ΕΡΕΥΝΑΕΡΕΥΝΑΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Ιωάννης Δούρβας, εκπαιδευτικός Ιωάννης Δούρβας, εκπαιδευτικός ΠΕ20ΠΕ20

Κύριες Πηγές ΠληροφόρησηςΚύριες Πηγές Πληροφόρησηςhttp://epapanis.blogspot.com/2007/09/blog-post_1084.htmlhttp://epapanis.blogspot.com/2007/09/blog-post_1084.html

eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/.../Methodologia.deureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/.../Methodologia.dococ

ΠροβληματισμόςΠροβληματισμός

Απαραίτητη προϋπόθεση για να Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσουμε μια έρευνα είναι φυσικά ο ξεκινήσουμε μια έρευνα είναι φυσικά ο προβληματισμός επάνω στο μετέπειτα προβληματισμός επάνω στο μετέπειτα «αντικείμενο» της έρευνας.«αντικείμενο» της έρευνας.

Ο προβληματισμός πρέπει να είναι Ο προβληματισμός πρέπει να είναι διεξοδικός και να περιέχει «ανάλυση» διεξοδικός και να περιέχει «ανάλυση» του θέματος σε επιμέρους ζητήματα, του θέματος σε επιμέρους ζητήματα, υποθέσεις, ερωτήματα που καλύπτουν υποθέσεις, ερωτήματα που καλύπτουν όλες τις πλευρές του ζητήματος. όλες τις πλευρές του ζητήματος.

Βασικές ΑρχέςΒασικές Αρχές

Πριν ξεκινήσουμε την έρευνά μας Πριν ξεκινήσουμε την έρευνά μας πρέπει να έχουμε διατυπώσει τον πρέπει να έχουμε διατυπώσει τον σκοπό της.σκοπό της.– Γιατί κάνουμε έρευνα;Γιατί κάνουμε έρευνα;– ποιες είναι οι πληροφορίες που θα ποιες είναι οι πληροφορίες που θα

πρέπει να έχω στο τέλος της έρευνας;πρέπει να έχω στο τέλος της έρευνας; Πρέπει να προσαρμόσουμε τη Πρέπει να προσαρμόσουμε τη

μεθοδολογία έρευνας, που θα μεθοδολογία έρευνας, που θα ακολουθήσουμε, σε αυτό που ακολουθήσουμε, σε αυτό που ψάχνουμε και όχι το αντίθετο. ψάχνουμε και όχι το αντίθετο.

Βασικές ΑρχέςΒασικές Αρχές

Συχνά Συχνά η διατύπωση του η διατύπωση του προβληματισμού προβληματισμού και και η ανάλυση η ανάλυση των δεδομένωντων δεδομένων διαμορφώνονται διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια της έρευνας. κατά τη διάρκεια της έρευνας. Ωστόσο είναι απαραίτητο να Ωστόσο είναι απαραίτητο να διατυπωθούν από την αρχή. διατυπωθούν από την αρχή.

Βασικές ΑρχέςΒασικές Αρχές

Όλα τα ερευνητικά εργαλεία έχουν Όλα τα ερευνητικά εργαλεία έχουν πλεονεκτήματαπλεονεκτήματα αλλά και αλλά και μειονεκτήματαμειονεκτήματα. Η χρήση ενός . Η χρήση ενός ερευνητικού εργαλείου δεν αποκλείει ερευνητικού εργαλείου δεν αποκλείει τη χρήση ενός δεύτερου ή και ενός τη χρήση ενός δεύτερου ή και ενός τρίτου. Αυτό σημαίνει ότι ο ερευνητής τρίτου. Αυτό σημαίνει ότι ο ερευνητής μπορεί να διασταυρώσει τα ερευνητικά μπορεί να διασταυρώσει τα ερευνητικά εργαλεία, εάν αυτό απαιτείται από τις εργαλεία, εάν αυτό απαιτείται από τις ανάγκες της εργασίας του.ανάγκες της εργασίας του.

Πρωτογενείς πηγές Πρωτογενείς πηγές δεδομένωνδεδομένων

Πρωτογενείς πηγές πληροφόρησης Πρωτογενείς πηγές πληροφόρησης θεωρούνται όσες περιγράφουν ένα θεωρούνται όσες περιγράφουν ένα γεγονός ή είναι τα αποτελέσματα μιας γεγονός ή είναι τα αποτελέσματα μιας έρευνας χωρίς όμως να αποτελέσουν έρευνας χωρίς όμως να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας ή αντικείμενο επεξεργασίας ή αξιολόγησης. Πρόκειται δηλαδή για αξιολόγησης. Πρόκειται δηλαδή για πρωτότυπο υλικό που δεν έχει υποστεί πρωτότυπο υλικό που δεν έχει υποστεί ερμηνεία, σύνοψη ή αξιολόγηση από ερμηνεία, σύνοψη ή αξιολόγηση από έτερο άτομο/ομάδα. έτερο άτομο/ομάδα.

Δευτερογενείς πηγές Δευτερογενείς πηγές δεδομένωνδεδομένων

Οι δευτερογενείς πηγές πληροφόρησης Οι δευτερογενείς πηγές πληροφόρησης προκύπτουν ως το αποτέλεσμα της προκύπτουν ως το αποτέλεσμα της επεξεργασίας των πρωτογενών πηγών επεξεργασίας των πρωτογενών πηγών πληροφόρησης. Οι δευτερογενείς πηγές πληροφόρησης. Οι δευτερογενείς πηγές ουσιαστικά παρέχουν πληροφορίες για ουσιαστικά παρέχουν πληροφορίες για πρωτογενείς πηγές ή για πρωτότυπες πρωτογενείς πηγές ή για πρωτότυπες πληροφορίες που έχουν τροποποιηθεί, πληροφορίες που έχουν τροποποιηθεί, επιλεγεί ή έχουν αποκτήσει νέα επιλεγεί ή έχουν αποκτήσει νέα διάταξη, με στόχο να εξυπηρετήσουν διάταξη, με στόχο να εξυπηρετήσουν νέο κοινό ή διαφορετικό σκοπό νέο κοινό ή διαφορετικό σκοπό

