ΕΠΑΛ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ :

ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ – ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ : ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:

ΔΑΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΜΠΑΛΑ ΜΕΡΣΙΤ, ΜΠΛΙΑΜΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, ΝΑΡΙΝ ΜΕΜΕΤ, ΑΤΑΝΑΣΩΦ ΧΡΗΣΤΟΣ, ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΣΙΜΑ ΒΑΝΙΝ, ΣΤΟΥΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΓΥΡΗΣ, ΔΡΟΜΠΟΥΛΙΑΝΟΥΔΗΣ ΡΑΦΑΗΛ, ΚΟΥΤΙΚΑΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ, ΚΟΥΦΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΜΠΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ, ΠΙΠΙΛΙΑΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΣΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, ΣΑΝΤΙΚΟΥ ΓΚΕΝΤΣΙ, ΣΙΤΣΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:

ΒΑΛΣΑΜΙΔΟΥ ΑΛΕΞΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ :

Ασχοληθήκαμε με την γιορτή των Χριστουγέννων τόσο στον τόπο μας, όσο και στον κόσμο γενικότερα για να γνωρίσουμε καλύτερα την ορθόδοξη διάσταση του χριστιανικού πνεύματος αλλά και να προσεγγίσουμε την ιστορική και λατρευτική διάσταση της μεγάλης αυτής γιορτής.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ – ΟΡΙΣΜΟΣ

Τα Χριστούγεννα, σύνθετη λέξη ( Χριστός + γέννα ) δηλώνουν την ετήσια χριστιανική εορτή της γέννησης του Χριστού και κατ’ επέκταση το σύνολο των εορτών από της γεννήσεως μέχρι των Θεοφανίων. Η γιορτή αυτή θεσπίστηκε στις 25 Δεκεμβρίου στα μέσα του 4ου αιώνα μ.Χ. από τους χριστιανούς και ο εορτασμός της επεκτάθηκε σταδιακά σ’ όλο το Ρωμαϊκό κράτος. Στόχος τους ήταν να παραμεριστεί ο περσικός θεός Μίθρας, θεός του φωτός. Στη θέση του λοιπόν οι χριστιανοί έβαλαν τον Ήλιο της δικαιοσύνης Ιησού Χριστό. Τα Χριστούγεννα ξεχώρισαν ως η δεύτερη μετά το Πάσχα μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης. Είναι η γενέθλια ημέρα της ανθρωπότητας.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ

Επί Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ,η Μαρία και ο Ιωσήφ πηγαίνοντας στη Βηθλεέμ για την καταγραφή του πληθυσμού και μη βρίσκοντας φιλοξενία πουθενά, γέννησαν μέσα σε ένα στάβλο με ζώα το μικρό Χριστό. Ένας μεγάλος αστέρας έλαμψε στον ουρανό και άγγελοι ψέλνοντας το «Δόξα εν υψίστοις» αναγγέλλουν παντού το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης. Μάγοι από την Ανατολή κατέφθασαν με δώρα ακολουθώντας το αστέρι προσκύνησαν το Χριστό. Έφυγαν όμως από άλλο δρόμο κατά εντολή αγγέλου, προκειμένου να αποφύγουν τον

Ηρώδη, ο οποίος τους περίμενε για να τον πληροφορήσουν σε ποιο μέρος γεννήθηκε ένας βασιλιάς τον οποίο ήθελε να εξοντώσει.Η Μαρία και ο Ιωσήφ τότε έφυγαν στην Παλαιστίνη στη μικρή πόλη Ναζαρέτ όπου και έζησαν.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

1.ΝΗΣΤΕΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ :

Στην ορθόδοξη παράδοση πριν τα Χριστούγεννα προηγείται νηστεία 40 ημερών. Η νηστεία ξεκινά αμέσως από την επόμενη μέρα της γιορτής του Αποστόλου Φιλίππου, δηλαδή από τις 15 Νοεμβρίου. Από την ημερομηνία αυτή μέχρι και την 17ην Δεκεμβρίου μπορούμε τα Σαββατοκύριακα να τρώμε ψάρι μια και η νηστεία αυτή είναι λιγότερο αυστηρή από αυτή του Πάσχα. Την παραμονή των Χριστουγέννων 24 Δεκεμβρίου τρώμε άλαδο φαγητό ή ξηροφαγία, εκτός εάν τύχει Σάββατο ή Κυριακή. Ανήμερα Χριστουγέννων, ξημερώματα οι χριστιανοί προσέρχονται με ευλάβεια στο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας.

Γουρουνοχαρά

  Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα. Τρεις-τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της. Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που είχαν ηλικία πολλές φορές 20-25 ετών. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι’ αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως "γουρουνοχαρά ή γρουνουχαρά".

Τα Αγιοβασιλιάτικα καραβάκια

Στην πόλη της Χίου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς υπάρχει ένα έθιμο, τα αγιοβασιλιάτικα καραβάκια. Σύμφωνα με αυτό, οι ενορίες κατασκευάζουν πλοία, σε σμύκρινση. Αυτά συναγωνίζονται μεταξύ τους ως προς την ποιότητα κατασκευής και ως προς την ομοιότητα με τα πραγματικά πλοία, ενώ οι ομάδες, το πλήρωμα, του κάθε πλοίου τραγουδούν κάλαντα.

Το Χριστόξυλο

Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας, από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα, στο τζάκι του σπιτιού. Η στάχτη των ξύλων αυτών προφύλασσε το σπίτι

και τα χωράφια από κάθε κακό.

Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι , ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μή βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι , ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και μπαίνει στην εστία το Χριστόξυλο. Σύμφωνα με τις παραδόσεις του λαού, καθώς καίγεται το Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη Του. Σε κάθε σπιτικό, οι νοικοκυραίοι προσπαθούν το Χριστόξυλο να καίει μέχρι τα Φώτα.

Χριστόψωμο

  Το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται έργο θείο και είναι έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Οι γυναίκες φτιάχνουν τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή. Το ζύμωμα είναι μια ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα, και κατά τη διάρκεια του ζημώματος λένε: "Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει." Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες απ’ τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό,

συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές.

