τόσο συνεπαρμένο από την αναζήτηση και την επιτυχία, που έβαλε ένα καινούργιο μεγαλεπήβολο στόχο. Να φτάσει και να πατήσει τα ίδια τα όρια της απέραντης και μονότονης ευθείας!

Όσο αλαζονικό και αιρετικό θα μπορούσε να φαντάζει αυτό, το σημείο Χ το εδραίωνε καλά στο μυαλό του όσο περνούσε ο καιρός και συνέχιζε το ταξίδι του με σταθερή ταχύτητα κατά μήκος της μονότονης ευθείας. Η απόσταση που είχε διανύσει ήταν τεράστια και δεν μπορούσε να υπολογισθεί πλέον. Είχε χάσει την αίσθηση του μέτρου, τόσο του απόλυτου με την έννοια της μετρήσιμης απόστασης, όσο και του σχετικού, δηλαδή της αίσθησης της αξιολόγησης των ικανοτήτων και των προσδοκιών του. Είχε ξεχάσει πού έπρεπε να σταματήσει. Κάποιος εξωτερικός παρατηρητής που τυχόν θα το έβλεπε από μακριά θα νόμιζε ότι εκείνο θα έτρεχε αιώνια ψάχνοντας τα όρια της ευθείας, χωρίς να συνειδητοποιήσει ότι με αυτό τον τρόπο θα βυθιζόταν σε μια ατέρμονη και άσκοπη αναζήτηση η οποία θα ρουφούσε όλη τη δυναμική της ύπαρξής του. Η απουσία ενός αληθινού και λογικού στόχου το είχε μετατρέψει σε έρμαιο των συναισθημάτων του. Το σημείο Χ ήταν καταδικασμένο από την αλαζονεία του να ταξιδεύει χωρίς πυξίδα μέσα στους αιώνες, χαμένο κάπου σε μια αδιάφορη και μονότονη ευθεία. Από μία

8

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

επαναστατική οντότητα με όραμα και φιλοδοξίες, τώρα πια είχε μετατραπεί σε ένα παιχνίδι της ίδιας του της μοίρας.

Ήταν πλέον γεγονός ότι ο άπειρος ευκλείδειος χωρόχρονος θα το βούλιαζε μέσα στην ανυπαρξία σκοπιμότητας, μιας και εκείνο θα παρέμενε φυλακισμένο μέσα στη μονοτονία της απέραντης ευθείας και καταδικασμένο να ταξιδεύει αιώνια προς την ίδια άγνωστη κατεύθυνση. Τα πράγματα δεν θα είχαν κανένα λόγο να μην γίνουν έτσι, εάν η θεά τύχη δεν του χάριζε ένα μοναδικό, ένα ανεπανάληπτο δώρο το οποίο όχι μόνο κέντρισε το ενδιαφέρον και τη φαντασία του, αλλά το έσωσε πραγματικά από τη δίνη της αιώνιας μονοτονίας. Ένα σταυροδρόμι παρουσιάστηκε μπροστά του.

Το σημείο Χ επιβράδυνε απότομα, μιας και είχε υπνωτιστεί από τη μονοτονία του ταξιδιού του και είχε σταματήσει να κοιτάζει γύρω του, δηλαδή εμπρός και πίσω, προς τις μόνες κατευθύνσεις που είχε μάθει από τότε που γεννήθηκε. Είχε χάσει το ενδιαφέρον του, αφού τίποτα δεν άλλαζε. Μερικές φορές μάλιστα αναπόλησε τον καιρό των συγκρούσεων με τους γονείς του, μιας και εκείνες έδιναν κάποιο ενδιαφέρον στη ζωή του. Μήπως είχε κάνει άσχημα που έφυγε από τα στενά όριά τους; Μήπως η επιμονή των γονέων του να το κρατήσουν μέσα στο ευθύγραμμο τμήμα ήταν δικαιολογημένη, επειδή εκείνοι ήξεραν προ πολλού την ύπαρξη της καταστροφικής και φασιστικής μονοτονίας της απέραντης ευθείας; Αυτές οι σκέψεις κατέτρωγαν το κεφάλι του, βυθίζοντάς το σε πλήρη αυτισμό και στερώντας του το ενδιαφέρον για το ταξίδι του κατά μήκος της ευθείας. Όλα αυτά όμως έγιναν καπνός τη μαγική εκείνη στιγμή κατά την οποία το σημείο Χ πάτησε πάνω στο σταυροδρόμι, που δεν ήταν άλλο από την τομή των δύο κάθετων ευθειών που το συνέθεταν. Της μονότονης ευθείας όπου κινούνταν συνεχώς τον τελευταίο καιρό και η οποία φιλοξενούσε αρχικά το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ μέσα στο οποίο γεννήθηκε και μιας άλλης, άγνωστης σε εκείνο ευθεία, η οποία βρισκόταν σε κάθετη διεύθυνση σε σχέση με την αρχική ευθεία.

Η έκπληξη και η χαρά του σημείου Χ ήταν τεράστια. Για πρώτη φορά στα χρονικά της ύπαρξής του πάνω στην

9

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

τεράστια ευθεία βρέθηκε αντιμέτωπο με μια δεύτερη ευθεία σε κάθετη διεύθυνση ως προς την αρχική. Η αρχική χαρά μετατράπηκε όμως πολύ γρήγορα σε ανησυχία και άγχος, διότι ποτέ άλλοτε δεν είχε μάθει να κινείται σε καμία άλλη διεύθυνση εκτός της περίφημης εκείνης ευθείας στην οποία γεννήθηκε. Παρέμενε έτσι διστακτικό, καθηλωμένο και φοβισμένο επάνω στην τομή των δύο κάθετων ευθειών χωρίς να κάνει την παραμικρή κίνηση. Ο κόσμος χανόταν κάτω από τα πόδια του. Το βήμα που είχε να κάνει ήταν πραγματικά μεγάλο. Για πρώτη φορά στη μικρή ζωή του η μοίρα το καλούσε να ανέβει σκαλοπάτι από τον κόσμο της μονοδιάστατης ευθείας στη χώρα του δισδιάστατου επιπέδου που όριζαν οι δύο κάθετες μεταξύ τους ευθείες. Τώρα πια θα μπορούσε όχι μόνο να κινείται μπρος ή πίσω, αλλά και δεξιά και αριστερά.

Η μεγάλη στιγμή έφτασε και το σημείο Χ αποφάσισε να αφήσει το σημείο τομής των ευθειών που όριζε το σταυροδρόμι και να στρίψει επιτέλους δεξιά, καβαλώντας τη δεύτερη ευθεία. Μόλις έκανε το πρώτο βήμα, ένα μεγάλο βάρος έφυγε από μέσα του. Όχι, δεν θα ήταν καταδικασμένο για πάντα να ταξιδεύει πάνω σε μία μονότονη ευθεία. Υπήρχαν κι άλλες. Ένας καινούργιος, ανώτερος κόσμος δύο διαστάσεων απλωνόταν τώρα μπροστά του, καλώντας το να εξερευνήσει τις μαγικές και συναρπαστικές του ιδιότητες.

Προχώρησε με θάρρος κατά μήκος της δεύτερης κάθετης ευθείας αναζητώντας κάτι καινούργιο το οποίο δεν μπορούσε να προσδιορίσει. Μέσα του είχε ένα αίσθημα αγάπης και λαχτάρας για το άγνωστο, που το έκανε να τρέχει όσο πιο γρήγορα μπορούσε για να συναντήσει νέες ανεξερεύνητες δομές.

Η κίνηση συνεχιζόταν κατά μήκος της δεύτερης ευθείας με σταθερό, γρήγορο ρυθμό. Το σημείο Χ περίμενε να συναντήσει κάτι το συγκλονιστικό σε αυτή τη νέα διαδρομή. Ο καιρός όμως περνούσε και τίποτα δεν έμοιαζε να αλλάζει σε σχέση με την προηγούμενη ευθεία. Η νέα ευθεία ήταν κι αυτή το ίδιο μονότονη και φασιστική όσο η προηγούμενη και όσο απομακρυνόταν από το σταυροδρόμι, τόσο η κατάσταση θύμιζε το ίδιο με εκείνη πριν συναντήσει την κάθετη διχάλα.

10

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Άρχισε να το κυριεύει η βαρεμάρα. Όσο περνούσε όμως ο καιρός η βαρεμάρα άρχισε να μετασχηματίζεται σε πανικό. Αυτή λοιπόν θα ήταν η καταδίκη του; Να ταξιδεύει πάνω σε μονότονες ευθείες;

Λίγο έλειψε να βάλει τα κλάματα. Και πολύ πιθανόν να το έκανε, εάν την κατάλληλη στιγμή δεν συναντούσε μπροστά του μία άλλη έκπληξη. Ένα δεύτερο αναπάντεχο σταυροδρόμι εμφανίστηκε ακριβώς λίγο πιο κάτω. Στην αρχή δεν μπορούσε να το διακρίνει, αλλά όσο το πλησίαζε, τόσο τα πράγματα συνηγορούσαν υπέρ του. Μία τρίτη κάθετη ευθεία ήρθε να προστεθεί στη ρώτα του ταξιδιού του από τότε που ξεμάκρυνε από το σπίτι του και τους γονείς του Α και Β.

Χωρίς δεύτερη σκέψη και δισταγμό εγκατέλειψε με πολλή χαρά τη δεύτερη ευθεία και πιάστηκε να τρέχει κατά μήκος της τρίτης. Τώρα πια είχε αρχίσει να εξοικειώνεται με το φαινόμενο των κάθετων διασταυρώσεων στο δισδιάστατο επίπεδο.

“Το δίχως άλλο, το μέρος θα είναι γεμάτο από δαύτες!”, σκέφτηκε και άρχισε πάλι να τρέχει με μανία για να συναντήσει την επόμενη διασταύρωση. Ήταν σχεδόν σίγουρο ότι τώρα πια θα τη συναντούσε πολύ σύντομα. Δε φοβόταν το άγνωστο. Είχε πλέον εξοικειωθεί στην ιδέα της κίνησης σε δύο διαστάσεις και αδημονούσε να εξερευνήσει όσο το δυνατόν περισσότερο εμβαδόν.

Προχωρούσε με σταθερή και γρήγορη ταχύτητα προς το επόμενο σταυροδρόμι, αλλά εκείνο αργούσε να φανεί. Το γεγονός όμως αυτό δεν επηρέαζε την ψυχολογία του σημείου Χ, διότι ήταν σίγουρο πια ότι η επόμενη διασταύρωση που περίμενε υπήρχε κάπου στο επίπεδο. Απλά, περίμενε να έρθει η κατάλληλη στιγμή. Στο μεταξύ, εκείνο συνέχισε να ταξιδεύει αλώβητο.

Προς μεγάλη του έκπληξη, το επόμενο σημείο που συνάντησε δεν ήταν κανένα σημείο τομής μεταξύ δύο κάθετων ευθειών του επιπέδου, αλλά ένα απλό σημείο που ανήκε στην ευθεία πάνω στην οποία εκείνο κινούνταν. Όσο το πλησίαζε, τόσο επιβράδυνε, με αποτέλεσμα να σταματήσει εντελώς μπροστά στο νέο άγνωστο σημείο, μηδενίζοντας την ταχύτητά του για πρώτη φορά μετά από την τελευταία

11

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

διασταύρωση. “Ποιος είσαι εσύ;”, ρώτησε το σημείο Χ με απορία, αλλά

και μια δόση φόβου. “Δεν είσαι καμία διασταύρωση, διότι αν ήσουν, θα έβλεπα τη δεύτερη κάθετη ευθεία να εκτείνεται δεξιά κι αριστερά”.

“Είμαι το σημείο Κ. Εσένα πώς σε λένε; Δεν σε έχω ξαναδεί εδώ κοντά”.

“Με λένε Χ και έρχομαι από αρκετά μακριά”.“Δηλαδή κινείσαι;”, ρώτησε με έξαψη το Κ.“Μα, φυσικά! Πώς λες ότι ήρθα μέχρι εδώ;”Το Κ έμεινε για λίγο σκεφτικό.“Γιατί με ρωτάς αν κινούμαι; Εσύ δεν κινείσαι;”,

ξαναρώτησε το Χ.“Αν κινούμαι; Όχι! Απαγορεύεται!”“Πώς είπες;”“Απαγορεύεται αυστηρά!”Τα τελευταία λόγια του Κ ακούστηκαν δυνατά και

καθαρά, προσυπογράφοντας την πίστη του εν λόγω σημείου σε αυτά.

“Και γιατί απαγορεύεται δηλαδή; Δεν μπορείς ή δεν θέλεις να κινηθείς; Ποιος είναι ο ρόλος σου;”

“Ο ρόλος μου είναι να διατηρώ τη δομή. Εάν αρχίσω και κινούμαι, τότε όλα πίσω μου θα συντριβούν”.

Τα μάτια του Χ άστραψαν.“Ώστε δηλαδή υπάρχει κάτι πίσω σου; Τι είναι αυτό που

φυλάς;”“Δεν ξέρω αν μπορείς να μπεις. Για αυτό το λόγο είμαι

εδώ καρφωμένο επάνω στην ευθεία. Για να διαφυλάττω το άκρο της δομής”.

“Και ποια είναι αυτή η δομή; Μήπως είσαι το άκρο κάποιου ευθυγράμμου τμήματος; Σε ρωτάω επειδή κι εγώ κάποτε ανήκα σε ένα παρόμοιο σχήμα”.

“Όχι, όχι ευθύγραμμο τμήμα. Η δομή είναι ακόμα πιο πολύπλοκη”.

Η λαχτάρα και η περιέργεια του Χ να γνωρίσει νέα σχήματα φούντωνε μέσα του, κατατρώγοντας τα σωθικά του.

“Άσε με να περάσω”.“Με τίποτα!”

12

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

“Σε παρακαλώ!”“Αποκλείεται σου λέω! Για να κρατηθεί η δομή σταθερή

και λειτουργική θα πρέπει όλοι μας να τη φυλάμε καλά. Φεύγα λοιπόν και πάνε από εκεί που 'ρθες!”

“Είστε λοιπόν πολλοί που τη φυλάτε;”“Φύγε σου λέω! Μην επιμένεις!”Το Χ δεν ξαναμίλησε. Από την κουβέντα του με το Κ,

κατάλαβε ότι εκείνος ο πεισματάρης και ακίνητος φύλακας δεν θα το άφηνε να περάσει με τίποτα στην απέναντι ημιευθεία που όριζε το πόστο του. Το σίγουρο ήταν ότι αυτό που φύλαγε το σημείο Κ είχε τρομερό ενδιαφέρον για να διασφαλίζει με τέτοιο τρόπο τα σύνορά του. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος για τον οποίο δεν θα περνούσε έτσι εύκολα στην άλλη μεριά. Από την άλλη όμως, η ιδέα του να γυρίσει πίσω στη μονότονη διαδρομή από όπου ήρθε του προξενούσε δυσφορία. Ήθελε όσο τίποτα να δει τι υπάρχει σε εκείνη την ανεξερεύνητη γειτονιά πίσω από το Κ.

Σκέφτηκε για λίγο αμίλητο. Κάτι πήγε να πει αλλά την τελευταία στιγμή δάγκωσε τα χείλη του. Στο μεταξύ, το Κ παρακολουθούσε τις κινήσεις του επισκέπτη του με βλοσυρό ύφος. Χωρίς να πει κουβέντα, το Χ έκανε μεταβολή και άρχισε να κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, παίρνοντας δήθεν το δρόμο της επιστροφής. Το Κ χαλάρωσε και πήρε το βλοσυρό του βλέμμα από πάνω του. Μόλις απομακρύνθηκε όμως λιγάκι, το Χ έκανε ξανά μεταβολή και άρχισε να επιταχύνει σαν τρελό κατευθείαν επάνω στο Κ. Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Το Κ είχε πιαστεί στον ύπνο. Πριν προλάβει το σημείο – φύλακας να αντιδράσει, το Χ έπεσε με τέτοια φόρα επάνω του που για μια χρονική στιγμή το διαπέρασε, καταλαμβάνοντας στιγμιαία τη θέση του, με αποτέλεσμα να διέλθει στην πίσω πλευρά της δομής. Η σύγκρουση θύμιζε πολύ εκείνη χάρη στην οποία το Χ είχε απεγκλωβιστεί από το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ. Ακριβώς όπως τότε, μετά τη βίαιη στιγμή τα πράγματα άρχισαν να ηρεμούν. Το Χ επανήλθε στην αρχική και σταθερή κινητική του κατάσταση και το Κ παρέμεινε καρφωμένο στο ίδιο σημείο, ενοχλημένο όμως φανερά από το βίαιο πέρασμα του Χ. Όσο εκείνο απομακρυνόταν, εισχωρώντας ολοένα και περισσότερο

13

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

στο εσωτερικό της δομής, τόσο οι φωνές και οι βρισιές του Κ για να γυρίσει πίσω εξασθένιζαν. Τίποτα δεν μπορούσε να το σταματήσει πια.

Λίγο πιο κάτω, το μεγαλείο της δομής - που το σημείο Κ τόσο καλά προσπαθούσε να διαφυλάξει από τους ξένους – απλώθηκε μπροστά του. Το θέαμα ήταν φαντασμαγορικό. Ένα τεράστιο δισδιάστατο και πυκνό πλέγμα απλωνόταν κατά μήκος και πλάτος του επιπέδου, καλύπτοντας σχεδόν όλη την ορατή επιφάνεια και αγγίζοντας, αν όχι υπερβαίνοντας, τα όρια του ορίζοντα. Το πλέγμα αποτελούνταν από μια πληθώρα παράλληλων και κάθετων μεταξύ τους ευθειών σε τόσο πυκνή διάταξη, ώστε τα σημεία διασταύρωσης να αριθμούν αρκετές χιλιάδες. Το σημείο Χ έμεινε εμβρόντητο στη θέα τόσων πολλών διασταυρώσεων. Δεν μπορούσε να το χωρέσει ο νους του. Τα αλλεπάλληλα φαινόμενα της παραλληλίας και της καθετότητας σχημάτιζαν ένα τεράστιο ορθογώνιο χαλί, μέσα στο οποίο βρίσκονταν σχηματισμένα αναρίθμητα μικρότερα ορθογώνια και επίπεδα κιβώτια, που με τη σειρά τους περιείχαν κι άλλα μικρότερα ορθογώνια και επίπεδα κιβώτια, που με τη σειρά τους κι εκείνα αναλύονταν σε μια πληθώρα από μικρότερες ορθογώνιες δομές και πάει λέγοντας. Παραλληλία και καθετότητα παντού! Δηλαδή, πολλαπλά κιβώτια. Ο συνωστισμός ήταν ανυπόφορος!