Πηγές δευτερογενών στοιχείων

ΒιβλιογραφίαΒιβλιογραφία– Βιβλιοθήκες, ψηφιακές βιβλιοθήκεςΒιβλιοθήκες, ψηφιακές βιβλιοθήκες

Εφημερίδες, άρθρα, περιοδικάΕφημερίδες, άρθρα, περιοδικά– εφόσον δεν παρουσιάζουν πρωτότυπες εφόσον δεν παρουσιάζουν πρωτότυπες

σκέψεις ή δεν αποτελούν αναφορά μιας σκέψεις ή δεν αποτελούν αναφορά μιας ανακάλυψηςανακάλυψης

ΔιαδίκτυοΔιαδίκτυο

ΔιαδίκτυοΔιαδίκτυο

Προκειμένου η έρευνα στο διαδίκτυο να Προκειμένου η έρευνα στο διαδίκτυο να είναι ακριβής θα πρέπει:είναι ακριβής θα πρέπει:

Να κατέχουμε δεξιότητες αναζήτησης Να κατέχουμε δεξιότητες αναζήτησης πληροφοριών με σωστή και αποδοτική πληροφοριών με σωστή και αποδοτική χρήση των μηχανών αναζήτησης.χρήση των μηχανών αναζήτησης.

http:http:////gymgym--kassiop.ker.sch.grkassiop.ker.sch.gr//internet.phpinternet.php Να κατέχουμε ικανότητα αξιολόγησης της Να κατέχουμε ικανότητα αξιολόγησης της

αξιοπιστίας των ευρημάτων της αξιοπιστίας των ευρημάτων της διαδικτυακής έρευνας.διαδικτυακής έρευνας.

http:http:////gymgym--kassiop.ker.sch.grkassiop.ker.sch.gr//internet_trust.phpinternet_trust.php

Πηγές πρωτογενών στοιχείων

Η παρατήρησηΗ παρατήρηση Το πείραμαΤο πείραμα Η συνέντευξηΗ συνέντευξη Το ερωτηματολόγιοΤο ερωτηματολόγιο

Παρατήρηση

Είναι η διαδικασία όπου κάποιο φαινόμενο ή Είναι η διαδικασία όπου κάποιο φαινόμενο ή συμπεριφορά παρατηρούνται κατά τρόπο συμπεριφορά παρατηρούνται κατά τρόπο προγραμματισμένο, οργανωμένο, προγραμματισμένο, οργανωμένο, συστηματοποιημένο, από άτομα ειδικευμένα συστηματοποιημένο, από άτομα ειδικευμένα ή εκπαιδευμένα για τον ρόλο αυτό. ή εκπαιδευμένα για τον ρόλο αυτό. Χρησιμοποιεί την καταγραφή γεγονότων και Χρησιμοποιεί την καταγραφή γεγονότων και υφίσταται επαλήθευση υφίσταται επαλήθευση

Τα Τα ΕίδηΕίδη της παρατήρησης είναι της παρατήρησης είναι : : ηη άμεση , άμεση , η η συμμετοχική συμμετοχική καικαι ηη έμμεση έμμεση ήή προκαλούμενη προκαλούμενη ήή πειραματική πειραματική παρατήρηση. παρατήρηση.

ΠείραμαΠείραμα

Η διαδικασία στην οποία κάποιο Η διαδικασία στην οποία κάποιο φαινόμενο συνήθως προκαλείται με φαινόμενο συνήθως προκαλείται με σκοπό την συστηματική σκοπό την συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή του. παρακολούθηση και καταγραφή του. Το πείραμα όπως και η παρατήρηση Το πείραμα όπως και η παρατήρηση θα πρέπει να μπορεί να επαληθευτεί θα πρέπει να μπορεί να επαληθευτεί και να παρέχει πάντα το ίδιο και να παρέχει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα (ή εύρος αποτελεσμάτων) αποτέλεσμα (ή εύρος αποτελεσμάτων) όσες φορές και αν εκτελεστεί.όσες φορές και αν εκτελεστεί.

ΣυνέντευξηΣυνέντευξη Είναι μία από τις πιο γνωστές μεθόδους Είναι μία από τις πιο γνωστές μεθόδους

συλλογής υλικού όπου ο ερευνητής υποβάλλει συλλογής υλικού όπου ο ερευνητής υποβάλλει στον ερωτώμενο μια σειρά από ερωτήσεις στις στον ερωτώμενο μια σειρά από ερωτήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει. Αυτό που οποίες καλείται να απαντήσει. Αυτό που ενδιαφέρει τον ερευνητή είναι να ανακαλύψει τι ενδιαφέρει τον ερευνητή είναι να ανακαλύψει τι σκέφτεται ο ερωτώμενος σε σχέση με κάποιο σκέφτεται ο ερωτώμενος σε σχέση με κάποιο θέμα και να συγκρίνει τις γνώμες και τις απόψεις θέμα και να συγκρίνει τις γνώμες και τις απόψεις των ερωτώμενων. Στην συνέχεια ο ερευνητής των ερωτώμενων. Στην συνέχεια ο ερευνητής ενδιαφέρεται να συγκρίνει και να ομαδοποιήσει ενδιαφέρεται να συγκρίνει και να ομαδοποιήσει τις απόψεις των ερωτώμενων.τις απόψεις των ερωτώμενων.

ΤαΤα Είδη Είδη της συνέντευξης είναι: της συνέντευξης είναι: κατευθυνόμενη ή κατευθυνόμενη ή δομημένη, ημι-κατευθυνόμενη δομημένη, ημι-κατευθυνόμενη και και η η ελεύθερη συνέντευξη.ελεύθερη συνέντευξη.

