ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α) είναι απέραντη Β) είναι πολύµορφη και πολύπλοκη γιατί ανταποκρίνεται στις ποικίλες ανάγκες της κοινωνικής ζωής και τις υπηρετεί. Γι’ αυτό και µπορούµε : `Αλλοτε να ρωτούµε `Αλλοτε να απορούµε` `Αλλοτε να κρίνουµε `Αλλοτε να διατάζουµε `Αλλοτε να σχεδιάζουµε το µέλλον `Αλλοτε να περιγράφουµε το παρελθόν `Αλλοτε...... Γ) είναι παντοδύναµη όταν συνδυάζεται µε πνευµατική καλλιέργεια και κοινωνική καταξίωση ∆) έχει πολλές οπτικές γωνίες καλύπτει ή αποκαλύπτει τον προσωπικό τρόπο µε τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν τον κόσµο : - ονοµάζουν / χαρακτηρίζουν µε διαφορετικές λέξεις τα ίδια πράγµατα

πχ η αφαίρεση της ζωής του αντιπάλου σε µια βεντέτα είναι απώλεια και θρήνος για την οικογένεια του σκοτωµένου και επιτυχία και εκδίκηση για την οικογένεια που δολοφονεί

- χρησιµοποιούν σε διαφορετικές περιπτώσεις τις ίδιες λέξεις φορτίζοντας τες µε εντελώς διαφορετικό σηµασιολογικό φορτίο από εκείνο που αυτές είχαν αρχικά πχ άγγελος = αγγελιοφόρος στην αρχαία τραγωδία, = αγαθό πνεύµα για το χριστιανισµό

- φορτίζουν µε διαφορετικές αποχρώσεις της ίδιας έννοιας την ίδια λέξη πχ δε βιώνουν και δε φορτίζουν την έννοια της ελευθερίας το ίδιο οι Ελβετοί, που γεύονται όλα τα αγαθά της και οι κάτοικοι µιας χώρας, που ζουν κάτω από καθεστώς βίας.

ΓΛΩΣΣΑ είναι ένας κώδικας επικοινωνίας, ένα σύστηµα σηµείων που λειτουργεί µε λέξεις και µε κανόνες/νόµους στους οποίους πειθαρχούν οι λέξεις. Ενα σύστηµα µε το οποίο επικοινωνούν τα µέλη της γλωσσικής κοινότητας. ∆ήλωση είναι η άµεση καθηµερινή και πιο απλή σηµασία της λέξης πχ λευκό σηµαίνει το άσπρο χρώµα. Συνυποδήλωση είναι η σηµασία που µπορεί να ποικίλει σε µια λέξη ανάλογα µε τον οµιλητή πχ το λευκό σηµαίνει και καθαρό, αγνό.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ : Στην αναφορική λειτουργία της γλώσσας η πράξη επικοινωνίας αναφέρεται κυρίως στον πραγµατικό κόσµο ή στην αντίληψη που έχουµε γι’ αυτόν. Είναι µια πράξη, η οποία αφορά το λογικό µας Στην ποιητική λειτουργία η πράξη επικοινωνίας αναφέρεται κυρίως στον εαυτό της, στο ίδιο το µήνυµα και µάλιστα στη µορφή του πχ χιόνι έτρωγαν χιόνι έπιναν, και στη φωτιά βουτούσαν. Είναι η πράξη η οποία αφορά τις συγκινήσεις µας. ΓΛΩΣΣΑ (λόγος της γλωσσικής κοινότητας) ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΛΟΓΟΥ ΟΜΙΛΙΑ (ατοµικός λόγος) ΟΜΙΛΙΑ = η προσωπική πλευρά της γλώσσας. Κάθε άτοµο δηλαδή χρησιµοποιεί τον κώδικα της γλώσσας µε το δικό του τρόπο για να εκφραστεί κάνοντας τους δικούς του συνδυασµούς Ι∆ΙΟΛΕΚΤΟΣ = ο ιδιαίτερος τρόπος µε τον οποίο οµιλεί , εκφράζεται, επικοινωνεί, κάθε άτοµο της γλωσσικής οµάδας ΛΟΓΟΣ = υπερατοµική γλώσσα, ενδιάθετος λόγος, αποθηκευµένος σ’όλα τα άτοµα της γλωσσικής κοινότητας ΥΦΟΣ = η ιδιόλεκτος του λογοτέχνη

1. Να ενώσετε τις φράσεις της Α στήλης µε τις λέξεις της Β στήλης , έτσι ώστε να αποκαλυφθούν οι τρόποι επιβολής και συµπεριφοράς που εκφράζονται στις φράσεις της Α στήλης.

Α Β 1 Πάλι εδώ είσαι; Εξω! Εξω! Πήγαινε σπίτι σου αµέσως ! α συγκατάβαση 2.Φέρε µου γρήγορα τα κλειδιά µου β πρόσκληση 3. Παρακαλώ , περιµένετε λίγο. Ο γιατρός εξετάζει κάποιον γ διαταγή ασθενή 4. Καλά , καλά ! Θα κάνω ό,τι µου πείτε. δ ευγενική παράκληση 5. Κάνε αυτό που σου λέω , χωρίς να φέρνεις αντιρρήσεις ε αγενής απαίτηση 6. Κάθισε να δειπνήσεις µαζί µας. Στ προειδοποίηση

7. Αν συµπεριφερθείς ξανά µε τέτοιον τρόπο , ζ ωµή εντολή θα αποβληθείς από το σχολείο.

2. Να ενώσετε τα ζεύγη των συνωνύµων Ανακοίνωση Εγκαταλείπω Συµµετέχω Επικουρώ Βοήθεια Κοινοποίηση Κατατρεγµός Συνδροµή Ενισχύω Παίρνω µέρος

Αδιαφορώ ∆ιωγµός

3. Να ενώσετε τα επίθετα της στήλης Α µε τα ουσιαστικά της στήλης Β, έτσι ώστε να χρησιµοποιούνται µε τη συνυποδηλωτική τους σηµασία. Στη συνέχεια να συνδυάσετε τα ίδια επίθετα µε άλλα ουσιαστικά έτσι ώστε να χρησιµοποιούνται µε τη δηλωτική τους σηµασία.

Α Β Πυρετώδεις σχόλια Πυρακτωµένο νόηµα Ισορροπηµένος άνθρωπος Λαµπρό πλούτος Πιπεράτα χιούµορ Ασβεστο γένος Αστείρευτο διαβουλεύσεις Βαθύ πρόσωπο Ψυχικός πάθος Απρόσιτη γυναίκα 4. Σε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις η γλώσσα παρέχει στο δέκτη πληροφόρηση, το

µήνυµα[αναφορική λειτουργία] και σε ποιες την ίδια τη µορφή του µηνύµατος[ποιητική λειτουργία] Α Π

- Μέσα στης γης το κέντρο φάνηκε ο πυρήνας που όλο σκοτεινιάζει - Ο Πλεοποννησιακός πόλεµος διήρκεσε 27 χρόνια - Τα οξέα αντιδρούν µε τις αλκοόλες και δίνουν τους εστέρες - Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται µε λιγότερο ουρανό.......... - Αλλά ο Αλκιβιάδης, ο γιος του Κλεινία, τους παρακινούσε για την εκστρατεία µε µεγάλη προθυµία - Τι µπορεί να µου θύµισε τον Αριδαίο εκείνον; Μια λέξη στον Πλάτωνα, θαρρώ, χαµένη στου µυαλού τ’ αυλάκια 5. Να εντοπίσετε τις λέξεις που χρησιµοποιούνται µε τη συνυποδηλωτική τους έννοια «Ο δηµοτικισµός είναι κίνηµα καθαρά ελληνικό. Ανάβλυσε από την ανάγκη της εθνικής ψυχής, που ήθελε να ζήσει και να εκφράσει τη δική της πραγµατική ζωή, όπως είχε εξελιχθεί στη µακρόχρονη παράδοση της. Είναι η στροφή του έθνους από τα έξω προς τα µέσα του, από το πράγµα προς τον άνθρωπο, τον άνθρωπο µε όλο το ψυχικό του βάθος, από την απονεκρωτική µίµηση προς τη ζωντανή πηγή της δηµιουργίας» «...Για πολλούς και ποικίλους λόγους η ζωντανή γλώσσα του έθνους παραµερίστηκε στο γραπτό λόγο κατά τους µεσαιωνικούς χρόνους. Κορυφαίοι όµως λόγιοι, πνεύµατα φωτισµένα, και πριν και µετά την εθνική Παλιγγενεσία, διακήρυξαν την αυθεντικότητα και την εκφραστική της δύναµη και την καλλιέργησαν, έτσι ώστε σήµερα είναι σε θέση να εκφράσειΝα βρείτε ποιο µε ακρίβεια τα πιο δύσκολα νοήµατα σε όλους τους τοµείς της κοινωνικής ζωής»

6. Να συµπληρώσετε τα κενά των προτάσεων µε τις λέξεις : γλώσσα, ιδιόλεκτος, οµιλία, ύφος[µια

λέξη δεν θα χρησιµοποιηθεί] Η ..........................είναι ένας κώδικας επικοινωνίας τον οποίο τα µέλη µιας γλωσσικής κοινότητας µαθαίνουν από τη βρεφική τους ηλικία. Κάθε άτοµο χρησιµοποιώντας µε το δικό του τρόπο τον κώδικα αυτό παρουσιάζει µια προσωπική πλευρά της .........................που ονοµάζεται.......................και ο ιδιαίτερος τρόπος µε τον οποίο εκφράζεται και διαµορφώνει την...........................του. Κατά τον γλωσσολόγο Saussure, ........................και......................δεν είναι ταυτόσηµοι όροι, καθώς η πρώτη αναφέρεται στο λόγο της γλωσσικής κοινότητας συνολικά, ενώ η δεύτερη αποτελεί τον ατοµικό λόγο καθενός. Η ..................κατά τον ίδιο, µοιάζει µε µια µουσική συµφωνία, ενώ η ...................αποτελεί τις εκτλέσεις της από τις διάφορες ορχήστρες. Και όπως µια εκτέλεση ενός συµφωνικού έργου είναι καλή ή

κακή ανάλογα µε τη µελέτη και την άσκηση της ορχήστρας, έτσι και η ........................ του καθενός µπορεί να βελτιωθεί ή να υποβαθµιστεί στο βαθµό που καλλιεργεί ο ίδιος το γραπτό και προφορικό λόγο, διότι η.......................διακρίνεται σε προφορική και γραπτή.

