Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα...

26
Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO Ζάππειο Μέγαρο 24 Ιανουαρίου 2009 Πέννυ Δαγρέ: Καλησπέρα και καλώς ήρθατε στην ανακοίνωση της προμελέτης του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Είναι μεγάλη χαρά μας να σας έχουμε σήμερα εδώ κοντά μας και ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την συνδρομή και την συμβολή σας στο έργο μας. Να σας πω ότι τον συντονισμό των ερωτήσεων θα κάνει ο κ. Κώστας Ιορδανίδης. Θα παρακαλούσαμε, για διευκόλυνση και του αρχιτέκτονά μας, του κ. Renzo Piano, κάθε ένας που να σηκώνει το χέρι του να λέει και το όνομά του και το μέσον από το οποίο προέρχεται, δηλαδή να διευκολύνουμε λίγο τη ροή, και κοντά μας, εκτός φυσικά από τον αρχιτέκτονά μας τον κ. Renzo Piano, είναι και η landscape artist του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η κα Deborah Nevins. Ευχαριστώ πάρα πολύ. **** κ. Κώστας Ιορδανίδης: Παρακαλώ. Σας παρακαλώ να λέτε το όνομά σας και το μέσο, εντάξει; Ευχαριστώ πάρα πολύ.

Transcript of Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα...

Page 1: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO

Ζάππειο Μέγαρο

24 Ιανουαρίου 2009

Πέννυ Δαγρέ: Καλησπέρα και καλώς ήρθατε στην ανακοίνωση

της προμελέτης του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος

Νιάρχος. Είναι μεγάλη χαρά μας να σας έχουμε σήμερα εδώ

κοντά μας και ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την

συνδρομή και την συμβολή σας στο έργο μας.

Να σας πω ότι τον συντονισμό των ερωτήσεων θα κάνει ο κ.

Κώστας Ιορδανίδης. Θα παρακαλούσαμε, για διευκόλυνση

και του αρχιτέκτονά μας, του κ. Renzo Piano, κάθε ένας

που να σηκώνει το χέρι του να λέει και το όνομά του και

το μέσον από το οποίο προέρχεται, δηλαδή να

διευκολύνουμε λίγο τη ροή, και κοντά μας, εκτός φυσικά

από τον αρχιτέκτονά μας τον κ. Renzo Piano, είναι και η

landscape artist του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος

Νιάρχος, η κα Deborah Nevins.

Ευχαριστώ πάρα πολύ.

****

κ. Κώστας Ιορδανίδης: Παρακαλώ. Σας παρακαλώ να λέτε

το όνομά σας και το μέσο, εντάξει; Ευχαριστώ πάρα πολύ.

Page 2: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Ονομάζομαι Φωτεινή Μπάρκα, και εργάζομαι στην

Ελευθεροτυπία, την εφημερίδα. Θα ήθελα να

ρωτήσω…Βλέπουμε ότι υπάρχει κάτι σαν κατάρτι μπροστά,

δηλαδή ορίζει αυτή η αντένα αυτό το κτίριο. Παραπέμπει

λίγο σε καράβι; Έτσι, θα θέλαμε να μας πληροφορήσετε

λίγο γι’αυτό.

Renzo Piano: …α! Αυτό το κατάρτι. Δεν φαίνεται σε όλες

τις….ναι, γιατί όχι. Επίσης, μου αρέσει η ιδέα, στα

παλιά κτίρια έδειχναν συνήθως από πού ερχόταν ο άνεμος

και που πήγαινε με δημιουργία μιας κάμψης. Και μου

αρέσει η ιδέα να φτιάξω ένα κατάρτι που να είναι αρκετά

εύκαμπτο και για τον λόγο αυτό θα χρησιμοποιήσω ίνες

άνθρακα. Είμαι και ιστιοπλόος, μου αρέσει πολύ η

ιστιοπλοΐα και αγαπώ την κίνηση. Μου αρέσει η ιδέα ενός

τέτοιου καταρτιού που δείχνει από πού έρχεται ο φρέσκος

αέρας. Αυτό που λέω είναι και μεταφορικό αλλά και

πραγματικό. Μου αρέσει η ιδέα γιατί είναι εύκαμπτο και

το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα

δείχνει από πού έρχεται ο άνεμος. Αυτό συνήθως

συμβαίνει ή συνέβαινε σε κτίρια αν βάλεις σημαίες στην

κορυφή τους, οπότε είναι μεταφορικό, ωστόσο, δείχνει

και τον φρέσκο αέρα. Επίσης μας υπενθυμίζει ότι ένα

τέτοιο κτίριο θα αναπνέει με το αεράκι, θα αναπνέει με

το περιβάλλον. Όπως είπα και πριν, στην παρουσίασή μου,

τα κτίρια σήμερα πρέπει να είναι πιο φιλικά με τη φύση

και πρέπει να παίζουν με αυτήν. Συνεπώς, με κάποιο

τρόπο, αυτό το μικρό κατάρτι είναι στην πραγματικότητα

ένα σύμβολο της ευαισθησίας του κτιρίου, το κτίριο δεν

Page 3: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

είναι αδιάφορο, δεν είναι επιθετικό, αλλά, παίζει με το

περιβάλλον. Άρα, υπάρχει μια απλή, ταπεινή ομορφιά σε

αυτό το κατάρτι που πιστεύω ότι είναι σημαντική. Το να

ξέρεις από που έρχεται ο φρέσκος αέρας είναι καλό

πράγμα.

Υβέτ Βαρβαρέσου …Athens Plus, εφημερίδα: θα ήθελα να

ρωτήσω ποιο είναι το όραμα για την πρόσβαση των πεζών

από την άλλη πλευρά…

Renzo Piano: συγνώμη, συγνώμη…

Υβέτ Βαρβαρέσου: … θα ήθελα να ρωτήσω ποιο είναι το

όραμα για την πρόσβαση των πεζών από την άλλη πλευρά

της Συγγρού, για τον κόσμο που μένει στο Παλαιό Φάληρο

και τη Νέα Σμύρνη, διότι η απόσταση είναι μικρή και

περπατιέται, αλλά πρέπει να διασχίσει λεωφόρους.

Renzo Piano: όπως γνωρίζετε, ο κόσμος διασχίζει τη

Συγγρού σχετικά δύσκολα διότι πρέπει να περάσει από

υπόγειες διαβάσεις και εμένα ποτέ δε μου άρεσαν οι

υπόγειες διαβάσεις. Είναι τρομαχτικές, μυρίζουν, δεν

είναι καλή εμπειρία ιδιαίτερα σε μια πόλη σαν την Αθήνα,

είναι ενάντια στη φύση. Πηγαίνεις κάτω, στο βασίλειο

του σκότους και αναδύεσαι ξανά.

Καταλαβαίνω ότι δεν υπάρχει κάτι κακό σε αυτό διότι

πρέπει να γίνει έτσι, ωστόσο, γνωρίζετε ότι το πρόβλημα

όταν κανείς διασχίζει έναν μεγάλο δρόμο σαν τη Συγγρού

Page 4: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

δεν είναι μικρό διότι οι υπόγειες διαβάσεις δεν

λειτουργούν. Οι διαβάσεις δεν είναι εύκολες διότι

πρέπει να πας πάνω κάτω, πρέπει να πας 4,50m, 5m πάνω

και μετά πρέπει να κατέβεις. Είναι πάντα δύσκολο αυτό.

