Εισαγωγή στο έργο του Καζαντζάκη-Roderick Beaton

8102019 Εισαγωγή στο έργο του Καζαντζάκη-Roderick Beaton

httpslidepdfcomreaderfull-roderick-beaton 152



Εισαγωγh στο Εργο

του ΚαζαντζαΚη

Επιλογή κριτικών κειμένων

Επιμέλεια

Rodrick Bton

ΠaNeΠIσThMIaKeσ eKΔOσeIσ K ρhThσ

Iδκή δεά Πκκής eώες aμεκής

hραΚλΕιο 2011




Iδρυμα Tεχνολογιασ και Eρευνασ

hάκε Kής TΘ 1385 711 10 T 2810 391083 Fx 2810391085aθή Κεόβς 3 10677 T 2103849020-23 Fx 2103301583

-mil infocupgrwwwcupgr

ΘεΩρια και κριΤικΗ ΤΗσ λογοΤεχνιασ

διευΘυνΤΗσ σειρασ νασοσ Βαγενασ

copy 2011 Πα νε Πι σΤΗ μια κεσ εκ δο σεισ κρΗ ΤΗσ

Μεάφ ξεό κεμέ Θάς Κκεός

Φκή επμέε Εή λδάκ (Πεκ)

σχεθεί-εδπί Πκεή Βάχ (Πεκ)

Εκύπ αλφαΒΗΤο αΒεε

σχεδί εξφύ Βά αβμπύ

ISBN 978-960-524-333-3



Προλογικό σημείωμα ΄

R odERIck BEaTon

Εισαγωγή ε΄

α΄ η Φαση τησ ΠροΕτοιΜασιασ

1 αγγελα κασΤρινακΗ

ο νίκς Κάκς κ αθμός έξ κ άπ 3

2 ΒαλΤερ Πουχνερ

τ πώμ θεκό έ ν Κάκ 31

3 αλκΗσ Θρυλοσ ο Πρωτομάστορας 67

4 TImoThy W TayloR ο Κάκς κ κμάφς 73

Β΄ ο Ποιητησ τησ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ

5 νασοσ Βαγενασ Πεάφς ή πής 89

6 ελλΗ λαμΠριδΗ η Οδύσσεια ν Κάκ μεφκή ς 95

7 Βασιλειοσ λαουρδασ η Οδύσσεια Κάκ (Κκό δκίμ) 101

8 ΠανΤελΗσ ΠρεΒελακΗσ τ πίμ 119

9 γιαννΗσ μοΤσιοσ η Οδύσσεια νίκ Κάκ 143

Πεεχόμε



10 κΩσΤασ γεΩργουσοΠουλοσ Πς φβά ς έξες 157

γ΄ το ΘΕατριΚο Εργο τησ ωριΜοτητασ

11 κΩσΤΗσ Παλαμασ

τ εεί οδέ 163

12 κΩσΤασ ΒαρναλΗσ νίκ Κάκ Χριστός 169

13 χαραλαμΠοσ-δΗμΗΤρΗσ γουνελασ η έ ομοίου ς δίες Κάκ

Χριστός κ Βούδας 177 14 ΘοδΩροσ γραμμαΤασ

ο μεθεκός Οθέλλος ξαναγυρίζει Κάκ 199

15 ΠαναγιΩΤΗσ ροϊλοσ τ Βά κ κός πεμμός έ νίκ Κάκ 207

16 αιμιλιοσ χουρμουζιοσ Μ δί ψύ ήθς Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος 225

17 olga omaTos

Χόφς Κόμβς ές κός ής 235 18 κυριακΗ ΠεΤρακου

Πμκή θέ εός φφκύ θεά 247

Δ΄ ταΞιΔια Και ταΞιΔιωτιΚα

19 Βρασιδασ καραλΗσ τ ξίδ Μά κ μί πί 263

20 κΩνσΤανΤινοσ α δΗμαδΗσ

τέχ κ Εξί Πήες ε έεξδκά έ νίκ Κάκ 271

Ε΄ τα ΜυΘιστορηΜατα τησ αΚΜησ

21 δΗμΗΤρΗσ ραυΤοΠουλοσ τ πόπ ς Ασκητικής (ιδεκές ίες κκκύ μθήμς) 313

´ ΠΕριΕΧοΜΕνα



Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά

22 αΠοσΤολοσ σαχινΗσ

νίκς Κάκς Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά 33523 σ ν φιλιΠΠιδΗσ

ο ός Πός κ ός υύ θεκή ήκ θεκός ός μθόμ Βίος και πολιτεία

του Αλέξη Ζορμπά νίκ Κάκ 343

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

24 ThEodoRE ZIolkoWskI ο Χμκί 371

25 εραΤοσΘενΗσ γ καψΩμενοσ αφμκές κ δεκές δμές μθόμ Κάκ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται 389

Ο καπετάν Μιχάλης

26 ElIZaBETh consTanTInIdEs ο Κάκς κ Κκός ής 409

27 δΗμΗΤρΗσ ΤζιοΒασ η πκή ς αντριγιάς λεχκό είδς

κ μκή ό Καπετάν Μιχάλη 423

Ο τελευταίος πειρασμός

28 W BaRnEs TaTum τ μθόμ έε Εέ κ εχόμεκή έε 455

29 αγνΗ γ ΠαΠακΩσΤα τ ψχκό πεεχόμε Τελευταίου πειρασμού 479

Ο φτωχούλης του Θεού 30 ΤζανΤ χαΤεμ

τ κό κ κκό Φτωχούλη του Θεού 483

Οι αδερφοφάδες

31 Edmund k EElEy νίκ Κάκ Οι αδερφοφάδες 509

32 δΗμΗΤρΗσ ΤζιοΒασ Οι αδερφοφάδες σμβμός κ πκή 515

ΠΕριΕΧοΜΕνα θ´



στ΄ ΒιογραΦοσ Και (αυτο)ΒιογραΦουΜΕνοσ

33 γεΩργια φαρινου-μαλαμαΤαρΗ ο Κάκς κ βφί 527

34 χρισΤινα νΤουνια laquoΜε ήθε κ φίraquo Κάκςβφύμες 545

35 μιχαΗλ ΠασχαλΗσ ο Πεβεάκς κ laquoδχμόςraquo Κάκκκή κ μθπί 563

ζ΄ ιΔΕολογιΚΕσ Και ΘΕωρητιΚΕσ ΠροσΕγγισΕισ

36 χρισΤοσ αλεξιου ιδεί κ πμκό Κάκ 593

37 daRREn J n mIddlETon ο νίκς Κάκς κ εξεκκή θείπώς κέπε κείς θεκά ε έ χεκό κόμ 631

38 danIEl a domBRoWskI ο Κάκς κ Θεός Μεί 655

39 R odERIck BEaTon Άες ή δίμς φές μέ κείμε(Αναφορά στον Γκρέκο ή πμός εός κμά) 677

40 PETER BIEn γί δβάμε Κάκ 21 ώ 695

Πρώτες δημοσιεύσεις 701

Επιλογή βιβλιογραφίας 707

Ευρετήριο 725




Στη μνήμη της Αύρας Πανσελήνου

τ α λεγομενα ταξιδιωτικα εργα υ Νίκυ Καζανζάκη (ΗάκλΚήη 18021883 ndash φάυγκμάγκαυ 26101957) κα-

έχυν κνκή θέη όχ όν ην λληνκή αλλά γνκόα ην υω-

αϊκή λγχνία σ λή ης 17ης ιυλίυ 1939 Καζανζάκηςέγα

[hellip] Δν ία καωένς γα ην ευώη λά ωχή κα λίγ κύς την Αναλή λαχαίζω ένα ία ν τίγη κα νευάη α ανάβαη Θβέ α κδή ην Κνώα Α-κή εκί ίνα α λύη α γάλα κί ίνα χλάδς ίχ κα -ένυν ααθές α ανάνς πέ έ να άωhellip (Καζανζάκη 1983 455)

Αυό υ κυίως χαακηίζ κα καθά α αξδωκά έγα υΚαζανζάκη ανωυκά κίνα ας υγκκένης όδυκα αυόχνα δαχνκά ίνα γγνός ό α ηανκόα αόαυά υνδένα αακές γές ης υωαϊκής ίας υκύ αώνα ο Γάννης Χαζίνης αξηίωη κκή υχίααναλύ α αξδωκά κίνα υ Καζανζάκη ββλί υ Πρόσω-πα και Ψυχές (κυκλόη ν ιύν υ 1939) κα αάζ ν δη-υγό ης Οδύσσειας laquoνωέν όξraquo

20

Κωνανίνς Α Δηάδης

τεΧΝΗ ΚΑι εΞοΥσιΑ

πΑρΑτΗρΗσεισ σε τεσσερΑ τΑΞιΔιΩτιΚΑ ερΓΑ

τοΥ ΝιΚοΥ ΚΑΖΑΝτΖΑΚΗ



εξάλλυ ίης 1939 Κλέων παάχς ένας αό υς ξυδ-κίς έλληνς λγχνκύς κκύς α έα υ κύ αώνα α-

αηί γα α αξδωκά έγα υ Καζανζάκη

[hellip] αν ξάζα ς δάς υ δέχθηκ Καζανζάκης ααό ς βαθύς ίως η βαθύη θα βίκα ό ίνα η ίδα-ς υ μαές [Barregraves] (παάχς 1939β)

Έως η χνά κίνη 1939 Καζανζάκης ίχ δηύ αακόλυθα ββλία αξδωκές νυώς υ 1927 κδόθηκ

Ταξιδεύοντας Ισπανία Ιταλία Αίγυπτος Σινά Έναν χόν αγόα 1928 Τι είδα στη Ρουσία νώ 1937 κυκλί Ταξιδεύοντας Α Ισπανία δύ ές υ ίυ Καζανζάκης κθέ ς αό-ψς υ γα ένς λυές υ ανκύ ύλυ λέυ λίγυςήνς ά ξέαά υ εξάλλυ 1937 δηύ α ά 17κένων 21 υνέχς ην Καθημερινή ως ααλένς ης η-ίδας ην πλόννη ν γνκό ίλ laquoΈνα αξίδ ς ην πλ-όννηνraquo τέλς 1938 κδόθηκ Ταξιδεύοντας Β´ Ιαπωνία-Κίνα

(Καζανζάκης 1927-1941)σ ηί αυό έ να υνθυίυ ό ην ίδ 1920-1939 Καζανζάκης αξδύ ανά ην ευώη ως ανακής γνωώναθηναϊκών ηίδων ή ως κκληένς ξένων κυβνήων Αυόηαίν ό κής υ υ δηύνα αχκά ν αθηναϊκότύ υνέχς υό η ή ανακίων ίχαν ως όχ να έ-ψυν ην χή ων αναγνωών ηανκά λκά γγνόα κακνωνκές ανακααάξς ης χής Χαακηκά ααδίγα-α αλύν α κίνά υ γα η σβκή Ένωη η δκαία υ

1920 κα γα ν ανκό ύλ όλ α έλη υ 1936αχές υ1937 όως κα νυώς κα κίς υ η ά laquoΈνα αξίδ ςην πλόννηνraquo (Η Καθημερινή 7 Νβίυ - 15 Δκβίυ 1937)

σα κίνα αυά ένας αό υς ηανκόυς ηές κα δα-νύνυς ης όδυ κίνης κθέ ς ααηής κα α χό-λά υ γα ίκαα δθνή ζηήαα ndash ααηής υ ν ένανή ν άλλν ό ηέααν όχ όν ην δηγαία ή ην λ-κή κέψη αλλά κα ην κθωία ων ανθώων αναίβλα Αα-λώς χυός υ αυός δν βαίζα αγνέα υ-

272 ΚΩΝστΑΝτιΝοσ Α ΔΗμΑΔΗσ



άαα α κα ίνα βέβα ό Καζανζάκης ίχ ίγνωη όης ηαίας ων αξδωκών κένων υ ό κα ης ής υ

ύαν αυά να ακήυν υύ αναγνωκό κνό Όαν Αίλς Χυύζς έκν ν Αίλ υ 1937 ην έκδη Ταξιδεύο-ντας Α´ Ισπανία υγάζ αξύ άλλων laquoο Καζανζάκης υνχί-ζ έ ην κλακή αάδη ων ηγήων ο ταν ldquoτα-ξίδ ην ιαλίαrdquo σανάλ δν ας έδωαν νυώς όν αςέδωαν λές δκία υ ας άγυν καrsquo υθίαν η βαθύηψυχή ων λαών κα ας βηθύν νrsquo ανανύυ ν ίδν αέα ης έ-χνης ων [hellip] Όαν Νίκς Καζανζάκης δηίυ ην ldquoΚαθη-νήrdquo ς ώς νυώς υ αό ην ιανία 1934 [δθώνω

1933] ndashίκ ίυ άθαndash η ιανία η χώα υ βκόαν ά-να η δύη ία υ γνκύ νδαένς ήλθ αέως [ην]ώ[η]raquo (Χυύζς 1937)

σ ό αά ην ααάνω θέη υ θα αναθώ ένα ύγλωαάδγα αό 19361937 ς κυλκκά ζές κίνς χνέςγα ην ευώη κα ην ελλάδα υ δίχν ν ό ν ί Κα-ζανζάκης έβλ κα ανώζ ην ληυίδα υ αύ ηνευώη Κααχήν έ να ααίυ κάς ύκλς έως α-

λίς ηνίς ύγχνων ληών υ έγυ υ ί βκώναναγκών υ ανώζ ηής γγνός υ δήθν ν υχέω-ν να αναλαβάν καθήκνα ανακή γα λγααό αθηναϊκώνηίδων Ως ς ζήηα αυό υγαίζω κ ων έων όίνα αααίη να καανήυ ν υακό λόγ υ ώθη νΚαζανζάκη να δχθί ί ααδίγα ην όαη ης Καθημερινής κα να αξδέψ ην ιανία ως ανακής ης η ίδας -κένυ να νηώ λληνκό αναγνωκό κνό γα ην ξέλξηυ ανκύ ύλυ λέυ ην ώη χδόν άη υ συνα-

ώς ηώνω ανθκά ών ό ην ίδ ά 19341935η Καθημερινή ίχ αχθί λυό υ αύ Δύν ό η α-λή υ Καζανζάκη ην χή κίνη ην ιανία αέλ ηναάνηη ης Καθημερινής ην καένη δηγαία ην αθ-γαία κα χκό ωγακό άζ α ία Ριζοσπά-στης ληί υηακά υς αναγνώς υ γα ην ία υανκύ ύλυ λέυ θέω ό ά η αωκή ά-η (laquopronunciamientoraquo) ων θνκών ς 1718 ιυλίυ 1936 νανίνης ανκής κυβένηης κα ην έναξη υ ύλυ λέυ δη-

τεΧΝΗ ΚΑι εΞοΥσιΑ 273



γακό όγαν υ Κυνκύ Κόας ελλάδας έλνα έλη υ ίδυ ήνα ν υνάκη ης ηίδας Κ τήν (καά

υς υχύς υ ψυδώνυ υ δηγάυ Κώα Βδάλη)η Βακλώνη ως ανακή γα θέα υ ύλυ λέυ (Ρι-ζοσπάστης ύλλ ης παακυής 31 ιυλίυ 1936 1) αάλληλα Ριζοσπάστης χηί γα ην βλή υ ανκύ δάαςαθγαία υγγαέων κα ανακών άλλων υωαϊκών δη-γακών ακίων κα αών ηίδων ην ία ανα-δηύ αό ς ήλς υ ξάλλυ η ηίδα νά ην α-ανία ά ην 4η Αυγύυ 1936 (βλ ΒβλγαίαπαάηαΡιζοσπάστης 0106 - 04081936) τίν η αλή υ Καζανζάκη

ην ιανία υήξ υγχόνως ό αά ν ανκό ύλανίδαη ης Καθημερινής ην δηγαία ης ηίδας Ελεύθε-ρον Βήμα η γή υ δηγακό αυό ένυ ην ανχήης λγκίας όν ίχ ήδη έ γην κα ύδω ν ιωάν-νη μαξά αλάβαν ως ανάλλαγα κα γα αγανδκύς λό-γυς ί ξυηύαν καθαά αξκό καθώς δκαίω-α να δηύ δής υ αναέναν όχ όν ς χήςων ανών θνκών αλλά κα ανίθ αόδ

συνώς η αλή υ Νίκυ Καζανζάκη ην ιανία ά ηνγκαθίδυη ης αξκής δκαίας αέβλ καθαά ην ξυη-έηη ης ακκής υ ακλυθύ ην χή κίνη η Καθημερινή χέη ην λληνκή λκή κα κνωνκή ζωή κα αυχόνως ήάλλν ώ ίδ ην υήξη υ ακύ καθώςυ ίχ βληθί ην 4η Αυγύυ 1936 ην ελλάδα Αήννας κα-ά ές υκά καυθυνόν αό λκή άψη δηγακόήα ων ηίδων Καθημερινή κα Ριζοσπάστης όν α υγκ-κή ανάγνωη ων δηυένων ην Καθημερινή ανακίων υ

Καζανζάκη αό η α ά κα ης ώνυης αθγαίας υ Ριζο-σπάστη αό ην άλλη ( ην ία δηγακό όγαν υ ΚΚε ληί υς αναγνώς υ ν αό ην βλή υ αξκύκαθώς κα η υνέχα ως αάν ύλλ γα ην ία ωνχήων ην ιανία) ί να δίξ η κόηα ης α-λής υ Καζανζάκη καά υς ώυς ήνς υ ύλυ λέυην ιανία Γα ν λόγ αυό θώηα χή να ααθέω δώ ν-δκκά λής κίν ης ώης αναόκης υ δκύ α-αλένυ υ Ριζοσπάστη ην ιανία Κ τήνυ υ δηύηκ