7. Ν συµπληρώσετε τα κενά έτσι ώστε να αποκαλύπτεται ο προσωπικός τρόπος µε τον οποίο ο κάθε

άνθρωπος αντιλαµβάνεται τις έννοιες και τις καταστάσεις Α] χαρακτηρίζονται µε διαφορετικές λέξεις τα ίδια πράγµατα - ταξίδι είναι: για έναν εργαζόµενο............... για ένα ναυτικό ή πιλότο.......... για έναν ηλικιωµένο........... - µελέτη είναι

για έναν φιλοµαθή.............. για έναν αµελή µαθητή Β] χρησιµοποιούνται σε διαφορετικές περιπτώσεις οι ίδιες λέξεις - είσαγωγή είναι για έναν έµπορο....... για ένα νοµικό........ για ένα µουσικό......... για ένα βιβλιόφιλο - αναγνώριση είναι για ένα νοµικό..... για ένα στρατιώτη..... για ένα συγγραφέα..... για έναν αστυνοµικό..... 8. Να βρείτε ποιο από τα επίπεδα ύφους της στήλης Β [ένα περισσεύει] εκφράζει κάθε τµήµα του κειµένου

της στήλης Α. Να δικαιολογήσετε τις επιλογές σας

Α ΚΕΙΜΕΝΟ Β ΕΠΙΠΕ∆Α ΥΦΟΥΣ 1. Αγαπητοί συµµαθητές και συµµαθήτριες, δεν θα σας κουράσω α] επιεικές µε µακροσκελείς οµιλίες. Μόλις χθές τελείωσαµε το βάψιµο των τάξεων. 2. Λοιπόν, προσέξετε καλά, µην ξαναπιάσω κανέναν να λερώνει τους β] αγενές φρεσκοβαµµένους τοίχους, γιατί αλίµονο του 3. Πρέπει επιτέλους να µάθουµε να σεβόµαστε την αισθητική και την γ] υποκριτικό καθαριότητα του χώρου όπου περνάµε ένα µέρος της ζωής µας 4. Γιατί δε φτάνει που δε µας βοηθήσατε οι περισσότεροι, παρά κοιτάζατε δ] αυστηρό σα χαζοί και ήσαστε και όλο κριτική από πάνω, αλλά είδα σήµερα κι έναν µαντράχαλο του Γ2 να πατάει µε το πόδι του τον τοίχο ε] οικείο/φιλ 5. Αυτά βλέπουν και οι µικρότεροι και δικαιολογηµένα κάνουν τα ίδια 6. Ξέρω ότι είµαστε ζωηρά αλλά καλά παιδιά και δεν χρειάζονται εκφοβισµοί στ]απειλητικό και τιµωρίες. Με λίγη καλή διάθεση µπορούµε να διατηρήσουµε καθαρό και πολιτισµένο το χώρο που µε τόσο κόπο ανακαινίσαµε ζ] τυπικό 9. Να βρείτε τις αντιστοιχίες. Α Β 1. Με απαράµιλλο θάρρος και αυταπάρνηση αφιέρωσε ολόκληρη α] Συστατική επιστολή Τη ζωή του στην ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου 2. Γλωσσοµαθής , συνεργάσιµος και ταχύτατος β] Φιλική συζήτηση στη λήψη αποφάσεων 3. Καλό παιδί και εντάξει τύπος µου φάνηκε από την αρχή γ] Πανηγυρικός λόγος 4. Η ανακαίνιση του σχολείου ολοκληρώθηκε έγκαιρα χάρη στην εποπτεία και προσωπική φροντίδα του διευθυντή δ] ∆ιαφηµιστικό φυλλάδιο 5. Οι απόφοιτοι µας ξεχωρίζουν για την κατάρτιση και τους τρόπους του ε] Σχολική εφηµερίδα

1. Στη στήλη Α υπάρχουν φράσεις µε τη συνυποδηλωτική σηµασία της λέξης βαρύς. Συµπλήρωσε τη στήλη Β δίνοντας για κάθε φράση τη δηλωτική της σηµασία

Α Β Βαριά αρρώστια σοβαρή, επικίνδυνη αρρώστια Βαρύ φαγητό

Βαριά ρούχα Βαριά κουβέντα Βαρύς άνθρωπος Βαριά µυρωδιά Βαριά δουλειά Βαρύς καφές Βαρύς καιρός

Βαριά καρδιά Βαρύς ύπνος Βαρύ πρόγραµµα Βαρύ κλίµα Βαριά υποχρέωση Βαρύ χέρι 2. Υπογράµµισε στο κείµενο που ακολουθεί τις λέξεις που χρησιµοποιούνται µε συνυποδηλωτική σηµασία

: «Με νέα άνοδο των τιµών έκλεισε σήµερα ο Γενικός ∆είκτης στη χρηµατιστηριακή αγορά, ο οποίος ανήλθε στις 2.750 µονάδες ενισχυµένος κατά 2%. Ο όγκος των συναλλαγών κινήθηκε στα 50.000.000.000 δρχ, που σύµφωνα µε έγκυρους χρηµατιστηριακούς κύκλους οφείλεται στην είσοδο δύο ναυτιλιακών εταιρειών στο Χρηµατιστήριο. Ωστόσο, ελαφριά σύγχυση παρατηρήθηκε στα ξένα νοµίσµατα. Το δολάριο είδε τη θέση του να υποχωρεί, ενώ αντίθετα το γερµανικό µάρκο σταθεροποίησε τη θέση του...» 3. Σχηµάτισε προτάσεις στις οποίες οι υπογραµµισµένες λέξεις των φράσεων που ακολουθούν να

χρησιµοποιούνται συνυποδηλωτικά - `Αναψαν φωτιά, για να ζεσταθούν

- Η ελιά είναι αειθαλές δέντρο - `Επεσε και χτύπησε άσχηµα - Τώρα π’ ανθίζουν τα κλαριά και βγάν’ η γη χορτάρι - Οι νέοι στην αρχαιότητα αθλούνταν γυµνοί 4. Στην καθηµερινή ειδησεογραφία παρακολουθούµε τις διαφορετικές οπτικές µε τις οποίες προσεγγίζουν

τα γεγονότα ο συµπολιτευόµενος και αντιπολιτευόµενος τύπος. Συµπλήρωσε τις στήλες Α και Β

τοποθετώντας στην κατάλληλη στήλη τους τίτλους των ειδήσεων που ακολουθούν : Τίτλοι ειδήσεων

Πολτική πείνας – Νέφος πνίγει την Αθήνα – Καταποντίστηκε πάλι η δραχµή – Πολιτική λιτότητας – Αύξηση το 1997 του διαθέσιµου εργατικού δυναµικού – Η ανεργία έπληξε τη χώρα το 1997 – Πάνω από το επιτρεπτό όριο σήµερα το νέφος στην Αθήνα – Νέα ισοτιµία της δραχµής – Απολύουν εργάτες από τις προβληµατικές επιχειρήσεις – Εξυγίανση στις ∆ηµόσιες επιχειρήσεις – Εθελούσια αποχώρηση εργατών από µεγάλες επιχειρήσεις – Ξεπουλιούνται οι ∆ηµόσιες Επιχειρήσεις 5. Αντιστοίχισε τις στήλες Α και Β Παράδειγµα : 1 – γ

Α Β 1 κλείνει τα πέντε α τερµατίζω 2 έκλεισε το λόγο του µ’ ένα στίχο β δεσµεύω 3 κλείσαµε δωµάτιο/τραπέζι γ συµπληρώνω 4 έκλεισαν συµφωνία δ συνάπτω/ υπογράφω 5 έκλεισε ο καιρός ε συννέφιασε 6 οι απεργοί έκλεισαν το εργοστάσιο στ διακόπτω τη λειτουργία 7 τον έκλεισαν µέσα η χρεοκοπώ

8 του έκλεισαν το στόµα θ πεθαίνω 9 έκλεισε τα µάτια του για πάντα ι εθελοτυφλώ 10 η επιχείρηση έκλεισε ια αποστοµώνω 11 κλείνω τα µάτια ιβ σφαλίζω 12 έκλεισε η πληγή ιγ οργανώνω 13 κλείνω το σπίτι κάποιου που µισώ ιδ θεραπεύω /επουλώνω ιε καταστρέφω

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

⇓⇓⇓⇓ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ :

Ι∆ΙΩΜΑ = η τοπική παραλλαγή µιας γλώσσας ∆ΙΑΛΕΚΤΟΣ = ιδίωµα που µιλιέται σε µεγάλη γεωγραφική έκταση ή που διαφέρει σηµαντικά από την «κοινή» γλώσσα Ι∆ΙΩΜΑΤΙΣΜΟΣ = τύπος ιδιώµατος ή διαλέκτου άγνωστος στην κοινή γλώσσα ή µε ξεχωριστή σηµασία

⇓⇓⇓⇓ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ

Ανάλογα µε : ηλικία, µόρφωση, κοινωνική τάξη, επάγγελµα, καταγωγή, ιδεολογία, φύλο, περίσταση ⇓⇓⇓⇓

ΕΙ∆Η ΚΕΙΜΕΝΩΝ : ποιητικά, πεζά, λογοτεχνικά, επιστηµονικά, αφηγηµατικά, περιγραφικά, ιστορικά, φιλοσοφικά, αποδεικτικά, κριτικά, ρητορικά, συγγράµατα, εγχειρίδια, θεατρικά, θρησκευτικά, συµβουλευτικά κλπ

⇓⇓⇓⇓ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ : δηµιουργούνται από διάφορες επαγγελµατικές ή άλλες οµάδες µε ιδιότυπους όρους της ειδικότητας τους

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΜΙΑΣ ΕΦΗΜΕΡΙ∆ΑΣ ΕΙ∆ΗΣΕΙΣ : κείµενα που αναφέρονται σε καθηµερινά γεγονότα (πολιτικά, στρατιωτικά, οικονοµικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά, επιστηµονικά, αθλητικά κα µε στόχο τους την ενηµέρωση του κοινού ΑΡΘΡΑ : κείµενα που εκφράζουν τις προσωπικές θέσεις του αρθρογράφου για ζητήµατα κυρίως πολιτικά και κοινωνικοοικονοµικά ΕΠΙΦΥΛΛΙ∆ΕΣ : άρθρα µε ειδικότερο περιεχόµενο (φιλολογικό, επιστηµονικό) ΚΡΙΤΙΚΕΣ : θετικές και αρνητικές αξιολογήσεις ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ : σύντοµα κείµενα εµπνευσµένα από την επικαιρότητα στα οποία ο συντάκτης θίγει σε ύφος έντονο και καυστικό σύγχρονα ζητήµατα ΣΧΟΛΙΑ : ειδικοί συντάκτες, σε ειδικές στήλες, σχολιάζουν κριτικά επίκαιρα θέµατα και είναι συνήθως στήλες µε µόνιµο τίτλο ΕΡΕΥΝΕΣ : γίνεται ανακίνηση σοβαρών θεµάτων ΑΛΛΑ ∆ΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ : επιστολές, προγράµµατα, κοινωνικά, µικρές αγγελίες

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ Το επιχείρηµα είναι µια σειρά από προτάσεις που συνδέονται µεταξύ τους χωρίς χάσµατα και απολήγουν σε µια τελική πρόταση, που λέγεται συµπέρασµα. Σκοπός του είναι να αποδείξει την αλήθεια µιας θέσης / απόφανσης

ΘΕΣΗ / ΑΠΟΦΑΝΣΗ ⇒ ΑΠΟ∆ΕΙΞΗ ⇒ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΕΙ∆Η ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ : από το όλον συµπεραίνουµε για τα επιµέρους πχ τα µέταλλα είναι ανόργανα άρα ο χρυσός είναι ανόργανο ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ :από τα επιµέρους συµπεραίνουµε το όλον Πχ η µηλιά είναι φυτό – η µηλιά είναι οργανισµός. `Αρα τα φυτά είναι οργανισµοί ΕΜΜΕΣΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ : το συµπέρασµα τους προκύπτει από δύο ή περισσότερες προτάσεις – κρίσεις ΑΜΕΣΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ : το συµπέρασµα τους συνάγεται από µια πρόταση – κρίση ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ : από τα επιµέρους πηγαίνουµε πάλι στα επιµέρους πχ µια καλή µαθήτρια βραβεύτηκε – η Ελπίδα είναι καλή µαθήτρια άρα η Ελπίδα µπορεί να βραβευτεί

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

1. Να κάνετε τις σωστές αντιστοιχίσεις

α] ∆ιάλεκτος 1. Κάθε φράση της ελληνικής γλώσσας που αποτελεί

ιδιαίτερη έκφραση µε µεταφορική σηµασία

β] Ιδίωµα 2. Γεωγραφική γλωσσική διαφοροποίηση µε έντονες αποκλίσεις

από την κοινή Νέα Ελληνική. ∆εν είναι εύκολα κατανοητή από

άλλους οµιλητές

γ] Ιδιωτισµός 3. Μικρότερη διαφοροποίηση που δεν εµποδίζει την κατανόηση

4. Ο ιδιαίτερος τρόπος οµιλίας κάθε ανθρώπου

δ] Ιδιωµατισµός

5. Κάθε γλωσσικό στοιχείο ιδιώµατος ή διαλέκτου

2. Να βρείτε σε ποιες φράσεις υπάρχουν ιδιωµατισµοί και σε ποιες ιδιωτισµοί

Σύντεκνε, σκουτελοβαρίσκω σε !