Άρα είναι πάντα πρόβλημα. Πιθανώς, ο πιο εύκολος τρόπος,

όχι ακριβώς πιο εύκολος, είναι να γίνουν υπέργειες

γέφυρες. Αλλά ούτε αυτές είναι πάντα εύκολες γιατί,

βέβαια, ενώ είσαι στο έδαφος, πρέπει να ανέβεις 6m και

μετά να τα κατέβεις.

Δουλεύουμε πάνω σε όλα αυτά, δηλαδή, δουλεύουμε πάνω

στην προσβασιμότητα. Βασικά, το 60, όχι το 55% του

κόσμου θα προσεγγίzει οδηγώντας από τα δυτικά. Το 30%

θα έρθει μέσω της Συγγρού, προς τα κάτω, και γι’ αυτό

μιλάμε για προσβασιμότητα οχημάτων. Και ίσως 20% να

έρθει από τα ανατολικά. Φυσικά, όλος αυτός ο κόσμος θα

βρει έναν τρόπο, όχι έναν εύκολο τρόπο, αλλά εμείς θα

βρούμε τρόπο. Τα πράγματα είναι πιο δύσκολα όταν

μιλάμε για πεζούς. Όλη αυτή η περιοχή είναι κυκλοφορίας

με υψηλές ταχύτητες και αυτό δεν μας διευκολύνει.

Ευτυχώς, βέβαια, έχουμε αυτό που ονομάζουμε “εσπλανάδα”.

Δεν είναι κάτι ιδιαίτερο σήμερα, δηλαδή, ξέρετε πολύ

καλά, πάει από το πουθενά στο πουθενά, αυτή τη στιγμή.

Παρόλα αυτά βρίσκεις κόσμο που περπατάει εκεί. Εδώ,

έχουμε το κέντρο μας από τη μία πλευρά και νερό από την

άλλη πλευρά και θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε αυτό το

κανάλι. Νομίζω, αυτό θα δουλέψει καλά. Θα δώσει λύση

Page 5: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

στο πρόβλημα του να διασχίσει κανείς τον

αυτοκινητόδρομο.

Το να διασχίσει κανείς τη Συγγρού είναι πιο δύσκολο,

πιο περίπλοκο και δεν είναι εύκολο να βρει το σημείο.

Το επεξεργάζομαι ακόμα αυτό. Δεν θα λύσουμε το πρόβλημα

της Αθήνας, βέβαια, δυστυχώς, αλλά αυτό είναι ένα καλό

σημείο να ξεκινήσουμε, ένα από τα πιο λεπτοφυή που

πρέπει να δουλέψουμε.

Μαρία Θερμού από την εφημερίδα το ΒΗΜΑ. Ήθελα να ρωτήσω

το εξής: Βλέπουμε, μας παρουσιάσατε σήμερα στα σχέδια

κατόψεις και τομές

κ. Κώστας Ιορδανίδης: Μπορείτε να επαναλάβετε λίγο;

Μαρία Θερμού από την εφημερίδα το ΒΗΜΑ. Ήθελα να ρωτήσω

το εξής: Μας παρουσιάσατε σήμερα στα σχέδια κατόψεις

και τομές των κτιρίων της Βιβλιοθήκης και της Λυρικής

Σκηνής και θα ήθελα να ρωτήσω, ξεκινήσατε από το

εσωτερικό για να καταλήξετε στο κέλυφος και αυτό

υπαγορεύτηκε από τις συγκεκριμένες απαιτήσεις των δύο

χώρων ή είναι γενικότερη φιλοσοφία σας αυτή;

Renzo Piano: Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Ξέρετε…

ποτέ δεν ξέρεις αν θα ξεκινήσεις από το εσωτερικό ή από

το εξωτερικό. Το καλύτερο είναι να αρχίζεις και από το

εσωτερικό και από το εξωτερικό. Λοιπόν, υπάρχει ένα

Page 6: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

εξαιρετικό παράδειγμα, το Μέγαρο μουσικής του Βερολίνου

που έφτιαξε ο Scharoun. Πρόκειται για τη διάσημη

φιλαρμονική. Το κτίριο της φιλαρμονικής του Scharoun

είναι ένα περίφημο παράδειγμα όπου ο αρχιτέκτονας

ξεκίνησε από το εσωτερικό. Ουσιαστικά, ξεκίνησε με το

σχήμα του κτιρίου με τον Piniard και μετά βγήκε προς τα

έξω, προς τον ήλιο. Και αυτός είναι ένας καλός τρόπος

να κάνει κανείς τα πράγματα. Και κατά κάποιο τρόπο, ναι,

υπό αυτήν την έννοια, ξεκινήσαμε από το εσωτερικό.

Η Λυρική Σκηνή είναι δεδομένη, είναι δύσκολο να

διαφοροποιηθεί από τα συνήθη. Άρα, πρέπει να κανείς να

δουλέψει από το εσωτερικό. Ακόμα και για την Βιβλιοθήκη

πρέπει να εργαστεί κανείς από το εσωτερικό, ιδιαίτερα

αν θέλει να είναι στην κορυφή του λόφου, περίπου στα

30m, και το γνωρίζαμε αυτό. Την πρώτη φορά που κλήθηκα

γι’ αυτήν την δουλειά, πήγα ψηλά, στο νοσοκομείο όπου

έχει μια βεράντα 28m πάνω από το έδαφος. Πήγαμε εκεί

και είπαμε ότι πρέπει να είσαι σε αυτό το επίπεδο για

να βλέπεις τη θάλασσα. Συνεπώς, είπαμε ότι το

Αναγνωστήριο, ή το καθιστικό αν προτιμάτε, της

Βιβλιοθήκης, θα πρέπει να είναι εκεί. Αυτό σημαίνει για

μένα να ξεκινάμε από το εσωτερικό.

Για να είμαι ειλικρινής, αρχίζουμε επίσης από το

εξωτερικό. Πριν πας εκεί, καταλαβαίνεις την ποιότητα,

εννοώ την πανέμορφη θέα, και ψάχνεις για τη θέα και δεν

βρίσκεις την περίφημη αυτή θέα. Επίσης, εκεί βρισκόταν

το παλιό λιμάνι της Αθήνας, το Φάληρο, που έχει φύγει

Page 7: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

τώρα γιατί το λιμάνι έχει μεταφερθεί πιο έξω, και το

νερό δεν έρχεται πια στο σημείο που ήταν ο ιππόδρομος.

Συνεπώς, επίσης αρχίζει κανείς από το εξωτερικό, για να

πω κι ένα μυστικό, πρέπει να βρούμε ξανά αυτήν τη θέα

από το Πάρκο που δεν θα είναι επίπεδο, γιατί τότε, αν

είναι επίπεδο, θα φτάνει στο όριο του κιγκλιδώματος του

αυτοκινητόδρομου. Ίσως το Πάρκο να ανεβαίνει, να

ανεβαίνει γλυκά, πολύ γλυκά γιατί έτσι, περπατάς λίγο

ανηφορικά και ξαφνικά, όταν έχεις φτάσει πάνω, ξέρεις

ότι είσαι στο σωστό επίπεδο για να απολαύσεις. Έτσι,

κατά κάποιο τρόπο, αυτό το κομμάτι έχει αρχίσει από το

εξωτερικό. Και έρχεται κάποια στιγμή όπου ξεκινάς από

το εσωτερικό, όπου ξεκινάς από το εξωτερικό και μετά

αυτά τα δύο ενώνονται. Και έτσι πρέπει να πάμε.