Εκείνο όμως που έκανε το πλέγμα τόσο μοναδικό, τόσο ανεπανάληπτο, ώστε το Χ να καταφέρει να χάσει τη μιλιά του στη θέα του, δεν ήταν τόσο η φαντασμαγορική και απέραντη δομή του, όσο η ζωή που έσφυζε μέσα του. Κατά μήκος των ευθειών που απάρτιζαν το πλέγμα, εκατομμύρια αμέτρητα σημεία κινούνταν σε διαφορετικές ταχύτητες και διευθύνσεις, πάντα όμως επάνω στις κάθετες γραμμές. Άλλα έτρεχαν σαν παλαβά στα κάθετα ευθύγραμμα τμήματα, άλλα πήγαιναν πιο αργά και άλλα έμεναν εντελώς ακίνητα. Πολλές φορές τα σημεία συγκρούονταν μεταξύ τους, αλλάζοντας κατεύθυνση ή διαπερνώντας το ένα το άλλο, όπως έκανε το Χ λίγο προηγουμένως με τον φύλακα Κ. Σε μερικές διασταυρώσεις μάλιστα, τα σημεία συνωστίζονταν και στοιβάζονταν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να κινούνται με την ελάχιστη δυνατή ταχύτητα λόγω μποτιλιαρίσματος, ενώ σε άλλες πιο ανοιχτές

14

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ευθείες – λεωφόρους η κίνηση γινόταν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Όλο αυτό το λεφούσι σημείων στροβιλίζονταν αέναα μέσα στα όρια του απέραντου κάθετου πλέγματος, σχηματίζοντας έτσι μια τεράστια και πολύβουη δισδιάστατη μεγαλούπολη.

“Τώρα κατάλαβα...”, είπε μέσα του το Χ. Ήταν φανερό ότι το σημείο Κ δεν μπορούσε παρά να είναι ένας από τους πάρα πολλούς συνοριοφύλακες που διασφάλιζαν την κυκλοφορία μέσα στα όρια του τεράστιου πλέγματος. Προφανώς, σε κάθε μία από τις κεντρικές αρτηρίες που συνέδεαν το πλέγμα με το εξωτερικό επίπεδο υπήρχε και από ένας φύλακας, του οποίου το αυστηρό καθήκον ήταν να μην αφήνει κανέναν να κινείται προς ή από το πλέγμα.

“Τι με νοιάζει! Εγώ βρήκα τον τρόπο να τους διαπερνάω!”, είπε φωναχτά και έβαλε τα γέλια καθώς έμπαινε όλο και πιο βαθιά μέσα στο ορθογώνιο πλέγμα.

Τα γέλια του όμως κόπηκαν μαχαίρι πολύ γρήγορα, όταν μπήκε για τα καλά μέσα στο εσωτερικό της δομής του πλέγματος. Η κίνηση στις λεωφόρους του γινόταν με τρομερή δυσκολία και δυσφορία λόγω μποτιλιαρίσματος, ενώ παράλληλα ο θόρυβος από τα τριγύρω κινούμενα σημεία ήταν ανυπόφορος. Το σημείο Χ κάθισε σε μία κάπως πιο απομονωμένη γωνιά του πλέγματος και κοιτούσε τους αναρίθμητους σημειακούς διαβάτες να πηγαινοέρχονται με τρομερή ταχύτητα και νευρικότητα. Μερικά σημεία έρχονταν κατευθείαν επάνω του και από τη βιασύνη τους συγκρούονταν με αυτό, με αποτέλεσμα την ανάκλασή τους πίσω, προς την αντίθετη κατεύθυνση, η οποία συνοδευόταν από φωνές δυσαρέσκειας. Άλλα πάλι είχαν αναπτύξει τέτοια ταχύτητα που δεν έβλεπαν μπροστά τους, με αποτέλεσμα να προσκρούουν σε αυτό και να το διαπερνούν, συνεχίζοντας την πορεία τους προς την ίδια κατεύθυνση, ενώ το Χ τρανταζόταν γύρω από την αρχική του θέση.

Οι καταστάσεις που συνέβαιναν λοιπόν όταν δύο σημεία συναντιόνταν πάνω σε μια ευθεία του πλέγματος ήταν δύο. Η σύγκρουση και η ανάκλαση προς τα πίσω των συμμετεχόντων σημείων σε αυτήν και το φαινόμενο της διαπέρασης, δηλαδή όταν το ένα σημείο είχε τόση κινητική ενέργεια που περνούσε

15

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

μέσα από το άλλο και συνέχιζε απτόητο την πορεία του. Τέτοια φαινόμενα βέβαια συνέβαιναν πάρα πολλές χιλιάδες φορές μέσα σε μία μέρα λόγω του τεράστιου πλήθους των κινούμενων σημείων μέσα σε ένα μεγάλο μεν, αλλά αρκετά πεπερασμένο εμβαδόν πλέγματος. Η συμφόρηση στους δρόμους ήταν αναπόφευκτη.

Παραμένοντας στάσιμο σε εκείνη τη θέση της απομονωμένης γωνίας του πλέγματος για αρκετή ώρα, το σημείο Χ παρατηρούσε όλη εκείνη την ώρα τη συμπεριφορά των ομοίων του μέσα σε αυτό τον κυκεώνα παραλληλίας.

“Για ποιο λόγο όλα αυτά;”, σκέφτηκε.Πράγματι, ποια ήταν η αιτία αυτής της βιασύνης, αυτής

της τρελής ταχύτητας που ανέπτυσσαν εκείνα τα παλαβά σημεία που κινούνταν στις παράλληλες και κάθετες λεωφόρους; Λες και κάποιος τα κυνηγούσε, ενώ αυτά έτρεχαν να προλάβουν κάτι το οποίο ούτε κι εκείνα τα ίδια ήξεραν. Η συνολική σύνθεση του πλέγματος μαζί με τα μυριάδες σημεία να τρέχουν πανικόβλητα έμοιαζε να έχει αποκτήσει τέλεια ομοιόσταση σε όλη την έκτασή του. Όπου κι αν το κοιτούσες μακροσκοπικά, έβλεπες παράλληλες και κάθετες ευθείες πάνω στις οποίες έτρεχαν και συγκρούονταν μεταξύ τους πανικόβλητα τα διάφορα σημεία. Αν έκανες μεγέθυνση σε μερικά σημεία βέβαια θα διαπίστωνες ότι τοπικά υπήρχαν διάφορα μποτιλιαρίσματα και υπερσυσσωρεύσεις σημείων, ενώ σε άλλες γειτονιές η πυκνότητά τους ήταν μικρότερη. Οι περιορισμένες όμως αυτές διαφοροποιήσεις δεν επηρέαζαν τον καθολικό μέσο όρο του ρυθμού ζωής στην τεράστια παράλληλη μεγαλούπολη σημείων. Σαν κάποιος να είχε καθορίσει τις αρχικές συνθήκες δημιουργίας του και να το είχε αφήσει να λειτουργεί εντελώς αιτιοκρατικά, σύμφωνα με ένα σύνολο νόμων που διέπουν τη λειτουργία του. Τόσο τέλεια και αρμονικά λειτουργούσε το πλέγμα στο σύνολό του. Τόσο τέλειες και καλοζυγισμένες ήταν οι μικροσκοπικές ατέλειές του.

Το σημείο Χ σταμάτησε να παρακολουθεί επιτέλους σαν απλός θεατής την πανικόβλητη κίνηση των μυριάδων σημείων και κάθισε λιγάκι να σκεφτεί. Τα ερωτήματα που φύτρωναν στο κεφάλι του πολλαπλασιάζονταν όσο περισσότερο

16

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

παρέμενε μέσα στο πλέγμα. Ποια άραγε ήταν τα αίτια της δημιουργίας μιας τέτοιας τεράστιας δομής; Συνειδητοποίησε ότι το να αφιερώσει κανείς λίγο χρόνο για εποικοδομητική σκέψη μέσα σε έναν τέτοιο κυκεώνα ταχύτητας και παραλληλίας έμοιαζε εντελώς παράλογο και ανούσιο. Ποιος άλλωστε προλάβαινε να σκεφτεί, όταν ταυτόχρονα έπρεπε να τρέξει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα για να προλάβει κάτι που δεν έβλεπε ή δεν ήξερε; Ή μυαλό μπορούσες να έχεις ή πόδια. Η συνύπαρξη και των δύο ήταν εξ ορισμού αδύνατη μέσα στο σύστημα.

Η κατανόηση των βασικών αιτιών κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε το πλέγμα φάνταζε τρομερή πρόκληση για το σημείο Χ, το οποίο μόλις πριν από λίγο καιρό είχε ξεφύγει από τα στενά οικογενειακά πλαίσια του ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ και ταξίδεψε μοναχό του κατά μήκος διάφορων απομονωμένων ευθειών πριν βρεθεί αντιμέτωπο με τη σκληρή και απάνθρωπη παραλληλία. Προτού να κατανοήσει πλήρως τους νόμους κάτω από τους οποίους εκείνο λειτουργούσε ώστε να μπορέσει ύστερα να φιλοσοφήσει περί αυτού, ήταν απαραίτητο να αναμειχθεί και να εξοικειωθεί με την ίδια τη δομή του. Έπρεπε δηλαδή να αποκτήσει την απαραίτητη εμπειρία. Αυτό φυσικά θα το κατόρθωνε μόνο μέσα από την συνεχή και καθημερινή αλληλεπίδραση με οποιοδήποτε στοιχείο το συνιστούσε. Ήταν λοιπόν απαραίτητο να λερώσει τα πόδια του περπατώντας στις παράλληλες και κάθετες λεωφόρους του, να αναμειχθεί με το λαό των μυριάδων σημείων, να τρέξει κι αυτό πανικόβλητο και να συγκρουστεί με τη σειρά του με τις άλλες κινούμενες κουκκίδες και έτσι να μπει σιγά σιγά στην σκληρή καθημερινότητα του πλέγματος.

Αυτό φάνταζε σαν μια τρελή πρόκληση για το νεοφερμένο σημείο Χ που είχε μπει παράνομα μέσα στους κόλπους του πλέγματος. Το μόνο που είχε να κάνει ήταν να βγει από την κρυψώνα του κάνοντας ένα μικρό βήμα και να πατήσει πάνω σε μια πολυσύχναστη ευθεία – λεωφόρο. Από εκεί κι έπειτα όλα θα έπαιρναν αυτόματη τροπή. Το ρεύμα θα το παρέσερνε προς νέες άγνωστες γειτονιές του πλέγματος και το σημείο Χ θα αυτοσχεδίαζε πλέον ανάλογα με την περίσταση. Το να προγραμματίσει εκ των προτέρων τις

17

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

κινήσεις του ήταν μάλλον ασύμφορο, αφού δεν ήξερε τι επρόκειτο να συναντήσει.

Κοίταξε φοβισμένο δεξιά κι αριστερά. Κανείς. Προχώρησε λίγο παρακάτω μέχρι την επόμενη διασταύρωση, όπου παρατήρησε κάπως αυξημένη κινητικότητα. Δεν κάθισε να το πολυσκεφτεί αυτή τη φορά και με μια γενναία κίνηση όρμηξε μέσα στο ρεύμα της ευθείας που διερχόταν από τη διασταύρωση. Πριν καταλάβει τι ακριβώς είχε γίνει, βρέθηκε να τρέχει παρασυρόμενο με ιλιγγιώδη ταχύτητα πάνω στη διεύθυνση της λεωφόρου που είχε καβαλήσει.

Στην αρχή, ένα αίσθημα πανικού και άγχους απλώθηκε σε όλη τη σκέψη του. Η νέα κινητική του κατάσταση του επιβλήθηκε τόσο βίαια από τα άλλα σημεία του ρεύματος, ώστε δεν μπορούσε ακόμα να το χωρέσει ο νους του ότι έτρεχε κι αυτό σαν μια από τις μυριάδες παλαβές και άβουλες κουκκίδες. Ο συνωστισμός ήταν μεγάλος. Άρχισε να το κυριεύει κλειστοφοβία. Ήταν σίγουρο ότι εάν δεν άφηνε τον εαυτό του ελεύθερο θα οδηγούνταν προς την κατάρρευση.

“Ας πάει το παλιάμπελο”, σκέφτηκε και άφησε το σώμα του χαλαρό, καταργώντας οποιαδήποτε εσωτερική αντίσταση προς το ρεύμα. Προς το παρόν αυτό το ωφέλησε αρκετά. Ένοιωσε σαν να πετά μέσα σε ένα ιπτάμενο μελίσσι. Κοιτούσε με ενδιαφέρον δεξιά κι αριστερά τα άλλα σημεία που το είχαν συμπαρασύρει μέσα στο σμήνος, διασκεδάζοντας την κινητική του κατάσταση πάνω στην καινούργια τροχιά. Άλλα έδειχναν τόσο αγχωμένα που ένιωθες ότι ήθελαν να επιταχύνουν περισσότερο, λες και δεν τους έφτανε η ιλιγγιώδης ταχύτητα που είχαν ήδη αναπτύξει. Άλλα ήταν τόσο μίζερα και δυστυχισμένα, που θαρρείς ότι ήθελαν να φρενάρουν, αλλά θες η ορμή του σμήνους, θες κάποια άλλη μυστική αιτία, δεν τα άφηνε να ξεκόψουν από εκεί μέσα. Όλες αυτές οι εκ διαμέτρου αντίθετες ψυχικές διακυμάνσεις μέσα στο κινούμενο κατά μήκος της ευθείας σμήνος συνέθεταν ένα πολύχρωμο ψυχολογικό καλειδοσκόπιο με τεράστια ποικιλία διαθέσεων. Υπήρχε όμως κάτι κοινό πάνω από όλες αυτές τις διαφορετικές πτυχώσεις της προσωπικότητας των κινούμενων κουκκίδων. Όλα, μα όλα τα σημεία που βρίσκονταν συνωστισμένα μεταξύ τους σε τόσο μικρό χώρο και έτρεχαν

18

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

σαν παλαβά μισούσαν τόσο πολύ το ένα το άλλο, που αν ήταν δυνατόν, το κάθε ένα από αυτά θα έριχνε μια κλωτσιά και θα πετούσε όλους τους συνταξιδιώτες του πέρα από τα όρια της ευθείας στη διεύθυνση της οποίας κινούνταν μανιασμένα.

Αυτή η γενικευμένη δυσαρέσκεια βέβαια δεν εκφραζόταν ποτέ. Κανένα σημείο δεν είχε προβεί μέχρι τώρα - τουλάχιστον όσο διαρκούσε το ταξίδι του σημείου Χ πάνω στη λεωφόρο – σε ενέργειες κατά κάποιου άλλου συναδέλφου του. Η ατμόσφαιρα όμως μέσα στο σμήνος ήταν γεμάτη με τόσο αρνητική ενέργεια, που θα μπορούσες εύκολα ακόμα και να “μυρίσεις” την ξινίλα στα μούτρα των συνοδοιπόρων. Μια σπίθα μόνο θαρρείς ότι χρειαζόταν για να μετατρέψει το αρνητικά ηλεκτρισμένο σμήνος σε παρανάλωμα του πυρός.

Κάποια στιγμή, χωρίς το Χ να πολυκαταλάβει τι έγινε, το σμήνος αποφάσισε να στρίψει δεξιά σε μια από τις χιλιάδες διασταυρώσεις. Αυτό ήταν μία απόφαση που πάρθηκε από το σύνολο των κινούμενων σημείων ταυτόχρονα, χωρίς κάποιος υποτιθέμενος αρχηγός να τους υποδείξει εκείνη την αλλαγή. Όλα τους ήξεραν πολύ καλά ότι επρόκειτο να στρίψουν, για αυτό και δεν έδειξαν να ξαφνιάζονται. Το Χ όμως δεν ήταν προετοιμασμένο για εκείνη την απότομη στροφή. Προφανώς, οι άλλοι είχαν περάσει από εκείνο το σημείο εκατοντάδες φορές και η εικόνα της στροφής ήταν ένα ακόμα αδιάφορο στοιχείο της καθημερινότητάς τους. Δίχως να μπορέσει να κρατηθεί από κάπου, η φυγόκεντρος δύναμη που αναπτύχθηκε κατά την περιστροφή γύρω από τη γωνία το ξέβρασε σε κάποια μεριά της διασταύρωσης, απομακρύνοντάς το από το κυρίως σώμα του σμήνους. Από τη φόρα που είχε πάρει, το Χ σύρθηκε σε αρκετή απόσταση ανάμεσα στις σκόνες και τα κατάλοιπα που άφηνε πίσω του το κυνηγημένο σμήνος, το οποίο ξεμάκρυνε ολοένα και περισσότερο από το σημείο της απότομης στροφής μέχρι να χαθεί εντελώς από το οπτικό πεδίο.

Πέρασαν μερικά λεπτά μέχρι το Χ να συνειδητοποιήσει την ξαφνική πτώση. Η βουή του σμήνους είχε παρέλθει και μια φαινομενική ηρεμία είχε απλωθεί σε μικρή ακτίνα γύρω από το κέντρο της διασταύρωσης. Παρέμεινε ακίνητο κοιτάζοντας δεξιά και αριστερά. Πριν καλά καλά όμως προλάβει να

19

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του, ένα βιαστικό σημείο ήρθε καταπάνω του χωρίς να προλάβει να το δει, με αποτέλεσμα να συγκρουστεί μαζί του.

“Ε! Στραβομάρα!”, του φώναξε. Το σημείο ανακλάστηκε προς τα πίσω, τρέχοντας πάλι με

την ίδια φόρα, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Δεν πέρασε λίγη ώρα και να σου πάλι ένα δεύτερο σημείο, το ίδιο, αν όχι περισσότερο βιαστικό από το πρώτο που πλησίαζε απειλητικά. Ούτε αυτή τη φορά το Χ πρόλαβε να αντιδράσει. Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Αυτή τη φορά όμως, η φόρα του καινούργιου εισβολέα ήταν πολύ μεγαλύτερη από του πρώτου, με αποτέλεσμα να το διαπεράσει πέρα ως πέρα και να διέλθει στην άλλη πλευρά της ευθείας.