ΕρωτηματολόγιοΕρωτηματολόγιο

Είναι ένα έντυπο που περιέχει μια σειρά Είναι ένα έντυπο που περιέχει μια σειρά δομημένων ερωτήσεων οι οποίες δομημένων ερωτήσεων οι οποίες παρουσιάζονται σε μια συγκεκριμένη σειρά παρουσιάζονται σε μια συγκεκριμένη σειρά και στις οποίες ο ερωτώμενος καλείται να και στις οποίες ο ερωτώμενος καλείται να απαντήσει γραπτά απαντήσει γραπτά

Στην βιβλιογραφία πολλές φορές οι έννοιες Στην βιβλιογραφία πολλές φορές οι έννοιες συνέντευξη και ερωτηματολόγιο συνέντευξη και ερωτηματολόγιο θεωρούνται ταυτόσημες διότι πολλές φορές θεωρούνται ταυτόσημες διότι πολλές φορές ο ερευνητής συμπληρώνει ο ίδιος το ο ερευνητής συμπληρώνει ο ίδιος το ερωτηματολόγιο για τις απαντήσεις της ερωτηματολόγιο για τις απαντήσεις της συνέντευξης. συνέντευξης.

ΔειγματοληψίαΔειγματοληψία Πριν ξεκινήσει η στατιστική έρευνα οφείλουν, οι Πριν ξεκινήσει η στατιστική έρευνα οφείλουν, οι

ερευνητές, να ορίσουν με σαφήνεια το σύνολο ερευνητές, να ορίσουν με σαφήνεια το σύνολο που θα μελετήσουν, δηλαδή, τον στατιστικό που θα μελετήσουν, δηλαδή, τον στατιστικό πληθυσμό. πληθυσμό. Καθώς και τις Καθώς και τις στατιστικές στατιστικές μονάδεςμονάδες που θα απαρτίζουν τον πληθυσμό. που θα απαρτίζουν τον πληθυσμό. Στατιστική μονάδα είναι δυνατόν να θεωρηθεί Στατιστική μονάδα είναι δυνατόν να θεωρηθεί ένα αντικείμενο, ένα άτομο, ένα νοικοκυριό κ.α. ένα αντικείμενο, ένα άτομο, ένα νοικοκυριό κ.α. (Δαμιανού, 2000). (Δαμιανού, 2000).

Δύο είναι οι μέθοδοι συγκέντρωσης στατιστικών Δύο είναι οι μέθοδοι συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων: στοιχείων:

οι οι εξαντλητικές έρευνεςεξαντλητικές έρευνες ,και ,και οι οι δειγματοληπτικές έρευνεςδειγματοληπτικές έρευνες (δειγματοληψία)(δειγματοληψία)

ΔειγματοληψίαΔειγματοληψία

Για την δική μας έρευνα, ο Για την δική μας έρευνα, ο πληθυσμόςπληθυσμός είναι είναι όλο το σχολείο (Γυμνάσιο και Λύκειο) ενώ όλο το σχολείο (Γυμνάσιο και Λύκειο) ενώ στατιστική μονάδαστατιστική μονάδα είναι ο κάθε μαθητής. είναι ο κάθε μαθητής.

Αν επιλέξουμε την Αν επιλέξουμε την εξαντλητική έρευναεξαντλητική έρευνα θα θα πρέπει να συμπληρώσει κάθε μαθητής πρέπει να συμπληρώσει κάθε μαθητής ερωτηματολόγιο.ερωτηματολόγιο.

Αν επιλέξουμε Αν επιλέξουμε δειγματοληπτική έρευναδειγματοληπτική έρευνα θα θα πρέπει να αποφασίσουμε ΠΟΣΟΥΣ μαθητές πρέπει να αποφασίσουμε ΠΟΣΟΥΣ μαθητές θα ζητήσουμε να συμμετάσχουν στην θα ζητήσουμε να συμμετάσχουν στην έρευνα μας εκ των προτέρων. Αυτό θα είναι έρευνα μας εκ των προτέρων. Αυτό θα είναι και το και το δείγμαδείγμα μας. μας.

ΔειγματοληψίαΔειγματοληψία

Ο τρόπος όμως που θα διαλέξουμε το Ο τρόπος όμως που θα διαλέξουμε το δείγμα μας δεν μπορεί να είναι εντελώς δείγμα μας δεν μπορεί να είναι εντελώς τυχαίος ούτως ώστε να αποτελέσματα τυχαίος ούτως ώστε να αποτελέσματα της ερευνάς μας να είναι ακριβή.της ερευνάς μας να είναι ακριβή.

Δειγματοληψία λέγεται ακριβώς αυτό. Ο Δειγματοληψία λέγεται ακριβώς αυτό. Ο τρόπος επιλογής του δείγματος – τρόπος επιλογής του δείγματος – σύμφωνα με συγκεκριμένα σύμφωνα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά- και αποτελεί ένα χαρακτηριστικά- και αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της επιστήμης της μεγάλο μέρος της επιστήμης της στατιστικής.στατιστικής.

ΔειγματοληψίαΔειγματοληψία

Προκειμένου λοιπόν τα αποτελέσματα Προκειμένου λοιπόν τα αποτελέσματα της έρευνάς μας να αντικατοπτρίζουν της έρευνάς μας να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα θα πρέπει να την πραγματικότητα θα πρέπει να αποφασίσουμε κάποια σημαντικά αποφασίσουμε κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά του δείγματός μας.χαρακτηριστικά του δείγματός μας.

