Α˙ˇ!ˇˆ - Public · 2017-07-31 · Χωρὶς τὸν Ἀσὶς δὲν θὰ ὑπῆρχε...

ΡΕΑ ΛΙΣΤΙΚΗ

ΤΡΙΛΟΓΙΑ

ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

ΤΟΥ ΜΠΡΑΣ ΚΟΥΜΠΑΣ

ΚΙΝΚΑΣ ΜΠΟΡΜΠΑ

ΔΟΝ ΚΑΣΜΟΥΡΟ

MACHADO DE ASSIS

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ -ΠΡΟΛΟΓΟΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΑ

EDITIO MINOR

GUTENBERG ORBIS LITERAElig

Μὲ σόκαρε τὸ πόσο γοητευτικὸ καὶ διασκεδαστικὸ ἦταν Δὲνμποροῦσα νὰ πιστέψω πὼς ἦταν τόσο παλιό Νομίζεις πὼςγράφτηκε χθές Εἶναι πολὺ μοντέρνο πολὺ ἀστεῖο πολὺ πρω-τότυπο

ΓΟΥΝΤΙ ΑΛΕΝ

Χωρὶς τὸν Ἀσὶς δὲν θὰ ὑπῆρχε ὁ Μπόρχες

SALMAN RUSHDIE

Ἡ Λατινικὴ Ἀμερικὴ εἶναι γεμάτη θαύματα Στὴ Βραζιλίατὸ θαῦμα λέγεται Ντὲ Ἀσὶς καὶ Μεταθάνατιες ἀναμνήσειςτοῦ Μπρὰς Κούμπας

CARLOS FUENTES

Ὁ σημαντικότερος συγγραφέας τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς

SUSAN SONTAG

Ὁ πιὸ μοντέρνος συγγραφέας τοῦ 19ου αἰώνα Στὸ ἔργο τουμπορεῖ κανεὶς νὰ ἐντοπίσει ὅλα ὅσα θὰ ἀπασχολήσουν τοὺςσυγγραφεῖς τοῦ 20οῦ

THE GUARDIAN

Ἀριστούργημα Σπαρακτικό Ἀπὸ τὸ φῶς τοῦ πρώτου ἔρωταστὸ σκοτάδι τῆς ζήλιας

THE WASHINGTON POST

Ἀπὸ τὸν Ντὲ Ἀσὶς ἐπηρεάστηκαν πολλοὶ σημαντικοὶ συγγρα -φεῖς τοῦ καιροῦ μας Ὁ Γκίνσμπεργκ τὸν συνέκρινε μὲ τὸνΚάφκα ὁ Ρὸθ μὲ τὸν Μπέκετ

THE NEW YORK TIMES

Ἡ Μποβαρὶ καὶ ἡ Ἄννα Καρένινα τῶν Τροπικῶν ἡ Καπιτούἡ ἡρωίδα τοῦ Ἀσίς

EL PAIS BRASIL

Βίαιες κοινωνικὲς σχέσεις καὶ ἀδύναμες καρδιές

LIBERATION

Ὁ Ασὶς εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους συγγραφεῖς τοῦκόσμου

LE MONDE

Γλυκόπικρο καὶ μεγαλειῶδες

DIE ZEIT

Ἕνα βιβλίο ὅλο χιούμορ γλύκα καὶ τρυφερὴ μελαγχολία

PUBLISHERS WEEKLY

τότε ποὺ ὁ ᾽ Εσκομπάρ καθὼς μιλούσαμε μπροστὰ στὸπαράθυρο μοῦ εἶπε νὰ πᾶμε νὰ δειπνήσουμε στὸ σπίτιτους τὴν ἑπομένη εἴχαμε νὰ μιλήσουμε γιὰ ἕνα σχέ-διο οἰκογενειακῶς ἕνα σχέδιο γιὰ μᾶς τοὺς τέσσερις

mdashΓιὰ μᾶς τοὺς τέσσερις Μιὰ καντρίλιαmdash ῎ Οχι Δὲν θὰ τὸ μαντέψεις τί εἶναι κι οὔτε θὰ

σ ᾽ τὸ πῶ ῎ Ελα αὔριο῾Η Σάνσα δὲν μᾶς ἄϕηνε ἀπ ᾽ τὰ μάτια της ἐνῶ μι-

λούσαμε στὴ γωνιὰ τοῦ παραθύρου ῞ Οταν ὁ σύζυγόςτης ἀπομακρύνθηκε μὲ πλησίασε Μὲ ρώτησε γιὰ ποιόπράγμα εἴχαμε μιλήσει τῆς εἶπα ὅτι ἦταν γιὰ ἕνασχέδιο γιὰ τὸ ὁποῖο δὲν ἤξερα τίποτα μὲ παρακάλεσενὰ τὸ κρατήσω μυστικὸ καὶ μοῦ ἀποκάλυψε περὶ τί-νος ἐπρόκειτο ἕνα ταξίδι στὴν Εὐρώπη δύο χρόνιαἀργότερα Τὸ εἶπε ἔχοντας τὴν πλάτη γυρισμένη πρὸςτὴ σάλα σχεδὸν ἀναστενάζοντας ῾Η θάλασσα χτυ-ποῦσε τὴν παραλία μὲ σϕοδρότητα εἶχε παλίρροια

mdashΘὰ πᾶμε ὅλοι ρώτησα στὸ τέλοςmdashΝαί῾Η Σάνσα σήκωσε τὸ κεϕάλι της καὶ μὲ κοίταξε

μὲ τέτοια εὐχαρίστηση ποὺ θὰ μποροῦσα ἐξαιτίας τῶνσχέσεών της μὲ τὴν Καπιτού νὰ τὴ ϕιλήσω στὸ μέ-τωπο ῞Ομως τὰ μάτια τῆς Σάνσα δὲν ἐνθάρρυναν τὶςἀδελϕικὲς διαχύσεις ἔδειχναν ϕλογερὰ κι ἐπιτακτικάἔλεγαν ἄλλα πράγματα καὶ δὲν ἄργησαν νὰ ἀπομα-κρυνθοῦν ἀπ ᾽ τὸ παράθυρο ὅπου παρέμεινα σκεϕτικόςνὰ κοιτάζω τὴ θάλασσα ῾Η νύχτα ἦταν ϕωτεινή

᾽Απὸ τὸ μέρος ὅπου βρισκόμουν ἀναζήτησα τὰ μά-τια τῆς Σάνσα δίπλα στὸ πιάνο τὰ συνάντησα στὰμισὰ τῆς διαδρομῆς Τὰ τέσσερα μάτια μας σταμά-τησαν κι ἔμειναν τὰ μὲν ἀπέναντι στὰ δέ τὰ μὲν νὰπεριμένουν τὰ ἄλλα νὰ περάσουν ἀλλὰ κανένα τουςδὲν ἀποϕάσιζε νὰ τὸ κάνει Σὰν δυὸ πεισματάρηδεςποὺ διασταυρώνονται στὸ δρόμο ῾Η σύνεση μᾶς χώ-

ΔΟΝ ΚΑΣΜΟΥΡΟ 925

ρισε στράϕηκα πάλι πρὸς τὰ ἔξω Σ ᾽ αὐτὴ τὴ στάσηἄρχισα νὰ σκαλίζω τὴ μνήμη μου γιὰ νὰ μάθω ἂν τὴνεἶχα κοιτάξει καμιὰ ϕορὰ μ ᾽ αὐτὴ τὴν ἔκϕραση κιἔμεινα ἀναποϕάσιστος Δὲν ἤμουν βέβαιος παρὰ μόνογιὰ ἕνα πράγμα μιὰ μέρα τὴν εἶχα σκεϕτεῖ ὅπως σκε -ϕτόμαστε μιὰ ὡραία ἄγνωστη μὲ τὴν ὁποία διασταυ-ρωθήκαμε μόλις ἀλλὰ τότε μπορεῖ ἔχοντάς το μα-ντέψει αὐτήhellip ῎ Ισως εἶχα ἀϕήσει νὰ διαϕανεῖ αὐτὴἡ ἁπλὴ σκέψη καὶ τότε μὲ εἶχε ἀποϕύγει ἀπὸ θυμὸ ἢδειλία καὶ τώρα μιὰ ἀκαταμάχητη κίνησηhellip ᾽Ακα-ταμάχητη αὐτὴ ἡ λέξη ἐπέδρασε σὰν τὴν εὐλογία τοῦἱερέα στὴ Λειτουργία ποὺ τὴ δεχόμαστε καὶ τὴν ἐπα-ναλαμβάνουμε στὴν καρδιά μας

mdash ῾Η θάλασσα αὔριο θὰ εἶναι σκέτη πρόκλησημοῦ εἶπε ἡ ϕωνὴ τοῦ ᾽ Εσκομπάρ δίπλα μου

mdashΘὰ κολυμπήσεις αὔριο σ ᾽ αὐτὴ τὴ θάλασσαmdash ῎ Εχω κολυμπήσει σὲ θάλασσες πιὸ ταραγμένες

πολὺ πιὸ ταραγμένες Δὲν ϕαντάζεσαι τί ὡραία ποὺεἶν ᾽ ἡ θάλασσα ὅταν λυσσομανάει ὁ καιρός Πρέπει νὰεἶσαι καλὸς κολυμβητής ὅπως ἐγώ καὶ νὰ ἔχεις πνευ-μόνια σὰν κι αὐτά μοῦ εἶπε χτυπώντας τὸ στῆθος τουκαὶ μπράτσα σὰν αὐτά πιάσε

῎ Επιασα τὰ μπράτσα του σὰν νά ᾽ ταν τὰ μπράτσατῆς Σάνσα Μοῦ εἶναι δύσκολο ποὺ κάνω αὐτὴ τὴνὁμολογία ἀλλὰ δὲν μπορῶ νὰ τὴν ἀπαλείψω θὰ ἦτανσὰν ν ᾽ ἀκρωτηρίαζα τὴν ἀλήθεια ῎ Οχι μόνο τὰ ἔπιασακάνοντας αὐτὴ τὴ σκέψη ἀλλὰ ἔνιωσα καὶ κάτι ἄλ -λο τὰ βρῆκα πιὸ μεγάλα καὶ πιὸ δυνατὰ ἀπ ᾽ τὰ δικάμου καὶ τὰ ζήλεψα ἐπιπλέον ἤξεραν νὰ κολυμπᾶνε

῞ Οταν ϕεύγαμε μίλησα ξανὰ μὲ τὰ μάτια στὴν οἰ -κοδέσποινα Τὸ χέρι της ἔσϕιξε πολὺ δυνατὰ τὸ δικόμου καὶ τὸ κράτησε περισσότερο ἀπ ᾽ ὅτι συνήθως

῾Η μετριοϕροσύνη θὰ εἶχε ἀπαιτήσει τότε ὅπωςκαὶ σήμερα νὰ δῶ σ ᾽ αὐτὴ τὴ χειρονομία τῆς Σάνσα

MACHADO DE ASSIS ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΤΡΙΛΟΓΙΑ926

μιὰ ἐπιδοκιμασία γιὰ τὸ σχέδιο τοῦ συζύγου της καὶμιὰ εὐχαριστία ῎ Ετσι ἔπρεπε νὰ εἶναι ἀλλὰ ἕνα ἰδιαί -τερο ρίγος ποὺ διέτρεξε ὅλο μου τὸ κορμὶ ἔδιωξε μα-κριὰ τὸ συμπέρασμα ποὺ μόλις ἔγραψα ῎ Ενιωσα πά-λι τὰ δάχτυλα τῆς Σάνσα ἀνάμεσα στὰ δικά μου τὴνπίεση μεταξύ τους Ηταν μιὰ στιγμὴ ἰλίγγου κι ἁμαρ-τίας Πέρασε γρήγορα στὸ ρολόι τοῦ χρόνου ὅταν τό᾽ϕερα στ ᾽ ἀϕτί μου ἀκούγονταν μόνο τὰ λεπτὰ τῆς ἀρε -τῆς καὶ τῆς λογικῆς

mdashhellip Μία ἐξαιρετικοτάτη κυρία τελείωσε τὸ λο-γύδριό του ὁ Ζοζὲ Ντίας

mdash ᾽ Εξαιρετικοτάτη ἐπανέλαβα μὲ κάποια θέρμηποὺ τὴ μετρίασα ἀμέσως καθὼς συνερχόμουν Πράγ-ματι τί πετυχημένη βραδιά

mdash ῞Οπως θὰ πρέπει νὰ εἶναι ὅλες σ ᾽ αὐτὸ τὸ σπίτισυνέχισε ὁ οἰκογενειακός μας ϕίλος ῎ Οχι ὅπως ἐδῶἐδῶ ἡ θάλασσα εἶναι ϕουρτουνιασμένη ἀκοῦστε

᾽Ακούγαμε τὴν ὁρμὴ τῆς θάλασσας ndashὅπως τὴν εἴ -χαμε ἀκούσει κι ἀπ ᾽ τὸ σπίτιndash ἡ παλίρροια ἦταν δυ-νατή καὶ μακριὰ βλέπαμε τὰ κύματα νὰ θεριεύουν ῾ΗΚαπιτοὺ κι ἡ ἐξαδέλϕη Ζουστίνα ποὺ περπατοῦσανμπροστά σταμάτησαν σὲ μιὰ στροϕὴ τῆς παραλίαςκι ἀρχίσαμε τὴ συζήτηση οἱ τέσσερίς μας ἀλλὰ ἐγὼμόλις ποὺ μιλοῦσα Δὲν κατόρθωνα νὰ ξεχάσω ἐντε -λῶς τὸ χέρι τῆς Σάνσα οὔτε τὰ βλέμματα ποὺ εἴχα-με ἀνταλλάξει Πότε τοὺς ἔβρισκα τό ᾽ να πότε τ ᾽ἄλλο Οἱ στιγμὲς τοῦ Διαβόλου παρεμβάλλονταν στὰλεπτὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ ρολόι σήμαινε ἐναλλὰξ τὸχαμό μου καὶ τὴ σωτηρία μου ῾Ο Ζοζὲ Ντίας μᾶςἄϕησε στὴν πόρτα μας ῾Η ἐξαδέλϕη Ζουστίνα κοι-μήθηκε στὸ σπίτι μας θὰ ἔϕευγε τὴν ἑπομένη μετὰτὸ γεῦμα καὶ τὴ Λειτουργία ᾽Αποσύρθηκα στὸ γρα -ϕεῖο μου ὅπου ἀργοπόρησα περισσότερη ὥρα ἀπ ᾽ ὅτισυνήθως


Τὸ πορτρέτο τοῦ ᾽ Εσκομπάρ ποὺ εἶχα ἐκεῖ δίπλασ ᾽ αὐτὸ τῆς μητέρας μου μοῦ μίλησε σὰν νά ᾽ ταν ὁἴδιος ὁ ᾽ Εσκομπάρ Πολέμησα εἰλικρινὰ τὰ συναισθή-ματα ποὺ εἶχα ϕέρει μαζί μου ἀπὸ τὸ Φλαμένγκοἀπώθησα τὴν εἰκόνα τῆς γυναίκας τοῦ ϕίλου μου καὶμὲ ἀποκάλεσα ἀνέντιμο ᾽ Εξάλλου ποιός μὲ διαβε-βαίωνε πὼς ὑπῆρχε μιὰ τέτοια πρόθεση στὴ χειρο-νομία τοῦ ἀποχαιρετισμοῦ καὶ στὶς προηγούμενες ῞Ολαμποροῦσαν νὰ συνδέονται μὲ τὸ ταξίδι μας ῾Η Σάν-σα κι ἡ Καπιτοὺ ἦταν τόσο ϕίλες ποὺ θὰ ἦταν μίαἐπιπλέον ἀπόλαυση γι ᾽ αὐτὲς νὰ πᾶνε μαζί ῍Αν εἶχεὑπάρξει κάποια ἐρωτικὴ πρόθεση ποιός θὰ μποροῦσενὰ μοῦ ἀποδείξει πὼς ἦταν κάτι περισσότερο ἀπὸ μιὰἀστραπιαία αἴσθηση προορισμένη νὰ σβήσει μὲ τὴνύχτα καὶ τὸν ὕπνο ῾Υπάρχουν τύψεις ποὺ δὲν γεν-νιοῦνται ἀπὸ ἕνα πιὸ σοβαρὸ ἁμάρτημα καὶ δὲν διαρ -κοῦν περισσότερο Πιάστηκα ἀπ ᾽ αὐτὴ τὴν ὑπόθεσηποὺ ταίριαζε μὲ τὸ χέρι τῆς Σάνσα τὸ ὁποῖο ἔνιωθαἀκόμα μέσα στὸ χέρι μου ζεστὸ καὶ παραδομένο νὰσϕίγγει τὸ δικό μου καὶ νὰ τὸ σϕίγγωhellip

Εἰλικρινά ἔνιωθα ἄβολα ἀνάμεσα σ ᾽ ἕναν ϕίλο καὶσ ᾽ αὐτὴ τὴν ἕλξη ῾Η δειλία μπορεῖ νὰ ἦταν μιὰ ἄλληαἰτία αὐτῆς τῆς κρίσης ὁ οὐρανὸς δὲν εἶναι ὁ μόνοςποὺ μᾶς προικίζει μὲ τὶς ἀρετές μας ἡ δειλία παρεμ-βαίνει ἐπίσης χωρὶς νὰ λογαριάσουμε καὶ τὸ τυχαῖοἀλλὰ τὸ τυχαῖο εἶναι ἕνα ἁπλὸ συμβάν ἡ πιὸ εὐγενὴςπροέλευσή τους εἶναι ὁ οὐρανός Στὸ μεταξύ μιᾶς καὶἡ δειλία προέρχεται ἀπ ᾽ τὸν οὐρανό ὁ ὁποῖος μᾶς δί-νει τὴν ἰδιοσυγκρασία μας ἡ ἀρετή ποὺ εἶναι ἡ κόρητου ἔχει γενεαλογικά τὸ ἴδιο οὐράνιο αἷμα Τὴ σκέ-ψη αὐτὴ θὰ εἶχα κάνει ἂν εἶχα μπορέσει ἀλλὰ στὴνἀρχή βάδιζα στὴν τύχη Δὲν ἐπρόκειτο γιὰ πάθος οὔτεγιὰ ἀδυναμία Ηταν μήπως ἕνα καπρίτσιο ἢ τί ἄλλοΜετὰ ἀπὸ εἴκοσι λεπτά δὲν ἦταν τίποτα ἀπολύτως


τίποτα Τὸ πορτρέτο τοῦ ᾽ Εσκομπὰρ ϕάνηκε νὰ μοῦμιλάει εἶδα τὴν εἰλικρινὴ καὶ ἁπλή του στάση τίναξατὸ κεϕάλι μου καὶ πῆγα νὰ ξαπλώσω

119

ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΝΕΤΕ ΑΥΤΟ ΑΓΑΠΗΤΗ ΜΟΥ

῾Η ἀναγνώστριά μου ποὺ εἶναι ϕίλη μου καὶ ἡ ὁποίαἄνοιξε αὐτὸ τὸ βιβλίο μὲ τὴν πρόθεση νὰ ξεκουραστεῖἀπὸ τὴ χτεσινὴ καβατίνα γιὰ νὰ ἑτοιμαστεῖ γιὰ τὸσημερινὸ βάλς θέλει νὰ τὸ κλείσει πολὺ γρήγορα βλέ-ποντας ὅτι ἀγγίζουμε τὴν ἄβυσσο Μὴν τὸ κάνετε αὐ -τό ἀγαπητή μου ἀλλάζω πορεία

120

Η ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

Τὸ ἑπόμενο πρωί ξύπνησα ἀπελευθερωμένος ἀπὸ τὶςϕρικτὲς σκέψεις τῆς παραμονῆς τὶς θεώρησα παραι-σθήσεις ἤπια τὸν καϕέ μου διέτρεξα τὶς ἐϕημερίδεςκι ἄνοιξα νὰ μελετήσω μιὰ δικογραϕία ῾Η Καπιτοὺκι ἡ ἐξαδέλϕη Ζουστίνα πῆγαν στὴ Λειτουργία τῶνἐννέα στὴ Λάπα ῾Η εἰκόνα τῆς Σάνσα ἐξαϕανίστη -κε ἐντελῶς μέσα στοὺς ἰσχυρισμοὺς τῶν ἀντιδίκωνποὺ διάβαζα στὴ δικογραϕία ψευδεῖς ἀπαράδεκτουςἰσχυρισμούς ποὺ δὲν βασίζονταν οὔτε στὸ νόμο οὔτεστὸ ἔθιμο Εἶδα πὼς ἦταν εὔκολο νὰ κερδίσω τὴ δί-κη συμβουλεύτηκα τὸν Νταλὸζ καὶ τὸν Περέιρα ἐΣόουζαhellip

Μία μόνο ϕορά κοίταξα τὸ πορτρέτο τοῦ ᾽ Εσκο-μπάρ ῏Ηταν μιὰ ὡραία ϕωτογραϕία βγαλμένη ἕνα


58 MACHADO DE ASSIS Ρεαλιστικὴ Τριλογία

χρόνο πρίν ῏Ηταν ὄρθιος μὲ τὴ ρεντιγκότα του κου-μπωμένη τὸ ἀριστερὸ χέρι στὴν πλάτη μιᾶς καρέ-κλας τὸ δεξὶ χέρι στὸ στῆθος τὸ βλέμμα μακριά στ ᾽ἀριστερὰ τοῦ θεατῆ Εἶχε παράστημα καὶ ϕυσικότηταΤὸ κάδρο ποὺ τῆς εἶχα κάνει δὲν ἔκρυβε τὴν ἀϕιέρω-ση γραμμένη στὸ κάτω μέρος κι ὄχι ἀπὸ πίσω laquoΣτὸνἀγαπημένο μου Μπεντίνιο ὁ ἀγαπημένος του ᾽ Εσκο-μπάρ 20-4-70raquo Αὐτές οἱ λέξεις ἐνίσχυσαν τὶς σκέψειςμου ἐκείνου τοῦ πρωινοῦ κι ἔδιωξαν ἐντελῶς τὶς ἀνα-μνήσεις τῆς προηγούμενης μέρας ᾽ Εκείνη τὴν ἐποχήἡ ὅρασή μου ἦταν καλή μποροῦσα νὰ διαβάζω τὴνἀϕιέρωση ἀπὸ τὸ σημεῖο ποὺ βρισκόμουν Ξαναγύ-ρισα στὴ δικογραϕία μου