Το Χ τραντάχτηκε βίαια, χωρίς να προλάβει να πει ούτε λέξη. Συνειδητοποίησε ότι ο μόνος τρόπος για να αποφύγει τέτοιες συνεχόμενες συγκρούσεις ήταν να κινείται κι αυτό συνεχώς και ακούραστα, όπως έκαναν και τόσα άλλα εκατομμύρια σημεία. Έπρεπε να μπει στο ρυθμό που όριζε τη ζωή επάνω στο δισδιάστατο πλέγμα, διαφορετικά η μοίρα του θα ήταν να ζει στο περιθώριο. Δεν υπήρχαν πολυτέλειες για διαφοροποιήσεις από τον κύριο κορμό. Κάθε παραφωνία ήταν καταδικασμένη να ζει στην απόρριψη και την εξορία.

Άρχισε λοιπόν να κινείται κι αυτό σιγά σιγά στο ρυθμό του πλέγματος, παρατηρώντας τα άλλα κινούμενα σημεία. Κάποια στιγμή, να σου ένα σημείο που κατέφθανε από την αντίθετη κατεύθυνση με μέτρια ταχύτητα. Τα δύο σημεία ελάττωναν σιγά σιγά την απόστασή μεταξύ τους, ώσπου τελικά ήρθαν αντιμέτωπα το ένα με το άλλο. Το Χ άρχισε να κάνει διάφορες σκέψεις σχετικά με τη στάση εκείνου του παράξενου νεοφερμένου. Δεν είχε συναντήσει μέχρι τώρα άλλο σημείο στο πλέγμα με παρόμοια συμπεριφορά. Από την εμπειρία που είχε αποκτήσει θα περίμενε ότι είτε ο καινούργιος διαβάτης θα συγκρουόταν μαζί του, με αποτέλεσμα να ανακλαστεί προς τα πίσω και να συνεχίσει ξέφρενο την πορεία του προς την αντίθετη κατεύθυνση, είτε από την τρελή φόρα που είχε πάρει να διαπεράσει το Χ πέρα ως πέρα και να συνεχίσει απτόητο το κυνηγημένο τρεχαλητό του. Τίποτε από όλα αυτά όμως δεν συνέβη, παρά ένα

20

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

συναινετικό και συναδελφικό φρενάρισμα μεταξύ τους, το οποίο ήταν τόσο ήπιο και ευγενικό, που έμοιαζε αιρετικό για τα απάνθρωπα δεδομένα του φριχτού πλέγματος. Θα έλεγε κανείς ότι το σημείο εκείνο που συνάντησε το Χ δεν έμοιαζε με τα άλλα συναδελφικά του, τα οποία καλλιεργούσαν μέσα τους το άγχος και το μίσος για κάθε όμοιό τους.

Τα δύο σημεία στέκονταν τώρα το ένα απέναντι από το άλλο σε πολύ μικρή απόσταση. Το Χ παρατηρούσε με πολλή περιέργεια και αμφιβολία το νέο του συναπάντημα. Παρόλη την παράξενα ευγενική συμπεριφορά του, το ίδιο δεν έμοιαζε να ξεχωρίζει σε τίποτα από τα άλλα σημεία στην εξωτερική του εμφάνιση. Ήταν μία κλασσική, μονότονη και άχρωμη μικροσκοπική κουκκίδα όπως όλα τους εκεί μέσα στο ευκλείδειο επίπεδο. Πέρασε λίγη ώρα, ενώ τα δυο τους κοιταζόντουσαν αμίλητα.

“Ποιος είσαι εσύ; Δε μοιάζεις να είσαι από δω”, είπε το νεοαφιχθέν σημείο.

“Πού το κατάλαβες;”, ρώτησε απορημένο το Χ.“Η κίνησή σου προδίδει την καταγωγή σου”.“Τόσο πολύ φαίνεται;”“Παραπάνω από όσο νομίζεις. Παραπάνω μάλιστα από

όσο θα μπορούσες να φανταστείς”.“Το ίδιο θα έλεγα κι εγώ για σένα”, απάντησε με τη σειρά

του το Χ.“Γιατί;”“Η συμπεριφορά σου είναι πολύ παράξενη μέσα σε τούτη

την ορθογώνια πόλη. Είσαι ο πρώτος που σταμάτησε ευγενικά κατά τη συνάντησή μας. Ομολογώ πως αυτό, όσο καιρό βρίσκομαι εδώ – ο οποίος βέβαια δεν είναι και πάρα πολύς – δεν το έχω συναντήσει ξανά”.

“Έτσι ε; Έχεις ήδη απογοητευτεί ακόμα δεν ήρθες;”“Δεν ξέρω αν είναι απογοήτευση αυτό που νιώθω, γιατί

δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο το οποίο να περίμενα να βρω εδώ μέσα και δεν το βρήκα. Η αλήθεια είναι ότι μπήκα στο πλέγμα κατά τύχη, μετά από μια περιορισμένη ζωή μέσα σε ένα ευθύγραμμο τμήμα και μια μετέπειτα μακριά περιπλάνηση κατά μήκος μονότονων ευθειών”.

“Θα γυρνούσες ποτέ πίσω;”

21

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Στο άκουσμα της τελευταίας πρότασης το Χ γούρλωσε τα μάτια.

“Πίσω; Με τίποτα! Ποτέ δεν θα γυρίσω το κεφάλι μου πίσω! Ή μάλλον, ναι, θα το γυρίσω, αλλά όχι για να οπισθοδρομήσω, αλλά για να θυμηθώ τι έκανα, για να μην το ξανακάνω στο μέλλον. Θα κοιτάξω πίσω μόνο για να ανακαλέσω τη γνώση και την εμπειρία που αποκόμισα στο μακρύ ταξίδι μου. Αλλά να γυρίσω από κει που 'ρθα, για αυτό ούτε λόγος”.

“Όπως σε βλέπω, είσαι αρκετά γενναίος για νέες περιπέτειες. Εδώ όμως που ήρθες δεν θα βρεις και πάρα πολλές. Αχ, φίλε επαρχιώτη μου που μας έρχεσαι από τη γη των μονότονων ευθειών! Δεν θέλω να σε απογοητεύσω, αλλά πρέπει να σου πω τη μαύρη αλήθεια, γιατί φαίνεσαι να διψάς για δαύτη. Όσο πολύπλοκη κι αν σου φαίνεται η δομή και η ζωή του πλέγματος, τα πράγματα ρέουν αρκετά μονότονα και βαρετά κάθε μα κάθε μέρα και ώρα που περνά”.

“Γιατί μου τα λες όλα αυτά;”“Για να κερδίσεις χρόνο. Αλλά στην πραγματικότητα

θέλω να δω πως σκέφτεται κάποιος που έρχεται απ' έξω. Και μιας και μιλάμε για αυτό, αλήθεια, πώς κατάφερες να περάσεις τους φύλακες; Αυτοί είναι ακλόνητοι! Κανένας δεν μπορεί να τους διαπεράσει!”

Το σημείο έκατσε λιγάκι και σκέφτηκε τα τελευταία λόγια που ξεστόμισε πριν συνεχίσει. Χαμήλωσε συνωμοτικά τη φωνή του, λες και κάποια αδιάκριτα μάτια τους παρακολουθούσαν.

“Μήπως έχεις υπερφυσικές ιδιότητες; Πώς είναι δυνατόν να τρύπωσες εδώ μέσα χωρίς την έγκρισή τους;”

Το σημείο Χ έβαλε τα γέλια.“Αλήθεια, μιλάμε τόση ώρα και δεν έχουμε συστηθεί.

Πώς σε λένε;”“Με λένε Φ. Εσένα;”“Χ.”“Χάρηκα”. “Για πες μου τώρα Φ, αυτούς τους τρομερούς και

αδιαπέραστους φύλακες όπως μου λες, τους έχεις γνωρίσει άραγε ποτέ σου;”

22

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

“Όχι, δεν έτυχε. Η μαύρη αλήθεια είναι ότι ποτέ μου δεν επιχείρησα να φτάσω στα σύνορα του πλέγματος και να βγω παραέξω, άσε που απαγορεύεται κιόλας”.

“Και ποιος σου το απαγορεύει;”“Δεν ξέρω. Απλά απαγορεύεται να μπαίνεις και να

βγαίνεις από δω μέσα. Εσύ όμως με ποιου είδους μαγεία τα κατάφερες και μπήκες;”

Το Χ έβαλε πάλι τα γέλια με την αφέλεια του Φ, αυτή τη φορά δυνατότερα από πριν. Ύστερα από λίγο κατόρθωσε να συγκροτήσει τη σκέψη του και να μιλήσει πάλι.

“Συγχώρεσέ μου την αγένεια, μα αυτά που μου λες μου φαίνονται τόσο αστεία! Τώρα που το σκέφτομαι καλύτερα όμως, δεν είναι και τόσο αστεία όσο φαίνονται...”

“Τι εννοείς;”Το Χ πήρε πιο σοβαρό ύφος αυτή τη φορά.“Αυτού του είδους η μαγεία που λες εσύ ότι έχω και η

οποία με βοήθησε να σπάσω τα σύνορα που επιτηρούν τόσο καλά οι φύλακες δεν υπάρχει, ούτε υπήρχε κάποτε, αλλά ούτε και θα υπάρξει στον αιώνα τον άπαντα! Όλα αυτά είναι δημιουργήματα μέσα στο μυαλό σου, επειδή ποτέ σου δεν έφτασες μέχρι εκεί να δεις τι γίνεται. Το μοναδικό φάρμακο για να σπάσεις τα σύνορα και τα δεσμά από οποιαδήποτε δομή δεν είναι η μαγεία, αλλά η θέληση”.

“Δηλαδή; Εσύ τι έκανες για να σπάσεις το μπλόκο;”“Απλά, αρνήθηκα να “πληρώσω τα διόδια!” ”Το Χ άρχισε ξανά να γελάει.“Αυτό που έκανα δεν είχε τίποτα το υπερφυσικό. Απλά

πήρα φόρα και διαπέρασα το φύλακα. Τόσο εύκολα, τόσο ανώδυνα. Ήθελα όμως τόσο πολύ να μπω εδώ μέσα, που τίποτα δεν μπορούσε να με σταματήσει. Αν τώρα εσύ βαφτίζεις τη θέληση σαν κάτι το υπερφυσικό, τότε με γεια σου και χαρά σου!”

“Και δεν φοβήθηκες τις συνέπειες του νόμου;”“Και τι λέει αυτός ο αγύρτης;”“Απαγορεύεται αυστηρά να παραβιάζεις τα σύνορα. Είσαι

λαθραίος εδώ μέσα!”“Μα δεν έκανα τίποτα κακό! Εγώ ήθελα μόνο να δω το

μεγαλείο της πολυπλοκότητας της δομής, τίποτε άλλο”.

23

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Τώρα ήρθε η σειρά του Φ να γελάσει σαρκαστικά. “Για ποιο μεγαλείο μιλάς; Για ποια πολυπλοκότητα; Δεν

έχεις καταλάβει που βρίσκεσαι;”Το Χ δεν έβγαλε μιλιά. Πέρασε λίγη ώρα σιωπής μέχρι το

Φ να ξαναπάρει το λόγο.“Αλήθεια , τι νόημα βγάζεις από όλα αυτά που βλέπεις

εδώ τριγύρω;”Τσιμουδιά το Χ.

“Εντάξει, ίσως δεν πρέπει να σε πιέζω, δεν έχεις και πολύ καιρό εδώ μέσα. Θα σου πω όμως κάποια πράγματα, χωρίς να θέλω να σε επηρεάσω αρνητικά για κάτι. Το συμπέρασμα πρέπει να το βγάλεις μόνος σου. Είναι ο μόνος τρόπος για να πιστέψεις μια αλήθεια. Όσες φορές κι αν σου την πιπιλίσει κάποιος άλλος και προσπαθήσει να στη βάλει στο κεφάλι δεν πρόκειται να παραμείνει για πολύ εκεί μέσα, εάν δεν την καλλιεργήσεις και τη ζυγίσεις εσύ ο ίδιος με τα δικά σου φίλτρα, με τα δικά σου μέτρα και σταθμά. Τις αλήθειες και τα οράματά σου πρέπει να τα βιώνεις μέσα στο ίδιο το πετσί σου, να τρίζουν τα κόκαλά σου από δαύτα. Γι αυτό κι εγώ δεν θα προσπαθήσω να σε πείσω για κάτι, απλά θα σου ανοίξω τα μάτια για να δεις την πραγματικότητα από μια άλλη σκοπιά, αλλά αυτή η νέα ματιά θα είναι δικιά σου και μόνο δικιά σου”.

“Σε ακούω λοιπόν”.“Πρόσεξες την κατασκευή του πλέγματος;”“Ναι. Από την πρώτη κιόλας στιγμή που ήρθα εδώ μέσα

λαθραία σύμφωνα με σένα”. “Τι το μεγαλειώδες όπως λες βρίσκεις σε αυτήν;”“Ω! Μα είναι κάτι το πρωτοφανές! Αυτές οι συμμετρίες,

αυτή η ομοιόσταση και η κανονικότητα είναι ένα πραγματικό έργο τέχνης, ένα διαμάντι πολιτισμού, ένα επίτευγμα λογικής, ένα...”

“Καλά καλά, φτάνει, μας έπεισες!”“Μα γιατί σου φαίνεται παράξενο; Τέτοια αρμονία δεν

έχω ξανασυναντήσει ποτέ μου. Η θέση σας σε μια τέτοια ευφυή δομή είναι αξιοζήλευτη”.

“Σε σαγηνεύει λοιπόν η αρμονία, η ευφυΐα, η κανονικότητα και η ομοιόσταση έτσι δεν είναι;”

“Είναι φανερό νομίζω”.

24

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

“Και πιστεύεις ότι οποιοσδήποτε αναπνέει, κινείται και σκέφτεται μέσα στα πλαίσια που ορίζει μια αρμονική και ευφυής δομή θα κερδίσει και αυτός ο ίδιος την αρμονία και την ευφυΐα;”

“Και όχι μόνο. Νομίζω ότι είναι στόχος ζωής να κατοικείς μέσα στην απόλυτη αρμονία”.

“Και γιατί παρακαλώ νομίζεις ότι όλα αυτά συνθέτουν μια υγιή ζωή; Σε τι πιστεύεις ότι η κανονικότητα και η νομοτέλεια συνεπάγεται την ευτυχία; Δεν έχεις ακούσει ποτέ λέξεις όπως πικάντικος ή αλατοπίπερο;”

“Πρώτη φορά τις ακούω”.“Εμ βέβαια, που να τις ακούσεις μέσα σε ένα αυτιστικό

ευθύγραμμο τμήμα που ήσουν κλεισμένο!”Το Χ κοίταξε κάτω ντροπιασμένο. “Έλα, ας μην μείνουμε σε αυτό, ας προχωρήσουμε στο

θέμα μας”, είπε το Φ για να διορθώσει τη χοντράδα που μόλις ξεστόμισε.

“Όπως βλέπεις εδώ, η επανάληψη των ίδιων και βαρετών δομών γίνεται σε πολλές κλίμακες. Παραλληλία και καθετότητα συνθέτουν μία τεράστια ορθογώνια φυλακή που σε χορεύει στον αρμονικό όπως λες κι εσύ ρυθμό της. Κουτάκια παντού! Όλοι μας εδώ μέσα στην δισδιάστατη μεγαλούπολη κινούμαστε παράλληλα ανάμεσα στα κουτάκια, σκεφτόμαστε παράλληλα και ονειρευόμαστε παράλληλα! Να τη βράσω λοιπόν τέτοια ευφυή αρμονία!”

Η φωνή του Φ είχε ανέβει τόσο σε ένταση, όσο και σε τονικότητα. Ύστερα συνέχισε σε πιο ήρεμο ύφος.

“Για να μη λες ότι σε προδιαθέτω αρνητικά χωρίς λόγο, σε προσκαλώ να εξερευνήσουμε μαζί αυτή τη δομή. Να δεις και μόνος σου τι εστί βερίκοκο”.

“Τι εννοείς;”“Πρέπει να το καταλάβεις μια και καλή. Δεν μπορείς να

υπάρχεις μέσα στην παράλληλη μεγαλούπολη χωρίς κάποιο στόχο, χωρίς κάποιου είδους ασχολία, χωρίς να κινείσαι με συγκεκριμένο τρόπο”.

“Και γιατί παρακαλώ; Δεν μπορώ να πηγαίνω όπου θέλω;”

“Μα, ναι, σαφώς, έτσι νομίζεις ότι είναι τα πράγματα.

25

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Έτσι σε κάνει η δομή να νομίζεις, ότι έχεις δηλαδή απόλυτη ελευθερία να κινείσαι όπως θέλεις. Αν το κάνεις όμως αυτό στην πραγματικότητα, αν δεν κινείσαι με σταθερό ρυθμό έχοντας συγκεκριμένη σκοπιμότητα, η ίδια η παραλληλία θα σε εκτοπίσει μια και καλή στο περιθώριο. Και λέω μια και καλή, επειδή οι δυνατότητες επανένταξής σου είναι περιορισμένες”.

“Τι θα γίνει δηλαδή αν κρατήσω τη δική μου στάση ζωής;”

“Φαινομενικά δεν θα γίνει τίποτα. Δεν υπάρχει κάποιος φύλακας σαν και αυτούς που συνάντησες στα σύνορα της μεγαλούπολης, ο οποίος να κάθεται πάνω από το κεφάλι σου και να εποπτεύει το ρυθμό σου. Αυτό θα ήταν πολύ απροκάλυπτο και θα οδηγούσε πολύ γρήγορα σε γενικευμένη επανάσταση των σημείων. Το πλέγμα όμως διατηρεί πολύ έξυπνα την ομοιόστασή του με το να σου δίνει φαινομενικές, σαθρές ελευθερίες. Στην πραγματικότητα όμως ο πυρήνας του είναι τόσο απόλυτος, όσο τα αυστηρά μαθηματικά αξιώματα. Αν διαφοροποιηθείς από το σύνολο, θα εκτοπιστείς από τη δομή πριν προλάβεις να το καταλάβεις. Θα γίνεις ένα σκουπίδι, ένα πέταμα της κοινωνίας!”

