ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

82
1

description

Ο ΚΑΒΑΦΗΣ περιέχει εντός του την ΑΦΗ και η 9n ΑΦΗ ΓΗ SEE τον ΚΑΒΑΦΗ! Αυτό που αγαπώ σ' αυτό το περιοδικό, είναι πως κάθε 15 ημέρες, κάθε ΑΦΗ ΓΗ SEE, γεννιέται μέσα από την καθημερινότητα η οποία έρχεται σαν πουλάκι που δε φοβάται τους ανθρώπους και κάθεται πάνω στον αριστερό μου ώμο. Ως αριστερόχειρας λοιπόν, εκείνη τη στιγμή νιώθω πως αρχίζει η γραφή μίας νέας Αφήγησης..

Transcript of ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

Page 1: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

1

Page 2: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

ISSN: 2241-648X

Το περιοδικό ΑΦΗ ΓΗ SEEδιανέμεται ελεύθερα στο Διαδί-κτυο, κάθε δεκαπέντε (15) ημέρεςσε μορφή ψηφιακού εντύπου, με άδεια Creative Commons. 1 Νοεμβρίου 2013

Εξώφυλλο: Νικόλας Στεφαδούρος

Bio:Γεννημένος το 1980, από γονείς Αλεξανδρινούς , με σπουδές στο Ε.Μ.Π. και αρκετή δόση τρέλας, τον κέρδισε τελικά ο

αιώνιος έρωτας, το σκίτσο και δηλώ-νει πλέον ευθαρσώς “Σκιτσογράφος μη-χανικός”.

Links:

stef000.blogspot.comfacebook.com/kuriosmpintou

Page 3: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

6. Σκίτσα / του Δημήτρη Χαντζόπουλου • 8. Που με βία μετράει τη γη / του Βασίλη Κ. Καλαμαρά • 10. Τσιγγάνοι ή γύφτοι; / του Νίκου Ορφανού • 12. ΒΗΤΑΜΙΝΗ ΜΠΕ comic / του Νικόλα Στεφαδούρου • 14. Στο λεωφορείο - Διήγημα / της Σοφίας Αρχοντίδη • 18. Φωτογραφικό Αφιέρωμα - 13 Μαρίες και οι φλέβες τους / της Tracie Taylor • 42. Ο Καβάφης είναι μόνο η αρχή / του Νίκου Ορφανού • 44. ΥΦΑΚΙ comic / του Νικόλα Στεφαδούρου • 46. Σοφία ξανθή ακούσωμεν / της Σοφίας Μαμαλίγκα • 48. Ο κόσμος του Καβάφη / του Χρήστου Παρίδη • 52. Ένα πρωινό με το Δημήτρη Πιατά - Συνέντευξη / της Αντιγόνης Παφίλη • 54. Τα πεζά του Καβάφη / του Δημήτρη Τζιόβα • 56. Στην Ιθάκη του Καβάφη περπατήσαμε αργά - Διάλογος / των Νίκου Λυγερού και Βαγγέλη Ευαγγελίου • 60. Βία στη Via Veneto / του Εύχρηστου • 67. Ο Καβάφης δεν είναι για σκύλους / του Λαθρόβιου Απάχη • 69. Οχτώ Όχι / του Αργύρη Χιόνη • 70. Συνέντευξη στον Καβάφη / του Παντελή Λίβρου • 72. Η συνοδεία του Διονύσου / του SOTER • 80. Τελικά ποια ήταν η έκπληξη; / του Βαγγέλη Ευαγγελίου

9ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ #

ΑΦΗ

SEE

Page 4: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

4

Ο ΚΑΒΑΦΗΣ περιέχει εντός του την ΑΦΗ και η 9n ΑΦΗ ΓΗ SEE τον ΚΑΒΑΦΗ!

Αυτό που αγαπώ σ’ αυτό το πε-ριοδικό, είναι πως κάθε 15 ημέ-ρες, κάθε ΑΦΗ ΓΗ SEE, γεννιέ-ται μέσα από την καθημερινότητα η οποία έρχεται σαν πουλάκι που δε φοβάται τους ανθρώπους και κάθεται πάνω στον αριστερό μου ώμο. Ως αριστερόχειρας λοιπόν, εκείνη τη στιγμή νιώθω πως αρ-χίζει η γραφή μίας νέας Αφή-γησης..

Το παρόν τεύχος, είναι χαρισμέ-νο όπως θα δείτε στον Καβάφη, αλλά με έναν τρόπο διαφορετικό. Απόψεις και Αφηγήσεις Ανθρώ-πων, με το θέμα που έχει προκύ-ψει. Ο Ποιητής στους δρόμους.

Συμφωνώ απόλυτα και μακάρι χρόνια τώρα να το κάναμε αυτό. Κάθε 3 μήνες κι έναν διαφορετικό Ποιητή. Σύνολο 4 Ποιητές το χρόνο. Άλλωστε αυτή η χώ-ρα έχει εκατοντάδες καλούς Ποιητές (και ζωντανούς). Διαφωνώ όμως κάθετα με τον τρόπο, που προσωπικά βρήκα ένα σω-ρό λάθη σημαντικά. Αυτά τα λάθη είναι ασυγχώρητα για 2 λόγους. Γιατί υπο-τίθεται πως είναι άνθρωποι μορφωμένοι και καλλιεργημένοι αυτοί που παίρνουν τέτοιες αποφάσεις αλλά και γιατί, πιά-νουν τον Καβάφη και όχι κάποιον σκυ-λοτραγουδιάρη. Ευχαριστώ από καρδιάς, όσους συνεργά-στηκαν σε αυτό το τεύχος, μαζί μου με γλυκύτητα! Η ΑΦΗ ΓΗ SEE δημιουρ-γείται από μένα, ολομόναχο, με δεκάδες ώρες στον υπολογιστή, (τσάι, σοκολάτες και καραμέλες) και εκατοντάδες, σε μό-νιμη σκέψη για την επιμέλεια της ύλης.

Εκτιμώ όσους κάνουν κοινο/ποίηση με όποιο τρόπο γνωρίζουν, το ψηφιακό αυτό περιοδικό που μυρίζει χαρτί!

Βαγγέλης Ευαγγελίου

Αφήγηση ένατη

Page 5: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

5 5

Page 6: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

6

του Δημήτρη Χαντζόπουλου www.hantzopoulos.gr

Page 7: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

7

Mέσα σ’ ένα κιβώτιο ή μέσα σ’ ένα έπιπλο από πολύτιμον έβενο θα βάλω και θα φυλάξω τα ενδύματα της ζωής μου.

Tα ρούχα τα κυανά. Kαι έπειτα τα κόκκινα, τα πιο ωραία αυτά από όλα. Kαι κατόπιν τα κίτρινα. Kαι τελευταία πάλι τα κυανά, αλλά πολύ πιο ξέθωρα αυτά τα δεύτερα από τα πρώτα.

Θα τα φυλάξω με ευλάβεια και με πολλή λύπη.

Όταν θα φορώ μαύρα ρούχα, και θα κατοικώ μέσα σ’ ένα μαύρο σπίτι, μέσα σε μια κάμαρη σκοτεινή, θα ανοίγω καμιά φορά το έπιπλο με χαρά, με πόθο, και με απελπισία.

Θα βλέπω τα ρούχα και θα θυμούμαι την μεγάλη εορτή - που θα είναι τότε όλως διόλου τελειωμένη.

Όλως διόλου τελειωμένη. Tα έπιπλα σκορπισμένα άτακτα μες στες αίθουσες. Πιάτα και ποτήρια σπασμένα κατά γης. Όλα τα κεριά καμένα ώς το τέλος. Όλο το κρασί πιωμένο. Όλοι οι καλεσμένοι φευγάτοι. Mερικοί κουρασμένοι θα κάθονται ολομόναχοι, σαν κ’ εμένα, μέσα σε σπίτια σκοτεινά - άλλοι πιο κουρασμένοι θα πήγαν να κοιμηθούν.

Ενδύματα

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Page 8: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

88

ΤΟ ΣΟΥΣΟΥΡΟ που ξεσήκωσε η ανάρτηση στί-χων του Καβάφη στα μέσα μαζικής μεταφοράς δεν το βρίσκω αδικαιολόγητο. Το βρίσκω, όμως, υπερβολικό. Πήγα να γράψω υποκριτικό, γιατί οι ποιητικές συλλογές στοιβάζονται στα βιβλιο-πωλεία και μάταια αναζητούν αναγνώστες...

Οχι επειδή η σύγχρονη ποίηση έχει απεκδυθεί τον κομβικό ρόλο της και το καίριο αποτέλεσμά της, αλλά γιατί έχει πάψει να είναι ανταποδοτι-κή, έτσι όπως άλλαξαν οι καιροί, και αυτή δεν προσαρμόστηκε πέραν του δωματίου της.

Και δεν εννοώ κατ’ ανάγκην ότι οι ποιητές πρέ-πει να στραφούν σ’ ένα είδος στρατευμένης ποίη-σης, καταγγελτικής και ριζοσπαστικής, που μόλις αποχωρήσει η δύστηνος συγκυρία θα τοποθετη-θεί παρατημενοπεταμένη στα πιο σκονισμένα κάτω ράφια, αφού μπογιά ήταν και ξέβαψε. Για να μη σας κουράζω: συνολικά η ποίηση δεν σε βοηθάει να επιβιώσεις και δεν διαθέτει στις δεξα-μενές της δημοφιλία, την οποία δύναται να εξαρ-γυρώσει ο ποιητής.

Το λαϊκόν ερώτημα -κατ’ επίφασιν και κατ’ ουσί-αν ειρωνικό- «Τι εννοεί ο ποιητής;», καθ’ ότι ανα-πάντητο, άρα και ατελέσφορο, γρονθοκοπήθηκε με την ανία του ψευδεπίγραφου πλουτισμού, και παρέμεινε ένα άλυτο αίνιγμα για τη νεοελληνική κοινωνία, εδώ και τρεις δεκαετίες.

Γι’ αυτό, όλες αυτές οι μετανοούσες Μαγδαληνές, οι οποίες οδύρονται πάνω από τον ενταφιασμό της καβαφικής ποίησης, λόγω αποσπασματικής και αυθαίρετης -προσθέτω- επιλογής της, καλόν θα ήτο να στραφούν πρωτίστως προς τους εαυ-τούς τους και να αναλογισθούν, πώς έφθασε το σολωμικό «που με βία μετράει την γη»,

να γίνει «έντεχνη» διαφημιστική επίκληση στην αποστροφή της βίας διά του αντι-αποικιακού στίχου του Αλεξανδρινού.

Ο «διαπλεκόμενος» στίχος του Καβάφη -γι’ αυ-τό τον πήρε πίσω το ίδρυμα που τον υποστήρι-ξε και τον διέδωσε- είναι όπως οι διαβεβαιώσεις της πολιτικής δυσπλασίας που μας κυβερνά: δύο πολιτικοί αρχηγοί σε δύο ιστορικές παρατάξεις έχουν εναγκαλιστεί ο ένας τον άλλο, σ’ έναν μα-κάβριο χορό θανάτου. Κάποια στιγμή, όλοι οι χοροί έχουν ένα τέλος, την ακινησία, και αυτό το γνωρίζουν ακόμη και οι μυστικιστές περιστρεφό-μενοι δερβίσηδες.

Ομως, στις μέρες μας, όλοι οι συστημικοί μετρ της διαστροφής του δημόσιου λόγου έχουν επιδοθεί στο πώς θα αντιστρέψουν το Νόημα του Κόσμου και τα νοήματα της επικοινωνίας με τσιρκολά-νικους σαλτιμπαγκισμούς, που δεν προκαλούν, ωστόσο, γέλιο ηχηρό, μειδίαμα ή έστω συγκατά-βαση στα ανθρώπινα πάθη, όταν περιπίπτουν σε λάθη.

Είναι το ίδιο το λάθος αυτοπροσώπως, το οποίο πλασάρεται ως επιχείρημα με λογικοφανείς προ-τάσεις, και που περιμένει τον βαλλόμενο να αντι-δράσει -έστω- με λεκτική βία στη νόθευση της εί-δησης και της πληροφορίας. «Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή». Λέτε να λο-γοκριθεί και ο Εθνικός Υμνος;

Πηγή: ΕΠ7Α

ΠΟΥ ΜΕΒ ΑΜΕΤΡΑΕΙ ΤΗ ΓΗτου ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ

Page 9: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

9

Page 10: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

1010

Κατοικώ σε μια λαϊκή συνοικία της Αθήνας. Μια «κανονική» γειτονιά, με ανθρώπους του μερο-κάματου, μισθωτούς, οικογένειες, με τα μαγα-ζάκια της και όλα τα χρειαζούμενα. Μετανάστες δεν κατοικούν στη γειτονιά μου, στους δρόμους βλέπω μόνο κάποιους με τα καρότσια που συλ-λέγουν διάφορα από τους κάδους, κυρίως μέ-ταλλα, και ανακυκλώσιμα. Στη γειτονιά μου έχουμε Τσιγγάνους. Μέχρι πέρυσι υπήρχε σε κο-ντινή απόσταση ένας αυτοσχέδιος καταυλισμός, σε καταπατημένο οικόπεδο. Ο μαχαλάς αυτός ήταν σαν κατοικημένος σκουπιδότοπος. Κάποια στιγμή τα συνεργεία του Δήμου Αθηναίων τον ξήλωσαν και κα-θάρισαν το οικό-πεδο τελείως. Οι Τσιγγάνοι έφυ-γαν, κάποιοι έπια-σαν παλιά σπίτια και παρέμειναν, μια οικογένεια από αυτούς μένει ακριβώς απέναντί μου.

Κουρτίνες δεν έχουν στα παρά-θυρα και τις μπαλ-κονόπορτες, και τα δωμάτιά τους φαίνονται σχεδόν συνέχεια. Κοιμούνται στο πά-τωμα σε χαλιά. Δεν έχουν έπιπλα, παρά μόνο μια τηλεόραση. Για τα μωρά τους έχουν αυτοσχέδιες κούνιες, σαν αιώρες, με σπάγκους στερεωμένους στον τοίχο και ένα κιλιμάκι ανάμεσα, όπου λι-κνίζεται το μωρό.