ην Αθήνα δύ ές ν αό ην κή ης αξκής δκαίας(βλ Ββλγαίαπαάηα τήνς [Κώας Βδάλης] 1936)

Λίγα λόν όν κάωα ν αό ην γκαθίδυη ης α-κής δκαίας Γωγίυ Β´ - μαξά ην ελλάδα κα υγκκ-ένα ς 29 ιυλίυ 1936 δηύα ν αθηναϊκό τύ άθνός ξίυ ην χή κίνη αναγνωένυ λγέχνη υ σάημυβήλη ν ίλ laquoο Καλλέχνης κα Κυνόςraquo μ ά-θ αυό μυβήλης ανέβαν η υζήηη γα η χέη δλ-γίας κα τέχνης υ δξαγόαν η λγχνκή λίδα ης Καθημερι-νής αή άθ υ Καζανζάκη laquoο φόβς κα η πίναraquo ο μυ-βήλης αναλαβάν η γή κίνη ην υάη υ Καζανζά-

κη Γά

σην βδαδάκη λίδα ης ηίδς laquoΚαθηνήraquo δάβααχθές ένα γάα υ ίθα δά νανίν υ λγέχνυ κΝίκυ Καζανζάκη φαίνα κάυ θα rsquoγαψ κ Καζανζάκης γαη ηνή υ θέηη ανίκυ κνωνκό ζήηα ή καλύ-α ανίκυ ν Κυνό ως ύηα νυακής λ-κής κα κνωνκ-κνκής υγκήως ί η ρω-

κή εανάας άθη να δώ αν αάνην α ύγχνααήαα υ κνωνκύ ανθώυ ο κ Καζανζάκης ωλόγηαίνα ως δν ίνα α υς κυνάς κα αυό υ δίνην αίθηη ως έχ α άα υ λκάθαα ανίκυ ς αγα-κόης ης ζωής [hellip] (μυβήλης 1936 κα Δηάδης 2004β 266)

σς 20 ιυλίυ 1936 Νίκς Καζανζάκης ίχ δηύ ην Κα-θημερινή αλγόν άθ υ laquoο φόβς κα η πίναraquo ί

χύ να αναλύ ανόν υ αύ κα να ξκαθαίη θέη υ αέναν η αγδαία ξάλωη ων ακών καθώ-ων ην ευώη πέ να δυκνίω ό Καζανζάκης έγαψ καέλ ς δηίυη άθ αυό δή θώη ό αόψςυ γα laquo ακό καθώς ης ιαλίας κα θνκαλκόκόα ης Γανίαςraquo ς ίς ίχ δαυώ α υζήηη ν Κωή μαά δν ίχαν αδθί ωά άθ υ λυαίυην Καθημερινή ν ίλ laquoΝίκς Καζανζάκης ηίης ης Αγί-νηςraquo (Βλ α αάαα αό άθ υ Κωή μαά υ κα-




αχωίζω χωίς να α χλάζω η Ββλγαίαπαάηα μα-άς 1936) Αλί αγκή ύωη γγνός ό δύ βδάδς

ά η δηίυη υ άθυ laquoο φόβς κα η πίναraquo Γώγς Β´χώη ην καάλυη ης δηκαίας κα ην βλή νός α-κύ δκακύ καθώς Αό άθ laquoο φόβς κα η πίναraquoααθέω ακόλυθ αόαα

[hellip] εγώ χόνα ώα έχω υνδέ η ία υ ην αή α-άαξη μα άχα να δαηήω ακέαη ην κίη υ κα να κ-άζω υς ανίαλυς βαό Κ όχ νάχα βαό αάκα αν αάνην αλλόκην αγάη σην αχή δν ένωθα γα-

ί ώα νώθω Γαί ανύω ώα (κ λένα αυό γίνα ί-θηη έα υ) ως ία κυί υνγάς κα αχόα γαν ίδ κό π κό Να κυνηθί λίγ η ψυχή υ ανθώυνα έν ό ί άγυνη να έ λίγ αό ν φόβ ή ναχ[υ]ά άληη γύα ης ωγένη αό ην πίνα [hellip] (Καζανζάκης 1936 4)

Η δηίυη υ άθυ laquoο φόβς κα η πίναraquo ην Καθημερινή δν ήαν δυναόν να ά αααήηη πύω ό αό

χόλ υ γάηκ έως ήα χκά ς αόψς υ αναύ-να κίν αυό υ Καζανζάκη α άλα αακήκαή ης αγκόας ίας κα όχ κ ων υέων αλί η -υλλίδα υ Ν Καβύνη ν ίλ laquoο φόβς η πίνα κα ένας χα-θός ίυ βαθύraquo Η υλλίδα δηύηκ ς 2 Αυγύυ1936 ν Ριζοσπάστη πααθέω κίν υ Ν Καβύνη δώ χω-ίς κές (βλ Ββλγαίαπαάηα Καβύνης 1936 υχα-ώ α Αχία σύγχνης Κνωνκής ιίας-ΑσΚι ην Αθήνα γα ηβήθα υ υ όαν να δω κα να λήω ν Ριζοσπάστη ων

ηών κίνων δδένυ ό α ύλλα ης ηίδας αό ν ιύλυ 1936 έως κα ύλλ ης 4ης Αυγύυ 1936 λίυν αό ώ-α υ Ριζοσπάστη υ δαθέυν η εθνκή Ββλθήκη ης ελλάδς καη Ββλθήκη ης Βυλής ων ελλήνων)

τ θέα λόγω υ νδαένς υ αυάζ ααί α δξ-δκόη ανάλυη Ωό κά έ θα ύα να χή-υ αλακόα λαί ας ναίας υγκκής έκδ-ης υ Ταξιδεύοντας Α´ Ισπανία κα ων ανακίων αό ην ια-νία θέα ν ανκό ύλ όλ ς ίς δηύ Καζαν-




ζάκης αό ην τίη 24 Νβίυ 1936 έως ην Κυακή 17 ιανυα-ίυ 1937 ην Καθημερινή

παακάω λόν θέα αυό κα νίζω γα α ακόα άό ώς δηύς ων αξδωκών κένων υ Καζανζάκην αθηναϊκό τύ έυν η αγίδα ης αυθνκόηας σ αυάάλλω α κίνα βαίηκ λίγ αγόα γα να γάψ α αξδω-κά ββλία υ εένως δν βκόα όως ίως θα ύνα αναί κάς ά δύ ές νός κα υ αυύ έγυς ίς ααηύνα υλγκές όν δαές αλλά ά κίνα άνω ίδ θέα όυ όως δαώννα ακλίς ό αά ην δλγκή κή ης αήγηης

μ ζήηα αυό έχω ήδη αχληθί άλλη λέη υ όυ -άθηα να δίξω ό χαζόα α νέα έκδη υ Ταξιδεύοντας Α´Ισπανία ην ία θα έ να υληθύν ύνλό υς αάθα υ δηίυ Καζανζάκης 19361937 ην ΚαθημερινήΚα ύ δή καθένα αό α ν λόγω κίνα δαώζ αυθνκάχία Κάω ωό αό καθώς ης αξκής λγκίαςλλά αό α χία αυά δν έχνα ην έκδη υ ββλίυ Τα-ξιδεύοντας Α´ Ισπανία (1937) ην χή δηλαδή υ η ακκή υ ιωάν-

νη μαξά αέναν ς όλς λκές ααάξς ην ιανίαίχ αξύ δαωθί κα υαγυόαν ως γνωόν αό καθα-ά κνκά κήα αά ς δή ψυδϊδλγκές υγ-γένς υ αξκύ καθώς ς λκές δώξς ων θν-κών υ φάνκ (Δηάδης 1999)

τ ίδ όβληα ανωίζυ άν υγκίνυ α κίνα γαη σβκή Ένωη όως αυά δηύηκαν αχκά ν αθηναϊκότύ χόν υ χκύ ββλίυ Τι είδα στη Ρουσία υκδόθηκ αγόα κάω δηλαδή αό δακές λκές υνθήκς

ην ελλάδα συνκά ββλί γα η σβκή Ένωη κυκλό-η 1928 η χνά υ ελυθές Βνζέλς έψ θα-βυκά ην ξυία ά η μκαακή Κααή υ 1922 νώα αξδωκά κίνα υ Καζανζάκη γα ην ίδα χώα δηύη-καν ν ηή τύ δύ χόνα νωία αέως ά ην ώηης δκαίας υ πάγκαλυ Αξίζ ηί αυό να ηάνων αόδω ν ό ν ί χλάζ Καζανζάκης α κί-νά υ ην καάαη ων εβαίων η δκαία υ 1920 η σβκή Ένωη Ό γνωίζω η κκή δν α έχ λάβ έως ήα υόψη




Αν λήυ α κίνα γα η σβκή Ένωη υ δηύ-ηκαν ην ηίδα θα δαώυ ό Καζανζάκης αό

1926 κόλας ίχ ανληθί ό βκό ύηα κνδύνυ να δη-γηθί αδέξδ Αό ην άλλη λυά κίνό υ γα ν Λέννυ ανίηκ χυγννάκ ύλλ ης ηίδας Ελεύθε-ρος Λόγος κα λίγ αγόα νωαώθηκ ββλί Τι είδα στη Ρου-σία αλί α αό ς χαακηκές α υωαϊκά χνκάωγαίς υ βκύ ηγέη α αξόλγη ndashκα ως ς α-θηκό αέλαndash αόδη ης ής υ ακύ Λένν κίνηην χή η νλαία ης χώας υ είνα υνόηη η δλγκή ί-δαη υ ί να έχ υύα χόν νός έυ κένυ

ην άνή υ ν τύ α κίη γα ην ελλάδα χήέα όν χόνα ά η μκαακή Κααή αέως άην ώη ης δκαίας υ πάγκαλυ κα δέκα χδόν χόνα άη ρωκή εανάαη

εξάλλυ ϋθές κάω αό ς ίς Νίκς Καζανζάκηςγά κα δηύ η ά ων δκαά κένων ν γνκό ί-λ laquoΈνα αξίδ ς ην πλόννηνraquo ην Καθημερινή υ 1937 έχυνίν έως ήα άγνως κα αχλίας εδώ θα ώ όν

ζήηα ων ϋθέων κα δν θα υέλθω θέα υ -χένυ ί αυάζ ξίυ νδαένΚααχήν θα αναλάβω ό η Καθημερινή βάλλ αέως ά

ην γκαθίδυη υ αξκύ καθώς υηακά έγ ηςδκακής κυβένηης ν κνωνκό ν γέν έα Δν αναέ-α ααλώς ην αθγαία υ Θλόγυ Νκλύδη υυγύπαγάνδας ην χή υ 19361937 αό ς ήλς ης Καθημερι-νής Αλλά θα νηνύω ίν ην βλή υ βίκυν αό δηγακό αυό ένυ δίς ς ίς αγαί

ιωάννης μαξάς 1937 ην λληνκή αχία κα υγκκέ-να ς αχές Αλίυ ην πλόννη όαν υνδύ ως ωθυ-υγός ν βαλά ν ιύν α ιωάνννα ς αχές οκωβίυη Θαλνίκη κα γνκόα η μακδνία κα κ νέυ ην π-λόννη έλς οκωβίυ 1937 (βλ Η Καθημερινή ύλλ ης06041937 κ α ύλλα υ ιυνίυ 1937 ης 06101937 κ κα ης30101937) ελέν ύ ίδ λαί να λάβυ ηνδηγαία ης ηίδας γα ν νέ νό ί υ Βαλκύ Θά-υ (ύλλ ης 07091937) όως κα ς δηλώς υ ιωάννη μαξά




όαν ην 1η Δκβίυ 1937 ίθα λυγία θός ων Κ-νωνκών Ααλίων ην ελλάδα (ύλλ ης 01121937) τ αξ-

κό καθώς ακί αό ην ώη γή υ καέλαβ ην ξυία υ-ηακή αγάνδα ς ην καύθυνη ης λληνκής αχίας όχ να ξααλί ην υήξη ων αγών κα ων ύγωνης μκάς Αίας

Η Καθημερινή νδύ αναλόγως ην άθα αυή ης δκα-κής κυβένηης αύνας υνγάς ης ί κέ-να ην αχία κα δηύυν αό ς ήλς ης ηίδας ςνυώς υς εί ααδίγα Δη μόγας γά γα α νη-ά υ Αγαίυ (ύλλ ης 25071937) φάνης μχαλόυλς γα ην

Ή (ύλλ ης 22081937) η Έλλη πλίη δηύ ά ά-θων δακύς ίλυς κα γνκό ίλ laquoΒυνά κα ακγά-λαraquo (ύλλ ης 10101937 κ) εδώ νάνα ακόα α άθα υΝίκυ παά laquoΗ νυακή πλόννηςraquo (ύλλ ης 28061937)κα laquoπί νυακύ λύraquo (ύλλ ης 27121937) υ ι ΔΚυηάη laquoπλόννηςraquo υόλ laquoΑό Αθηνών ς Καλάαςraquo(ύλλα ης 2910 κα 04111937) ηίωα υ Δ Ν Αλαγγί-δη laquoτ έλλν υ μυάraquo (ύλλ ης 10121937) όως κα κ-

νές άθ υ Γώγυ σακκά laquoο παλαλόγ κα η μηνίαraquo (ύλ-λ ης 27121937) ένα κίν υ θα χαακήζα ως ίλγ ηά laquoΈνα αξίδ ς ην πλόννηνraquo υ Νίκυ Καζανζάκη εί-ης κααγάυ λίγ αγνέ κό ηίωα υ Γώ-γυ σακκά laquoο κληνό ων Βλλαδυίνωνraquo (ύλλα ης 3101 κα05021938) κα άθ υ Α Χυύζυ ίλ laquoΗ αχίαraquo(ύλλ ης 26071937) (Βλ κα Δηάδης 2004α 55-56)

μάλα ίδ ων λκών θάων κα ης λκήςυ ακλυθί αξκό καθώς α καλλχνκά ζηήαα -

ύ να ύ ό η Καθημερινή άγ ως δηγακό ένυ ακηύγαα ί υ τίυ λληνκύ λύ ης αξκής α-γάνδας σ λαί ακβώς αυό κα υνδυαό νδαένυ δίχν η δκακή κυβένηη γα ην αχία άζ η νλόγω ηίδα λώς γααένα η laquoθαβυκήraquo όωςγάα δύη ίκψη υ ιωάννη μαξά ην πλόννη- καά ές 1937 (ύλλ ης 30101937) γκανάζνας η Καθημε-ρινή ην Κυακή 7 Νβίυ 1937 υγχόνως δύ ηανκά καθώςθα αδχθί κ ων υέων λγχνκά γγνόα ην έναξη ης




δηίυης υνέχς ης ώης ής υ υθήας υΆγγλυ τζάκη Η πριγκηπέσσα Ιζαμπώ κα ην αάλληλη άνη

υ ώυ άθυ υ Νίκυ Καζανζάκη αό η ά laquoΈνα αξίδ ςην πλόννηνraquo ίλ laquoΞκίνηαraquo τ άθ έχ ως ίλlaquoΗ ύγχνς ελλάςraquo κα υόλ laquoο δώδκα αθί ης ελλάδςndash Η υία ων ίων ndash ες αναζήην ας λίδς ndash πλόννηςη κίς υ λληνύ ndash τ χώα κα ως ηςraquo

τ ώ κίν υ Καζανζάκη αό η ά laquoΈνα αξίδ ς ηνπλόννηνraquo ην Καθημερινή ης 7ης Νβίυ 1937 3 κα 4 α-χίζ ως ξής

τ όω ης ελλάδς ίνα ένα αλίψη αό δώδκα κύςαανωές γαές σύγχνη υ 21 ης τυκκαίας ης φα-γκκαίας υ Βυζανίυ ης ρώης [ης ελληνκής χής]ης ελληνκής Κλακής χής υ Δωκύ αίωνς ης μυκη-ναϊκής ης Αγακής ης Λθίνης

σέκα α θαή λληνκής γης κα κυύ αγωνίαμνήα βαθύ δώδκα αωές κrsquo ανβαίνυν ωνές κα κάζυνπα να δαλέξς Κάθ ωνή κα ψυχή κάθ ψυχή λαχαίζ ώ-

α ης κrsquo η καδά υ αάζα κα δν ααίζ Γα ένα Έλ-ληνα αξίδ ην ελλάδα ίνα γηυκό ξανληκό αύ- [hellip] Όαν αθίς δίλα αν ανθένη δδάνη υ ευώ-α ανάα σάης κα μυά αχίζ η βή αώνα άληανάα καδάς κα νυ Όλη η καδά υ ά νrsquo αναή έναχλωό θαναγαέν κί κα θέλ να ξαναγυί ίω ν -χό υ καύ ς 6 υ Γνάη 1449 υ δώ άνω μυά δέ-χηκ κί ύ η αυκή λγόζωη κώνα [hellip]

Γα έναν ξέν κύνηα ην ελλάδα ίνα ύκλ γίνα

χωίς γάλ ααγό νυς υ λυωένς αό αθηακέςλκές ά κα βίκ ην υία ης ελλάδς μα γα ν Έλληνα κύνηα ύ λέκα rsquo λίδς κα όβυς ναχώς κα δυνηή ύγκη [hellip]