Πουρνό πουρνό ξεκίνησε

Την έδωσα το βιβλίο

Κούνια που σε κούναγε

Εγινε καπνός

Ω ουρανέ, µη βρέξεις πλιο και κάνε µου τη χάρη

Θα φάει το κεφάλι του

Τους έκανε τη ζωή ποδήλατο

Ξεραθήκαµε στα γέλια

Αντέστε στα σπίτια σας

3. Σε µια εργασία για το σπίτι στο µάθηµα της Ιστορίας, συναντάτε το ακόλουθο κείµενο. Ποιο είναι το

περιεχόµενο του στην Κοινή Νεοελληνική;

Εις τα χίλια ουκτακόσια εικοσιέναν ισηκώστηκάσιν οι Μουραϊτηδοι στουµ Μουριάν εις τον πόδιν

κατά πάνου στουν Ντούρκουν ντουβ βασιλλιάν, γιατί ‘εν αµπούραινάσιν να βαστάξουν πλιον εις τα

ζουλούµια κι εις την τυραννίαν ντουν Ντουρκών, κι είπασι : «Για που θα λιφθιρουθούµουν, για που

θα χαθούµουν αφ’ της γης του προύσουπουν»

4. Εξω από το κατάστηµα διαπιστώνετε ότι ο ταµίας κράτησε περισσότερα χρήµατα από την αξία του

προϊόντος που µόλις αγοράσατε. Επιστρέφοντας µέσα σκέφτεστε µε ποιο ύφος να απευθυνθείτε στον

ταµία

Α] χιουµοριστικό : Μου φαίνεται ότι σας έκανα πλουσιότερο κατά 10 ευρώ!

Β] περιγραφικό :

Γ] ταπεινό :

5. Με τις προτάσεις της στήλης Α διάφορα πρόσωπα περιγράφουν και χαρακτηρίζουν στους οικείους

τους ορισµένα πρόσωπα, πράγµατ ή γεγονότα. Πώς θα προσαρµόσουν τη διατύπωση τους µιλώντας

σε δηµόσιο χώρο και σε περιβάλλον όπου θα πρέπει να είναι διακριτικοί;

Α] ο προϊστάµενος µας είναι ξεροκέφαλος και συντηρητικός

Β] η θεατρική οµάδα του σχολείου τα θαλάσσωσε αυτή τη φορά

Γ] πρέπει να είσαι ηλίθιος για να σου αρέσει αυτή η ταινία

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ 1. Να ενώσετε τα γράµµατα µε τους αριθµούς, έτσι ώστε να παρουσιαστούν τα χαρακτηριστικά του γλωσσικού

κώδικα που ταιριάζουν συνήθως σε κάθε πρόσωπο της α΄στήλης µε κριτήριο την ηλικία, τη µόρφωση ή το φύλο

Α Β Α. επιστήµονας Λεπτότητα, προσεγµένο λέξιλόγιο, εκφράσεις µε κοινωνικό κύρος, περιορισµένες υβριστικές εκφράσεις Β. νέος Ευχέρεια λόγου, σωστή έκφραση, πλούσιο λεξιλόγιο, γνώση ειδικών όρων Γ. γυναίκα Εγκράτεια, διδακτισµός, χρήση παραδειγµάτων από το παρελ- θόν, αυτοκυριαρχία ∆. ηλικιωµένος Αυθορµητισµός, πάθος, συναισθηµατισµός, ένταση, ευαισθη- σία Ε. άντρας Οχι ιδιαίτερα επιµεληµένη αλλά λιτή έκφραση, απόκλιση από τους γλωσσικούς κανόνες 2. Αντιστοιχίστε τις συνώνυµες λέξεις Ισορροπία Λύτρωση Αντικειµενικότητα Ευστάθεια `Αλωση Χειραγώγηση Κάθαρση Αµεροληψία Απεµπλοκή Εκπόρθηση Υποδούλωση Απελευθέρωση 2. Ποιες από τις παρακάτω λέξεις νοµίζετε ότι χρησιµοποιούνται συχνότερα από έναν αστό, έναν αγρότη και ένα

ναυτικό [σηµειώστε Χ στην αντίστοιχη στήλη ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΑΣΤΟΣ ΑΓΡΟΤΗΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΑΣΤΟΣ ΑΓΡΟΤΗΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ηχορύπανση µουσείο αίγα άλιαστος καυσαέριο κοινότητα ναύλος πρυµάτσα αλλοτρίωση φωταγωγός πλωτήρας αεροδρόµιο αµπάρι µπρατσέρα αιθέρας µπουνάτσα πιλοτή χωράφι γάστρα οίκος ευγηρίας αντιπαροχή αγώι µπαρκάρω γκλίτσα 3. Να βρείτε το επάγγελµα που ασκεί το πρόσωπο που µιλά - Ηθελα πάντα να υποδυθώ την ηρωίδα αυτή. Είχα διαβάσει όταν ήµουν µικρή το έργο αυτό του Παλαµά και µε

είχε συγκλονίσει. Τώρα λοιπόν γίνεται πραγµατικότητα και η “Τρισεύγενη” κάνει αύριο πρεµιέρα - ∆εν ήταν εύκολο παιχνίδι. Οι παίκτες µου ήταν κουρασµένοι από τον προηγούµενο αγώνα , ενώ η αντίπαλη

οµάδα έπαιξε πιο αποφασιστικά και δηµιούργησε περισσότερες ευκαιρίες - Θα πρέπει να ακολουθήσετε µε ακρίβεια τη φαρµακευτική αγωγή και να σταµατήσετε το κάπνισµα

- ∆ιακόπτουµε το πρόγραµµα µας για να σας ενηµερώσουµε για µια είδηση που έφτασε µόλις τώρα

- Η παρουσίαση της νέας µου συλλογής θα γίνει στην αίθουσα εικαστικών τεχνών “Πινάκιον”. Η έκθεση θα περιλαµβάνει υδατογραφίες κυρίως

- Στην πρώτη µας συνάντηση διαπίστωσα ότι συγκεντρώνετε πολλά στοιχεία από αυτά που εγώ ζητούσα. Νοµίζω ότι θα έχουµε µια καλή συνεργασία

- Ο µαθητής έχει πολλές δυνατότητες. ∆ε διαβάζει όµως αρκετά και δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του

4. Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόµενο των προτάσεων 1. Γεωγραφικές γλωσσικές ποικιλίες είναι οι µορφές που παίρνει γλώσσα καθώς εξελίσσεται 2. Η πολυµορφία που παρουσιάζει µια γλώσσα αντικατροπτίζει την κοινωνία που τη χρησιµοποιεί 3. Η ύπαρξη πολλών διαλέκτων διασπά την ενότητα της γλώσσας και υποβαθµίζει την ποιότητα της

4. Η εµφάνιση των διαλέκτων και των ιδιωµάτων είναι αποτέλεσµα της καθηµερινής επικοινωνίας και της στενής επαφής των µελών της γλωσσικής κοινότητας

5. Οι διάλεκτοι και τα ιδιώµατα δεν έχουν ιδιαίτερη αξία, απλώς προσθέτουν άχρηστες λέξεις στο λεξιλόγιο

6. Η επικράτηση της κοινής Νεοελληνικής στα Μ.Μ.Ε σήµερα περιορίζει τη χρήση των διαλέκτων

7. ∆εν χρησιµοποιούνται ιδιωµατικές λέξεις στα επίσηµα έγγραφα

8. Οι διάλεκτοι και τα ιδιώµατα διδάσκονται διεξοδικά στα σχολεία

1. Να συµπληρώσετε κάθε κενό µε την κατάλληλη λέξη [ιδίωµα, ιδιωµατισµός, ιδιωτισµός, διάλεκτος] ........................ονοµάζουµε µια γλωσσική ποικιλία διαδεδοµένη σε µεγαλη έκταση που παρουσιάζει έντονες αποκλίσεις από την Κοινή Νεοελληνική, ενώ................................µια µικρότερη γλωσσική διαφοροποίηση που δεν εµποδίζει την κατανόηση από τους άλλους οµιλητές. Συχνά αποκαλούµε...................................και µια ποικιλία της γλώσσας που έµεινε ακαλλιέργητη. ......................................... είναι κάθε γλωσσικό στοιχείο [φωνητικό, γραµµατικό, συντακτικό, λεξιλογικό] που είναι άγνωστο στην Κοινή Νεοελληνική, που λέγεται µόνο στη γλώσσα µας µε µεταφορική συνήθως σηµασία. ..............................και...........................συναποτελούν και τροφοδοτούν την ελληνική γλώσσα 2. Οι λέξεις που ακολουθούν ταιριάζουν κυρίως σε ύφος ανεπίσηµο και οικείο. Προσπαθήστε να βρείτε

συνώνυµες λέξεις που να ανήκουν σε διαφορετικό επίπεδο λόγου και να συνδυάζονται µε ύφος πιο επίσηµο

Κουµαντάρω Βουτώ Πρήξιµο Λαιµαργία Ξεχαρβάλωµα Λαδώνω Ψάχνω Ντόµπρος Φτιάχνω Τουµπάρω 3. Να αντικαταστήσεις τις λαϊκές ή οικείες φράσεις που σου δίνονται µε άλλες συνώνυµες τους σε ύφος

λόγιο Κάνω πλάτες σε κάποιον Εχει γερές πλάτες Τούµπαρε το αυτοκ∆εν πήρε χαµπάρι Το έσκασε Στο κοντινό µέλλον Του την έφεραν Το λέει η καρδιά του Εσκασε µύτη Τον έφαγαν λάχανο 4. Να βρείτε συνώνυµα επίθετα σε – ης – ης – ες που να ταιριάζουν σε πιο επίσηµο ύφος και να τα

εντάξετε σε µια φράση Αποτρόπιος `Εξυπνος Ξεκάθαρος Μισοπεθαµένος Μισοτελειωµένος Μισητός 5. Χρησιµοποιούµε πολλές φορές στο λόγο µετοχές παθητικού παρακειµένου µε αναδιπλασιασµό όπως

στα αρχαία ελληνικά σε θέση επιθέτου ή ουσιαστικού για λόγους ύφους ή επειδή οι εκφράσεις έχουν γίνει στερεότυπες. Χρησιµοποιήστε σε φράσεις τις εξής µετοχές

Προσβληµένος Σεσηµασµένος Ειληµµένος Εξεζητηµένος Εσκεµµένος Επιτετραµµένος Συγκεχυµένος Εγγεγραµµένος 6. Να εντάξετε τα ρήµατα που ακολουθούν σε µια µικρή φράση Ανακύπτω πχ ανακύπτουν δυσκολίες Αναµοχλεύω Προοιωνίζοµαι Αναλίσκω Βαυκαλίζοµαι Αντιδιαστέλλω ∆ιατείνοµαι Αποκοµίζω Αποσοβώ

Επωµίζοµαι Εδράζοµαι Παρακωλύω Χαλκεύω Χρηµατίζω Κληροδοτώ Υποσκάπτω Κληρονοµώ Συµµερίζοµαι Απεργάζοµαι Απεµπολώ Εκλαµβάνω 1. Να γράψετε προτάσεις στις οποίες να χρησιµοποιούνται κυριολεκτικά και συνυποδηλωτικά οι

εξής λέξεις : πηγή υιοθετώ σκηνοθετώ θυσιάζω συρρικνώνω 2. Να βρείτε τη σηµασία που έχει το ρήµα δίνω στις παρακάτω φράσεις και να το αντικαταστήσετε µε