121

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

῎Ημουν βυθισμένος στὴν ἀνάγνωση ὅταν ἄκουσα βια-στικὰ βήματα στὶς σκάλες τὸ κουδούνι ἀντήχησεἄκουσα νὰ χτυπᾶνε παλαμάκια νὰ γρονθοκοποῦν τὴναὐλόπορτα νὰ ϕωνάζουν ἔτρεξε ὅλος ὁ κόσμος κι ἐγὼμαζί ῏Ηταν ἕνας σκλάβος ἀπ ᾽ τὸ σπίτι τῆς Σάνσα ποὺμὲ ϕώναζε

mdashΠρέπει νὰ πᾶτε ἐκεῖhellip σινιὸ κολυμπάει σινιὸπεθαίνει

Δὲν εἶπε τίποτε ἄλλο ἢ δὲν ἄκουσα τὴ συνέχειαΝτύθηκα ἄϕησα ἕνα μήνυμα στὴν Καπιτοὺ κι ἔτρε-ξα στὸ Φλαμένγκο

Στὸ δρόμο μάντεψα τὴν ἀλήθεια ῾Ο ᾽ Εσκομπὰρεἶχε πάει νὰ κολυμπήσει ὅπως τὸ συνήθιζε εἶχε ρι-ψοκινδυνεύσει λίγο πιὸ βαθιὰ ἀπ ᾽ ὅτι συνήθως πα-ρόλο ποὺ ἡ θάλασσα ἦταν ϕουρτουνιασμένη εἶχε πα-ρασυρθεῖ ἀπ ᾽ τὰ κύματα κι εἶχε πνιγεῖ Οἱ βάρκες


ποὺ εἶχαν σπεύσει πρὸς βοήθειά του μόλις καὶ μετὰβίας μπόρεσαν νὰ ϕέρουν πίσω τὸ πτῶμα του

122

Η ΚΗΔΕΙΑ

῾Η χήραhellip Σᾶς ἀπαλλάσσω ἀπ ᾽ τὰ δάκρυα τῆς χήραςτὰ δικά μου τῶν ἄλλων ἀνθρώπων Βγῆκα ἀπὸ ἐκεῖκατὰ τὶς ἕντεκα ἡ ὥρα ἡ Καπιτοὺ κι ἡ ἐξαδέλϕη Ζου-στίνα μὲ περίμεναν ἡ μία ἐμϕανῶς συντετριμμένη κιἀποσβολωμένη ἡ ἄλλη ἁπλῶς στενοχωρημένη

mdashΠηγαίνετε νὰ κρατήσετε συντροϕιὰ στὴν καη-μένη τὴ Σανσίνια θ ᾽ ἀσχοληθῶ ἐγὼ μὲ τὴν κηδεία

῎ Ετσι κάναμε Θέλησα ἡ κηδεία νὰ εἶναι μεγαλο-πρεπής καὶ ἡ συρροὴ τῶν ϕίλων ὑπῆρξε πολὺ μεγά-λη ῾Η παραλία οἱ δρόμοι ἡ Πράσα ντὰ Γκλόριαπαντοῦ ὑπῆρχαν ἅμαξες ἀπὸ τὶς ὁποῖες πολλὲς ἦτανἰδιωτικές Καθὼς τὸ σπίτι δὲν ἦταν μεγάλο δὲν μπο-ροῦσε νὰ χωρέσει ὅλο τὸν κόσμο πολλοὶ ἄνθρωποι πα-ρέμεναν στὴν παραλία μιλώντας γιὰ τὸ δυστύχημαδείχνοντας τὸ σημεῖο ὅπου ὁ ᾽ Εσκομπὰρ εἶχε πνιγεῖκι ἀκούγοντας νὰ διηγοῦνται πῶς εἶχαν ϕέρει πίσωτὸν νεκρό ῾Ο Ζοζὲ Ντίας ἄκουσε ἐπίσης νὰ μιλᾶνεγιὰ τὶς ὑποθέσεις τοῦ ἐκλιπόντος μερικὲς γνῶμες διέ -ϕεραν ὡς πρὸς τὴν ἀξιολόγηση τῆς περιουσίας τουἀλλὰ ὑπῆρχε ἡ σύμϕωνη σκέψη ὅτι τὰ χρέη δὲν θά ᾽ πρεπε νὰ ἦταν σημαντικά ᾽ Εγκωμίαζαν τὰ προτε-ρήματα τοῦ ᾽ Εσκομπάρ ῾Ο τάδε ἢ ὁ δείνα συζητοῦσεγιὰ τὴν πρόσϕατη κυβέρνηση τοῦ Ρίο Μπράνκο ἤμα-σταν στὸν Μάρτιο τοῦ 1871 Δὲν ξέχασα ποτὲ τὸ μή-να οὔτε τὴ χρονιά

Καθὼς εἶχα ἀποϕασίσει νὰ ἐκϕωνήσω λόγο στὸκοιμητήριο ἔγραψα μερικὲς ἀράδες καὶ τὶς ἔδειξα


στὸ σπίτι μου στὸν Ζοζὲ Ντίας ὁ ὁποῖος τὶς βρῆκεἀντάξιες τοῦ νεκροῦ καὶ τοῦ ἑαυτοῦ μου Μοῦ ζήτησετὸ χαρτί ἀπάγγειλε ἀργὰ τὸ λόγο δίνοντας βάρος στὶςλέξεις κι ἐπιβεβαίωσε τὴν πρώτη του γνώμη διαδό-θηκε ἡ εἴδηση στὸ Φλαμένγκο Μερικοὶ γνωστοὶ ἦρ -θαν νὰ μὲ ρωτήσουν

mdashΛοιπόν θὰ σᾶς ἀκούσουμεmdashΜόνο δυὸ λόγιαΠράγματι δὲν ἦταν περισσότερα Τὰ εἶχα γράψει

ἀπὸ ϕόβο μήπως καὶ ἡ συγκίνηση μὲ ἐμπόδιζε νὰ αὐ -τοσχεδιάσω Μέσα στὸ μόνιππο τὴ μία ἢ τὶς δύο ὧρεςποὺ κράτησε ἡ διαδρομή δὲν ἔκανα τίποτε ἄλλο παρὰνὰ ἀνακαλῶ τὴν ἐποχὴ τῆς ῾ Ιερατικῆς Σχολῆς τὶς σχέ-σεις μὲ τὸν ᾽ Εσκομπάρ τὶς συμπάθειές μας τὴ ϕιλίαμας ποὺ ξεκίνησε συνεχίστηκε καὶ ποτὲ δὲν διακό-πηκε ὥσπου ἕνα χτύπημα τῆς μοίρας εἶχε χωρίσει γιὰπάντα δύο ἀνθρώπινα πλάσματα τὰ ὁποῖα ἔμοιαζανπροορισμένα γιὰ μιὰ μακροχρόνια ἕνωση Πότε-πότεσκούπιζα τὰ μάτια μου ῾Ο ἁμαξὰς ἀποτόλμησε δυὸ-τρεῖς ἐρωτήσεις σχετικὰ μὲ τὴν ψυχική μου κατάστα-ση μὴν παίρνοντας καμία ἀπάντηση συνέχισε νὰ κά-νει τὴ δουλειά του Φτάνοντας στὸ σπίτι μου ἔβαλατὰ συναισθήματά μου αὐτά στὸ χαρτί αὐτὸς θὰ ἦτανὁ λόγος μου

123

ΜΑΤΙΑ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΣ

Τέλος ἔϕτασε ἡ ὥρα τῆς ἐκϕορᾶς τοῦ νεκροῦ καὶ τῆςἀναχώρησης ῾Η Σάνσα θέλησε νὰ ἀποχαιρετήσει τὸνσύζυγό της καὶ ἡ ἀπελπισία τῆς σκηνῆς αὐτῆς λύπη -σε τοὺς πάντες ῎ Εκλαιγαν πολλοὶ ἄντρες ἐπίσης κιὅλες οἱ γυναῖκες Μόνο ἡ Καπιτού ὑποβαστάζοντας


τὴ χήρα ἔδειχνε αὐτοκυριαρχία Παρηγοροῦσε τὴνἄλ λη ἤθελε νὰ τὴν πάρει ἀπ ᾽ αὐτὸ τὸ μέρος Μέσαστὴ γενικευμένη σύγχυση ἡ Καπιτοὺ κοίταξε μερικὲςστιγμὲς τὸν νεκρὸ μὲ τόση προσήλωση τόσο παθια-σμένη προσήλωση ποὺ δὲν εἶναι νὰ ἀπορεῖ κανεὶς ἂνκάποια δάκρυα ἀνάβλυσαν ἀπ ᾽ τὰ μάτια της λίγα καὶσιωπηλάhellip

Τὰ δικά μου στέγνωσαν ἀμέσως ῎ Εμεινα νὰ κοι-τάζω τὰ δικά της ἡ Καπιτοὺ τὰ σκούπισε βιαστικάκοιτώντας στὰ κλεϕτὰ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἦταν μέ-σα στὴν αἴθουσα Διπλασίασε τὶς ἐκδηλώσεις στοργῆςπρὸς τὴ ϕίλη της καὶ θέλησε νὰ τὴν ἀπομακρύνει ἀλ -λὰ ὁ νεκρὸς ἔμοιαζε νὰ κρατάει καὶ τὴν ἴδια ῾Υπῆρ ξεμιὰ στιγμὴ ὅπου τὰ μάτια τῆς Καπιτοὺ καρϕώθηκανστὸν νεκρό ὅπως καὶ τῆς χήρας χωρὶς ὅμως τὰ κλά-ματα καὶ τὰ παράπονά της ἀλλὰ ὀρθάνοιχτα σὰν τὰκύματα τῆς θάλασσας ἐκεῖ ἔξω σὰν νὰ εἶχε θελήσει νὰκαταπιεῖ κι αὐτὴ ἐπίσης τὸν κολυμβητὴ τοῦ πρωινοῦ

124

Ο ΛΟΓΟΣ

mdashΠᾶμε ἦρθε ἡ ὥραhellip῏Ηταν ὁ Ζοζὲ Ντίας ποὺ μὲ καλοῦσε νὰ κλείσω τὸ

ϕέρετρο Τὸ κλείσαμε κι ἔπιασα ἕνα ἀπ ᾽ τὰ χερούλιαὑψώθηκαν οἱ ὕστατες κραυγές Σᾶς ὁρκίζομαι πὼςὅταν ἔϕτασα στὴν πόρτα καὶ εἶδα τὸν λαμπρὸ ἥλιοτὸ δρόμο γεμάτο ἀνθρώπους καὶ ἅμαξες μὲ τὰ κεϕά-λια τους ἀκάλυπτα μοῦ ἦρθε μιὰ ἀπ ᾽ αὐτὲς τὶς πα-ρορμήσεις ποὺ δὲν ἔκανα ποτὲ πράξη θέλησα νὰ πε-τάξω στὸ δρόμο τὸ ϕέρετρο τὸν νεκρὸ κι ὅλα τὰ ὑπό-λοιπα Στὴν ἅμαξα εἶπα στὸν Ζοζὲ Ντίας νὰ σωπάσειΣτὸ κοιμητήριο ἔπρεπε νὰ ξανακάνω τὴν ἴδια τελετὴ