Ανήλα ωήαα ανβαίνυν κα αγώνυν υαλό αςπώς δηυγήθηκαν όα θαύαα κα κάνυ ίς Γαί η ά-α ξθύαν πώς θα υνχίυ άλ [hellip]

τ αξίδ ην ελλάδα αέα ίνη ίνη αναζή-ηη ης λίδας παάς ην Κόνθ Άγς ην ολυία




η μγαλόλη η σάη κα α αδόκηη υθύνη βααίνυς ώυς υ βααίν υς ώυς όλων ων ζωνανών ελλήνων

γύα υ τα νόαα έχυν υκήν ακααάχηη δύναη όςγννηθί ην ελλάδα θέλ δ θέλ αναλαβάν γάλη υθύνη[hellip]

Η ά ων αξδωκών νυώων υ 1937 laquoΈνα αξίδ ς ηνπλόννηνraquo υ Νίκυ Καζανζάκη νάα ως αξδωκό κί-ν η υνδηή κα υηακή ή υ αγαία κα-ά ην ίδ ης αξκής δκαίας κα ς αανές υ Δύ-υ παγκόυ πλέυ ς αλθόν ηανκόαα α-

λέαα ό η λγχνκή ααγωγή ων ανωυκό-ων ζγάων ης όδυ ό κα ην λληνκή λλγκή κακή ήη άλλα λόγα η ή ς ν (ζγακό)ό όως δόα αλαόα ην κίνηη αυή ης λγό-νης γνάς υ άνα (Δηάδης 2004α)

Η αγγλία χκά η δηίυη υ υθήας laquoυ δα-κκένυ νέυ ζγάυraquo Άγγλυ τζάκη καθώς υγαίζη Καθημερινή κα ων αξδωκών νυώων αό ν laquoγνωόν δά

ας αχνκάς αξδωκάς γαάς υ δαή λόγν κ Νί-κν Καζανζάκηνraquo ανίζα ην ηίδα ηχυαίυς ίλυςα ύλλα ης 31ης οκωβίυ κα ης 1ης Νβίυ 1937 ( 5 κα3 ανίχα) Ας ηωθί ό η έναξη ης δηίυης κα ων δύκένων ς 7 Νβίυ 1937 ηαδί ην αναυγκόηη ηςηίδας κα ην έκδή ης ξής laquoς έγα χήαraquo ελέναναέα ό Νίκς Καζανζάκης laquoδύας χάν ης ldquoΚαθη-νήςrdquo λόκλην ην ελλάδα αχίζ δηύων ς άν άθων αςνυώς υ πώη η πεΛοποΝΝΗσοσ αηίαν ας ΑΘΗΝΑσ

[hellip] Ίως δά ώην άν η ελλάς ακαλύα ς υς Νέλλη-ναςraquo είνα υνώς ό να ξανανίυ α ηαία ίχαν γας υνθήκς ης χής κίνης α άθα υ Καζανζάκη ν τύκα ν όλ αναλάβαν ίδς αέναν αναγνωκό κνό ααξδωκά κίνά υ

εένως ό η δηίυη καά 1937 ην Καθημερινή ηςώης ής υ υθήας Η πριγκηπέσσα Ιζαμπώ ό κα ηαάλληλη δηίυη ης άς laquoΈνα αξίδ ς ην πλόννηνraquoυ Καζανζάκη υακύυν κα νάνα υνέα ν χδα-




ό ης αξκής αγάνδας ην ωκή δηλαδή άθαυ ιωάννη μαξά να αά ην υήξη υ ληθυύ ης

λληνκής αχίας κα ς υναίς δλγκές αόης υυηί ην χή κίνη η Καθημερινή Δίλα ένα λγχνκό κί-ν νός νέυ αλλά αναγνωένυ ζγάυ ί αναέχ κόλκό αλθόν ης πλννήυ δηύα δαλγκή χέη αυό ένα κίν νός άλλυ καθωένυ λγέ-χνη ί όχ έχ να αναδίξ ην κή κα λκή ηα-ία κα κληνά ης πλννήυ

πόκα γα ην κλακή ίωη υ αανά ην αγκόαλγχνκή ααγωγή αό ην αχαόηα έως ήα ης αα-

ής δλγκών χίων αό αλθόν αόν όχ ηναξίηή υς καά κύ λόγ αόν αλλά κα ην κήυ άυ έλλνς είνα υνώς κα η δίδυη δηίυη ην Κα-θημερινή ndashης ώης ής υ υθήας υ Άγγλυ τζάκηΗ πριγκηπέσσα Ιζαμπώ κα ης άς laquoΈνα αξίδ ς ην πλόννηνraquoυ Νίκυ Καζανζάκηndash ένα λέν κή γα ν δάλγ λγ-χνίας κα ίας υ δίν α ώα δίγαα κα αλέαα ήδη 19331934 κα βάλλα όχ όν η λγχνκή αλλά υύα ην

λληνκή καλλχνκή κα ωκή ζωή καά ην ίδ ης αξ-κής δκαίας όως έδξα αλαόα εξάλλυ δν έ να λη-νηθί ό αό ς 8 φβυαίυ 1937 κα ξής Καζανζάκης δηύ υνέχς ην Καθημερινή ην αόδη υ Φάουστ υ ίχ λκλη-ώ α ελληνκά Γνκόα α έη 19361937 υήξαν χνές -νής υνγαίας υ Καζανζάκη ανβνζλκό κα υέ υ α-ύ θηέν δηγακό ένυ Η Καθημερινή

τα κίνα ης άς laquoΈνα αξίδ ς ην πλόννηνraquo αυά-ζυν δαί νδαέν δό έχυν ς κυός θές υ

Καζανζάκη όως έχυν δαωθί ην χή κίνη λίγυς ήνςν αό ην κυκλία ης Οδύσσειας 1938 α ίδ καάην ία όλα έδχναν ό ανίαλς υωαϊκές δυνάς ύνα θαδηγύναν ην καακή ύγκυη υ Δύυ παγκόυπλέυ νώ ην ιανία ανόαν ήδη ύλς κα ην Ανα-λή ίχ ξά όλς ανάα ην ιαωνία κα ην Κίνα Αυ-χώς ην έκδη ββλί (βλ Ββλγαίαπαάηα Καζανζά-κης 1927-1941) ααηύνα ανίς βάς χό-ν υ κένυ




σ λυαί άθ ης άς laquoΈνα αξίδ ς ην πλόννηνraquo ίλ laquoτα βλήαα υ νλληνκύ λύraquo ης τάης

15 Δκβίυ 1937 3 κα 5 ης Καθημερινής (ένα κίν καθαάαανκό χαακήα) γά αξύ άλλων Καζανζάκης δ-ίζνας υγχόνως ς θές υ ανακά ς χκές δακηύ-ξς ης αξκής αγάνδας κα η υζήηη ί υ νλληνκύλύ κα ης laquoλληνκόηαςraquo υ ααχλί αό ς αχές ί-υ υ 1937 κα όλη ην ίδ ης αξκής δκαίας όωςκα έα ην Καχή η λγόνη γνά υ άνα (βλ κα Δηάδης2004α 116 κ)

[hellip] σς λίς κα α χωά ης πλννήυ αν να ίδα γαώη ά ς υγνωίς ς χνίς ς ές ων αν-θώων ης άας υ [hellip]

ο Δγνής αό αέα Έλληνα κα άνα αναλία[] ίνα νώθς υβλκός ήως ης άας [hellip] Όως αχαί λλη-νκί λαί ίαν ίγα αό κλώας γνκές κα ναές υλέςυωαϊκές κrsquo αναλίκς όα κrsquo ύγχνς δκός ας λαόςαωίω η γάλη κα κληή υ δύναη σλαύυς Αβανί-ς φάγκυς Άαβς τύκυς Νέ χαάν Κα δν ύνα ύ ως ία αλά γαένη άα εία κανύγαβάζυν ακόα α αίαα ύς ακααάλαχς

μα γνδίχνυ γαί α ένη δκαλγηένη δέα αςγυίζ α άα ς α ίω ας θίζ γάλς θύης αςκάν νrsquo αχλύα κα να ζύ λύ α αένα αν ναία γέκη άα Η ένη αυή δέα αλί θέλ ηςθνκής ας νόηας κrsquo αυή βλίζ ην χά ης κrsquo α-ών α ξένα αίαα

Κάζω υς όυς υς χωάς υς νκκυαίυς κα ςγυναίκς υς α ίαά υς ώς δυν κα ανδύν κα ά-χυα να ξχωίω α δυ γάλα ύαα υ αλύν η δγνήψυχή υ νέλληνα Κα να βω λαχάα αν καώθωαν υθνάνα άυν η ύνθη Έ κάζνας ν αγλκό κά αν-βαίνω ς ην Κόνθ κrsquo ααδάζω νυ υ ς κύς δόης

[] σηώνα ό ές κα ν κύκλ ων ακκών αγυδών αέ-ας ίνα Άαβας κα η ηέα ρωά




υ αχαίυ γόνυ [hellip] Κrsquo ύα ααδάζω ανκυνά ς δόη-ς υ άλλυ γόνυ υ βυζαννύ κrsquo αναλίη [hellip]

τ ή αό ν αέα υ αό η άνα υ δγνής νέλ-ληνας [hellip]

Όαν α λίωνα αξίδ κα ίνα αθό υ Άγυςκάω αό ς γάλς λύκς αίν ένας νές υκή -λή αώθ ακκίδό υ αγκάκ όυ καθόυν κrsquo έακυβένα Έγα αγύδα υαλκά ίχ γυί ην ευώ-η α ώα άηκ η άκα κα ή ακκίδό υ κνόανλνάκ υ κα αβδί υ κα γάζα ην ελλάδα [hellip]Αό λόγ λόγ θάα γάλ όβληα υ αχίζ κα υ-

νδηά να ας ααχλί κα να ας ώ πώς να δηυγήυκrsquo ίς ύ να ηίξυ κrsquo ίς ένα δκό ας νλληνκό λ-ό είχ δαβά Δαγύη κα ν Γαννόυλ ίχ λή βαθύ ββλί υ Δανηλίδη [= Δηθένης ι Δανηλίδης Η Νεο-ελληνική Κοινωνία και Οικονομία πώ ββλί πϋθές πώ- ές Αθήνα εκδόης Γ σααόυλς 1934 κα Αθήνα Νέασύνα 1991] ίχ υζηή υς ίλυς υ ίχ κθί όνςυ α δ βήκ γαλήνη νυς υ Αχαλαία αγκλαία

Αναλή ndash όλα α ένωθ έα υ α δν ανίζυναν αξύ υςκα δ δίναν καάν νόηα η ζωή υndash είς λέσυχνά έχω δχθί καάηθα ώηα ύ [hellip][hellip] ο αχαί δν ίνα α δκί ας νάχα ldquoόγνrdquo ίνα

όλης ης άης υλής [hellip][hellip] Η Αναλή ς γάλς λλές λαχάς ης ην ά-

ή ης αή η υηώδη υία υ κόυ θrsquo αλί άναγα ν Έλληνα ζό κνό λύ Υυνίδη Α-

λή υ ίχ άνα λληνκός νυς να ωί να γανώ κανα κά υνδηό Όαν καώθω δηύγη αυό υλέ λληνκό θαύα [hellip] Δν ύ νrsquo ανηθύ ή ην Ανα-λή ή η Δύη ίνα έα ας βαθά κrsquo δυ ανίδς δυνά-ς κα δν ξκλνύν εία υχωέν ή να άυ λα-κάα ης Αναλής Δύη να ύχυ δηλαδή α δυκ-λώαη ύνθη ή να χααλύυ δύλ [hellip]

Ζή έα ας όλς ς δυνάς υ ας έδωκ η ελλάδα δυ-λύ έα κα νύχα καθώ να κά ένα ίχ γά υ-




ία κα έλα όα Έ νάχα θα λύ ην χή ας όβληα κα θα δηυγή ην χή ας νλληνκό

λό Αγαά κα ς όως κrsquo γώ Δαγύη Ας θυηθύ- λόν α άη υ κrsquo ας ην ύ ώα υ χωίζυ

laquoμυ αέ να νώθω κrsquo γώ καά ά ως ία ένας αόυς λλύς κα ακύς άχνς υ ελληνύ κα ένα ά κrsquo αό ένα ελληνός γα να χωήraquo

(Καζανζάκης 1927-1941)

Ως ία ακόα αόδξη γα η νή χέη υ υάχ ανάα ηανκά αξδωκά κίνα υ Καζανζάκη κα δθνύς ηα-

ίας λκά γγνόα ης χής θα αναέω ς υνθήκς κάω αός ίς αγαήθηκ η ύλληψη η υγγαή κα η κυκλία ββλί υ αξδωκύ έγυ υ Ταξιδεύοντας Γ´ Αγγλία

τ 1938 αξκό καθώς ανέλαβ α ξακά ηανκήωβυλία ό αά ς χές τέχνης κα εξυίας ο Κωήςμαάς γνκός δυθυνής υ Βαλκύ Θάυ αό ν σέ-β υ 1937 κα γνκός δυθυνής ης Γνκής Δύθυνης Γαά-ων κα τχνών υ Υυγίυ παδίας αό ν ιύν υ 1939 καέ-

βαλ κάθ άθα δάηα 1938-1939 κό να αάαό η ναζκή κυβένηη ης Γανίας όκληη κένυ ναδώ Βαλκό Θέα α ά ααάων η γανκή ω-ύυα είνα ανές ό α δία υ Βαλκύ Θάυ ςαανές υ Δύυ παγκόυ πλέυ ην ευώη θα α-λύ ένα χυόα χαί α χέα ης αξκής αγάνδας ό ωκό ης χώας ό κα ξωκό

Λές γα ς υθύνς υ ωίηκ αέναν αξ-κό καθώς Κωής μαάς κα γα ς δαηόης υ ανα-

ύ ν γέν Βαλκό Θέα ην ίδ κίνη έχω δηύ- άλλη λέη υ όυ ίης ααίθνα χωίς κές αηανκόα ωόυα κίνα ης κκής υ ίδαν ως ηςδηόηας ν βανκό κα ν γανκό τύ γα ς ααά-ς υ έδω Βαλκό Θέα 1939 η μγάλη Βανία καη Γανία (Δηάδης 2002 κα Δηάδης 2005 27 κ)

εχάδην αναέω δώ ό ά ην υχή δία υ Βα-λκύ Θάυ ν μά υ 1939 ην Αλξάνδα κα Κά Κωής μαάς θα αξίδυ η γανκή ωύυα κό




να υζηή νδχόν να κληθί Βαλκό Θέα Β-λίν ήως αό η γανκή κυβένηη σηώνω ίης ό λί-

γυς ήνς νωία κα υγκκένα θνόω υ 1938 ω-βυλία υ Κωή μαά ίχ κληθί ην Αθήνα η Όα ηςφαγκύης κα ίχ δώ ην λληνκή ωύυα ένς α-αάς σύωνα αδίξς υ δαθέυ ήα Κωήςμαάς ίχ κνωνή γα θέα αυό αυθίας ηγκάλέχη κα νύς υνγάς υ Χίλ όως γα αάδγα ν υυγό παγάνδας Γκαίλς κένυ να υχθί υ-ωνία 1938 η ία θα έβλ ην ίκψη αχκά ης Όαςης φαγκύης ην Αθήνα κα η υνέχα υ Βαλκύ Θά-

υ ΒλίνΩό ς αχές μαΐυ 1939 αθηναϊκός τύς ανακίνων

δαίη έαη ό Βαλκό Θέα δέχθηκ ίηη όαη υΒανκύ συβυλίυ (British Council) να αυά η μγάληΒανία έγα υ ίυ υ Ααλώς δν αλί υχαί γγ-νός θκός αυός λγός υ Βανκύ συβυλίυ δδένυό καά η χνκή κίνη γή αγύω χάα ανάα αυένα ης Γανίας κα ης μγάλης Βανίας ίχ ως αέλ-

α ην κήυξη έω κα ανίηα ακόα υ Δύυ παγκόυπλέυσ δάηα δύ βδάδων Βαλκό Θέα ήαν έ να -

δύ δύ αό ς χυός αλλά κα ανίαλς χώς ης ευώ-ης ο καλλέχνς ύνλ υ καλλχνκύ λίυ υ Βα-λκύ Θάυ κα ν Κωή μαά καλής έααν Λν-δίν ς 8 ιυνίυ 1939 κα αυίααν βανκό κνό δύ έγαα ελληνκά Ηλέκτρα υ σκλή (Κέζ 13 ιυνίυ οξόδη14 ιυνίυ κα Λνδίν 15 κα 21 ιυνίυ) κα Άμλετ υ σαίξη (Λνδί-

ν 20 ιυνίυ) Κα ς ς αυές όλς η υδχή υ ύλαξαν βανκό κνό κα τύς Βαλκό Θέα υήξ θαβυκήκα ναδκή ην ία υ

ο Νίκς Καζανζάκης ίς βκόαν ην χή αυή όως θαδύ αακάω η μγάλη Βανία ως κκληένς υ Β-ανκύ συβυλίυ δηίυ ς νυώς υ ην ώη λίδαυ ύλλυ ης 24ης ιυνίυ 1939 ης Καθημερινής υό ύν λής ηηνία 21 ιυνίυ 1939 ην ηέα δηλαδή ακβώς υ Βα-λκό Θέα έδν ην λυαία αάαή υ Λνδίν πααθέω