Έχουμε ακόμα δρόμο, το δουλεύουμε, ωστόσο, δεν μπορώ να

πω ότι ξεκινήσαμε από εσωτερικό γιατί θα είναι σαν να

λέω ότι δεν μας ενδιαφέρει τι συμβαίνει στον εξωτερικό

χώρο. Στην προκειμένη περίπτωση, μας ενδιαφέρει, και

πολύ μάλιστα, διότι πρέπει να φτιάξουμε έναν εξαιρετικό

χώρο για το Πάρκο. Επίσης, υπάρχει και η «πλατεία» ή η

«αγορά». Αλλά και το νερό που έρχεται ξανά στο

εσωτερικό της Καλλιθέας. Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρόκειται

για έναν συνδυασμό και των δύο.

Θα μπορούσα να προσθέσω και μία ακόμα διάσταση που

είναι το πράσινο. Η φύση. Νομίζω πως από την αρχή μας

απασχόλησε αυτό το θέμα. Αρχίσαμε να κάνουμε σκέψεις

Page 8: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

για τα δέντρα, τι είδους… είναι αυτό που σας εξήγησα

νωρίτερα. Άρα, υπάρχουν, δυστυχώς, πολλά πράγματα που

πρέπει να συγκεραστούν, είναι περίπλοκο. Δεν είναι

αλήθεια ότι στην αρχιτεκτονική ξεκινάς από εδώ και

τελειώνεις εκεί. Αναμειγνύονται όλα μαζί.

Αυτός είναι ο λόγος που η αρχιτεκτονική είναι τόσο

περίπλοκη τέχνη, διότι έχει να κάνει με την κοινωνία,

την κοινότητα, την πολεοδόμηση. Επίσης έχει να κάνει,

κατά κάποιο τρόπο, με τον ανθρωπισμό. Είναι η τέχνη του

να δίνεις καταφύγιο στην κοινότητα. Κι αυτό έχει επίσης

να κάνει με την επιστήμη, δηλαδή, με την ενέργεια. Η

αρχιτεκτονική έχει επίσης να κάνει με την ποίηση, με

την ομορφιά. Άρα, είναι Τέχνη. Είναι πολύ περίπλοκο.

Δυστυχώς, αυτό που πρέπει να γίνει, είναι να

συγκεραστούν όλα αυτά. Και βέβαια, όλο αυτό είναι

επίπονο, χρειάζεται αγώνας αλλά στο τέλος κάπου βγάζει.

Συνεπώς, είναι πρακτικώς αδύνατον να πει κανείς από πού

ξεκίνησε. Ουσιαστικά, αρχίζουμε από παντού.

Δήμητρα Κουντή από το ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ. Δύο ερωτήσεις

θα ήθελα για να μην ξαναπαίρνω το μικρόφωνο και στερώ.

Η πρώτη είναι: θα παρακαλούσα στα 166.000 τμ που

καταλαμβάνει όλος ο χώρος να μας δώσετε το πόσο

καταλαμβάνουν τα κτίρια και αν κάποια από αυτά είναι

καλυμμένα από βλάστηση, γιατί κάπως φαίνεται ότι θα

εξαφανίζεται. Και το δεύτερο. Η Ελλάδα, όπως θα ξέρετε,

διαθέτει πολλά αρχαία, σε περίπτωση που βρεθούν αρχαία,

Page 9: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

αν είστε διατεθειμένος να δεχτείτε κάποιες

τροποποιήσεις στο όλο εγχείρημα, στο σχέδιο.

Renzo Piano: Αν βρούμε αρχαία, όλα καλά. Δεν είναι

κακό. Για παράδειγμα, πριν από δέκα χρόνια,

κατασκευάσαμε ένα auditorium, ένα auditorium μουσικής

στη Ρώμη και όταν ξεκίνησαν οι εκσκαφές, βρήκαμε μια

ρωμαϊκή βίλλα. Αυτό, ήταν και καλό και κακό νέο.

Ήταν κακό νέο γιατί έπρεπε να καθυστερήσουμε το έργο.

Αλλά το καλό νέο ήταν το έργο εμπλουτίστηκε και έγινε

πιο ενδιαφέρον. Το ευτύχημα είναι ότι σε αυτές τις

αρχαίες πόλεις, όπως είναι η Αθήνα, η Ρώμη, η

πολιτισμένη Ευρώπη μας, υπάρχει μια διαστρωμάτωση, οι

διάφορες εποχές είναι σε στρώματα και το να δουλεύεις

με αυτά τα στρώματα είναι πιο περίπλοκο μεν, είναι πιο

όμορφο δε, γιατί βρίσκεις τη σύνδεση με το παρελθόν,

άρα, όλα καλά.

Ωστόσο, ξέρετε, δεν πιστεύω ότι θα βρούμε εδώ αρχαία

για τον απλούστατο λόγο ότι αυτό το κομμάτι γης ήταν

θάλασσα πριν από πολλά χρόνια, ήταν το Φάληρο, ήταν το

λιμάνι, ήταν το πρώτο λιμάνι των Αθηνών πριν από τον

Πειραιά. Οπότε, εκεί ήταν νερό. Διαμορφώθηκε σε γη.

Έτσι λοιπόν δεν νομίζω ότι θα βρούμε αρχαία. Αλλά για

μένα, αυτό είναι πάντα ενδιαφέρον όταν εργάζομαι στην

Ευρώπη, στην γηραιά Ευρώπη.

Page 10: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Μιλώντας για την επιφάνεια, πιστεύω,… ας σας εξηγήσω το

πνεύμα του κήπου και πάλι. Αλλά αν με ρωτάτε ποια είναι

η αναλογία κάλυψης του δομημένου χώρου σε σχέση με το

πάρκο, όπως μπορείτε να δείτε σε αυτό το μοντέλο,

λοιπόν, το έδαφος που παίρνουμε από αυτά τα 166,000 m2

για δόμηση είναι πολύ λίγο και είναι η επιφάνεια που

βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα, αυτό που ονομάζουμε

ενεργειακή στέγη ή ενεργειακός «καναπές». Είναι μόνο

δέκα στρέμματα, 100 X 100. Οπότε, αυτό είναι το πάρκο

χωρίς γρασίδι.

Βεβαίως, σε μεγάλος μέρος του, πρέπει να δείτε το

σχέδιο εδώ, καταλαβαίνει κανείς ότι βόρεια και νότια

της στέγης είναι ένα τμήμα κάτω από τον λόφο, που είναι

δομημένο. Έχουμε την Λυρική Σκηνή και έχουμε την

Βιβλιοθήκη. Πιστεύω, όλα μαζί, είναι περίπου 20.000,

25.000. Αλλά φυσικά, έχουμε το Πάρκο από πάνω. Και το

υπόλοιπο, είναι όλο πάρκο.