Πίσω από το τετράγωνο κατοικεί άλλη μια οικο-γένεια. Από τότε που έκανα το διαφημιστικό και υποδύθηκα τον «Κίτσο», με μάθανε και με χαι-ρετάνε όποτε περνάω. Τους βλέπω που κάθονται οκλαδόν στο πεζοδρόμιο, και ενίοτε πίνουνε δε-κάδες μπύρες, σωριάζοντας τα κουτάκια δίπλα τους.

Ένα βράδυ κάποιος γηραιός πατέρας μαχαίρω-σε τον γιο του, εκείνος τον κυνήγησε στα στενά και τον έσπασε στο ξύλο και γυμνόστηθο τον θυ-μάμαι, τον γιο, να επιστρέφει σπίτι του, με το αί-μα να τρέχει από την κοιλιά του.

Δεν έχω κανένα πρόβλημα με όλα αυτά, εξαιρου-μένου του μαχαιρώματος, το μόνο μου πρόβλη-μα είναι το εξής: οι Τσιγγάνοι της γειτονιάς μου αρνούνται συστηματικά να ρίχνουν τα σκουπί-δια τους μέσα στους κάδους. Τα παρατάνε όπως-όπως απέξω, με ανοιχτές σακούλες, οι γάτες τις σκαλίζουν και δημιουργείται ένας σκουπιδότο-

πος κάθε τρεις και λίγο. Την περασμένη Κυριακή, αφήσα-νε ένα σωρό σα-βούρες, και τα μικρά τους παι-διά παίζανε κι αυτά στα σκου-πίδια, μια σκη-νή βγαλμένη λες από το Slumdog millionaire. Ενί-οτε αφήνουν τε-ράστιες σκουπι-δοσακούλες με γαρύφαλλα, πε-

ρισσευούμενα από κέντρα, ποιος ξέρει, και μετα-τρέπεται η γωνία σε πίστα με πατημένα λουλού-δια. Μια φιλότιμη οδοκαθαρίστρια τα μάζευε το άλλο πρωί, της πιάνω κουβέντα: -Όπου κατοι-κούν Τσιγγάνοι συμβαίνει ακριβώς το ίδιο. Και δεν παίρνουν από λόγια, συνέχεια δημιουργούν αυτό το πρόβλημα.

Διάβασα για την υπόθεση του μικρού κοριτσιού. Η κοινωνία μας έχει την τάση να γενικεύει. Αμέ-σως σχεδόν υπερασπιστικά κάτι «ευαισθητοποι-ημένα» άρθρα για την καταπίεση των Ρομά στην Ελλάδα και ότι εκεί οφείλεται η περιθωριοποίη-σή τους, κ.λπ., κ.λπ.

Τσιγγάνοι ή γύφτοι;του Νίκου Ορφανού

Page 11: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

11

Τηλεφωνώ στον αγαπητό μου Σαράντη Σαλέα, επίσης Ρομά στην καταγωγή:

-Σαράντη μου, μία είναι η φυλή των Ρομά στην Ελλάδα;

-Όχι, υπάρχουνε πολλές, άλλες από Ινδία, από Τουρκία, από Πακιστάν.

-Γιατί κάποιοι ζουν νομα-δικά και κάποιοι άλλοι όχι;

-Είναι επιλογή τους. Πολ-λοί από μας ζούμε όπως οι περισσότεροι Έλληνες. Ερ-γαζόμαστε, πάμε τα παιδιά μας στα σχολεία. Κάποιοι δεν τα στέλνουν ή αρνού-νται να ενταχθούν.

-Αυτή η τάση για παραβα-τικότητα που έχουν πολλοί, ή ας πούμε για ρύπανση, ή που ζούνε σε πρόχει-ρους μαχαλάδες, πού οφείλεται; Σε κάποια κατα-πίεση ή κοινωνική περιθωριοποίηση;

-Όχι, είναι επιλογή τους. Δεν τους αναγκάζει κα-νείς να ζουν σε παραπήγματα ή σε άθλιες συνθή-κες υγιεινής.

-Έχω την εντύπωση ότι ακόμη και αυτό με τη ρύ-πανση, είναι θέμα του χαρακτήρα μεμονωμένης μερίδας, συμφωνείς;

-Απολύτως.

Κλείσαμε το τηλέφωνο. Οι υποψίες μου επιβε-βαιώθηκαν.

Δεν αναγκάζει κανένα σύστημα και περιθωριο-ποίηση κάποιον να γίνει απαγωγέας παιδιών ή μικροκλέφτης. Καμία κοινωνική αδικία δεν κά-νει κάποιον να φέρεται σα βρωμιάρης, αγνοώ-ντας τις κοινωνικές συνθήκες της ανθρώπινης συμβίωσης. Επίσης, οι Τσιγγάνοι που ψάχνουν και μαζεύουν σκουπίδια δεν το κάνουν γιατί δε βρίσκουν δουλειά, αλλά από την ιδιόρρυθμη «ανεξαρτησία» που τους δίνει μια τέτοια ασχο-

λία.

Και βεβαίως το περιθώριο, εί-ναι και επιλογή. Και ενίοτε, και κάποιοι «εναλλακτικοί» καλλιτέχναι, το πουλάνε κα-νονικότατα και το παίζουν «κάποιοι» πλασάροντας αντι-συμβατικότητα προκειμένου να δικαιολογούν τη δική τους αδυναμία συνεννόησης με την κοινωνία γύρω τους.

Υπάρχουν Τσιγγάνοι και Ρομά, και υπάρχουν και γύφτοι (με την κακή έννοια) Τσιγγάνοι και Ρομά. Όπως υπάρχουν και Έλληνες γύφτοι και γύφτουλες, που κάνουν γυφτιές και είναι λίγδη-δες στη συμπεριφορά. Πέρα από τη φυλή και τα «καταπιεστικά» συστήματα, υπάρχει και ο χα-ρακτήρας του ανθρώπου και η αγωγή του και οι επιλογές του στη ζωή. Και αυτά μετράνε περισ-σότερο από τις όποιες φυλές. Και ο περιθωριακός δεν είναι κανένας επαναστάτης. Ούτε και το να πετάς σκουπίδια και να είσαι σκυλοβρωμιάρης είναι αντισυμβατική συμπεριφορά. Όταν όλα εί-ναι εναντίον σου, οφείλεις να είσαι αξιοπρεπής, περισσότερο από ποτέ. Να τελειώνουμε, λοιπόν, με τα ανόητα ελαφρυντικά. Και τις γενικεύσεις.

Σαράντη μου, σε ευχαριστώ.

Page 12: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

12

Page 13: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

13

Page 14: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

14

Είναι η μοναδική μέρα που τε-λειώνω τόσο νωρίς το πανεπι-στήμιο. Πάλι καλά δεν ήμασταν πολλοί φοιτητές και είχε αρκε-τές θέσεις. Μιας και τα ακουστι-

κά μου δε λειτουργούν για να ακούσω μουσική σκέφτομαι τι έχω να κάνω. Δε θα πάω κατευθεί-αν σπίτι θα πάω στην αγορά πρώτα να ψάξω για πλαστική πιπέτα παστέρ με ενσωματωμένη που-άρ. Και γιατί όχι να χαζέψω λίγο τις βιτρίνες που έχω καιρό να το κάνω.

Δύο στάσεις μετά, στο πανεπιστημιακό νοσοκο-μείο, μπήκε πολύς κόσμος.

«Μ’ ακούς μωρή; Τι εννοείς που ήμουνα χθες; Με φίλους μου ήμουνα! Σιγά που θα σου δώσω και λογαριασμό βρώμα! Ότι θέλω θα κάνω ! Αϊ σι-χτιρ ! Πού είμαι τώρα; Πού είμαι τώρα; Στο λεω-φορείο είμαι γυρνάω από το ΠΑΓΝΗ ! Άντε πα-ράτα με μωρή ! Αϊ στο διάολο !»

Τόσο εγώ όσο και ο παππούλης που καθόταν δί-πλα μου κοιτούσαμε προς τα πίσω. Δίπλα στον οδηγό στεκόταν ένας άνδρας με μαύρα.

«Ξέρεις ότι παίρνω πιο μεγάλη σύνταξη από σέ-να; Ξέρεις πόση σύνταξη παίρνω ; 1160 ευρώ! Ναι , 1160 ευρώ! Ενώ ξέρεις πόση σύνταξη παίρ-νουν οι περισσότεροι αγρότες; Τρία κατοστάρι-κα; Τέσσερα με το ζόρι! Ξέρεις γιατί παίρνω τόσο μεγάλη σύνταξη; Γιατί τέσσερις γιατροί με βγά-λανε τρελό! Άκου πράγματα, εγώ τρελός! Εγώ τρελός ρε φίλε!»

Ο παππούλης όχι απλά κοιτούσε αλλά είχε στρέ-ψει το σώμα του προς τον περίεργο άντρα. Εγώ προσπαθούσα να κοιτάω που και που διακριτικά χωρίς να δίνω στόχο.

«Και ξέρεις ε; Τα λεφτά που παίρνω εγώ δεν τα πειράζει κανείς ! Κανείς σου λέω ! Δε με πιάνουν εμένα ούτε περικοπές ούτε μειώσεις ούτε τίποτα ! Αλλά ξέρεις τι πρέπει να κάνω; Πρέπει να πηγαί-νω μια φορά το μήνα στο ΠΑΓΝΗ να με βλέπουν οι γιατροί. Αυτό πρέπει να κάνω.»

Πιθανολογώ ότι όλα αυτά τα έλεγε ο περίεργος άνδρας στον οδηγό, αλλά δε μπορώ να το πω με σιγουριά. Παράλληλα στο πίσω κάθισμα βρίσκο-νταν σε εξέλιξη άλλη συζήτηση.

«Το εισιτήριο σου ίντα το κάμες;»

«Στο οδηγό το ‘δωκα.»

«Όλο μωρέ το ‘δωκες στον οδηγό; Γροικάς μωρέ; Όλο το εισιτήριο το ‘δωκες στον οδηγό;»

«Ναι σου λέω»

«Ιιιχου! Καλά ντιπ αγράμματη είσαι; Δεν κατέ-χεις ότι πρέπει να κρατήσει ετούτος το μισό και συ τ’ άλλο μισό; Κι άμα μπει εδά ο έλεγχος ίντα θα κάμεις; Ίντα θα του πεις;»

« Εεε δεν κατέχω, θα του πω ότι έδωκα το εισιτή-ριο μου στον οδηγό»

«Κακόμιτσα, ε κακομίτσα. Δε μου λες δα τα χαρ-θιά ποιος θα πα τα βγάλει;»

« Ε η Άννα με τη Δέσποινα θα πάνε»

« Κι δυο τονε; Ίντα να πάνε να κάμουνε και οι δυο μαζί; Να ταλαιπωρούνται όπως εμείς εδά ! Κάλλιο να πάει μόνο η μια!»

«Ε καλά, θα πω τση Άννας να πάει να μην αφή-κει η Δέσποινα το μικιό μοναχό ντου. Δε μου λες, που είμαστε εδά; Στο λιμάνι φτάνουμε;»

«Καλά ντιπ αγράμματη είσαι; Στο λιμάνι λέει! Μέχρι να πάμε στο λιμάνι έχουμε ψωμί ! Θέμε τουλάχιστο μισή ώρα ακόμα. Πρέπει πρώτα να περάσουμε από τον Αη Μηνά, από των Χανιών την Πόρτα. Καλά πρώτη φορά παίρνεις το λεω-φορείο από το ΠΑΓΝΗ;»

«Οϊ αλλά ξεχνώ»

«Πωπω δε σε ξαναπαίρνω μαζί μου!»

Αυτή η συζήτηση μου προκαλούσε για κάποιο λόγο εκνευρισμό. Λυπόμουν την καημένη τη για-

Στο λεωφορείοδιηγημα

της Σοφίας Αρχοντίδη

Page 15: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

15

γιά και νευρίαζα με τον παππού που της μιλούσε με τέτοιο τρόπο. Αλλά και οι δικοί μου παππού-δες έτσι δεν κάνανε; Μέχρι να πεθάνει ο παπ-πούς μου όλο τσακώνονταν. Όλη η γειτονιά τους άκουγε. Μετά που πέθανε, η γιαγιά μου ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Δεν είχε κάποιον να τσακώνεται μαζί του και να τον φροντίζει. Τέλος πάντων, δε πρόλαβα να σκεφτώ παραπάνω γιατί στην αντίληψη μου έπεσε μια άλλη, πιο περίερ-γη συζήτηση.

Μερικά καθίσματα πιο μπροστά καθόταν μια φοιτήτρια και δίπλα της ένας άνδρας που εί-χε ανέβει στο λεωφορείο στη στάση του νοσοκο-μείου. Ήταν γύρω στα εξήντα, μετρίου αναστή-ματος, αρκετά παχύς, είχε μεγάλο μουστάκι και το πρόσωπό του είχε έντονες γραμμές. Φορούσε ένα κόκκινο καρό πουκάμισο, ένα λερωμένο τζιν και μαύρα ταλαιπωρημένα παπούτσια. Η φοι-τήτρια καθόταν από την εσωτερική μεριά και δε μπορούσα να την παρατηρήσω. Φαινόταν πάντως μικροκαμω-μένη, είχε μεσαίου μήκους, κα-στανά, σπαστά μαλλιά και γλυ-κό πρόσωπο.

«Τι σπουδάζεις κοπελιά;»

«Επιστήμη και τεχνολογία υλι-κών»

«Τι είναι ετούτο;»

«Μας μαθαίνουν για τα διά-φορα υλικά. Ας πούμε όταν τε-λειώσω τη σχολή θα μπορώ να ασχοληθώ με τα αλουμίνια, τα πλαστικά, τα κεραμικά. Με τέ-τοια πράγματα.»