ν υνχία α κυόα ηία ης λής θωώ όως ην ί-ωη αυή ό δή κ έυς υ χόλ όν αά

χόνό ης κα ακύα ην ακόλυθη ααήηη αξλγώ-νας α χία υ έχυ υγκνώ ίλυ να αναγνωίυ- ό η αχνκά γανωένη αγάνδα ό ης λληνκής όκα ης βανκής λυάς υήξ δαία αλακή όαά ην νχηωένη κάλλυη κα αό ς δύ λυές υψη-λών καλλχνκών δόων υ ς έθ ακάλυα ην υη-ία βλής υ δκακύ καθώς Γωγίυ Β´ - μαξά

σύωνα ην λή υ Καζανζάκη

[hellip] πέ η Καίνα παξνύ δν έαξ ην laquoΗλέκαraquo όηνυγκαηένη έναη όη λόηα κα δύναη χωίς κα-ά χνία υβλκή χωίς καά λδαακή αέβα κλακό κίν Χλωή αζένη χωένη α ωχκά ύ-χα αύ αν λέανα ληγωένη αγά κα βίαα υίωην αγακόηα ακακό θέα υ Λνδίνυ α-ώθηκ άγα ηλά κα ξαναβγήκαν άλν αό α ωόγ-να λληνκά χώαα βές υές υ λάκωαν κό

υ Αίδη [hellip]την ηέα δαβάζα όλς ς γάλς αγγλκές ηίδςυ ό δύκλα άζυν ν έαν γάλυς ίλυς laquoο θία-βς ων ελλήνων ηθών Λνδίνraquo [hellip]

την άλλη βαδά η άχη ήαν δυκλώη Δν ίχα α δώνα ας βηθήη η γηία κα κύς ης αχαίας αγωδίας Ηάχη δίδυναν αγγλκό α έδας κα έ Έλληνας ηθ-ός να νακώ ένα γάλν ηθκόν ήωα ης Αγγλίας ν Αλέ- εκίαζα ν μνωή κααίν υ να ακγένα να βάνη

ην ξανθή ύκα κα η καδά υ κύ αγωνία Δύκλη ηαλή υ γάλη η υθύνη υ

Ανώυ η γή αυή ην χή αυή υ νύα-ς ην ελλάδα Άνξ η αυλαία Δίλα υ κάθυναν κκόςυ laquoΝαί[ηλυ] τέλγκαraquo γένα α χίλα άα ηλω-ένα η κηνή [hellip] Η άχη χωύ σωή μα γή αγ-γλκό ακαή δία Άλλη ύη η ηνία θός όνςης ωνής βίας ηκές αυνήθς γα υς Άγγλυς κνή-ς Κα ξανκά άηκα δξά υ χαύνς ο κκός ης




γάλης αγγλκής ηίδας ξέα χκήαα Όλ αυηό ακαή δαάθηκ Κα ην άλλην ηέα δάβαζα

αγκό ύλλ υς 760000 αναγνώς laquoΑό υς Αλέυςυ έχω έως ώα δή να αίζυνα ξένη γλώα ndashκα δν ίνα λί-γndash ύς ίνα κίνς υ θα ζήη η νήη υraquo

Θα ήθλα να ην θέω κανένα χόλ ς γαές ύςΑύ ύγυν Έλληνς ηθί αό Λνδίν ωέν γ-γλέζκς δάνς ο δύκλς άχς δόθηκαν κα κδήθηκαν αόην ελλάδα Όλ Έλληνς δώ ανηγυίζυν α ό αrsquoόλυς γάλς βαθύς ίλς ης ελλάδς σ σίδνϋ ουαλώ

(Καζανζάκης 1939)

σς 22 ιυνίυ 1939 Βαλκό Θέα αναχώη γα η Γανίακα α ίδα έγα έδω ααάς δύ όλς η φαγκύ-η (Ηλέκτρα κα Άμλετ) κα Βλίν (Ηλέκτρα) Η γανκή κ-νή γνώη κα θακί κκί υ γανκύ τύυ δκίαανανύλακα κα ανανάλη ην ία υ εθνκύ Θάυό καλλχνκό αέλα ων ααάων αυών

πέα λόν αό κάθ αβλία η δία κίνη υ Βαλκύ

Θάυ η μγάλη Βανία κα η Γανία ην χή ης δύηςαγκόας ύαξης αέλ ηανκό αθό ην ία ηςίηης λληνκής σκηνής αό ην ίδυή ης 1901 (ή καλύα 1932) έως ήα τ υψηλό ίδ υ καλλχνκύ αλέαςυδίς ί να αβηή Ωό η δία αυή υ Βαλ-κύ Θάυ ν ιύν υ 1939 η μγάλη Βανία κα η Γανίαίχ κα α υγκλνκή αό λκή άψη υχή δό αγα-ήθηκ καά ην έναξη υ Δύυ παγκόυ πλέυ υνέ-α να αλέ ανκίν άης λκής κάλλυης αό

δκακό καθώς νός κύ υωαϊκύ κάυς ης ελλάδαςαλλά ξίυ κα αό ς δύ ανίαλς υωαϊκές δυνάς ης -χής η μγάλη Βανία κα η Γανία ndash κα ην ίωη αυήκαξχήν αό η μγάλη Βανία (Δηάδης 2002 κα Δηάδης 2005 27 κ)

σ ό αά ην ελλάδα ήδη αό 1936 κα νόψ υ κί-νυ λέυ ό η μγάλη Βανία ό κα καθώς ης Γα-νίας αθύαν να χηήυν η γλώα κα η λγχνίαην υηία ων λκών υόνων υς δηλαδή ως έ -




αγάνδας να ύν η ωκή ζωή ης χώας κα δκό-α να δδύυν ν καλλχνκό χώ κα υς κύκλυς ης δα-

νόηης (βλ Fleischer 1998) σ λαί αυό βυής ης μ-γάλης Βανίας ην Αθήνα Sir Sidney Waterlow ανακνών ίααδίγα 1937 ην ίδυη έδας αγγλκής λλγίας πα-νή Αθηνών νώ ς αχές υ 1939 Γανί αανύν ην ίδυη έδας γανκής λλγίας ίδ ανή (Δηά-δης 2004α 23)

σ δί αυό υ αναγωνύ όχ ν καλλχνκό κόδαί νδαέν αυάζ η ωβυλία υ ανέλαβ Βα-νκό συβύλ 1939 να υνδυά ην δία υ Βαλκύ Θά-

υ α αάλληλη ίηη ίκψη υ Νίκυ Καζανζάκη ημγάλη Βανία πάγα Βανκό συβύλ κάλ ν Κα-ζανζάκη να δώ α ά δαλέξων πανή ης οξό-δης Όως κα θίας υ Βαλκύ Θάυ Καζανζάκης άνη μγάλη Βανία ς αχές ιυνίυ 1939

πόκα γα α αέω δέξα κίνηη ης βανκής α-γάνδας αύ ηανκό αέλα ης αανής υ Καζαν-ζάκη 1939 η μγάλη Βανία υήξ η υγγαή κα δηίυη

λίγ ν αό ην καάληψη ης ελλάδας αό α ναζκά αύα-α υ έγυ Ταξιδεύοντας Γ´ Αγγλία (βλ Ββλγαίαπαάηαπαάχς 1939α) σύωνα ν πανλή πβλάκη ββλί αυ-ό γάηκ ην Αίγνα υς ώυς ήνς υ 1940 ή ύωνα η χνλγκή ένδξη η λίδα 6 ης δύης έκδης (ο φίλ υΒβλίυ 1945) καλκαί υ 1940 (πβλάκης 1984 Καζανζάκης1927-1941 κα Καζανζάκη 1983 440 455 460 466)

τ έγ Ταξιδεύοντας Γ´ Αγγλία αλί έναν ύν η λλύθ-η αάδη ης βανκής κνωνίας ιδύ η λκή αίηη υ

Καζανζάκη

[hellip] Κα ώα ύα αό όη νή υνή κ αναζήηη βλέ-υ έλς να νά έα ν αγέα ης Αγγλίας ά αόα άα ας η γαλάζα ύγα κα ην αναγνωίζυ είνα αγαηέν ααωέν αθάνα γαλάζ υλί υ έχ ώηά ν λανήη ύν η ωλά υ ην ελλάδα η ελυία (Καζανζάκης 1964 280)




σ α καξχήν κίη γή ης υωαϊκής ίας η βα-νκή αγάνδα έυχ να αά αό ν Νίκ Καζανζάκη ένα

λγχνκό κίν υ ξυηύ α ζωκά υένα ης μ-γάλης Βανίας η ναναλκή ευώη συγγαέας υ ββλίυαυύ ήαν ην χή κίνη ηανκός αζί ν Άγγλ σ-κλανό έλληνας ηής

Αν κα όλς ης μγάλης Βανίας ην ελλάδα καά η δάκαης Καχής κα αέως ά ην αχώηη ων βλέων ίνα γνω-ός η άη ης ωό αέναν ν Καζανζάκη ά έλςυ Δύυ παγκόυ πλέυ ααέν ν λλίς άγνωη

Αναλυκόα ς 25 μαίυ υ 1946 ανέβηκ εθνκό Θέα-

έγ υ Καζανζάκη Καποδίστριας νώ θνόω ης ίδαςχνάς κδόθηκ ην Αθήνα υθόηά υ Αλέξης Ζορμπάς εί-ης ν μά υ 1946 η Ένωη ελλήνων συγγαέων ίχ ίνν Νίκ Καζανζάκη αζί ν Άγγλ σκλανό γα βαβίΝόλ (πβλάκης 1984 546 ηίωη 5 548-551 553) εξάλλυήδη 1945 Καζανζάκης γνώζ ό Βανκό συβύλ ίχααί να ν καλέ κ νέυ η μγάλη Βανία Η ίδηόως ης ίηης όκληης καθυύ λόγω ης υχής

υ Καζανζάκη ην κυβένηη σύλη Η λκή δάη υ ηνίδ κίνη ίχ δακέ νάη χόνΑέως ά ην αχώηη υ Καζανζάκη αό ην κυβνηκή

θέη ν ιανυά υ 1946 Βανκό συβύλ ύδ να νκαλέ η μγάλη Βανία πάγα ς 8 ιυνίυ 1946 Καζαν-ζάκης άν λί Λνδίν τη γή κίνη δν έ λένκανένα λκό αξίωα (Καζανζής 1963 κα πβλάκης 1984 527κα 531 κ) ο λληνκός τύς αό ην λυά υ υγάζ ανηγυκό ό ό laquo αγγλκό έθνς υ η χωύ αυήν ην

ήraquo γα ην υηία υ έ η μγάλη Βανία ην έκ-δη 1941 υ έγυ υ Ταξιδεύοντας Γ´ Αγγλία (βλ Ββλγαίαπαάηα Κυκύλας 1946)

σς 30 ιυλίυ 1946 ην κνκή υήξη υ Βανκύσυβυλίυ γκαθίαα Κέζ όυ αχίζ η υγγαή υυθήας Ανήφορος τ έγ έν ύνλό υ αδηίυλνό ένς λίδς νωαώθηκαν αγόα Καπετάν Μι-χάλης εξάλλυ ν σέβ υ 1946 έναν ίυ χόν ά νββαδό η Χία Καζανζάκης υνά έκκληη υ ην




αυθύν αό ς ήλς υ δκύ Life and Letters υς δανύ-νυς όλυ υ κόυ αίηα να δυθί α laquoΔθνής υ πνύα-

ςraquo είχαν ηγηθί υννένς γα θέα αυό αές υ κ-ώυς ης βανκής δανόηης (πβλάκης 1984 531)

εν ύς ς ίυ ήνς ά ην άξη υ Νίκυ Καζανζά-κη η μγάλη Βανία η κνή γνώη ληύναν καάληκηό αξύ αόδς βανκές αχές ίχαν ααή να γκαα-λίψ έλληνας λγέχνης άαυα βανκό έδας

είνα γνωό ό ην ίδ υ 1946 η μγάλη Βανία καλλ-γύ υηακά ν δχαό ην ελλάδα όχ ν ύλααγό υ ακλύθη σύωνα λόν δηγακές λη-

ίς laquoαάωαraquo υ Καζανζάκη ήαν ό νόω βκόανη μγάλη Βανία κα καά αάβαη ων υωνών υ έβλ- η όκληη ίχ βί λκές δηλώς ίς ύ καν-ύαν ύ έβκαν ύωνη η βανκή κυβένηη

π υγκκένα Καζανζάκης δωκή υνλία υ ίχέα αό όκληη ν υυυγό εξωκών Hector MacNeilανέ ό η δύναη ων αών ην ελλάδα ήαν λύ γαλύ-η αό 93 υ έδναν ξέν ααηηές ελέν καά ς α-

ανές υ δηψηίας υ δξήχθη ό ην ελλάδα Καζαν-ζάκης αηύθυν αό η μγάλη Βανία ς ν λληνκό λαό χα-ό λκό χόν μά α δύ αυά υβάνα Καζαν-ζάκης θωήθηκ αό ς βανκές αχές persona non grata κα υζηήθηκ να γκααλίψ η χώα γγνός υ ββαίω κα ίδςλίγς ές αγόα υνένυξη υ έδω παί τ λυηόίνα ό βανκές αχές χίηαν να δκαλγήυν η βάναυ-η υά υς άνας ν έλληνα υγγαέα ην καη-γία ό ααβία η υωνία υ έβλ ό δν έ να -

βί καά λκή δήλωη όν καό θα αέν ως κκλη-ένς η μγάλη Βανία (βλ Ββλγαίαπαάηα Κυκύλας1946)

σς 28 σβίυ 1946 Καζανζάκης γκααλί Λνδί-ν κα γκαθίαα παί ά ην όκληη υ έλαβ αό ηγαλλκή κυβένηη ση Γαλλία θα δυλέψ κληά κα καά α ό-να χόνα θα δώ ένα λύ λγχνκό έγ Έναν ίυ χόνά ην γκαάαή υ η Γαλλία Albert Camus έγα ανέκ-δη λή υ ν Καζανζάκη




Mardi (221047)Cher Monsieur

Melissa est une tregraves belle piegravece que jrsquoai lue avec une sorte de reconnais-sance Il nrsquoy a rien aacute y ajouter ou retranchera Et il faut la faire jouer sanstarder Puis-je vous voir cette semaine Je veux deacutejagrave vous dire ma grati-tude pour mrsquoavoir fait lire cette superbe trageacutedieVotre deacutevoueacuteAlbert Camus(laquoτίη (22101947) [σηώνω ό 22101947 ήαν ηέα τά-η]Αγαηέ κύ η μέλα ίνα ένα λύ ωαί θακό έγ

ί δάβαα αίθηα υγνωύνης Δν υάχ τίποτα υ ναχάζα να θί ή να ααθί Κα έ να δώ νααχί χωίς καθυέηη Θα ύα να ας υνανήω αυήην βδάδαhellip Ήδη αό ώα θέλω να ας κάω ην υγνω-ύνη υ υ υ δώα να δαβάω αυή η θέα αγωδίαμ ην αίωή υ Αλέ Καύraquo)

(Βλ κα ς δύ λές υ Καζανζάκη ν πβλάκη η-ηνία 12121947 κα 06021948 ανίχα πβλάκης 1984

583-587 είης Καζανζάκη 1983 546)

σ ξής ά ς 28 σβίυ 1946 κα έως ν θάναό υ 1957 Καζανζάκης θα αναγκαί να ζή ακά αό η χώα υην χή υ λληνκές κυβνής υ ααίαν υακά δαβαή ανύνς να υ ανανώυν (πβλάκης 1984 551κ)

Θωώ κό να ααθέω χωίς καά κή η υνένυξηυ έδω Καζανζάκης ν Βαίλη Γωγίυ ανακή πα-

ί ης ηίδας Ο Ρίζος της Δευτέρας κα υνγάη ην χή κί-νη (1946) υ ααήας υ Βανκύ συβυλίυ ην Αθήνα αή ην έά υ ς βανκές αχές ση υνένυξηαυή αν κα λαβί η δηγακή γαίδα υ Βαίλη Γω-γίυ αυώννα καθαά λκές κέψς νός καξχήν δα-κκένυ ηή ζγάυ κα δανύνυ ην ευώη υ -κύ αώνα λίγ ν αό ην έναξη υ λληνκύ ύλυ λέ-υ Η υνένυξη δηύηκ η Δυέα 16 Δκβίυ 1946 ηνώη λίδα υ ύλλυ 9 ης ηίδας Ο Ρίζος της Δευτέρας




ο κ Καζανζάκης αηγία ην έά υ ην ΑγγλίαlaquoΚανένας Έλληνας αώης δ θα υλύ ην δλγία υ

γα ένα αξίδ λέηςraquoτυ Β[αίλη] Γωγίυ

ο ανακής ας παί Β Γωγίυ ή αό ν υγ-γαέα κα ώην υυγό κ Νίκ Καζανζάκη ην αακάω υ-νένυξη ο κ Καζανζάκης ίχ κληθί αό Βανκό συ-βύλ ην Αγγλία Γνώθηκ όως καόν ό ξαναγκάθηκ ναδακόψ ην ίκψή υπαί Δκέβς

μ ν κ Νίκ Καζανζάκη υ ήθ λυαία παί αό

ην Αγγλία ίχα χθές α νδαέυα υνλία ο Έλληναςλγέχνης κα ώην υυγός ην υνή κυβένηη σύληίνα λύ γνωός δώ όως κα υς δθνίς νυακύς κύ-κλυς γrsquo αυό κα η λκία ων δηγάων ήαν νή Αλλάίς δυ αν ξνέν ρωί ίχα ην υκαία να λήυ- δαία κα γκάδα