Συνεπώς, αν θέλετε ακριβή αριθμό, μπορούμε μεν να σας

τον δώσουμε, αλλά το πάρκο είναι, ολόκληρη η περιοχή

είναι λιγότερο από 66.000 από τα οποία 10.000 είναι το

τμήμα κάτω από τη στέγη και μετά έχουμε ένα τμήμα που

είναι πρόβλημα, τα 10,5 – 20 στρέμματα όπου δομούμε

κάτω από το έδαφος. Βεβαίως, έχουμε και πάλι το πάρκο

από πάνω. Άρα, αυτό είναι ένα από τα προβλήματα για την

Debbie, πως δηλαδή, θα δουλέψει τις διαφορές όλων αυτών

των επιφανειών.

Page 11: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Για να είμαστε, λοιπόν, σαφείς, δεν είναι αδύνατο να

φτιάξουμε το πάρκο από πάνω σαν να είναι έδαφος.

Συνήθως, δεν γίνεται καλά γιατί αυτό κάνουνε πάνω από

τα πάρκινγκ.

Προσφάτως, τον Σεπτέμβριο, πέρυσι, ανοίξαμε την Γκαλερί

Επιστημών της Καλιφόρνια (California Gallery of

Science), που είναι ένα τεράστιο κτίριο για την

επιστήμη με τη στέγη του φυτεμένη ολόκληρη. Φυτέψαμε

1,5 εκατομμύρια δέντρα πάνω από αυτήν την στέγη. Τα

συγκεκριμένα δέντρα επιβιώνουν σε άνυδρες συνθήκες και

δεν χρειάζονται πότισμα. Συνεργαστήκαμε με βοτανολόγους

διότι η California Gallery of Science είναι ένα Μουσείο

Επιστημών οπότε δουλέψαμε με επιστήμονες. Βρήκαμε ένα

πολύ καλό σύστημα και γι’ αυτό το λόγο στο συγκεκριμένο

κτίριο δεν χρειάστηκε να τοποθετηθεί Air Condition.

Φυσικά. Διότι τα φυτά στη στέγη σημαίνουν ότι αυξάνεται

η θερμική ενέργεια και η μόνωση, άρα, οι εναλλαγές της

θερμοκρασίας είναι πολύ μικρές. Δηλαδή, χρησιμοποιήσαμε

ένα παρακαμπτήριο σύστημα (by-pass) προκειμένου να

μειώσουμε την ανάγκη για ενέργεια.

Μίλησα νωρίτερα για την αειφορία. Η αειφορία

επιτυγχάνεται μόνο όταν η κατανάλωση της ενέργειας

είναι μικρότερη από αυτήν που παράγεται με τη χρήση του

ανέμου, των δέντρων, της αύρας, του ήλιου, και φυσικά,

της γεωθερμίας. Βεβαίως, πρέπει να ξεκινήσουμε

καταναλώνοντας λιγότερη ενέργεια, οπότε η ιδέα του να

πάρουμε τη γη, να την ανεβάσουμε σε επίπεδο και να

Page 12: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

προσθέσουμε ορισμένες λειτουργίες, είναι σημαντική

διότι δημιουργούμε κάτι που καταναλώνει λιγότερο. Η

πρόκληση, λοιπόν, τώρα, είναι να πείσουμε όλους να

πείτε κάτι πάνω σε αυτό. Στην επιφάνεια.

Deborah Nevins: δεν μπορώ να είμαι απόλυτα ακριβής. Το

πρόβλημα είναι, μήπως, ότι θα είναι μία από τις

μεγαλύτερες πράσινες στέγες στην Ευρώπη, όταν τελειώσει;

Και η φύτευση θα μετακινηθεί… βλέπετε το κατάρτι που

ανέφερε κάποιος νωρίτερα, και για να προχωρήσω το

σχόλιο, προστίθεται τώρα και η πράσινη στέγη. Δεν είναι

μόνο εκεί που είναι το νέο κτίριο ακριβώς εκεί που

είναι το νέο κτίριο, όλος αυτός ο χώρος, και μετά

υπάρχει και ο χώρος σ’ αυτή τη μικρή γωνία, προς τα

δυτικά, κάτω από τον χώρο στάθμευσης. Οπότε, ένα μεγάλο

μέρος του πάρκου όπου θα κινείται ο κόσμος θα είναι η

πράσινη στέγη. Και τα φυτά θα επιλεγούν έτσι ώστε να

εναρμονίζονται με τον ήλιο και με τις σκιές, διότι

δημιουργείται μεγάλος ίσκιος από τη στέγη.

Η Ακαδημία της Καλιφόρνια (California Academy) έκανε

αυτό το καταπληκτικό πράγμα που έχει τώρα κατοχυρωθεί

με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας αλλά που μπορούμε να

σχολιάσουμε. Τα φυτά τους αναπτύχθηκαν σε κυψέλες ινών

καρύδας –σαν σε έναν μικρό γερανό— που το κάνει εύκολο

κατ’ αρχήν να τα ανεβάσει κανείς στη στέγη και κατά

δεύτερον, τα φυτά προσαρμόζονται και οι ρίζες τους

απλώνονται ενώ η ίνα καρύδας αποσυντίθεται, οπότε,

ουσιαστικά, τα τρέφει κιόλας. Το όλο σύστημα είναι

Page 13: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

απίστευτο, υπάρχει αποστραγγιστικό από κάτω και η στέγη

προστατεύεται αλλά και ελκύει εμπειρογνώμονες της

πράσινης τεχνολογίας στέγης.

Renzo Piano: απλά, η ιδέα πίσω από τις πράσινες στέγες

δεν είναι μόνο η αισθητική. Είναι κι αυτή, γιατί όχι.

Έχει να κάνει με την ομορφιά αλλά και με τη

λειτουργικότητα, ενώ είναι η αρχή κάθε αειφόρου

προσέγγισης της κατασκευής.

Τάκης Καμουτσόγλου από το περιοδικό 2board. Θα ήθελα να

σας ρωτήσω για το συναίσθημα που βγάζει ο χώρος, λόγω

της διττής του χρήσης. Κατ’ αρχήν είναι ένα μέρος που

το ζεις το πρωί, είναι η Βιβλιοθήκη, ο κόσμος θα

έρχεται με αθλητικά παπούτσια, θα έπρεπε να είναι πιο…

ας πούμε, λιγότερο επιβλητικό. Είναι όμως και μέρος για

βραδινή ζωή. Υπάρχει η Λυρική Σκηνή και γενικά οι

Λυρικές Σκηνές είναι λαμπερές, έχουν κύρος, είναι

επιβλητικές. Πως έχετε αντιμετωπίσει αυτήν την πτυχή,

και θα ήθελα να μάθω ποιοι χώροι θα έχουν θέα στη

θάλασσα. Η Λυρική Σκηνή, η Βιβλιοθήκη, το Foyer; Σας

ευχαριστώ.