ένα κατάλληλο για την κάθε περίπτωση συνώνυµο Του έδωσα το αυτοκίνητο µου για το Σαββατοκύριακο Το σπίτι θα το δώσω στην κόρη µου Της έδωσα για τη γιορτή της 50 ευρώ Η µητέρα δίνει για τα παιδιά της ακόµη και τη ζωή της Ο Θεός να δώσει να ξανασυναντηθούµε ∆εν µπορώ να δώσω τόσα λεφτά Πόσο το δίνεις το σπίτι Οταν φεύγω, δίνω τα κλειδιά στο θυρωρό ∆όθηκε στην επιστήµη του Εδωσε τη ζωή του για την πατρίδα Θα δοθεί δεξίωση προς τιµήν των ξένων δηµοσιογράφων Φτωχαίνει η ιδιολεκτός µας όταν περιορίζουµε το λεξιλόγιο µας σε µερικές µόνο λέξεις. Σε κάθε µια από τις παρακάτω φράσεις να αντικαταστήσετε το κάνω µε άλλο ρήµα ή µε µια περίφραση Το εργοστάσιο µας κάνει χαλιά από το 1955 Ο Θεός έκανε τον κόσµο Τι θα κάνεις σήµερα; Θα κάνω ψητό Με τη δουλειά του έκανε περιουσία Του έκανε ένα δώρο ∆εν έχω τι να κάνω και βαριέµαι Τι θα κάνεις όταν µεγαλώσεις; ∆εν κάνει να λες ψέµατα ∆εν κάνει για δάσκαλος, γιατί δεν αγαπάει τα παιδιά Εκανε σαν παιδί από τη χαρά του Πόσο κάνουν τα παούτσια; Εγώ δεν έχω να κάνω µ’ αυτή την υπόθεση Και τι θα µου κάνει, αν δεν υπακούσω; `Εκανε πως δε µας είδε, για να µη µας µιλήσει Να συµπληρώσετε τα κενά µε τις λέξεις πρώην ή τέως Ο νέος υπουργός διαχώρισε τη θέση του από τον Εγώ παρέδωσα στο σηµερινό διευθυντή της Τράπεζας. Είµαι, εποµένως, ο διοικητής Στην εκδήλωση που οργάνωσε το πανεπιστήµιο προσκλήθηκε ο πρύτανης, κ Χ και όλοι οι πρυτάνεις του ιδρύµατος Μερικοί αθλητές της Αν. Γερµανίας κατέφυγαν στην Αµερική Να κατατάξετε κλιµακωτά από το ασθενέστερο στο ισχυρότερο τα εξής συνώνυµα : Αφοσίωση αγάπη λατρεία συµπάθεια Κατάπληξη απορία έκπληξη

Βλαβερός ολέθριος άχρηστος Αδιαφορώ µισώ αποστρέφοµαι απεχθάνοµαι Αναγκαίος απαραίτητος χρήσιµος Εκλιπαρώ παρακαλώ ικετεύω Ακαρδος βάρβαρος άγριος άπονος σκληρός Ψέµα τερατολογία υπερβολή Σχηµατίστε προτάσεις µε τις λέξεις : δύναµη ισχύς ρώµη σθένος

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ 1. Οι επόµενες ταξιδιωτικές οδηγίες είναι γραµµένες σε ύφος σοβαρό/τυπικό µε τα ρήµατα στην προστακτική.

Ξαναγράψτε το κείµενο σε ύφος πιο οικείο, πιο φιλικό, αποφεύγοντας τις προστακτικές που υπογραµµίζονται και χρησιµοποιώντας λ.χ βουλητικές προτάσεις.

- Φροντίστε να κλείσετε θέση σε απευθείας πτήση - Προτιµήστε η ανταπόκριση σας να είναι µε την ίδια αεροπορική εταιρεία, ώστε να µη χρειαστεί να µεταβείτε σε

άλλο τµήµα του αεροδροµίου - Ετοιµάστε έναν πλήρη φάκελο µε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τον αερολιµένα από τον οποίο θα

αναχωρήσετε - Σηµειώστε πρόχειρα κάποια σηµαντικά τηλέφωνα φίλων για περίπτωση ανάγκης - `Εχετε πάντα µαζί σας αρκετό συνάλλαγµα για τη µετάβαση σας στο ξενοδοχείο - Σιγουρευτείτε ότι η ταξιδιωτική ασφάλεια καλύπτει τις βασικές σας ανάγκες. Επιµείνετε στην απευθείας

εξόφληση εξόδων περίθαλψης - Μην πηγαίνετε ποτέ σε γραφείο ενοικιάσεως αυτοκινήτων, αν δεν έχετε κάνει εκ των προτέρων κράτηση - Προετοιµάστε ψυχολογικά τον εαυτό σας για τυχόν αναποδιές και απολαύστε το ταξίδι 2. Στο ακόλουθο κείµενο υπάρχουν πολλές ονοµατικές φράσεις. Να ξαναγράψτε το κείµενο χρησιµοποιώντας

ρηµατικές φράσεις στη θέση των ονοµατικών. Μπορείτε να κάνετε τις αναγκαίες τροποποιήσεις στη διατύπωση. Υπογραµµίζονται τα χωρία που θα χρειατεί να τροποποιήσετε

Οι ταξιδιώτες είναι υπεύθυνοι για την έγκαιρη τακτοποίηση των απαραίτητων εγγράφων και διαδικασιών

[διαβατήρια, βίζες, συνάλλαγµα], πριν την αναχώρηση του αεροπλάνου, καθώς και για τη γνησιότητα των σχετικών δηλώσεων στις αρµόδιες αρχές των κρατών που επισκέπτονται. Ευθύνονται για την έγκαιρη προσέλευση τους στις συγκεντρώσεις και διάφορες εκδηλώσεις του προγράµµατος όπως αυτές καθορίζονται από τον αρχηγό της εκδροµής. Σε περίπτωση καθυστέρησης χωρίς τη γνωστοποίηση της και έγκρισή της από τον αρχηγό, αυτός δικαιούται να αναχωρήσει µε τους υπόλοιπους εκδροµείς µε συνέπεια για τον εκδροµέα την απώλεια της εκδροµής, µετακίνησης, ξενάγησης ή άλλης υπηρεσίας, χωρίς δικαίωµα αποζηµίωσης.

3. Να συµπυκνώσετε το κείµενο της παρακάτω διαφήµισης. Φροντίστε, ώστε το νέο κείµενο να αποδίδει το

βασικό χαρακτηριστικό του διαφηµιζόµενου προϊόντος Νέο φίλτρο κατά του ήλιου

Το νέο φωτοσταθερό φίλτρο SOL βασίζεται σε µια µεγάλη επιστηµονική εφεύρεση. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό σύστηµα φίλτρων ευρέος φάσµατος, που δεν εξασθενεί µε την ηλιακή ενέργεια και διατηρεί την προστατευτική του ικανότητα ενάντια στην ακτινοβολία UVA, σε αντίθεση µε τα κλασικά φίλτρα, που χάνουν περισσότερο από το 50% της προστατευτικής τους ικανότητας µέσα σε µία ώρα

1. Να υπογραµµίσετε τις αιτιολογικές προτάσεις όπου υπάρχουν : - Νοµίζω πως ξέρω γιατί δε µε ενηµέρωσε - Αποφασίσαµε να ειδοποιήσουµε την αστυνοµία, µια και η οικογένεια του είχε ανησυχήσει - Ο δικηγόρος ήθελε να τον συνατήσει, αφού ήταν ο µοναδικός αυτόπτης µάρτυρας - Η µητέρα στεναχωρέθηκε που έφυγες

- ∆εν έχω ιδέα γιατί συµπεριφέρθηκε µ’ αυτόν τον τρόπο - Εδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ιστορίες του καπετάνιου, γιατί ήθελε να ακολουθήσει κι αυτός το

επάγγελµα του - Μια και το θέλετε εσείς, εγώ δεν έχω αντίρρηση - Οι γονείς σου δε φταίνε αν εσύ εγκατέλειψες τις σπουδές σου. 2. Βοήθεια : να γράψετε δύο συνώνυµα, δύο αντώνυµα και δύο σύνθετα της λέξης 3. µεγιστοποίηση : να βρείτε άλλα τρία σύνθετα ουσιαστικά µε β΄συνθετικό τη λέξη ποίηση καθώς και συνώνυµα

της λέξης ανακοίνωση 4. πρόβληµα : το ουσιαστικό παράγεται από το σύνθετο ρήµα προβάλλω. Να συµπληρώσετε τα κενά µε άλλα

σύνθετα ουσιαστικά που περιέχουν τη ρίζα του βάλλω - Στους ιερούς χώρους είναι υποχρεωτική η κόσµια - Είχαν διαρρεύσει πληροφορίες από το συγγενικό του - Το µόνο που τον ενδιέφερε ήταν η προσωπική του και το συµφέρον του - Τα λόγια αυτά είναι δικά σου ή σου τα έχει υπαγορεύσει ο ; - Εκριναν ότι το παράπτωµα ήταν σοβαρό και αποφάσισαν να του δώσουν - ∆εν ήταν απόλυτα βέβαιος. Τον βασάνιζαν οι - Οταν υπέγραψαν το του έδωσαν και την - Η θαλάσσια περιοχή µολύνθηκε από τα βιοµηχανικά 5. Να δηµιουργήσετε σύνθετα ενώνοντας το ρήµα ίσταµαι µε τις προθέσεις και να σηµειώσετε τα ουσιαστικά που

παράγονται από αυτά, σύµφωνα µε το παράδειγµα Υπό + ίσταµαι > υφίσταµαι > υπόσταση Εν + ίσταµαι Αντί + ίσταµαι Κατά + ίσταµαι ∆ιά + ίσταµαι Παρά + ίσταµαι Μετά + ίσταµαι Από + ίσταµαι Ανά + ίσταµαι Συν + ίσταµαι Εκ[ξ] + ίσταµαι 6. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α µε αυτά της στήλης Β. ώστε να δηµιουργηθούν ζεύγη συνωνύµων

Α Β Συµβατικός ικανοποίηση Ιδιόλεκτος εφαρµογή Πραγµάτωση ύφος Οµιλητής συµφωνηµένος Πλήρωση ποµπός ∆έκτης 7. Με καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις να σχηµατίσετε δύο προτάσεις, φροντίζοντας στη µια η χρήση της λέξης

να είναι δηλωτική και στην άλλη συνυποδηλωτική : προσιτός, αθάνατος, συντηρώ, πυκνότητα, ανοιχτός, νίκη 8. Να αναγνωρίσετε τα είδη των ακόλουθων συλλογισµών [άµεσος,έµµεσος,παραγωγικός,επαγωγικός,αναλ/κός] Α] Οι Ρωµαίοι ήταν λαός πρακτικός, που επέδειξε ικανότητες στο στρατιωτικό και διοικητικό τοµέα Η Ρωµαϊκή γλώσσα έχει πλούσιο το λεξιλόγιο του συγκεκριµένου τοµέα Αρα, η εθνική γλώσσα αποτυπώνει την ιδιοσυστασία και τα ενδιαφέροντα του λαού Β] Η γνώση µιας οποιασδήποτε ξένης γλώσσας ανοίγει τους ορίζοντες της σκέψης Η αγγλική είναι για τους Ελληνες ξένη γλώσσα Αρα, η γνώση της αγγλικής είναι πνευµατικά επωφελής Γ] Τα χαρακτηριστικά ενός λαού είναι χαρακτηριστικά και της γλώσσας του Οι αρχαίοι Ελληνες ήταν άνθρωποι καλλιεργηµένοι και αισθαντικοί Αρα, η αρχαία ελληνική ήταν γλώσσα πλούσια και καλαίσθητη 1. Συµβουλέψου το λεξιλόγιο της σελ.80, και µε βάση αυτό να βρεις τα αντώνυµα των λέξεων :

κακότεχνος

εικονιστική/παραστατική τέχνη ,φουτουριστική έντεχνος αφιλότεχνος/απειρότεχνος κακοφτιαγµένος τερατούργηµα 2. Να αντικαταστήσεις τις υπογραµµισµένες λέξεις ή φράσεις του κειµένου επιλέγοντας τις κατάλληλες

από την παρένθεση [φιλοτεχνηµένος, τεχνοτροπία, ∆ηµοτική Πινακοθήκη, αριστούργηµα, φιλότεχνος, δηµιουργία, έντεχνος, ερασιτέχνης, γλυπτοθήκη, δεξιοτέχνης, κοµψοτέχνηµα]