Τα χοιροσφάγια

Μια χαρακτηριστική εκδήλωση των Χριστουγέννων είναι τα χοιροσφάγια, με θυσιαστικό χαρακτήρα, απήχηση αρχαίων εξιλαστήριων και καθαρτήριων θυσιών που συνοδεύονται από μαγικές και δεισιδαιμονικές πράξεις, όπως τα μαντέματα. Οι Ρωμαίοι στην εορτή των Βρουμαλίων στο τέλος του έτους θυσίαζαν χοίρους στον Κρόνο και τη Δήμητρα. Ο χοίρος είναι πιθανότατα μία ενσάρκωση του βλαστικού και γονιμικού δαίμονα, είτε επειδή καταστρέφει τη βλάστηση είτε και εξαιτίας της πολυτοκίας του.

Στον παραδοσιακό πολιτισμό η λατρεία είναι ενσωματωμένη στην αγροτική οικονομία. Η εκτροφή του χοίρου εξασφαλίζει στην οικογένεια κρέας και λίπος για ολόκληρη τη χρονιά. Δεν ήταν δύσκολο να διατηρούν από ένα χοίρο σε κάθε σπίτι καθώς ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και είχαν να τον ταϊσουν σιτηρά, τυρόγαλο, βελανίδια και αποφάγια αντί να τα πετάνε.

Για τη σφαγή ακολουθούνταν ιδιαίτερη εθιμοτυπία καθώς γινόταν με ειδικό μαυρομάνικο μαχαίρι και θύτης ήταν ο αρχηγός της οικογένειας. Από το αίμα του ζώου έγραφαν ένα σταυρό στο μέτωπο των μικρών παιδιών για τον πονοκέφαλο.

Κάρφωναν το ρύγχος του χοίρου στον τοίχο ή πάνω από την πόρτα για να διώχνει τους καλικαντζάρους. Από τη σπλήνα και το συκώτι του μάντευαν το μέλλον της οικογένειας.

Έπειτα μαζεύονταν στα σπίτια και δοκίμαζαν τους χοιρινούς μεζέδες και παρασκεύαζαν τα λουκάνικα, τα απάκια και τα σύγλινα. Ιδιαίτερα φιλανθρωπικό χαρακτήρα αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο είχε η συνήθεια να στέλνουν «τα σκουτελικά για ψυχικό» δηλαδή καλάθια με δώρα, κυρίως φαγώσιμα

Τα κάλαντα των ΧριστουγέννωνΤα κάλαντα είναι τραγούδια που λέγονται από ομάδες παιδιών ή ενηλίκων στους δρόμους ή τα σπίτια με φιλοδώρημα. Πήραν το όνομά τους από τη γιορτή των Καλενδών του ρωμαϊκού ημερολογίου.

Την παραμονή των Χριστουγέννων παιδιά ή άντρες γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι κι έλεγαν τα κάλαντα. Στη Χίο το βράδυ της παραμονής ομάδες παιδιών ή άντρες γύριζαν στα σπίτια με τύμπανα και φλογέρες ή με μουσική και έψαλλαν τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.Στην περιοχή Κοζάνης κρατούσαν ένα ξύλο μήκους μισού μέτρου και σχήματος Τ (την τζομπανίκα) για να χτυπούν τις πόρτες και ένα τροβά (υφαντό σακούλι για τα δώρα). Οι νοικοκυρές τους «φιλεύουν» μήλα, σύκα, καρύδια, κάστανα, κουλουράκια (κολιαντίνες), αβγά, χρήματα κ.ά.

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο φαίνεται ότι εμφανίστηκε στη νεώτερη Ελλάδα την εποχή του Όθωνα. Βέβαια μόνο ύστερα από τον τελευταίο πόλεμο εκλαϊκεύτηκε και αγαπήθηκε ως χριστουγεννιάτικο στολίδι. Είναι γερμανικό και σκανδιναβικό έθιμο και από εκείνους τους λαούς το έμαθαν και οι άλλοι. Η χρήση πράσινων κλαδιών αειθαλών δένδρων υπήρχε και στις αρχαίες γιορτές των «δεντροφοριών» και στις ρωμαϊκές και βυζαντινές καλένδες. Το δέντρο με τα αναβλαστικά σχήματα και το πράσινο χρώμα ήταν πάντα ένα σύμβολο ζωής. Όσον αφορά το στολισμένο καραβάκι τα παιδιά των νησιών και των παραθαλασσίων περιοχών τραγουδούσαν τα κάλαντα κρατώντας φωτισμένα καράβια σαν φαναράκια. Στην Ηπειρωτική και Ορεινή Ελλάδα κρατούσαν επίσης φανάρι, μια εκκλησία, ένα ομοίωμα της αγιας-Σοφιάς.

Οι καλικάντζαροι

Οι καλικάντζαροι έρχονταν την παραμονή των Χριστουγέννων και έφευγαν τα Θεοφάνεια. Έχουν διάφορες ονομασίες: Λυκοκαντζαραίοι, σκαρικατζέρια, καρκατζέλια, πλανήταροι (Κύπρος), Κάηδες (Σύμη), καλλισπούδηδες, χρυσαφεντάδοι (Πόντος), κωλοβελόνηδες, παρωρίτες ή παραωρίτες (πριν από το λάλημα του πετεινού), παγανά. Με παρεμφερή ονόματα υπάρχουν οι καλικάντζαροι και στους βαλκανικούς λαούς. Και στους άλλους χριστιανικούς λαούς εμφανίζονται δοξασίες για δαιμονικά όντα κατά το Δωδεκαήμερο: Λυκάνθρωποι, Στρίγγλες, Μάγισσες, Νόρνες.

Συμβολίζουν το σκοτάδι και ζουν όλο το χρόνο στα έγκατα της γης, προσπαθώντας να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Όταν είναι πολύ κοντά να το πετύχουν, την παραμονή των Χριστουγέννων ανεβαίνουν στη γη δημιουργώντας προβλήματα στους ανθρώπους. Η πίστη για τους καλικαντζάρους ως δαιμονικών όντων που ζουν κάτω από τη γη στηρίζεται στην κοσμοθεωρία περί ακινησίας της γης. Μένουν ανάμεσα στους ανθρώπους δώδεκα ημέρες ως την παραμονή των Φώτων αφήνοντας στην ησυχία του το δέντρο της Ζωής να αναβλαστήσει.