Renzo Piano: Λυπάμαι, δεν είμαι σίγουρος ότι κατάλαβα

την ερώτηση. Λέτε ότι συνήθως η Βιβλιοθήκη είναι ένα

επιβλητικό κτίριο;

Τάκης Καμπουτσόγου: όχι, λέω ότι η Βιβλιοθήκη είναι

ένας χώρος για τις πρωινές ώρες της ημέρας ενώ η Λυρική

Page 14: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Σκηνή για τις βραδινές, πιο λαμπερή, πιο επιβλητική.

Οπότε, πως το αντιμετωπίζετε αυτό; Δεν συγκρούονται

απαραίτητα, αλλά, η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών χώρων

θα γίνεται αισθητή γενικότερα; Θα είναι ένα επιβλητικό

κτίριο όπως είναι το Μέγαρο, για παράδειγμα, ή θα είναι

πιο φιλικό προς τον χρήστη όπως είναι η Beaubourg;

Renzo Piano: …μάλιστα. Αναδείξατε ένα θέμα. Ο λόγος για

τον οποίο πιστεύω ότι πρέπει να αναμείξουμε διάφορες

λειτουργίες είναι ακριβώς αυτός που αναφέρατε. Αν

έχουμε μία μόνο λειτουργία, μπορεί να αντιδράτε σε

αυτήν κατά τις βραδινές ώρες, αλλά δεν υπάρχει ζωντάνια

κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αν προσθέσουμε μια Λυρική

Σκηνή, κι ας μην ξεχνάμε, μιλάμε για τη Λυρική Σκηνή

αλλά η Λυρική Σκηνή έχει 1400 καθίσματα, και πίσω από

τη Λυρική υπάρχει άλλη μια αίθουσα με επίσης 1400

καθίσματα και είναι αυτό που αποκαλούμε το μαύρο κουτί,

δηλαδή, έχει να κάνει με πειραματική μουσική.

Έδειξα πιο πριν μερικούς από αυτούς τους χώρους, αλλά

όταν μιλάμε για μουσική, η Λυρική Σκηνή είναι η Λυρική

Σκηνή. Ωστόσο, πιστεύω ότι θα παίζουμε μουσική και στην

αγορά, πιστεύω ότι θα έχουμε και πειραματική και

ερευνητική μουσική και θα διδάσκεται και μουσική στο

μαύρο κουτί. Υπάρχουν όλοι οι χώροι για μουσική. Και

γιατί όχι, και για μια μεγάλη συναυλία. Ελπίζω ότι θα

περνάει κανείς λίγο χρόνο στο Πάρκο, στον μεγάλο

υπαίθριο χώρο από πάνω όπου μπορούμε να έχουμε

Page 15: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

υπαίθριες συναυλίες. Οπότε, η μουσική δεν είναι μόνο η

Λυρική Σκηνή το βράδυ. Είναι πολύ περισσότερο.

Η Βιβλιοθήκη, είπα νωρίτερα, η νέα Βιβλιοθήκη θα είναι

η Εθνική Βιβλιοθήκη. Όπως γνωρίζετε, πρέπει να κάνει

κανείς συγκεκριμένα πράγματα, διότι πρέπει να

διατηρήσει, να κρατήσει το κεφάλαιο των βιβλίων, -αυτή

είναι μία λειτουργία- αλλά, η άλλη λειτουργία, που

είναι σημαντική, είναι η Βιβλιοθήκη να γίνει ένα κέντρο

εκπαιδευτικών σεμιναρίων και συναντήσεων. Θα είναι

δηλαδή, πέραν των άλλων, και ένας χώρος επαφής με τον

υπόλοιπο κόσμο.

Δεν υπάρχει Βιβλιοθήκη στον κόσμο σήμερα που να έχει

όλα τα βιβλία του κόσμου. Και αυτό είναι λίγο τρελό,

γιατί δεν λειτουργεί. Συνεργαζόμαστε επί του παρόντος

με τη Βρετανική Βιβλιοθήκη και τη Βιβλιοθήκη του Γέηλ

και έχουμε επαφή με το Χάρβαρντ και το Κολόμπια, για να

μιλήσουμε για ορισμένα σχετικά θέματα, διότι θέλουμε να

δημιουργήσουμε ένα σύνδεσμο με λοιπούς μεγάλους φορείς.

Συνεπώς, για μένα, η Βιβλιοθήκη θα είναι επίσης ένα

χώρος όπου θα συναντιούνται φοιτητές και ερευνητές. Για

μένα, αυτό το Αναγνωστήριο –το ονομάζουμε Αναγνωστήριο

γιατί είναι εύκολο να το θυμάται κανείς σε σχέση με μια

Βιβλιοθήκη, αλλά είναι κάτι παραπάνω και κάτι παρακάτω

από ένα Αναγνωστήριο—είναι επίσης ένας καθιστικός χώρος,

ένας χώρος συνάντησης.

Page 16: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Απλά, κλείστε τα μάτια σας και φανταστείτε: υπερίπταστε

30m πάνω από το έδαφος αλλά δεν πετάτε, είστε εκεί, σε

αυτό το επίπεδο και από τη μία κατεύθυνση έχετε τη

θάλασσα και από την άλλη, την πόλη. Και ξέρετε, η

Αθήνα είναι όμορφη. Όταν την κοιτάζει κανείς από

απόσταση, είναι καταπληκτική.

Αλλά, ορισμένες φορές είναι όμορφη και από κοντά,

ωστόσο, από απόσταση μοιάζει με ένα μεγάλο λατομείο

μαρμάρου. Κι εσείς γνωρίζετε και εγώ γνωρίζω ότι δεν

πρόκειται βεβαίως για μάρμαρο, αλλά είναι λευκή, είναι

πολύ ενδιαφέρουσα. Είστε, λοιπόν, εκεί, πετάτε πάνω από

την πόλη και μπορείτε να συναντήσετε κόσμο. Κι αυτή

είναι άλλη μια λειτουργία. Υπάρχει όμως και η Αγορά,

υπάρχει και η πλατεία.

Ίσως γνωρίζετε, η πλατεία της Beaubourg πριν από 20 ή

30 χρόνια, ήταν κάτι τέτοιο. Ήταν μια επανάσταση

ενάντια στα επιβλητικά κτίρια. Η Beaubourg ήταν ένα

είδος επανάστασης των νέων, σας εμάς τότε, ήμουν 30 και

κάτι και ο Richard Rogers, ο φίλος μου, ήταν 35.

Ήμασταν νέοι, κακά αγόρια, και ήταν ένας τρόπος να

αντιδράσουμε στην ιδέα των τρομακτικών κτιρίων.

Γνωρίζετε ότι εκείνη την εποχή τα Μουσεία ήταν

τρομακτικά μέρη. Μέρη για ειδικούς. Και κατά κάποιο

τρόπο, αυτό το κτίριο, ήταν ένα είδος επανάστασης, ήταν

σαν να λέγαμε όχι, δεν είναι ιερός τόπος.

Page 17: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Τα τρομακτικά κτίρια δεν λειτουργούν. Αυτό που

λειτουργεί είναι η περιέργεια, είναι το καλωσόρισμα,

είναι να δίνεις χώρο, ελευθερία, ένα αίσθημα

προσβασιμότητας. Και η πλατεία ήταν απαραίτητη διότι

την πλατεία δεν την γεμίζεις με κάτι. Η πλατεία γεμίζει

από κόσμο και ο κόσμος κάνει να συμβαίνουν πράγματα.