«Στην αίθουσα έργων τέχνης του ∆ήµου, καλλιτέχνες από όλες τις Βαλκανικές χώρες συµµετέχουν µε έργα ζωγραφικά και γλυπτικά. Φτιαγµένα µε διαφορετικό τρόπο, αντανακλούν τις προσωπικές ευαισθησίες και αναζητήσεις των δηµιουργών τους. Πρόκειται για πολύ ωραία έργα που περιµένουν όσους αγαπούν την τέχνη να τα επισκεφθούν και να τα θαυµάσουν από κοντά». 3. Αντιστοίχισε τις λέξεις στις στήλες Α και Β. Στη Β στήλη περισσεύει µια λέξη

Α Β Υδατογραφία µωσαϊκό Ψηφιδωτό στιλ Νωπογραφία ακουαρέλα Τεχνοτροπία ατελιέ Εργαστήριο φρέσκο Προσωπογραφία ποτρέτο Γελοιογραφία καρικατούρα Καναβάτσο 4. Στις παρακάτω προτάσεις οι φράσεις που λείπουν αποτελούν ιδιωτισµούς, που δηλώνουν τη βοήθεια

/ συµπαράσταση / υποστήριξη. Να τις συµπληρώσετε - Με χαλασµένη τη µηχανή της βάρκας µείναµε µεσοπέλαγα δύο ολόκληρα εικοσιτετράωρα. Ευτυχώς, ενώ είχαµε πια απογοητευτεί, εµφανίστηκε σαν ένα καϊκι και µας ρυµούλκησε - ∆εν έχω χρήµατα να πληρώσω τα χρήµατα που χρωστώ. Το δάνειό σου θα είναι για µένα - Είναι ευσυνείδητος και εργατικός υπάλληλος. Τον έχω σαν - Να υπολογίζεις τη συµπαράσταση µου. Ο,τι κι αν συµβεί θα - Οταν βρέθηκα σ’ αυτή τη δύσκολη θέση όλοι µου γύρισαν την πλάτη. Ο θείος µου ήταν ο µόνος

συγγενής που µου - Οι δουλειές µου πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο. Ευτυχώς, τα εκατοµµύρια που πήρα από την

αναπάντεχη κληρονοµιά ήταν για µένα 5. ανάλυσε στα επιµέρους σηµεία της την παρακάτω παράγραφο του Γ’ Ολυνθιακού του ∆ηµοσθένη «Η σηµερινή λοιπόν περίσταση χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε πολλή προσοχή και σκέψη. Για µένα όµως το πιο δύσκολο δεν είναι να σας συµβουλέψω αυτό που είναι αναγκαίο για τις σηµερινές συνθήκες, αλλά αυτό µε φέρνει σε αµηχανία, µε τι τρόπο, άνδρες Αθηναίοι πρέπει να σας µιλήσω γι’ αυτά τα πράγµατα. Γιατί απ’ όσα είδα και άκουσα εδώ έχω πειστεί ότι οι πιο πολλές υποθέσεις µας ξέφυγαν, επειδή δε θέλουµε να πράξουµε αυτό που πρέπει και όχι επειδή δεν το αντιλαµβανόµαστε. Σας ζητώ λοιπόν, αν µιλήσω µε παρρησία, να φανείτε υποµονετικοί κοιτάζοντας τούτο µόνο, αν λέω την αλήθεια και αν το κάνω για να πάνε τα πράγµατα καλύτερα στο εξής. Γιατί µε το να αγορεύουν µερικοί για να σας ευχαριστήσουν βλέπετε σε τι άθλιο σηµείο έφτασαν οι υποθέσεις µας». 6. Σχηµάτισε δύο προτάσεις µε τις λέξεις : τεχνίτης και καλλιτέχνης, ώστε να φανεί η σηµασιολογική

τους διαφορά

∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΚΘΕΣΗ – ΕΚΦΡΑΣΗ

ΤΑΞΗ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ `Εναντι του γενικότερου, εσωτερικευµένου από όλα τα µέλη της κοινότητας συστήµατος που απαρτίζει ό,τι ονοµάζουµε λόγο , η οµιλία διακρίνεται για την ιδιαιτερότητά της, για την εξατοµίκευση δηλ.του λόγου στην εφαρµογή του, στη χρησιµοποίησή του από κάθε µέλος της γλωσσικής κοινότητας. Αυτή η ιδιαιτερότητα της οµιλίας κάθε ατόµου – που χαρακτηρίζεται και ως ιδιόλεκτος – συνιστά στην πραγµατικότητα µια µορφή ύφους. Οµιλία είναι στην πράξη το ιδιαίτερο γλωσσικό ύφος κάθε ατόµου της κοινότητας. Φυσικά πρόκειται για ένα ύφος εν ευρυτέρα εννοία, για την ατοµική γλώσσα [ιδιόλεκτο] κάθε µέλους της κοινότητας. Περνώντας στο χώρο της λογοτεχνίας, αντιµετωπίζουµε µια ειδικότερη, καθαρώς και σκόπιµα εξατοµικευµένη µορφή οµιλίας, την ιδιόλεκτο του λογοτέχνη. Εδώ έχουµε να κάνουµε µ’ ένα ύφος εν στενοτέρα εννοία, το «κατ’ εξοχήν» ή «έντεχνο» ή «λογοτεχνικό» ύφος. Πέρα από την οποιαδήποτε γλωσσική ιδιαιτερότητα στην καθηµερινή επικοινωνία [οµιλία] του λογοτέχνη µε τα άλλα άτοµα της κοινότητας υπάρχει και η ιδιαίτερη µορφή γλώσσας, το ύφος που χρησιµοποιεί στην ειδική λειτουργία της «λογοτεχνικής» [ή «αισθητικής»] επικοινωνίας µε τους άλλους [ποίηση, πεζογραφία]. Τα διάφορα µηνύµατα που θέλει να εκφράσει µε την ποίηση ή µε την πεζογραφία του «ντύνοται» κατ’ ανάγκην µε µια ιδιαίτερη – χαρακτηριστική για κάθε λογοτέχνη – µορφή προφορικής ή, κυρίως, γραπτής πραγµατώσεως του λόγου, µ’ ένα ιδιαίτερο, έντεχνο λογοτεχνικό ύφος, που διαφέρει αισθητά του επίσης ιδιαίτερου ύφους της οµιλίας του λογοτέχνη. Το έντεχνο αυτό ύφος του λογοτέχνη εξετάζει ιδιαίτερος κλάδος της γλωσσικής επιστήµης, η Υφολογία. Σε αντίθεση µε την κοινή γλώσσα, που διακρίνεται από τον αυτοµατισµό , την άµεση συµβατική συνήθη επικοινωνία, την ποιητική γλώσσα διακρίνει ο αποαυτοµατισµός, η χρήση της γλώσσας έτσι που να προσελκύει την προσοχή και να δίνει την αίσθηση του ασυνήθιστου, του µη αυτοµατοποιηµένου. Πώς επιτυγχάνεται όµως στην πράξη ο αποαυτοµατισµός; Με τις κατάλληλες επιλογές και αποκλίσεις από τον κανόνα της γλώσσας. Μιλώντας για την τεχνική και τη γλώσσα της ποιήσεως του, ο Ελύτης εξοµολογείται : «Με επέκριναν επειδή χρησιµοποιώ ορισµένες σπάνιες λέξεις. Θέλω όµως το κείµενο να είναι εντελώς παρθενικό και αποµακρυσµένο από τη χρήση των λέξεων. Θα πήγαινα κάµποσο µακριά για να πω ότι το θέλω αντίθετο από την καθηµερινή χρήση». Η ουσία του λογοτεχνικού ύφους έγκειται στην εγγενή «αντινοµία» µεταξύ περιεχοµένου και µορφής της γλώσσας. Ο,τι χαρακτηρίζει τις σχέσεις περιεχοµένου [ιδεών] και µορφής [εκφράσεως] είναι η ανισοµέρεια ή ανισοµορφία. Στη γλώσσα δεν υπάρχει απόλυτη αντιστοιχία µεταξύ περιεχοµένου και µορφής. Περισσότερες της µια µορφές είναι δυνατό να χρησιµεύσουν ως έκφραση ενός περιεχοµένου [ιδέας, πληροφορίας, µηνύµατος κτλ]. Στα πλαίσια αυτής της ανισοµορφίας, έργο του λογοτέχνη είναι να αν-εύρει ή ακόµη να εφ-εύρει την κατάλληλη µορφή, αυτή δηλ. που θα εξυπηρετεί λειτουργικά κατά τον καλύτερο τρόπο τη δήλωση του συγκεκριµένου µηνύµατος. Το πρόβληµα, εποµένως, στη λογοτεχνική έκφραση δεν είναι να δώσεις µια κάποια διέξοδο στη σκέψη σου – που µ’ αυτόν ή εκείνον τον τρόπο µπορεί οπωσδήποτε να δηλωθεί – αλλά να επιτύχεις τη σωστή [που σηµαίνει κατάλληλη για τη συγκεκριµένη περίπτωση»] επιλογή. Ετσι, καλό [λογοτεχνικό] ύφος θα πει στην πραγµατικότητα σωστό, κατάλληλο ύφος, σωστή, κατάλληλη επιλογή. ∆οθέντος δε ότι, όπως είδαµε, δεν υπάρχουν σταθερές µοναδικές αντιστοιχίες στο πέρασµα από το περιεχόµενο στη µορφή, η σωστή επιλογή είναι αληθινή τέχνη – όχι τεχνική – που συνιστά ό,τι χαρακτηριστικά αποκλήθηκε «αγωνία του λόγου»

Απόσπασµα από το βιβλίο του Γ. Μπαµπινιώτη «Γλωσσολογία και λογοτεχνία» σελ 103- 5

ΘΕΜΑΤΑ

1. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο 2. Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόµενο των παρακάτω προτάσεων Α. Λογοτεχνικό ύφος – ιδιόλεκτος – λόγος : Η σειρά αποδίδει την κλιµάκωση από το γενικότερο στο πιο συγκεκριµένο Β. Ο αποαυτοµατισµός αποτελεί τεχνική που, κατά το συγγραφέα, στερεί από την ποιητική γλώσσα τον αυθορµητισµό και την καθιστά επιτηδευµένη Γ. Το λογοτεχνικό ύφος δίνει έµφαση στη µορφή [έναντι του περιεχοµένου] και στη συγκινησιακή / βιωµατική πλευρά της γλώσσας [αντί στη λογική της έκφανση]. ∆. Η προθετικότητα, η σκόπευση δηλαδή σε συγκεκριµένους στόχους, είναι εντονότερη στη λογοτεχνική απ’ ό,τι στην καθηµερινή, κοινή γλώσσα. 3. α Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α µε αυτά της στήλης Β, ώστε να δηµιουργηθούν ζεύγη

συνωνύµων : Α Β

1. έντεχνος α. αποδοκιµασία 2. συµβατικός β. σύµφυτος 3. απόκλιση γ. συµφωνηµένος 4. επίκριση δ. καλαίσθητος 5. εγγενής ε. εκτροπή

β. ιδιαιτερότητα : Να βρείτε δύο σύνθετα επίθετα µε α΄συνθετικό τη λέξη ίδιος και να σχηµατίσετε προτάσεις µε αυτά

4. α Να συµπληρώσετε τα ελλείποντα µέρη του επιχειρήµατος που ακολουθεί και να χαρακτηρίσετε σε

ποιο είδος συλλογισµών [παραγωγικός – επαγωγικός – αναλογικός] ανήκει το επιχείρηµα αυτό

- Οι µαταιόδοξοι και οι αλαζόνες βλάπτουν τα δηµόσια πράγµατα και σπαταλούν την ιδιωτική τους περιουσία

- Ο τέως υπουργός Χ ............. - `Αρα............... β Με καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις να σχηµατίσετε δύο προτάσεις, φροντίζοντας στη µία η χρήση της λέξης να είναι δηλωτική και στην άλλη συνυποδηλωτική : προσιτός, αθάνατος, συντηρώ, πυκνότητα, ανοιχτός, νίκη

5. Σύµφωνα µε το γενικότατο ορισµό του Buffon «Το ύφος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος». Να το σχολιάσετε. [∆ύο παράγραφοι]