Μπορείτε να σκεφτείτε κάποια από Μπορείτε να σκεφτείτε κάποια από αυτά; αυτά;

ΔειγματοληψίαΔειγματοληψία

Το δείγμα μας θα πρέπει να περιέχει μαθητές Το δείγμα μας θα πρέπει να περιέχει μαθητές από κάθε τάξη του σχολείου μας σε αριθμό από κάθε τάξη του σχολείου μας σε αριθμό ανάλογο του συνολικού πληθυσμού της τάξης.ανάλογο του συνολικού πληθυσμού της τάξης.

Η αναλογία αγοριών και κοριτσιών να είναι ίσηΗ αναλογία αγοριών και κοριτσιών να είναι ίση Θα πρέπει να υπάρχουν στο δείγμα τόσο Θα πρέπει να υπάρχουν στο δείγμα τόσο

άριστοι μαθητές όσο μέτριοι και «αδύνατοι» άριστοι μαθητές όσο μέτριοι και «αδύνατοι» μαθητές.μαθητές.

Αλλοδαποί και ημεδαποί.Αλλοδαποί και ημεδαποί. Κάτοικοι διαφόρων περιοχών της κοινότητάς Κάτοικοι διαφόρων περιοχών της κοινότητάς

μαςμας

Δημιουργία Δημιουργία ερωτηματολόγιουερωτηματολόγιου

Για τη δημιουργία ενός ερωτηματολογίου πρέπει να Για τη δημιουργία ενός ερωτηματολογίου πρέπει να λάβουμε υπ όψιν μας ορισμένα χαρακτηριστικά ώστε λάβουμε υπ όψιν μας ορισμένα χαρακτηριστικά ώστε να αποτελεί μια επιτυχημένη και ορθή έρευνανα αποτελεί μια επιτυχημένη και ορθή έρευνα

ΠληρότηταΠληρότητα ΣαφήνειαΣαφήνεια ΣυνοχήΣυνοχή Κατάλληλη δομή.Κατάλληλη δομή. Να είναι κατά το δυνατόν σύντομο.Να είναι κατά το δυνατόν σύντομο. Να έχει τελειότητα παρουσίασης από τεχνικής Να έχει τελειότητα παρουσίασης από τεχνικής

πλευράς.πλευράς. Να περιλαμβάνει βασικές οδηγίες συμπλήρωσης και Να περιλαμβάνει βασικές οδηγίες συμπλήρωσης και

εννοιολογικές επεξηγήσεις.εννοιολογικές επεξηγήσεις. Να επιδέχεται κωδικογραφική και μηχανογραφική Να επιδέχεται κωδικογραφική και μηχανογραφική

επεξεργασία.επεξεργασία.

Δημιουργία ερωτηματολόγιου - Δημιουργία ερωτηματολόγιου - κανόνεςκανόνες

Η Η πληρότηταπληρότητα αναφέρεται ακριβώς στην ανάγκη κάλυψης αναφέρεται ακριβώς στην ανάγκη κάλυψηςόλων των πτυχών του ερευνώμενου χαρακτηριστικού, για το όλων των πτυχών του ερευνώμενου χαρακτηριστικού, για το οποίο έχει ήδη γίνει αρκετός λόγος.οποίο έχει ήδη γίνει αρκετός λόγος.

Η Η σαφήνειασαφήνεια δεν αναφέρεται μόνο στο περιεχόμενο των δεν αναφέρεται μόνο στο περιεχόμενο των πληροφοριών αλλά και στο άτομο το οποίο πρέπει να δώσει τις πληροφοριών αλλά και στο άτομο το οποίο πρέπει να δώσει τις απαντήσεις.απαντήσεις.

Η Η συνοχήσυνοχή αναφέρεται στην ανάγκη οργανικής σύνδεσης των αναφέρεται στην ανάγκη οργανικής σύνδεσης των επιμέρους ερωτημάτων μεταξύ τους. Συγγενή ερωτήματα πρέπει επιμέρους ερωτημάτων μεταξύ τους. Συγγενή ερωτήματα πρέπει να εμφανίζονται στο ερωτηματολόγιο ομαδοποιημένα και να να εμφανίζονται στο ερωτηματολόγιο ομαδοποιημένα και να ερωτώνται μαζί, προκειμένου η σκέψη και η μνήμη του ερωτώνται μαζί, προκειμένου η σκέψη και η μνήμη του ερωτώμενου να κατευθύνεται ευκολότερα στις σωστές ερωτώμενου να κατευθύνεται ευκολότερα στις σωστές απαντήσεις.απαντήσεις.

Η Η κατάλληλη δομήκατάλληλη δομή του ερωτηματολογίου, δηλαδή η σειρά με του ερωτηματολογίου, δηλαδή η σειρά με την οποία θα τεθούν οι την οποία θα τεθούν οι ομάδες ερωτήσεωνομάδες ερωτήσεων, είναι επίσης , είναι επίσης μεγάλης σημασίας στην αύξηση του βαθμού ανταπόκρισης του μεγάλης σημασίας στην αύξηση του βαθμού ανταπόκρισης του κοινού. Είναι αυτονόητο, αλλά δεν εφαρμόζεται πάντοτε, ότι κοινού. Είναι αυτονόητο, αλλά δεν εφαρμόζεται πάντοτε, ότι προσωπικές ή γενικότερα ερωτήσεις που δεν απαντά εύκολα το προσωπικές ή γενικότερα ερωτήσεις που δεν απαντά εύκολα το κοινό δεν τίθενται στην αρχή ενός ερωτηματολογίου.κοινό δεν τίθενται στην αρχή ενός ερωτηματολογίου.

Ένα αποτελεσματικό ερωτηματολόγιο πρέπει επίσης να είναι Ένα αποτελεσματικό ερωτηματολόγιο πρέπει επίσης να είναι σύντομοσύντομο. Ερωτηματολόγια τα οποία επεκτείνονται σε μεγάλο . Ερωτηματολόγια τα οποία επεκτείνονται σε μεγάλο αριθμό ερωτημάτων κουράζουν τον ερωτώμενο ή του αριθμό ερωτημάτων κουράζουν τον ερωτώμενο ή του δημιουργούν την αίσθηση ότι θα χάσει πολύ χρόνο και είναι δημιουργούν την αίσθηση ότι θα χάσει πολύ χρόνο και είναι δυνατόν να μην απαντηθούν. δυνατόν να μην απαντηθούν.