Η κοπέλα χαμογελούσε όσο μιλούσε. Είχε ομο-λογουμένως όμορφο χαμόγελο. Μου έκανε εντύ-πωση η προθυμία με την οποία μιλούσε στον ξέ-νο άνδρα. Εγώ δεν ξέρω πως θα αντιδρούσα στη θέση της.

«Μπράβο κοπελιά καλές σπουδές. Αλλά ξέρεις ε; Μετά που θα τελειώσεις τη σχολή θα φύγεις. Θα πας στο εξωτερικό»

«Ναι το έχω υπόψη μου»

«Άκουσε με προσεχτικά! Εγώ είμαι μεγάλος, έχω πείρα και ξέρω τι σου λέω! Εδώ στην Ελλάδα οι επιστήμες και τα γράμματα δεν έχουν μέλλον. Δε βλέπεις που πάμε κατά διαόλου;

Για αυτό να φύγεις όσο πιο γρήγορα μπορείς»

«Όντως, θα προσπαθήσω»

«Όχι! Άκουσε με να φύγεις σίγουρα!»

Ο άνδρας έπιανε το χέρι της κοπέλας με το οποίο αγκάλιαζε την τσάντα της μπροστά της. Εμένα δε θα μ’ άρεσε να με ακουμπάνε άγνωστοι.

«Άμα μπορώ να πάω μέσω του πανεπιστημίου, βέβαια θα πάω. Η ειδικότητα μας έχει μεγάλη ζή-τηση έξω το ξέρω και το πανεπιστήμιο έχει επα-φές με το εξωτερικό»

«Μην περιμένεις από το πανεπιστήμιο τίποτα. Σε λίγο θα τα κλείσουνε και αυτά. Μόνη σου να πας. Πως πηγαίναμε παλιά οι εργάτες στη Γερμανία και στην Αμερική, έτσι πρέπει να το κάνετε τώρα οι επιστήμονες»

«Μα δεν είναι εύκολο αυτό που λέτε. Ειδικά άμα δεν υπάρχει οι-κονομική άνεση.»

«Κανείς δεν έχει οικονομική άνεση τώρα κοπελιά μου. Για αυτό οι γονείς πρέπει να δώσου-νε και από το υστέρημα τους για να σπουδάσουνε τα παιδιά τους και να τα στείλουνε στο εξωτερι-κό»

«Δεν είναι πάντα έτσι τα πράγ-ματα. Κάποιες φορές δε γίνεται αυτό»

«Γιατί δε γίνεται; Όλα γίνονται άμα το θέλει κανείς. Θα βρει και άλλη δουλεία ο πατέρας σου να σε στηρίξει μέχρι να πατήσεις γερά στα πόδια σου και να μπορείς να βοηθάς το σπίτι σου εσύ μετά. Έτσι γίνεται τώρα»

«Δε μπορεί να γίνει αυτό»

«Γιατί δε μπορεί; Τον ρώτησες τον πατέρα σου και σου είπε όχι;

«Όχι δεν τον ρώτησα»

«Γιατί δεν τον ρωτάς λοιπόν;»

«Γιατί δε μπορώ»

«Γιατί δε μπορείς καλέ;»

Page 16: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

16

«Γιατί ο πατέρας μου έχει πεθάνει. Είμαι μόνο με τη μητέρα μου»

«Ω χίλια συγγνώμη κοπελιά. Χίλια συγγνώμη, λυ-πάμαι πολύ»

Πρώτη φορά που είδα την κοπέλα να μη χαμο-γελάει σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης. Ταυτό-χρονα όμως είδα το άλλο χέρι το άνδρα που το είχε ακουμπήσει πίσω από την καρέκλα της κο-πέλας να την αγκαλιάζει και να τη φέρνει κοντά του. Πάγωσα. Τότε συνειδητοποίησα ότι και η κο-πέλα που καθόταν ακριβώς απέναντι μου και εί-χε σκουλαρίκι στο ίδιο σημείο με εμένα είχε δει το περιστατικό.

Ο άντρας συνέχισε.

«Και από που ‘σαι κοπελιά;»

«Από την Ιεράπετρα»

«Μέσα από την Ιεράπετρα;»

«Ναι»

«Και εδώ που κάθεσαι;»

«Στην Αστόρια κοντά μένω»

«Ωραία κοπελιά. Άντε να πας σπίτι να ξεκουρα-στείς αμέσως»

«Δε μπορώ, έχω δουλείες. Για αυτό έφυγα νωρίτε-ρα από τη σχολή»

«Όχι! Θα πας να ξεκουραστείς.»

Ο άνδρας έσφιγγε την κοπέλα προς το μέρος του πάλι. Από αυτό το σημείο και μετά άρχισα να χά-νω τη συζήτηση. Απλά έβλεπα τον άνδρα να σφίγ-γει την κοπέλα προς το μέρος, να γέρνει και να της μιλάει στο αυτί και να γελάει. Η κοπέλα κοι-τούσε ευθεία μπροστά, έσφιγγε την τσάντα, δά-γκωνε που και που το χείλος της και χαμογελού-σε πιο συνεσταλμένα και πιο σπάνια. Οι σφυγμοί μου και η θερμοκρασία του σώματος μου είχαν αρχίσει να ανεβαίνουν. Ένα αδικαιολόγητο άγ-χος με είχε κυριεύσει. Τι θα γινόταν αν ήμουν εγώ στη θέση της κοπέλας; Πάνω κάτω την ίδια ηλικία είχαμε. Θα κατέβαινα Αστόρια. Δε θα την άφηνα μόνη της. Δε μπορούσα να δεχθώ ότι ένας άγνω-στος εισβάλει έτσι στον προσωπικό σου χώρο. Και φυσικά δε μπορούσα να το εκλάβω ως πατρική στοργή. Ζούμε σε περίεργες εποχές.

Σηκώθηκα. Πήγα προς την πόρτα να είμαι πιο κο-ντά τους και να τους παρακολουθώ από πίσω πιο διακριτικά. Παρατήρησα ότι και ο τρελός και ο παππούλης δίπλα μου αλλά και το ζευγάρι ηλι-κιωμένων από πίσω μου είχαν φύγει. Είχα απορ-ροφηθεί τόσο που δεν το είχα συνειδητοποιήσει. Ο άνδρας σηκώθηκε στη στάση που σκόπευα αρ-χικά να κατέβω. Κατέβηκα και εγώ. Ένιωσα ανα-κούφιση.

Είχε μόλις βρέξει. Στους δρόμους όπως τα σαλι-γκάρια είχαν βγει και οι (παράνομοι συνήθως) μετανάστες που πουλούν ομπρέλες. Με γρήγορο βήμα κατευθύνθηκα προς το μαγαζί με τα ιατρι-κά είδη.

Η Σοφία Αρχοντίδη έχει καταγωγή από την Κρή-τη και τη Μακεδονία. Είναι φοιτήτρια στο Πα-νεπιστήμιο Κρήτης. Της αρέσει να εκφράζει τις σκέψεις της και τα συναισθήματά της είτε ζωγρα-φίζοντας είτε γράφοντας. Επίσης αγαπά τη μουσι-κή και να βρίσκεται με φίλους

Page 17: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

17

Page 18: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

18

Φωτογραφικό Αφιέρωμα

Tracie Taylor

Page 19: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

13 Μαρίες καιοι φλεβες τους

Page 20: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

20

Page 21: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

21

Page 22: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

22

Page 23: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

23

Page 24: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

24

Page 25: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

25

Page 26: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

26

Page 27: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

27

Page 28: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

28

Page 29: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

29

Page 30: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

30

Page 31: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

31

Page 32: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

32

Page 33: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

33

Page 34: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

34

Page 35: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

35

Page 36: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

36

Page 37: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

37

Page 38: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

38

Page 39: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

39

Page 40: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

40

Page 41: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

41

Page 42: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

4242

Κατεβαίνω δύο επίπεδα κάτω από το έδαφος. Βγαίνω στην πλατφόρμα του μετρό. Κάθομαι σε ένα παγκάκι και ακριβώς απέναντί μου, πάνω από το αντίστοιχο της άλλης κατεύθυνσης, βλέ-πω μια κοκκινόμαυρη επιγραφή με στίχους του Καβάφη και ένα σκίτσο του ποιητή. Γυρίζω το κε-φάλι μου. Πάνω από τη δική μου μεριά, άλλη μια επιγραφή, άλλο ένα δίστιχο του Αλεξανδρινού.

150 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέν-νηση του σπουδαιότερου ίσως Έλληνα ποιητή, και τιμώντας τον, οι Αθηναϊκές συγκοινωνίες ανάρτησαν στίχους τους στους σταθμούς, σε λεωφορεία και τρόλεϊ. Κοίτα να δεις, τιμούμε έναν ποιητή που αν ζούσε μάλλον θα τον λοιδορούσαμε.

Στη σημερινή Ελλάδα δε μετράει το έργο σου, αλ-λά το τι τυχόν λες σε μια συνέντευξη, σε ένα δια-δικτυακό σχόλιο και τέλος πάντων, μετράει πρω-τίστως τι λένε τα ειδησεογραφικά μέσα για σένα ή τι σου αποδίδουν. Δεν πάει πολύς καιρός που η Κική Δημουλά για μια αντίδρασή της σε συγκέ-ντρωση κατοίκων στη γειτονιά της, για ένα της σχόλιο που αναπαράχθηκε κατά κόρον, εξυβρί-σθηκε και πάμπολλα προσβλητικά σχόλια εις βά-ρος της αναρτήθηκαν, από ανθρώπους που ποτέ τους δεν είχαν διαβάσει ούτε μισό της στίχο.

Α ν τ ί σ τ ο ι χ α παραδείγματα έχω και για άλ-λους συγγρα-φείς, ποιητές και διανοούμε-νους.

Πως θα μας φαινόταν σή-μερα λοιπόν, ο Καβάφης; Ο σ ε ξ ο υ α λ ι κ ό ς του προσανα-τολισμός θα γι-νόταν στόχος πολλών, από χρυσαυγίτες

φασίστες μέχρι ίσως τον περιφερειάρχη Μακε-δονίας και ορισμένους Μητροπολίτες.

Η συντηρητική και συνεσταλμένη του συμπερι-φορά, καθώς και η ομολογούμενη εσωστρέφειά του θα ήταν περιφρονητέα από τους «κοινωνι-κούς αγωνιστές» και διαδηλωσίες παντός είδους. Εδώ μισός του στίχος, αναφερόμενος στη βια-σύνη, θεωρήθηκε ως δόλια αναφορά στη θεωρία των δύο άκρων και έγινε μέγα θέμα σε πολιτικό επίπεδο.

Όπως και να έχει οι μεγάλοι ποιητές είναι οι κατ’ εξοχήν ανατρεπτικές φύσεις. Όχι διό-τι θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και τοιούτα ουτοπικά, αλλά καθότι αλλά-ζουν τον τρόπο χειρισμού των αισθη-

μάτων στις καρδιές των ανθρώπων. Τους μειώ-νουν τις ενοχές και τη μοναξιά. Απαλύνουν το βίο και το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου. Και βεβαίως, υμνούν τη ζωή στο βίωμα των αισθήσε-ων, καθώς και την απώλειά της, στην ύψιστη έκ-φρασή της, αυτή του έρωτα.

Η ποίηση έχει ένα μεγάλο χάρισμα. Συμπυκνώ-νει στο νόημά της πολλές σκέψεις μαζί και έχει πολλαπλές χρήσεις. Ένα αποσπασμένο δίστιχο, ως ένα είδος τίτλου, ξαφνικά αποκαλύπτεται με ένα καινούριο νόημα, διακηρύττει ένα διαφορε-τικό σημαίνον, από το ποίημα που το περιέχει.

Ο Καβάφης είναι μόνο η αρχή

του Νίκου Ορφανού

Page 43: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

43

Έτσι και τα δίστιχα του Καβάφη, περιδιαβαίνουν στην πόλη, σαν μπουκάλια γυάλινα στο αστικό πέ-λαγος. Ξαφνικά, μια φράση, τρεις λέξεις, δυο γραμμές, κόβουν το νήμα της σκέψης σου καθώς βρίσκε-σαι εγκλωβισμένος στο αυτοκίνητο, στριμώχνεσαι όρθιος σε ένα βαγόνι ή περιμένεις σε μια στάση λε-ωφορείου.

Και πέραν της πρόσκαιρης απόσπασης στο Καβαφικό σύμπαν, ένας επιπλέον συμβολισμός, καθώς οι αναρτημένοι στίχοι στα μέσα μεταφοράς, τι άλλο υπονοούν από το περαστικό όλης της ζωής, των ημε-ρών, που διαδέχονται η μία την άλλη, σε ένα ατέρμονα επαναλαμβανόμενο φινάλε, σε μια διαρκώς ανανεωνόμενη αφετηρία.

Θα ήθελα ο Καβάφης να είναι μόνο η αρχή. Και λίαν συντόμως να δούμε και άλλα δίστιχα να ξεπε-τάγονται σε ανύποπτο χρόνο μπροστά μας. Περιμένω τα δίστιχα του Ελύτη, του Σεφέρη, του Καρυω-τάκη, της Πολυδούρη, του Παλαμά, του Σαραντάρη, του Καρούζου, της Γώγου, αλλά και των άλλων ποιητών, της καθημερινότητας. Και εκεί που βγαίνεις για να πας στο σουπερμάρκετ, ξαφνικά να πε-τάγεται εμπρός σου μια αποστροφή του Μάρκου: «Δε θα μας δει άλλος κανείς, μόνο το φεγγαράκι». Ή «πόνους έχω εγώ κρυμμένους μεσ’ στα φύλλα της καρδιάς». Ή του Τσιτσάνη: «μη με κατακρίνεις, μη με παίρνεις για τρελό». Ή του Χαράλαμπου Βασιλειάδη: «ήθελα να σ’ αντάμωνα, η γρουσουζιά να σπάσει». Ή του Μάνου Ελευθερίου: «για κάποιον μες´ στον κόσμο είναι αργά». Ή του Σαββόπουλου: «ποιος στ’ αλήθεια είμαι εγώ και που πάω;», ή το «που πας παλικάρι, ωραίος σαν μύθος», και τόσα άλ-λα της λαϊκής και μη πένας.