Βεβαίως, στη Beaubourg η πλατεία είναι πολύ μεγαλύτερη.

Η Beaubourg είναι λιγότερο από 70m X 50. εδώ θα είναι

40X40. πιστεύω θα είναι καλύτερα, διότι ελέγχεται

καλύτερα.

Συνεπώς, η πλατεία, η αγορά, θα είναι ακόμα ένας χώρος

όπου θα συμβαίνουν πράγματα. Επειδή κάποιες από τις

λειτουργίες της Λυρικής Σκηνής, η μουσική, και της

Βιβλιοθήκης θα είναι εκεί αλλά και επειδή κάποια βέβηλη

λειτουργία –και αποκαλώ βέβηλο κάθε τι που δεν ανήκει

στην ιερότητα της Τέχνης και του Πολιτισμού—θα υπάρχει

εκεί. Βέβαια υπάρχει και το πάρκο. Ας μην ξεχνάμε το

πάρκο. Το πάρκο, όταν σας μίλησα γι’ αυτό, έχει το ίδιο

μέγεθος με το Εθνικό Πάρκο της Αθήνας, δηλαδή, δεν

είναι μικρό, είναι προορισμός, είναι χώρος που πάει

κανείς για να παίξει, για να πετάξει χαρταετό, είμαι

σίγουρος. Δεν είναι αστείο, θα έχει αρκετό αεράκι και

είναι ένας τόπος που ο κόσμος θα ανακαλύψει ξανά τη

θάλασσα, διότι ανεβαίνετε εκεί πάνω, φτάνετε εκεί,

ακόμα και τώρα, ακόμα και τώρα. Ας πάμε εκεί κι ας

περπατήσουμε από την εσπλανάδα προς το νερό. Δεν οδηγεί

πουθενά, αλλά, είναι μια μαγευτική εμπειρία διότι

ανεβαίνοντας, βλέπετε τον ουρανό. Και αισθάνεστε την

Page 18: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

απεραντοσύνη όταν βρίσκεστε εκεί και στον ορίζονται

βρίσκεται ο ουρανός.

Αυτή είναι, λοιπόν, η ιδέα. Για να σας απαντήσω, λοιπόν,

είμαι ενάντια στα τρομακτικά και επιβλητικά μέρη. Είναι

ο λόγος που δεν κάνουμε ξανά μια Beaubourg. Βέβαια, η

Beaubourg έγινε πριν από πολύ καιρό, και κάθε δουλειά

είναι μια διαφορετική περιπέτεια, αλλά, είναι πολύ

σημαντική η περίπλοκη ποιότητα της ανάμειξης των

λειτουργιών. Συνεπώς, για μένα, στο όνειρό μου, το

μέρος αυτό είναι ο τόπος που πάει κανείς από το πρωί

μέχρι το βράδυ. Ξέρετε και κάτι; Έχουμε και το κανάλι.

Τα τριάντα μέτρα δεν βρέθηκαν έτσι απλά. Πήραμε το

χρόνο μας, περπατήσαμε στη μαρίνα και είδαμε τι

σημαίνει 30 μέτρα. Τριάντα μέτρα είναι αρκετά για να

κάνουν τα παιδιά ιστιοπλοΐα. Και θέλουμε να δούμε τα

παιδιά να κάνουν ιστιοπλοΐα. Αυτό είναι το όραμά μας.

Είναι ο τόπος όπου αναμειγνύεται η ιερότητα ενός

πολιτισμού με τη καθημερινότητα της ζωής. Και αυτό

είμαστε. Αυτό είναι το πνεύμα μας.

κ. Κώστας Ιορδανίδης: Έχουμε τρεις ερωτήσεις. Έχουμε 2

κι εσείς 3 ερωτήσεις. Παρακαλώ δεν σας άκουσα….(εκτός

μικροφώνου). Ναι, αλλά 1 ερώτηση, επειδή υπάρχει πίεση

χρόνου, είναι δυνατόν να κάνουμε μία ερώτηση, αν έχετε

την καλοσύνη. Θα υπάρξουν κι άλλες ευκαιρίες φαντάζομαι,

αλλά έχουμε 3 ερωτήσεις, εσείς κι εσείς.

Page 19: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Καλησπέρα. Χάρις Κανελλοπούλου λέγομαι, από την

εφημερίδα Real News. Θα ήθελα να ρωτήσω, να μας

εξηγήσετε λίγο εκτενέστερα τη διαμόρφωση του καναλιού,

κυρίως από πού, πως θα έρχεται το νερό και πως θα

ανακυκλώνεται και επίσης, αν οι θόρυβος της πόλης είναι

ένα στοιχείο το οποίο περιλαμβάνεται μέσα στην

περιβαλλοντική σας μελέτη, αν αντιμετωπίζετε κάποιο

τέτοιο πρόβλημα με το θόρυβο από τους μεγάλους

αυτοκινητοδρόμους. Ευχαριστώ.

Renzo Piano: μας αρέσει ο θόρυβος. Αγαπάμε τον θόρυβο.

Η απόλυτη σιωπή είναι βαρετή. Αστειεύομαι! Βεβαίως,

αντιμετωπίζουμε το θέμα του θορύβου και ξέρετε, έχουμε

καλούς επιστήμονες της ακουστικής που συνεργάζονται

μαζί μας σε όλους τους ανοιχτούς χώρους, όπως στη Ρώμη

και όταν είμαστε κοντά στην κυκλοφορία. Ξέρετε τι

συμβαίνει, ακόμα και ο καλύτερος μουσικός ή μαέστρος,

όταν παίζει σε εξωτερικό χώρο, αποδέχεται τον θόρυβο,

αλλά και το κοινό αποδέχεται τον θόρυβο. Η μαγεία της

υπαίθριας μουσικής είναι να δέχεται ο κόσμος ένα βαθμό

ενόχλησης. Βεβαίως, όχι πάρα πολύ, αλλά μετράμε τον

θόρυβο. Ένα πράγμα που μας απασχολεί είναι … η Debbie,

που πάντα ασχολείται με τα δέντρα και η οποία είπε ότι

τα δέντρα θα κάνουν το θαύμα τους. Μην την πιστεύετε,

αλλά…

Deborah Nevins: …αλλά πρέπει να πιστεύουμε τους

επιστήμονες της ακουστικής από το ARAP, οι οποίοι

μελετούν τον θόρυβο από τα δέντρα πρώτα…

Page 20: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Renzo Piano: αλλά βέβαια θα έχουμε δέντρα. Ο θόρυβος

που μας ανησυχεί είναι αυτός από τη Συγγρού, διότι

αυτός από τον δρόμο, φεύγει μακριά, διότι ανεβαίνουμε

προς τα πάνω. Ανεβαίνοντας προς τα πάνω, ο θόρυβος

κόβει, κόβει πολύ. Αυτός από τη Συγγρού παραμένει. Θα

δουλέψουμε και με το έδαφος και με τα δέντρα. Και θα

τον κόψουμε. Και η απόσταση δεν είναι μεγάλη. Όταν πας

εκεί και μετρήσεις με τα όργανα, παρατηρείς ότι

φεύγοντας πιο μακριά, όπως εμείς, τα πράγματα γίνονται

καλύτερα. Η πλατεία, η αγορά, θα βρίσκονται σε κάποια

απόσταση και θα υπάρχει κάλυψη από την εσπλανάδα που

αρχίζει να ανηφορίζει. Συνεπώς, το αντιμετωπίζουμε,

αλλά, συγκρατούμε στο βάθος του μυαλού μας ότι, στην

τελική, ένας βαθμός ατέλειας είναι μέρος της ζωής,

είναι μέρος του να είμαστε άνθρωποι.