Δημιουργία ερωτηματολόγιου - Δημιουργία ερωτηματολόγιου - κανόνεςκανόνες

Γενικά ένα ερωτηματολόγιο θα πρέπει στην αρχή να περιλαμβάνει το φορέα της έρευνας, τον Γενικά ένα ερωτηματολόγιο θα πρέπει στην αρχή να περιλαμβάνει το φορέα της έρευνας, τον τίτλο αυτής, από τον οποίο προσδιορίζεται και ο σκοπός της, η ονομασία του εντύπου, ο τίτλο αυτής, από τον οποίο προσδιορίζεται και ο σκοπός της, η ονομασία του εντύπου, ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται, η γεωγραφική ταυτότητα του ερωτώμενου και η ρητή πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται, η γεωγραφική ταυτότητα του ερωτώμενου και η ρητή διαβεβαίωση ότι τα ατομικά στοιχεία που θα δοθούν θα τηρηθούν εμπιστευτικά. διαβεβαίωση ότι τα ατομικά στοιχεία που θα δοθούν θα τηρηθούν εμπιστευτικά.

Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο αριθμός των ερωτημάτων ενός αποτελεσματικού ερωτηματολογίου Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο αριθμός των ερωτημάτων ενός αποτελεσματικού ερωτηματολογίου δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 20 ερωτήσεις, χωρίς αυτό βέβαια να θεωρηθεί ως απόλυτος δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 20 ερωτήσεις, χωρίς αυτό βέβαια να θεωρηθεί ως απόλυτος κανόνας.κανόνας.

Η αρτιότητα εμφάνισης του ερωτηματολογίου από τεχνική άποψης επηρεάζει, επίσης, Η αρτιότητα εμφάνισης του ερωτηματολογίου από τεχνική άποψης επηρεάζει, επίσης, σημαντικά το βαθμό ανταποκρίσεως του κοινού για δύο κυρίως λόγους. Αρχικά, η ποιότητα σημαντικά το βαθμό ανταποκρίσεως του κοινού για δύο κυρίως λόγους. Αρχικά, η ποιότητα του χαρτιού, της εκτύπωσης, κλπ., δημιουργεί ευνοϊκή προδιάθεση για τη σοβαρότητα της του χαρτιού, της εκτύπωσης, κλπ., δημιουργεί ευνοϊκή προδιάθεση για τη σοβαρότητα της έρευνας, με αποτέλεσμα να δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και να καταβάλλουν έρευνας, με αποτέλεσμα να δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για πλήρεις και σωστές απαντήσεις. Κατά δεύτερο λόγο, η χρήση μεγαλύτερη προσπάθεια για πλήρεις και σωστές απαντήσεις. Κατά δεύτερο λόγο, η χρήση δύο ή περισσότερων χρωμάτων, η χρήση κατευθυντήριων τόξων και άλλων συμβόλων, δύο ή περισσότερων χρωμάτων, η χρήση κατευθυντήριων τόξων και άλλων συμβόλων, καθοδηγούν τον ερευνητή ή τον ερευνώμενο και διευκολύνουν το έργο του.καθοδηγούν τον ερευνητή ή τον ερευνώμενο και διευκολύνουν το έργο του.

Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι στην προσπάθεια περιορισμού της έκτασης του Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι στην προσπάθεια περιορισμού της έκτασης του ερωτηματολογίου δεν πρέπει να περιορίζουμε το χώρο του κάθε ερωτήματος, σε σημείο που ερωτηματολογίου δεν πρέπει να περιορίζουμε το χώρο του κάθε ερωτήματος, σε σημείο που το ερωτηματολόγιο να φαίνεται «φορτωμένο». Τέτοια εικόνα του ερωτηματολογίου οδηγεί το ερωτηματολόγιο να φαίνεται «φορτωμένο». Τέτοια εικόνα του ερωτηματολογίου οδηγεί συχνά σε μείωση του βαθμού ανταπόκρισης.συχνά σε μείωση του βαθμού ανταπόκρισης.

Προς την κατεύθυνση αύξησης του βαθμού ανταπόκρισης και υποβοήθησης των ερευνητών ή Προς την κατεύθυνση αύξησης του βαθμού ανταπόκρισης και υποβοήθησης των ερευνητών ή των ερωτώμενων για όσο το δυνατόν ορθότερες απαντήσεις, συνηθίζεται στο των ερωτώμενων για όσο το δυνατόν ορθότερες απαντήσεις, συνηθίζεται στο ερωτηματολόγιο να συμπεριλαμβάνονται βασικές σύντομες οδηγίες για τον τρόπο ερωτηματολόγιο να συμπεριλαμβάνονται βασικές σύντομες οδηγίες για τον τρόπο συμπλήρωσης των ερωτημάτων ως και βασικές έννοιες και ορισμοί για θέματα που συμπλήρωσης των ερωτημάτων ως και βασικές έννοιες και ορισμοί για θέματα που ερωτώνται ερωτώνται

Τύποι ερωτήσεωνΤύποι ερωτήσεωνΓενικά, υπάρχουν δύο τύποι ερωτήσεων/απαντήσεων. Οι Γενικά, υπάρχουν δύο τύποι ερωτήσεων/απαντήσεων. Οι κλειστές ερωτήσειςκλειστές ερωτήσεις, στις , στις

οποίες δίνονται εκ των προτέρων και οι δυνατές απαντήσεις μεταξύ των οποίων οποίες δίνονται εκ των προτέρων και οι δυνατές απαντήσεις μεταξύ των οποίων καλείται να επιλέξει ο ερωτώμενος και οι ανοικτές ερωτήσεις, στις οποίες δεν καλείται να επιλέξει ο ερωτώμενος και οι ανοικτές ερωτήσεις, στις οποίες δεν δίνονται οι απαντήσεις.δίνονται οι απαντήσεις.