Είμεθα λαός ποιητικής ιδιοσυγκρασίας. Ίδιον της αλλοπαρμένης μας σκέψης. Και οι ποιητές, σαν ξω-τικά, θα είναι πάντα ανάμεσά μας, να μας θυμίζουν τις μέρες τις παλιές.

Page 44: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

44

Page 45: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

45

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι, τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις, αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος. Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους· να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις, σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους, και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά· σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας, να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη. Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου. Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου. Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει· και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί, πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο, μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

Ιθάκη

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Page 46: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

46

Page 47: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

47

Page 48: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

48

Με αφορμή την επέτειο των 150 χρό-νων από τη γέννηση του Κωνστα-

ντίνου Καβάφη στις 29 Απριλίου και μια έκθεση για τον ποιητή στην γκαλερί Καλ-φαγιάν συνομιλούμε με τους κορυφαίους καβαφιστές Δημήτρη Δασκαλόπουλο και Μαρία Στασινοπούλου για την πρωτοφανή διάδοση του έργου του σε όλο τον κόσμο

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος ξεκίνησε το 1978, μαζί με τον Μάνο Χαριτάτο, και με τη συνδρο-μή του αρχείου Κ.Π. Καβάφη, μετά από παρό-τρυνση του Γ.Π. Σαββίδη, να συμπληρώσει την παλιότερη βιβλιογραφία του Αλεξαν-δρινού από τον Κατσίμπα-λη. Μετά από 25 συναπτά έτη ενασχόλησης, το πρώτο του βιβλίο για τον μεγάλο ποιη-τή κυκλοφόρησε το 2003 από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσ-σας της Θεσσαλονίκης, για να ακολουθήσουν αρκετές μελέτες.

Δεν είναι μια ερμητική ποί-ηση, όπως του Σεφέρη ή άλ-λων ποιητών. Όταν ο Καβά-φης λέει «αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια», εσύ αυ-τό το προσαρμόζεις στη δική σου περίπτωση.

Έκτοτε ταξίδεψε πολύ μα-ζί με τη σύζυγό του, φιλόλο-γο Μαρία Στασινοπούλου, σε συνέδρια σε διάφορα μέ-ρη του κόσμου, συνάντη-σε κι άλλους καβαφιστές, αντάλλαξε μαζί τους πληροφορίες και απόψεις, τροφοδότησε με υλι-κό πανεπιστήμια από τη Νότια Αμερική μέχρι τη Ρωσία. Το 2003, την προηγούμενη επέτειο του ποιητή, εξέδωσε, με τη συμβολή της συζύγου του, ένα εξαιρετικό χρονολόγιο της ζωής και του έρ-γου του Κ.Π. Καβάφη. Σήμερα οι δυο τους θε-ωρούνται από τους πλέον σημαντικούς γνώστες της μοναδικής περίπτωσης αυτού του μεγάλου οικουμενικού ποιητή.

Τι νομίζετε ότι κάνει τον Καβάφη τόσο δημοφι-λή διεθνώς, παρ ‘όλες τις αναπόφευκτες απώλει-ες από τη μεταφορά από τη μία γλώσσα στην άλ-λη; Ιδιαίτερα στην περίπτωσή του, που είναι και αυτό το ανάμεικτο ιδίωμα δημοτικής και καθα-ρεύουσας... Δημήτρης Δασκαλόπουλος: Μπορεί ο ξένος αναγνώστης του Καβάφη να μην πιά-νει όλες τις αποχρώσεις της γλώσσας που πιάνει ένας Έλληνας, όπως όταν χρησιμοποιεί μια λέξη σε καθαρεύουσα που για μας έχει ιδιαίτερη ση-μασία, αλλά στις περισσότερες γλώσσες που έχει μεταφραστεί κερδίζει.

Γιατί τα περισσότερα ποιή-ματά του έχουν ένα σενάριο. Μια ιστορία από την οποία βγαίνουν κάποια πράγμα-τα που γίνονται αντιληπτά απ’ όλο τον κόσμο. Δεν είναι μια ερμητική ποίηση, όπως του Σεφέρη ή άλλων ποιη-τών. Όταν ο Καβάφης λέει «αποχαιρέτα την, την Aλε-ξάνδρεια», εσύ αυτό το προ-σαρμόζεις στη δική σου περί-πτωση. Δεν είναι τυχαίο που πάρα πολύ έγκαιρα πάρα πολλοί στίχοι του έγιναν πα-σπαρτού σε πολιτικά, κοινω-νικά, ακόμα και αθλητικά θέ-ματα. Βέβαια, πίσω από αυτά υπάρχει μια ολόκληρη βιοθε-ωρία, όλα αυτά που λέει στα ποιήματά του με τα προσω-πεία που βάζει, για την εξου-σία, για όλους εκείνους που θέλουν να φαίνονται σπου-δαίοι, ενώ δεν είναι…

Στα δε ιστορικά ποιήματα -εκτός από εκείνα που απαιτούν ειδικές ιστορικές γνώσεις, όπως τι συ-νέβη στη Μικρά Ασία με τους Σελευκίδες, σε εποχές που δεν είναι γνωστές-, όταν αναφέρε-ται στον Αντώνιο και στην Κλεοπάτρα, στον Πο-μπήιο, στην Αλεξιάδα, στις Θερμοπύλες και στην Ιθάκη ως σύμβολα, όλα αυτά είναι το υπόστρωμα της ευρωπαϊκής παιδείας. Κάθε μορφωμένος Ευ-ρωπαίος τα γνωρίζει.

Ο κόσμος του ΚαβάφηΤου Χρήστου Παρίδη

Page 49: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

49

Φωτίζει, όμως, λεπτομέρειες συχνά άγνωστες. Όπως την περίπτωση του Καισαρίωνα, του γιου της Κλεοπάτρας. Δ.Δ.: Η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, στο καταπληκτικό της κείμενο-εισαγωγή της με-τάφρασής της με τον Κ.Θ. Δημαρά, γράφει ότι ο Καβάφης δεν πιάνει τη ζωή του Αντώνιου ή της Κλεοπάτρας, αλλά μια στροφή της μοίρας τους. Συμβάντα δευτερευούσης σημασίας ίσως, που η επίσημη ιστορία δεν τα ανάγει σε σημαντικά γε-γονότα. Αυτός βγάζει τα συμπεράσματα που θέ-λει να βγάλει και τα οποία έχουν διαχρονικότη-τα.

Έτσι, όλες οι ιστορίες που διηγείται μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιαδήποτε περίπτωση. Δεν τα περνάει όλα μέσα από μια αυτοβιογραφική οπτική, στην οποία μεγάλο τραυματικό γεγονός υπήρξε ο ταξικός ξεπεσμός του; Δ.Δ.: Ναι, η οι-κονομική κατάρρευση και η κοινωνική έκπτωση της οικογένειας, αν σκεφτού-με ότι από γόνος πλουσιότα-της οικογένειας κατέληξε να δουλεύει υπάλληλος σε μια δημόσια υπηρεσία. Γενικά, θίγει ή βρίσκει τις αδύναμες πλευρές της εξουσίας, αυτές που μπορούμε να περιγελά-σουμε και σήμερα με τις ανά-λογες εξουσίες: τους τα φαιά φορούντες και άλλα ηχηρά παρόμοια.

Ο Καβάφης σιγά σιγά απο-δομεί όλα εκείνα που παλιό-τεροι ποιητές και η παλιότε-ρη κοινωνία αποδέχονταν ως σπουδαία. Μαρία Στασι-νοπούλου: Όσον αφορά την κοινωνική έκπτωση, τον τα-λαιπωρεί. Όταν φεύγουν με τον βομβαρδισμό της Αλε-ξάνδρειας για την Κωνστα-ντινούπολη, περιγράφει στο ημερολόγιό του με πικρία τις συνθήκες του πλοίου. Έπαιξε καταλυτικό ρόλο η ομοφυλοφιλία στην τόσο μεγάλη διάδοσή του παγκοσμίως; Μ.Σ.: Ο Ντ. Μέντελσον, ο οποίος τον μετέφρασε πρόσφατα, είπε το εξής καταπλη-κτικό σε ελληνικό περιοδικό: «Εγώ είμαι ομοφυ-λόφιλος και βιώνω τον Καβάφη με τελείως προ-σωπικό τρόπο. Σε καμία περίπτωση δεν είναι μεγάλος ποιητής επειδή είναι ομοφυλόφιλος». Το θεωρώ εξαιρετικό.

Πάντως, στις επίσημες ελληνικές αναφορές γίνε-ται προσπάθεια να «ξεχνιέται» αυτή η μάλλον

καθοριστική στην ποίησή του πλευρά... Δ.Δ.: Εί-μαστε ακόμα μια σεμνότυφη κοινωνία που αδυ-νατεί να παραδεχτεί ότι ένας μεγάλος ποιητής μιλάει με ομοφυλόφιλους όρους. Τώρα, όσον αφορά τα ερωτικά του, καταρχάς, όταν μιλά-ει για τη σύγχρονη Αλεξάνδρεια, ουδέποτε ανα-φέρει ονόματα. Λέει «ένας νέος», «ένα αγόρι». Αντιθέτως, αναφέρει φανταστικά ονόματα ερα-στών όταν μιλάει για άλλες εποχές: Ευρίωνας, Ια-σής. Αλλά στα περισσότερα ποιήματα δεν φαίνε-ται το φύλο. Όταν λέει ότι στο διπλανό τραπέζι «αυτό το σώμα εγώ το απήλαυσα, και από τα ρού-χα κάτω γυμνά τα αγαπημένα μέλη ξαναβλέπω», θα μπορούσε να είναι σκέψεις ενός άντρα για μια γυναίκα, ή μιας γυναίκας για έναν άντρα, ή μιας γυναίκας για μια γυναίκα, και όχι απαραίτητα ενός άντρα για έναν άντρα αποκλειστικά.

Αλλά επειδή έχουμε δεχτεί την ομοφυλόφι-λη ταυτότητα του Καβάφη, οποιαδήποτε ερωτική νύ-ξη τη θεωρούμε εξ ορισμού ομοφυλόφιλη. Μπορούμε να πούμε αυτό που λέει η Γιουρ-σενάρ: «Καταφάσκει σε μια αισθησιακή ελευθερία χωρίς όρια». Οπότε, δεν βλέπετε στη διάδοσή του τον παρά-γοντα της γκέι απελευθέρω-σης σε διεθνές επίπεδο; Δ.Δ.: Στο εξωτερικό υπάρχουν αυ-τές οι περίεργες και κάπως ανόητες διακρίσεις που κά-νουν οι Αμερικανοί με τις gay lesbian studies. Η τερά-στια διάδοσή του έγινε πολύ πριν αρχίσουν αυτές οι κα-τηγοριοποιήσεις.

Αλλά και ο ίδιος άργησε να δημοσιεύσει τα αμιγώς ομο-φυλόφιλα ποιήματά του. Ενώ γράφει κάποια από το 1903, μόνο όταν καταλαβαί-

νει ότι ελαττώνονται οι αντιστάσεις του κοινωνι-κού του περιβάλλοντος και η αποδοχή του από τους νεότερους, κυρίως στον ελλαδικό χώρο, εί-ναι ευρύτερη αρχίζει να τα δημοσιεύει. Ο δοκι-μιογράφος Πίτερ Μπήαν λέει ότι στο ποίημά του «Η αρχή των» υπάρχει ταύτιση της ομοφυλοφι-λίας με την ποίηση και την τέχνη… Δ.Δ.: Γενικά, υπάρχει μια πονηριά στην κατασκευή του Καβά-φη. Ο καθένας μπορεί να εισπράξει από τα ποιή-ματα αυτό που τον ενδιαφέρει και αυτό που θέ-λει.

Page 50: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

50

Όταν τον «ανακαλύπτει» πρώτος ο Ε.Μ. Φόρστερ, είναι το φλέγμα και η ειρωνεία που ο Καβάφης δι-αθέτει ως αγγλοτραφής που κερδίζουν την αγγλο-σαξονική διανόηση; Δ.Δ.: Μπορεί. Αλλά ήταν χάρη στον συμφοιτητή του Φόρστερ στην Οξφόρδη Γιώρ-γο Βαλασσόπουλο που τον μαθαίνει ο συγγραφέας, και τις δικές του μεταφράσεις συμπεριλαμβάνει στο Φάρος και Φαρίσκος και αργότερα στο περιοδικό «Criterion» του Τ.Σ. Έλιοτ. Ο πρώτος Ευρωπαίος κα-βαφιστής ήταν ένας Ολλανδός, ο Τζέραλντ Μπλάν-κεν, που είχε σπουδάσει αρχαία ελληνικά και ήρθε στην Αθήνα όσο ζούσε ακόμα ο Καβάφης. Του έγρα-ψε, και εκείνος του έστειλε ποιήματά του. Τα μετέ-φρασε στα ολλανδικά και τα δημοσίευσε στην πρώτη ευρωπαϊκή έκδοση σε πολύγραφο, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του ποιητή, το 1934. Μ.Σ.:

Πριν από μερικά χρόνια γνωρίσαμε ένα γκέι ζευ-γάρι Ολλανδών, τους Χανς Γουόρεν και Μάριο Μό-λεγκρααφ, που έκαναν ένα εξαιρετικό αφιέρωμα στο περιοδικό τους «Maatstaf». Δ.Δ.: Ήταν καθορι-στική η πρώτη εκείνη έκδοση του Μπλάνκεν. Όπως και στην Ιταλία του Φιλίππο Μαρία Ποντάνι. Και στη Ρωσία υπήρχε η ελληνίστρια Σόνια Ιλίνσκαγια-Αλεξανδροπούλου. Δ.Δ.: Στη Ρωσία έγραψε δοκίμια και ο Μπρόνσκι γι’ αυτόν. Η μετάφραση που έκα-νε πραγματικό πάταγο στην Ευρώπη, όμως, ήταν το 1947, αμέσως μετά τον πόλεμο. Ήταν του διπλωμάτη Θεόδωρου Γρίβα, στα γαλλικά. Μια επιλογή ποιημά-των που έγινε αποδεκτή με 40-50 διθυραμβικές κρι-τικές. Ήταν και η συγκυρία μετά τα συντρίμμια που άφησε ο πόλεμος. Δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή χώρα και γλώσσα παγκοσμίως στην οποία να μην έχει με-ταφραστεί κι εκδοθεί ο Καβάφης.