Ο λαός τους φαντάζεται μαύρους και άσχημους, κουτσούς, ψηλούς με μάτια κόκκινα, πόδια τραγίσια και σώμα τριχωτό. Οι άνθρωποι

προσπαθούσαν να τους εξουδετερώσουν με διάφορους τρόπους και κυριότερα με τη φωτιά, η οποία καίει συνεχώς στο τζάκι όλο το Δωδεκαήμερο. Διάλεγαν ένα κούτσουρο («δωδεκαμερίτης», «χριστόξυλο») και μάλιστα από αγκαθωτό δέντρο. Με τη στάχτη του ράντιζαν το σπίτι ξημερώματα παραμονής Θεοφανείων τρέποντας σε φυγή τα δαιμόνια.

Σύμφωνα με μια παράδοση: «Οι Λυκοκαντζαραίοι έρχονται από τη γης αποκάτου. Ούλο το χρόνο πελεκάν με τα τσεκούρια να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γης. Κόβουν κόβουν όσο που μενέσκει λιγάκι ακόμα ως μια κλωνά άκοπο, και λεν «χάισε να πάμε, και θα πέση μοναχό του».

Και στα νησιά φτάνουν οι καλικάντζαροι. Με το καράβι τους. Κάνουν ζημιές: Χύνουν το νερό, τ' αλεύρι, κατουρούν τη στάχτη. Γι αυτό και βάζουν στη φωτιά ρείκια, αλάτι, που κάνουν κρότο, ή ρίχνουν κανένα πετσί να βρωμάει».

Ο λαός πιστεύει ότι Καλικάντζαροι γίνονται όσοι γεννιούνται το Δωδεκαήμερο, γιατί έχουν συλληφθεί την ίδια μέρα με το Χριστό. Θέλουν να κάνουν κακό στους ανθρώπους. Είναι άσκημοι, κουτσοί, εριστικοί, ανόητοι γιατί δεν βοηθά ο ένας τον άλλον και για το λόγο αυτό είναι αναποτελεσματικοί στο να κάνουν κακό. Όσους περπατούσαν τη νύχτα έξω τους ανάγκαζαν να χορέψουν μαζί τους (είναι χαρακτηριστικό το παραμύθι με τη Μάρω που γύριζε από το μύλο τη νύχτα).

Οι μυλωνάδες που εργάζονταν στο μύλο, ο οποίος ήταν συνήθως χτισμένος σε μέρος μακριά από τον καθαγιασμένο χώρο του οικισμού δίπλα σε ποτάμι, είχαν πάρε δώσε με καλικαντζάρους. Τα Φώτα όλα τα πονηρά πνεύματα φεύγουν με τον αγιασμό..

ΜΕΛΟΜΑΚΑΡΟΝΑ-ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΔΕΣ

Σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδας, σχεδόν σε όλη την επικράτεια, τις παραμονές των Χριστουγέννων αλλά και κατά τη διάρκεια της σαρακοστής οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τα μελομακάρονα. Παραδοσιακή συνταγή με ιδιαίτερη γεύση και έντονη χρήση μελιού κανέλας και καρυδιών. Επίσης και οι κουραμπιέδες με αγνά υλικά αποτελούν τους «βασιλιάδες» των χριστουγεννιάτικων γλυκών, αλλά και δώρων που προσφέρονται στα σπίτια.

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑ

Η παράδοση στη Γαλλία, θέλει τα παιδάκια να παίρνουν τα δώρα τους από τον Pere Noel, ο οποίος με βοηθό τον Pere Fouettard, ταξιδεύουν όλη νύχτα και γυρνάνε τα σπίτια της χώρας, αφήνοντας δώρα στα άδεια παπούτσια που έχουν αφήσει στο τζάκι τα καλά παιδιά και καθόλου δώρα στα πιτσιρίκια που υπήρξαν άτακτα..

Το βράδυ της Παραμονής και μετά τη μεσονύκτια λειτουργία, όλα τα μέλη της οικογένειας συγκεντρώνονται γύρω από μεγάλο, παραδοσιακό,

εορταστικό τραπέζι, με κάθε λογής λιχουδιές (διαφορετικής όμως ποικιλίας από περιοχή σε περιοχή), τιμώντας τον ερχομό του Χριστού.

Στις 8 Δεκεμβρίου, στη Λυόν, οι Γάλλοι τιμούν την Παρθένο Μαρία, με μια γιορτή που λέγεται Πανηγύρι των Φώτων (La Fête de Lumières), σύμφωνα με την οποία κάθε οικογένεια στην πόλη βάζει κεράκια σε κάθε παράθυρο του σπιτιού, συμβάλλοντας όλοι έτσι στη δημιουργία μιας κατανυκτικής ατμόσφαιρας, στην πόλη.. Το Φεστιβάλ των Φώτων κρατάει 4 ημέρες, με ποικίλες εκδηλώσεις και πανέμορφο φωτισμό σε κάθε γωνιά της πόλης..

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Στη Γερμανία το διάστημα που προηγείται των Χριστουγέννων είναι πολύ σημαντικό. Για τις οικογένειες τα χριστουγεννιάτικα μπισκότα, το χριστουγεννιάτικο κέικ αποτελούν τα παραδοσιακά έθιμα της περιόδου. Χαρακτηριστικές είναι και οι χριστουγεννιάτικες αγορές στο κέντρο κάθε πόλης που εμφανίζονται από το πρώτο Σαββατοκύριακο του Δεκεμβρίου και τελειώνουν την παραμονή των Χριστουγέννων. Οι μπάγκοι της Χριστουγεννιάτικης αγοράς έχουν γλυκά, στολίδια και ζεστό κόκκινο γλυκό κρασί με μπαχαρικά. Στις 6η Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Ζανκτ Νίκλαους (ο Άγιος Νικόλαος) που είναι παρόμοιος του Άγιου Βασιλείου ως προς το έθιμο των δώρων. Στην λαογραφική του έκδοση φέρνει δώρα στα καλά παιδιά, αλλά και ένα δεματάκι βέργες για να δείρει τα παιδάκια που δεν ήταν φρόνιμα.

Οι Γερμανοί δίνουν μεγάλο βάρος στη διακόσμηση των σπιτιών τους την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων. Γύρω από τα παράθυρα βάζουν

ηλεκτρικά κεράκια ή λαμπιόνια και στα τζάμια τοποθετούν πολύχρωμες χριστουγεννιάτικες φιγούρες, ενώ στον κήπο στολίζουν ένα αληθινό φυτεμένο έλατο με λαμπάκια.