Στις κλειστές ερωτήσεις είναι πιθανόν να κατευθυνθεί ο ερωτώμενος προς μια Στις κλειστές ερωτήσεις είναι πιθανόν να κατευθυνθεί ο ερωτώμενος προς μια ερώτηση ή είναι δυνατόν επίσης να μη βρει καμία από τις απαντήσεις απολύτως ερώτηση ή είναι δυνατόν επίσης να μη βρει καμία από τις απαντήσεις απολύτως ικανοποιητική.ικανοποιητική.

Από την άλλη όμως πλευρά, με τη μέθοδο αυτή τα αποτελέσματα που προκύπτουν Από την άλλη όμως πλευρά, με τη μέθοδο αυτή τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την ερώτηση είναι έτοιμα και δεν απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία δηλαδή από την ερώτηση είναι έτοιμα και δεν απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία δηλαδή ομαδοποίηση των απαντήσεων και κωδικογράφηση αυτών (με όλες τις δυσκολίες ομαδοποίηση των απαντήσεων και κωδικογράφηση αυτών (με όλες τις δυσκολίες που συνεπάγονται οι χρονοβόρες αυτές εργασίες), πράγμα που συμβαίνει στις που συνεπάγονται οι χρονοβόρες αυτές εργασίες), πράγμα που συμβαίνει στις ανοικτές ερωτήσεις.ανοικτές ερωτήσεις.

Οι κλειστές ερωτήσεις προϋποθέτουν ότι οι πιθανές απαντήσεις έχουν μελετηθεί Οι κλειστές ερωτήσεις προϋποθέτουν ότι οι πιθανές απαντήσεις έχουν μελετηθεί εκ των προτέρων, έτσι ώστε να καλύπτουν πλήρως το θέμα που εκ των προτέρων, έτσι ώστε να καλύπτουν πλήρως το θέμα που διαπραγματεύεται το ερώτημα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι στην αντίστοιχη διαπραγματεύεται το ερώτημα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι στην αντίστοιχη ανοικτή δε πρέπει να έχουν προσδιοριστεί εκ των προτέρων οι πιθανές ανοικτή δε πρέπει να έχουν προσδιοριστεί εκ των προτέρων οι πιθανές απαντήσεις, σύμφωνα με τις οποίες θα πρέπει να ομαδοποιηθεί κάθε μία απάντηση απαντήσεις, σύμφωνα με τις οποίες θα πρέπει να ομαδοποιηθεί κάθε μία απάντηση που θα δώσει ο ερωτώμενος. Οι απαντήσεις δεν υπάρχουν στη περίπτωση αυτή που θα δώσει ο ερωτώμενος. Οι απαντήσεις δεν υπάρχουν στη περίπτωση αυτή στο ερωτηματολόγιο αλλά θα πρέπει εκ των προτέρων να έχουν προσδιοριστεί.στο ερωτηματολόγιο αλλά θα πρέπει εκ των προτέρων να έχουν προσδιοριστεί.

Τύποι ερωτήσεωνΤύποι ερωτήσεωνΣτις ανοικτές ερωτήσεις έχουμε βέβαια τη δυνατότητα να Στις ανοικτές ερωτήσεις έχουμε βέβαια τη δυνατότητα να

τροποποιήσουμε τις ομαδοποιήσεις των απαντήσεών μας, αν από τροποποιήσουμε τις ομαδοποιήσεις των απαντήσεών μας, αν από την έρευνα προκύψει ότι κάποια παράμετρος του θέματος μας έχει την έρευνα προκύψει ότι κάποια παράμετρος του θέματος μας έχει διαφύγει.διαφύγει.

Οι τελευταίες όμως παρέχουν τη δυνατότητα συλλογής Οι τελευταίες όμως παρέχουν τη δυνατότητα συλλογής περισσότερης πληροφόρησης και προσεγγίζουν περισσότερο στις περισσότερης πληροφόρησης και προσεγγίζουν περισσότερο στις απόψεις του κοινού. Καταλαμβάνουν δε λιγότερο χώρο στο απόψεις του κοινού. Καταλαμβάνουν δε λιγότερο χώρο στο ερωτηματολόγιο.ερωτηματολόγιο.

Μια επιπλέον απαραίτητη προϋπόθεση στις κλειστές ερωτήσεις Μια επιπλέον απαραίτητη προϋπόθεση στις κλειστές ερωτήσεις είναι η πληρότητα των απαντήσεων. Πρέπει δηλαδή να παρέχονται είναι η πληρότητα των απαντήσεων. Πρέπει δηλαδή να παρέχονται εξαντλητικά όλες οι δυνατές απαντήσεις, πλήρως μάλιστα εξαντλητικά όλες οι δυνατές απαντήσεις, πλήρως μάλιστα διακεκριμένες μεταξύ τους , ώστε να μην υπάρχουν επικαλύψεις.διακεκριμένες μεταξύ τους , ώστε να μην υπάρχουν επικαλύψεις.

Μια ικανοποιητική και συχνά χρησιμοποιούμενη λύση του Μια ικανοποιητική και συχνά χρησιμοποιούμενη λύση του παραπάνω προβλήματος είναι, μετά την εξάντληση των πλέον παραπάνω προβλήματος είναι, μετά την εξάντληση των πλέον συχνών των απαντήσεων ή αυτών που μας ενδιαφέρουν, να συχνών των απαντήσεων ή αυτών που μας ενδιαφέρουν, να θέτουμε την απάντηση «Άλλη Περίπτωση».θέτουμε την απάντηση «Άλλη Περίπτωση».