Ακόμα και αν είναι απλώς μεμονωμένα ποιήματα σε ανθολογίες. Πριν από μερικά χρόνια το Κέντρο Απόδημου Ελληνισμού εξέδωσε μια πολυτελή έκδο-ση με μεταφράσεις σε 36 γλώσσες του ποιήματος «Η Πόλις». Για τρεις από αυτές χρειάστηκε να ανοίξω λεξικό, ήταν γλώσσες της Αφρικής. Οι Έλληνες πότε τον αποδέχτηκαν ; Δ.Δ.: Η γενιά του ’30 δυσκολεύτη-κε να τον αποδεχτεί. Υπάρχει όλο το φάσμα. Ο Κά-λας τον αποδέχεται, ο Σεφέρης με επιφυλάξεις, ο Θε-οτοκάς τον απορρίπτει στην αρχή. Δεν μπορούσαν να αποδεχτούν τον μοντερνισμό του. Ήταν ανεπα-νάληπτος, μοναδικός, γι’ αυτό άλλωστε δεν μπορού-σε να έχει και διαδόχους. Τον Καβάφη είτε τον μι-μείσαι με τον τρόπο του και δεν είσαι εσύ, αλλά ούτε εκείνος, είτε τον παρωδείς. Δεν μπορούσε να δημι-ουργήσει Σχολή. Και ενώ έχουμε κι άλλους μεγάλους ποιητές, είναι όλοι παλιοί. Ο Καβάφης είναι πάντα μοντέρνος. Δεν ανήκει στο παρελθόν. Ανήκει πάντα στο παρόν.

Πηγή: Lifo

Page 51: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

51

Mη ομιλείτε περί ενοχής, μη ομιλείτε περί ευθύνης. Όταν περνά το Σύνταγμα

της Hδονής με μουσικήν και σημαίας• όταν ριγούν και τρέμουν αι αισθήσεις,

άφρων και ασεβής είναι όστις μένει μακράν, όστις δεν ορμά εις την καλήν

εκστρατείαν, την βαίνουσαν επί την κατάκτησιν των απολαύσεων και των παθών.

Όλοι οι νόμοι της ηθικής - κακώς νοημένοι, κακώς εφαρμοζόμενοι - είναι μηδέν και δεν

ημπορούν να σταθούν ουδέ στιγμήν, όταν περνά το Σύνταγμα της Hδονής με μουσικήν

και σημαίας.

Mη αφήσης καμίαν σκιεράν αρετήν να σε βαστάξη. Mη πιστεύης ότι καμία υποχρέωσις

σε δένει. Tο χρέος σου είναι να ενδίδης, να ενδίδης πάντοτε εις τας Eπιθυμίας, που είναι

τα τελειότατα πλάσματα των τελείων θεών. Tο χρέος σου είναι να καταταχθής πιστός

στρατιώτης, με απλότητα καρδίας, όταν περνά το Σύνταγμα της Hδονής με μουσικήν και

σημαίας.

Mη κλείεσαι εν τω οίκω σου και πλανάσαι με θεωρίας δικαιοσύνης, με τας περί αμοιβής

προλήψεις της κακώς καμωμένης κοινωνίας. Mη λέγης, Tόσον αξίζει ο κόπος μου και τόσον

οφείλω να απολαύσω. Όπως η ζωή είναι κληρονομία και δεν έκαμες τίποτε δια να την

κερδίσης ως αμοιβήν, ούτω κληρονομία πρέπει να είναι και η Hδονή. Mη κλείεσαι εν τω οίκω

σου• αλλά κράτει τα παράθυρα ανοικτά, ολοάνοικτα, δια να ακούσης τους πρώτους ήχους

της διαβάσεως των στρατιωτών, όταν φθάνη το Σύνταγμα της Hδονής με μουσικήν και

σημαίας.

Mη απατηθής από τους βλασφήμους όσοι σε λέγουν ότι η υπηρεσία είναι επικίνδυνος και

επίπονος. H υπηρεσία της ηδονής είναι χαρά διαρκής. Σε εξαντλεί, αλλά σε εξαντλεί με

θεσπεσίας μέθας. Kαι επί τέλους όταν πέσης εις τον δρόμον, και τότε είναι η τύχη σου

ζηλευτή. Όταν περάση η κηδεία σου, αι Mορφαί τας οποίας έπλασαν αι επιθυμίαι σου

θα ρίψουν λείρια και ρόδα λευκά επί του φερέτρου σου, θα σε σηκώσουν εις τους ώμους

των έφηβοι Θεοί του Oλύμπου, και θα σε θάψουν εις το Kοιμητήριον του Iδεώδους όπου

ασπρίζουν τα μαυσωλεία της ποιήσεως.

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣΤο Σύνταγμα της Ηδονής

Page 52: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

5252

Είναι Σάββατο πρωί.. φθινοπωρινό και λίγο μελαγχολικό. Κατηφο-

ρίζω την Ιπποκράτους.. περπατώ και σκέφτομαι! Πλησιάζω στο θέατρο Ακάδημος! Έχουν πρόβες για τη «la nonna». Θα συναντήσω το Δημήτρη Πιατά. Σκηνοθετεί και παίζει τη Γιαγιά!

Τί να πρωτορωτήσεις το Δημήτρη Πιατά;

Να σου πω την αλήθεια, κουβέντα θέλω να κά-νω και όχι συνέντευξη.. Γιατί δεν θέλω να διακό-ψω τη ροή των πραγμάτων, θέλω απλά να την ακολουθήσω και να γίνω μέρος της. Να πάρω μια γεύση από πρόβες, κουστούμια, από τη γνήσια « θεατρίλα».

Είναι ένα παλιό λαϊκό θέατρο γεμάτο γέλια.. γε-μάτο ιστορία.

Το θέατρο Ακάδημος έχει ξεκινήσει τις πρόβες για μία διαφορετική παράσταση φέτος, διαφο-ρετική, από ότι έχει παιχθεί μέχρι στιγμής σε αυ-τό το θέατρο. Ίδια παράσταση με πέρυσι.. Άλλοι ηθοποιοί. Άλλη προσέγγιση.

Μια γιαγιά στην Αργεντι-νή τρώει τό-

σο πολύ που η οικογένεια αρχίζει να αναζητά τρόπους για να την ξεφορτωθεί. Οι συμβολισμοί πολλοί, αλλά σιγά μη σταθώ εκεί..

Όλοι ετοιμάζονται για τη φωτογράφιση που έχουν προγραμματίσει .. Τα ρούχα είναι κρεμα-σμένα και πάνω τους τα καρτελάκια με τα ονόμα-τα των ηθοποιών.

Ανεβαίνω στη σκηνή, χαζεύω τα αντικείμενα.. τα μισά είναι ντεκόρ και τόσο αληθοφανή. Χαίρο-μαι σαν παιδί που έχει πάει εκδρομή.

Μπαίνω στο καμαρίνι του Πιατά και τον βλέπω να βάφεται γιαγιά.. με μια φανταστική ιεροτελε-στία..

«40 χρόνια φούρναρης είμαι.. Βάφομαι μόνος μου.. φοβάμαι όσα δεν γνωρίζω, θέλω την ευθύ-νη των πραγμάτων».

Έρχονται ένας ένας οι ηθοποιοί και ρωτούν, ανα-

ζητούν την έγκριση του για τα ρούχα., είναι σω-στά τελικά, είναι όπως πρέπει;!

«Θα βγεις να μιλήσεις για την παράσταση σε κά-ποια εκπομπή στην τηλεόραση;»

«Και πού να πάω ρε Αντιγόνη; Σε ποιά εκπομπή να την παρουσιάσω; Για πες μου»

Με μια γρήγορη σκέψη συμφωνώ.

«Δεν υπάρχουν πια εκπομπές για εμάς!»

«Πόσο καιρό ακόμη θα συντηρούμε ένα κατε-στραμμένο λάιφστάιλ; Είχαμε φτάσει σε ένα ση-μείο, εμείς οι καλλιτέχνες να μην μπορούμε να μιλήσουμε, για να μην δυσαρεστήσουμε κάποιον που δεν έπρεπε. Καταλαβαίνεις τί εννοώ».

Αυτή η δουλειά είναι μια τρελά. Και στο λέω εγώ, που τώρα τελευταία αρχίζω και το ζω, σαν συνο-δοιπόρος. Μια ωραία τρέλα όμως, σαν αυτή του μικρού παιδιού. Κι όταν αυτή την έχεις, ή τη συ-ναντήσεις στο δρόμο σου αυτή σε ξανανιώνει.

Έχεις δει κανέναν ηθοποιό που να μην είναι νέ-ος;

Κι όχι επειδή βάφεται ή κάτι άλλο επειδή έχει συ-ναίσθημα και το λέει η καρδιά του! Μιλάω με το Δημήτρη Πιάτα σαν να ναι συνομήλικος μου.. Και είναι!! Καμιά φορά είναι και μικρότερος!

«Και πώς ισορροπείς αυτή την τρέλα; Την παίρ-νεις μαζί σου φεύγοντας από το θέατρο;

«Στο σπίτι μου ασχολούμαι με το τί θα φάω, πώς θα κρεμάσω αυτόν τον πίνακα, τί θα πάρω από το σούπερ μάρκετ.. Μιλάω και για τέχνη, αλλά από άλλη οπτική!»

Όταν ο άνθρωπος είναι ήρεμος όταν ζει όπως θέ-λει, αυτό φαίνεται..

Και εσύ νομίζεις ότι όλοι οι καλλιτέχνες σέρνο-νται από πρόβα σε μπαρ και από μπαρ σε πρόβα και ότι μόνιμα συνεχίζουν μια αέναη συζήτηση για Τέχνη.. Λάθος! Ο Πιατάς δεν ανήκει σε αυ-τούς!

Ένα πρωινό με το Δημήτρη Πιατάτης Αντιγόνης Παφίλη

Page 53: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

53

Η κουβέντα πάει από το ένα θέμα στο άλλο και έτσι πρέπει..

«Ξέρεις τί δεν καταλαβαίνω; Στην τέχνη είναι όλα πιο απλά. Αν αποτύχεις σε πετάει ο ίδιος ο χώρος έξω.. αν δεν πάει καλά η παράσταση.. Σιγά σιγά τελειώνω. Στην πολιτική τί γίνεται; Γίνεται να αποτύ-χουν και μετά να μας ναι είναι πάλι εδώ για το καλό μας, για να μας σώσουν;»

Στην Ελλάδα γίνεται!

Φεύγοντας η φωτογράφιση έχει ξεκινήσει. Τα φώτα έχουν ανάψει και η οδηγία του Πιατά είναι μία. «Δεν θέλω να στηθείτε για να βγάλουμε μια αναμνηστική που θα μάστε όλοι ωραίοι. Πάμε τη σκηνή που είμαστε όλοι στο τραπέζι. Θέλω να είμαστε όπως την παράσταση»

Ανεβαίνοντας τα σκαλιά ακούω τα γέλια τους δύο ορόφους πάνω και χαμογελώ κι εγώ..

Μετά την επιτυχία της πρώτης χρονιάς και τις διθυραμβικές κριτικές που απέσπασε το έργο – θρύλος του Roberto Cossa , το μεγάλο φαγοπότι θα επανέλθει με ανανεωμένο καστ,

μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτώβρη.

www.themachine.gr

Page 54: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

54

του Δημήτρη Τζιόβα

54

Θέλοντας να τονίσει την αποκλειστική ενασχόληση του Καβάφη με την ποί-ηση, ένας επισκέπτης του έλεγε: «Ο κ. Καβάφης δεν κάνει τρία πράγματα:

δεν κάνει διαλέξεις, δεν δίνει συνεντεύξεις, δεν γράφει πρόζα». Και όμως από το 1882 μέχρι το 1930 ο Καβάφης έγραψε διάφορα πεζά στα ελλη-νικά και τα αγγλικά τα οποία καλύπτουν ένα ευ-ρύ φάσμα τρόπων και θεμάτων από το διήγημα («Εις το Φως της Ημέρας») μέχρι το στιχουργικό μελέτημα και από το δημοσιογραφικό άρθρο για το Χρηματιστήριο μέχρι το κριτικό σημείωμα για το τελικό ν. Δεν λείπουν βέβαια ούτε τα ποιητι-κά πεζά, όπως τα «Ενδύματα», «Το σύνταγμα της Ηδονής» και «Τα Πλοία», ούτε και τα «πολιτικά» πεζά, όπως αυτά για τα Ελγίνεια Μάρμαρα ή για το κυπριακό ζήτημα.

Τα πεζά του Καβάφη μάς προσφέρουν μια ιδέα όχι μόνο για το εύρος των αναγνωσμάτων του αλλά και για τη συγκριτολογική του οξυδέρ-κεια, καθώς επιχειρεί παραλληλισμούς, ψάχνει ελληνικά ίχνη στον Σαίξπηρ ή ανιχνεύει συνδέ-σεις μεταξύ συγγραφέων διαφόρων παραδόσε-ων: Ομηρος, Δάντης, Τέννυσον στο «Τέλος του Οδυσσέως», Φρήντριχ Σίλλερ, Λη Χαντ, Μπρά-ουνιγκ στο «Για τον Βράουνιγκ». Ο Καβάφης εκ-δηλώνει επίσης την ιδιαίτερη συμπάθειά του και προς τους περιφρονημένους σοφιστές της αρχαι-ότητας, παρομοιάζοντάς τους με τους σύγχρο-νούς του αισθητιστές: «Εκείνο που μου αρέσει εις τους Σοφιστάς είναι η ανεπτυγμένη καλλιτεχνι-κή ιδιοσυγκρασία των. Οι άνθρωποι αυτοί έζων μόνον και μόνον δια την Τέχνην, έζων δε δια την

Τέχνην με ορμήν και πάθος. (...) Ωμοίαζον πολύ τους καλλιτέχνας των ημερών μας ως εκ του έρω-τός των δια το εξωτερικόν κάλλος των καλλιτε-χνικών έργων (...) Εμεθούσαν με την γλυπτικήν των φράσεων και με την μουσικήν των λέξεων».