τν ώηα γα ς νυώς υ αό ην Αγγλία υς λόγυςυ έυγ αό κ κα η άη ων Άγγλων αένανί υ

ndash Όαν υ αάνη κάλ Βανκό συβύλ ως λ-γέχνη να κθώ κα να λήω ην αλκή Αγγλίαυ δηλώθηκ ό καά δάηα ης αανής υ κί ύω-να ην καθωένη αχή δ θα έ να αναχθώ α λκάάγαα εγώ δήλωα ό δν όκ να ααβάω ην καθ-ωένη αυή αχή Κα αγακά rsquo όλ δάηα ης αα-νής υ δν έκαα καά νέγα υ θα ύ να θωηθί γαλκή ανάξη

ndash Δν ίχα ν ώηα καά κα καννός ίδυς λκή υ-

νλία ην Αγγλίαndash Δυ γγνόα υ λάβηαν αν κα ίχαν λκό χαακή-

α δν ήαν όως κα ααβίαη ης καθωένης αχής τ ώ- ίνα η όκληη υ έκα υυυγός ων εξωκών μακΝηλ ο Άγγλς υυγός αακάλ να υ ξηγήω ς αόψςυ γα ην καάαη ην ελλάδα τυ δήλωα λήη λκί-να αυό υ ίυα κα ύω ό δηλαδή δν υάχ άλλη λύ-η λληνκό όβληα αά χηαός οκυνκής Κυ-βένηης η υχή υ Κυνκύ Κόας ελλάδας




Ό η κυβένηη αυή έ να αό λκή καυναύκα υλίωης μ ώη ό μακ Νηλ α ίνα καά η γνώ-

η υ η δύναη υ ΚΚε Αάνηα τυλάχν 30 ο Άγγλςυυγός αβήη κα υ ί ό καά δκές υ λη-ίς υ ηίζνα ανκνκές κθές η δύναη υ ΚΚε δν ίνα γαλύη αό ένα 5 Δαίωα έ ό κήςυ κ μακ Νηλ ήαν δακά ανίθς ς δκές υ

ndash π ήαν δύ γγνόςndash τ δύ γγνός ήαν χαός υ έλα ην ελλάδα

καά ς αανές υ δηψηίας δά έυ ης laquoΈνωης Δη-καίας γα ην ελλάδαraquo όυ όνζα ό ελληνκός Λαός ύ-

α αό η δκαία υ μαξά κα ην ακόη γαλύη δκα-ία ης Καχής δ ί να ανχθί να υ βάλυν ένα να-κό καθώς

ndash Ύα αό α δυ αυά γγνόα άς έκααν ααηής Άγγλ

ndash τ Βανκό συβύλ ά η υνλία υ ν μακ Νηλ κάλ κα έκληξή υ δαίωα να υ ζηύν ξηγήςγαί ααβίαα ην υόχη να ην αναχθώ α λκά άγ-

αα Αάνηα ό καά άξη λκή δν έκαα αναύ-νας ς δές υ [ν] υυυγό ων εξωκών ή έλννας χαό υ ην ελλάδα εδήλωα ακόη ό η όκληη υΒανκύ συβυλίυ κα η λξνία υ ην Αγγλία δ ύ- να ηαίν ό ααλλίωα ς δές υ κα ς ανλήψς υκrsquo όχ όν γώ αλλά κανίς Έλληνας αώης κανίς λύθςάνθως δ ύ να ανχθί αό άγα να υλή δη-λαδή ην δλγία υ γα ένα αξίδ λέης ή γα δή άλλ

ndash πς ίνα άλλς νυώς ας αό ην Αγγλία

ndash μ χαά υ δαίωα ό Αγγλκός λαός αγαά ην ελ-λάδα κα υγκνία η ηνή αγκή καάαη ης χώαςας Η λξνία ένα ήαν θή κα ίχ λλές υγκνηκές κ-δηλώς όχ όνν αό λαϊκά ώαα αλλά κα αό αγγλκές -ωκόης μ ν Αγγλκό λαό ία ίλ τα αάνά αςένα νανίν ης ίηης αγγλκής λκής υ υη-ίζ ναό Άλλς ός δν υάχ αά η αχώηηυ αγγλκύ αύ αό ην ελλάδα




συνψίζω Λίγς ηές ν αό ην ίδ υ γανκύ αύ 1941 ην Αθήνα η κυκλία ην ελλάδα υ έγυ Ταξιδεύοντας Γ´

Αγγλία υ Νίκυ Καζανζάκη υήξ δί ης υωαϊκής λγ-χνκής άξης κα ααγωγής ένα όυ ζγακής γαίαςην υηία ης λκής κα νυακής λυθίας υ αόυ

σ υνάηη γγνός αυό ζήηα Νίκς Καζανζάκης καανκός ύλς όλς (αό ην άψη ων κένωνανακί-ων υ δηύ καά ην ίδ 19361937 ην Καθημερινή) η έκ-δη κάω αό δκακό καθώς Γωγίυ Β´ - μαξά υ Τα-ξιδεύοντας Α´ Ισπανία όως ίης η ά ων αξδωκών κένωνυ Καζανζάκη ν γνκό ίλ laquoΈνα αξίδ ς ην πλόννηνraquo

υ 1937 κα η δία υ Βαλκύ Θάυ ν ιύν υ 1939 ημγάλη Βανία κα η Γανία αλλά κα η άη ης βανκής κυ-βένηης αέναν ν Καζανζάκη 1939 κα 1946 ανίχααλύν χαακηκά ααδίγαα ης λληνκής ίας κα-ά ην ααγένη ίδ ων δκαών 1930-1950 χκά ά-να ίκα κα υναακό ς ός ώς θέα ωνχέων τέχνης κα εξυίας

20022007




ΒιβλιογραφίαΠαράρτημα

Dimadis 1999K A Dimadis laquoLas croacutenicas periodiacutesticas de Nikos Kazantzakis sobre la guerra

civil espantildeola y su obra Viajando Espantildearaquo [laquoτα δηγακά χνκά υΝίκυ Καζανζάκη γα ν ανκό ύλ όλ κα έγ υ Ταξι-

δεύοντας Ισπανίαraquo] Olga Omatos () Tras las huellas de Kazantzakis [Στα ίχνη του Καζαντζάκη] Granada Athos-Pergamos 105-115

Δηάδης 2002Κωνανίνς Α Δηάδης laquoτ Βαλκό Θέα ης Αθήνας η μγάλη Β-

ανία κα η Γανία ς αανές υ Β´ παγκόυ πλέυraquo Grecia y la Tradicioacuten claacutesica Actas del II Congreso de Neohelenistas de Ibe-roameacuterica VII Jornadas de Literatura Neogriega (La Laguna 30 de octubre - 3de noviembre de 2001) Editora Isabel Garciacutea Gaacutelvez Servicio de Publicacio-nes Universidad de La Laguna ό I 169-196

Δηάδης 2004αΚ Α Δηάδης Δικτατορία Πόλεμος και Πεζογραφία 1936-1944 β΄ λυ-

ένη έκδη Αθήνα Ββλωλίν ης laquoείαςraquoΔηάδης 2004β

Κωνανίνς Α Δηάδης laquoσάης μυβήλης δλγκό λαί ηςής υ λαϊκό αλό κα ην νδγνή αάδη (1933-1934)raquo

Φιλόπατρις Αφιέρωμα στον Alexi-Eudald Sola Tomo en honor a Alexis-Eu-dald Sola εEditato por Moschos Morfakidis [Centro de Estudios Bizan-tinos Neogriegos y Chipriotas ndash ευωαϊκή εαία Νλληνκών συ-δών] Granada 265-291

Δηάδης 2005Κωνανίνς Α Δηάδης laquoΗ θθέηη ων κακών λγχνκών κα

καλλχνκών βαβίων η δκαία υ 1930 κα ϋθές γαην ώη ανή υς καά ην ίδ ης αξκής δκαίαςraquo Τέχνη Γραμματική Sbornik izsledvania v chest na Stoyna Poromanska Sa-

stavitel I redactor Kyril Pavlikianov V Tarnovo Faber 13-45Fleischer 1998Hagen Fleischer laquoEuropas Ruumlckkehr nach Griechenland Kulturpolitik der Groszlig-

maumlchte in einem Staat der Peripherieraquo [laquoΗ ή ης ευώης ην ελ-λάδα Η λκή ων μγάλων Δυνάων ν έα υ λύ ένα κάς ης έαςraquo] Harald HeppnerOlga Katsiardi-Hering() Die Griechen und Europa Aussen- und Innensichten im Wandel der

Zeit [Οι Έλληνες και η Ευρώπη Ορατές και αθέατες πλευρές στην πορεία του

χρόνου] Wien-Koln-Weimar Boumlhlau 125-191 [πβλ η γανβαν-κή ύγκυη ά 1936 ς λίδς 146 κ]




Καζανζάκη 1983ελένη Ν Καζανζάκη Νίκος Καζαντζάκης ο ασυμβίβαστος Βιογραφία βασισμέ-

νη σε ανέκδοτα γράμματα και κείμενά του β´ έκδη Αθήνα εκδός ελένηςΝ ΚαζανζάκηΚαζανζάκης 1927-1941

[Έως 1941 Καζανζάκης ίχ δηύ α ξής αξδωκά έγα]Ταξιδεύοντας Ισπανία Ιταλία Αίγυπτος Σινά Αλεξάνδρεια σάν 1927Τι είδα στη Ρουσία Αθήνα σχαής 1928Ταξιδεύοντας Α Ισπανία Αθήνα πυός 1937 [τ δύ ές laquoΒίβα λα

υέ (Χυνόω υ 1936)raquo 145-236 ίνα αωέν ν α-νκό ύλ όλ]

laquoΗ ύγχνς ελλάς [ίλς] (Ένα ταξίδι εις την Πελοπόννησον) [γνκός

ίλς] [ακλυθί κάθ ά ίλς υ αά υγκκένη χήης πλννήυ] σά νυώων υ ααλένυ ης ldquoΚαθη-νήςrdquo κ Ν Καζανζάκηraquo Η Καθημερινή ύλλα Κυακή 7111937 -τάη 15121937 [σ ββλί Νίκς Καζανζάκης Ταξιδεύοντας (Μο-

ριάς) Αθήνα εκδός ελένης Καζανζάκη 1969 Νίκς ΚαζανζάκηςΤαξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος - Ο ΜοριάςΑθήνα εκδός Καζανζάκη 2004]

Ταξιδεύοντας Β´ Ιαπωνία-Κίνα Αθήνα πυός 1938Ταξιδεύοντας Γ´ Αγγλία Αθήνα πυός [μάς] 1941

Καζανζάκης 1936Νίκς Καζανζάκης laquoο φόβς κα η πίναraquo Η Καθημερινή ύλλ ης20071936 3 κα 4

Καζανζάκης 1939Ν Καζανζάκης laquoενυώς αό ας δύ ααάς υ Βαλκύ Θά-

υraquo Η Καθημερινή ύλλ ης 24061939 1Καζανζάκης 1946

Β Γωγίυ laquoο κ Καζανζάκης αηγία ην έά υ ην ΑγγλίαraquoΟ Ρίζος της Δευτέρας ύλλ ης 16121946 1

Καζανζάκης 1964

Νίκς Καζανζάκης Ταξιδεύοντας Αγγλία ΄ έκδη Αθήνα εκδός ελ Κα-ζανζάκη

Καζανζής 1963Βα Καζανζής laquoτία ανέκδα γάαα υ Ν Καζανζάκηraquo Νέα Εστία 74

(15071963) 906-907Καβύνης 1936

laquoευλλίδς υ ldquoρζάηrdquo [ίλς] ο φόβς η πίνα κα ένας χα-θός ίυ βαθύ [ίλς] τυ υνγάη ας Ν Καβύνηraquo Ριζοσπάστηςύλλ ης 02081936 5




laquoεδώ κα κάς ηές δηύθηκ ην λλγκή λίδα αςΔυάκης ldquoΚαθηνήςrdquo κάυ αό ν υέλ ldquoτ lsquoπύωrsquo

νός υγγαέωςrdquo ένα άθ υ υγγαέα ηή κα ααή ηςldquoΘίας Κωωδίαςrdquo υ Δάνη ndash υ κ Νίκυ Καζανζάκη Η ldquoΚαθηνήrdquoίχ ίλ ην Αίγνα κά υνγάη ης γα να ά υνένυξη ν Καζανζάκη υ ζ ααβηγένς αό ς ζόης ης ζωής α-ααίννας ν ldquoηίη ης Αίγναςrdquo Κα δή ldquoηίηςrdquo κλ βή-κ ως δν ίχαν αδθί αόλυη ακίβα όα ί γα ν αλκό α-ό κα χλκό θνκαλό κααάηκ χαί κα καλα-ά να ξκαθαί ίδς ς θωίς υ

Άλλν αόα ndashόως έλγαν αχαίndash ξκαθάα δώνα ά Να χηδί ldquoηίης ης Αίγναςrdquo ς υς όχλυς ων

δυυχένων θνηών υ υς κυάζ υγκααβακά αό ύψς υ νυακό όυ ανίζ έως όως Κύκς υ αδίυ ύυν ως αλέ ανάrsquo αό ν υανό κrsquo αό η γη

την ήν ηέαν ndashδαώνndash ldquoνα κέα αχώς θω-ία θανά αάηα κrsquo αrsquo ς δυ ααάξς ndashδξά κrsquo α-άndash υ αλύν η υαγή αλϊκή κα βλάζυα άζα υ lsquoκ-ένυ όχλυrsquo τ να ή όχ ίν γrsquo αυύς δυ νάχα ό-νς αανήςrdquo ο Καζανζάκης ά να κυάζ ά ldquoαθόλωκrsquo αό ίς κrsquo αό ην αγάηrdquo ην αγακόηα κα να λγί

ldquoην αή υνάα κα ην αία ως κα κάδ υ αλύνδώ η γη κάθ ζωνανό ί άνθως ίν ί δέαrdquo Αν ήαν λέάνθως ης νέγας θα ίχ αχθί ανακά α αάαξη ndash ηναή γαί κί ν ώχν η δυγκαία υ κα θα rsquoξ ως ώ ήα χές υ δ θα ήαν να κέα αά να νγί Θαίχ ένα ύηα αλό κα βλκό κα θα ύκν αανής rsquo όλα αυκά κα α αυκά ωήαα Έ θα χαόαν κrsquo αυός όλαα ίδη ης αβής ldquoεύκλς ηωός ωέανς αυίυ κ-νωνκή αναγνώη κα αλϊκή αυαέκα ης ύγας υ θαί ωςβηθά κά νrsquo ανέβ ν ανήrdquo Αυός όως έκα ψηλά

Κίν ldquoκαθαά κα αόληαrdquo υς ανθώυς υ δυν Κrsquo αό αυ-ή ην υύψηλη ακά βίκ ως α έθνη ήα δαύνα δυ γάλς καηγίς α έθνη ης πίνας κα α έθνη υ φόβυτα ώα θέλυν να κίνυν γύα υς ό ύν όη δύναή υς νrsquo αάξυν να κααχήυν να άν τα δύα ναδαηήυν ό ύν ό κα ανώα ό έχυν καα-χή τ ίδ υβαίν βέβαα κα ς κνωνκές άξς ο ναίγί κα ζωνανί γανί νάν θέλυν ή ο ωαέν -γανί υ έαγαν κα χόααν ένα νάχα κό έχυν να ην υς




άυν ό καέχυν Κα Καζανζάκης ξκαθαίζ ακόα όη κέψη υ

ldquoΑό α γάλα έθνη ήα η Γανία η ιαωνία η ιαλία νίγ-να α ύνά υς δν έχυν ύ νrsquo αλωθύν νάν α η Γαλλία καη Αγγλία ίν ααχαένς άηκαν ν κό κα κυάζυν όβ υς ακήνς κα ναένυς λαύςrdquo

Γα ύ Καζανζάκης αν ανώς υδανύνς αναγνωί-ζ η ακή ην ιαλία δκαίωα υ έχ νrsquo αλωθί ην Αβη-υνία ldquoνα ζή να η νγί έα α νά ύνα υ δν ην χωύνrdquoΚα δν βάα να ν υν αία

ldquoΓαί να βηθώ μήως δν ίαν κα κυνή Κα δν ώνα ία έ ή ένα ή άλλ Γαί ία άνθως λύθς

Κα ία λύθς γαί δν ία άνθως νγίας υ να έχω ανά-γκη γα να δάω αό δόγαα κα ββαόης κα ακκύς υλλγ-ύςrdquo

Δαηώνας λόν ην λυθία υ κδίζ η γάλη χαά ωςίν νηάλς αυός ldquoανάα υς θυένυς ύγχνύς υrdquo Κα νώυχαίνα α δόγαα υδανύνς κ Καζανζάκης δγαίζ

ldquoο αός κrsquo χλός ίν ανόνα βαθά ηανκώααάξα υ γάλυ βαύ κα όβυ γαί ηγάζυν αό βαθέςψυχκές υνάα κα κνκές ανάγκς υ λαύ όυ γννήθηκαν ο