ὅπως στὸ σπίτι νὰ λύσω τὰ λουριὰ καὶ νὰ βοηθήσωστὴ μεταϕορὰ τοῦ ϕέρετρου μέχρι τὸν τάϕο Μπο-ρεῖτε νὰ ϕανταστεῖτε πόσο μοῦ κόστισε αὐτό ᾽Αϕοῦτοποθέτησαν τὸ πτῶμα μέσα στὸν τάϕο ἔϕεραν τὸνἀσβέστη καὶ τὸ ϕτυάρι τὸ γνωρίζεις αὐτό ἀναγνώ-στη ἔχεις παρευρεθεῖ χωρὶς ἀμϕιβολία σὲ περισσό-τερες ἀπὸ μία κηδεῖες ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ δὲν γνωρίζειςαὐτὸ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ γνωρίζει κανένας ἀπ ᾽ τοὺς ϕί-λους σου οὔτε κανένας ξένος εἶναι ἡ κρίση ποὺ μ ᾽ἔπιασε ὅταν εἶδα ὅλα αὐτὰ τὰ μάτια καρϕωμένα πά-νω μου τὰ πόδια ἀκίνητα τ ᾽ ἀϕτιά τεντωμένα καίμετὰ ἀπὸ μερικὲς στιγμὲς ἀπόλυτης ἡσυχίας ἕνα ἀκα-θόριστο μουρμουρητό κάποιες ϕωνὲς ἐρωτηματικέςνοήματα καὶ κάποιος ὁ Ζοζὲ Ντίας ποὺ μοῦ ἔλεγεστ ᾽ ἀϕτί

mdash ῏Ηρθε ἡ στιγμή μιλῆστε᾽ Επρόκειτο γιὰ τὸν ἐπικήδειο ῎Ηθελαν τὸ λόγο Εἶ -

χαν δικαίωμα στὸν προαναγγελθέντα ἐπικήδειο Μη-χανικά ἔβαλα τὸ χέρι στὴν τσέπη μου ἔβγαλα τὸ λόγοκαὶ τὸν διάβασα μὲ παύσεις χωρὶς νὰ λέω τὰ πάνταχωρὶς συνέχεια χωρὶς σαϕήνεια ἡ ϕωνή μου ἔμοιαζενὰ μπαίνει πρὸς τὰ μέσα ἀντὶ νὰ βγαίνει πρὸς τὰ ἔξωτὰ χέρια μου ἔτρεμαν Δὲν ἦταν μόνο ἡ πρόσϕατη συ-γκίνηση ποὺ μ ᾽ ἔκανε ἔτσι ἦταν τὸ ἴδιο τὸ κείμενοἡ ἀνάμνηση τοῦ ϕίλου μου ἡ ἐξομολόγηση τῆς λύπηςμου τὸ ἐγκώμιο τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῆς ἀξίας του ὅλαὅσα ἤμουν ὑποχρεωμένος νὰ πῶ καὶ ποὺ τὰ ἔλεγα δύ-σκολα Συγχρόνως ἀπὸ ϕόβο μήπως μαντέψουν τὴνἀλήθεια προσπαθοῦσα νὰ τὴν κρύψω καλά Νομίζωπὼς λίγοι ἄνθρωποι μὲ ἄκουσαν ἀλλὰ ἡ γενικὴ εἰκόναἦταν ἡ κατανόηση καὶ ἡ ἐπιδοκιμασία Τὰ χέρια ποὺἁπλώθηκαν πρὸς τὸ δικό μου ἐκδήλωναν ἀλληλεγγύημερικοὶ ἔλεγαν laquoΠολὺ ὡραῖος πολὺ καλός ἐξαιρε-τικόςraquo ῾Ο Ζοζὲ Ντίας βρῆκε πὼς ἡ ρητορεία στάθηκε


στὸ ὕψος τῆς λύπης ῞ Ενας ἄντρας ποὺ μοῦ ϕάνηκεδημοσιογράϕος μοῦ ζήτησε τὴν ἄδεια νὰ πάρει τὸ χει-ρόγραϕο γιὰ νὰ τὸ τυπώσει ῾Η ἔντονη ταραχὴ μ ᾽ ἔκα-νε νὰ ἀρνηθῶ μιὰ τόσο ἁπλὴ προσϕορά

125

ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ

῾Ο Πρίαμος θεωρεῖται ὁ δυστυχέστερος τῶν ἀνθρώ-πων διότι πρέπει νὰ ϕιλήσει τὸ χέρι ποὺ σκότωσε τὸνγιό του ῾Ο ῞ Ομηρος μᾶς τὸ ἐξιστορεῖ κι εἶναι ἕναςκαλὸς συγγραϕέας ἂν καὶ τὸ διηγεῖται σὲ στίχουςὡστόσο ὑπάρχουν ἀκριβεῖς διηγήσεις καὶ σὲ στίχουςκαὶ μάλιστα σὲ κακοὺς στίχους Σύγκρινε ἀναγνώστητὴν κατάσταση τοῦ Πρίαμου μὲ τὴ δική μου μόλιςεἶχα ἐγκωμιάσει τὶς ἀρετὲς τοῦ ἀνδρός ὁ ὁποῖος νε-κρός εἶχε δεχτεῖ αὐτὸ τὸ βλέμμαhellip Εἶναι ἀδύνατονἕνας ῞ Ομηρος νὰ μὴν εἶχε ἐπωϕεληθεῖ ἀπὸ μιὰ κατά-σταση σὰν τὴ δική μου γιὰ νὰ βρεῖ μιὰ καλύτερη λύ-ση ἢ τουλάχιστον τὴν ἴδια Καὶ μὴν πεῖς ὅτι οἱ ῞ Ομη-ροι μᾶς λείπουν γιὰ τοὺς λόγους ποὺ ἐπικαλεῖται ὁΚαμόενς ὄχι ἀγαπητέ μου μᾶς λείπουν εἶν ᾽ ἀλή-θεια ἀλλὰ ἐπειδὴ οἱ Πρίαμοι ἀναζητοῦν τὴ σκιὰ καὶτὴν ἡσυχία Τὰ δάκρυά τους ἂν ἔχουν τὰ σκουπίζουνπίσω ἀπ ᾽ τὴν πόρτα ὥστε τὰ πρόσωπά τους νὰ ἐμ -ϕανίζονται ϕωτεινὰ καὶ γαλήνια οἱ ὁμιλίες τους ἐκ -ϕράζουν περισσότερο τὴ χαρὰ παρὰ τὴ μελαγχολίακι ὅλα συμβαίνουν σὰν νὰ μὴν εἶχε σκοτώσει ὁ ᾽Αχιλ-λέας τὸν ῞ Εκτορα


126

ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ

Λίγο μετὰ ἀϕότου βγῆκα ἀπὸ τὸ κοιμητήριο ἔσκισατὸ λόγο καὶ πέταξα τὰ κομμάτια ἀπ ᾽ τὴν πόρτα τῆςἅμαξας παρὰ τὶς προσπάθειες τοῦ Ζοζὲ Ντίας νὰ μὲἐμποδίσει

mdashΔὲν εἶναι καθόλου καλός τοῦ εἶπα κι ἐπειδὴμπορεῖ νὰ ἔμπαινα στὸν πειρασμὸ νὰ τὸν δώσω γιὰνὰ τυπωθεῖ ἂς καταστραϕεῖ μιὰ καὶ καλή Δὲν εἶναικαλός δὲν ἀξίζει τίποτα

῾Ο Ζοζὲ Ντίας προσπάθησε γιὰ πολλὴ ὥρα νὰ ἀπο-δείξει τὸ ἀντίθετο ἔπειτα ἔπλεξε τὸ ἐγκώμιο τῆς κη-δείας καὶ τέλος τὸν πανηγυρικὸ τοῦ νεκροῦ μεγάληψυχή δραστήριο μυαλό δίκαιη καρδιά ϕίλος καλὸςϕίλος ἀντάξιος τῆς στοργικοτάτης συζύγου ποὺ ὁ Θεὸςτοῦ εἶχε δώσειhellip

Σ ᾽ αὐτὸ τὸ σημεῖο τῆς ὁμιλίας τὸν ἄϕησα νὰ μι-λάει ὁλομόναχος κι ἄρχισα νὰ συλλογίζομαι Αὐτὰ ποὺσυλλογιζόμουν ἦταν τόσο σκοτεινὰ καὶ μπερδεμέναποὺ δὲν μπόρεσα νὰ βγάλω ἄκρη Στὸ Κατέτε στα-μάτησα τὴν ἅμαξα εἶπα στὸν Ζοζὲ Ντίας νὰ πάει νὰβρεῖ τὶς κυρίες στὸ Φλαμένγκο καὶ νὰ τὶς ὁδηγήσειστὸ σπίτι θὰ ἐπέστρεϕα μὲ τὰ πόδια

mdash Μάhellipmdash ῎ Εχω μιὰ ἐπίσκεψη νὰ κάνωΑὐτὸ ποὺ ἤθελα ἦταν νὰ ὁλοκληρώσω τὸ συλλογι-

σμό μου καὶ νὰ πάρω μιὰ ἀπόϕαση ἀνάλογη τῶν πε-ριστάσεων ῾Η ἅμαξα θὰ πήγαινε πιὸ γρήγορα ἀπ ᾽ τὰπόδια μου πού εἴτε βάδιζαν ἀργὰ εἴτε ὄχι μπορεῖ νὰἐπιβράδυναν τὸ βῆμα μου νὰ σταματοῦσαν νὰ γύρι-ζαν πίσω καὶ νὰ ἄϕηναν τὸ μυαλό μου νὰ συλλογίζε-ται μὲ τὴν ἄνεσή του Βάδιζα λοιπὸν καὶ συλλογιζό-