Ως ποιο βαθμό όμως τα πεζά του αλλάζουν την εικόνα που έχουμε για τον ποιητή Καβάφη; Στην ποίησή του ο ελληνισμός προβάλλεται ως κρά-μα, ως συγκρητικό φαινόμενο, καθώς τον ενδι-αφέρουν οι περιφερειακές του εκδηλώσεις ή οι άσημες στιγμές του. Σε ορισμένα όμως πεζά του διαβλέπουμε το ενδιαφέρον του για τα δημοτικά άσματα, όπου «θα βρει παλαιικά έθιμα, και σκια-γραφίες του χαρακτήρος της φυλής», την έμφαση στην «μεγαλοφυΐαν του γένους μας» ή στη συνέ-χεια της ελληνικής γλώσσας με αφορμή το ότι οι ξένοι «αρνούνται ή αγνοούσι την παράδοσιν της ενότητός της». Ποιος είναι τελικά ο πιο αντιπρο-σωπευτικός Καβάφης; Ο ξεχωριστός ποιητής, ο λόγιος δημοσιογράφος ή ο δοκιμιογράφος με τη βικτωριανή παιδεία, δίχως όμως «αλατισμένον ύφος»; Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε δανει-ζόμενοι μια φράση του από ένα πεζό του για τον Σαίξπηρ: «μας άφισεν άφθονον ύλην να σκεφθώ-μεν και να κρίνωμεν».

Παρά τον μεγάλο αριθμό μεταφράσεων των ποιημάτων του Καβάφη στα αγγλικά, τα ελλη-νόγλωσσα πεζά του δεν είχαν μεταφραστεί και μόνο τώρα έρχεται η πρόσφατη έκδοση σαρά-ντα πεζών του ( Selected Ρrose Works, Μichigan University Ρress) από τον Ρeter Jeffreys να καλύ-ψει αυτό το κενό.

Τα πεζά του Καβάφη

Page 55: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

55

Ο Jeffreys έκανε μια αντιπροσωπευτική ανθολόγη-ση των πεζών του Καβάφη και ορθά συμπεριέλαβε και τα 27 «Σημειώματα Ποιητικής και Ηθικής» που έχουν κυκλοφορήσει αυτοτελώς στα ελληνικά και δεν συμπεριλαμβάνονται στη συγκεντρωτική έκδο-ση των Πεζών (Ικαρος, 2003).

Ο Jeffreys, καθηγητής Αγγλικών Σπουδών στο Πα-νεπιστήμιο Suffolk της Βοστώνης, είναι ένας από τους πιο αξιόλογους νέους καβαφιστές. Πρόσφα-τα έχει εκδώσει την αλληλογραφία Ε. Μ. Φόστερ- Καβάφη (2009) ενώ παλαιότερα είχε δημοσιεύσει ένα βιβλίο σχετικά με τον Ελληνισμό και τον Οριε-νταλισμό στα γραπτά του Φόστερ και του Καβάφη (2005). Το εξώφυλλο της έκδοσης κοσμείται από το πορτρέτο του Καβάφη φιλοτεχνημένο από τον δι-άσημο σκιτσογράφο David Levine (1926-2009), τον πιο γνωστό εικαστικό, μετά τον David Ηockney, που ασχολήθηκε με την αναπαράσταση της μορ-φής του ποιητή.

Τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησαν πάρα πολλές μεταφράσεις των ποιημάτων του Καβάφη στα αγ-γλικά αλλά και σε άλλες γλώσσες, όπως τα αραβικά. Μπορεί για άλλους ποιητές, και μάλιστα νομπελί-στες, όπως ο Σεφέρης και ο Ελύτης, να μην έχου-με νέες μεταφράσεις ενώ ορισμένες αγγλικές μετα-φράσεις του Καζαντζάκη να είναι ακόμη από τρίτο χέρι, αντίθετα ο Καβάφης εξακολουθεί να τραβά το ενδιαφέρον νέων μεταφραστών. Οπως έλεγε πα-λαιότερα σε συνέντευξή του στο «Βήμα» ο σερβικής καταγωγής αμερικανός ποιητής Τσαρλς Σίμικ, «οι μεταφραστές [του Καβάφη] προσπαθούν να ανα-δείξουν τον μεγάλο ποιητή που στις προγενέστερες μεταφράσεις δεν φαινόταν».

Η πρόσφατη έκδοση θα δώσει νέα ώθηση στη διε-θνή απήχηση του Καβάφη, καθώς για πρώτη φορά οι μη ελληνομαθείς αναγνώστες θα έχουν πρόσβα-ση σε μια άλλη πτυχή του έργου του. Η αγγλική με-τάφραση των πεζών έρχεται να επιβεβαιώσει από έναν άλλο δρόμο το γαλλικό αυτοεγκώμιο του ιδί-ου: «Ο Καβάφης, κατά τη γνώμη μου, είναι ένας ποιητής υπερ-μοντέρνος, ένας ποιητής του μέλλο-ντος. (...) Οι σπάνιοι ποιητές σαν τον Καβάφη θα αποκτήσουν λοιπόν εξέχουσα θέση σε έναν κόσμο που θα σκέφτεται πολύ περισσότερο παρά σήμε-ρα».

Πηγή: Το Βήμα

«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεν-νήθηκα στην Αλεξάνδρεια - σ’ ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρ-κετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγ-γλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν δι-άστημα.

Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοί-κησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελ-λάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουρ-γείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά».

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Page 56: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

56

Νίκος ΛυγερόςΒαγγέλης Ευαγγελίου

Δύο φίλοι περιμένουν το ΜΕ-ΤΡΟ στη στάση ΕΥΑΓ-ΓΕΛΙΣΜΟΣ καθισμένοι

στις καρέκλες. Από πάνω τους υπάρχει ο στίχος του ΚΑΒΑΦΗ «Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι» από το ποίημα «Το πρώ-το σκαλί».

Που φτάσαμε βρε φίλε; Να σκοτώνουν οι άνθρωποι ο ένας τον άλλον για 2 ευρώ. Λίγο δεν είναι, να έχει γίνει τόσο φθηνή η ανθρώπινη ζωή;

Δεν είναι φτηνή, ούτε ακριβή, δεν έχει τι-μή! Γι’ αυτό δεν υπάρχουν προσφορές, ούτε ευκαιρίες. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι φτάσαμε μαζί.

Φτάσαμε ΜΑΖΙ! Το είπες τό-σο ποιητικά φίλε μου αγαπη-μένε.. Και με τα μεγάλα και υψηλά τείχη που έχουν χτί-σει γύρω μας, τι θα κάνουμε; Νομίζω πως στόχος τους εί-ναι να χτίζουν, να χτίζουν, για να γκρεμίσουν το ΜΑΖΙ! (εκεί-νη τη στιγμή φτάνει μετρό, όπου βγαίνουν πλήθη ανθρώ-πων και ατόμων)

Δεν είναι ποίηση, είναι ανθρω-πιά. Διότι είμαστε οι παράν-θρωποι, οι αλλάνθρωποι, οι άλλοι άλλοι που αγαπούν τους συνανθρώπους. Είμα-στε κι εμείς χτίστες, αλλά δεν φτιάχνου-με τοίχους σαν τα άτομα, αλλά γέφυ-ρες για τους ανθρώπους. Τα μόνα τείχη που έχουμε είναι τα βιβλία μας.

(μπαίνουν στο μετρό)

Μες στο βαγόνι υπάρχει ο στίχος του Ποιητή «Πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον»

Και μείς γιατί μπήκαμε μέσα; (με απο-ρία στο φίλο του)

Μόνο όταν είμαστε μέσα, μπορούμε να ασχοληθούμε με το έξω. Είμαστε στην όαση για να βοηθήσουμε την έρημο. Εί-μαστε μαζί, γιατί ξέρουμε ότι το κοντά δεν φτάνει. Φτάνουν Σύνταγμα.

Δε θέλω να κατέβουμε εδώ φίλε. Δεν εμπιστεύομαι με τίποτα το ΣΥΝΤΑΓΜΑ αυτής της χώρας. Συνεχίζουμε για Ακρό-πολη να βρούμε τους αρχαίους φίλους μας;

- Τότε πρέπει να κατεβούμε για να αλ-λάξουμε μετρό! Άντε, έλα μα-ζί μου! Αλλάζουμε χώρο για να βρούμε τον χρόνο...

- Σου έχω τυφλή εμπιστοσύ-νη! (κλείνει τα μάτια και δίνει το αριστερό του χέρι στον φί-λο του) Αν βρούμε χρόνο, θα βρούμε και χρήμα και έτσι θα βοηθήσουμε ανθρώπους.

- Σε κρατάω, μη φοβάσαι! Ακολουθώ το χρώμα του αο-ράτου. Από εδώ. Από εκεί. Ού-τε δεξιά, ούτε αριστερά. Μόνο μπροστά για να πάμε πί-

σω στο χρόνο. (μπαίνουν στην κόκκινη γραμμή)

- Κόκκινη γραμμή είναι αυτό, ή φλέβα; Η πιο παράξενη μηχανή του χρόνου. Λες να μας μεταφέρει στην Ιθάκη;

- Είναι χρονική αιμοδοσία. Μπορείς ν’ ανοίξεις τα μάτια σου τώρα. Έχει φως εδώ... Ας βρούμε πρώτα την αγορά του Σωκράτη.

Στην Ιθάκη του Καβάφηπερπατήσαμε

αργά

Page 57: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

57

Υπάρχει σ’ έναν τοίχο ο στίχος του ΚΑ-ΒΑΦΗ «Ίσως το φως θα ‘ναι μια νέα τυ-ραννία» και νιώθει φοβισμένος.

Δεν μου είπες να μην φοβάμαι;

Να μη φοβάσαι, εδώ έχει πολλές σκιές. Υπάρχει το φως του μαύρου. Περπάτα σιγά σιγά, για να μην πληγώσουμε το φως του μαρμάρου.

Θα περπατήσω τόσο σιγά, που κάθε μου βήμα θα φέρνει πίσω κάθε γενιά που εξαφάνισαν κάποτε.

Ναι, ναι, αυτός είναι ο σωστός ρυθμός, διότι η βραδύτητα πάει με την μνήμη, ενώ η ταχύτητα με τη λήθη.

Εκείνη τη στιγμή, βλέπουν έναν πιτσιρι-κά να σβήνει με μαρκαδόρο κόκκινο, ένα έψιλον από την λέξη ταξείδι του Ποιητή.

Όταν σβήνεις ένα γράμμα, εμφανίζεται το πνεύμα, αν είναι ιστορική η πράξη, αλλιώς είναι κίνηση λήθης.

Εμείς τώρα είμαστε μάρτυρες μίας ηρωι-κής πράξης η όχι;

Μόνο μίας άλλης λήθης.

Έλα φτάσαμε στην Αγορά του Σωκρά-τη. (κάθονται σε ένα παγκάκι) Αν ο Κα-βάφης φίλε ήταν μνημείο, ποιο λες να ήταν;

Ο ναός του Ήφαιστου.

Συμφωνώ απόλυτα αλλά με μία σημείω-ση μόνο. Πως ο ναός του Ηφαίστου είναι προσβάσιμος για το κοινό. Ενώ το έργο του ΚΑΒΑΦΗ, είναι καινό για το κοινό και προσβάσιμο στους βασικούς.

Υπάρχει η ίδια προσβασιμότητα. Ο κα-θένας μπορεί να τον δει, αλλά σπάνιοι είναι αυτοί που πηγαίνουν να τον δουν. Είναι ένα ανοιχτό βιβλίο. Και λίγο πιο πέ-ρα υπάρχει ο χώρος μας, εκεί που βρεθή-καμε ήδη! Είδες πόσο αργά περπατήσα-με...

Ναι θυμάμαι, με έχεις ξαναφέρει εδώ, τό-τε που με πήγες πρώτη φορά σπίτι σου και καθίσαμε ξυπόλυτοι στο ξύλινό σου πάτωμα, να κάνουμε θέατρο με μπογιές πανάκριβες..

Μην ξεχνάς όμως ότι ήπιαμε και μαζί ακόμα πιο κοντά από το ναό, διαβάζο-ντας για τους 33 μήνες του Μαΐου. Και τώρα φτάσαμε εδώ στο σταυροδρόμι του γαλάζιου κάτω από τη λευκή πέτρα για να δούμε τα μαύρα γράμματα του Ποιητή.

Ναι ήπιαμε μαζί. Δε το ξεχνώ ούτε αυ-τό. Ήρθε ο σερβιτόρος και εγώ παρήγ-γειλα κάτι παράξενο. Σε κοιτάζει για να παραγγείλεις εσύ και του λες «το ίδιο». Έτσι είναι οι καλοί φίλοι πιστεύω και εί-μαι σίγουρος για αυτό. Λένε συχνά «το ίδιο» και τρώνε και ίδιες καραμέλες. Βγά-ζει από την τσέπη 4 στυλό. Μοβ, μαύ-ρο, κόκκινο, ροζ. Διάλεξε και γράψε έναν αγαπημένο σου στίχο του Ποιητή, εδώ σε αυτή την μαύρη πέτρα που δεν έριξε ποτέ ο ΚΑΒΑΦΗΣ στην Ελλάδα.

Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώμεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου

τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Τείχη

Page 58: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

58

Page 59: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

59

Page 60: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

60

«Είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία»

Το διάβασα πάνω σε ένα λεωφορείο. Δεν έδωσα σημασία, λέω κάνας Κύπριος θα το ‘γραψε. Δια-βάζω από κάτω Κ.Π. Καβάφης. Το Καβάφης με μπέρδεψε.

Ο Καβάφης ως γνωστόν, έλεγε τα σύκα σύκα, από πού και ως που τέτοια ηπιότητα απέναντι στη Βία; Απλά επικίνδυνο πράγμα;

Αν ζούσε ακόμα, θα το καταλάβαινα να είναι προσεχτικός στις εκφράσεις, αλλιώς θα τον μαζεύανε για αντιεξουσιαστή.

Έψαξα λοιπόν το ποίημα, από όπου τσιμπήσανε το στί-χο και όπως απεδεί-χθη, ο Ποιητής δεν αναφερότανε στη Βία που λατρέψαμε μέσα από τις ταινίες του Χό-λυγουντ, άλλα στη βία εκ του βιασύνη.

Δηλαδή «όποιος βιάζεται σκοντάφτει». Γνωστό και παλιό, άλλα κάπως ντετερμινιστικό. Και έχει και απάντηση το «γοργόν και χάρη έχει», που εί-ναι λίγο τυχοδιωκτικό, οπότε «είναι επικίνδυνον πράγμα η βία» ορθότατο και ουδέτερο. Το βάζεις πάνω σε ένα λεωφορείο και κάνει εντύπωση. Δε βάζεις «σπεύδε βραδέως» σε λεωφορείο γιατί δε θα κόψεις ούτε ένα εισιτήριο.

Στην Ελλάδα της κρίσης λίγοι βιάζονται, οι πε-ρισσότεροι βι-άζονται σε μια αδιάλειπτη από κα-θέδρας ασέλγεια, κυρίως από το κράτος. Και σί-γουρα το να βιάζεσαι τοιουτοτρόπως είναι πολύ επικίνδυνο πράγμα, γιατί εκτός του ότι μπορεί να κολλήσεις τίποτα, μπορεί να σου γίνει και συ-νήθεια και να καταλήξεις να ψηφίζεις τους ίδιους και τους ίδιους.

Και είναι λίγοι αυτοί που βιάζονται γιατί οι πε-ρισσότεροι ως άνεργοι δεν βιάζονται, άρα για άλλη μια φορά μια πρωτοβουλία απευθύνεται στην ελίτ.Το παρήγορο είναι ότι στην χώρα μας η διάσημη σεξοαρθρογράφος δε θα δει πάνω στο λεωφορείο που μόλις την κατέβρεξε την αφίσα με την ίδια σε ηδονική πόζα. Θα δει τον μεγάλο Αλεξανδρινό να της χειρονομεί ανάρμοστα.

Ένας φόρος τιμής στον Καβάφη που κάποιος γνήσιος πλακατζής τον φαντασιώθηκε να στριμώχνεται με αγνώστους στα τρέ-να και στη συνέχεια έπεισε και το ίδρυ-μα Ωνάση να το εντάξει στο δελτίο τύ-που του.

Αποφύγανε λέει την εύκολη λύση της Ιθάκης. Κακώς.

Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη να εύχεσαι μην πέσεις σε τρι-

ήμερο. Αδιάφορο αν είναι μακρύς ο δρόμος.

Τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες μην τους φοβάσαι καθόλου, τη Σκύλλα με το smart μόνο να προσέχεις, και οι Λαιστρυγόνες με τους Κύ-κλωπες αυτή φοβούνται.

Να εύχεσαι να δουλεύουν τα φανάρια.

Βία στη Via Venetoτου Εύχρηστου

Page 61: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

61

Page 62: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

62

Page 63: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

63

Page 64: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9
Page 65: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

65

Page 66: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

66

Page 67: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

67

Την ξέρετε τη φιλοσοφία του σκύλου; «Αν δεν μπορείς να το φας ή να το γαμήσεις, κατούρα το».

Αυτό μου ήρθε στο μυαλό όταν διάβασα όλους αυτούς τους πικρόχολους σχολιασμούς για την απόφαση να αναγράψουν στα Μέσα Μεταφοράς στίχους του μεγαλύτερου - κατά τη γνώμη μου - έλληνα ποιητή, του Κωνσταντίνου Καβάφη. Δεν μιλώ φυσικά για το viral, των ευφάντα-στων ή μη, σατιρικών εικό-νων που ακολούθησαν στο διαδίκτυο.

Μιλώ για όλους εκείνους που έσπευσαν με κακολογί-ες να ξαλαφρώσουν την κα-κοβουλία τους. Μπορώ να συζητήσω αν οι επιλογές κά-ποιων στίχων ήταν οι καλύ-τερες δυνατές ή όχι. Αν μπο-ρούσαν να μπουν κάποιες άλλες στη θέση τους. Αλλά μου είναι αδύνατον να κα-ταπιώ μια συλλήβδην απόρ-ριψή τους ως ιδέα.

Ξαφνικά, χτυπώντας τα πό-δια τους σαν μικρά παιδιά, σήκωσαν τόση πολλή σκόνη και μετά άρχιζαν να παρα-πονιούνται ότι δεν βλέπουν ούτε τη χρησιμότητα ούτε την ποιότητα του εγχειρήμα-τος. Σαν να προτιμούσαν τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ να κυκλοφορούν με δι-αφημίσεις ή γυμνά. Μου θυμίζουν εκείνους που ζούσαν στο σκοτάδι και ξαφνικά άρχισαν να δι-αμαρτύρονται και να επαναστατούν γιατί άνα-ψε μόνο ένα κερί.

Πηγή: Protagon

Γιατί αυτή η προσπάθεια είναι ένα κερί πολιτι-σμού σε αυτούς τους δύσκολους και σκοτεινούς καιρούς που ζούμε. Άρχισαν να κριτικάρουν, να κατηγορούν και να παραπονιούνται χωρίς λόγο αρνούμενοι να θαυμάσουν ακόμα και να εγκρί-νουν. Βλέποντας τη δυσάρεστη και την αδύνα-τη πλευρά σε οτιδήποτε, είναι ευχαριστημένοι με

την αδράνεια, τη μιζέρια και την κακομοιριά μέσα στην οποία είχαν συνηθίσει να ζουν.

Άρχισαν να περιγελούν και να χλευάζουν γιατί δεν έχουν τη δύναμη να περιγε-λάσουν τον εαυτό τους, να τον υπερβούν και να τον κά-νουν καλύτερο.Σε όλα τα δήθεν επιχειρή-ματά τους που διάβασα στο διαδίκτυο ένα μόνο μπο-ρώ να απαντήσω: Μου θυ-μίζουν τους συναδέλφους στον στρατό που διαμαρτύ-ρονταν ότι το φαγητό είναι σκατά, αλλά την ίδια στιγμή φώναζαν ότι δεν είναι αρκε-τό και ήθελαν κι άλλο.

Λες και θα ήταν ποτέ δυνα-τόν να γράφει πάνω στα λε-ωφορεία ολόκληρη την Ιθά-κη ή το Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον. Ακόμα όμως και αν γινόταν είναι οι ίδιοι που θα έσπευδαν να βρουν μια αφορμή για να το κακολο-

γήσουν. Ένας από τους δασκάλους μου, μου έλε-γε. «Τα βιβλία και η τέχνη είναι ένας καθρέφτης. Βλέπεις αυτά που ήδη έχεις μέσα σου. Αν τα κοι-τάξει ένας πίθηκος μην περιμένετε να φανεί άγ-γελος».

Εγώ είδα πάνω στα λεωφορεία ένα ακόμη παράθυρο. Εσείς;

Ο Καβάφης δεν είναι για σκύλουςτου Λαθρόβιου Απάχη

Page 68: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

68

του ΒαγγέληΕυαγγελίου

68

Μην τολμήσει κανένα παιδί

από αυτά που γράφουν Greeklish, να κάνει παρέλαση! Και αμάν πια με τις άρρωστες, κοινότυπες, μολυσμένες, σχολικές εορτές. Ανεβαίνουν να πούνε ποίημα και το λέ-νε στα Greeklish. Που ακούστηκε; Να μετατρέπεις το Ελ-ληνικό αίμα που χύθηκε τότε, σε αλλοδαπή προφορά!

Φυσικά και αγαπώ τα παιδιά. Τα μικρά όμως. Αυτά που είναι ακόμα αθώα. Διότι αυτά που πάνε σχολείο, δεν εί-ναι αθώα. Μα να κάνεις παρέλαση με τσίχλα στο στό-μα και το κινητό στην κωλότσεπη; Να μην μπορείς να το παίξεις πως νοιάζεσαι για ό,τι συμβαίνει, έστω για λί-γα λεπτά;

Λέμε ότι τα παιδιά είναι το μέλλον αυτής της χώρας. Ποια παιδιά; Ποια χώρα; Μήπως αυτά που αυτοκαλλιερ-γούνται, που σέβονται τον εαυτό τους, την ιστορία τους και τελικά φεύγουν από τη χώρα μας; Τότε δεν είναι το μέλλον αυτής της χώρας, αλλά εκείνης που πάνε να ζή-σουν.

Η Ελπίδα είναι, πως ευτυχώς πάντα θα υπάρχουν παι-διά, που δε θα γίνονται μάζα με τίποτα και δε θα τρώνε για πρωινό, κουτόχορτο! Δε θα ακούν σαχλοτράγουδα, σκυλάδικα της παρακμής, δε θα φοράνε από τα 15, ει-κοσάποντο τακούνι με κατακόκκινο κραγιόν στη μούρη, σαν κλόουν σε μεταθανάτιο πάρτυ, δε θα κάνουν κο-πάνα από την αξιοπρέπεια, σκασιαρχείο από τις αξίες, δε θα γίνουν μαριονέτες των ηλιθίων, των γελοίων, των ατσαλάκωτων γραβατιζούμενων.. Θα μάθουν να μιλά-νε Ελληνικά και μ’ αυτά θα τσακίζουν, όποιον πάει να τους το παίξει κουτοπόνηρος. Και άσε τ’ άλλα παιδάκια, να παρελαύνουν με τσιχλόφουσκες στο στόμα και γλει-φιτζούρια στα μαλλιά.. Φυσικά και είναι εύκολο να γλεί-φει ο ένας τον άλλον σ’ αυτήν τη ζωή και όλα να κυλούν όμορφα.

ΟΧΙ! Το όμικρον κοιλιά, φουσκωμένη με γεννητούρια προσεχώς. Το χι, διαγραφή από αυτά που σου μικραί-νουν την Ψυχή και σου την κομματιάζουν, λες κι είναι κρέας σε κρεοπωλείο, που στο τυλίγει η ίδια η καθημερι-νότητα! Και το γιώτα, μαγκούρα από κλαδί ελιάς. Για να φτάσεις στα γηρατειά, με Ειρήνη στην καρδιά και χωρίς να έχεις ανάγκη να λαδώσεις το θάνατο, για μερικά δευ-τερόλεπτα ζωής.

Κάποια παιδιά, ευτυχώς, θα λέ-νε ΟΧΙ στις μό-δες των καιρών, στα προβλήματα πυθαγόρειων στιγ-μών, στις λίστες κάθε λογής, στα έρποντας και κατα-γής, στα σάλια και στα χάλια, στα σκουπίδια και στα πουλημένα τα τα-ξίδια, στη φυλή τους την ίδια, που έχει γίνει αποκαΐ-δια, βολεμένη στα κοψίδια, και χωρίς καθόλου αρχίδια..

ΟΧΙ

Page 69: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

69

ΟΧΙ στη δαγκωτή ψήφο.ΟΧΙ στο μέσο και στο κωλογλείψιμο!

ΟΧΙ στην παιδεία που δημιουργεί εξειδικευμένα ανδρείκελα, αναίσθητους τεχνοκράτες, αυταρχικούς χαρτογιακάδες,

γελοίους γιάπηδες και αρπακτικά golden boys. ΟΧΙ στην πατριδοκαπηλία και τον στείρο εθνικισμό.ΟΧΙ στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Πρέπει

επιτέλους να καταλάβουμε ότι ο κόσμος αυτός δεν πλάστηκε για

μας, και μας ανήκει όσο ανήκει και στο πιο ελάχιστο μυρμήγκι. Δεν είναι παιχνίδι που μας χάρισε ο

μπαμπάς μας και μπορούμε να το σπάσουμε για να δούμε τι έχει μέσα.

ΟΧΙ στην εκδρομική ή τουριστική φυσιολατρίαΟΧΙ στην τηλεόραση, όπου στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων

μαθαίνουμε ποια lifestyle ανύπαρκτη παντρεύτηκε με τον αντίστοιχό της lifestyle ανύπαρκτο.

ΟΧΙ στον αθέμιτο ανταγωνισμό, στον διαγωνισμό και στον ψευτοπαλικαρισμό, στην τζάμπα μαγκιά!

8 ΟΧΙ του Αργύρη Χιόνη

Page 70: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

70

Είμαι καθισμένος σε μια ξύλινη κι άβο-λη καρέκλα, αρκετά φθαρμένη στα μπρά-τσα. Είναι εμφανές ότι χρειαζόταν μία κα-

λή στρώση βερνίκι από καιρό. Απέναντί μου, σε ελαφρώς λοξή γωνία, κάθεται προστατευμένος ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Φορά μικροσκοπικά γυαλιά μυωπίας και σφιχτοδεμένο ντύσιμο, ρού-χα καθαρά, γιλέκο, γραβάτα, σακάκι. Αναρωτιό-μουν αμήχανα αν αυτός ο άνθρωπος ήταν όντως ποιητής. Θωρούσε την κοψιά μου προσεχτικά δι-ατηρώντας ένα λαμπύρισμα λαγνείας στον πυ-ρήνα των ματιών του. Δεν έκανε καμία προσπά-θεια να σπάσει την άβολη σιωπή λες και δοκίμαζε τις αντοχές μου. Τελικά είπα:

Π.Λ. – Καλώς σας βρήκα.