μυλίν κα Χίλ ίν δυ γάλ ωαθληές υ υνλύν ν ό ν δκό υς ndashόως κrsquo Λένν ή Γκάν ν δκό υς ό-ndash να λυθί ακκό αγκό δάα υ ζύ Ένας νυς υθα έβλ νλώς αάνθωα ην χή ας θα δκαίωνν ξ ίυ όλυςυς αγωνζένυς εγώ άχα να δαηήω ακέαη ην κίη υκα να κυάζω υς ανίαλυς βαό Κrsquo όχ νάχα βαόαά κα α αάνη αλλόκη αγάη σην αχή δν ένωθα γαίτώα νώθω Γαί ανύω ώα (κrsquo λένα αυό γίνα ίθηη έαυ) ως ία κυί υνγάς κα αχόα γα ν ίδ κόrdquo

Κα δή κ Νίκς Καζανζάκης αααίν αό καό ν ηίθ

ndashή χαθόndash λών άθ υ α υηακή ακάλυψηldquoσν ώ βαθό ης ύηης καλό κα κακό ίν αίλκ χθί

σν δύ βαθό καλό κα κακό ίν υνγάς σν ί βαθό κα-λό κα κακό ίν έναrdquo

μυηένς αίνα ν ί βαθό κrsquo ένας άλλς υάνθως χα-θός δώ κα χλάδς χόνα υάθη ό λύ υς ανάλυςυ υ νώ ίχ ξκνή αναά γα να υς χυή όλς υςανίκυ αάη λυηένς γάς ldquoαάνη κrsquo αλλόκη αγά-ηrdquo γrsquo αυύς Έ rsquoχ ων υάνθωων η ία αίνα να βί-




κνα ά δλήαα υ δν ίν γα η ldquoβλάζυα άζα ωνκένων όχλωνrdquo Όως λόν ας δηγία η μαχαβαάα Γά

ό ββλί ων ινδών υ έα αό α σανκκά ΑθηναίςΔηής Γαλανός υ ήγ ν αό ην ελληνκή εανάαη ς ιν-δίς κα γίνηκ βαχάνς ίδς ήωας κα ηίθς Αζύνας άα βέ-θηκ ανίκυ υς ανάλυς υ Βήα κα Δόνα (ν μυλίν ανα λέ κα ν Χίλ ης χής κίνης) ένω κrsquo κίνς ως κrsquo αυ-ί ήαν ldquoκυί υνγάςrdquo υ κα ως ldquoαχόαν γα ν ίδ κόrdquoΚα ndashδηγέα ώα η Γάndash ldquoίψας όξν άα ω βέλ κάθη ί υδίυ δαααγένς ην καδίαν υrsquo αθυίαςrdquo ο υβυλάάς υωό θίς Κνάς ν αλών

ldquoπόθν ω ουζύνα γένό ί υ λέυ η αθυία αύη η

ζηλωή κέν η ύα αάνς αθές κα δυηίας όξ-νς μη ί έγν αγνύς κα ανάνδυ ί υκ αόζ άς ην υ-λή αδάναν κα έκλυν ης καδίας υ κα ανάα ς όλνrdquo

ο Καζανζάκης όως ndash Αζύνας δηλαδήndash δν ί να θυώ τυςβλέ υς ανάλυς υ ά αθόλω αό ίς κα δααύααανάκα

ldquoπώς γώ ω Κνά αχόνς βέλη βάλω καά υ Βήα κα Δόνααξίν όνν ής κα θαίαςrdquo

ο χαθί υ ξκόβυν αό ην ldquoαλϊκή κα βλάζυα άζαrdquo αν

ν Νίκ Καζανζάκη δν θωύν ldquoως ανώα χές υς η λγόνηκνωνκή νέγαrdquo πνύν νηάλ αυί ανάα υς θυ-ένυς ύγχνύς υς αυό υ ί κάς ανθωάκς ndashΓκαί αί-να ως ν λέγανndash ό ldquoν αχή ίν η πρΑΞισrdquo Άα ά κανίςν ί βαθό ης ύηης αναηκώνα αν ύυλ γάλα ύψηέκυ αγέα κα αό κ γάζα νηάλα κα ldquoαάνθωαrdquo όαυβαίνυν η γη Αό κ βλέ ς ldquoδέςrdquo να άχνα αυθύαχς κνό αν αθές νυχίδς κα κάυ-κάυ να ξκνάν ldquoαrsquo υψη-λύrdquo γα να κυνάυν α κάλα ων θνηών

Αυά όλα α χαζύ ldquoαrsquo υψηλέυrdquo υψηλόας ldquoλύθςrdquo χα-

θός Αυή ίν κrsquo αν ίν δύκλη κα ηανκώαη δυλά Δν ίνκαθόλυ βλκή κα δακδακή όως ηωός κίνων υ ίν άν-θω ης νέγας αχηές υ θυάζυν α άνα γα ην υχίαυ αγώνα υς υ αίζυν α υνύα υ αγλυώνυν αξνήα υ θανάυ

συδαία λάχανα α ην αλήθα αυός αγώνας τα άγαα ίναλά κα λάνα ύ νάν άλλ βύνα Δίκη έχυν κα ναέν δίκη κα βέν σ έλς όλ υς ίν κυίυνγάς κα κός υ καυγά υς ίν ldquoνα κυνηθί λίγ η ψυχή υ




ανθώυ να έν ό ί άγυνη να έ λίγ αό όβ ήνα χυά άληη γύω ης ωγένη αό ην ίναrdquo σααάς να γί-

να δηλαδή γα να ύ ίς ηίθ αό ην υψηλόαη α-κά ας να χαόα ως ανάα υς θυένυς αένυνηάλ

ο καϋένς μυλνάκς ο δύυχς Χλύλης μγάλ α-αξηγηέν ωαθληές άξ γάλυ βαύ γα καλό ης αν-θωόηας δυλύυν ν ό υς Βυνό δίκη υ μυλίνυ ήγ να κλί ην Αβηυνία υ ήγ να ά αύ η ιαλία ί-ν αό α γάλα έθνη ης πίνας ο Χίλ άλ υ κόβ κάλα κύ γα καλό ης ανθωόηας αδκηένς ήωας Αλλά ύ νανώυν ανίδ αγάα ης βλάζυας άζας ως ldquoδν ίνrsquo ένας

ίν βδήνα καύα άνθω υ ωνάζυν αό λαύγγ υ η βαχνή ην ακαανίκηη ωνή ης ωόγνης ίναςrdquo

Ωό υάνθως ή ldquoαάνθωςrdquo δανύνς κ ΑζύναςΚαζανζάκης ηίης ης Αίγνας ααδέχα άθλά υ ό ζύ- ένα αχκό αγκό δάα υ θέλ α λύη Ανίκανς όωςνα νώ ην υία υ ανής να κααλάβ ως δν όκα γαύγκυη δών αηηένων αά γα ύγκυη ανίθων κα αυ-βίβαων υόνων αξκών ανίκανς να αθανθί ως κάθ λγκόςκα ζωνανός κόνς άνθως δν ί αά να ά θέη rsquo αυ-

ή η ύγκυη ανάζα ως ί να ξκόψ αό ην ανθωόη-α υ αγωνίζα κα να αααίν ν υκκό υ αγώνα ης αόυς ύγυς ης Νλκκκυγίας υ μας κάν ωό κα αν α-θηακή ξλόγηη η δυγκαία υ λέ ν ώχν ς ηναή ην αάαξη αλλά άχα γα να δαηή ακέα ην κίηυhellip σλλάη υ Αλλά η δυγκαία δν αίζ κανένα όλ υςγάλυς αγώνς Γα να αθί κανίς αγωνής λυό ης γαζό-νης ανθωόηας υ άχα γα ην αλύωή ης αό ην κ-άλλυη χάζα να έχ θί υαλό υ γα ην ανάγκηαυύ υ αγώνα γα δίκη υ τα ανίαλα αόδα δν α-

λύνα αό ανθώυς χλκής λυακής ααώδυς ή άλλης δ-υγκαίας μή αγώνας αυός ίν άχη ανάα δυγκαίςΑν ήαν έ α όλα υ θα αάζαν ω Αζύνα θα rsquoαν α βω-ύχα α ωαύχα βδέλλς κα κές βνύζς Η αγακήνυακή δυγκαία υ κ Νίκυ Καζανζάκη ίν υκόςγωκνός Αυός ί να όν κάν υάξ γα ν έα βαθ-ό ης ύηης υ rsquo αυόν καλό κα κακό κα α υαλά υ υηέ-νυ γίννα α υκόα βυνά γα να ην λγάν λχύδκα αυθύαχς δές αλλά αυόχνα ν κάν αόλυα ανύαχ γα ην




ανθωόηα πς κίζα ήα ανάα η άζα κίνων υαγωνίζνα ύη η χώα γα ψωί υς κα γα ην λυθά υς

γα ην ύαξη υ κ Νίκυ εηίη ης Αίγναςτ κήυγά υ ldquoύωrdquo υ έναν νάχα υγκίνη ν κσ[ά][η] μυβήλη ελύθς κα αυός νηάλς κrsquo η ανά υ κα-ανώνας όυς ldquoκλίθηκαν κθλώς έα η άνα νός υ-ήαςrdquo βγήκ αν άλλη ωνή ηίδα να κνά ν κ Α-ζύνα Αγνίη ldquoο καλλέχνης ndashλέndash δν έχ ά-δώ ς λαέςκα ς νές άζς είν όνς έγ υ ενώς νωίω Όως μωϋής Θό ο άζς έχνα ύα ndash αν υς αέ Αυές α-λύν η δκαίωη υ καλλέχνυ αλλά κ ων υέων Δν υήχανκαά η δηυγία υ καλλχνήαςrdquo Γα ύ έ ldquoκαλλ-

έχνςrdquo αίνα ως έχυν δκαίωα κα νό να ληάζυ-ν αυόδ ην κή υ Ααά ης υκόας αλύας κα νανύνα αν βαέν αό χαίς ό βκόναν κί ldquoνώ νω-ίωrdquo έγ υς ν αό ldquoγννηθήωrdquo ης δηυγίας υ -γά η Αγία Γαή πς να αάξ ην αδανή ακαόηά υςraquo

Κυκύλας 1946Λέων Κυκύλας laquoΗ ίωη Καζανζάκηraquo Η Μάχη ύλλ ης 3012

1946 laquoο Ν Καζανζάκης η άλλη λά σκλανό νυακή κυή υ ό-

υ ας κα υ καύ ας κός κα δαακός ηής αξόας καχαής αγκόα υκόηα λύξς κα λυαξδυέ-νς ίχ κληθή ίηα ν αό λίγν καό να κθή ην Αγγλία -λξνύνς υ Βανκύ συβυλίυ τ αγγλκό έθνς υ η χω-ύ αυήν ην ή πν αό λίγα χόνα αξνώνας ς αξδω-κές νυώς υ Νίκς Καζανζάκης ίχ υώ έναν γκωδέαό ν ίλ ldquoΑγγλίαrdquo όυ ύ λίγ ύ λύ χαακήζ ην α-ίδα υ σαίξη αν δύ ύα αό ην ελλάδα λίκν ης λυθ-ίας Δν έχ βέβαα ήα καά θέη η κκή ύα αό όα χόναων ανλήψων υ Νίκυ Καζανζάκη κα η ξακίβωη ης βαόηάς

υς [hellip]σήα κίνα η ίωη Καζανζάκη ανξάηα αό κάθ δγ-

ακή κα θωηκή θέηη ο Καζανζάκης ίχ κληθή κα-θώς ία ην Αγγλία αό Βανκό συβύλ α λξνύνόςυ α καθώς αναγά λυαία ύς αναγκάηκ να γκααλί-ψη βανκό έδας αν ανθύης Κ κός αναωέα ά-χα λάβη ώ χνός υνηής ης αγγλκής κυλύας να ανα-γκαί να ύγ άναυλα αό rsquo ακγάλα ης Αλβνίας όυ ύγ-ζ άλλ γαλό ldquoγαλάζ υλίrdquo ης Κrsquo ληίς υ υ




δίννα γα να δκαλγήη ην ύλγη έγά υ κα να ην αήίνα χδόν αίυς τό αίυς υ κανίς λγκός άνθως δ

θα ς δχόαν αν δν έβλ ως ης δηόηας α υνένυξηαό παί υ ίδυ υ Καζανζάκη υ ς ββαών ο Καζαν-ζάκης έγν λόν ανθύης ην Αγγλία δή δδήλω υςανθώυς υ φόϊν Ός ην θόδξη δηκακή ίη υ κ ακό-α δή όαν ν ωήαν α ίνα καά η γνώη υ η αγακήδύναη ης αάς ην ελλάδα ίχ ην λκίνα να η ως ίναλύ γαλύη αό 93 ων ξένων ααηηών Ύα αrsquo αυό Καζανζάκης θωήθηκ ανθύης μα δή άγα ήαν κάωςχνό [hellip] υέθηκ η δκαλγία ης ldquoκαααηγήως ων υ-ωνηένωνrdquo ο Καζανζάκης ίχ λέ αναλάβ ην ηήν υχέωη

όν καό θα έν ην Αγγλία να η βή δηλώς ή νέγς ldquo-λκύ χαακήςrdquo εδή λόν η αάνηή υ λκό ώηαυ υ έθη δν ήαν ldquoαυκήrdquo αλλά καθαώς ldquoλκήrdquo υ υ-δίξαν ως θα rsquoαν ό να γκααλίψη [ην Αγγλία] [hellip]raquo

[είης βλ ωέλδ άθ ύλλ ης 03021947 ης βδα-δαίας ηίδας Η Μάχη (υ ξέδδ αλκό κόα εΛΔ)]

μαάς 1936Κωής μαάς laquoΝίκς Καζανζάκης ηίης ης Αγίνηςraquo Η Καθημε-

ρινή ύλλ ης 13071936 3

laquoΈξω αό ην Αίγνα α ξά βάχα υ κάβυ υ λέυ ης ί-να κάα κά αγκά ία αένα δώ κα κ Αό έλα-γ καθώς ζυγών λί ν κάβ βλέ κανίς ένα κό κόκκν -άκ τ ξκαθαίζ αξδώης όλς καάβ ά ανά ηςΛύας είνα ένα όγ κrsquo ένα ναχκό δωά γα δύ άωαεκί κάθα Νίκς Καζανζάκης

σ λάν δν χάζα να ψάξη κανίς γα να β[]η ααξά να ν δη-γήη Η χή κίνη άνω ν κάβ έχ ά όνα υ Καζανζά-κη τν καό υ ήγ rsquo κίνη ην ηά υγγαέας υ ldquoΝκηόυφωκάrdquo κανένας χανός δν ξχώναζν κί Λγί ηγαίναν

καλκαί [hellip]ο Νίκς Καζανζάκης ζη ην ναξά κα γα ύ άνθω ης

λίας ν ίαν ακηή εγώ νίζω ως ό λύν γαν Καζανζάκη δίχως να ν ξέυν

εξηγύν όχα κα βακά ην δάθί υ γα η ναξά κα νχαακηίζυν ακηή Λαθύνα όως Γαί έ Καζανζάκης δνέυγ α γκόα είνα λύ υ κόυ ύυ ανθώνς λύ αν-θώνς Αν δν ζη ην Αθήνα έα α λύβα κάκα υ κένυέζη κα ζη rsquo ός χώς έχυν να υ ίυν αλαά κα νέα υ-




δαία κα ωαία άαα σήα ην Γανία χθς ην ρωία -χθές ην ιανία έυ ην ιαωνία ην Κίνα ην ινδία ην ια-

λία rsquo όλ ν κό rsquo Αναλή κα Δύη τα αξίδα υ θυίζυν μάκ πόλ Βνάν άχνα υ αξίδψ ς αάξνς κrsquoαόακς χώς ης γης [hellip]

φυκό κνά ύα αό α έα αλαγνή δάβαη ίναη ναξά κα η βαθά υλλγή η νυακή θαχία άνω ν κάβπύ να υλλγή ήα α όα γνώ ύ να ακή α όαίδ α όα ηίω ύ να βη ό υ να ή νυς κα η καδά ναχωνέψυν κα νrsquo αλλάξυν λάαα ζωνανά λύα νυακήζωή όλη ην ή υ κόυ Ανάα υανύ κα λάγυ αβέα Καζανζάκης όχ γα να ξακύν αό ν κό αλλά γα να ν ώη

καλύα νrsquo αγγίξ η βαθύη υία υ να ίν rsquo έκ[]αη άην ά υ όλ θαυαό γα η ία υ Θύ κα αλό νόηαης ζωής μ ην γυναίκα υ ην ελένη σαίυ ύν ης ζωής καυ έγυ υ δυλύ γα ν άνθω πς λόν βίκα κνή-α ν κό αrsquo αυόν Ζωή κrsquo αγάη ην ναξά δν θα η ακη-ός [hellip]

Ακηός λόν δν υάχ ν Καζανζάκη Υάχ όως κά- άλλ πνυακή αή είνα νυακά νάς τ βλέ κανίς έγ υ κα η ζωή υ εήγα κό υ ηηή αζύ

ν ηθό Αλέξη μνωή Κα βθήκα ά ίηα ης αλήςζωής Γαί υθνά δν βίκ άνθως ό ξαλάωα ης ζωής καυ ανθώυ αό α λγής λγής βάη υ υ rsquoχ άκα ώ ηκνωνκή ααδξία