Επίσης, στη Γερμανία συναντάται συχνά το έθιμο του λεγόμενου Adventskranz. Πρόκειται για ένα κηροπήγιο από κλαδιά ελάτου που είναι πλεγμένα έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα στεφάνι. Στο στεφάνι απάνω είναι τέσσερις θέσεις με κεριά, που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα. Κάθε Κυριακή ανάβουν ένα κερί παραπάνω, μετρώντας αντίστροφα το χρόνο που απομένει για τον ερχομό των Χριστουγέννων. Δηλαδή τέσσερις βδομάδες πριν τα Χριστούγεννα ανάβουν ένα κερί, την επόμενη βδομάδα δύο, την μεθεπόμενη τρία και τελικά την τελευταία Κυριακή πριν τα Χριστούγεννα ανάβουν τέσσερα κεριά.

Σε όλα τα σχολεία από το νηπιαγωγείο ως το γυμνάσιο γίνεται Χριστουγεννιάτικη εορτή με θεατρική παράσταση, ενώ τα παιδιά ανταλλάζουν δώρα. Το έθιμο αυτό ονομάζεται Wichteln και είναι αγαπητό και στις Χριστουγεννιάτικες γιορτές των μεγάλων. Κάθε ένας φέρνει ένα ή παραπάνω δωράκια τυλιγμένα στο χαρτί και τα βάζει μαζί με τα άλλα κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Όταν έρθει η ώρα, ένας ένας με την σειρά περνάνε όλοι κάτω από το δέντρο και παίρνουν από ένα δωράκι μέχρι που να τελειώσουν. Οι εταιρείες διοργανώνουν Χριστουγεννιάτικο τραπέζι για όλους τους εργαζομένους. Το ίδιο και οι όμιλοι, και οι παρέες, οι οποίες συναντιούνται για την παραδοσιακή Χριστουγεννιάτικη εορτή.

Ένα άλλο έθιμο της εποχής πριν τα Χριστούγεννα είναι το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο Adventskalender. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο με 24 θέσεις αριθμημένες από το 1 μέχρι το 24 και συμβολίζουν τις ημέρες του Δεκεμβρίου πριν από τα Χριστούγεννα. Οι θέσεις είναι κλεισμένες με πορτάκια. Κάθε μέρα ανοίγουν το αντίστοιχο πορτάκι και βρίσκουν μια έκπληξη που μπορεί να είναι ένα σοκολατάκι, ζαχαρωτό, παιχνίδι, κλπ..

”Όπως λοιπόν, σε κάθε πόλη και χωριό της Γερμανίας, έτσι και εδώ, στο Μόναχο, δίνουν το παρόν τα ωραιότερα αυτά παζάρια, τα οποία ανοίγουν, συνήθως, τέλη Νοεμβρίου και μικροπωλητές απο κάθε γωνιά της χώρας απλώνουν την πραμάτεια τους στους πάγκους τους, πουλώντας απίθανα πράγματα.. Παιχνίδια, κασκόλ, σκουφάκια, βιβλία,  στολιδάκια για το δέντρο, πολύχρωμα γιορτινά κεράκια, φιγούρες ξύλινες χειροποίητες, φάτνες μικρές/μεγάλες…

Τα δώρα φέρνει το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων ο Βάιναχτσμαν (Weihnachtsmann) ή ο «Χριστούλης» (Christkind). Το έθιμο αυτό ξεκίνησε από την Μεταρρύθμιση του Λούθηρου για να δώσουν μια πιο γιορταστική μορφή στην ημέρα της γέννησης του Χριστού.[1]

Από τη πτώση του τείχους του Βερολίνου οι Γερμανοί συγκεντρώνονται μπροστά στην αψίδα της μεγάλης πύλης και γιορτάζουν με πυροτεχνήματα την έλευση του Νέου Χρόνου.

μάγοι γράφουν με κιμωλία τα αρχικά τους (δηλαδή Κάσπαρ, Μέχιορ και Μπάλταζαρ) και το τρέχον έτος, π.χ. 20 * C + M + B + 08. Το γραφίτι αυτό θεωρείται ότι φέρνει γούρι και γιαυτό δεν το σβήνουν, έτσι ώστε σε μερικά σπίτια συναντάμε τις υπογραφές των μάγων ολόκληρων δεκαετιών

ψητή χήνα (Weihnachtsganz) με κόκκινο λάχανο (Rotkohl) και μπαλάκια από πατάτες (Klosse). Άλλα παραδοσιακά φαγητά είναι η πέστροφα και ο κυπρίνος.

Αμέσως μετά τα Χριστούγεννα συναντάμε το έθιμο των τριών μάγων. Από τις 27 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου, παιδάκια που είναι ντυμένα τρεις μάγοι πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν. Παριστάνουν τους τρεις μάγους που επιστρέφουν από την Βηθλεέμ. Όποιος ανοίξει την πόρτα τους δωρίζει γλυκά και ξηρούς καρπούς, ενώ δίνει λεφτά για τον έρανο που κάνουν. Σε αντάλλαγμα οι τρεις.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

Η Χριστουγεννιάτικη περίοδος ξεκινάει στην Ισπανία με τη μεγάλη κλήρωση της 22ης Δεκεμβρίου. Για τους Ισπανούς τα Χριστούγεννα είναι η πιο σημαντική εορτή του χρόνου και ακολουθείται από την Πρωτοχρονιά, η οποία ονομάζεται «Noche Vieja», και την 6η Ιανουαρίου την «Dia de Reyes».Η παραμονή των Χριστουγέννων ή αλλιώς «Noche Buena» είναι το βράδυ που μαζεύεται όλη η οικογένεια . Τα δωμάτια διακοσμούνται με κλαδιά από πεύκα, μπεζ και κόκκινα αλεξανδριανά και αναμμένα κεριά δίνοντας μια κατάνυξη και ένα χρώμα στην ατμόσφαιρα.Μετά το τραπέζι των Χριστουγέννων στο οποίο προσφέρονται τοπικές σπεσιαλιτέ, ακολουθεί η Λειτουργία των Χριστουγέννων.Ο διάσημος πετεινός Misa del Gallo υπενθυμίζει τον αλέκτορα που σύμφωνα με τη παράδοση, ήταν ο πρώτος που ανακοίνωσε το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης του Ιησού.Η εορταστική περίοδος ολοκληρώνεται στις 6 Ιανουαρίου την μέρα των Θεοφανίων κατά τη διάρκεια της οποίας οι Τρεις Μάγοι φέρνουν τα δώρα στα παιδιά, πάντα σύμφωνα με την παράδοση.Στις 5 Ιανουαρίου στη διάρκεια μιας μεγάλης παρέλασης της «Cabalgata de Reyes» άνθρωποι ντυμένοι σαν τους Τρεις Μάγους και άλλες μορφές της Θρησκείας πετάνε γλυκά στα παιδιά.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