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΟΜΙΛΙΑ

ΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΓΡΑΠΤΟΣ αυθόρµητος και προσχεδιασµένος απροσχεδίαστος ΜΕΙΚΤΟΣ άρα πιο επιµεληµένος

προσχεδιασµένος προφορικός λόγος

(διάλεξη, αγόρευση, εισήγηση)

λ ε ξ ι λ ό γ ι ο

-λιγότερο επεξεργασµένο πιο επεξεργασµένο -περιορισµένη επιλογή λέξεων επιλογή κατάλληλων λέξεων -χαλαρός λόγος, αναλυτικός, πυκνότητα νοηµάτων -λιγότερο ακριβής εκφραστική ακρίβεια

σ ύ ν τ α ξ η

µη φροντισµένη, ασυνταξίες φροντισµένη παρατακτική σύνδεση υποτακτική σύνδεση λίγες και στερεότυπες µεταβατικές λέξεις περισσότερες κ΄ ποικιλότερες µεταβατικές λέξεις

δ ι α τ ύ π ω σ η γεµίσµατα (χµ, ε, ας πούµε, ξέρω γω ) οργάνωση µε στίξη κ΄παραγράφους ελλειπτικές φράσεις µη ολοκληρωµένες πλήρεις φράσεις προχειρότητα στην έκφραση, προσπάθειες για σωστή έκφραση , χωρίς δυνατότητα βελτίωση βελτίωσης Στον προφορικό λόγο εκτός από το λεκτικό εκφώνηµα έχουν µεγάλη σηµασία και κάποια άλλα γνωρίσµατα της οµιλίας :

• Τα παραγλωσσικά γνωρίσµατα : επιτονισµός – παύσεις – προφορά – ένταση φωνής • Τα εξωγλωσσικά γνωίσµατα : χειρονοµίες – κινήσεις – έκφραση – βλέµµα

Σελ 128. Τα παραγλωσσικά καθώς και τα εξωγλωσσικά φαινόµενα του προφορικού λόγου οφείλονται σε πολλούς λόγους. 1. Στην σµηχανία και στο τρακ. 2. Στην κακή εκπαίδευση 3. Στη σύγχυση που µπορεί να υπάρξει στη σκέψη του οµιλητή 4.

5. Στη συνήθεια να επαναλαµβάνουµε τις ίδιες φράσεις χωρίς να εµπλουτίζουµε το λεξιλόγιο. 6. ∆εν υπάρχει προηγούµενη προετοιµασία. 7. Στην αδυναµία ταυτόχρονης σκέψης και έκφρασης που χαρακτηρίζει πολλούς ανθρώπους

∆ΙΑΛΟΓΟΣ (Συνοµιλία, συζήτηση)

1. απλή ερωταπόκριση ⇒ τυπική πληροφόρηση 2. προσπάθεια για βαθύτερη επικοινωνία ⇒ αναζήτηση αλήθειας

ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ∆ΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕ :

ΣΩΜΑ ΧΡΟΝΟΣ ΧΩΡΟΣ [Εξωγλωσσικά στοιχεία] ρυθµός διαλόγου ακουστική Χειρονοµίες κατανοµή χρόνου θέσεις συνοµιλητών Εκφραση συντονισµός θόρυβοι/παράσιτα Βλέµµα µονοπώλιο του λόγου Σωµατική κόπωση συνεκφωνήσεις Κινήσεις µονόλογος [ενός]

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ∆ΙΑΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΕΠΙΤΥΧΗΣ

Ισότιµη συµµετοχή των µελών Αµοιβαίος σεβασµός των απόψεων

Ικανότητα επικοινωνίας Ειλικρίνεια προθέσεων Σαφήνεια απόψεων

Επάρκεια πληροφοριών Θεµατική ενότητα

⇓ ώστε τα µηνύµατα να προσλαµβάνονται και να κατανοούνται

ΕΙ∆Η ∆ΙΑΛΟΓΟΥ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ [αφηγηµατικός] ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ[θεατρικός] Καταγράφονται τα γλωσσικά Καταγράφονται πιστά τα γλωσσικά εκφωνήµατα των διαλεγόµενων εκφωνήµατα απαραίτητα σε ευθύ λόγο κυρίως σε ευθύ λόγο. Ο συγγραφέας χρησιµοποιεί το µονόλογο ή το διάλογο Τα παραγλωσσικά στοιχεία αποδίδονται για να πετύχει την αναπαράσταση των γεγονότων µε πλούσια σηµεία στίξης ∆ίνεται περιγραφή των Τα εξωγλωσσικά στοιχεία αποδίδονται

εξωγλωσσικών στοιχείων καθώς σκηνοθετικά σύµφωνα µε τις υποδείξεις και στοιχείων που αφορούν τη που έχει ο ίδιος ο συγγραφέας στο έργο γύρω πραγµατικότητα Τα παραγλωσσικά στοιχεία αποδίδονται µε τα σηµεία στίξης Σκοπός του συγγραφέα και στις δύο περιπτώσεις είναι η φυσικότητα, το να ηχεί δηλαδή ο διάλογος σαν πραγµατικός. Για να το πετύχει χρησιµοποιεί γνωρίσµατα του φυσικού διαλόγου όπως λχ σύντοµες ή µισοτελειωµένες φράσεις και παράλληλα προσέχει την ιδιόλεκτο του κάθε ατόµου ώστε να συµφωνεί µε τα υπόλοιπα γνωρίσµατα του

ΑΦΗΓΗΣΗ

Πράξη επικοινωνίας µε την οποία παρουσιάζεται προφορικά ή γραπτά µια σειρά πραγµατικών ή πλασµατικών γεγονότων. ΑΦΗΓΗΤΗΣ (ΠΟΜΠΟΣ) – ΑΠΟ∆ΕΚΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ : τόπος – χρόνος – πρόσωπα – πιθανά αίτια ΕΚΤΑΣΗ : σύντοµη ή πολύ εκτεταµένη

ΑΦΗΓΗΣΗ

⇓ ⇓ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ (γεγονότα – πράξεις) (ο τρόπος που παρουσιάζονται από τον αφηγητή)

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΕΙ∆Η – ΥΦΟΣ – ΣΚΟΠΟΣ : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ : υπηρετεί τους στόχους της λογοτεχνίας ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ :υπηρετεί τους στόχους της ιστορίας ∆ΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΙ∆ΗΣΗ: έχει ως στόχο την ενηµέρωση ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ : διατηρούνται ζωντανά τα γεγονότα για να µην ξεχαστούν (ΑΥΤΟ)ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ : (αυτο)παρουσίαση προσώπου

ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ: γίνεται για να ενηµερωθούν επίσηµα και έγκυρα κάποια πρόσωπα ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗ : εξυπηρετεί τις ανάγκες της δικαστικής εκουσίας

ΠΟΙΟΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ 1)ο αφηγητής συµµετέχει στα γεγονότα 2)ο αφηγητής δε µετέχει στα γεγονότα είτε ως πρωταγωνιστής είτε ως πχ. ο ιστορικός, ο δηµοσιογράφος, αυτόπτης µάρτυρας πχ ο αφηγητής ο αφηγητής στο ιστορικό µυθι- σε µια ιστοριογραφία ή σε αποµνηµο- στόρηµα κτλ.(γ΄ρηµατικό πρό- νεύµατα (α΄ρηµατικό πρόσωπο) σωπο)

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ Σε µια αφήγηση γίνεται επιλογή γεγονότων, η οποία είναι ανάλογη µε την οπτική γωνία του αφηγητή(άµεση ή έµµεση γνώση των γεγονότων – συναισθηµατική φόρτιση – τρόπος σκέψης – επιδιωκόµενο αποτέλεσµα).

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ Ο συγγραφέας καθορίζει την οπτική γωνία του αφηγητή καθώς και τον ίδιο τον αφηγητή (αφηγηµατική τεχνική). Συνήθως επιλέγει µία από τις εξής δυνατότητες :

Α) αφήγηση µε µηδενική εστίαση : είναι αφήγηση χωρίς συγκεκριµένη οπτική γωνία από έναν παντογνώστη αφηγητή Β) αφήγηση µε εσωτερική εστίαση : είναι αφήγηση από την οπτική γωνία ενός προσώπου, µε περιορισµένη κατά συνέπεια γνώση στα όρια του

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ 1) ΑΦΗΓΗΣΗ : ο ίδιος ο συγγραφέας διηγείται τα γεγονότα και µεταδίδει µε πλάγιο λόγο τα λεγόµενα των ηρώων

του 2) ∆ΙΑΛΟΓΟΣ : ο συγγραφέας δίνει το λόγο στους ήρωες του, δείχνοντας έτσι τα γεγονότα να συµβαίνουν, όπως

κάνει και ο θεατρικός συγγραφέας ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Α΄ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ / ΕΞΩΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Χρόνος ποµπού : η εποχή κατά την οποία ζει ο ποµπός, και ειδικότερα η χρονική στιγµή κατά την οποία στέλνει το µήνυµα του Χρόνος δέκτη : η εποχή κατά την οποία ζει ο δέκτης, και ειδικότερα η χρονική στιγµή κατά την οποία δέχεται το µήνυµαΧρόνος γεγονότων : η εποχή κατά την οποία διαδραµατίζονται τα γεγονότα της αφήγησης

Β΄ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ / ΕΣΩΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Χρόνος ιστορίας : είναι ο χρόνος µέσα στον οποίο εκτυλίσσονται τα γεγονότα που συνιστούν την ιστορία της αφήγησης. Με το χρόνο αυτό εννοούµε τη φυσική διαδοχή των γεγονότων Χρόνος αφήγησης : δε συµπίπτει µε το χρόνο της ιστορίας. Τα γεγονότα στην αφήγηση παρουσιάζονται µε διαφορετική χρονική σειρά, διάρκεια και συχνότητα απ’ ό,τι διαδραµατίζονται στην ιστορία. Με αυτόν τον τρόπο έχουµε τις λεγόµενες αναχρονίες που είναι είτε αναδροµικές αφηγήσεις είτε πρόδροµες αφηγήσεις για γεγονότα που θα διαδραµατιστούν αργότερα Συγκρίνοντας το χρόνο της αφήγησης µε το χρόνο της ιστορίας, ως προς τη διάρκεια µπορούµε να διακρίνουµε τις εξής περιπτώσεις : Α) χ.αφ < χ.ιστ όταν ο αφηγητής συµπυκνώνει το χρόνο και παρουσιάζει συνοπτικά, ακόµα και σε µια φράση, ένα µεγάλο χρονικό διάστηµα Β) χ.αφ > χ.ιστ όταν ο αφηγητής παρατείνει το χρόνο και παρουσιάζει αναλυτικά ένα γεγονός που διαρκεί ελάχιστες στιγµές Γ) χ.αφ = χ.ιστ σ’αυτήν την περίπτωση έχουµε τη λεγόµενη «σκηνή», που συχνά είναι διαλογική Τέλος ο χρόνος της αφήγησης µπορεί να διαφέρει από τον πραγµατικό χρόνο και ως προς τη συχνότητα : Χ.αφ < χ.ιστ συγκεφαλαίωση των αλλεπάλληλων πραγµατικών εµφανίσεων του πραγµατικού γεγονότος Χ.αφ > χ.ιστ επανάληψη του ίδιου γεγονότος, αφγηµένο όµως κάθε φορά µε διαφορετικό τρόπο, ύφος, προοπτική Χ.αφ = χ.ιστ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ Επιλέξτε τη σωστή απάντηση : 1. η αφήγηση είναι: - µια από τις τεχνικές που χρησιµοποιούν οι συγγραφείς για να περιγράψουν πραγµατικά/πλασµατικά γεγονότα - προφορικός ή γραπτός τρόπος επικοινωνίας ανάµεσα σε δύο ή περισσότερους ανθρώπους - τηλεγραφική ή αναλυτική πληροφόρηση σχετικά µε τον τόπο, χρόνο, τρόπο εµφάνισης των γεγονότων - µια εκτεταµένη αναφορά στοιχείων] 2. ο ρόλος του αφηγητή είναι : - να αποδώσει αναλυτικά ένα πραγµατικό γεγονός - να συντάξει µια αστυνοµική αναφορά - να παρουσιάσει όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για την κατανόηση της αφήγησης του - να παρουσιάσει εντελώς πιστά, χωρίς καµιά παραποίηση, τα γεγονότα 3. ο αποδέκτης της αφήγησης: - αποδέχεται όσα του αφηγούνται - είναι παθητικός δέκτης της αφήγησης - συγκεντρώνει στοιχεία για τα γεγονότα από τον αφηγητή - µπορεί να είναι ένας ή πολλοί και αποτελεί τον ένα από τους δύο απαραίτητους όρους της αφήγησης