Ένα ξύλν αέζ αό κνό ξύλ κα έξη ξύλνα κανά Ένανβάν γα ύν κα ένα ά λίγα θυήαα ης Αναλής Ξυλάκαυ ών Κνέζ Δυ κνίαα υς ίχυς τί άλλ Δίλαη κάαη ης ελένης σαίυ αλή ένα όν νβάν κrsquo αάνω -ναχκό δωά γαί υ Καζανζάκη α ββλία υ ού λύύ ός δακηκός ύ όθα άαα τα χήα όν Όλα

rsquo άλλα υ γίζυν α ία ας υ χαλύν η ζωή ας έχυν λίψσ να χαθύν όως κί έα υ υά ένας αγέας ζωής αγάηςθαυαύ γα η ύη κα α λάαά ης Κα αήαν άακί έα ακά ά κα όηα τ λύ ί α ην αλήθα αλακό κίν βάχ ανάα υανύ κα λάγυς Νώθης ξαλα-ωένς ήυχς κέ αόδξς γα η ζωή κα γα ν άνθω

Δκαέν κα ίκ ώς ηνύχ δυλύ ΚαζανζάκηςΚα ύrsquo αό η δυλά α άα υ ανγγίζ η χαά Χαία όχθ υ




Ανχό αάθυό υ έλαγ υ έν αδάκ αγύ-δ ων νών έα κα νύχα όαν υύν ανάλαα αϊάλα κrsquo όαν

υνένης ανααάζ ν κό μέα κα νύχα Καλκαί κα χώναΆνξη κα θν[όω]εία όλ αζέν κααάκ υ ο Καζανζάκης η ελένη

σαίυ η μαίκα πααϊωάννυ Αλέξης μνωής κrsquo γώ μλά γαα νέα ης ηέας γα η ρωία γα η Γανία γα ην ιαλία γαην Άω Αναλή μέη υ α rsquoχ γνωί Καζανζάκης Λαύς υυς έχ υδά συήαα υ α rsquoχ καανή Γα ία δν -λά κααόνα Άνθως υ έζη κrsquo αγάη η ρωία έκααν αδέκας κής ά αό Λγαάζ κανόν άνθων μυλίν αλλά δυναών ν Χίλ Βίκ κά ηκό κά-

ανκό έναν βαθύ κό Χίλ ο κός δίν ζωή έγυ ίη υς αδύς υ ξαγνό α έα υ τέ κό υ-λκό θηκυκό δν βλέ ν αλκό φαό Βλέ όως υςΓαωνέζυς σκό βαθύ κα υκόν όως όλ γάλ κί Ξ-κίνηα θηκυκό ίζς αόκυς υ θέυν κύς κα αέανςυλλωές Δν έα ν νυακόν άνθω υ καύ ας νανά ανόνα αν ην ά ων Γαωνέζων να υν ηναυόαη ίλλη να κωθύν γα να γίνυν άαα τέα αβίαά θάνα δν ίνα ανόν υχαί αήαν ή υκλξήγημόνν λαί υλές γάλς υ κνύνα η θέη υ υκύ κύ

ης γάλης αλής ύν νrsquo αψηύν θάνα τrsquo άλλα ίνα λόγαδκηγί δηγαί ης αάδας

σ αέζ υ βλέω η νωή υγκδή υ αύωη αία όγκ ndash33300 ίχυςndash ην οδύα είνα η οδύα υ νέυ ανθώυΒλέω ην κλακή άαί υ ης ldquoΘίας κωωδίαςrdquo υ Δάνη αγαλλκά υ ωάνζα κύς ανόλυς κα νέγυς ηές Βλέωκrsquo ακύωhellip μα ώς να άη α ναχή έα γα να γυώ υς καύςνα χαώ ς ές να υλλάβω ν λύ αυής ης ζωής είνα αδύνα- Δν αίνω λόν έγ Θα υ αώω άλλν καόν μυ άν

κέδς υ αίν άνθως όαν βλέη έναν άνδα ωόν να ζη κα-θώς αόζ ν νυακόν άνθω μακυά αό υββαύς αυ-νές νυακές δίς α[κ]υά αό ην αγά κα ά ν -γάλ κrsquo ά κό μυ άν κα υ ύraquo

μυβήλης 1936σάης μυβήλης laquoο Καλλέχνης κα Κυνόςraquo Εθνική ύλλ ης

29071936 3παάχς 1939α

Κλέων παάχς laquoΝίκς Καζανζάκης ηίης ης Αίγναςraquo Ασύρματοςύλλ ης 25061939




[σς 25 μαΐυ 1939 λίγς ές ν αναχωή Καζανζάκης γα ημγάλη Βανία Κλέων παάχς ν κέθηκ ην Αίγνα σ

ί υ ηή υ χίηκ αχκνκά χέδα υ Δύα ίχα αό ς ώς κα υνάα νδαέυς υνλίς γα η γλώακα η χυγκή ης Οδύσσειας laquoγα ν ό υ έγαψ ές υγα ν ήωά υ ν οδυέα γα λκό νόηα η γνκή ανί-ληψη υ κόυ κα ης ζωής υ κάζ ίηά υraquo Ένα ήνα α-γόα ην αγωγή υ ά Κλέων παάχς κίν ηςυνένυξης ν Καζανζάκη (δηύηκ ύλλ ης 25061939ης ηίδας Ασύρματος) ηαίν αξύ άλλων α ακόλυθα]

laquoΛέ [ Καζανζάκης] ό ηγαίν κί [= ην Αγγλία] γα να κά-νη δαλέξς αλλrsquo γώ ύω ό έυγ γαί αθάνθηκ άλ να ν

ώχνη αξίδ ανίχυ ένκ ης αδηίας Δν έγαψν όλγ ων αξδών υ ην ιανία ldquoτ αξίδ κrsquo η ξλόγη-η (κrsquo η δηυγία ίνα η ανώη κα όη ή ης ξλόγη-ης) άθηκαν δυ γαλ[ύ]ς χαές ης ζωής υrdquo [hellip] σην Αγ-γλία λγαάζ να ίνη έξη-ά ήνς Καζανζάκης Ύα αύ δηndash δίχως να χάη ldquoκανύγα χώαα κα θάλας κrsquo ανθώυςrdquo θαγυίη άλ ην αγαηένη υ Αίγνα γα να νώη κί να κααα-λάζυν έα υ ldquoήυχα κυά όως θέλυνrdquo α νέα λύη υθα rsquoχ ωέψ σην Αίγνα θα γίνη η αγκή αλχηία υ θα αβά-

λη κό θηαυό ων νυώων ό ό αrsquo όλα αξί-ζ να ζήη έγ καλλχνκό [hellip] ldquoΘα η ναλγήω έλγ ηνκ εήνη Δηηακύλυ κα rsquo ένα ην Αίγνα Αθάνα ό δθα έω να ζήω ακυά ης λύν καόrdquo Κα ώς να η η ναλ-γήη Η Αίγνα ίνα η ιθάκη υ α ιθάκη όυ αν ν ήωά υ νοδυέα δν αίν αόαη να ζώη αννά Καζανζάκηςα όυ υ έ να γυίζη κάθ ό κα να νά ν όό υκαό [hellip]raquo[πβλ laquoμα υνένυξη υ Καζανζάκηraquo Νέα Εστία 57 (1955) 545]

παάχς 1939β

Κλέων παάχς [Ββλκκή υ Γάννης Χαζίνης Πρόσωπα και ψυχές]Ασύρματος ύλλ ης 09071939 3 κα 5

πβλάκης 1984Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Κα αάνα άλλα αυό-

γαα κδδόνα σχόλα ένα σχδίαα εωκής Βγαίας καη Χνγαία υ Βίυ υ Ν Καζανζάκη αό ν π πβλάκη β´ έκ-δη Αθήνα εκδός ελένης Ν Καζανζάκη

Ριζοσπάστης 0106 ndash 04081936[ενδκκά αναέω α ξής ώνυα άθα καά χνλγκή ά]




laquoεκόνς αrsquo η μαδίη [ίλς] Η ιανία χωίς θύλυς [ίλς] τυ υγ-γαέα πωλ Νζάν [Paul Nizan]raquo Ριζοσπάστης 18061936 2

laquoΔίνυ ήα ην ώη αό α ά ανακίων υ δκύ α-αλένυ ην ιανία υ ακίυ ldquoρύναrdquo υγγαέα πωλ Νζάνο ldquoρζάηςrdquo θα δώ όλη η ά ων θαυαών αυών ανακί-ων υ κός αrsquo ην καλλχνκή υς αξία δίνυν κα α ζωνανήκα ή κόνα ης ηνής καάαης ην ιανίαraquo [Paul Nizanυγγαέας κα δηγάς (1905-1940)]

laquoεκόνς αό η μαδίη [ίλς] Η ιανία χωίς θύλυς [ίλς] τυυγγαέα πωλ Νζάν [Paul Nizan]raquo Ριζοσπάστης 19061936 2

laquoΔίνυ ήα η δύη αναόκη υ ανακή ης ldquoρύναrdquoυγγαέα πωλ Νζάν αrsquo ην ιανίαraquo

laquoΓα ένα δηκακό αό ην ιανία [ίλς] τυ δκύ ααλένυης ldquoρύναςrdquo ην ιανία υγγαέα πωλ Νζάν [Paul Nizan]raquo Ριζοσπά-

στης 08071936 2laquoΑό ην αγωνζόνη ιανία [ίλς] Γαί χύν αία υ ηωκός

ιανκός Λαός [ίλς] οκνία κα κνκή λκή [υόλς]σά άθων υ ε Βάγκα [E Varga]raquo Ριζοσπάστης 26071936 228071936 2 31071936 2 02081936 2 04081936 2

laquoτ ακό αξκόηα η Βακλώνη [ίλς] (τυ έκακυ ανα-κή υ αχίυ ldquoρύναrdquo Γωγκ σόα [Jorg Soria])raquo Ριζοσπάστης

26071936 5 [ο Ριζοσπάστης ληί ό αέλ ν υνάκη ης ηίδας Κτήν (= Κώα Βδάλη) η Βακλώνη ως ανακή γα ν ανκόύλ όλ Ριζοσπάστης 31071936 1]

laquoΑό ην ηωκή ία υ λαύ ης ιανίας [ίλς] τ ldquoΧά πέ-rdquo ένα δύ ldquoπέκνrdquo [ώς ίλς] Ηωκές άχς α βυνά ηςΓκυαναάα [δύς ίλς] ο βαβαόης ων Λγωνάων καμακνών η σβίλλη [υόλς]raquo Ριζοσπάστης 02081936 3

laquoΒΑρΚεΛΩΝΑ 27 υ ιύλη (τυ δκύ ααλένυ υ ldquoρζάηrdquoην ιανία Κ τήνυ [ψυδώνυ υ Κώα Βδάλη])raquo

laquoΑναόκη υ αχυνάχη ης ldquoουανέrdquo [ LrsquoHumaniteacute ] Βαγάν Κυ-υέ [Valliant Couturier] αrsquo ν Άγ σβαανόraquo Ριζοσπάστης 02081936 3

laquoΗ Γκυαναάα βυνό υ θανάυ [ίλς] (Αναόκη υ δαίυααλένυ υ παχίυ ldquoρύναrdquo Γωγκ σόα [Jorg Soria])raquo Ρι-

ζοσπάστης 02081936 3[Αναδηίυη αθγαίας ης Πράγκερ Πρέσσε ( Prager Presse) γα ν

ανκό ύλ όλ] Ριζοσπάστης 02081936 3[Έκκληη υ σαλκύ Κόας ς ν λληνκό λαό υέ laquoων λαϊ-




κών ηώων ης ιανίαςraquo Υγά η εκλκή εή σ σω-ίης ι πααλίδης μ Κής Ν Γαννός Α Αηακόυλς Λ Κα-

λγής] Ριζοσπάστης 02081936 3laquoπς η σααγόα [ίλς] Αναόκη υ γνωύ υς αναγνώςυ ldquoρζάηrdquo αό ηγύνς ανακίς αό ην ιανία Γάλ-λυ υγγαέα πωλ Νζάν [Paul Nizan] ανακή ης ldquoρύναrdquoraquo Ριζο-

σπάστης 04081936 3laquoσ έω υ Αγίυ σβαανύ [ίλς] Αναόκη υ αχυνάχη

ης ldquoουανέrdquo [ LrsquoHumaniteacute ] Βαγάν Κυυέ [Valliant Couturier] αrsquoν Άγ σβαανόraquo Ριζοσπάστης 04081936 3

τήνς [Κώας Βδάλης] 1936Κ τήνς laquoτ ldquoΧά πέrdquo ένα δύ ldquoπέκνrdquoraquo Ριζοσπάστης 0208

1936 3laquoΒΑρΚεΛΩΝΑ 27 υ ιύλη (τυ δκύ ααλένυ υ ldquoρζά-

ηrdquo ην ιανία Κ τήνυ) ndash Έχυν ά δέκα λόκλης ές αrsquoην ώη κδήλωη υ ακύ κνήας κα νθυαός υλαάυ όχ νάχα δν έχ καθόλυ λγέψ α ανίθα αυξά-ν κάθ έα κα ό Βλέ υς αγώνς υ να θαβύυν καααλώνα η ίη υ υς δηγύς υ Κυνκό κόαυ αό καό δύ γα ν κίνδυν ζηύ η δηκακ-ίηη υ αύ κα ην αάκυνη ων γαλαζαίαων αξωα-

κών γυων κήων κα λκάδων μα η κυβένηη ην ία δν υ-ίχαν αά α κακά κόαα ης Δηκακής Ένωης ηςΔηκακής αάς κλ ( Κυνκό σαλκό κόακα αναχυνδκαλές[] αν κα ανήκυν Λαϊκό μέω δν υ-έχυν ην κυβένηη)[] δν άκυ ς υδίξς αυές Κrsquo έ αξωακί υνγαία όλα α χία ης ανίδαης ξαόλυ-αν νάνα λαό ης ιανίας ν ύλ όλ μα κα άλ Κ-υνκό κόα έω η Δηκαία Έγκαα ανλήθηκ ν κίνδυ-ν κα αζί υς αλές κα υς αναχυνδκαλές ξήκωανην γαά υ όωνα άαξ α όλα κα όδ η αύη ανίδα-

η να καήΗ κυβένηη ίχ ύνη ωένυς αηγύς υ υς νό-

ζ δηκάς κα υς ίχ θή α ίκαα κένα ο α-χηγός ων αωκών δυνάων ης σααγώας αυός υ ανά- ήα ην λυα[]ένη ανίαη θωύναν δηκακός οαηγός όως ξέαα υ κνήας άχθηκ ές ωναών σήα αυός δαάζ κα κώνυν υς γάς

Ένα άλλ αάδγα χυηό ακόα δίχν ην γκληακήαδαία ης κυβένηης τ λκό ναυκό θωύναν δηκακό




Η κυβένηη ίχ ύνη υς αξωακύς Όως όαν ήθ η ί-δηη ης άης αξωακί κα κυβνήης υ ldquoΧά πέrdquo

υ ίν καλύ λκό λί ης ιανίας ανήθηκαν να υακύ-υν ς δααγές ης κυβένηης μα λκό αυό ndashένα δύldquoπέκνrdquondash βίκα ήα α χέα ης κυβένηης κα λά κα-ά ων αών πώς έγν αυό

τ ωί ης Κυακής 18 υ ιύλη λκό βίκναν α νάυ Γβαλά Η κυβένηη ν αύα ζήη να θί κάςς δααγές ης ο κυβνήης κα αξωακί ανήθηκαν να υακύ-υν ο ναύς υ ίν κληωί γάς θάλαας αξκή γακήυνίδηη[] κα κί δηκακί αξωακί δαδήλωαν ην ίηυς η Δηκαία ο βαλκί αξωακί υβόληαν Αλλά η αά-

νηη ήαν καυνβόλα ο λίαχς υλίαχς κrsquo ένας ακόα αξω-ακός κώθηκαν Ό δν δήλωαν υαγή υλακίηκαν τη δί-κηη ανέλαβ ένας υαξωακός υ αέως ανά

ldquoτ λήωα υ κααδκύ lsquoΧά πέrsquo ίν άνα δηκα-κό ο λίαχς υλίαχς κα ένας αξωακός κώθηκαν γαίδν υάκυαν ς δααγές ης δηκακής κυβένηης πένυδααγέςrdquo

σ λίγ λκό ββάδζ η Θέυα μαόκ υ ήαν κέ-ν ων ααών τ κααδκό λί αδάκα η μόγ

γα να η άυν δυνάς αrsquo μαόκ ην ιανία κα νχύυνυς ααές ης σβίλλης κα ης σααγώας Η αακή αυ-ή άη υ ληώας ίχ ανίκυ άνω rsquo όλ λκό ναυ-κό Έ όλς άχηκ αακά υέ ης κυβένηης Αν ναύ-ς υ ldquoΧά πέrdquo δν ακλυθύαν αάδγα ων ναυών υldquoπέκνrdquo λόκλη λκό ναυκό θα βίκναν α χέα ωνααών κα η καάαη ην ιανία θα rsquoαν ήα λύ δα-κή Η Βακλώνα θα αλύναν κάθ έα αrsquo α υβόλα ων λ-κών κα δν θα ύ να ίλ υς γάς έω ης σα-αγώας γα να λήυν καά ων αών κα μακνί κα όλα

α ήαα ης Λγώνας ων Ξένων θα ύαν να αββαύν ςανκές ακές

Αν η κυβένηη Κόγα ίχ ά έγκαα α έα ης ήα η ια-νία δν θα κυλύναν αία ο αχηγός υ κόας ης ldquoΑκθόν π-υλάrdquo (αλκχανκύ)[] ένα αrsquo α δξά κόαα -ανάγγλ καηγηακά κίνηα υ αζόαν αrsquo ην ηέαακόα ων κλγών υ φλβάη Όως η κυβένηη Κόγα αδανύ τΚυνκό κόα ης ιανίας κα Κυνκό κόα ης Κα-αλωνίας (κα δω α ίδα ανακή έα άθηκαν) βλένας ν ά