Ρωτήσατε για το κανάλι; Λοιπόν, το νερό στο κανάλι, το

πρώτο μου όνειρο είναι το νερό της θάλασσας. Βασικά, το

επίπεδο του νερού στο κανάλι είναι ακριβώς το ίδιο με

το επίπεδο τoυ νερού της θάλασσας. Οπότε, δεν είναι

αδύνατον. Το δουλεύουμε βέβαια καθότι δεν είναι εύκολο

λόγω του αυτοκινητόδρομου. Δεν είναι εύκολο να βάλει

κανείς ένα κανάλι κάτω από έναν αυτοκινητόδρομο. Άρα

μάλλον θα έχουμε τελικά δύο επιλογές: μία, να έχουμε

κίνηση νερού από τη θάλασσα, πάνω, κάτω, και η άλλη, να

φιλτράρουμε και κινούμε το νερό από μέσα. Σε κάθε

περίπτωση το νερό θα είναι θαλασσινό. Είναι υπό μελέτη

ακόμα αλλά, το κανάλι δεν θα είναι πολύ βαθύ. Μιλάμε

Page 21: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

για περίπου 1 μέτρο. Ωστόσο, θα είναι αρκετά βαθύ για

ιστιοπλοΐα. Και το νερό θα είναι θαλασσινό και θα

υπάρχουν φίλτρα για να διατηρείται καθαρό.

Δήμητρα Μερίλη από το Ραδιόφωνο City. Μια μικρή ερώτηση.

Θα ήθελα να ρωτήσω, όταν αυτό θα έχει πια τελειώσει, η

τελική εικόνα των όψεων ποια θα είναι, δηλ. ποιο υλικό

θα κυριαρχεί και τι χρώμα ίσως θα κυριαρχεί.

Renzo Piano: Είναι απλό αλλά είναι και σύνθετο. Για να

γλυτώνουμε χρόνο εφόσον είμαστε στην αρχή του σχεδίου…

δεν μπορώ να πω πολλά για το χρώμα, αλλά, μπορώ να πω

πολλά για το υλικό του λόφου. Η ιδέα είναι ο λόφος να

γίνει από χώμα, ωστόσο, στο τελείωμα, στην άκρη του,

αυτό είναι άλλο θέμα. Αναζητούμε το κατάλληλο λατομείο.

Υπάρχουν λατομεία γύρω από την Αθήνα, προστατεύονται

διότι βεβαίως η πέτρα είναι πολύτιμο υλικό εδώ, αλλά η

ιδέα είναι ότι θέλουμε να βρούμε ένα βουνό ή ένα

λατομείο και να κλέψουμε, να κλέψουμε λίγη πέτρα για

να φτιάξουμε τους τοίχους, γιατί ένα τέτοιο κτίριο

χρειάζεται να έχει κάποια παρουσία.

Όταν φτιάχνει κανείς ένα τέτοιο κτίριο, έναν θεσμό, δεν

είναι μικρής διάρκειας, είναι για πάντα. Το για πάντα

δεν σημαίνει τίποτα, αλλά αυτά είναι πράγματα που δεν

τα συλλαμβάνεις για τα επόμενα 20, 50 ή 100 χρόνια. Τα

συλλαμβάνεις για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πρέπει να

διατηρηθούν. Τέτοιου είδους κτίρια έχουν να κάνουν με

Page 22: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

τη διάρκεια, με το χρόνο, σαν ένα βουνό, σαν ένα δάσος.

Μένουν. Πρέπει να εμπεριέχουν αυτό το μικρό μήνυμα.

Είναι για πάντα. Και αυτή είναι μια πόλη που το

βλέπεις αυτό. Είναι μια πόλη που δομήθηκε με τέτοιο

τρόπο ώστε να μας μένουν πράγματα.

Αυτή λοιπόν είναι η ιδέα, δεν είμαι τρελός… στην αρχή

της σταδιοδρομίας μου, έφτιαχνα κτίρια που δεν

διαρκούσαν πάνω από 6 μήνες. Έτσι ξεκίνησα. Η

Beaubourg ήταν ίσως το πρώτο κτίριο που όταν ο τότε

Πρωθυπουργός, ο κ. Georges Pompidou μας είπε “λέτε

ψέματα ότι αυτό το κτίριο θα στέκεται εκεί για 500

χρόνια”, σχεδόν λιποθυμήσαμε στην καρέκλα μας, εγώ και

ο φίλος μου, διότι ποτέ δεν είχαμε φτιάξει κάτι με

μεγαλύτερη διάρκεια από 6 μήνες, και Ω Θεέ μου, 5

αιώνες! Αλλά είναι αλήθεια… “Noblesse Oblige”, ξέρετε,

όταν σας ζητούν να κάνετε κάτι, πρέπει να γίνεται. Δεν

πρέπει να κοροϊδεύεις λέγοντας “ω, όχι”, ή κάτι τέτοιο.

Πρέπει να διαρκεί στο χρόνο.

Προσπαθώντας λοιπόν να απαντήσω στο ερώτημά σας, ναι,

το υλικό που κυριαρχεί και που μου αρέσει για το κόψιμο

του λόφου είναι η πέτρα, και όχι οι μικρές πετρούλες.

Θέλω λουστραρισμένη πέτρα, πραγματική πέτρα. Εδώ πρέπει

να φαίνεται σαν να είναι απόκρημνο σημείο, αυτή είναι η

τοπογραφία.

Γνωρίζετε ότι η λέξη τοπογραφία προέρχεται από την

ελληνική λέξη «τόπος», την οποία λατρεύω. Τόπος

Page 23: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

σημαίνει μέρος. Η αρχιτεκτονική αρχίζει με ένα μέρος.

Και όταν το μέρος δεν είναι καλό πρέπει να φτιάξεις

κάτι που να βγάζει νόημα. Λοιπόν, αυτό το μέρος δεν

είναι αρκετά καλό, δεν ήταν καν ένας τόπος, ήταν

θάλασσα, ήταν νερό. Το μπάζωσαν και έγινε ιππόδρομος, η

ιστορία του δεν είναι ενδιαφέρουσα. Μπορεί να γίνει πιο

ενδιαφέρουσα τώρα. Οπότε, το υλικό για μένα είναι η

πέτρα, αν με ρωτάτε. Αλλά, αυτός είναι ο τόπος, η

τοπογραφία.