Γειτονική μας χώρα, με μεγάλη ιστορία, αναρίθμητα αξιοθέατα και ατελείωτες ώρες περπάτημα για να θαυμάσετε τις ομορφιές της, να ένας κοντινός προορισμός για όσους από εσάς επιθυμείτε να περάσετε κάποιες ημέρες των γιορτών, εκεί.

Στην Ιταλία, η εορταστική Περίοδος ξεκινά στις 8 Δεκεμβρίου και τελειώνει στις 6 Ιανουαρίου, ανήμερα των Θεοφανείων.Για τους Ιταλούς, εκτός από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, η Φάτνη της Γέννησης, αποτελεί ένα εξίσου σημαντικό σύμβολο.Μάλιστα, οι χαρακτήρες των 3 Μάγων, του Ιωσήφ και της Μαρία, τοποθετούνται στη Φάτνη στις 8 Δεκεμβρίου, ενώ το Θείο Βρέφος, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Παραμονής.

Την Παραμονή των Χριστουγέννων, αρκετοί είναι αυτοί που νηστεύουν, μέχρι τη Λειτουργία.

Η πιο διάσημη Λειτουργία είναι αυτή στη Ρώμη, στο Ναό του Αγίου Πέτρου, όπου πιστοί από όλο τον κόσμο καταφτάνουν, για να ακούσουν το Χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Πάπα Ιωάννη Παύλου, κατά τη Λειτουργία του στο Βατικανό.Μετά τη Λειτουργία, οι οικογένειες μαζεύονται γύρω από το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι και απολαμβάνουν το Παραδοσιακό γιορτινό γεύμα.

Ανήμερα των Χριστουγέννων, οι Ιταλοί δε χάνουν με τίποτα το Γιορτινό Χριστουγεννιάτικο γεύμα, ενώ τα παιδάκια της οικογένειας, λένε Χριστουγεννιάτικα ποιηματάκια μπροστά σε γονείς και συγγενείς και παίρνουν και ένα γερό χαρτζιλίκι, ως ανταμοιβή..

Για τους Ιταλούς, υπάρχει μια επίσης πολύ σημαντική γιορτή κι είναι αυτή της 6ης Ιανουαρίου.

Yπάρχει ένας θρύλος, που λέει ότι την Παραμονή των Θεοφανείων, η μάγισσα Befana επισκέπτεται όλα τα σπίτια της χώρας, πετώντας επάνω στη σκούπα της.befanaTρώει τα καρύδια και τα μπισκοτάκια που της έχουν αφήσει τα παιδιά και γεμίζει με γλυκά και δώρα τις κάλτσες των καλών παιδιών, ενώ αυτές των άτακτων, με κομματάκια κάρβουνο…

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ

* Στην Πολωνία, το πρώτο αστέρι που θα εμφανιστεί στον ουρανό την παραμονή των Χριστουγέννων σηματοδοτεί την έναρξη της γιορτής. Η ονομασία του, Gwiazdka, δόθηκε προς τιμήν του άστρου της Βηθλεέμ. Άτυποι διαγωνισμοί διοργανώνονται μεταξύ φίλων και οικογενειών, με νικητή τον πρώτο που θα καταφέρει να διακρίνει το αστέρι. Αφού αυτό εμφανιστεί, το δείπνο των 12 (!) πιάτων, που συμβολίζουν τους δώδεκα αποστόλους, ξεκινά με μία βάφλα, που λέγεται Oplatek, από την οποία κάθε μέλος της οικογένειας κόβει ένα κομμάτι, κάνοντας μια ευχή για τον επόμενο χ* Για τους Τσέχους, η παραμονή των Χριστουγέννων είναι μέρα νηστείας. Λέγεται, μάλιστα, ότι όποιος καταφέρει να μη φάει τίποτα μέχρι το δείπνο, το οποίο σερβίρεται γύρω στις 6-7 το απόγευμα, θα δει ένα χρυσό γουρούνι. Μετά το εορταστικό δείπνο, τα μήλα κόβονται σε σχήμα σταυρού, όπως η βασιλόπιτα, και το σχήμα που δημιουργείται στο κουκούτσι –σταυρός ή αστέρι– θεωρείται αντίστοιχα κακός ή καλός οιωνός για την επόμενη χρονιά. Ανάλογες ”προβλέψεις” για την

επόμενη χρονιά γίνονται την παραμονή των Χριστουγέννων και στην Πολωνία, με τη βοήθεια ενός δοχείου με νερό, στο οποίο ρίχνεται κερί μελισσών που δημιουργεί διάφορα σχήματα.* Αν ταξιδέψετε στις Φιλιππίνες γύρω στα μέσα Σεπτεμβρίου, μην εκπλαγείτε ακούγοντας τα κάλαντα. Οι εορτασμοί των Χριστουγέννων εδώ κρατούν 3 μήνες, και ξεκινούν νωρίς. Πολύ νωρίς. Στις 4 το πρωί της 16ης Δεκεμβρίου ξεκινούν οι πρωινές λειτουργίες, οι οποίες πραγματοποιούνται εννέα συνεχόμενες μέρες. Η παράδοση λέει πως αν κάποιος παρακολουθήσει και τις εννιά, τότε οι ευχές του θα εκπληρωθούν.* Το χριστουγεννιάτικο ”κράκερ” είναι ένας κύλινδρος από χαρτόνι, τυλιγμένο με πολύχρωμο χαρτί, το οποίο περιέχει μικρά δωράκια, γλυκά και ένα γνωμικό ή μια πρόβλεψη για το μέλλον, όπως αυτές των κινέζικων fortune cookies. Δύο άτομα τραβούν τις άκρες του, κάνοντάς το να σπάσει σε δύο άνισα κομμάτια. Όποιος τραβήξει το μεγαλύτερο κομμάτι, κερδίζει και το περιεχόμενο. Το συγκεκριμένο παιχνίδι είναι εξαιρετικά δημοφιλές στη Βρετανία –λέγεται, μάλιστα, ότι γνωρίζει μεγάλη απήχηση στους κύκλους της βασιλικής οικογένειας, όπου το περιεχόμενό του αντικαθίσταται από αντικείμενα μεγαλύτερης αξίας– συναντάται όμως και σε κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ και στον Καναδά.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Η Βυζαντινή υμνογραφία των εορτών των Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται όχι μόνο πλούσια και πανηγυρική αλλά έχει και μεγάλη ποιητική αξία. Οι καταβασίες, τα μεγαλυνάρια, τα στιχηρά ιδιόμελα, τα κοντάκια των ύμνων, οι κανόνες εκφράζουν αισθήματα δέους και θάμβους, κατάνυξης και ευλάβειας. Οι μεγάλοι υμνογράφοι στους ύμνους τους συμπυκνώνουν σε απαράμιλλους στίχους όλη τη θεολογία της Εκκλησίας.