Το Χ κοιτούσε τον συνομιλητή του χωρίς να μιλά, μόνο σκεφτόταν τα τελευταία του λόγια.

“Έλα, πάμε!”, του φώναξε το Φ.“Για πού;”“Να χαθούμε στο πλέγμα! Να γυρίσουμε τα χιλιάδες

ορθογώνιά του! Να πάρουμε μια γερή δόση αρμονίας! Αυτό δεν είναι που ζητάς;”

“Ναι”.“Φύγαμε!”Αμέσως μετά την τελευταία λέξη, το Φ έπιασε το Χ από

το χέρι και το τράβηξε με δύναμη. Για κάμποση ώρα το έσερνε με φόρα πίσω του κρατώντας το σφιχτά, ώσπου οι δύο κουκκίδες έφτασαν μέχρι την κοντινότερη διασταύρωση. Ήταν η ίδια διασταύρωση στην οποία το Χ είχε ξεφύγει κατά λάθος από το σμήνος, κατρακυλώντας ανάμεσα στις σκόνες που άφηνε ξοπίσω του.

Πριν προλάβει το Χ να συνειδητοποιήσει που βρισκόταν,

26

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

να σου κι ένα δεύτερο σμήνος που φάνηκε να έρχεται βιαστικό κατά μήκος της μίας εκ των δύο ευθειών που συνέθεταν τη διασταύρωση. Όσο εκείνο το μπουλούκι πλησίαζε περισσότερο, τόσο το Χ συνειδητοποιούσε ότι η ταχύτητα προσέγγισής του ήταν πολύ μεγαλύτερη από όσο είχε υπολογίσει στην αρχή. Όλα έγιναν σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Το σμήνος έφτασε στη διασταύρωση πριν την ώρα του, αλλά την κατάλληλη απειροστή χρονική στιγμή – την οποία είχε προβλέψει προ πολλού το έμπειρο Φ – το Χ τραβήχτηκε από το σύντροφό του βίαια, με αποτέλεσμα οι δύο κουκκίδες να μπουν στο χορό του σμήνους και να αποτελέσουν τμήμα του. Μια νέα διαδρομή πάνω στη δισδιάστατη ορθογώνια μεγαλούπολη μόλις είχε αρχίσει.

Ο συνωστισμός μέσα στο σμήνος ήταν ο ίδιος με αυτόν του προηγούμενου. Η ατμόσφαιρα ήταν επίσης το ίδιο αρνητικά ηλεκτρισμένη. Θα έλεγε κανείς ότι όλα εκείνα τα σμήνη που ταξίδευαν επάνω στις παράλληλες λεωφόρους του πλέγματος αποτελούνταν πάντα από μικρά, ταχύτατα κινούμενα σωματίδια τα οποία ήταν στοιβαγμένα πολύ κοντά το ένα με το άλλο και το χειρότερο, μισούνταν μεταξύ τους θανάσιμα. Κανένα όμως δεν έκανε την παραμικρή κίνηση για να βλάψει το άλλο, μόνο κρατούσε την αρνητική του διάθεση μέσα του, συσσωρεύοντας την εκεί για πάντα μέχρι να φτάσει η κατάσταση στο απροχώρητο και να σκάσουν από το κακό τους σαν μια βουλωμένη χύτρα ταχύτητος. Αν μπορούσαν θα έδιναν μια σε όλα τα υπόλοιπα συναδελφικά σωματίδια του πυκνού σμήνους και θα τα έδιωχναν για τα καλά από την ευθεία λεωφόρο. Η αρμονία και η τάξη όμως του ορθογώνιου πλέγματος τα εμπόδιζε να δράσουν αυτόβουλα και να εξωτερικεύσουν τις όποιες επιθυμίες τους. Ο νόμος έλεγε ότι δεν υπήρχε χώρος για συναισθήματα μέσα στην τετράγωνη λογική της παραλληλόδμητης μεγαλούπολης.

Όλα αυτά ήταν τόσο φανερά μέσα στο σμήνος, που το Χ τα έπιασε με τη διαίσθησή του αμέσως, χωρίς να χρειαστεί κάποια υπόδειξη από το Φ. Τα βλέμματα και οι ξινισμένες φάτσες μέσα στο συνωστισμό σκιαγραφούσαν το περίγραμμα της μιζέριας τους. Το Χ ένιωσε τόσο άσχημα που έκανε ένα νεύμα στο Φ να κατέβουν στην επόμενη διασταύρωση. Ένα

27

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

αίσθημα αγοραφοβίας και κλειστοφοβίας άρχισε να το κυριεύει. Νόμισε ότι χανόταν ο κόσμος κάτω από τα πόδια του. Δεν μπορούσε να αντέξει άλλο. Λίγο ακόμα και θα λιποθυμούσε.

Το Φ κατάλαβε τη δυσφορία του Χ και το έπιασε από το χέρι σφιχτά. Η επόμενη διασταύρωση δεν άργησε να φανεί, μιας και το σμήνος έτρεχε σαν παλαβό. Κάνοντας μια επιδέξια κίνηση για άλλη μια φορά, το Φ την κατάλληλη στιγμή έδωσε στο Χ μια ελαφριά σπρωξιά και τα δυο τους κατέβηκαν ομαλά στο επόμενο σημείο τομής των δύο κάθετων λεωφόρων. Το Χ αναστέναξε με ανακούφιση.

“Ουφ! Λίγο ακόμα εκεί μέσα και θα έσβηνα!”Έκανε μια κίνηση για να χαλαρώσει.“Τι κάνεις;”, του φώναξε το Φ.“Δεν μπορώ άλλο, θέλω να ξαποστάσω, δεν άκουσες τι

είπα μόλις πριν;” “Δεν μπορείς εδώ! Σταματάς πάνω στη λεωφόρο! Απαγορεύεται!”

“Δεν αντέχω άλλο σου λέω!”“Περπάτα! Εμπρός! Δεν πρέπει να μένεις ποτέ ακίνητο

πάνω στη λεωφόρο. Θυμήσου. Ρυθμός, κίνηση, σκοπιμότητα”.“Μα που πάμε; Περπατάμε χωρίς να ξέρουμε που πάμε;”“Περπάτα σου λέω! Όλοι εδώ βαδίζουν με τέμπο!”Η αλήθεια δεν άργησε να φανεί στα μάτια του Χ. Κοίταξε

λίγο δεξιά, λίγο αριστερά και παρατήρησε διάφορα μεμονωμένα σημεία να τρέχουν πανικόβλητα κατά μήκος των ευθειών. Άλλα ήθελαν να επιταχύνουν μα δεν προλάβαιναν κι άλλα ήθελαν να επιβραδύνουν επειδή δεν άντεχαν άλλο το τρέξιμο, αλλά δεν τολμούσαν να το κάνουν για να μην τα πάρει η κάτω βόλτα. Μία καθολική ρυθμική δικτατορία είχε απλωθεί σε όλη την έκταση του δισδιάστατου πλέγματος, επισκιάζοντας και εκμηδενίζοντας κάθε παρέκκλιση.

Δίχως να μπορούν να κάνουν άλλο, τα δύο σημεία άρχισαν να κινούνται κι αυτά στον καθολικό μέσο ρυθμό. Όσο περνούσε η ώρα, το ενδιαφέρον του Χ αύξανε γεωμετρικά καθώς παρατηρούσε τις διάφορες κινούμενες κουκκίδες να τρέχουν σαν τρελές. Η κάθε μια από αυτές είχε συγκεκριμένη ταχύτητα αλλά και διαδρομή. Δηλαδή η τροχιά της επάνω

28

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

στο ορθογώνιο επίπεδο ήταν περιοδική με σταθερές επαναλήψεις κάτω από μια δεδομένη συχνότητα. Αυτή η προκαθορισμένη και βαρετή διαδρομή υποδείκνυε το δίχως άλλο μία πρωτοφανή επιμονή και σκοπιμότητα. Άραγε ποιος ήταν ο λόγος για τον οποίο έπρεπε να κινούνται σε τόσο καθορισμένες τροχιές; Δε βάστηξε να μένει άλλο με το ερώτημα και εξέφρασε την απορία του στο Φ.

“Το περίμενα ότι θα το ρωτούσες αυτό”, του απάντησε εκείνο. “Όσο κοιτάζεις το πλέγμα στη λεπτομέρειά του, τόσο θα παρατηρείς κάποια δομικά του στοιχεία να επαναλαμβάνονται με φοβερά βαρετό και φασιστικό τρόπο”.

“Ναι, αλλά δεν μου απάντησες σε αυτό που σε ρώτησα. Γιατί τα σημεία διαγράφουν καθορισμένες και απαράλλαχτες τροχιές;”

“Είναι απλό. Κάθε σημείο έχει ένα ρόλο, μία εργασία την οποία πρέπει να επιτελέσει μέσα στο πλέγμα. Διαφορετικά θα εκτοπιστεί από τη δομή του. Η σταθερή διαδρομή υποδηλώνει σταθερή και μονότονη εργασία”.

“Κατάλαβα. Δουλειά και σπίτι - σπίτι και δουλειά”.“Ακριβώς”.“Πες μου όμως κάτι. Γιατί όλα αυτά;”“Τι εννοείς;”“Να, δηλαδή, γιατί όλη αυτή η φασαρία; Για ποιο λόγο

όλα τούτα τα σημεία να κινούνται με αυτόν τον βαρετό και μονότονο τρόπο κάθε στιγμή; Δεν σταματάνε ποτέ; Δεν ξαποσταίνουν ποτέ;”

“Μα, αφού σου είπα ότι το λέει ο νόμος! Η ακινησία και η αδράνεια σημαίνει εξορία για πάντα από τη δομή! Κίνηση ίσον σκοπιμότητα, στασιμότητα ίσον ανυπαρξία!”

“Και κάτι ακόμα. Εσύ πώς και παρεκκλίνεις από αυτόν τον βαρετό κορμό; Δεν φοβάσαι μην απομακρυνθείς από αυτόν όπως λες;”

“Δεν παρεκκλίνω”.“Μα πώς! Αφού έχεις συνειδητοποιήσει όλα αυτά τα

πράγματα που μου λες. Αυτό δεν σε διαφοροποιεί από το μέσο όρο; Δεν σε κάνει ανατρεπτικό;”

“Το να καταλαβαίνεις κάποια φαινόμενα, δε σημαίνει ότι έχεις αναλάβει και δράση για την αποτροπή τους. Πρώτα

29

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

συνειδητοποιείς τον κόσμο γύρω και μέσα σου. Πρέπει να έχεις γερή, στέρεα εσωτερική βάση πριν προχωρήσεις προς τα έξω να πράξεις οτιδήποτε. Ύστερα έρχεται η εφαρμογή αυτών που είσαι, εκείνων που γνωρίζεις στον εξωτερικό κόσμο. Είναι η προβολή του εγώ σου πάνω στο κοινωνικό και φυσικό πλέγμα. Εγώ μπορεί να σκέφτομαι ότι ο ρυθμός και η τοπολογία του πλέγματος είναι στοιχεία μονοτονίας που καταστρέφουν ό,τι δημιουργικό μπορούν αυτές οι κουκκίδες να παράγουν, αλλά δεν έχω κάνει στην ουσία τίποτα πρακτικό για να αλλάξω αυτή την πραγματικότητα. Επομένως μπορεί στη θεωρία να φαίνομαι διαφορετικός, αλλά στην πράξη είμαι κι εγώ ένα από τα εκατομμύρια ανώνυμα σημειάκια που κινούνται νευρικά πάνω στο σκληρό ορθογώνιο και δισδιάστατο γίγνεσθαι”.

Εκείνη τη στιγμή το σημείο Φ σταμάτησε να μιλά και κοίταξε κάτω απογοητευμένο, ενώ η φωνή του άρχισε να κομπιάζει.

“Είμαι ένας γιαλαντζί επαναστάτης...” Το Χ άρχισε να μιλά πιο δυνατά για να αλλάξει λιγάκι η

ατμόσφαιρα.“Εντάξει, έγινες σαφής. Αν καταλαβαίνω καλά δηλαδή,

διαχωρίζεις το στάδιο της ενέργειας από εκείνο της προεπεξεργασίας”.

“Ναι, κάπως έτσι”.“Δηλαδή, η πρόταση που δίνεις είναι πρώτα να

αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο με την καθαρή ματιά που σου δίνει η υγιής παιδεία και ύστερα να πράττεις και να αλληλεπιδράς με αυτόν”.

“Ναι, έτσι οι πράξεις σου θα έχουν το κατάλληλο βάρος που τους αρμόζει και δεν θα χαραμίζεις την ενέργειά σου σε άσκοπες ασχολίες”.

Το Χ σκέφτηκε λίγο ξύνοντας νευρικά το στρογγυλό μικροσκοπικό του σώμα.

“Ναι, αλλά με αυτή τη θεώρηση σκοτώνεις τον αυτοσχεδιασμό, την παρόρμηση που σου δίνει η ίδια η αίσθηση της αυθόρμητης ενέργειας. Δε χρειάζεται να έχεις ζυγίσει τέλεια τις πράξεις σου πριν μεταβείς σε αυτές. Μπορείς να ξεκινήσεις ψάχνοντας και βλέπεις στην πορεία. Με αυτό τον

30

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

τρόπο, οι ίδιες σου οι ενέργειες θα εξελίξουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά σου και θα σου δώσουν κι άλλα εφόδια που σου ήταν αδύνατον να δεις εκ των προτέρων. Αντί να κάνεις όμως αυτό, εσύ ενεργείς τόσο στατικά, ώστε να παραμένεις εγκλωβισμένος μέσα στην αναποφασιστικότητα και αναβλητικότητά σου, αναζητώντας την τέλεια στιγμή στην οποία θα δράσεις. Αυτή η “καθαρή” στιγμή όμως που περιμένεις ποτέ δεν θα έρθει όπως τη θέλεις κι αυτό διότι το περιβάλλον - ακόμα και αυτό το φασιστικό και μονότονο ορθογώνιο πλέγμα που μας περιτριγυρίζει - είναι τόσο δυναμικό, που οι εξελίξεις μας προλαβαίνουν πριν προφτάσουμε να κάνουμε κιχ”.

Το Φ έδειχνε σκεπτικό, σαν να επεξεργαζόταν τη γνώμη του Χ, το οποίο συνέχισε κάνοντας μια πιο προσωπική κριτική επάνω στον φίλο του.

“Δες και μοναχός σου. Παραδέχεσαι ακόμα και συ ο ίδιος ότι παρόλο που συνειδητοποιείς τη φαυλότητα της πραγματικότητας που επικρατεί στο πλέγμα, εν τούτοις δεν κάνεις τίποτα απολύτως για να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Κι αυτό δεν νομίζω ότι είναι τόσο ο φόβος της τιμωρίας που ορίζει ο νόμος – μπορεί βέβαια και να είναι – όσο η λαγνεία της θεωρίας που σε χαρακτηρίζει. Η ζωή θέλει να πηδήσεις να πιάσεις το τσαμπί με το σταφύλι αντί να περιμένεις να ωριμάσει και να πέσει από μόνο του από την κληματαριά, διότι τότε θα είναι πολύ αργά, μιας και αυτό θα έχει πια σαπίσει”.

“Και λοιπόν τι προτείνεις δηλαδή; Βλέπεις πόσα εκατομμύρια σημεία κινούνται μέσα στους ρυθμούς που ορίζει αυτό το γιγάντιο γρανάζι; Αυτό το τέρας της μεγαλούπολης, το κτήνος της παραλληλίας μας έχει κατατροπώσει όλους! Ποιος μπορεί να τα βάλει με έναν τέτοιο γιγαντιαίο εχθρό;”

“Κανένας δεν μπορεί να το κάνει αυτό μεμονωμένα. Ποια κουκκίδα άλλωστε τόλμησε ποτέ να τα βάλει με ολόκληρο το επίπεδο! Αντίθετα, μια συνολική απάντηση από όλες τις κουκκίδες θα πετύχαινε ένα σοβαρό χτύπημα στα θεμέλια της ορθογώνιας δομής. Στο σημείο αυτό θα δανειστώ λίγο από τη φιλοσοφία σου και θα πω ότι εδώ είναι που χρειάζεται η θεωρητική γνώση, η παιδεία την οποία πρέπει να έχουν όλες

31

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

οι κουκκίδες για να κατορθώσουν να συγχρονιστούν για ένα μεγαλεπήβολο στόχο. Χωρίς την παιδεία, αυτό το εκπληκτικό φάρμακο με το οποίο μαθαίνουμε να κερδίζουμε από τον πόνο, το μόνο που θα κατορθώσει μία επανάσταση είναι ένα απέραντο και αιμοσταγές χάος”.

Το Χ έκανε μια έξυπνη παύση για να δει τις αντιδράσεις του συνομιλητή του.

“Ας συνεχίσουμε από τη λέξη που ανέφερα πριν, δηλαδή την παιδεία. Ωστόσο σκέφτηκες ποτέ ότι η βαθύτερη αιτία της παρακμής των κουκίδων δεν είναι ούτε η έλλειψη παιδείας, ούτε το αίσθημα υποταγής τους στο νόμο που ορίζει τη φασιστική λειτουργία του παράλληλου πλέγματος, αλλά η αδυναμία του χαρακτήρα τους να αντιτίθενται στην άμεση απόλαυση. Αυτό το δεύτερο είναι πιο βαθύ, πιο δομικό από το πρώτο”.

Το Φ κοιτούσε απορημένο.“Προσπαθώ να σε καταλάβω”.“Θα σου δώσω ένα παράδειγμα για να δεις τι εννοώ.