μουν Εἶχα ἤδη συγκρίνει τὴ χειρονομία τῆς Σάνσατὴν παραμονὴ μὲ τὴν ἀπελπισία της ἐκείνη τὴ μέραἦταν ἀσύμβατες ῾Η χήρα ἦταν πραγματικὰ στοργι-κοτάτη ῎ Ετσι διαλύθηκε ἐντελῶς ἡ αὐταπάτη τῆς μα-ταιοδοξίας μου Μήπως δὲν ἴσχυε τὸ ἴδιο καὶ γιὰ τὴνΚαπιτού Προσπαθοῦσα νὰ ἀναπαραστήσω τὸ βλέμ-μα της τὴ στάση ποὺ τὴν εἶχα δεῖ τὸ συναθροισμένοπλῆθος ποὺ θὰ ἔπρεπε ϕυσιολογικὰ νὰ τῆς ἐπιβάλειτὴν ἀπόκρυψη τῶν συναισθημάτων της ἂν ὑπῆρχε κά-τι γιὰ νὰ ἀποκρύψει Αὐτὸ ποὺ ἐκθέτω ἐδῶ μὲ μιὰ λο-γικὴ κι ἐπαγωγικὴ τάξη ἦταν προηγουμένως ἕνα χάοςἀπὸ ἰδέες καὶ συναισθήματα ἀπὸ τὰ ταρακουνήμα-τα τῆς ἅμαξας καὶ τὶς παρεμβάσεις τοῦ Ζοζὲ ΝτίαςΤώρα ὅμως οἱ συλλογισμοί μου καὶ οἱ ἀναμνήσεις μουἦταν σαϕεῖς καὶ σωστοί Κατέληξα σιωπηρὰ ὅτι τὸπαλιό μου πάθος ἦταν ποὺ μὲ τύϕλωνε πάλι καὶ μ ᾽ἔκανε νὰ ὑπερβάλλω ὅπως πάντα

Τὴ στιγμὴ ποὺ ἔϕτανα στὸ τελευταῖο αὐτὸ συμπέ-ρασμα ἔϕτανα ἐπίσης στὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ μουἀλλὰ ξαναγύρισα πίσω κι ἀνέβηκα τὴ Ρούα ντὸ Κα-τέτε ῏Ηταν ἄραγε οἱ ἀμϕιβολίες ποὺ μὲ βασάνιζαν ἢἡ ἀνάγκη νὰ βασανίσω τὴν Καπιτοὺ καθυστερώντας νὰἐπιστρέψω ῍Ας ὑποθέσουμε ὅτι ὑπῆρχαν καὶ οἱ δύοαἰτίες περπάτησα γιὰ πολλὴ ὥρα μέχρι τὴ στιγμὴ ποὺἔνιωσα πιὸ ἤρεμος καὶ κατευθύνθηκα πρὸς τὸ σπίτι῎Ακουσα τὸ ρολόι ἑνὸς ϕούρνου νὰ σημαίνει ὀκτώ

127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ

Κοντὰ στὸ σπίτι ὑπῆρχε ἕνας κουρέας ὁ ὁποῖος μὲγνώριζε ἐξ ὄψεως ἀγαποῦσε τὸ βιολὶ καὶ δὲν ἔπαιζεκαὶ πολὺ ἄσχημα Τὴ στιγμὴ ποὺ περνοῦσα ἐκτελοῦσε


δὲν ξέρω ποιό κομμάτι Σταμάτησα στὸ πεζοδρόμιογιὰ νὰ τὸν ἀκούσω (ὅλες οἱ δικαιολογίες εἶναι καλὲςὅταν ἡ καρδιὰ εἶναι σὲ ἀδιέξοδο) μὲ εἶδε καὶ συνέχι -σε νὰ παίζει Δὲν δέχτηκε νὰ ἀσχοληθεῖ μ ᾽ ἕναν πε-λάτη κι ἔπειτα μ ᾽ ἕναν ἄλλον οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἔρθειπαρὰ τὴν ἀργοπορημένη ὥρα καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἦτανΚυριακὴ νὰ ἐμπιστευτοῦν τὸ πρόσωπό τους στὸ ξυ-ράϕι του ῎ Εχασε δύο πελάτες χωρὶς νὰ χάσει μία νό-τα ἔπαιζε γιὰ μένα Αὐτὸ μ ᾽ ἔκανε νὰ πλησιάσω χω -ρὶς δισταγμὸ στὴν πόρτα τοῦ μαγαζιοῦ καὶ νὰ τὸν κοι-τάξω Στὸ βάθος σηκώνοντας τὴ βαμβακερὴ κουρτίναποὺ χώριζε τὸ πίσω μέρος τοῦ μαγαζιοῦ εἶδα νὰ ἐμ -ϕανίζεται μιὰ μελαχρινὴ κοπέλα μὲ ἀνοιχτόχρωμο ϕό-ρεμα κι ἕνα λουλούδι στὰ μαλλιά ῏Ηταν ἡ γυναίκατου νομίζω ὅτι μὲ εἶχε δεῖ ἀπὸ μέσα κι ὅτι εἶχε ἔρθεινὰ μὲ εὐχαριστήσει μὲ τὴν παρουσία της γιὰ τὴν τιμὴποὺ ἔκανα στὸν σύζυγό της ῍Αν δὲν κάνω λάθος αὐ -τὸ μοῦ εἶπε μὲ τὸ βλέμμα της ῞ Οσο γιὰ τὸν σύζυγότης ἔπαιζε τώρα μὲ περισσότερο πάθος χωρὶς νὰ βλέ-πει τὴ γυναίκα του χωρὶς νὰ βλέπει τοὺς πελάτες τουκολλοῦσε τὸ μάγουλό του στὸ ὄργανο ἔβαζε τὴν ψυ-χή του στὸ δοξάρι κι ἔπαιζε ἔπαιζεhellip

Θεϊκὴ τέχνη Λίγο-λίγο ἄρχισε νὰ σχηματίζεται μιὰὁμάδα ἔϕυγα ἀπ ᾽ τὴν πόρτα τοῦ μαγαζιοῦ καὶ ξανα -πῆρα τὸ δρόμο γιὰ τὸ σπίτι μπῆκα στὸ διάδρομο κιἀνέβηκα τὰ σκαλιὰ χωρὶς νὰ κάνω θόρυβο Ποτὲ δὲνξέχασα αὐτὸ τὸ ἐπεισόδιο μὲ τὸν κουρέα εἴτε γιατὶεἶναι συνδεδεμένο μὲ μιὰ σοβαρὴ στιγμὴ τῆς ζωῆς μουεἴτε ἐξαιτίας τοῦ ἀκόλουθου ἀξιώματος ποὺ οἱ ἐρανι -στὲς μποροῦν νὰ τὸ πάρουν ἀπὸ ᾽ δῶ καὶ νὰ τὸ ἐντάξουνστὰ σχολικὰ ἐγχειρίδια Τὸ ἀξίωμα λέει ὅτι δὲν ξεχνᾶ -με γρήγορα τὶς καλὲς πράξεις ποὺ κάνουμε καὶ ὅτιστὴν πραγματικότητα δὲν τὶς ξεχνᾶμε ποτέ Καημένεκουρέα ᾽ Εκεῖνο τὸ βράδυ ἔχασε δύο ξυρίσματα ποὺ


ἦταν τὸ ψωμί του τῆς ἑπόμενης μέρας κι ὅλα αὐτὰ γιὰνὰ τὸν ἀκούσει ἕνας περαστικός ῍Ας ὑποθέσουμε τώραπὼς αὐτὸς ὁ τελευταῖος ἀντὶ νὰ ϕύγει ὅπως ἐγώ εἶχεμείνει στὴν πόρτα γιὰ νὰ τὸν ἀκούσει καὶ νὰ ἐρωτοτρο-πήσει μὲ τὴ γυναίκα του τότε μὲ τὸ δοξάρι του μὲ τὸβιολί του θὰ εἶχε παίξει μὲ ἀπελπισία Θεϊκὴ τέχνη

128

ΜΙΑ ΧΟΥΦΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

῞Οπως ἔλεγα ἀνέβηκα τὰ σκαλιὰ χωρὶς νὰ κάνω θό-ρυβο ἔσπρωξα τὴν ἐξώπορτα ποὺ δὲν ἦταν κλειδω-μένη κι ἔπεσα πάνω στὴν ἐξαδέλϕη Ζουστίνα καὶ στὸνΖοζὲ Ντίας οἱ ὁποῖοι ἔπαιζαν χαρτιὰ στὸ διπλανὸ σα-λονάκι ῾Η Καπιτοὺ σηκώθηκε ἀπ ᾽ τὸν καναπὲ κι ἦρθεπρὸς τὸ μέρος μου Τὸ πρόσωπό της ἦταν τώρα γα-λήνιο κι ἁγνό Οἱ ἄλλοι διέκοψαν τὸ παιχνίδι καὶ μι-λήσαμε ὅλοι γιὰ τὸ δυστύχημα καὶ τὴ χήρα ῾Η Κα-πιτοὺ ἐπέκρινε τὴν ἀπερισκεψία τοῦ ᾽ Εσκομπάρ καὶδὲν ἔκρυψε τὴ θλίψη ποὺ τῆς προξενοῦσε ὁ πόνος τῆςϕίλης της Τὴ ρώτησα γιατί δὲν εἶχε μείνει μὲ τὴ Σάν-σα ἐκείνη τὴ νύχτα

mdash ῾Υπάρχει πολὺς κόσμος ἐκεῖ κάτω ὡστόσο προ -σϕέρθηκα νὰ μείνω ἀλλὰ δὲν θέλησε Τῆς εἶπα ἐπί-σης πὼς θὰ ἦταν καλύτερα νὰ ἔρθει ἐδῶ νὰ περάσειμερικὲς μέρες μαζί μας

mdashΔὲν τὸ θέλησε οὔτε αὐτόmdash ῎ Οχι δὲν θέλησεmdash ῞Ομως ἡ θέα τῆς θάλασσας θὰ τὴν πονάει κά-

θε πρωί ὑπογράμμισε ὁ Ζοζὲ Ντίας καὶ δὲν ξέρωπῶς θὰ μπορέσειhellip

mdashΘὰ περάσει ὅμως τί δὲν περνάει διέκοψε ἡ ἐξα-δέλϕη Ζουστίνα


Καὶ καθώς μὲ ἀϕορμὴ τὴ σκέψη αὐτή ἀρχίσαμενὰ ἀνταλλάσουμε ἀπόψεις ἡ Καπιτοὺ βγῆκε γιὰ νὰδεῖ ἂν ὁ γιός μας κοιμόταν Περνώντας μπροστὰ ἀπ ᾽τὸν καθρέϕτη ἔϕτιαξε γιὰ πολλὴ ὥρα τὰ μαλλιά τηςκι αὐτὸ θὰ περνοῦσε γιὰ ἐπιτήδευση ἂν δὲν γνωρί-ζαμε πόσο προσκολλημένη ἦταν στὴν ἐμϕάνισή της ῞Οταν ξαναγύρισε τὰ μάτια της ἦταν κόκκινα μᾶς εἶ -πε πὼς κοιτάζοντας τὸν γιό της νὰ κοιμᾶται εἶχε σκε -ϕτεῖ τὸ κοριτσάκι τῆς Σάνσα καὶ τὴ θλίψη τῆς χήραςΚαί χωρὶς νὰ ἐνοχληθεῖ ἀπ ᾽ τοὺς ἐπισκέπτες οὔτε νὰδεῖ ἂν ὑπῆρχε κάποιος ὑπηρέτης ρίχτηκε στὴν ἀγκα-λιά μου καὶ μοῦ εἶπε ὅτι ἂν τὴν ἀγαποῦσα ἔπρεπεπρῶτα ἀπ ᾽ ὅλα νὰ σκέϕτομαι τὴ ζωή μου ῾Ο ΖοζὲΝτίας βρῆκε τὴ ϕράση laquoὡραιοτάτηraquo καὶ ρώτησε τὴνΚαπιτοὺ γιατί δὲν ἔγραϕε στίχους Προσπάθησα νὰγυρίσω τὸ πράγμα στ ᾽ ἀστεῖο καὶ ἡ βραδιὰ τελείωσε