Κλειστές ερωτήσειςΚλειστές ερωτήσεις

Διχοτομικές ερωτήσειςΔιχοτομικές ερωτήσεις– Π.χ Απάντηση: Ναι και ΌχιΠ.χ Απάντηση: Ναι και Όχι

Ερωτήσεις ΒαθμονόμησηςΕρωτήσεις Βαθμονόμησης – Πχ Απάντηση:Καθόλου, Ελάχιστα, Μέτρια, Αρκετά, Πάρα πολύ Πχ Απάντηση:Καθόλου, Ελάχιστα, Μέτρια, Αρκετά, Πάρα πολύ

ΕΕρωτήσεις Κατάταξης ρωτήσεις Κατάταξης – Πχ Απάντηση: με σειρά προτεραότηταςΠχ Απάντηση: με σειρά προτεραότητας (1 2 3 4 5) (1 2 3 4 5)

Ερωτήσεις Διαβαθμισμένης Ερωτήσεις Διαβαθμισμένης ΚλίμακαςΚλίμακας

– Πχ κλίμακα: κλίμακα Πχ κλίμακα: κλίμακα 1 (Καθόλου σημαντική), 2 (Λιγότερο σημαντική), 3 (Αδιάφορο), 4 (Αρκετά 1 (Καθόλου σημαντική), 2 (Λιγότερο σημαντική), 3 (Αδιάφορο), 4 (Αρκετά σημαντική) σημαντική) έως έως 5 (Πολύ σημαντική)5 (Πολύ σημαντική)) )

Ερωτήσεις Πολλαπλής ΕπιλογήςΕρωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής – Στις ερωτήσεις αυτές ο ερωτώμενος μπορεί να επιλέξει περισσότερες από μία Στις ερωτήσεις αυτές ο ερωτώμενος μπορεί να επιλέξει περισσότερες από μία

απαντήσεις.απαντήσεις.

Σειρά των ερωτήσεωνΣειρά των ερωτήσεων

1.1. Ερωτήσεις στοιχείων ταυτότητας (φύλλο, ηλικία) Ερωτήσεις στοιχείων ταυτότητας (φύλλο, ηλικία) συγκεντρώνονται στην αρχή, έτσι ώστε η πρώτη συγκεντρώνονται στην αρχή, έτσι ώστε η πρώτη εντύπωση που σχηματίζει ο ερωτώμενος να είναι εντύπωση που σχηματίζει ο ερωτώμενος να είναι θετική.θετική.

2.2. Εύκολες ερωτήσεις στην αρχή, κατάλληλες να Εύκολες ερωτήσεις στην αρχή, κατάλληλες να ευαισθητοποιήσουν και να προκαλέσουν ενδιαφέρον ευαισθητοποιήσουν και να προκαλέσουν ενδιαφέρον στον ερωτώμενο. Οι δύσκολες ερωτήσεις στο τέλος στον ερωτώμενο. Οι δύσκολες ερωτήσεις στο τέλος οπότε είναι δύσκολο να αρνηθεί να απαντήσει.οπότε είναι δύσκολο να αρνηθεί να απαντήσει.

3.3. Οι ερωτήσεις που αναφέρονται στο ίδιο θέμα να Οι ερωτήσεις που αναφέρονται στο ίδιο θέμα να είναι συγκεντρωμένες σε ενότητες, και οι ερωτήσεις είναι συγκεντρωμένες σε ενότητες, και οι ερωτήσεις γενικού τύπου να προηγούνται των ειδικών έτσι γενικού τύπου να προηγούνται των ειδικών έτσι ώστε το ερωτηματολόγιο να έχει μία όψη συναφή ώστε το ερωτηματολόγιο να έχει μία όψη συναφή και λογική για να μην νιώθει ο ερωτώμενος ότι και λογική για να μην νιώθει ο ερωτώμενος ότι εκτροχιάζεται.εκτροχιάζεται.

Διατύπωση των Διατύπωση των ερωτήσεωνερωτήσεων

Οι ερωτήσεις πρέπει προφανώς να ακολουθούν τους Οι ερωτήσεις πρέπει προφανώς να ακολουθούν τους κανόνες τηςκανόνες τηςγραμματικής και του συντακτικού. γραμματικής και του συντακτικού.

Να είναι διατυπωμένες με σαφήνεια και με τέτοιο τρόπο Να είναι διατυπωμένες με σαφήνεια και με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατανοητές από όλους τους χρήστες. ώστε να είναι κατανοητές από όλους τους χρήστες.

Να μην περιέχουν τεχνικούς όρους, ιδιωματισμούς, λέξεις Να μην περιέχουν τεχνικούς όρους, ιδιωματισμούς, λέξεις σπάνιες και δύσκολες. Αν υπάρξουν όμως και κάποιοι σπάνιες και δύσκολες. Αν υπάρξουν όμως και κάποιοι τεχνικοί όροι οιτεχνικοί όροι οιοποίοι ήταν απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν για την οποίοι ήταν απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν για την διατύπωση τηςδιατύπωση τηςερώτησης θα πρέπει να προστεθεί κάποια επεξήγηση μέσα ερώτησης θα πρέπει να προστεθεί κάποια επεξήγηση μέσα σε παρένθεση προκειμένου να κατανοήσουν πλήρως όλοι οι σε παρένθεση προκειμένου να κατανοήσουν πλήρως όλοι οι ερωτώμενοι τις έννοιες αυτές. ερωτώμενοι τις έννοιες αυτές.

Τέλος από πλευράς περιεχομένου οι ερωτήσεις, πρέπει να Τέλος από πλευράς περιεχομένου οι ερωτήσεις, πρέπει να είναι απλές και περιεκτικές. είναι απλές και περιεκτικές.