Βλέπεις καθημερινά τις κουκκίδες να περπατάνε ορθογώνια πάνω στο παράλληλο πλέγμα, να μιλάνε ορθογώνια, να σκέφτονται ορθογώνια, να αισθάνονται ορθογώνια και γενικά να τα κάνουν όλα ορθογώνια, λες και κάποιος τα υποχρέωσε να ζουν έτσι για να ωφεληθεί από αυτή την κατάσταση. Ένα μεγάλο κρυμμένο κομμάτι της πραγματικότητας όμως φωνάζει και λέει ότι τα σημεία αυτά δεν ζουν έτσι επειδή κάποιος τα υποχρέωσε να το κάνουν αυτό, αλλά επειδή το θέλουν. Πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν την ασφάλεια της κανονικότητας και την ομοιόσταση της αρμονίας. Με αυτό τον τρόπο νομίζουν ότι διατηρούν το κεφαλάκι τους ήσυχο. Δε νοιάζονται για την περιπέτεια, είτε φυσική είτε πνευματική, αλλά θέλουν να απολαμβάνουν τα περισσότερα με τον ελάχιστο κόπο. Ο εύκολος δρόμος είναι αυτός που φαινομενικά αποφεύγει τον πόνο κι εκεί είναι που όλοι την πατάνε στο τέλος. Αφήνονται στις ευκολίες που τους παρέχει μία συγχρονισμένη κανονικότητα, χωρίς όμως να αναπτύσσουν παράλληλα δεξιότητες και ταλέντα, απονεκρώνοντας και καταστέλλοντας τα χαρίσματα με τα οποία τους προίκισε η φύση. Ο εύκολος δρόμος κοιμίζει τα

32

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ένστικτα σε αντίθεση με το δύσκολο που τα διεγείρει”.“Τι θες να πεις δηλαδή; Ότι για την κατάσταση που

επικρατεί εδώ μέσα οι μόνοι υπεύθυνοι είμαστε εμείς;”“Μα, φυσικά. Οποιαδήποτε στιγμή θελήσουμε να

αλλάξουμε τα πράγματα, δεν έχουμε παρά να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση και τότε πράγματι, τα πράγματα δεν έχουν παρά να αλλάξουν. Τόσο απλά!”

“Και πώς θα συντονιστούν τόσα εκατομμύρια κουκκίδες; Ο αριθμός είναι τεράστιος!”

Στο τελευταίο ερώτημα τα δύο σημεία έμειναν σκεφτικά, χωρίς κανένα από τα δύο να μιλήσει. Μπορεί σε μια ιδεαλιστική συζήτηση να συμμετείχαν με ενθουσιασμό και προτάσεις, όταν έφτανε όμως η ώρα της πρακτικής εφαρμογής, εκεί τα πράγματα σκούραιναν. Η ανάγκη για την υλοποίηση της θεωρίας ήταν έκδηλη, αλλά φαινόταν τρομερά δύσκολη εκείνη τη στιγμή. Πέρασε αρκετή ώρα ακινησίας και περισυλλογής.

“Πάμε”, είπε το Χ.“Πού;”

“Μακριά από δω!”“Τι λες; Εννοείς να φύγουμε από το πλέγμα;”“Ναι. Αλλά όχι για πάντα. Η αλήθεια είναι ότι βαρέθηκα

εδώ μέσα. Ό,τι ήταν να δω το είδα και μάλιστα σε πολύ λίγο χρόνο. Δεν υπάρχουν άλλωστε και πολλά πράγματα να δεις, μιας και η παράλληλη μονοτονία επαναλαμβάνεται συνεχώς και ακούραστα, τόσο που κουράστηκα και εγώ το ίδιο! Και να φανταστείς ότι δεν έχω κάτσει και πολύ εδώ μέσα. Βέβαια, στην αρχή είχα αντίθετη άποψη, ίσως επειδή ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα γύρω μου κάτι πραγματικά τόσο τεράστιο. Αλλά, όπως ξέρεις, τα φαινόμενα απατούν. Ενώ η πρωταρχική ματιά της παράλληλης μεγαλούπολης σου δίνει την ψευδαίσθηση της πολυπλοκότητας και της πολλαπλότητας των επιλογών, ουσιαστικά αυτό που συμβαίνει είναι να εγκλωβίζεσαι - εσύ και όλοι οι άλλοι εκατομμύρια παρόμοιοι με σένα – σε ένα ατέρμονο ταντάλιο μαρτύριο, κινούμενος, σκεπτόμενος και αισθανόμενος πάντα με τον ίδιο βαρετό και καθορισμένο τρόπο. Πάντα με τον ίδιο σου λέω! Αυτό δεν είναι ποικιλία, είναι φυλακή! Η δομή του πλέγματος είναι

33

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ανυπόφορα βαρετή, το ίδιο και οι σταθερές και επαναλαμβανόμενες τροχιές των σημείων”.

“Και πού θα πάμε; Έχεις κάποιο πλάνο;”“Δεν ξέρω. Θα αυτοσχεδιάσουμε”.“Μα, απαγορεύεται να βγούμε!”Το Χ έβαλε τα γέλια. “Έλα, μη φοβάσαι. Εγώ είμαι εδώ”.Ήταν η σειρά του Χ τώρα να πιάσει από το χέρι το Φ και

να το καθοδηγήσει. Περπατούσαν βιαστικά για αρκετή ώρα, με το Χ να τραβολογάει καθ' όλη τη διάρκεια της διαδρομής τον φίλο του, ο οποίος ασυναίσθητα φρέναρε συνεχώς, διστάζοντας να πάρει μία οριστική απόφαση εγκατάλειψης του πλέγματος. Αυτό δεν μπορούσε να το χωρέσει η ορθογώνια λογική του, παρ' όλη την προοδευτικότητα που χαρακτήριζε τις ιδέες του. Είχε παραμείνει εγκλωβισμένο στη θεωρία για τόσο πολύ καιρό, που είχε καταντήσει μία από τις εκατομμύρια ευνουχισμένες και μίζερες σημειακές υπάρξεις της ορθογώνιας μεγαλούπολης.

Η διαδρομή συνεχιζόταν πάνω σε μια σταθερή ευθεία του πλέγματος, χωρίς να στρίψουν ποτέ ούτε δεξιά ούτε αριστερά σε καμία διασταύρωση. Ήλπιζαν ότι κινούμενοι ευθύγραμμα με αυτόν τον τρόπο θα έφταναν κάποτε στα πολυπόθητα άκρα του πλέγματος, εκεί που οι σταθεροί και ακλόνητοι φύλακες απέκοπταν οποιαδήποτε αλληλεπίδραση με τον εξωτερικό κόσμο. Τα όρια της μεγαλούπολης εκτείνονταν μέχρι τον ορίζοντα, ο οποίος έτσι κρεμάμενος και αιωρούμενος όπως ήταν, σου έδινε την αίσθηση της απροσιτότητας και σου γέμιζε το κεφάλι με ευχάριστες εικόνες που είχες δει στον ύπνο σου ή που θα μπορούσες να φανταστείς αν ζούσες σε ένα πιο υγιές περιβάλλον. Όσο απομακρυσμένος και άφταστος κι αν έμοιαζε, τα ακαθόριστα σύνορά του και η γενικότερη θολούρα που τον περιτριγύριζε σε καλούσαν όπως οι σειρήνες να πας κοντά του. Έτσι αισθάνονταν τα δύο μικροσκοπικά σημεία καθώς έτρεχαν ακούραστα προς την ίδια σταθερή κατεύθυνση κοιτώντας τον ορίζοντα και ψάχνοντας τα όρια της φριχτής ορθογώνιας μεγαλούπολης.

Υπνωτισμένα καθώς ήταν λόγω του σταθερού ρυθμού που είχαν διατηρήσει κοιτώντας τον ορίζοντα ως ορόσημο

34

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

καθ' όλη τη διάρκεια της ευθύγραμμης διαδρομής, δεν κατάλαβαν για πότε η πυκνότητα του πλέγματος ελαττώθηκε απότομα. Αυτό σήμαινε ότι είχαν φτάσει επιτέλους στα όριά του. Ήταν λοιπόν θέμα χρόνου να δουν κάποιον φύλακα να κάθεται επάνω στο πέρασμα.

Τα δύο σημεία φρέναραν απότομα ενστικτωδώς. Λίγο παραπέρα, επάνω στην ευθεία που είχαν εδώ και ώρα καβαλήσει και που έφτανε μέχρι το τέλος της μεγαλούπολης καθόταν ένας φύλακας ακίνητος και σιωπηλός. Μόλις είδε τα δύο σημεία να πλησιάζουν τη σκοπιά του έριξε κατά πάνω τους ένα βλοσυρό βλέμμα γεμάτο καχυποψία. Το Χ έκανε νεύμα στο Φ να σταματήσει εντελώς, το οποίο υπάκουσε τυφλά έτσι τρομαγμένο που ήταν. Η αίσθηση της επικείμενης ανυπακοής σε εκείνο που προστάζει ο νόμος το είχε τρομοκρατήσει, με αποτέλεσμα να χάσει την αυτοέλεγχο και την αυτοπεποίθησή του. Εκείνο όμως που φοβόταν περισσότερο από το άγριο βλέμμα του φύλακα, περισσότερο κι από την ίδια την αυστηρή τιμωρία του νόμου ήταν η αίσθηση του αγνώστου. Το άπειρο που εκτεινόταν πίσω από τη σκοπιά του φύλακα ήταν αδύνατον να χωρέσει μέσα σε ένα νου ο οποίος είχε ανατραφεί τόσα χρόνια στη δισδιάστατη μεγαλούπολη κατά ορθογώνιο τρόπο. Παρ' όλη την παιδεία, τη φαντασία και τις θεωρητικές προσεγγίσεις του, η θέα της πραγματικότητας το φόβιζε και το καθήλωνε στα αυγά του. Χρειαζόταν κάποιον καθοδηγητή, κάποιον μέντορα που θα τον περνούσε από ασφαλή μονοπάτια σε εκείνες τις πρωτοφανείς και απρόσιτες γειτονιές στις οποίες είχαν διέλθει.

Ο φύλακας παρέμενε στη θέση του ακλόνητος και άγριος σαν κέρβερος.

“Ποιοι είστε; Απαγορεύεται να βρίσκεστε εδώ!”, φώναξε με σοβαρό ύφος, πασχίζοντας μάλλον μάταια να φοβίσει τους ξενόφερτους και να τους πείσει πως αυτός ήταν το αφεντικό της πύλης.

Το Χ δεν απάντησε αμέσως στην ερώτησή του. Σκέφτηκε ότι ίσως θα ήταν καλύτερα να μην χρονοτριβούσε σε άσκοπες συζητήσεις με τους κρατικούς υπαλλήλους χωρίς φαντασία. Θα χρησιμοποιούσε λοιπόν το ίδιο σχέδιο με βάση το οποίο κατάφερε και μπήκε στο πλέγμα ξεγελώντας το φύλακα Κ.

35

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Αυτόν εδώ άραγε πώς τον έλεγαν; Δεν είχε καμία σημασία. Σε ελάχιστες στιγμές θα τον διαπερνούσαν και θα τον άφηναν για πάντα πίσω τους. Η συνταγή ήταν γνωστή. Αρχικά θα τον ξεγελούσαν, κάνοντας δήθεν μεταβολή για να φύγουν και μόλις εκείνος ηρεμούσε και χαλάρωνε κάπως το βλέμμα του, θα στρέφονταν απότομα κατά πάνω του επιταχύνοντας γοργά. Η σύγκρουση με εκείνον θα ήταν αναπόφευκτη και θα είχε ως αποτέλεσμα τα δύο σημεία να τον διαπεράσουν πέρα ως πέρα το ένα μετά το άλλο και να βρεθούν στην άλλη πλευρά της ευθείας, την οποία δεν είχαν δει ποτέ. Αυτό θα ήταν μια ακόμα συναρπαστική περιπέτεια για το Χ, αλλά για το Φ θα ήταν η πιο συνταρακτική στιγμή της πορείας του επάνω στο πλέγμα, μιας και δεν είχε δει τίποτα άλλο εκτός των ορίων που το περιέβαλλε.

Το σχέδιο άρχισε να μπαίνει σε εφαρμογή. Οι δύο φίλοι έκαναν εικονική μεταβολή και άρχισαν δήθεν να παίρνουν το δρόμο του γυρισμού. Περίμεναν ότι ο φύλακας θα χαλάρωνε το βλέμμα του και θα έστρεφε το κεφάλι του αλλού, για να επιτηρήσει το υπόλοιπο εμβαδόν γύρω από τη σκοπιά του. Μόλις το έκανε αυτό θα γυρνούσαν πίσω απότομα και θα του όρμαγαν σαν τα πεινασμένα λιοντάρια για να το διαπεράσουν με τη φόρα τους. Δεν έκαναν όμως δυο - τρία βήματα προς τα πίσω και ο φύλακας τους φώναξε απότομα.

“Σταθείτε! Πού πάτε;”Τα δύο σημεία πάγωσαν. Δεν περίμεναν μια τέτοια

αντίδραση από εκείνον. Προφανώς, αυτός δεν ήταν κορόιδο σαν τον Κ, αλλά μεγάλο λαγωνικό που δεν ψάρωνε με τα κόλπα τους. Η αντίδρασή του έδειχνε ότι είχε μυριστεί την κομπίνα που ετοίμαζαν και ότι τους έπιασε στα πράσα. Δεν γύρισαν καν το βλέμμα τους να τον κοιτάξουν, μόνο παρέμειναν ακίνητα στη θέση τους περιμένοντας κάτι που δεν ήξεραν ούτε τα ίδια. Ήταν μια αντανακλαστική κίνηση αμηχανίας. Πέρασαν μερικές στιγμές ακινησίας και σιωπής.

“Γυρίστε πίσω!”Τα δύο σημεία δεν κούνησαν ρούπι, παρά αντάλλαξαν

λίγες αστραπιαίες ματιές.“Γυρίστε πίσω σας παρακαλώ!”Τι παράξενο! Η φωνή του τώρα πια δεν έβγαινε από το

36

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

λαρύγγι εκείνου του αιμοσταγούς κέρβερου που απειλούσε να φάει ζωντανό όποιον προσπαθούσε να δραπετεύσει από τις πύλες της ορθογώνιας πόλης, μα από κάποιον απελπισμένο και απογοητευμένο μοναχικό κρατικό υπάλληλο που αποζητούσε συντροφιά. Ο τόνος με τον οποίο ο δύστυχος φύλακας πρόφερε την τελευταία του φράση είχε κάτι το παρακλητικό και δυστυχισμένο, που έμοιαζε πέρα για πέρα αλλότριο στα μάτια των επισκεπτών του, μιας και τον είχαν συνηθίσει σκληρό και βίαιο. Ίσως η όλη συμπεριφορά του να ήταν κάποιο κόλπο που είχε μάθει στο κέντρο εκπαίδευσης φυλάκων για να καταστέλλει τις παραβατικές συμπεριφορές. Θα τους έκανε τον καλό στην αρχή για να τον εμπιστευτούν και να πλησιάσουν, αλλά μόλις τα σημεία έπεφταν στην παγίδα και προσέγγιζαν τη σκοπιά του θα τους συνέτριβε κάτω από το μαστίγιο της εκτέλεσης του νόμου.

Την αρχή την έκανε το Χ, το οποίο παρ' όλες τις αμφιβολίες του στράφηκε προς τα πίσω προχωρώντας διστακτικά προς το μέρος του φύλακα. Δεν μπορούσε να πιστέψει ότι εκείνος είχε μαλακώσει τη φωνή του. Σε ελάχιστο χρόνο είχε φτάσει σε απόσταση αναπνοής από τη σκοπιά, ενώ το Φ παρακολουθούσε αμήχανο την εξέλιξη της τραγελαφικής σκηνής.

“Τι θέλεις;”, τον ρώτησε.“Καθίστε λίγο εδώ, μη φεύγετε”.“Εσύ δεν μας είπες ότι απαγορεύεται να βρισκόμαστε

εδώ τριγύρω;”“Καθίστε...”Η φωνή του έβγαινε πια μετά βίας. Το Χ έκανε ένα νεύμα

στο φίλο του που στεκόταν προληπτικά και αμήχανα μερικά μέτρα πιο πίσω να πλησιάσει. Εκείνο υπάκουσε τυφλά έτσι χαμένο καθώς ήταν. Τα δύο σημεία στέκονταν τώρα αμίλητα μπροστά στο φύλακα, ο οποίος δεν τα κοιτούσε στα μάτια με εκείνο το βλοσυρό, κεραυνοβόλο βλέμμα, παρά είχε κατεβασμένο το κεφάλι σαν να το είχε μαλώσει η δασκάλα του στο σχολείο.

“Θέλετε πράγματι να περάσετε από ετούτη τη σκοπιά;”“Για ποιο λόγο νομίζεις ότι ήρθαμε εδώ;”, απάντησε το Χ

με θάρρος.

37

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

“Δεν φοβάστε τις συνέπειες του νόμου;”“Όχι δε φοβόμαστε. Ο νόμος είναι για αυτούς που τον

κατασκευάζουν και τον πιστεύουν. Ο νόμος είναι για αυτούς που φοβούνται την ευθύνη και την εναποθέτουν σε επαγγελματίες ειδήμονες που ασχολούνται με τη θέσπιση και την εφαρμογή του. Εκείνος που δεν μπορεί να βρει τη λύση μόνος του ή καλύτερα, δεν θέλει να την αναζητήσει, στρέφεται αμήχανος και δίχως βούληση στους νόμους. Είναι η μεγαλύτερη παγίδα της εξουσίας ως προς την απόδοση του δικαίου. Δε συμφωνείς;”

“Εγώ δεν μπορώ να συμφωνήσω. Εγώ τηρώ το νόμο, τιμωρώ σύμφωνα με το νόμο, πιστεύω στο νόμο, τρέφομαι από το νόμο. Είναι η δουλειά μου. Δεν μπορώ να συμφωνήσω...”.

Ένας αναστεναγμός βγήκε από τα βάθη της ψυχής του φύλακα. Το Χ κατάλαβε αμέσως την εσωτερική πάλη μέσα του και συνέχισε να του μιλά, προσπαθώντας σαν λαίμαργη ύαινα να βγάλει και να ρουφήξει όλο το μεδούλι που έκρυβε το σκληρό Εγώ του.

“Και ποιος σε υποχρεώνει να τρέφεσαι από το νόμο; Ποιος σε περιορίζει στο να ζεις από εκείνον;”

“Μα, ο ίδιος ο νόμος! Αυτή είναι η δουλειά του. Αυτή είναι και η δική σας”.