κίνδυν έξαν ύνθηα υ ξλύ ων γαών υ δν αγα-ήθηκ τα γγνόα έδωκαν α άη ββαίωη κα καόη-

α rsquo αυό ύνθηα αλλά κα έδας ίχ ύγχνα αίΚα ξλός ων γαών έω κα αγά αγαήθηκ Χάηrsquo αυόν ακύηκ αός ην Κααλωνία κα η μαδίη Αν ξλός ων γαών γίνναν νωία η ανίδαη δν θα αλ-ύ κίνηα τ ύνθηα αυό κα α άλλα ωά υνθήαα υ κό-ας ίν κίνα υ έχυν δυναώ κα λένα δυναώνυν λύ ςδυνάς κα ην ή υ έα λαόraquo

Χυύζς 1937laquoldquoιανίαrdquo υ κ Νίκυ Καζανζάκηraquo Κκαί ηώς υ κ Α Χ [=

Αίλυ Χυύζυ] Η Καθημερινή ύλλ ης 19041937 3




εισαγωγη Roderick Beaton laquoNikos Kazantzakis creator of Zorba and The LastTemptation of Christ fty years onraquo Times Literary Supplement no 5438 (22

June 2007) 11-13

1 Αγγέλα Κανάκη laquoο Νίκς Καζανζάκης κα Αθηός έλξη καάωηraquo ν ό Νίκος Καζαντζάκης Σαράντα χρόνια από το θάνατό του Πε-πραγμένα Επιστημονικού Διημέρου Χανιά 1-2 Νοεμβρίου 1997 Χανά Δηκήπλκή εχίηη Χανίων 1998 127-153 Αναδηύα ηνάδα ης Δηκής πλκής εχίηης Χανίων κα ης υγγαέως

2 Βάλ πύχν laquoτ ώ θακό έγ υ Ν Καζανζάκηraquo [αόα-α] Παρουσία 9 (1993) 69-98 [ανέκδ ν ό υ ίδυ Ανιχνεύονταςτη θεατρική παράδοση Δέκα μελετήματα Αθήνα οδυέας 1995 325-362]Αναδηύα ην άδα υ δκύ Παρουσία κα υ υγγαέα

3 Άλκης Θύλς laquoο Πρωτομάστοραςraquo Ο Νουμάς 14 (30 ιαν-12 μα 1916) 16-17

4 Timothy W Taylor laquoKazantzakis and the Cinemaraquo Byzantine and Modern Greek

Studies 6 (1980) 157-168 Αναδηύα ην άδα υ δκύ Byzantine and Modern Greek Studies κα υ υγγαέα

5 Νάς Βαγνάς laquoπζγάς ή ηήςraquo η Το Βήμα της Κυριακής ΝέεςΕποχές Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957) 50 χρόνια από τον θάνατό του 11 Ν-βίυ 2007 Β63 1 [ανέκδ ν ό υ ίδυ Κινούμενος στόχος κριτικά

κείμενα Αθήνα πόλς 2011 107-113] Αναδηύα ην άδα υυγγαέα

6 Έλλη Λαίδη laquoΗ ldquoοδύαrdquo υ Ν Καζανζάκη ι Η αυκή ηςraquo[αόαα] Νεοελληνικά Γράμματα 119 (11 μα 1939) 11

7 Βαίλς Λαύδας laquoΗ ldquoοδύαrdquo υ Καζανζάκη (Κκό δκί)raquo[αόαα] [α΄ δη 1943] ν ό υ ίδυ Φιλολογικά δοκίμια - Νίνς Χανόυλς Θαλνίκη Δαγώνς 1977 1-22

ο αίκς δηλών ην ηγή ης αύας αναδηίυης

πώς δηύς



8 πανλής πβλάκης laquoτ ίηαraquo [αόαα] ν ό υ ίδυ Οποιητής και το ποίημα της Οδύσσειας Αθήνα εία 1958 126-182 307-313

Αναδηύα ην άδα ων κδόων υ Ββλωλίυ ης είας 9 Γάννης μός laquoΗ Οδύσσεια υ Νίκυ Καζανζάκηraquo Ελί-τροχος 15 (1998) 47-61 Αναδηύα ην άδα υ υγγαέα

10 Κώας Γωγυόυλς laquoπς βάα ς λέξςraquo η Τα Νέα Βιβλιο-δρόμιοΙδέες 23-24 σβίυ 2006 16 Αναδηύα ην άδαυ υγγαέα

11 Κωής παλαάς laquoτ λυαί γα ν οδυέαraquo [ββλκία γα ν Οδυσ-

σέα α΄ δη η Ελεύθερος Λόγος 23 φβυαίυ 1925] ν ό Κωήπαλαά Άπαντα ό 12 β΄ έκδ Αθήνα Ίδυα Κ παλαά-εκδός Γκβό-η χχ 352-356 Αναδηύα ην άδα ων κδόων Γκβόη

12 Κώας Βάναλης laquoΝίκυ Καζανζάκη Χριστόςraquo Αναγέννηση 2 (ιύλ-Αύγ1928) 494-499

13 C-D Gounelas laquoThe Concept of Resemblance in Kazantzakisrsquos Tragedies Christand Buddharaquo Journal of Modern Greek Studies 162 (1998) 313-330 copy The Johns Hopkins University Press Αναδηύα ην άδα υ The JohnsHopkins University Press κα υ υγγαέα

14 Thodoros Grammatas laquoKazantzakisrsquos Metatheatrical Othello Returnsraquo Journal of Modern Greek Studies 141 (1996) 67-73 copy The Johns Hopkins UniversityPress Αναδηύα ην άδα υ The Johns Hopkins University Pressκα υ υγγαέα

15 Panagiotis Roilos laquoByzantium and Heroic Pessimism in Nikos Kazantzakisraquo Jour-

nal of the Hellenic Diaspora 271-2 (2001) 227-241 Αναδηύα ηνάδα υ υγγαέα

16 Αίλς Χυύζς laquoμα αγωδία υψηλύ ήθυς Κωνσταντίνος ο Παλαιο-λόγοςraquo ν ό υ ίδυ Νίκος Καζαντζάκης κριτικά κείμενα Αθήνα ο εκ-δός ων φίλων 1977 198-208 [α΄ δη 1953] Αναδηύα ηνάδα υ ιδύας Αίλυ Χυύζυ-μαίκας πααϊωάννυ

17 Olga Omatos laquoCristoacutebal Coloacuten un heacuteroe traacutegicoraquo ν ό Tras las huellas de

Kazantzakis Olga Omatos Granada Athos-Peacutergamos 1999 169-177

Αναδηύα ην άδα ης υγγαέως18 Κυακή πάκυ laquoπανακή θέαη νός λκύ θάυraquo [αόα-

α] ν ό ης ίδας Ο Καζαντζάκης και το θέατρο Αθήνα μίλης 2005 576-581 629-633 Αναδηύα ην άδα ων κδόων μίλης καης υγγαέως

19 Βαίδας Κααλής laquoτ αξίδ ν μά κα ην ία υ ίυraquo νό υ ίδυ Ο Νίκος Καζαντζάκης και το παλίμψηστο της ιστορίας δοκίμιοεπί της οντοποιίας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας Αθήνα εκδός Κανάκη1994 109-119 Αναδηύα ην άδα ων κδόων Κανάκη κα υυγγαέα

702 πρΩτεσ ΔΗμοσιεΥσεισ



20 Konstantinos A Dimadis laquoKunst und Macht Bemerkungen zu drei Reisebuumlchernvon Nikos Kazantzakisraquo ν ό Annaumlherung an Griechenland Festschrift fuumlr

Anastasios Katsanakis zum 65 Geburtstag H-D Blume ndash C Lienau Chore- gia Muumlnstersche Griechenland-Studien 1 (2002) 28-42 (τ κίν υ ανα-δηύα ν αόνα ό αλί ξγαένη ή ης ώηςδηίυης) Αναδηύα ην άδα υ υγγαέα

21 Δηήης ραυόυλς laquoτα όωα ης Ασκητικής (ιδλγκές ίζς υκαζανζακκύ υθήας)raquo ν ό υ ίδυ Οι ιδέες και τα έργαΑθήνα Δίς 1965 13-38 [α΄ δη 1958 Καινούρια Εποχή] Αναδη-ύα ην άδα ων κδόων Δίς κα υ υγγαέα

22 Αόλς σαχίνης laquoΝίκς Καζανζάκης Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo[αόαα] ν ό υ ίδυ Πεζογράφοι του καιρού μας γ΄ έκδ [α΄ έκδ

εία 1967] Αθήνα εκδός Καδαία 1989 36-43 Αναδηύα ην άδα ων κδόων Καδαία

23 σ Ν φλίδης laquoο λόγς υ παός κα λόγς υ Υύ αυθνκή ζωή κααυθνκός λόγς υθόηα Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά υ ΝίκυΚαζανζάκηraquo κ 6 ν ό υ ίδυ Αμφισημίες Μελετήματα για τον αφη-γηματικό λόγο έξι Νεοελλήνων συγγραφέων Αθήνα Ίνδκς 2005 153-183Αναδηύα ην άδα ων κδόων Ίνδκς κα υ υγγαέα

24 Theodore Ziolkowski laquoThe Christomaniacsraquo [αόαα] κ 4 ν όυ ίδυ Fictional Transgurations of Jesus Princeton NJ Princeton UniversityPress 1972 98-139 Αναδηύα ην άδα υ υγγαέα

25 εαθένης Γ Καψωένς laquoΑηγηακές κα δλγκές δές υ-θόηα υ Καζανζάκη Ο Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo ν ό υ ίδυΚώδικες και σημασίες λογοτεχνία γλώσσα δραματουργία κινηματογράφος Αθή-να εκδός Ανίδης 1990 62-88 Αναδηύα ην άδα υυγγαέα

26 Elizabeth Constantinides laquoKazantzakis and the Cretan Heroraquo Journal of Modern

Hellenism 1 (1984) 31-4127 Δηήης τζόβας laquoΗ ηκή ης αντριγιάς Λγχνκό ίδς κα ακή

αυόηα ν Καπετάν Μιχάληraquo ν ό υ ίδυ Ο άλλος εαυτός ταυτό-

τητα και κοινωνία στη νεοελληνική πεζογραφία Άννα ρόζνγκ θώη-η - ουανία ιδανίδυ Αθήνα πόλς 2007 319-361 [α΄ έκδDimitris Tziovas The Other Self Selfhood and Society in Modern Greek FictionLanham Maryland Lexington Books 2003 153-174] Αναδηύα ην άδα ων κδόων πόλς κα υ υγγαέα

28 W Barnes Tatum laquoThe Novel the Four Gospels and the Continuing Histori-cal Questraquo ν ό Scandalizing Jesus Kazantzakisrsquos The Last Temptationof Christ Fifty Years On Darren J N Middleton New York Continuum2005 19-33 Αναδηύα ην άδα ων κδόων Continuum καυ υγγαέα

πρΩτεσ ΔΗμοσιεΥσεισ 703



29 Αγνή Γ παακώα laquoτ ψυχαναλυκό χόν υ Τελευταίου πει-

ρασμούraquo [αόαα] ν ό ης ίδας Η γυναίκα ως laquoάλλοςraquo και η ιδα-

νική γυναίκα στον τλυαί αό (Ένας ιδιότυπος διάλογος του Ν Καζαν-τζάκη με τον Freud και το κίνημα του φεμινισμού) Κζάνη παέβαη 2002 74-81 Αναδηύα ην άδα ων κδόων παέβαη κα ηςυγγαέως

30 τζαν Χά laquoτ καλό κα κακό Φτωχούλη του Θεούraquo ν ό υίδυ Νίκος Καζαντζάκης Μάσκα και χάος [Jad Hatem Sur Kazantzaki Masque et

chaos Beyruth 1983 Ανέκδη γαία] Αλέξης Γ Δήυ μλά-δης Κηκός [θώηη άαης γα ην αύα έκδη Δηήης Κό-κης] Αθήνα Κέδς 1983 83-118 Αναδηύα ην άδα ων κ-δόων Κέδς

31 Edmund Keeley laquoThe last crack of the whipraquo [ββλκία υ N KazantzakisThe Fratricides trans Athena Gianakas Dallas New York Simon and Schuster1964] New York Herald Tribune Book Week (3 Jan 1965) 5 13 Αναδη-ύα ην άδα υ υγγαέα

32 Dimitris Tziovas laquoTranscending politics Symbolism allegory and censorshipin Greek ctionraquo [αόαα] Kampos Cambridge Papers in Modern Greek 14(2006) 70-78 Αναδηύα ην άδα υ δκύ Kampos κα υυγγαέα

33 Γωγία φαίνυ-μαλααάη laquoο Καζανζάκης κα η βγαίαraquo ν ό- Νίκος Καζαντζάκης Σαράντα χρόνια από το θάνατό του Πεπραγμένα Επιστημο-

νικού Διημέρου Χανιά 1-2 Νοεμβρίου 1997 Χανά Δηκή πλκή ε-χίηη Χανίων 1998 163-178 [α΄ έκδ G Farinou-Malamatari laquoKazantzakisand biographyraquo Kampos Cambridge Papers in Modern Greek 6 (1998) 19-34]Αναδηύα ην άδα ης Δηκής πλκής εχίηης Χα-νίων κα ης υγγαέως

34 Χίνα Νυνά laquoldquoμ αλήθα κα αναίαrdquo Καζανζάκης αυβγα-ύνςraquo ν ό Νίκος Καζαντζάκης Το έργο και η πρόσληψή του Πεπραγ-

μένα Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου (Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου Γάλλος23-25 Απριλίου 2004) Ηάκλ Κήης Κέν Κηκής Λγχνίας 2006

255-270 Αναδηύα ην άδα υ Κένυ Κηκής Λγχνίαςκα ης υγγαέως

35 μχαήλ παχάλης laquoο πβλάκης κα ldquoδχαόςrdquo υ Καζανζάκη κ-κή κα υθλαίαraquo Θέματα Λογοτεχνίας 33 (σ-Δκ 2006) 152-173Αναδηύα ην άδα ων κδόων Γκβόη κα υ υγγαέα

36 Χίς Αλξίυ laquoιδλγία κα αγακόηα ν Καζανζάκηraquo ΘέματαΛογοτεχνίας 4 (Νέ 1996-φβ 1997) 122-149 Αναδηύα ηνάδα ων κδόων Γκβόη κα υ υγγαέα

37 Darren J N Middleton laquoNikos Kazantzakis and Process Theology Thinkin gTheologically in a Relational Worldraquo Journal of Modern Greek Studies 121





(1994) 57-74 copy The Johns Hopkins University Press Αναδηύα ην άδα υ The Johns Hopkins University Press κα υ υγγαέα

38 Daniel A Dombrowski laquoTransubstantiationraquo ν ό υ ίδυ Kazantzakisand God Albany State University of New York Press 1997 27-40 157-162Αναδηύα ην άδα ων κδόων υ State University of New YorkPress κα υ υγγαέα

39 ρόνκ μήν laquoΆγγλς ή δαίνας υγγαέας έα κίν (Ανα-φορά στον Γκρέκο ή αλγός νός καλααά)raquo κ 7 ν ό υ ίδυ Ο Καζαντζάκης μοντερνιστής και μεταμοντέρνος σ Ν φλίδης σάμλές γα ν Καζανζάκη α 2 Αθήνα πανή Κήης-εκδόςΚαανώη 2009 175-198 Αναδηύα ην άδα ων κδόωνΚαανώη

40 Peter Bien laquoΓαί να δαβάζυ Καζανζάκη ν 21 αώναraquo μανώληςΑυλάκης Θέματα Λογοτεχνίας 35 (2007) 188-192 Αναδηύα ην άδα ων κδόων Γκβόη κα υ υγγαέα



Εισαγωγh στο Εργο

του ΚαζαντζαΚη

Επιλογή κριτικών κειμένων

Επιμέλεια

Rodrick Bton


Iδκή δεά Πκκής eώες aμεκής

hραΚλΕιο 2011















ISBN 978-960-524-333-3




R odERIck BEaTon















Πεεχόμε













17 olga omaTos

























































20





































κη Γά































































































































































Καζανζάκη






































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς











































































ISBN 978-960-524-333-3




R odERIck BEaTon















Πεεχόμε













17 olga omaTos

























































20





































κη Γά































































































































































Καζανζάκη






































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς
































































R odERIck BEaTon















Πεεχόμε













17 olga omaTos

























































20





































κη Γά































































































































































Καζανζάκη






































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς









































































17 olga omaTos

























































20





































κη Γά































































































































































Καζανζάκη






































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς












































































































20





































κη Γά































































































































































Καζανζάκη






































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς





























































































κη Γά































































































































































Καζανζάκη






































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς






















































































































































































































Καζανζάκη






































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς
































































































































20022007






































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς

































































































(15071963) 906-907Καβύνης 1936



































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς





























































































































































29071936 3παάχς 1939α










παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς




































































παάχς 1939β




























































June 2007) 11-13











πώς δηύς



















































































































June 2007) 11-13











πώς δηύς





























































Εισαγωγή στο έργο του Καζαντζάκη-Roderick Beaton

Documents

Transcript of Εισαγωγή στο έργο του Καζαντζάκη-Roderick Beaton