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΦΗΓΗΣΗ

⇓ ⇓ απεικόνιση βασικών γνωρισµάτων ένα πρόσωπο/πράγµα/οµάδα αντικειµένου (εκτός από την θεσµός/ιδέα παρουσιάζεται κίνηση) καθώς ενεργεί, κινείται ή µετα βάλλεται µέσα στο χρόνο ΣΤΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ το «είναι» των πραγµάτων το «γίγνεσθαι» των πραγµάτων Οταν ο συγγραφέας παρεµβάλλει µια περιγραφή σε ένα αφηγηµατικό κείµενο, επιτυγχάνει τους εξής στόχους : ♦ περιγράφει πρόσωπα ♦ στήνει το σκηνικό της δράσης ♦ κάνει µετάβαση από το ένα αφηγηµατικό µέρος στο άλλο ♦ επιβραδύνει τη δράση δηµιουργώντας αγωνία και αναµονή ♦ προσφέρει αισθητική απόλαυση ♦ φωτίζει την αφήγηση µε άµεσες ή έµµεσες πληροφορίες

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ – ΣΥΝΟΧΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Η συνοχή ενός κειµένου επιτυγχάνεται όταν µε τους κατάλληλους τρόπους µεταβαίνουµε φυσικά και λογικά από τη µια λέξη στην άλλη, από τη µια πρόταση στην άλλη, από τη µια περίοδο στην άλλη και από τη µια παράγραφο στην άλλη χωρίς κενά και χάσµατα Τέτοιοι τρόποι είναι οι ακόλουθοι :

♦ η χρήση διαρθρωτικών λέξεων και εκφράσεων (δηλαδή, που εισάγουν επεξήγηση – επίσης, πρώτο κτλ που προσθέτουν)

♦ η επανάληψη µιας λέξης/φράσης ♦ η παράλειψη µιας λέξης/ φράσης που ήδη αναφέρθηκε ♦ η αντικατάσταση µιας λέξης µε αντωνυµία, µε επίρρηµα, µε άλλη συνώνυµη

λέξη

♦ η χρήση συνυπώνυµων και υπερώνυµων λέξεων ♦ η χρήση του όλου και των µερών του ♦ η χρήση γενικότερου όρου ♦ η χρήση λέξεων που ανήκουν στον ίδιο χώρο και παρουσιάζουν νοηµατική

συγγένεια

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ: περιγραφή είναι η αναπαράσταση µε γραπτό ή προφορικό λόγο ενός αντικειµένου. Το αντικείµενο αυτό µπορεί να είναι πράγµα, τοπίο, άνθρωπος, ζώο, φυτό κτλ. ΣΚΟΠΟΣ : πέρα από το γενικό στόχο της η περιγραφή µπορεί να έχει κάθε φορά ένα ειδικότερο σκοπό , όπως στην περίπτωση της λογοτεχνικής περιγραφής , η οποία ξεκινάει από την ανάγκη του συγγραφέα για έκφραση και επικοινωνία , ενώ συγχρόνως αποσκοπεί και στην ψυχαγώγηση του αναγνώστη. Αλλοτε πάλι η περιγραφή µπορεί να εξυπηρετεί πρακτικές ανάγκες της ζωής και της επιστήµης. Τέτοια περιγραφικά κείµενα βρίσκουµε σε ποικίλα έντυπα : (εφηµερίδες , διαφηµιστικά φυλλάδια , πρακτικοί οδηγοί , σχολικά εγχειρίδια , επιστηµονικά έγγραφα , επίσηµα έγγραφα. ΓΛΩΣΣΑ : η γλωσσικά ποικιλία που χρησιµοποιείται εξαρτάται από το σκοπό της περιγραφής καθώς και από το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Χρησιµοποιείται δηλαδή γλώσσα καθηµερινή , απλή , επιτηδευµένη ή επίσηµη. ΜΕΘΟ∆ΕΥΣΗ : επιλέγουµε τα βασικά γνωρίσµατα / λεπτοµέρειες. Στη συνέχεια ιεραρχούµε τις επιλεγµένες λεπτοµέρειες και τις οργανώνουµε ανάλογα. Αλλες µεγεθύνονται , άλλες υποτονίζονται , άλλες αποσιωπούνται. Η περιγραφή µπορεί να προχωρεί παραγωγικά , δηλαδή από µια γενική εικόνα του αντικειµένου και των ιδιοτήτων του προς τα επιµέρους στοιχεία / λεπτοµέρειες που το απαρτίζουν. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ : η ακρίβεια και η σαφήνεια. Οι λεπτοµέρειες δεν πρέπει αναγκαία να είναι πολλές , αλλά επαρκείς και κατάλληλες για να εξυπηρετούν τον επιδιωκόµενο σκοπό.

ΠΛΑΝΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ

1)Καθορισµός αντικειµένου ⇒⇒⇒⇒ Σκοπός περιγραφής του 2)Η θέση του στο χώρο ⇒⇒⇒⇒ Η θέση του στο χρόνο 3)Γενικά οι ιδιότητες του (σχήµα , χρώµα , διαστάσεις ) 4)Ειδικά οι λεπτοµέρειες του αντικειµένου - α στοιχείο / λεπτοµέρεια ⇒⇒⇒⇒ θέση , ιδιότητες - β στοιχείο / λεπτοµέρεια ⇒⇒⇒⇒ θέση , ιδιότητες

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

⇓⇓⇓⇓ ⇓⇓⇓⇓ ⇓⇓⇓⇓ ⇓⇓⇓⇓

επιλογή κατάλληλων κυριολεκτική - ειδικό ενεργητική /

λέξεων / φράσεων µεταφορική χρήση λεξιλόγιο – παθητική

ορολογία σύνταξη

Α) µε την επιλογή κατάλληλων λέξεων / φράσεων διατυπώνουµε επακριβώς τη θέση του

αντικειµένου στο χωροχρόνο και τις ιδιότητες του. Οµως άλλοτε χρησιµοποιούµε επίθετα

, για να υπερτονίσουµε κάποια χαρακτηριστικά και να αποδυναµώσουµε άλλα οπότε η

περιγραφή χάνει κάτι σκόπιµα από την ακρίβεια και τη σαφήνεια της.

Β) κυριολεκτική ή µεταφορική χρήση της γλώσσας ακολουθούµε ανάλογα µε το είδος του

κειµένου και το σκοπό που επιδιώκουµε. Ετσι τα επιστηµονικά ή απλά πληροφοριακά

κείµενα χρησιµοποιούν κυριολεκτική γλώσσα , η οποία εξασφαλίζει σαφήνεια και

ακρίβεια. Οµως σε λογοτεχνικά και σε ορισµένα δηµοσιογραφικά ή και διαφηµιστικά

κείµενα η γλώσσα χρησιµοποιείται µεταφορικά οπότε η περιγραφή γίνεται λιγότερο

αντικειµενική , αλλά περισσότερο ελκυστική.

Γ) το ειδικό λεξιλόγιο / ορολογία χρησιµοποιείται σε περιγραφικά κείµενα µε θέµα

επιστηµονικό , τεχνοκριτικό , επαγγελµατικό κα.

∆) οταν θέλουµε να προβάλουµε και να υπερ – τονίσουµε το πρόσωπο ή το πράγµα που

κάνει κάτι , τότε χρησιµοποιούµε ενεργητική σύνταξη. Οταν θέλουµε να εξάρουµε τη

δράση του ποιητικού αιτίου χρησιµοποιούµε παθητική σύνταξη.

ΣΧΟΛΙΟ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

Α) το σχόλιο / γνώµη σε µια περιγραφή εξυπηρετεί το σκοπό της περιγραφής και δεν είναι

πάντα άµεσο και εµφανές.

Β) η οπτική γωνία µιας περιγραφής καθορίζει την επιλογή των λεπτοµερειών και των

σχολίων ανάλογα µε το σκοπό του συντάκτη.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

ΤΥΠΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Ι∆ΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ - ανάστηµα/ύψος - ιδιαιτερότητες - σχήµα προσώπου - ατοµικά σηµάδια - χρώµα µατιών - ντύσιµο - ηλικία - µοναδικότητες ΠΡΟΣΩΠΟ: σχήµα, µαλλιά, µέτωπο, µάτια, φρύδια, µύτη, στόµα, χείλη, δόντια, µάγουλα, σαγόνι ΣΩΜΑ : µέγεθος, όγκος, βάρος, παράστηµα, υγεία, κινήσεις, ευκαµψία ΝΤΥΣΙΜΟ: ως προς τη µόδα, ποιότητα υλικού, ταίριασµα στο σώµα, καλαισθησία ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ : αρετές µειονεκτήµατα, κοινωνικότητα, γνώσεις, επιθυµίες, προσωπικότητα, κοινωνικότητα

ΑΝΑΛΟΓΙΑ = λανθάνουσα οµοιότητα ανάµεσα σε δύο αντικείµενα

ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ = άλλα λέµε και άλλα υπονοούµε. Το µήνυµα αποκωδικοποιείται από τον αναγνώστη

ΠΑΡΑΒΟΛΗ = διήγηση γεγονότων µε σκοπό τη διδαχή

1. Βοήθεια να γράψετε δύο συνώνυµα, δύο αντώνυµα και δύο σύνθετα της λέξης.. 2. Να συπληρώσετε τα κενά που υπάρχουν στους παρακάτω ορισµούς : 1. Ο...................................συλλογισµός προχωρεί από γενικές κρίσεις σε µερικές. 2. Στον επαγωγικό συλλογισµό από .................................. προτάσεις

συνάγουµε....................................συµπέρασµα. 3. Στον ......................................συλλογισµό από επιµέρους κρίσεις συµπεραίνουµε πάλι για επιµέρους. 4. ...........................................είναι οι συλλογισµοί των οποίων το συµπέρασµα προκύπτει από δύο ή

περισσότερες προτάσεις. 5. Αµεσοι είναι οι συλλογισµοί των οποίων το συµπέρασµα προκύπτει από.......................... 3. Να σχηµατίσετε προτάσεις µε τις λέξεις υποβολή , διαβουκολώ , έρµαιο , χειραγωγώ , αλλοτρίωση ,

µονοµέρεια.

1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις µεταδίδουν απλώς µια πληροφορία και ποιες αποτελούν ταυτόχρονα και λεκτικές πράξεις. - Σας ανακηρύσσω επίτιµο διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής. - Σας ορίζω επιµελητές της τάξης γι’αυτήν την εβδοµάδα. - Σε ένα µήνα ορκίζονται οι απόφοιτοι της Νοµικής. - «Αρραβωνίζεται ο δούλος του θεού Κωνσταντίνος..........». - Τον όρισε εκπρόσωπο του στο συνέδριο. - Η Εκκλησία επιβραβεύει την προσφορά σας, και να γνωρίζετε ότι θα είναι πάντα αρωγός σε τέτοιου είδους

προσπάθειες, που προάγουν τη συνεργασία και την αλληλοβοήθεια. - Συγγνώµη, κυρία µου, δεν επιτρέπεται η είσοδος στο νοσοκοµείο µικρών παιδιών. - Αποφάσισε να ακολουθήσει τον ιατρικό κλάδο. 2. Να συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας τα κατάλληλα επίθετα και ουσιαστικά ώστε να αποδοθούν τα χαρακτηριστικά του προφορικού και γραπτού λόγου. (προφορικός, σύνταξη, σχολαστικός, υποτακτικός, επεξεργασµένος, προσχεδιασµένος, σολοικισµός, ανακριβής, πυκνός, τελικός, ανολοκήρωτος, απροσχεδίαστος, έκφραση, ακριβής, παρατακτικός, διακοπή). 1. Ο προφορικός λόγος είναι....................................., ενώ ο γραπτός............................. 2. Ο γραπτός λόγος είναι....................................... σε νοήµατα και..............................στην έκφραση. Ο

προφορικός λόγος είναι λιγότερο....................... και πιο .............................. 3. Ο προφορικός λόγος παρουσιάζει προχειρότητα στην ..............................παρ’όλο που κάποιες φορές ο

οµιλητής φαίνεται να προσπαθεί να διορθώσει µια έκφραση. Αντίθετα, στο γραπτό λόγο έχουµε το κείµενο στην ........................... του µορφή και οι προσπάθειες για εκφραστικές βελτιώσεις δε φαίνονται.