“Πραγματικά νομίζεις ότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος πέρα από τα όρια που προσδιορίζουν οι διατάξεις του;”

Ο φύλακας τον κοίταξε απορημένος. “Όχι βέβαια! Κάτι τέτοιο θα ήταν παράνομο, θα ήταν

αναρχικό!” “Όταν το κάνεις συνειδητά και με την αίσθηση του δικαίου δεν είναι παράνομο. Θα μου πεις όμως, ποια είναι αυτή η ηθική που επιτρέπει στον καθένα να κάνει ότι θέλει; Το να εφαρμόσεις το νόμο δεν είναι θέμα επιβολής, αλλά επιλογής. Ο νόμος δεν ρίχνει το μαύρο πέπλο του πάνω σου, αν εσύ δεν σκύψεις την πλάτη πρώτος να του κάνεις χώρο. Εσύ διαλέγεις εάν θα ακολουθήσεις το νόμο ή όχι. Αν θα πιστέψεις τους επαγγελματίες που ασχολούνται με τη δημιουργία και την εφαρμογή του ή όχι. Αν θα ζήσεις μια ορθογώνια ζωή, βουλιαγμένη μέσα στην ακινησία της

38

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

θλιβερής σκοπιάς σου ή αν θα κάνεις ένα μικρό, πολύ μικρό βήμα – πίστεψέ με, δε χρειάζεται πιο πολύ για να γίνει η αρχή – για να πάρεις το δικό σου μονοπάτι της ελευθερίας. Ο δρόμος σου είσαι εσύ. Με κατάλαβες;”

“Στη θεωρία όλα αυτά είναι τόσο αρμονικά, τόσο ωραία πακεταρισμένα και τεκμηριωμένα με ένα σωρό μπούρδες! Αν κάνω ένα μικρό βήμα όπως λες κι εσύ προς το άγνωστο (στο σημείο αυτό ο φύλακας έδειξε με το βλέμμα του προς τα πίσω το αχανές της ευθείας που εκτεινόταν πέρα από τα όρια της ορθογώνιας μεγαλούπολης), τότε το μόνο σίγουρο είναι ότι θα χάσω το ψωμί μου. Και όπως έλεγαν οι αρχαίοι σοφοί άλλωστε, αν δεν έχω να φάω δεν μπορώ να φιλοσοφώ. Προκύπτει λοιπόν εδώ ένας φαύλος κύκλος. Αν θέλω να φιλοσοφώ, πρέπει να τρώω. Για να έχω να φάω, πρέπει να ακολουθώ το νόμο. Εάν όμως ακολουθώ το νόμο, δεν μπορώ να φιλοσοφώ ελεύθερος. Οπότε όλα αυτά που λες είναι θεωρίες κρεμάμενες στον αέρα”.

“Μπορείς να τρως και εκτός του νόμου”. “Εννοείς να ζω σαν λύγκας; Σαν αγρίμι;”“Θα μπορούσες να το πεις κι έτσι. Εγώ σου προτείνω να

έρθεις μαζί μας, όχι για να ζήσεις σαν τα θηρία που κυκλοφορούν ελεύθερα στη φύση, αλλά για να δεις τον κόσμο που έμαθες με άλλο μάτι. Η πραγματικότητα που βιώνεις εδώ μέσα δεν υφίσταται”.

“Και ποια άραγε είναι η πραγματικότητα που μου προτείνεις;”

“Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει πραγματικότητα. Ή μάλλον, υπάρχουν τόσες πολλές πραγματικότητες, όσοι και οι παρατηρητές τους”.

Ο φύλακας έκανε ένα μικρό μειδίαμα.“Ναι, εντάξει, θα μπορούσαμε τώρα να μπούμε σε

συζητήσεις του στυλ ότι το αιώνιο σύμπαν θα υπήρχε και χωρίς εμάς να το παρατηρούμε, και τα λοιπά και τα λοιπά. Αλλά εγώ θέλω κάτι το αληθινό, κάτι το χειροπιαστό. Βαρέθηκα να ζω μια ζωή ακίνητος εδώ μέσα στην κατάθλιψη της σκοπιάς και να κάνω τον τροχονόμο. Ξέρεις πόσο απέραντο χρόνο είχα μέχρι τώρα για να σκεφτώ; Βαρέθηκα να σκέφτομαι! Θέλω κίνηση! Εμπρός, μαρς!”

39

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

“Έλα μαζί μας!”, τον παρακίνησε το Χ.Ο φύλακας τον κοιτούσε διστακτικός.“Δεν σου εγγυώμαι τίποτα για αυτά που θα δεις. Το μόνο

που σου υπόσχομαι είναι η κίνηση, την οποία τόσο λαχταράς και η απεμπλοκή από αυτή την ορθογώνια λογική με την οποία έχεις ανατραφεί. Άντε τι κάθεσαι, κουνήσου!”.

Ο φύλακας δε μιλούσε, παρά τον κοιτούσε διστακτικά.“Θυμήσου! Ένα μόνο μικρό βήμα χρειάζεται, ένα μικρό

χαλικάκι για να ακολουθήσει η χιονοστιβάδα”.“Ας είναι! Τι είχαμε, τι χάσαμε!”Ένας αναστεναγμός βγήκε μέσα από το φρουρό, ο οποίος

για πρώτη φορά μετά από πάρα πολύ καιρό - ίσως και από τη στιγμή της γέννησής του - κατόρθωσε να κουνηθεί και να απομακρυνθεί πέρα από την μηδενική ακτίνα της σκοπιάς του, χωρίς να τον νοιάζει ότι με την κίνηση αυτή προκαλούσε ένα βαθύ ρήγμα όχι τόσο στην τοπολογία του πλέγματος – μιας και εκείνο θα είχε για πρώτη φορά στα χρονικά μια αφύλακτη τρύπα στα όριά του – όσο στη βαθιά θεμελιωμένη αυταρχική φιλοσοφία του, που καθόριζε ότι όλα εκεί μέσα έπρεπε να δουλεύουν ρολόι χωρίς παρεκτροπές. Αφού έκανε ένα βήμα εμπρός, γύρισε πίσω και κοίταξε την άδεια σκοπιά του διστακτικά.

“Έλα, μη φοβάσαι! Η αρχή έγινε! Η ευθεία είναι μπροστά σου! Η φρικτή παραλληλία πίσω σου!”

Το Χ προχώρησε κι αυτό ένα βήμα εμπρός θέλοντας να δώσει το απαραίτητο θάρρος στο φύλακα.

“Θα επικηρυχτώ για αυτό που κάνω”, είπε ο φύλακας φοβισμένος.

“Είναι το τίμημα της ελευθερίας. Μη σε νοιάζει, δε θα ξαναγυρίσουμε ποτέ. Κι αν κάποια στιγμή επιστρέψουμε, αυτό θα είναι μόνο για να νικήσουμε στην τελική μάχη”.

Τα δυο σημεία, δηλαδή το Χ και ο φύλακας είχαν τώρα πια μεταβεί στην άλλη πλευρά της ευθείας, πέρα από το σύνορο που καθόριζε η σκοπιά. Καθώς προχωρούσαν όμως πιο μακριά, το Χ δεν άργησε να αντιληφθεί ότι το Φ δεν τους είχε ακολουθήσει και είχε μείνει αρκετά πίσω. Πράγματι, όταν γύρισε το κεφάλι είδε το σύντροφό του να κάθεται αμήχανο και φοβισμένο επάνω στη σκοπιά, αδυνατώντας να κάνει

40

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

εκείνο το μικρό αλλά καθοριστικό βήμα για να απεμπλακεί μια και καλή από το φασισμό του πλέγματος.

“Έλα! Τι περιμένεις λοιπόν;”, φώναξε το Χ αγανακτισμένο.

Το Φ δε μιλούσε, μόνο καθόταν χαμένο και σαστισμένο στο μεταίχμιο των δύο κόσμων. Του ήταν τρομερά δύσκολο έως αδύνατον να ενσαρκώσει την κοσμοθεωρία που έχτιζε τόσα χρόνια σε κάτι το τόσο απλό και τόσο άμεσο, σε ένα μικρό, καθημερινό βήμα. Αυτό το βήμα όμως δεν θα ήταν όπως όλα τα άλλα αδιάφορα και παράλληλα βήματα που έκανε νυχθημερόν μέσα στην παράλληλη μεγαλούπολη. Αυτό το βήμα θα ήταν ο σπόρος του δέντρου της ελευθερίας, ο ιός που θα κατέστρεφε το ορθογώνιο σύστημα. Αντί να κάνει το μικρό εκείνο πολυπόθητο βήμα, το Φ προτίμησε να παραμείνει αποσβολωμένο επάνω στη σκοπιά, παρέα με τις θεωρητικές φιλοσοφίες και τις ιδεαλιστικές εμπειρίες του. Αυτές θα ήταν τώρα πια η μοναδική του συντροφιά, μιας και η αναπηρία του να απλώσει το χέρι και να πάρει την ελευθερία που δικαιωματικά του ανήκε το μετέτρεψε ασυναίσθητα, χωρίς εκείνο να το πολυκαταλάβει, σε ένα διάδοχο του φύλακα. Ο αιμοσταγής φρουρός είχε εγκαταλείψει το πόστο του χάρη στην ελπίδα για ελευθερία. Το φιλοσοφημένο Φ, έρμαιο της ψυχολογικής του ανεπάρκειας και αρνούμενο να ζήσει αληθινά, προτίμησε να αναλάβει τα καθήκοντα του φρουρού. Προφανώς, η ακινησία έμοιαζε να παρέχει πολύ περισσότερη ασφάλεια από την περιπέτεια προς το άγνωστο.

“Έλα λοιπόν!”, φώναξε το Χ απελπισμένο. Αντί να απαντήσει όμως, το Φ γύρισε το κεφάλι αλλού με

περιφρόνηση. Η ανεπάρκεια θάρρους και η αναποφασιστικότητά του το έκαναν να πιστέψει ότι η ζεστασιά της σκοπιάς ήταν η καλύτερη λύση για εκείνο. Το Χ έφτυσε κάτω αηδιασμένο και χωρίς να μιλήσει άλλο γύρισε το κεφάλι εμπρός.

“Πάμε!”, είπε στο φύλακα. “Εδώ μέσα η ατμόσφαιρα αρχίζει να βρωμάει μούχλα!”

Ο φύλακας ακολούθησε την εντολή του με μεγάλη προθυμία. Οι δυο τους τώρα άνοιξαν το βήμα καθώς απομακρύνονταν από τη σκοπιά. Σιγά σιγά, το πελώριο

41

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

επίπεδο πλέγμα άρχισε να μικραίνει πίσω τους, αλλά τώρα πια δεν είχε καμία σημασία για εκείνους. Αυτό που τους ένοιαζε ήταν όχι αυτό που άφηναν, αλλά αυτό που έβλεπαν ή θα έβλεπαν μπροστά τους.

Δεν πέρασε πολλή ώρα και τα φαινόμενα μονοτονίας άρχισαν να δεσπόζουν πάνω στην ευθεία την οποία είχαν καβαλήσει. Η παράλληλη μεγαλούπολη είχε χαθεί πίσω τους, αλλά αυτό δεν τους ένοιαζε καθόλου. Περισσότερο τους ανακούφιζε παρά τους άγχωνε. Η πορεία τους όμως παραήταν ανακουφιστική, μιας και για ώρες ολόκληρες καβαλούσαν την ίδια ευθεία χωρίς να αλλάζει το παραμικρό ούτε στο περιβάλλον τους, αλλά ούτε στην κινητική τους κατάσταση, αφού εκείνοι προχωρούσαν πάντα με τον ίδιο ρυθμό. Το μόνο που άλλαζε ήταν η ψυχολογία τους, πράγμα λογικό μιας και η υπομονή τους άρχιζε σιγά σιγά να εξαντλείται.

Το Χ δεν μίλαγε καθόλου, ούτε σκεφτόταν και πολλά πράγματα. Τη βαρετή μονοτονία της ευθείας διαδρομής την είχε ξαναζήσει πριν μπει μέσα στο πλέγμα και δεν του έκανε καθόλου εντύπωση. Αισθανόταν μόνο μια πλήξη, αφού παρόλο το φασιστικό τρόπο λειτουργίας της, η παράλληλη δομή της μεγαλούπολης από όπου προερχόταν είχε περισσότερο ενδιαφέρον από εκείνη τη μονότονη διαδρομή στην οποία είχε μπει. Σε μια μικρή στιγμή αδυναμίας σκέφτηκε ότι ίσως να ήταν καλύτερα να παρέμενε στην πολυπλοκότητα του ορθογώνιου πλέγματος. Εκεί άλλωστε θα είχε πολύ περισσότερες επιλογές. Θα συναντούσε πολλά περισσότερα σημεία και θα συμμετείχε σε διάφορες δραστηριότητες. Θα κινούνταν στον παλμό της πόλης. Α, σίγουρα, εκείνη η ζωή θα ήταν πιο ενδιαφέρουσα από τη μονότονη διαδρομή ενός εξερευνητή πάνω σε μια βαρετή ευθεία με μοναδικό στόχο και προσδοκία το άγνωστο και το τίποτα.

Σιγά σιγά, οι παραπάνω σκέψεις άρχισαν να αποκρυσταλλώνονται και να ριζώνουν μέσα στο κεφάλι του. Θα μπορούσαν μάλιστα να εγκατασταθούν για πάντα εκεί μέσα, εάν δεν γυρνούσε πίσω για να κοιτάξει το φύλακα. Πόσο διαφορετικός ήταν από εκείνον! Έβλεπε τα πράγματα με εντελώς άλλη ματιά, κάτι που άλλωστε ήταν απόλυτα φυσιολογικό, μιας και ο ίδιος είχε ζήσει πολύ διαφορετικά.

42

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Μόνο το γεγονός ότι κινούνταν – έστω και προς μια μονότονη κατεύθυνση - του έδινε απέραντη ευτυχία. Ήταν επιτέλους ελεύθερος! Μετά από μια ολόκληρη ζωή ακινησίας μέσα στη σκοπιά του, επιτελώντας ένα φριχτό καθήκον που το σύστημα του είχε αναθέσει, τώρα πια αισθανόταν απέραντη ευχαρίστηση στην ιδέα της κίνησης και της εξερεύνησης του αγνώστου. Ένα απλό βήμα ήταν όλος ο κόσμος για εκείνον.

Παρατηρώντας τον φύλακα, το Χ πολύ γρήγορα ήρθε στα συγκαλά του. Έβλεπε ξεκάθαρα την ευτυχία στα μάτια του φύλακα. Εκείνη τη στιγμή οι δυο τους βρίσκονταν στην ίδια θέση, κάτω από τις ίδιες συνθήκες και με κοινούς στόχους. Ποιος όμως από αυτούς ήταν ο πιο ευτυχισμένος; Στο παραπάνω ερώτημα το Χ δίσταζε να απαντήσει στην κραυγή της συνείδησής του που αντηχούσε εκκωφαντικά μέσα στα αυτιά του. Αυτό που χώριζε τα δύο σημεία ήταν το παρελθόν. Το Χ είχε ζήσει ταξίδια, περιπλανήσεις, συγκρούσεις και φιλοσοφικές αναζητήσεις μέσα στον ιλιγγιώδη ρυθμό του πλέγματος, σε αντίθεση με το φύλακα που δεν είχε σχεδόν καμία αληθινή εμπειρία καθ' όλη τη διάρκεια της αυτιστικής και στατικής ζωής του. Παρόλα αυτά, η γλύκα που εξέπεμπε το βλέμμα του ήταν ξεκάθαρη, σε αντίθεση με τη δυσφορία του Χ σε όλη εκείνη την μονότονη διαδρομή.

Ένα κύμα δεύτερων σκέψεων και αμφιβολιών ήρθε να καβαλήσει το κεφάλι του Χ. Μήπως θα ήταν καλύτερα αντί για τις περιπλανήσεις στο πλέγμα να παρέμενε κι εκείνο στατικό και ακίνητο σε μια σιωπηλή σκοπιά όλο εκείνον τον καιρό; Μήπως τελικά οι τόσες εμπειρίες δεν τον γέμισαν με γνώση, κρίση και σοφία, αλλά με περισσότερη ανασφάλεια, άγχος και απληστία για κάτι καλύτερο που δεν μπορούσε ούτε ήξερε ότι θα βρει στο μέλλον; Ξανακοίταξε πίσω για άλλη μια φορά, προσπαθώντας να σκάψει βαθιά μέσα στα μάτια του φύλακα και σαν το κουνούπι που ρουφάει το αίμα, να αντλήσει λαίμαργα εκείνη την ευτυχία που χρειαζόταν.

Ο φύλακας όμως ήταν αλλού. Δεν επικοινωνούσε με το συνοδοιπόρο του – η αλήθεια ήταν ότι δεν τον ένοιαζε και πολύ, μόνο κοιτούσε γύρω του με θαυμασμό. Ήταν κάτι το εντελώς παράδοξο μέσα σε εκείνον τον κυκεώνα μονοτονίας, αλλά μόνο το γεγονός της κίνησης του έφτανε και του

43

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

περίσσευε για να τον κάνει ευτυχισμένο. Όσο περνούσε η ώρα, το Χ δεν μπορούσε να χωνέψει την ευχαρίστηση που ένιωθε ο σύντροφός του. Η απόσταση μεταξύ τους άρχισε να μεγαλώνει και σιγά σιγά, η ζήλια ήρθε και έχτισε τη μαύρη φωλιά της μέσα στην καρδιά του.

Όσο περνούσε η ώρα επάνω στη βαρετή ευθεία, το Χ περίμενε να συναντήσουν κάποια διασταύρωση, αλλά μάταια. Η ίσια διαδρομή δεν διακλαδωνόταν με τίποτα, όσες προσευχές κι αν έκανε. Κάποια στιγμή, κι ενώ τα μηλίγγια του άρχισαν να φουσκώνουν και οι φλέβες του να πετάνε από την ανυπομονησία, παρότρυνε το φύλακα να περπατάνε πιο γρήγορα, ώστε να έρθει πιο γρήγορα η στιγμή που θα συναντούσαν κάτι το ενδιαφέρον. Φυσικά, ο φύλακας ήταν στον κόσμο του και δεν καταλάβαινε εκείνα που του έλεγε ο συνοδοιπόρος του, μόνο αφηνόταν στην ευχάριστη νάρκωση που του έδινε το συνεχές βάδισμα επάνω στην μονότονη ευθεία.