Τὴν ἑπομένη μετάνιωσα ποὺ ἔσκισα τὸ λόγο ὄχιπὼς ἤθελα νὰ τὸν δώσω γιὰ νὰ τυπωθεῖ ἀλλὰ ἦτανἕνα ἐνθύμιο τοῦ νεκροῦ Σκέϕτηκα νὰ τὸν ἀνασυνθέ-σω ἀλλὰ δὲν μοῦ ἦρθαν παρὰ μεμονωμένες ϕράσειςποὺ ὅταν τὶς ἔβαλα δίπλα-δίπλα δὲν ἔβγαζαν νόημαΣκέϕτηκα ἐπίσης νὰ γράψω ἕναν ἄλλο ὄμως ἦταν δύ-σκολο τώρα καὶ κινδύνευα νὰ μὲ θεωρήσουν ψεύτηαὐτοὶ ποὺ μὲ εἶχαν ἀκούσει στὸ κοιμητήριο ῞ Οσο γιὰνὰ μαζέψω τὰ κομμάτια χαρτὶ ποὺ εἶχα πετάξει στὸδρόμο ἦταν πάρα πολὺ ἀργά χωρὶς ἀμϕιβολία θὰ τὰεἶχαν ἤδη σκουπίσει

῎ Εκανα τὸν ἀπολογισμὸ τῶν ἐνθυμίων τοῦ ᾽ Εσκο-μπάρ βιβλία ἕνα μπρούντζινο μελανοδοχεῖο ἕνα ϕιλ-ντισένιο μπαστούνι ἕνα πουλί τὸ ἄλμπουμ τῆς Κα-πιτού δύο τοπία τοῦ Παρανά καὶ ἄλλα Κι αὐτὸς ἐπί-σης εἶχε πράγματα ποὺ προέρχονταν ἀπὸ μένα Εἴχαμεἀνταλλάξει ἀναμνηστικὰ καὶ δῶρα ἄλλοτε γιὰ γε-νέθλια ἄλλοτε χωρὶς ἰδιαίτερο λόγο ῞ Ολα αὐτὰ μοῦ


ἔϕερναν δάκρυα στὰ μάτιαhellip Βγῆκαν οἱ ἐϕημερίδεςμιλοῦσαν γιὰ τὸ δυστύχημα καὶ τὸ θάνατο τοῦ ᾽ Εσκο-μπάρ ὑπενθύμιζαν τὶς σπουδές του καὶ τὶς δουλειέςτου τὶς προσωπικὲς ἀρετές του τὴν εὐγενικὴ καὶ κοι-νωνικὴ ϕύση του μιλοῦσαν ἐπίσης γιὰ τὴν περιουσίαποὺ εἶχε ἀϕήσει τὴ γυναίκα του καὶ τὴν κόρη του ῞ Ολα αὐτὰ ἔγιναν τὴ Δευτέρα Τὴν Τρίτη ἀνοίξαμε τὴδιαθήκη ποὺ μὲ ὅριζε δεύτερο κληρονόμο τὴν πρώ-τη θέση κατεῖχε ἡ γυναίκα του Δὲν μοῦ ἄϕηνε τίπο-τα ἀλλὰ οἱ γραμμὲς ποὺ εἶχε γράψει σ ᾽ ἕνα ξεχωρι -στὸ γράμμα ἦταν ὑπέροχες γεμάτες ἐκτίμηση καὶ ϕι-λία Αὐτὴ τὴ ϕορὰ ἡ Καπιτοὺ ἔκλαψε πολύ ἀλλὰ γρή-γορα ἀνέκτησε τὸν ἔλεγχό της

Διαθήκη καταγραϕή ὅλα ἔγιναν σχεδὸν τὸ ἴδιογρήγορα ὅπως εἰπώθηκαν ἐδῶ Λίγο καιρὸ μετά ἡ Σάν-σα ἀποτραβήχτηκε στὴν οἰκογένειά της στὸ Παρανά

129

ΣΤΗ ΔΟΝΑ ΣΑΝΣΑ

Δόνα Σάνσα σᾶς ζητῶ νὰ μὴ διαβάσετε αὐτὸ τὸ βι-βλίο ἤ ἄν τὸ ἔχετε διαβάσει μέχρι ἐδῶ μὴν προχω-ρήσετε ἄλλο ᾽Αρκεῖ νὰ τὸ κλείσετε τὸ καλύτερο θὰἦταν νὰ τὸ κάψετε γιὰ νὰ μὴν μπεῖτε στὸν πειρασμὸνὰ τὸ ἀνοίξετε πάλι ῎Αν παρὰ τὴν προειδοποίηση αὐτήθέλετε νὰ ϕτάσετε μέχρι τὸ τέλος τὸ λάθος θὰ εἶναιδικό σας δὲν ἐγγυῶμαι γιὰ τὸ κακὸ ποὺ θὰ πάθετεΑὐτὸ ποὺ μπορεῖ νὰ σᾶς ἔχω ἤδη κάνει ἐξιστορώνταςτὶς χειρονομίες ἐκείνου τοῦ Σαββάτου ἔχει ἤδη πε-ράσει ἀπ ᾽ τὴ στιγμὴ ποὺ τὰ γεγονότα κι ἐγὼ μαζίτους διαψεύσαμε τὴν ψευδαίσθησή μου ἀλλὰ αὐτὸποὺ θὰ σᾶς βρεῖ τώρα αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ σβηστεῖ ῎ Οχι ϕίλη μου μὴ διαβάσετε περισσότερο Γεράστε


χωρὶς σύζυγο καὶ κόρη αὐτὸ ἀκριβῶς κάνω κι ἐγώκαὶ εἶναι τὸ καλύτερο ποὺ μποροῦμε νὰ κάνουμε ἀϕοῦἡ νιότη μας ἔχει περάσει Μιὰ μέρα θὰ ϕύγουμε ἀπὸ᾽ δῶ καὶ θὰ βρεθοῦμε στὴν πύλη τοῦ οὐρανοῦ ὅπου θὰἀναγεννηθοῦμε ὅπως τὸ νιὸ δεντράκι comme piantenovelle

Rinnovellate di novella fronda

῾Η συνέχεια στὸν Δάντη

130

ΜΙΑ ΜΕΡΑhellip

῾ Ωστόσο μιὰ μέρα ἡ Καπιτοὺ θέλησε νὰ μάθει τί ἦταναὐτὸ ποὺ μ ᾽ ἔκανε τόσο σιωπηλὸ καὶ κακόκεϕο Μοῦπρότεινε ταξίδι στὴν Εὐρώπη στὸ Μίνας Ζεράις στὴνΠετρόπολις μιὰ σειρὰ ἀπὸ χορούς χίλιες ἀπ ᾽ αὐτὲςτὶς θεραπεῖες ποὺ συνιστοῦν στοὺς μελαγχολικούς Δὲνἤξερα τί νὰ τῆς ἀπαντήσω ἀρνήθηκα τὶς διασκεδά-σεις Καθὼς ἐπέμενε τῆς ἀπάντησα ὅτι οἱ δουλειέςμου πήγαιναν ἄσχημα ῾Η Καπιτοὺ χαμογέλασε γιὰ νὰμὲ ἐμψυχώσει Τί σημασία εἶχε κι ἂν πήγαιναν ἄσχη-μα Θὰ ξαναπήγαιναν καλά καὶ μέχρι τότε θὰ που-λούσαμε τὰ κοσμήματα τὰ ἀντικείμενα κάποιας ἀξίαςκαὶ θὰ πηγαίναμε νὰ μείνουμε σὲ κάποιο στενό Θὰζούσαμε ἥσυχοι καὶ ξεχασμένοι ὕστερα θὰ ξαναβγαί-ναμε στὴν ἐπιϕάνεια ῾Η τρυϕερότητα μὲ τὴν ὁποίαμοῦ τὰ εἶπε ὅλα αὐτὰ θὰ συγκινοῦσε ὣς καὶ τὶς πέ-τρες ᾽Αλλὰ οὔτε αὐτὸ μὲ ἄγγιξε Τῆς ἀπάντησα ξερὰὅτι δὲν ἦταν ἀνάγκη νὰ πουλήσουμε τίποτα ᾽ Εξακο-λουθοῦσα νὰ εἶμαι σιωπηλὸς καὶ κακόκεϕος Μοῦ πρό-τεινε νὰ παίξουμε χαρτιὰ ἢ ντάμα ἕναν περίπατο μὲτὰ πόδια μιὰ ἐπίσκεψη στὸ Ματακαβάλος καὶ καθὼς


δὲν δεχόμουν τίποτα πῆγε στὴ σάλα ἄνοιξε τὸ πιά-νο κι ἄρχισε νὰ παίζει ἐπωϕελήθηκα ἀπ ᾽τὴν ἀπου-σία της πῆρα τὸ καπέλο μου καὶ βγῆκα

hellip Συγγνώμη ἀλλὰ σ ᾽αὐτὸ τὸ κεϕάλαιο θὰ ἔπρε-πε νὰ εἶχε προηγηθεῖ τὸ ἑπόμενο στὸ ὁποῖο διηγοῦ -μαι ἕνα περιστατικὸ ποὺ συνέβη λίγες ἑβδομάδες πρίνδύο μῆνες μετὰ τὴν ἀναχώρηση τῆς Σάνσα Θὰ τὸ γρά-ψω θὰ μποροῦσα νὰ τὸ βάλω πρὶν ἀπ᾽αὐτό πρὶν στεί-λω τὸ βιβλίο στὸ τυπογραϕεῖο ἀλλὰ εἶναι μεγάλοςμπελὰς νὰ ἀλλάζεις τὴν ἀρίθμηση τῶν σελίδων θὰμείνει ὡς ἔχει ὕστερα ἡ διήγηση πάει εὐθεία ὣς τὸτέλος Επιπλέον εἶναι σύντομο

131

ΠΡὶΝ ΑΠΟ τΟ ΠΡΟηγΟΥΜΕΝΟ

γεγονὸς εἶναι ὅτι ἡ ζωή μου ἦταν πάλι γλυκιὰ καὶγαλήνια τὸ δικηγορικό μου γραϕεῖο μοῦ ἀπέϕερε ἀρ -κετά η Καπιτοὺ ἦταν πιὸ ὡραία ὁ Εζεκιὲλ μεγά-λωνε ημασταν στὶς ἀρχὲς τοῦ 1872

mdashΠαρατήρησες πὼς ὁ Εζεκιὲλ ἔχει μιὰ παράξενηἔκϕραση στὸ βλέμμα μὲ ρώτησε ἡ Καπιτού Δὲν ἔχωδεῖ παρὰ μόνο ἄλλους δυὸ σὰν κι αὐτόν ἕναν ϕίλο τοῦμπαμπᾶ καὶ τὸν καημένο τὸν Εσκομπάρ Κοίταξε Εζεκιέλ κοίταξέ με καλά ἔτσι γύρνα ἀπ ᾽τὴ μεριὰ τοῦμπαμπᾶ δὲν εἶναι ἀνάγκη ν᾽ἀλληθωρίζεις ἔτσι ἔτσιhellip