Όταν ανηφορίζω και πάω στο ιπτάμενο κάλυπτρο, στην

ιπτάμενη στέγη που έχει να κάνει με την ενέργεια, εκεί

είναι το αντίθετο πράγμα. Όσο ο τόπος, ο λόφος, το

πάρκο είναι μεγάλα ως μάζες, βαριά και δυνατά, τόσο η

στέγη πρέπει να είναι ελαφριά. Είναι σαν ένα ιστίο. Δεν

μου αρέσουν οι μεταφορές διότι μπορεί να είναι

επικίνδυνες και δεν θέλω να πω ότι η στέγη θα μοιάζει

με ιστίο, είναι αστείο, ένα ιστίο είναι ένα ιστίο και

μία στέγη είναι μια στέγη. Ωστόσο, μου αρέσει η ιδέα

ότι αυτό το κομμάτι, πριν λίγο είπατε και για ένα τεστ

με ένα μικρό καλώδιο, είναι σαν δαντέλα που υπερίπταται

και με τον τρόπο αυτό αιχμαλωτίζουμε τον ήλιο για

ενεργειακούς λόγους αλλά ταυτόχρονα δημιουργούμε και

ίσκιο. Είναι διττή η δουλειά μας. Σταματάμε τον ήλιο

από το να μπαίνει μέσα, σαν να έχουμε μια μεγάλη

ομπρέλα για τον ήλιο και παράλληλα… για μένα αυτό

σημαίνει να είναι ελαφριά.

Page 24: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο πιστεύω ότι διαλύεται η

ένταση που ενυπάρχει στη βαρύτητα του τόπου και στην

πέτρα σε σχέση με την ελαφρότητα της ιπτάμενης στέγης..

Εύη Φαλίδου από τα Νέα. Ακούσαμε όλες τις ιδέες, είδαμε

αυτήν την προμελέτη, είπατε ότι η Αρχιτεκτονική είναι

μια σύνθεση και μάλλον μία τέχνη που συμπεριλαμβάνει

όλα τα άλλα είδη τέχνης . πείτε μας πως σκοπεύετε αυτήν

την Τέχνη να την κάνετε σύγχρονα Ελληνική.

Renzo Piano: Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη… Δεν ξέρω. Όχι,

καταλαβαίνω, είναι καλή η ερώτηση, αλλά όχι εύκολο να

την απαντήσω. Ξέρετε, υπάρχουν πράγματα…. Καταλαβαίνω

γιατί το ρωτάτε αυτό, επειδή, βεβαίως, η Αρχιτεκτονική

μπορεί, πολλές φορές να είναι αφηρημένη και ίσως, καμία

φορά, να μην ανήκει σε έναν τόπο. Οπότε, με ποια έννοια,

αυτό το κτίριο θα είναι Ελληνικό; δεν πιστεύω ότι

προσπαθούμε να ταιριάξουμε ή να αντιγράψουμε το

Ελληνικό στοιχείο του στυλ διότι αυτό θα ήταν γελοίο.

Δεν είναι αυτός ωραίος τρόπος να είναι κάτι Ελληνικό ή

σύγχρονο, ξέρετε.

Θα πρέπει να σας θυμίσω ότι η Ακαδημία είναι ακριβώς

αυτό. Όταν προσπαθείς να αντιγράψεις, να απλοποιήσεις

τα πράγματα. Ευτυχώς, η Αρχιτεκτονική είναι πιο

περίπλοκη από αυτό. Έχει να κάνει με τη ζωή, με τους

ανθρώπους, με τον παλμό και με την ποίηση, κατά κάποιο

τρόπο. Πιστεύω, για παράδειγμα, ότι αυτά που είπα πριν

για την ενέργεια ήταν σημαντικά. Αν υπάρχει μια χώρα

Page 25: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

όπου μπορούμε να πετύχουμε μηδενικές εκπομπές και να

θεωρούμε ότι είναι και πολύ σοφό αυτό, είναι αυτή η

χώρα, για πολλούς λόγους. Για την αύρα, για τον ήλιο,

για τον υδροφόρο ορίζοντα, για το βάθος των 60-70 to

80 m, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και αυτό, αλλά,

μιλώντας φιλοσοφικά, αυτό που δίνει νόημα είναι μια

στάση που δεν είναι επιθετική αλλά που προτείνει την

ελαφρότητα στο πνεύμα.

Γνωρίζετε ότι η ευφυΐα μπορεί να είναι βαριά ή ελαφριά

και όταν είναι ελαφριά είναι όμορφη. Όταν είναι βαριά

είναι τρομερή. Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι για μένα

η ευφυΐα πηγάζει από την Ελλάδα, είναι ελαφριά, δεν

είναι βαριά. Μπορώ να σας δώσω πολλά παραδείγματα

βαριάς ευφυΐας ανά τον κόσμο αλλά, πιστέψτε με, δεν

είναι και πολύ ενδιαφέροντα.

Άρα, αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε

να είμαστε Έλληνες. Και το είμαστε ελαφρείς σημαίνει

ότι υπάρχει ευαισθησία. Επίσης, προσπαθούμε να είμαστε

Έλληνες χρησιμοποιώντας τη σωστή πέτρα, χρησιμοποιώντας

τις σωστές μάζες, τα σωστά δέντρα, τη σωστή φύση. Αυτό

είναι επίσης Ελληνικό.

Αν με ρωτήσετε ποιο είναι το χρώμα της Ελλάδας, λοιπόν,

ναι, μπορούμε να κάνουμε τα καθίσματα της Λυρικής

Σκηνής μπλέ ή… γιατί όχι, ίσως είναι καλή ιδέα, ένα

blue velvet που είναι πανέμορφο. Ωστόσο, με κάποιον

τρόπο, ως Αρχιτέκτονες πρέπει να είμαστε προσεκτικοί

Page 26: Συνέντευξη τύπου του RENZO PIANO · το υλικό που θέλω θα κάμπτεται και όταν θα κάμπτεται θα δείχνει από πού

και να μην πέσουμε στην παγίδα του φορμαλισμού. Όταν

προσπαθούμε να πούμε, «αυτό είναι Ελληνικό», «αυτό

είναι Ιταλικό», «αυτό είναι Ισπανικό», «αυτό είναι

Μεξικανικό», «αυτό είναι Αμερικανικό», τότε, πέφτουμε

σε παγίδα, πιστεύω ότι πρέπει φτάσουμε στο πραγματικό

βάθος, στον πραγματικό λόγο.

Και για να ξαναγυρίσω σε αυτό, για μένα, πιθανώς, η

βαρύτητα και η τοπογραφία, η δύναμη της γης αλλά και η

ελαφρότητα, η διαφάνεια του καλύπτρου που υπερίπταται

όλων, και μεταξύ του τόπου και της ιπτάμενης στέγης έχω

τοποθετήσει το πιο μαγικό δωμάτιο σε ολόκληρο τον κόσμο:

είναι το Αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης. Ελπίζω, λοιπόν,

ότι αυτό είναι Ελληνικό

κ. Κώστας Ιορδανίδης: Θα ήθελα να ευχαριστήσω πάρα

πολύ τον κ. Piano και την κα Nevins που είχαν την

καλοσύνη, παρά το πάρα πολύ ασφυκτικό πρόγραμμά τους να

δώσουν αυτή τη Συνέντευξη, την κα Πέννυ Δαγρέ που το

οργάνωσε και όλους εσάς τους συναδέλφους που είχατε την

καλοσύνη να είστε εδώ μαζί μας. Ευχαριστώ πολύ.