Ο φθόνος του Χ είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του. Πώς ήταν δυνατόν εκείνος ο αγροίκος κρατικός υπάλληλος, εκείνο το μαντρόσκυλο της κυβέρνησης να απολαμβάνει περισσότερο από εκείνον το ταξίδι τους; Το Χ είχε ταξιδέψει, είχε ζήσει, είχε συζητήσει, είχε μορφωθεί πάνω στα θέματα της καθημερινότητας και είχε φιλοσοφήσει πάνω στα θέματα της μεταφυσικής. Παρόλα αυτά, ο αγράμματος και τραμπούκος φύλακας απολάμβανε περισσότερο τον κόσμο από εκείνον. Δεν το χωρούσε ο νους του. Αυτές οι δύο ψυχές ήταν αδύνατον να συμβαδίσουν μεταξύ τους. Δεν υπήρχε τίποτα πια που να τους ενώνει. Ούτε φιλία, ούτε κοινές φιλοδοξίες, ούτε κοινά συμφέροντα. Ήταν δύο σημεία που απλά έτυχε να συμπορεύονται μαζί στο χωρόχρονο. Τι τον ήθελε πια αυτόν τον τιποτένιο, αυτόν τον αγράμματο, αυτόν τον ξιπασμένο; Το μόνο που του πρόσφερε ήταν η χρονική καθυστέρηση, η οποία επιμήκυνε το χρόνο που θα μεσολαβούσε έως ότου το Χ να γνωρίσει καινούργιες εμπειρίες. Έτσι όπως εκείνος περπατούσε σαν χαμένος και απολάμβανε με φοβερά εκνευριστικό τρόπο κάτι το τετριμμένο, έδινε στο σύνολο των δύο σημείων μια αφόρητη δυσκινησία άνευ προηγουμένου. Το δίχως άλλο έπρεπε να το ξεφορτωθεί. Και αυτό έκανε, χωρίς

44

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

καμία αναστολή.Το έργο του Χ ήταν πολύ απλό. Το μόνο που χρειαζόταν

ήταν το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού, το οποίο δεν ήταν καθόλου δύσκολο να κερδίσει. Σε κάποιο ανύποπτο χρόνο έκανε μεταβολή και επιτέθηκε με βία στον ανυπεράσπιστο φύλακα που αμέριμνος απολάμβανε την κίνηση πάνω στην ευθεία. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή, με αποτέλεσμα ο φύλακας να παρεκκλίνει από τη θέση του τρομαγμένος και έκπληκτος από η συμπεριφορά του συντρόφου του. Πριν όμως προλάβει να ζητήσει τα ρέστα για εκείνη την αδικαιολόγητη επίθεση, το Χ απάντησε σε κλάσματα του δευτερολέπτου με μια δεύτερη και στη συνέχεια με μια τρίτη. Σε ελάχιστο χρόνο οι αλλεπάλληλες επιθέσεις του Χ πολλαπλασιάστηκαν, με αποτέλεσμα ο φύλακας να δέχεται έναν καταιγισμό συγκρούσεων. Πολύ γρήγορα το θύμα άρχισε να ζαλίζεται και να χάνει την ισορροπία του. Σε λίγα λεπτά είχε ξεψυχήσει και το ακίνητο κουφάρι του κειτόταν καταμεσής στη μονότονη εκείνη ευθεία που καβαλούσαν τόση ώρα, η οποία έμελλε να γίνει για πάντα ο τάφος του.

Η μοίρα είχε μόλις παίξει ένα περίεργο παιχνίδι στο φτωχό, αγράμματο φύλακα. Όλη του τη ζωή την είχε περάσει μέσα στην ακινησία και την αδράνεια. Προτού όμως το νήμα της πορείας του κοπεί για πάντα, φρόντισε να του χαρίσει λίγες σταγόνες ευτυχίας, οι οποίες όμως σε εκείνον φάνταζαν ολόκληρος ποταμός. Τώρα πια, το μόνο που είχε απομείνει από δαύτον ήταν το άψυχο σώμα του, πάνω από το οποίο στεκόταν ανέκφραστος ο υπαίτιος της φρικτής εκείνης τραγωδίας.

Καθώς κοιτούσε αμίλητο το πτώμα, το Χ συνέχισε να βυθίζεται σε πολλές και δυσάρεστες σκέψεις, ακριβώς όπως έκανε και πριν το θάνατο του φύλακα. Λες και το γεγονός του φόνου να μην ικανοποίησε καθόλου τα δολερά συναισθήματα ή τα ένστικτά του - πράγμα που θα σήμαινε ότι ο δράστης θα ανακουφιζόταν κάπως, αλλά να τα πυροδότησε ακόμα παραπάνω. Η σχετικότητα της μακαριότητας μερικές φορές μας αφήνει με το στόμα ανοιχτό. Ακόμα και τώρα, ο φύλακας μέσα από εκείνο το άθλιο και παραμορφωμένο πτώμα έδειχνε τόσο ήρεμος κι ευτυχισμένος, τόσο απαλλαγμένος από τα βάσανα της φτωχής και απλής ζωής του, που το Χ τον ζήλευε

45

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ακόμα περισσότερο. Αν μπορούσε θα τον σκότωνε εκατό, χίλιες φορές μέχρι να εκμηδενίσει για πάντα ακόμα και την ίδια την υστεροφημία του. Ο δολοφόνος-φιλόσοφος έμοιαζε να είχε μπει για τα καλά στο αυλάκι μιας ατέρμονης κατρακύλας με κατεύθυνση τον πυθμένα της ίδιας του της ύπαρξης.

Αφού έφτυσε πάνω στο κουφάρι του φύλακα, το Χ γύρισε το κεφάλι και έφυγε αηδιασμένο, όχι από το θέαμα του έβλεπε, αλλά από τον ίδιο του τον εαυτό. Δε μετάνιωσε για αυτό που έκανε - αν μπορούσε θα το ξανάκανε ευχαρίστως, αλλά δε μπορούσε να αντέξει το βάρος της ψυχικής του κατασκευής. Το συνεχές μαρτύριο που του έδινε το αίσθημα του ανικανοποίητου, η μόνιμη προσδοκία για κάτι το οποίο δεν είχε δει, δεν είχε αισθανθεί, αλλά ούτε ήξερε ότι καν υπάρχει, έμελλε να είναι η αιώνια καταδίκη του. Δεν ήταν κάποια σισύφεια τιμωρία που του επέβαλαν οι θεοί για το έγκλημά του, αλλά ένα στίγμα που η μοίρα χάραξε επάνω του από τη στιγμή της γέννησής του. Ήταν καταδικασμένο στην αιώνια αναζήτηση, στη διαρκή αναθεώρηση, στη μόνιμη δυστυχία.

Συνέχισε το δρόμο του επάνω στη μονότονη ευθεία. Το περπάτημα πολύ γρήγορα έγινε γοργό βάδισμα και το βάδισμα τρέξιμο. Έπρεπε να απεμπλακεί επιτέλους από εκείνη τη φυλακή στην οποία είχε εγκλωβιστεί. Όσο έτρεχε, σκεφτόταν το έγκλημα που είχε διαπράξει και πόσο μονότονη θα ήταν η διαδρομή του εάν δεν το είχε κάνει. Θα φορτωνόταν τον ενοχλητικό, δυσκίνητο συνοδοιπόρο του μέχρι το τέλος, αναγκαζόμενος να προσαρμοστεί στα μέτρα και τα σταθμά του. Ένα χαιρέκακο πλατύ χαμόγελο σκιαγραφήθηκε πάνω στο πρόσωπό του, συνοδευόμενο από μία πολεμική κραυγή, η οποία αντήχησε κατά μήκος της ευθείας φθάνοντας πολύ μακρύτερα από εκεί που μπορούσε να δει το μάτι του. Το βάρος της ευθύνης του φόνου και των ποταπών συναισθημάτων του μπορεί να τον καταπλάκωναν, αλλά ο πίδακας βρόμας που εκτινασσόταν από μέσα του τον απελευθέρωνε χαρίζοντάς του πολεμικό μένος. H ευθεία δεν έλεγε να σταματήσει πουθενά, το ίδιο και το ξέφρενο τρέξιμό του. Καμία στροφή, καμία διασταύρωση. Από την άλλη μεριά, το Χ δεν έδειχνε κανένα σημάδι κόπωσης. Θα έλεγε κανείς – όσο αιρετικό κι αν φαινόταν αυτό - ότι με

46

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

το ρυθμό που είχε πάρει θα έφτανε κάποτε στα όρια της ευθείας, που λογικά δεν θα ήταν άλλα από τα ίδια τα όρια του ευκλείδειου χωρόχρονου στα πέρατα του σύμπαντος! Μπορούσε άραγε ένα μικρό, ασήμαντο και φιλόδοξο σημείο να αγγίξει τα όρια της απροσιτότητας; Ένα τέτοιο κατόρθωμα θα σήμαινε ότι η μετάβαση από το απείρως μικρό στο απείρως μεγάλο δεν είναι αποκύημα ενός θεωρητικού μετασχηματισμού που φτιάχνουν οι μαθηματικοί για να περνούν την ώρα τους καθώς ξύνονται στα καφενεία παίζοντας μπριτζ, αλλά κάτι το εφικτό για τα δεδομένα του δισδιάστατου επιπέδου. Το Χ τότε θα έγραφε λαμπρές σελίδες στην ιστορία, όντας το σημείο αναφοράς για το πάντρεμα του μικρόκοσμου με το μακρόκοσμο! Το άπειρο περίμενε μοιραία να δαμαστεί, όπως η Αμερική περίμενε τόσα χρόνια για να ανακαλυφτεί από τους λευκούς ή τα άγρια ζώα να εξημερωθούν από τους πρώτους ανθρώπους.

Ένα απλό και μικρό καθημερινό βήμα μπορεί να συνεπάγεται μια ολόκληρη ακολουθία επιτευγμάτων που θα μείνουν για πάντα γραμμένα στις λαμπρές σελίδες της Ιστορίας. Μπορεί όμως να είναι και η αφετηρία μιας τραγωδίας. Το ρίσκο είναι αναπόφευκτο. Επομένως για ποιο λόγο κάποιος – και στη συγκεκριμένη περίπτωση το Χ – να κάνει ένα τέτοιο βήμα προς την αθανασία, αφού η πιθανότητα αυτός να βουλιάξει στην ανυπαρξία στέκεται πάνω από το κεφάλι του σαν δαμόκλειος σπάθη, χαμογελώντας χαιρέκακα; Γιατί να τα παίξει όλα για όλα; Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί με λογικά κριτήρια, παρά μόνο λαμβάνοντας υπόψη τη δύναμη της θέλησης. Ένας αληθινός πρωτοπόρος της διανόησης και της δράσης ποτέ δεν κάθεται να ζυγίσει αν αυτό τον συμφέρει καλύτερα ή αν εκείνο θα του φέρει μεγαλύτερο όφελος από το άλλο και να μπλεχτεί στη δίνη ενός τέτοιου σωρού γελοίων υπολογισμών. Αν το έκανε αυτό, ποτέ δεν θα κατάφερνε τίποτα και το μόνο που θα του έμενε στο τέλος θα ήταν εκείνο το μάτσο μπακαλόχαρτα με τους υπολογισμούς κινδύνου. Η μετάβαση από τη θεωρία σε εκείνο το μικρό, καθημερινό βήμα γίνεται αυτόματα, επειδή πραγματικά το θέλει κανείς, χωρίς αναλύσεις και περιορισμούς. Αν η θεά τύχη σε ευνοήσει, τότε ακόμα

47

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

καλύτερα. Το ερώτημα εκείνο φυσικά ούτε πέρασε ποτέ από τη

σκέψη του Χ. Είχε μπει για τα καλά στον αυτόματο και τυφλωμένο από την αλαζονεία του, έτρεχε για να βρει το τέλος της ευθείας. Πράγματι, μετά από λίγη ώρα διέκρινε κάτι που σηματοδοτούσε ότι ετούτη η μακρινή και βαρετή διαδρομή δεν συνεχιζόταν άλλο. Αυτό ήταν λοιπόν; Είχε κατακτήσει επιτέλους τα όρια του σύμπαντος; Φυσικά και όχι. Αν το έκανε αυτό, θα τελείωνε εδώ η ιστορία, πράγμα ανεπιθύμητο προς το παρόν.

Η επίπεδη ευκλείδεια φύση φύλαγε μια τρομερή έκπληξη στο αλλοπαρμένο σημειάκι. Εκεί που τελείωνε η μονοτονία – και που ο κάθε λογικός παρατηρητής θα πειθόταν πως το επίπεδο είχε επιτέλους τελειώσει δίνοντας τη θέση του στο απόλυτο χάος - ξεκινούσε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση, που δεν μπορούσε να περιγραφεί με τους κλασσικούς νόμους της γεωμετρίας, στα πλαίσια των οποίων είχε ανατραφεί το Χ. Όσο κι αν προσπαθούσε να το χωρέσει ο νους του, δεν κατόρθωνε με τίποτα να πιστέψει ότι τόση προσπάθεια για να κατακτήσει το άπειρο πήγαινε χαμένη. Παρόλα αυτά, η αρχική του απογοήτευση έφυγε πολύ γρήγορα και έδωσε τόπο στο θαυμασμό για εκείνο το μεγαλειώδες και πρωτοφανές θέαμα που έβλεπε μπροστά του. Ήταν κάτι το πραγματικά όμορφο, όσο και αρμονικό.

Εκεί που τελείωνε η ευθεία ξεκινούσε ένα περίεργο και θαυμάσιο σχήμα, που όμοιό του δεν είχε ξανασυναντήσει ποτέ του. Η έκτασή του δεν μπορούσε να προσδιοριστεί με ακρίβεια, τουλάχιστον από τη μεριά που ο μικροσκοπικός ταξιδιώτης το παρατηρούσε. Με μια πρώτη ματιά, σου έδινε την εντύπωση ενός σουρεαλιστικού ζωγραφικού πίνακα με περίεργες συμμετρίες και σχήματα που εμπλέκονταν κατά ιδιοφυή τρόπο μεταξύ τους, απελευθερώνοντας μια υπέροχη αίσθηση χαλάρωσης σε όποιον τον παρατηρούσε. Θα έλεγε μάλιστα κανείς ότι το χέρι του μυστηριώδους ζωγράφου που τον έφτιαξε ήταν τόσο τέλειο, που δεν επέτρεπε σε καμία ατέλεια να του χαλάσει το μαγικό αποτέλεσμα. Οπουδήποτε και να κοιτούσες μέσα σε εκείνον τον ιδεατό πίνακα, ήταν αδύνατο να εντοπίσεις έστω και μια μικροσκοπική

48

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

στραβοπινελιά, ένα λάθος στο φωτισμό του ή οποιοδήποτε άλλο αισθητικό παράπτωμα. Όλα έδειχναν να βρίσκονται τοποθετημένα και χρωματισμένα με τέλειο και σαφή τρόπο.

Τα πράγματα όμως δεν ήταν ακριβώς έτσι. Η πολυπλοκότητα της όλης δομής δεν οφειλόταν μόνο σε αισθητικούς παράγοντες. Υπήρχε μια αιώνια, μια καθολική αλήθεια πίσω από την όλη κατασκευή της, η οποία σε καλούσε να την αναζητήσεις μέσα από τη λεπτομερή και εξονυχιστική μελέτη του τεράστιου και πανέμορφου σχήματος. Οπουδήποτε και να κοίταζες μέσα του, παρατηρούσες διάφορα μικροσκοπικά μοτίβα τα οποία επαναλαμβάνονταν και αλληλοεπικαλυπτόντουσαν με φοβερά αρμονικό τρόπο μεταξύ τους. Αν εστίαζες δε την προσοχή σου σε μια περιοχή του σχήματος και μεγέθυνες σε αυτήν, θα διαπίστωνες ότι οι ίδιες δομές επαναλαμβάνονταν με παρόμοιο τρόπο σε μικροσκοπικότερη κλίμακα. Αν έκανες το ίδιο και για εκείνη τη μικροσκοπική περιοχή, τότε έκπληκτος θα παρατηρούσες ότι οι αναλογίες που καθόριζαν τις δομές εκεί ήταν ακριβώς οι ίδιες με εκείνες σε ακόμα μικρότερη κλίμακα και πάει λέγοντας. Οι ίδιοι κανόνες ίσχυαν πάντα όσο μεγέθυνες σε μικροσκοπικότερες κλίμακες, διατηρώντας έτσι την ομοιομορφία της όλης δομής. Η μεγέθυνση προς μικρότερους κόσμους δεν είχε τελειωμό, θα έλεγε κανείς ότι επαναλαμβανόταν μέχρι τις απείρως μικρές διαστάσεις. Όσο εξέταζες το σχήμα διεξοδικά, αναγόμενος στη λεπτομέρειά του, ήσουν αναγκασμένος να τείνεις ασυμπτωτικά προς το απόλυτο τίποτα. Αν το παρατηρούσες με ένα μικροσκόπιο, θα έβλεπες τα ίδια σχήματα να επαναλαμβάνονται σε μικρότερες κλίμακες για πάντα, όσο κι αν αύξανες τον παράγοντα μεγέθυνσης. Όλα έδειχναν ότι σε εκείνη την απομακρυσμένη γειτονιά του επιπέδου οι κλασσικοί νόμοι της ευκλείδειας γεωμετρίας κατέρρεαν και στη θέση των απλών ευθειών τώρα πια δέσποζε ένα εκπληκτικό και μεγαλειώδες fractal.