ηταν μετὰ τὸ δεῖπνο ἤμασταν ἀκόμα στὸ τρα-πέζι ἡ Καπιτοὺ ἔπαιζε μὲ τὸν γιό της ἢ αὐτὸς μαζίτης ἢ ἔπαιζαν κι οἱ δυό γιατί στ ᾽ἀλήθεια ἀγαπιοῦ -νταν πολύ ἀλλὰ ἦταν ἐπίσης σίγουρο πὼς μ᾽ἀγαποῦ -σε περισσότερο κι ἀπ ᾽τὴ μητέρα του Πλησίασα τὸνΕζεκιέλ βρῆκα πὼς ἡ Καπιτοὺ εἶχε δίκιο ἦταν τὸβλέμμα τοῦ Εσκομπάρ ἀλλὰ δὲν μοῦ ϕάνηκε τόσο


παράξενο Τελικά δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχουν περισσό-τερες ἀπὸ μισὴ ντουζίνα ἐκϕράσεις στὸν κόσμο κι εἶ -ναι ϕυσικὸ νὰ ὑπάρχουν πολλὲς ὁμοιότητες ῾Ο ᾽ Εζε-κιὲλ δὲν κατάλαβε τίποτα μᾶς κοίταξε μὲ ἔκπληξητὴ μητέρα του καὶ μένα καὶ τελικὰ πήδησε στὴνἀγκαλιά μου

mdashΘὰ πᾶμε περίπατο μπαμπάmdash ῞Οπου νά ᾽ ναι γιέ μου῾Η Καπιτού ἀδιάϕορη γιὰ τοὺς δυό μας κοιτοῦσε

τώρα πρὸς τὴν ἄλλη μεριὰ τοῦ τραπεζιοῦ ἀλλὰ καθὼςτῆς ἔλεγα ὅτι στὴν ὀμορϕιὰ τὰ μάτια τοῦ ᾽ Εζεκιὲλἔμοιαζαν μὲ τῆς μητέρας του χαμογέλασε κουνώνταςτὸ κεϕάλι της μ ᾽ ἕναν τρόπο ποὺ ὅμοιό του δὲν ξανάδαποτὲ σὲ καμία γυναίκα πιθανὸν γιατὶ δὲν ἀγάπησακαμιάν ἄλλη ὅπως αὐτή Οἱ ἄνθρωποι ἀξίζουν ὅσο ἀξί-ζει ἡ στοργὴ ποὺ νιώθουμε γι ᾽ αὐτούς ἐξοῦ καὶ ἡ πα-ροιμία σύμϕωνα μὲ τὴν ὁποία ἡ κουκουβάγια τὰ κου-κουβαγιόπουλα παινεύει ῾Η Καπιτοὺ εἶχε μισὴ ντου-ζίνα ἀπὸ κινήσεις μοναδικὲς στὸν κόσμο Αὐτὴ σημά-δεψε κατευθεῖαν τὴν καρδιά μου ῎ Ετσι ἐξηγεῖται ὅτιἔτρεξα πρὸς τὴ γυναίκα μου τὴ ϕίλη μου καὶ σκέπα-σα τὸ πρόσωπό της μὲ ϕιλιά ἀλλὰ τὸ τελευταῖο αὐτὸγεγονὸς δὲν εἶναι ἐντελῶς ἀπαραίτητο γιὰ νὰ κατα-νοήσουμε τὸ προηγούμενο κεϕάλαιο ὅπως καὶ τὰ ἑπό-μενα ἂς μείνουμε στὰ μάτια τοῦ ᾽ Εζεκιέλ

132

ΤΟ ΣΚΙΤΣΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΩΜΑ

Δὲν ἦταν μόνο τὰ μάτια ἀλλὰ καὶ τὰ ὑπόλοιπα χα-ρακτηριστικά τὸ πρόσωπο τὸ σῶμα ὁλόκληρο τὸ ἄτο-μο ποὺ γίνονταν πιὸ καθαρὰ μὲ τὸν καιρό ῏Ηταν σὰντὸ σκίτσο ποὺ ὁλοκληρώνει ὁ καλλιτέχνης καὶ χρω-


ματίζει λίγο-λίγο καὶ ἡ μορϕὴ ἀρχίζει νὰ ϕαίνεταινὰ χαμογελάει νὰ πάλλεται σχεδὸν νὰ μιλάει καὶ στὸτέλος ἡ οἰκογένεια κρεμάει τὸν πίνακα στὸν τοῖχο σὲἀνάμνηση αὐτουνοῦ ποὺ ὑπῆρξε καὶ ποὺ δὲν μπορεῖπιὰ νὰ ὑπάρχει Στὴν περίπτωσή μας μποροῦσε νὰὑπάρχει καὶ ὑπῆρχε ῾Η συνήθεια ἀντιστάθηκε ἔντο-να στὴν ἀλλαγή ὅμως ἡ ἀλλαγὴ ἔγινε ὄχι ὅπως στὸθέατρο ἔγινε σὰν τὸ πρωὶ ποὺ ἐμϕανίζεται σιγὰ-σιγάστὴν ἀρχὴ δὲν μποροῦμε νὰ διαβάσουμε τὸ γράμμαμετὰ τὸ διαβάζουμε ἔξω ἔπειτα μέσα στὸ σπίτι μαςὕστερα στὸ γραϕεῖο μας χωρὶς ν ᾽ ἀνοίξουμε τὰ παρά-θυρα τὸ ϕῶς ποὺ διεισδύει μέσα ἀπ ᾽ τὶς περσίδες ἀρ -κεῖ γιὰ νὰ διακρίνουμε τὴ γραϕή Διάβασα τὸ γράμμαστὴν ἀρχὴ ὄχι καλά κι ὄχι ὁλόκληρο ὕστερα ἄρχισανὰ τὸ διαβάζω καλύτερα Τὸ ἀπέϕευγα εἶναι βέβαιοἔχωνα τὸ χαρτὶ στὸ βάθος τῆς τσέπης μου ἔτρεχα στὸσπίτι μου κλειδωνόμουν δὲν ἄνοιγα τὰ παράθυρα στὸτέλος ἔκλεινα τὰ μάτια μου ῞ Οταν ξανάνοιγα τὰ μά-τια μου καὶ τὸ γράμμα ἡ γραϕὴ ἦταν σαϕὴς καὶ ἡ εἴ -δηση σαϕέστερη

῾Ο ᾽ Εσκομπὰρ ξεπρόβαλλε μέρα μὲ τὴ μέρα ἀπὸτὸν τάϕο του ἀπὸ τὴν ῾ Ιερατικὴ Σχολὴ κι ἀπὸ τὸ Φλα-μένγκο γιὰ νὰ καθίσει στὸ τραπέζι μαζί μου νὰ μὲὑποδεχτεῖ στὴ σκάλα νὰ μὲ ϕιλήσει τὸ πρωὶ στὸ γρα -ϕεῖο μου ἢ νὰ μοῦ ζητήσει τὴν καθιερωμένη εὐλογίατὸ βράδυ ῞ Ολες αὐτὲς οἱ ἐνέργειες μὲ ἀπωθοῦσαν τὶςἀνεχόμουν καὶ τὶς πραγματοποιοῦσα γιὰ νὰ μὴν ἀπο-καλυϕθῶ στὸν ἴδιο μου τὸν ἑαυτὸ ἀλλὰ καὶ στὸν κό-σμο ῞Ομως κι ἂν κατόρθωνα νὰ τὸ ἀποκρύψω ἀπὸ τὸνκόσμο δὲν μποροῦσα νὰ τὸ κάνω ἀπὸ τὸν ἑαυτό μουποὺ ζοῦσε δίπλα μου ὅσο κανεὶς ἄλλος ῞Οταν δὲν ἦτανδίπλα μου οὔτε ἡ μητέρα οὔτε τὸ παιδί ἡ ἀπελπισίαμου ἦταν μεγάλη καὶ ὁρκιζόμουν νὰ τοὺς σκοτώσωκαὶ τοὺς δυό εἴτε μεμιᾶς εἴτε ἀργὰ-ἀργά γιὰ νὰ γε-



μίσω τὴν ὥρα τοῦ θανάτου τους μὲ ὅλα τὰ λεπτὰ τῆςμαραμένης καὶ θλιμμένης μου ζωῆς ῞ Οταν ὅμως γύ-ριζα στὸ σπίτι μου κι ἔβλεπα ψηλὰ στὴ σκάλα αὐτὸ τὸπλασματάκι ποὺ μ ᾽ ἀγαποῦσε καὶ μὲ περίμενε ἔνιωθαἄοπλος καὶ ἀνέβαλλα τὴν τιμωρία ἀπὸ μέρα σὲ μέρα

῞Οσα συνέβαιναν ἀνάμεσα στὴν Καπιτοὺ καὶ σὲ μέ-να ἐκεῖνες τὶς σκοτεινὲς μέρες δὲν θὰ τὰ ἀναϕέρω ἐδῶἐπειδὴ ἦταν τόσο ἀσήμαντα καὶ συχνά καὶ εἶναι ἤδητόσο ἀργά ποὺ δὲν θὰ μποροῦσα νὰ τὰ διηγηθῶ χω -ρὶς νὰ παραλείψω κάτι ἢ νὰ ἀποκάμω Τὸ κυριότεροὅμως θὰ εἰπωθεῖ Καὶ τὸ κυριότερο εἶναι πὼς οἱ ϕι-λονικίες μας ἦταν στὸ ἑξῆς συνεχεῖς καὶ θυελλώδειςΠρὶν ἀπὸ τὴν ἀνακάλυψη τῆς ἄξενης γῆς τῆς ἀλή-θειας εἴχαμε κι ἄλλες ϕιλονικίες μικρῆς διάρκειας ὁοὐρανὸς δὲν ἀργοῦσε νὰ ξαναγίνει γαλανός ὁ ἥλιος ϕω-τεινὸς κι ἡ θάλασσα ἤρεμη ὅπου ἀνοίγαμε ξανὰ ὅλατὰ πανιά πρὸς τὰ νησιὰ καὶ τὶς ὄχθες τὶς πιὸ ὄμορ -ϕες τοῦ κόσμου μέχρι τὴ στιγμὴ ποὺ μιὰ ἄλλη θύελλακατέστρε ϕε τὰ πάντα κι ἐμεῖς ὀρτσάραμε στὸν και-ρό περιμένοντας τὴν ἑπόμενη μπουνάτσα ποὺ δὲν ἀρ -γοῦσε νὰ ἔρθει καὶ δὲν ἦταν ἀβέβαιη ἀλλὰ ἀντίθεταἀπόλυτη ἄμεση καὶ ἀσϕαλής