Μέθοδος συμπλήρωσης Μέθοδος συμπλήρωσης ερωτηματολογίουερωτηματολογίου

Υπάρχουν τέσσερις μέθοδοι συμπλήρωσης Υπάρχουν τέσσερις μέθοδοι συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου του ερωτηματολογίου

1. προσωπική συνέντευξη, 1. προσωπική συνέντευξη, 2. τηλεφωνική συνέντευξη και 2. τηλεφωνική συνέντευξη και 3. το αποστελλόμενο ταχυδρομικά 3. το αποστελλόμενο ταχυδρομικά

ερωτηματολόγιο και ερωτηματολόγιο και 4. το αποστελλόμενο με 4. το αποστελλόμενο με ee--mailmail..

Η μέθοδος που προτείνεται για την δική μας Η μέθοδος που προτείνεται για την δική μας εργασία είναι η προσωπική συνέντευξη. εργασία είναι η προσωπική συνέντευξη. Συμφωνείτε; Γιατί;Συμφωνείτε; Γιατί;

Αποφάσεις που πρέπει να Αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε πάρουμε

Ποιες μεθόδους πρωτογενούς συλλογής δεδομένων Ποιες μεθόδους πρωτογενούς συλλογής δεδομένων και ποιες δευτερογενούς θα ακολουθήσουμε;και ποιες δευτερογενούς θα ακολουθήσουμε;

Από την στιγμή που επιλέγουμε το Από την στιγμή που επιλέγουμε το ερωτηματολόγιο ως μια από τις μεθόδους ερωτηματολόγιο ως μια από τις μεθόδους συλλογής πρωτογενών δεδομένων θα πρέπει:συλλογής πρωτογενών δεδομένων θα πρέπει:– Να αποφασίσουμε για το δείγμα μας. (ποσότητα και Να αποφασίσουμε για το δείγμα μας. (ποσότητα και

ποιότητα)ποιότητα)– Πόσες και ποίες ομάδες ερωτήσεων θα έχουμε;Πόσες και ποίες ομάδες ερωτήσεων θα έχουμε;– Τι είδους ερωτήσεις θα χρησιμοποιήσουμε; (ανοιχτές, Τι είδους ερωτήσεις θα χρησιμοποιήσουμε; (ανοιχτές,

κλειστές)κλειστές)– Ποίες ερωτήσεις; Ποιο σκοπό επιτυγχάνουμε με κάθε μια Ποίες ερωτήσεις; Ποιο σκοπό επιτυγχάνουμε με κάθε μια

από αυτές;από αυτές;– Ποια είναι η σωστή σειρά τοποθέτησης της κάθε Ποια είναι η σωστή σειρά τοποθέτησης της κάθε

ερώτησης στο ερωτηματολόγιο;ερώτησης στο ερωτηματολόγιο;

Πιλοτικό Πιλοτικό ερωτηματολόγιοερωτηματολόγιο

Το Το πιλοτικό ερωτηματολόγιοπιλοτικό ερωτηματολόγιο, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε δοκιμή του , αυτό δηλαδή που ονομάζουμε δοκιμή του σχεδίου του ερωτηματολογίου, έχει σαν κύριο σκοπό την διαπίστωση της σχεδίου του ερωτηματολογίου, έχει σαν κύριο σκοπό την διαπίστωση της αποτελεσματικότητας του «εργαλείου» που σχεδιάσαμε. αποτελεσματικότητας του «εργαλείου» που σχεδιάσαμε.

Στο δοκιμαστικό αυτό στάδιο πρόκειται να μετρηθεί ο βαθμός κατανόησης, Στο δοκιμαστικό αυτό στάδιο πρόκειται να μετρηθεί ο βαθμός κατανόησης, «αποδοχής», καθώς και ερμηνείας του ερωτηματολογίου. Αυτό το στάδιο «αποδοχής», καθώς και ερμηνείας του ερωτηματολογίου. Αυτό το στάδιο είναι απολύτως απαραίτητο, και συναντάει κάποιος τεράστιες δυσκολίες είναι απολύτως απαραίτητο, και συναντάει κάποιος τεράστιες δυσκολίες εάν δεν το λάβει σοβαρά υπόψη του. εάν δεν το λάβει σοβαρά υπόψη του.

Στο πιλοτικό ερωτηματολόγιο προσπαθούμε να εξακριβώσουμε εάν: Στο πιλοτικό ερωτηματολόγιο προσπαθούμε να εξακριβώσουμε εάν: οι χρησιμοποιούμενοι όροι γίνονται εύκολα αντιληπτοί,οι χρησιμοποιούμενοι όροι γίνονται εύκολα αντιληπτοί, η σειρά των ερωτήσεων δεν προκαλεί τάσεις πιθανής η σειρά των ερωτήσεων δεν προκαλεί τάσεις πιθανής

διαστρέβλωσης,διαστρέβλωσης, ο τρόπος της διατύπωσης των ερωτήσεων επιτρέπει την συλλογή των ο τρόπος της διατύπωσης των ερωτήσεων επιτρέπει την συλλογή των

επιθυμητών στοιχείων,επιθυμητών στοιχείων, το ερωτηματολόγιο δεν είναι ιδιαίτερα εκτενές προκαλώνταςτο ερωτηματολόγιο δεν είναι ιδιαίτερα εκτενές προκαλώντας

την αδιαφορία ή τον εκνευρισμό των ερωτώμενων. την αδιαφορία ή τον εκνευρισμό των ερωτώμενων. Στην «δοκιμή» αυτή λοιπόν, το ερωτηματολόγιο υποβάλλεται σε έναν Στην «δοκιμή» αυτή λοιπόν, το ερωτηματολόγιο υποβάλλεται σε έναν

περιορισμένο αριθμό ατόμων που δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 20 άτομα περιορισμένο αριθμό ατόμων που δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 20 άτομα και θα πρέπει το σύνολο αυτό να μην ιδιαίτερα ομοιογενές.και θα πρέπει το σύνολο αυτό να μην ιδιαίτερα ομοιογενές.