Απολυτίκιο Χριστουγέννων«Ἡ Γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶνἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεωςἐν αυτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντεςὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντοΣὲ προσκυνεῖν τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνηςκαὶ Σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήνΚύριε δόξα Σοι.»

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός (8ος αι.) συνέθεσε τον «κανόνα εις την Χριστού γέννησιν»:

«Νύμφης πανάγνου τὸν πανόλβιον τόκον,ἰδεῖν ὑπὲρ νοῦν ἠξιωμένος χορός,ἄγραυλος, ἐκλονεῖτο τῷ ξένῳ τρόπῳτάξιν μελωδούσάν τε τῶν Ἀσωμάτων,Ἄνακτα Χριστόν, ἀσπόρως σαρκούμενον»

Ο Μέγιστος των Υμνογράφων Ρωμανός ο Μελωδός συνθέτει στιχηρά προεόρτια και τρία κοντάκια για τα Χριστούγεννα μεταξύ των οποίων το πλέον γνωστό:«Ἡ Παρθένος σήμεροντὸν Ὑπερούσιον τίκτεικαὶ ἡ Γῆ τὸ σπήλαιοντῷ ἀπροσίτῳ προσάγειἌγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι

Μάγοι δὲ μετὰ αστέρος ὁδοιποροῦσιΔι’ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέονὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»[14]

Στιχηρά ιδιόμελα για την Γέννηση έχουν γράψει επίσης ο Μοναχός Κυπριανός (σύγχρονος του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού) που φέρεται και ως ο δημιουργός των σύντομων στιχηρών (όπως «Οίκος του Εφραθά, η πόλις η Αγία, των προφητών η δόξα, ευτρέπισον τον οίκον, εν ω το θείον τίκτεται»), ο Ανατόλιος Στουδίτης (ίδιας εποχής) στον οποίο αποδίδονται τα απόστιχα της κυριώνυμης ημέρας και το μεθεόρτιο δοξαστικό: «Αίμα και πυρ και ατμίδα καπνού ...», ο Ανδρέας ο Πηρός ή Τυφλός (8ος αι.): «Χριστού τα γενέθλια πιστώς προεορτάσωμεν...», ο Βυζάντιος ή Βύζας : «Φάτνη δε υπεδέχου τον τω λόγω λύσαντα της αλόγου πράξεως ημάς τους γηγενείς ...» κ.ά.

Από τους υμνογράφους της εορτής γνωστοί είναι οι Ιωάννης ο Μοναχός, ο γνωστός Κοσμάς ο Μαϊουμά ο μελωδός: «Χριστός γεννάται δοξάσατε, Χριστόν εξ Ουρανού απαντήσατε ...», ο Ανδρέας Κρήτης, η Κασσία, ποιήτρια του δοξαστικού ιδιόμελου του Εσπερινού «Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης ...» κ.ά.

Τα κάλαντα

Τα μορφολογικά στοιχεία των καλάντων παραπέμπουν σε εκείνα των δημοτικών τραγουδιών τόσο στην μουσική όσο και στα λόγια. Οι στίχοι τους εξιστορούν τα θρησκευτικά γεγονότα των ημερών (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια) με λεξιλόγιο λόγιο αλλά και λαϊκό. Η μουσική που τα συνοδεύει είναι απλή και ευχάριστη, ποικίλλει όμως ανά περιοχή υιοθετώντας στοιχεία από την παράδοση της εκάστοτε περιοχής.

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων

Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα διηγούνται τη γέννηση του Χριστού και την επίσκεψη των μάγων στη φάτνη του. Το πιο γνωστό κείμενο που τραγουδήθηκε και τραγουδιέται ακόμα είναι το παρακάτω με τις δυο/τρεις πρώτες στροφές ως πιο συνηθισμένες.

Καλήν εσπέραν (ή «καλήν ημέραν») άρχοντες, κι αν είναι ορισμός σας, Χριστού την θείαν Γέννησιν να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει,οι ουρανοί αγάλλονται χαίρετ' η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη των αλόγων ο Βασιλεύς των ουρανών και Ποιητής των όλων.

Κάθε περιοχή της Ελλάδος έχει την δική της εκδοχή, έτσι συναντάμε

τα Μωραϊτικα κάλαντα:

Χριστούγεννα πρωτούγεννα πρώτη γιορτή του χρόνου! Για βγάτε διέτε μάθετε πως ο Χριστός γεννιέται. Γεννιέται κι ανατρέφεται στο μέλι και στο γάλα το μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες και το μελισσοβότανο το λούζουνται οι κυράδες.....[1]  ,

τα Κερκυραϊκά:

Σήμερο οι Μάγοι έρχονται στη χώρα του Ηρώδη (2), Και ο Ηρώδης ταραχθείς έγινε θηριώδης (2) , κράζει τους Μάγους και ρωτά : Μάγοι που θε να πάτε; (2), Εις Βηθλεέμ το σπήλαιον, την πόλιν την αγίαν(2), που εκεί γεννάει το Χριστό η Δέσποινα Μαρία (2). Και εις έτη πολλά [2],

τα Αιγινίτικα:

Καλήμερα! καλήμερα και πάντα καλημέρα! Να τον καλημερίσουμε αυτόν

το νιον αφέντη. Αφέντη μου πεντάφεντε, πέντε φορές αφέντη, πέντε φορές αφέντεψες και πάλι αφέντης είσαι......[3])

καθώς και πολλά αλλά όπως τα Θράκικα/Ραιδεστού, τα Κρητικά , τα Σαμιώτικα-Θρακικά, τα Κυπριακά, τα Κυκλαδίτικα, τα Βυζαντινά και τα Ποντιακά. Όλα με τον δικό τους ιδιαίτερο σκοπό-μελωδία προσεγγίζουν το θέμα της γέννησης του Χριστού από διαφορετική σκοπιά. Πέρα από το βασικό θέμα τους, τα κάλαντα επαινούν το σπίτι και την οικογένεια, με ευχές και επαίνους για το νοικοκυριό και την ευημερία του.