Κ.Κ. – Καλώς ορίσατε, κύριε Λίβρο. Να με συγ-χωρείτε για την λιτότητα του χώρου και των μέ-σων, αλλά είναι συμβατά στο έπακρο με την αι-σθητική μου. Παρακαλώ, βρέξτε τα χείλη σας στο κόκκινο κρασί που έχω δίπλα σας και μην διστά-σετε να ρωτήσετε αυτά που είχατε σκοπό. Το φως των κεριών, το μοναδικό άλλωστε μέσα σε τούτη την κάμαρη, δίνει ώθηση γλυκιά σ’ εκμυστηρεύ-σεις και βγάζει την ειλικρίνεια απ’ τη λήθη.

Π.Λ. – Ευχαριστώ για το κρασί, είναι πραγμα-τικά υπέροχο. Το γεύεσαι και ταξιδεύεις σ’ ιστο-ρίες παλιές και μύθους. Απ’ εδώ θ’ αντλήσω και την πρώτη ερώτησή μου. Πόσο συνέβαλε ο οίνος στην επίκληση της Μούσας σας;

Κ.Κ. – Αγαπητέ κε Λίβρο, ο Αριστοτέλης λέγει πως το κρασί είναι η στρόφιγγα που ανοίγει τις ψυχές των ανθρώπων, περιορίζει το εγώ φέρνο-ντας τον άνθρωπο κοντά στο πραγματικό του εί-ναι. Για μένα, όλα αυτά τα χρόνια, η οινοποσία στάθηκε σταθερός δημιουργός έμπνευσης και κα-τάργησης της σχηματικής λογικής σκέψης. Μού-σα πάντα εύκαιρη και παρούσα. Δεν διστάζω να πω πως πριν αρχινήσω την συγγραφή ενός στί-χου πάντα έχω δοκιμάσει ένα ποτηράκι καλό κρασί.

Π.Λ. – Κύριε Καβάφη, όλα αυτά τα χρόνια της ποιητικής σας δραστηριότητας έχουν καταγρα-φεί μερικές δεκάδες ποιήματα σας μόνο. Θα μπο-ρούσε αυτό να οφείλεται στην έλλειψη θεμάτων προς αξιοποίηση, σε σπανίζων οίστρο;

Κ.Κ. – Έχετε απόλυτο δίκιο λέγοντας πως τα δη-μιουργήματά μου είναι ελάχιστα συγκριτικά με πολυγραφότατους συγγραφείς ή ποιητές, αλλά ουδέποτε υπήρξα ποιητής κατ’ επάγγελμα. Τα γραπτά μου λειτουργούσαν πάντα συμπληρω-ματικά στη συναισθηματική μου φύση και ως εκ τούτου ήταν απόρροια της ψυχικής μου ανάγκης να δώσω καλλίγραμμη μορφή σε περιστατικά που με συγκινούσαν. Για μένα η ποίηση σήμαινε το κύρτωμα της ψυχής πάνω από την καθημερι-νή απλότητα, τις μικρές ανθρώπινες απολαύσεις και το άνοιγμα παλιών μπαούλων που έκλειναν μέσα τους τα προικιά της ιστορίας. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε, θεωρώ πως τα ποιήματά μου είναι ήδη πάρα πολλά και μια καλύτερη σταχυολόγη-ση από μέρους μου θα μπορούσε να τα περιορί-σει περίπου στα μισά.

Π.Λ. – Τελικά νομίζω ότι έχετε δίκιο. Φαίνεστε άνθρωπος που πράττετε την ζωή σας με ποίηση, οπότε θα ήταν εντελώς αδύνατο να την επαγγέλ-λεστε.

Ο διάλογος δείχνει να τον έχει συνεπάρει, καθώς την αρχική του άκαμπτη τυπικότητα έχει πλέον διαδεχθεί η αποχαυνωτική χαλαρότητα που δι-ατρέχει ολόκληρο το κορμί του. Πίνει μαζί μου αργά και σταθερά καπνίζοντας απανωτά τσιγά-ρα. Η μάχη των φύλων προβάλλεται στα λαμπε-ρά του μάτια. Το μικρό του κορμί αποτελεί ένα σύμπλεγμα αρρενωπότητας και θηλυπρέπειας σε αδιάκοπη σύγκρουση. Κατά την διάρκεια της συ-νέντευξης μου δίνει διαρκώς την εντύπωση πως η σκέψη του σέρνεται σε λαγούμια μυστικά για να φτάσει σε ημιφωτισμένα δωμάτια όπου αγκαλιά-ζονται αντρικά κορμιά με σαρκώδη χείλη.

Συνέντευξη στον Καβάφη

Του Παντελή Λίβρου

Page 71: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

71

Π.Λ. – Σε ένα πολύ γνωστό σας ποίημα γράφετε πως το ταξίδι για τον προορισμό είναι αυτό που μας προσφέρει την πραγματική ουσία της ζωής και όχι αυτός καθαυτός ο προορισμός. Πως η πορεία για τον σκοπό είναι τελικά ο μόνος σκοπός. Η δική σας Ιθάκη πού ακριβώς βρίσκεται;

Κ.Κ. – Το δικό μου νησί, η Ιθάκη, όπως την απο-καλείτε, κε Λίβρο, είναι η αναζήτηση του απέριτ-του κάλλους σε όλες τις μορφές που μπορεί αυτό να απαντηθεί. Η ομορφιά της λιτότητας όπως αποτυ-πώνεται στις καθαρές γραμμές ενός αγάλματος του Φειδία. Το ξαλάφρωμα της ψυχής και των αισθή-σεων από τα βαρίδια των κοινωνικών προσχημά-των, η απαλλαγή της σκέψης και του νου από την παρασιτογενή δράση του ακαδημαϊσμού. Η αισθη-τική αντίληψη της ζωής καθοδηγεί τα όργανά μου δίχως την παραμικρή ενοχή.

Π.Λ. – Πιστεύετε ότι σε ένα βαθμό, σχετικά με την διαμόρφωση των πεποιθήσεών σας, έχει συμβάλει και η πόλη που κατοικείτε;

Κ.Κ. – Μα ασφαλώς! Η Αλεξάνδρεια είναι ένας κο-σμοπολίτικος πυρήνας που βράζει σε μια χύτρα πο-λυεθνικότητας. Εδώ ερωτοτροπούν διαρκώς κουλ-τούρες διαφορετικές και τα εξώγαμά τους φέρουν μια ομορφιά απροσδόκητη. Ένας δημιουργικός παφλασμός ηχεί σε κάθε συνοικία, ελληνική, εβραϊ-κή, αιγυπτιακή. Η ομίχλη του παρελθόντος έρχεται συχνά από την θάλασσα κι αγκαλιάζει την πόλη. Μια καμένη βιβλιοθήκη και ένας φάρος-επίτευγμα την προσδιορίζουν.

Π.Λ. – Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τον χρό-νο που μου διαθέσατε και την πολύτιμη συντροφιά σας. Παρακαλώ να μου επιτρέψετε κάποια στιγμή ν’ ανταποδώσω την φιλοξενία σας.

Κ.Κ. – Η καλύτερη ανταπόδοση κύριε Λίβρο θα ήταν αν με συνοδεύατε σε μια καλή ταβέρνα που συχνάζω, λίγα βήματα παρακάτω, για να συνε-χίσουμε την συζήτησή μας, πίνοντας το εξαιρετι-κό κρασί που παρασκευάζει ο Έλληνας ιδιοκτήτης της. Ακολουθείστε με, παρακαλώ, είπε δείχνοντας με το χέρι του την έξοδο.

Πηγή: nikoskarageorgos.wordpress.com

Σκόρπιοι στίχοι του Καβάφημες στην πόλη πάνε στράφι

και η σιωπή του ποιητήστο μυαλό μου είναι χρυσάφι.

Τα ποιήματα μπριζόλεςτα πετσοκόψαμε τελείως,

πιο καλά να ‘ταν στις σόλεςμε το νόημα υπογείως.

Λίγοι στίχοι του Καβάφηστου θορύβου το καλάθι,σταματάει το λεωφορείο

σε μία στάση που ‘χει λάθη.

Τα στιχάκια είναι πατάτεςσα γλυκανάλατα αστέρια,αντί να είναι οι αντάρτες

που σκοτώνουν τη μιζέρια.

Αρκετά με τον Καβάφητον σκοτώσαμε παιδιά,

τρεις μήνες μες στη μέσητου πετούσαμε κλαδιά.

Από τα δικά του δέντραπου μας φύτεψε μονάχος

με σκοπό να βγουν καρποίως αντίδοτο στο άγχος.

Παρακαλώ ο επόμενοςποιητής να περάσει,

η κοινωνία των ανόητωναηδία θα τον κεράσει.

Καλώς ήρθες Οδυσσέαπέρνα μέσα είν’ ωραία.

Το μονόγραμμά σου ήδητο ‘χουμε χάμω σα σκουπίδι.

καβαφησ διχωσεισιτηριο

του Βαγγέλη Ευαγγελίου

Page 72: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

72

Page 73: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

το ποίημα του Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ «Η συνοδεία του Διονύσου» από τον SOTER

Page 74: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

74

Page 75: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

75

Page 76: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

76

Page 77: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

77

Page 78: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

78

Page 79: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

79

Page 80: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

8080

Όχι, ο Καβάφης δεν ανήκει στους αγα-πημένους μου Ποιητές. Και τί μ’ αυ-

τό! Το ότι κάτι δεν ανήκει στις αγάπες σου, δε σημαίνει πως δεν το σέβεσαι κιόλας. Αλλά για να σέβεσαι ακόμη περισσότερο κάτι, εκτός του ενστίκτου, πρέπει πρώτα να το γνωρίσεις.

Έτσι λοιπόν κι εγώ τώρα που γνώρισα τον Καβάφη πιότερο, με αφορμή το ιδιαίτερο αφιέρωμα στο περιοδικό μου ΑΦΗ ΓΗ SEE, μπορώ να πω πως και τον σέβομαι περισσότε-ρο από πριν αλλά και πως τον αγάπησα αφού βρήκα τον εαυτό μου μέσα σε αρκετά ποιή-ματά του. Μόνο τότε αγαπάμε κάτι. Δεν το έχεις καταλάβει ακόμα; Όταν βρίσκουμε κά-που μέσα του, εμάς. Γυμνούς ή ντυμένους δεν έχει σημασία.

Πότε γνωρίστηκα πρώτη φορά με τον Καβά-φη, θυμάμαι. Ήταν μία γρήγορη χειραψία, αλλά όχι χλιαρή από αυτές που κάνουν οι νε-οέλληνες. Μέσα δεκαετίας ‘90, εκεί γύρω στα 14 τα είχα φτιάξει - διότι δε μου αρέσουν τα έτοιμα - με τη Μαριάννα που κατοικούσε στο Γαλάτσι. Ξανθιά η Μαριάννα με μπάσα φωνή, χοντρά δάκτυλα και χάλια αστράγα-λο (οι αιτίες να μη συνεχίσει πολύ το θέμα μας) όμως δεν είναι αυτό το θέμα τώρα, αλ-λά ο Ποιητής.

Κάποιο όμορφο λοιπόν χειμωνιάτικο από-γευμα, με κάλεσε σπίτι της να παίξουμε το γιατρό κι επειδή από μικρός το θεωρώ λει-τούργημα το επάγγελμα των γιατρών, είπα ναι. Πήρα δύο λεωφορεία για να φτάσω εκεί

Page 81: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

81

και κανένα από αυτά φυσικά, δεν είχε πάνω του Καβάφη! Ήταν ένα κλασσικό διαμέρι-σμα στον 3 όροφο μιας παλιάς πολυκατοικί-ας. Είχε ανάψει κεριά - Όχι του Καβάφη - και υπήρχε ατμόσφαιρα! Το σπίτι ήταν τίγκα στα έπιπλα παλιάς εποχής. Με ρώτησε αν ήθελα κάτι να πιω και της είπα Βυσσινάδα. Ήξερε πως μου άρεσε και έτσι ήδη είχε στην κουζίνα. Μου είπε πως θέλει να μου κάνει μία έκπληξη και να περιμένω.

Περιμένοντας τη βυσσινάδα και την έκπληξη, πέφτει το μάτι μου σε μία τεράστια βιβλιο-θήκη. Μου έκανε εντύπωση αρκετά, άλλωστε εμείς δεν είχαμε σπίτι μας βιβλιοθήκη. Πλη-σίασα το ωραίο αυτό ξύλο που είχε αγκαλιά-σει όμορφα τόσο χαρτί και άρχισα να κοιτάζω με στραβό το κεφάλι, τις ράχες των βιβλίων.

Με κάποιους τίτλους χαμογέλασα, σε άλ-λους είπα «τι μαλακία είναι αυτό;» ενώ κά-ποιοι άλλοι τίτλοι με προκάλεσαν να βγάλω ολόκληρο το βιβλίο έξω. Υπήρχε ένα βιβλίο που ήταν συλλογή ποιημάτων από διαφόρους ποιητές Έλληνες. Το πήρα μαζί μου και κά-θισα σε έναν λαχανί αναπαυτικό καναπέ. Άρ-χισα να το ξεφυλλίζω. Ώσπου έπεσα στο «Ιθάκη». Ήταν η πρώτη φορά που διάβαζα ποίηση και δεν ήμουν σε τάξη σχολείου. Από τότε έως τώρα, το ποίημα αυτό, είναι η δική μου ζωή. Οδύσσεια κανονική. Με μόνη δια-φορά πως εγώ δεν έχω πιστό σκύλο, αλλά πιστό γάτο!

Τελικά ποια ήταν η έκπληξη;

του Βαγγέλη Ευαγγελίου

Page 82: ΑΦΗ ΓΗ SEE ● ΤΕΥΧΟΣ #9

Δεν θέλωνα μη διωκαι φρίξω

να γυρίσω

Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣISSN: 2241-648X