Το Χ παρατηρούσε εμβρόντητο την ανεπανάληπτη ομορφιά εκείνου του σχήματος. Αμέτρητα τρίγωνα, τετράγωνα και λογιών πολύγωνα μπλέκονταν μεταξύ τους με ένα σωρό σπείρες και περίεργες καμπύλες, σχηματίζοντας πρωτοφανείς συνδυασμούς που επαναλαμβάνονταν κατά τον

49

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ίδιο τρόπο σε μικρότερες κλίμακες. Οι γραμμές που σχηματίζονταν έδιναν την εντύπωση της κορυφογραμμής μιας οροσειράς, ενώ σε άλλες περιπτώσεις θύμιζαν το περίγραμμα μιας λίμνης ή το σχήμα ενός σύννεφου, πράγματα ανήκουστα για τον επίπεδο κόσμο στον οποίο ζούσε μέχρι τώρα το Χ. Δεν μπορούσε να χωρέσει ο νους του ότι τόση πολυπλοκότητα θα μπορούσε να υπαινίσσεται ποτέ τέτοια αρμονία. Τα εκ διαμέτρου αντίθετα φαινόμενα της τάξης και του χάους συνυπήρχαν σε μια μοναδική, σε μια ανεπανάληπτη συνταγή που έδινε εκείνο το μνημειώδες fractal. Σε λίγο το Χ άρχισε να συνέρχεται από το αρχικό σοκ. Είχε αρχίσει σιγά σιγά να συνηθίζει στη θέα του μεγαλειώδους σχήματος. Παρόλα αυτά, του ήταν αδιανόητο να πιστέψει ότι η ύπαρξή του σε εκείνες τις απομονωμένες γειτονιές του τεράστιου επιπέδου ήταν ένα τυχαίο γεγονός. Ποιος το δημιούργησε; Ποιος το διηύθυνε; Μήπως αυτός που έφτιαξε το fractal ήταν ο ίδιος με εκείνον που κυβερνούσε το μονότονο και ορθογώνιο φασιστικό πλέγμα που είχε συναντήσει προηγουμένως; Πώς όμως ήταν δυνατόν μια ανώτερη δύναμη που δημιουργούσε και διαχειριζόταν τέτοιες δομές να φτιάξει δύο εντελώς αντίθετα πράγματα, τόσο στη λειτουργία όσο και στη φιλοσοφία της κατασκευής τους; Το fractal που δέσποζε μπροστά του δεν είχε καμία απολύτως σχέση με εκείνο το φριχτό πλέγμα. Επομένως δεν θα πρέπει να το έφτιαξε ο ίδιος. Μήπως τότε το δημιούργησε κάποιος άλλος; Μήπως υπήρχαν πολλές ανώτερες αντιθετικές δυνάμεις οι οποίες κυριαρχούσαν πάνω στον κόσμο της μαγικής γεωμετρίας; Μπορεί και ναι, μπορεί και όχι. Προς το παρόν δεν είχε καμία σημασία. Εκείνο που ίσχυε ήταν ότι εκείνη τη στιγμή το Χ αντίκριζε ένα θαύμα της φύσης. Ίσως πράγματι να είχε φτάσει στα πέρατα του γνωστού κόσμου, εκεί που συμβαίνουν θαυμαστά φαινόμενα.

Στην τελευταία σκέψη το βλέμμα του Χ άστραψε, ενώ το ίδιο ένιωσε να το ζώνει ένα τεράστιο κύμα ενέργειας. Είχε φτάσει λοιπόν στο τέλος της εναγώνιας αναζήτησής του; Είχε επιτέλους πατήσει τα όρια του επιστητού; Ή μήπως μέσα στο fractal υπήρχε μια άλλη κοινωνία κινούμενων σημείων που τηρούσαν διαφορετικούς νόμους, ακολουθούσαν άλλους

50

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

κανόνες και είχαν διαφορετική φιλοσοφία και στάση ζωής; Το δίχως άλλο έπρεπε να μάθει. Όλα τα παραπάνω ερωτήματα δεν θα είχαν καμία σημασία εάν δεν αναλάμβανε δράση. Το μόνο που έπρεπε να κάνει ήταν να μπει μέσα στη μαγευτική δομή και να διαπιστώσει με τα ίδια του τα μάτια το τι γινόταν εκεί μέσα.

Πριν κάνει εκείνο το καθοριστικό βήμα μετάβασης στη νέα πολυδιάστατη πραγματικότητα, γύρισε το κεφάλι προς τα πίσω, όχι επειδή φοβόταν, αλλά για να κοιτάξει μια τελευταία φορά τον κόσμο που άφηνε πίσω του. Δεν επιθυμούσε με τίποτα να γυρίσει πίσω, ούτε στο ορθογώνιο φασιστικό πλέγμα, ούτε στις μονότονες ευθείες που περιπλανιόταν μοναχό του τόσο καιρό, αλλά ούτε φυσικά και στο αρχικό στενάχωρο ευθύγραμμο τμήμα όπου γεννήθηκε. Όλα εκείνα τα οποία είχε ζήσει, είχε σκεφθεί, είχε αισθανθεί, καθώς και όλους εκείνους που είχε αγαπήσει, μισήσει ή σκοτώσει τους άφηνε για τα καλά πίσω του, επιθυμώντας να μην τους ξαναβρεί ποτέ στο δρόμο του. Η μετάβαση μέσα στον καινούργιο κόσμο του fractal σηματοδοτούσε την αφετηρία μιας καινούργιας ζωής, μιας καθαρής ζωής, απαλλαγμένης από κάθε είδους σκοτούρα, αμφιβολία και μιζέρια.

Φυσικά, αυτό δεν ήταν κάτι που το προκάλεσε η καινοφανής δομή, αλλά προϋπήρχε μέσα του εδώ και πάρα πολύ καιρό, θα έλεγε κανείς από τη στιγμή της γέννησής του. Η ανάγκη για αλλαγή και αμφισβήτηση της τωρινής πραγματικότητας και του παρελθόντος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδια του τη σκέψη και δε χρειαζόταν πολύπλοκες δομές για να υπάρξει. Η τυχαία εμφάνιση του fractal ήταν απλά η αφορμή για να βγει στην επιφάνεια της ύπαρξής του η επαναστατικότητα και η αυταπάρνηση του χαρακτήρα του που υπέβοσκε για πάντα μέσα του. Η συνταγή υπήρχε προ πολλού, το μόνο που ήθελε ήταν το κατάλληλο μαγειρικό σκεύος για να βρει εφαρμογή και να φτιάξει το μεγαλειώδες έδεσμα της αλλαγής. Το σκεύος αυτό δεν ήταν άλλο από το fractal που είχε μπροστά του.

Χωρίς δεύτερη κουβέντα γύρισε το κεφάλι εμπρός και έκανε εκείνο το πολυπόθητο βήμα μετάβασης από το τέλος της μονότονης ευθείας στο εσωτερικό της πολύπλοκης δομής.

51

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

Αυτή τη φορά δε συνάντησε κανέναν. Ούτε φύλακες, ούτε νευρωτικά σημεία να τρέχουν αλλοπρόσαλλα εδώ κι εκεί σαν χαμένα. Κανείς. Όλη η ομορφιά εκείνου του τεράστιου αντικειμένου ήταν ολοκληρωτικά δική του! Όλες οι περίτεχνες διακλαδώσεις με τα τέλεια σχήματα και τις μαγικές αναλογίες περίμεναν αυτόν και μόνο αυτόν για να τα διαβεί και να τα μελετήσει. Περπατούσε με το στόμα ανοιχτό μέσα στους δαιδαλώδεις διαδρόμους του χωρίς να μιλά και χωρίς να σκέφτεται, παρά μόνο έμενε με το στόμα ανοιχτό σε κάθε τι καινούργιο που έβλεπε. Η ομορφιά του περιβάλλοντος κόσμου στον οποίο είχε βρεθεί τον τραβούσε σαν μαγνήτης, απονεκρώνοντας κάθε λογική επεξεργασία του εγκεφάλου και οποιαδήποτε κριτική σκέψη. Είχε μετατραπεί σε μια μαριονέτα της ίδιας του της βούλησης.

Καθώς περπατούσε μέσα στο fractal, έβλεπε παντού τριγύρω πολλαπλές διακλαδώσεις, από το κάθε κλαδί της οποίας προέκυπτε μια νέα μικρότερη διακλάδωση, από το κάθε κλαδί της οποίας προέκυπτε μια νέα μικρότερη διακλάδωση και πάει λέγοντας. Οι δενδροειδείς σχηματισμοί μίκραιναν σε κλίμακα, αλλά διατηρούσαν το σχήμα τους αναλλοίωτο και επιπλέον, συνεχίζονταν μέχρι το άπειρο χωρίς σταματημό. Δεν υπήρχε έσχατη υποδιαίρεση. Όλα εκεί μέσα υπόκειντο σε μια διαρκή διαδικασία διαίρεσης και σμίκρυνσης.

Το Χ σταμάτησε στην πρώτη διακλάδωση. Οι αρχικές του αμφιβολίες εξανεμίστηκαν στο λεπτό και κάνοντας ένα βήμα εμπρός, πλησίασε ακριβώς στο σημείο διχοτόμησης. Κοίταξε λίγο δεξιά, λίγο αριστερά, περιμένοντας να το φωτίσει η έμπνευση για το ποιο δρόμο να ακολουθήσει. Ποιος δρόμος θα ήταν ο καλύτερος και ποιος θα τον ωφελούσε περισσότερο. Ποιος θα του άνοιγε τις πόρτες για την παγκόσμια αλήθεια που κρυβόταν πίσω από τη δημιουργία του fractal και ποιος θα τον βούλιαζε μέσα στην ανυπαρξία. Το δίλημμα της επιλογής ήταν τεράστιο, όσο τεράστια ήταν και η ευθύνη που κουβαλούσε απέναντι στον εαυτό του.

Πριν προλάβει να επιλέξει διαδρομή, ακριβώς πάνω στο σημείο διαίρεσης της διακλάδωσης εμφανίστηκε ο ένας γονέας του, ο Α, ο οποίος κάποτε αποτελούσε το ένα άκρο του αρχικού ευθύγραμμου τμήματος μέσα στο οποίο γεννήθηκε και

52

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

ανατράφηκε. Το Χ έμεινε άφωνο, κοιτάζοντάς τον κατευθείαν στα μάτια. Το Α δε μιλούσε, ούτε έκανε καμία χειρονομία ή μορφασμό, μόνο κοιτούσε τον μοναχικό ταξιδιώτη με άδειο και παγερό βλέμμα, όπως τα φαντάσματα. Το Χ έκανε να του μιλήσει, να ρωτήσει το γονέα του πώς βρέθηκε εδώ έτσι ξαφνικά, μα δεν μπορούσε να αρθρώσει ούτε λέξη ούτε φθόγγο ούτε κραυγή. Το στόμα του, λες και ήταν ραμμένο με ατσάλινη κλωστή, δεν άνοιγε με τίποτα. Αυτό του έκανε τρομερή εντύπωση και γρήγορα ψηλάφισε την περιοχή γύρω από το στόμα του για να ξεχαρβαλώσει εκείνη την ενοχλητική σκληρή κλωστή που του παρεμπόδιζε την ομιλία. Προς μεγάλη του έκπληξη, συνειδητοποίησε ότι ούτε κλωστή ούτε φίμωτρο υπήρχε εκεί σφηνωμένο. Απλά, το στόμα του είχε εξαφανιστεί. Δεν είχε στόμα και δεν θα ξαναμιλούσε ποτέ στη ζωή του. Πριν προλάβει να πανικοβληθεί από εκείνη τη φοβερή διαπίστωση, το Α του έδειξε με ένα νεύμα τον έναν από τους δύο δρόμους της διακλάδωσης. Χωρίς δεύτερη κουβέντα, το Χ έντρομο διάλεξε τον άλλο δρόμο από εκείνο που του υπέδειξε ο γονέας του, προσπαθώντας να απαλλαγεί μια και καλή τόσο από εκείνον, όσο και από το μαρτύριο της αφωνίας που του είχε επιβληθεί από μια μαγική ανώτερη δύναμη.

Προχωρούσε αγχωμένο με γοργό βήμα χωρίς να μιλά – άλλωστε του ήταν αδύνατον να κάνει πια κάτι τέτοιο. Γρήγορα ήρθε αντιμέτωπο με μια δεύτερη μικρότερη διχάλα, πάνω στην οποία καθόταν ο δεύτερος γονέας του, δηλαδή ο Β. Πριν προλάβει να αντιδράσει και να κάνει οποιοδήποτε νεύμα στο γονέα του, το Β άρχισε να μιλά, αλλά ενώ τα χείλη του κινούνταν πάνω κάτω, το Χ δεν άκουγε τίποτα. Πολύ γρήγορα συνειδητοποίησε ότι τα αυτιά του είχαν εξαφανιστεί κι αυτά. Μετά από εκείνη τη δυσάρεστη παρατήρηση, ο Β του πρότεινε να ακολουθήσει τον έναν από τους δύο δρόμους της διακλάδωσης. Φυσικά, ο μοναχικός ταξιδιώτης διάλεξε τον άλλον, προσπαθώντας να ξεφύγει από το Β και από εκείνο το μαρτύριο που του είχε επιβληθεί. Ήθελε να ρίξει μαύρη πέτρα πίσω του και να τα αφήσει όλα πίσω χωρίς να επιθυμεί να τα ξαναβρεί ποτέ του.

Στη συνέχεια, καθώς προχωρούσε μουγκό και κουφό είδε μια τρίτη μικρότερη διασταύρωση στην οποία καθόταν ο

53

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

πρώτος φύλακας που είχε συναντήσει πριν μπει στο ορθογώνιο πλέγμα, δηλαδή ο Κ. Εκείνος με τη σειρά του του έδειξε τον έναν από τους δύο δρόμους της διακλάδωσης, αλλά φυσικά το Χ διάλεξε τον άλλον. Ενώ έμπαινε στο δρόμο που διάλεξε, συνειδητοποίησε ότι τα πάντα σκοτείνιασαν γύρω του ξαφνικά. Μόλις είχε χάσει την όρασή του.

Συνέχισε στα τυφλά να προχωράει χωρίς κανένα κριτήριο και καμία πυξίδα, ώσπου αισθάνθηκε την παρουσία μιας ακόμα μικρότερης διακλάδωσης, πάνω στην οποία κατάλαβε ότι βρισκόταν το Φ που τον είχε παρατήσει για χάρη της σκοπιάς, επειδή φοβόταν το ταξίδι στο άγνωστο. Με τη βοήθεια της αφής κατάλαβε ότι το Φ του υπέδειξε τον έναν από τους δύο δρόμους, αλλά εκείνο φοβισμένο διάλεξε τον άλλον. Καθώς προχωρούσε σε εκείνο το μονοπάτι που επέλεξε, συνειδητοποίησε ότι άρχισε να χάνει την αίσθηση της αφής που του είχε απομείνει. Τώρα πια ήταν μια εντελώς αυτιστική κινούμενη μάζα που έτρεχε πανικόβλητη μέσα στις άπειρες και δαιδαλώδεις διακλαδώσεις του fractal.

Το σημείο Χ είχε φτάσει σε τέτοιο βαθμό εξάλειψης, που δεν είχε πλέον καμία φυσική αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του. Κάποια στιγμή η διαίσθησή του του υπέδειξε ότι λίγο πιο κάτω, σε μια μικρότερη διακλάδωση, τον περίμενε ο δολοφονημένος από το ίδιο του το χέρι φύλακας, τον οποίο είχε παρατήσει προηγουμένως να κείτεται σωριασμένος κατάχαμα επειδή τον ζήλευε. Ο τρόμος του ταξιδιώτη είχε φτάσει σε τόσο υψηλά επίπεδα, που ένιωσε μια διαπεραστική τρεμούλα να κατακλύζει όλο του το μικροσκοπικό σώμα σαν ηλεκτρικό ρεύμα. Όσο κι αν ήθελε να έρθει στα συγκαλά του, το σοκ δεν έλεγε να περάσει. Παρόλα αυτά, κατάλαβε ξεκάθαρα ότι ο φύλακας του υπέδειξε τον έναν από τους δύο δρόμους, αλλά εκείνο πανικόβλητο διάλεξε τον άλλον και χύθηκε τρέχοντας μέσα του.

Τώρα πια ήταν ολοφάνερο ότι είχε χάσει την ικανότητά του να αισθάνεται. Σε κάθε διακλάδωση, οι επιλογές που έκανε τον αποσπούσαν από το σκοτεινό παρελθόν του και του άνοιγαν έναν νέο, πιο σκοτεινό δρόμο, αφαιρώντας σταδιακά και από ένα τμήμα της ίδιας του της ύπαρξης. Στην αρχή άρχισε να χάνει τις φυσικές του ικανότητες, ύστερα τις

54

Δημήτρης Χαρλαύτης Η Γεωμετρία της Σκέψης

πνευματικές και ψυχικές. Όσο προχωρούσε βαθύτερα μέσα στις μικροσκοπικές διακλαδώσεις του fractal, μία μία φλούδα από το κρεμμύδι της ύπαρξής του άρχισε να καταρρέει, ωθώντας το έρμο το σημείο στην ίδια την ανυπαρξία. Είχε αρνηθεί το παρελθόν του, τον ίδιο του τον εαυτό και προσπαθούσε μάταια να ξεμπλέξει το κουβάρι των θετικών και αρνητικών δυνάμεων που συνιστούσαν την προσωπικότητά του. Ήταν καταδικασμένο να επιλέγει τις λάθος διακλαδώσεις μέσα στο διηνεκές του χρόνου και κάθε φορά να χάνει κι από ένα τμήμα της ύπαρξής του, μέχρι να αφανιστεί εντελώς και για πάντα.

Έτσι, οι διακλαδώσεις συνεχίζονταν επ' άπειρον, οι μεγαλύτερες διακλαδώσεις έφερναν μικρότερες κι εκείνες μικρότερες, ακόμα μικρότερες και περισσότερο αγχωτικές, το σημείο Χ χανόταν οριστικά και ...

...”Ντριιιιιιιιιννννν!”Το κουδούνι χτύπησε και ο μαθητής σήκωσε το κεφάλι

του αγουροξυπνημένος. Πάνω στο θρανίο του ήταν μια κόλα χαρτί, στο πάνω μέρος της οποίας ήταν γραμμένο το εξής:

“Διαγώνισμα Ευκλείδιας Γεωμετρίας, Α' Λυκείου” Ο μαθητής έβαλε μηχανικά το μολύβι στο στόμα του και σκέφτηκε:

“Τι να γράψω άραγε...”

Τ Ε Λ Ο Σ

55