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Τα Χριστούγεννα αποτελούν μια ξεχωριστή γιορτή για όλους και ιδιαίτερα για την λογοτεχνία που έχει τιμήσει με ορισμένα από τα σημαντικότερα έργα τους, την λαμπρότερη μέρα του χρόνου. Σε παγκόσμιο επίπεδο ορισμένα από τα γνωστότερα έργα που έχουν γραφτεί τους 2 τελευταίους αιώνες για τα Χριστούγεννα είναι..

«Χριστουγεννιάτικη ιστορία» (1843) του Καρόλου Ντίκενς. Ένα βρετανικό μυθιστόρημα για την ηθική μεταμέλεια ενός ορκισμένου τσιγκούνη, του διαβόητου Εμπενίζερ Σκρουτζ, που θα ανακτήσει με πανηγυρικό τρόπο την ανθρωπιά του ύστερα μια άκρως διδακτική συνάντηση με τα τρία πνεύματα των Χριστουγέννων: το

πνεύμα του παρελθόντος, το πνεύμα του παρόντος και το πνεύμα του μέλλοντος.

«Παραμονή Χριστουγέννων» (1832) του Νικολάι Γκόγκολ. Μια νουβέλα από την Ουκρανία όπου ο διάβολος επιχειρεί έναν τελευταίο γύρο θριάμβου προτού επιστρέψει στην κόλαση (νύχτα Χριστουγέννων γαρ), αλλά ο Θεός βρίσκει τον τρόπο να ακυρώσει όλα τα σχέδιά του και να διακηρύξει την απέραντη αγάπη του, η οποία θα αποτρέψει τους κακούς και θα φωτίσει τους δίκαιους.

«Έμμα» (1815) της Τζέιν Όστεν. Ένα μυθιστόρημα από την παλαιά Αγγλία όπου μια χριστουγεννιάτικη βραδιά με πολύ χιόνι μια παρέα νέων θα ζήσει τις χαρές της ηλικίας της, ανταλλάσσοντας μυστικά και ψέματα που αντανακλούν τα κοινωνικά ταμπού αλλά και τα ρομαντικά ιδεώδη της εποχής: φινιρισμένο γράψιμο και ανάγλυφα χτισμένοι χαρακτήρες.

«Το χριστουγεννιάτικο έλατο» (1844) του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Η διάσημη ιστορία του Δανού παραμυθά για ένα έλατο που θα θαμπωθεί από τη λάμψη την οποία θα εκπέμψει κατά τη διάρκεια των γιορτών σε όλους τριγύρω του. Το έλατο θα πάρει παρόλα αυτά ένα γερό μάθημα για τη ματαιοδοξία του όταν θα έρθει η ώρα του ξεστολίσματος που θα το οδηγήσει στη σιωπή και τη μοναξιά της σοφίτας.

«Η περιπέτεια του πολύτιμου λίθου» (1892) -η 12η ιστορία από τις «Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς» του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ. Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία του Σέρλοκ Χολμς όπου ο επιφανέστερος ντετέκτιβ της Βρετανίας θα χρειαστεί να καταφύγει στις συνήθειες της εορταστικής γαστρονομίας και στα μυστικά που κρύβει μια γεμιστή χήνα προκειμένου να εξηγήσει τη σκοτεινή υπόθεση την οποία διερευνά.

«Οι νεκροί» (1914) του Τζέιμς Τζόις. Μια ιρλανδέζικη ιστορία για μια ολόφωτη βραδιά Χριστουγέννων όπου ο ήρωας, ο οποίος αποτελεί αυτοβιογραφικό πορτρέτο του συγγραφέα, θα δοκιμάσει να ξεπεράσει τη μελαγχολία του αναζητώντας ορισμένα ζωτικά σημεία συνεννόησης με όσους τον περιβάλλουν. Η προσπάθειά του θα τον

βοηθήσει να συνειδητοποιήσει το νόημα της πορείας που διάλεξε και το βάρος των αποφάσεων οι οποίες τον έχουν προσδιορίσει.

«Τα Χριστούγεννα του Ηρακλή Πουαρό» (1939) της Αγκάθα Κρίστι. Ένα μυθιστόρημα από τη βασίλισσα της βρετανικής αστυνομικής παράδοσης, όπου ο ακαταπόνητος Βέλγος ντετέκτιβ Ηρακλής Πουαρό θα κληθεί εν μέσω Χριστουγέννων να ανακαλύψει τι ακριβώς κρύβεται πίσω από το σατανικό παιχνίδι το οποίο θα διοργανώσει εις βάρος της οικογένειάς του ένας πολυεκατομμυριούχος.

«Μια χριστουγεννιάτικη ανάμνηση» (1956) του Τρούμαν Καπότε. Η ζωή στην αμερικανική εξοχή και η τρυφερή φιλία ανάμεσα σε ένα αγόρι κι ένα κορίτσι αρκετά μεγαλύτερό του. Αυτοβιογραφικό διήγημα που αναφέρεται στη δεκαετία του 1930, εξυμνώντας το αγαθοεργό πνεύμα των Χριστουγέννων.

«Πίνοντας μηλίτη με τη Ρόζι» (1959) του Λόρι Λι. Ο συγγραφέας ανακαλεί τα Χριστούγεννα των παιδικών του χρόνων στο Γκλότσεστερ της Αγγλίας λίγο μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σ' ένα μυθιστόρημα που μιλάει για τις αρετές ενός τρόπου ζωής ο οποίος θα σαρωθεί οσονούπω από την επερχόμενη τεχνολογία.