Συγχωρέστε με γι ᾽ αὐτὲς τὶς μεταϕορές μυρίζουντὴ θάλασσα καὶ τὴν παλίρροια ποὺ προξένησαν τὸ θά-νατο τοῦ ϕίλου μου καὶ τοῦ ἐραστῆ τῆς γυναίκας μουτοῦ ᾽ Εσκομπάρ Μυρίζουν ἐπίσης τὰ μάτια παλίρροιαςτῆς Καπιτού ᾽ Επίσης ἂν καὶ ὑπῆρξα ἀνέκαθεν στε-ριανός διηγοῦμαι αὐτὴ τὴν περίοδο τῆς ζωῆς μου ὅπωςδιηγεῖται τὸ ναυάγιό του ἕνας ναυτικός

Μεταξύ μας τὸ μόνο ποὺ ἀπέμενε ἦταν νὰ ποῦμετὴν τελευταία λέξη τὴ διαβάζαμε ὅμως ὁ ἕνας στὰμάτια τοῦ ἄλλου παλλόμενη κι ἀποϕασιστική καὶκάθε ϕορὰ ποὺ ὁ ᾽ Εζεκιὲλ ἐρχόταν πρὸς τὸ μέρος μαςτὸ μόνο ποὺ ἔκανε ἦταν νὰ μᾶς χωρίζει ῾Η Καπιτοὺ


πρότεινε νὰ τὸν βάλουμε σ ᾽ ἕνα κολέγιο ἀπ ᾽ ὅπου θὰἔβγαινε μόνο τὸ Σάββατο τὸ παιδὶ δυσκολεύτηκε πο -λὺ νὰ δεχτεῖ τὴν κατάσταση αὐτή

mdashΘέλω νὰ πάω μὲ τὸν μπαμπά Πρέπει νὰ ἔρθειὁ μπαμπὰς μαζί μου ϕώναζε

᾽ Εγὼ ὁ ἴδιος τὸν πῆγα ἕνα πρωί μιὰ Δευτέρα Ητανστὸ παλιὸ Λάργκο ντὰ Λάπα κοντὰ στὸ σπίτι μαςΤὸν πῆγα μὲ τὰ πόδια κρατώντας τον ἀπ ᾽ τὸ χέριὅπως εἶχα κρατήσει τὸ ϕέρετρο τοῦ ἄλλου ῾Ο μικρὸςἔκλαιγε ἐνῶ βάδιζε καὶ σὲ κάθε βῆμα ἔκανε ἐρωτή-σεις θὰ ἐρχόταν ξανὰ στὸ σπίτι καὶ πότε θὰ πήγαι -να νὰ τὸν δῶhellip

mdashΝαίmdash ῎ Οχι μπαμπά δὲν θὰ ᾽ ρθεῖτεmdashΜὰ ναίmdash ῾Ορκιστεῖτε μπαμπάmdashΜὰ ναίmdashΔὲν λέτε ὅτι τ ᾽ ὁρκίζεστε μπαμπάmdashΚαλά τ ᾽ ὁρκίζομαιΤὸν πῆγα καὶ τὸν ἄϕησα ῾Η προσωρινή του ἀπου-

σία δὲν ἀνέκοψε τὴ δυστυχία μας κι ὅλες οἱ ἐπιδέ-ξιες προσπάθειες τῆς Καπιτοὺ γιὰ νὰ τὴν ἁπαλύνειδὲν ἔϕεραν κανένα ἀποτέλεσμα ἔνιωθα ὅλο καὶ χει-ρότερα ῾Η νέα αὐτὴ κατάσταση πολλαπλασίασε τὰ βά-σανά μου ῾Ο ᾽ Εζεκιὲλ ζοῦσε τώρα μακριὰ ἀπ ᾽ τὰ μά-τια μου ἀλλὰ ἡ ἐπιστροϕή του τὸ Σαββατοκύριακοεἴτε γιατὶ εἶχα χάσει τὴ συνήθεια νὰ τὸν βλέπω εἴ -τε γιατὶ ὁ καιρὸς ποὺ περνοῦσε ἔκανε πιὸ ἔντονη τὴνὁμοιότητα ἡ ἐπιστροϕή του ἦταν ἡ ἐπιστροϕὴ τοῦ ᾽ Εσκομπάρ πιὸ ἔντονη καὶ πιὸ θορυβώδης ᾽Ακόμα κιἡ ϕωνή του μετὰ ἀπὸ λίγο καιρό μοῦ ϕαινόταν ἴδιαΤὸ Σάββατο προσπαθοῦσα νὰ μὴν τρώω στὸ σπίτικαὶ νὰ μὴν ἐπιστρέϕω παρὰ μόνο ὅταν θεωροῦσα πὼςεἶχε κοιμηθεῖ ἀλλὰ δὲν γλύτωνα τὴν Κυριακή στὸ


γραϕεῖο μου ὅταν βρισκόμουν ἀνάμεσα σὲ ἐϕημερί-δες καὶ δικογραϕίες ῾Ο ᾽ Εζεκιὲλ ἔμπαινε σκανταλιά-ρης διαχυτικός ξεχειλίζοντας ἀπὸ χαρά κι ἀγάπηγιατὶ αὐτὸς ὁ διαβολάκος τρελαινόταν ὅλο καὶ πιὸ πο -λὺ γιὰ μένα ᾽Απ ᾽ τὴ μεριά μου γιὰ νὰ πῶ τὴν ἀλή-θεια ἔνιωθα ἐκεῖνο τὸν καιρὸ μιὰ ἀπέχθεια ποὺ μό-λις καὶ μετὰ βίας τὴν ἔκρυβα τόσο ἀπὸ τὴν Καπιτοὺὅσο κι ἀπὸ τοὺς ἄλλους Μὴ μπορώντας νὰ κρύψωἐντελῶς αὐτὴ τὴν ψυχική μου διάθεση προσπαθοῦσανὰ τὸν ἀποϕεύγω ἢ νὰ τὸν συναντῶ ὅσο γινόταν λι-γότερο ἄλλοτε εἶχα δουλειὰ ποὺ μὲ ὑποχρέωνε νὰ κλεί-νομαι στὸ γραϕεῖο μου ἄλλοτε ἔβγαινα τὴν Κυριακὴγιὰ νὰ περιϕέρω στὴν πόλη καὶ στὰ προάστια τὸ δυ-σάρεστο μυστικό μου

133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ

Μιὰ μέρα ndashἦταν μιὰ Παρασκευήndash ἔνιωσα ὅτι δὲνμποροῦσα ἄλλο Μιὰ μαύρη ἰδέα ποὺ παλλόταν μέσαμου ἄνοιξε τὰ ϕτερά της κι ἄρχισε νὰ τὰ χτυπάει πρὸςὅλες τὶς μεριές ὅπως κάνουν οἱ ἰδέες ποὺ θέλουν νὰβγοῦν ἀπὸ μέσα μας Τὸ ὅτι συνέβη μιὰ Παρασκευήνομίζω ὅτι ἦταν τυχαῖο ἀλλὰ μπορεῖ καὶ ὄχι μεγά-λωσα μὲ τὸν τρόμο τῆς μέρας αὐτῆς στὸ σπίτι εἶχαἀκούσει νὰ τραγουδᾶνε μπαλάντες ποὺ λέγανε στὴϕυτεία καὶ τὴν παλιὰ μητρόπολη γιὰ τὶς ὁποῖες ἡΠαρασκευὴ ἦταν μιὰ ἀποϕράδα μέρα ῞Ομως μιὰ καὶδὲν ὑπάρχουν ἡμερολόγια στὸ μυαλό μας εἶναι πι-θανὸν ἡ ἰδέα ν ᾽ ἄνοιξε ἁπλῶς τὰ ϕτερά της ἀπ ᾽ τὴνἀνάγκη νὰ δεῖ τὸ ϕῶς καὶ τὴ ζωή ῾Η ζωὴ εἶναι τόσοὡραία ποὺ ἀκόμα κι ἡ ἰδέα τοῦ θανάτου χρειάζεταιπρῶτα νὰ ἔρθει στὴ ζωή καὶ μετὰ νὰ ἐκπληρωθεῖ


Μὲ σόκαρε τὸ πόσο γοητευτικὸ καὶ διασκεδαστικὸ ἦταν Δὲνμποροῦσα νὰ πιστέψω πὼς ἦταν τόσο παλιό Νομίζεις πὼςγράφτηκε χθές Εἶναι πολὺ μοντέρνο πολὺ ἀστεῖο πολὺ πρω-τότυπο

ΓΟΥΝΤΙ ΑΛΕΝ

Χωρὶς τὸν Ἀσὶς δὲν θὰ ὑπῆρχε ὁ Μπόρχες

SALMAN RUSHDIE

Ἡ Λατινικὴ Ἀμερικὴ εἶναι γεμάτη θαύματα Στὴ Βραζιλίατὸ θαῦμα λέγεται Ντὲ Ἀσὶς καὶ Μεταθάνατιες ἀναμνήσειςτοῦ Μπρὰς Κούμπας

CARLOS FUENTES

Ὁ σημαντικότερος συγγραφέας τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς

SUSAN SONTAG

Ὁ πιὸ μοντέρνος συγγραφέας τοῦ 19ου αἰώνα Στὸ ἔργο τουμπορεῖ κανεὶς νὰ ἐντοπίσει ὅλα ὅσα θὰ ἀπασχολήσουν τοὺςσυγγραφεῖς τοῦ 20οῦ

THE GUARDIAN

Ἀριστούργημα Σπαρακτικό Ἀπὸ τὸ φῶς τοῦ πρώτου ἔρωταστὸ σκοτάδι τῆς ζήλιας

THE WASHINGTON POST


THE NEW YORK TIMES


EL PAIS BRASIL


LIBERATION


LE MONDE


DIE ZEIT


PUBLISHERS WEEKLY



























119



120







121








122

Η ΚΗΔΕΙΑ









123






124

Ο ΛΟΓΟΣ









125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ




THE NEW YORK TIMES


EL PAIS BRASIL


LIBERATION


LE MONDE


DIE ZEIT


PUBLISHERS WEEKLY



























119



120







121








122

Η ΚΗΔΕΙΑ









123






124

Ο ΛΟΓΟΣ









125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ





























119



120







121








122

Η ΚΗΔΕΙΑ









123






124

Ο ΛΟΓΟΣ









125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ




121








122

Η ΚΗΔΕΙΑ









123






124

Ο ΛΟΓΟΣ









125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ




122

Η ΚΗΔΕΙΑ









123






124

Ο ΛΟΓΟΣ









125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ






123






124

Ο ΛΟΓΟΣ









125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ





124

Ο ΛΟΓΟΣ









125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ








125




126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ



126











127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ





127

Ο ΚΟΥΡΕΑΣ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ







128














129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ









129







130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ






130






131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ





131









132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ






132




















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ



















133

ΜΙΑ ΙΔΕΑ



Α˙ˇ!ˇˆ - Public · 2017-07-31 · Χωρὶς τὸν Ἀσὶς δὲν θὰ ὑπῆρχε...

Documents

Transcript of Α˙ˇ!ˇˆ - Public · 2017-07-31 · Χωρὶς τὸν Ἀσὶς δὲν θὰ ὑπῆρχε...