«Γράμματα από τον Αη Βασίλη» (1976) του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Συλλογή από επιστολές που έγραψε ο Άγγλος συγγραφέας κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1920 και του 1930 για τα παιδιά του. Οι επιστολές τυπώθηκαν τρία χρόνια μετά τον θάνατό του και εξιστορούν τις περιπέτειες τις οποίες αντιμετωπίζουν ο Αι Βασίλης και οι βοηθοί του σε ένα σκηνικό με εντυπωσιακά χρώματα και παράξενα ελκυστικές μορφές, που θυμίζουν τους μυθιστορηματικούς ήρωες του Τόλκιν.

Πολλοί Έλληνες λογοτέχνες έγραψαν αξιόλογα έργα για τα Χριστούγεννα. Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:

1.Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης(1851-1911)

είναι όχι μόνο ο εισηγητής του Χριστουγεννιάτικου διηγήματος στην ελληνική λογοτεχνία, αλλά και ο συγγραφέας που το καλλιέργησε με ιδιαίτερη επιμονή. Από το σύνολο των διηγημάτων που σχετίζονται με χριστουγεννιάτικες γιορτές(πάνω από 20), τα 15 αναφέρονται στην γιορτή των Χριστουγέννων( ένα δέκατο έκτο, μόνο με την ημερομηνία της δημοσιεύσεως συνδέεται μαζί τους.) Δίκαια κάποτε χαρακτηρίστηκε ως « ο Ντίκενς της Ελλάδος », - χαρακτηρισμός που παραπέμπει στα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Άγγλου συγγραφέα των μέσων του 19ου αιώνα. Από τα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα του παρουσιάζουμε εδώ μερικά από τα πιο αξιόλογα:«Η Σταχτομαζώχτρα»«Στο Χριστό στο Κάστρο»«Το άνθος του γιαλού»«Στο Κρυφό Μανδράκι»«Της Κοκκώνας το σπίτι»«Ο Αμερικάνος»«Χριστούγεννα του τεμπέλη»

Φώτης Κόντογλου (1895-1965) : Θεωρείται ο επίγονος της Παπαδιαμαντικής παράδοσης.Θαύμαζε πολύ τον Παπαδιαμάντη και οι ιστορίες που συγκέντρωσε στη συλλογή «το Αϊβαλή η πατρίδα μου» θεωρούνται ότι ανήκουν στο κλίμα εκείνου.Σ’αυτή τη συλλογή είναι συγκεντρωμένα κ τα εορταστικά του διηγήματα που αναφέρονται στο Δωδεκαήμερο. Δυο από τα πιο αντιπροσωπευτικά επικεντρώνονται στα Χριστούγεννα και είναι το διήγημα « Χριστούγεννα στην σπηλιά» και «η παραμονή Χριστουγέννων».

Η.Βενέζης (1904-1973)

Ο πεζογράφος της γενιάς του Τριάντα που έγινεΓνωστός κυρίως με τα μυθιστορήματα του “Το νούμερο 31328”, “Αιολική Γη” και “Γαλήνη” και ενδιαφέρει γιατίΈγραψε ένα αξιόλογο χριστουγεννιάτικο διήγημαΤην «Χριστουγεννιάτικη συμφωνία»

Επίσης τα χριστούγεννα δεν άφησαν ανεπηρέαστουςστα έργα τους πολλούς ακόμη Έλληνες λογοτέχνεςόπως:Α.Μωραιτίδης:Χριστούγεννα στις τρεις ΜπούκεςΑ.Καρκαβίτσας: “Θείον όραμα”Κ.Κρυστάλης: “Προπέρσινα Χριστούγεννα”Γ.Βλαχογιάννης: “Της φτώχιας τα στερνά”

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Στα πλαίσια του μαθήματος. Η ερευνητική μας ομάδα υλοποίησε τις ακόλουθες δραστηριότητες:1. Κατασκευή Χριστουγεννιάτικων στολιδιών και ευχετήριων καρτών.2. Στολισμός του σχολείου3. Δημιουργία ‘’δένδρου ευχών’’ (video)4. Συνεντεύξεις για το νόημα της γιορτής με καθηγητές και μαθητές του σχολείου μας (video)5. Και τέλος παρουσιάσαμε στο σχολείο μια Χριστουγεννιάτικη γιορτή με βιντεάκια που ανέλυαν το χαρακτήρα της γιορτής στην Ελλάδα και στον κόσμο γενικότερα

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Με την ερευνητική εργασία δόθηκε η αφορμή σε όλους μας να μελετήσουμε και να αναλύσουμε τη μεγάλη αυτή γιορτή της χριστιανοσύνης τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο γενικότερα. Με πνεύμα αγάπης και συνεργασίας μεταξύ μας ερευνήσαμε τη ιστορία της γέννησης, γνωρίσαμε τα έθιμα του λαού μας και πολλών χωρών του κόσμου. Είδαμε επίσης την επιρροή της γιορτής στη μουσική και στη λογοτεχνία τόσο την ελληνική, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.Εντρυφήσαμε όλοι μας ορθόδοξοι και μη στην ορθόδοξη, ιστορική και λατρευτική διάσταση του χριστιανικού πνεύματος, πήραμε συνεντεύξεις, στολίσαμε το σχολείο μας και μοιραστήκαμε τις γνώσεις μας με το υπόλοιπο σχολικό δυναμικό μέσω μιας μικρής γιορτής αφιερώματος που ετοιμάσαμε. Γενικά ήταν μια όμορφη εμπειρία που μας άφησε πολύ καλές εντυπώσεις κ πλούτησε τις γνώσεις μας για την γέννηση του Θεανθρώπου, τις παραδόσεις και τα έθιμα που την περιβάλουν.

ΠΗΓΕΣ

www . hpeiros . com

el.wikipedia.org

http :// www . mmb . org . gr / Page /

http :// news . in . gr / culture / article /? aid =1231228009

http :// www . tovima . gr / society / article

‘’ Έθιμα στις γιορτές’’ Γ. Σιέττος

‘’Χριστούγεννα – Η γιορτή της αγάπης’’ J.O Άνγκλουντ

‘’Χριστούγεννα στο νεοελληνικό διήγημα’’ περιοδικό ‘’Επτά Ημέρες’’.