4. Η .............................. στο γραπτό λόγο είναι πιο επιµεληµένη από τον προφορικό, όπου παρατηρούνται πολλοί ...............................

5. Στον προφορικό λόγο χρησιµοποιείται συνήθως................................σύνταξη, ενώ στο γραπτό..................................

6. Το λεξιλόγιο είναι πιο................................στο γραπτό λόγο. 7. Στον προφορικό λόγο υπάρχουν..................... και γεµίσµατα. 8. Στο............................. λόγο ακούγονται πολλές φορές................................φράσεις.

Στον παρακάτω πίνακα να κατατάξετε τα γνωρίσµατα της οµιλίας που συνοδεύουν τον προφορικό λόγο στη στήλη που ταιριάζουν : επιτονισµός, προφορά, χειρονοµίες, γεµίσµατα, βλέµµα, έκφραση, ένταση φωνής, κινήσεις, διάθεση, παύσεις. ΠΑΡΑΓΛΩΣΣΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΕΞΩΓΛΩΣΣΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ Να ενώσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις συνώνυµες τους από τη στήλη Β: Α Β Λογοκόπος µωρολογία Παραλογισµός αντίρρηση Περιττολογία φλύαρος Λογοτριβή ανοησία Αερολόγος εικασία Πιθανολογία µεγαλαυχία Καυχησιολογία διαπληκτισµός Αντιλογία κενολόγος Φληνάφηµα πλατειασµός 1. Να ενώσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις αντίθετές τους από τη στήλη Β

Α Β εχέµυθος ολιγόλογος αντιλογία συνοπτικός φλύαρος συναίνεση απεραντολογία ακριτόµυθος διεξοδικός βραχυλογία 2. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση Στιχοµυθία α.γράψιµο στίχων β.διάλογος µε ανταλλαγή σύντοµων φράσεων γ.εµµετρη ποιητική σύνθεση Παραµυθία α.παρηγορητικός λόγος β.ψευδολογία γ.φαντασική ιστορία Ακριτοµυθία α.ακραία δικαιολογία β.κοινολόγηση µυστικού από επιπολαιότητα γ.εξιστόρηση των πράξεων των Ακριτών 2. Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόµενο των παρακάτω προτάσεων : Υστερολογώ = συµπληρώνω κάτι στο τέλος της οµιλίας µου Λογοκρίνω = εγκωµιάζω [µια θεατρική παράσταση ή ένα λογοτεχνικό έργο] Ακριβολογώ = αποδίδω µε ακρίβεια τη δικαιοσύνη

Ετυµολογώ = αναζητώ και δίνω την προέλευση – καταγωγή µιας λέξης 3. Να ετυµολογήσετε τις παρακάτω λέξεις : Υστερόγραφο Ανορθογράφος χρονογράφηµα ζωγραφική λιθογραφία λιβελογραφώ. 4. Να δώσετε συνώνυµα των λέξεων ενεός, σχοιτοτενής, άρρητος. 5. Να συµπληρώσετε τα κενά µε τις κατάλληλες λέξεις Α]..................................είναι µια υποκειµενική εκτίµηση, που δε στηρίζεται σε αποδεικτικά επιχειρήµατα Β] .................................είναι ένας σκόπιµα αναληθής συλλογισµός, που επιδιώκει να πείσει µε λογικοφανή επιχειρήµατα, τα οποία αντικρούονται δύσκολα Γ]..................................είναι ένας λογικός συλλογισµός, για την ενίσχυση µιας θέσης Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε την ορθότητα των ακόλουθων ορισµών.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ Λογοκλόπος: αυτός που υποκλέπτει τηλεφωνικές συνδιαλέξεις. Ταυτολογία: η επανάληψη ίδιου νοήµατος µε άλλα λόγια. Λογοδοσία : η έκθεση πεπραγµένων, απόδοση λογαριασµού Υπόλογος : όποιος υπολογίζει το συµφέρον του. Βραχυλογία : η συντοµία στο λόγο. Ετυµολογία : η ικανότητα άµεσης και εύστοχης απάντησης. Λεπτολόγος: όποιος µιλάει µε λεπτότητα. ∆ογµατικός : όποιος πιστεύει σε δόγµατα. 1. Να µετατρέψετε το παρακάτω κείµενο σε διάλογο: Ο γιος καλεί τον πατέρα του να µαντέψει το βαθµό που πήρε στο µάθηµα της γλώσσας. Ο πατέρας µαντεύει το 14, αλλά ο γιος του τον πληροφορεί πως πήρε 15. Ο πατέρας δείχνει ευχαριστηµένος, αλλά γρήγορα απογοητεύεται, όταν ο γιος του τον πληροφορεί πως ο βαθµός που πήρε είναι πολύ χαµηλός, αφού η επίδοση της τάξης κυµάνθηκε από το 15 εως το 19. ΚΕΙΜΕΝΟ Μου τηλεφώνησε κάποιος φίλος. Καθόµαστε στο ίδιο προάστιο. -Τα βράδια κλείνεσαι µέσα; -Εµ; -Φίνα. Θά’ρτουµε µε το ∆ηµήτρη. Κάτι θέµε να σου συζητήσουµε. Ηρθανε γύρω στις εννιά. Τους έβγαλα καφεδάκι και µπήκαν αµέσως στο προκείµενο. - Θέλουµε να µας γράψεις ένα µικρό διήγηµα στη µνήµη του Σάββα. - Για σταθείτε τους είπα. Στον ολούρµου θαρρείτε πως γράφονται τα διηγήµατα. Τον Σάββα τον

αγαπούσα...........τον θαύµαζα. Πήγα στην κηδεία του, τον έκλαψα. - Περιµέναµε πως θα’λεγες δυο λόγια πριν τον χώσουν - ∆εν το σκέφτηκα. Κι ύστερα, ήµουν τσακισµένος! Την παραµονή τον είχα δει που έλεγε τα χωρατά του, κι ήταν

τόσο ήρεµος. Και την άλλη, πάει ο καλός ο άνθρωπος. - Ωστε τον είδες την παραµονή. - Είναι ένας ξαδελφός µου στο νοσοκοµείο, µε κήλη, κι είχα πάει να του κάνω συντροφιά. Εκεί µπαίνει το

γιατρουδάκι µας : χαιρετούρες, τραταρίσµατα, ευγένειες. Ο ξάδελφος, καταλαβαίνετε, είναι στην πρώτη θέση. Γυρίζει µια στιγµή ο γιατρός και µου κάνει : Ξέρεις ποιον έχουµε κάτω, στο θάλαµο ; Το Σάββα. Εγχειρίζεται αύριο...........

2. ∆ιαβάζοντας το κείµενο Β, έχουµε την εντύπωση ότι διαβάζουµε ένα θεατρικό κείµενο. Γιατί µας δηµιουργείται αυτή η εντύπωση και ποια µέσα χρησιµοποιεί ο συγγραφέας;

3. Να συµπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις, επιλέγοντας µία από τις λέξεις που δίνονται στην

παρένθεση : ∆ιάλογος είναι, κατά τη δική µου γνώµη, να παραδεχτείς ότι η αλήθεια είναι......................(µοναδική, πολλαπλή, σπάνια). Οτι είναι............................(εφικτή, προσιτή, ανέφικτη) η πλήρης αλήθεια. Οταν λες ότι.....................(αναζητάς, βρίσκεις, κατέχεις) εσύ την αλήθεια µόνος σου, είσαι.........................(ισχυρογνώµων, δογµατικός, επίµονος) δεν είσαι κριτικός νους. 4. Να βρείτε τις σύνθετες λέξεις των οποίων η σηµασία σας δίνεται. Το α΄συνθετικό όλων των λέξεων είναι κοινό - παράνοµο ψάρεµα - αυτός που διαβάζει την εφηµερίδα του διπλανού του - παράνοµη εισαγωγή ή εξαγωγή εµπορευµάτων - αυτός που κυνηγάει σε απαγορευµένη περιοχή - αυτός που επιβιβάζεται κρυφά σε µεταφορικό µέσο - υπεξαίρεση – υποκλοπή - κόψιµο δέντρων χωρίς την άδεια της δασικής υπηρεσίας 5. Να βρείτε σύνθετες λέξεις µε α΄συνθετικό τα ρήµατα λέιπω – φέρω – λέγω Λείπω :Ελλειψη ανδρών //Ξαφνική και προσωρινή απώλεια των αισθήσεων//έλλειψη θάρρους σε δύσκολες στιγµές// αυθαίρετη και χωρίς άδεια εγκατάλειψη των τάξεων του στρατού Φέρω : αυτός που παρέχει, δηµιουργεί ελπίδες//αξιόπιστος//αυτός που µπορεί να αποδώσει φόρους//αυτός που δεν έχει δική του άποψη, αλλά µεταφέρει άκριτα τις σκέψεις άλλων Λέγω : η επίµονη αναζήτηση και χρήση σπάνιων λέξεων// λεκτικό παιχνίδι// η έκθεση πεπραγµένων, η απόδοση λογαριασµών για πράξεις και ενέργειες//ο προληπτικός έλεγχος σε προϊόντα κυρίως λόγου και θεάµατα Να συνθέσετε κάθε λέξη της οµάδας Α µε όσο περισσότερες λέξεις της οµάδας Β µπορείτε και να σχηµατίσετε σύνθετες και παρασύνθετες λέξεις Α Β Αυτός ορώ Εν τέλος ∆ήµος δόξα Επί κρατω Συν έργον Στο κείµενο που ακολουθεί να συµπληρώσετε τα κενά µε παράγωγα ουσιαστικά των λέξεων που ακολουθούν :

Κατοχυρώνω – υπερβαίνω – προβάλλω – αιτούµαι- παραλέιπω – πράττω – σφάλλω Ο υγιής τύπος διαπαιδαγωγεί µε την του καλού. Προλαβαίνει και αποκαλύπτει καθηκόντων. Κρίνει και ελέγχει τις των δηµόσιων ανδρών, συντελεί στην του δηµοκρατικού πολιτεύµατος µε το να προβάλλει και να υποστηρίζει τα των πολιτών 1.Με την αρετή ο άνθρωπος προσπαθεί να σπάσει τα [δένω] των [έχω] και των [πάσχω] 2. Είναι [διαχέω] η αντίληψη ότι [εκλύω] των ηθών σαν τη σηµερινή δύσκολα συναντιέται σε άλλη περίοδο της ιστορίας 3. Η κοινή µας ευθύνη είναι να διατηρήσουµε τον κοινό µας πολιτισµό [µολύνω] από πολιτικές [ρέω] 4. Η δηµοκρατία είναι η [πείθω] µέχρι σήµερα [απαντώ] στο [προβάλλω] του περιορισµού της ελευθερίας από την εξουσία 5. Για να γίνει ο [θεώµαι] ή ο [ακροώµαι]

[ενεργώ] [δέχοµαι] του [µηνύω] της τέχνης, είναι απαραίτητη η [παιδεύω], η [σύστηµα] [εξοικειώνοµαι] µε τα [δηµιουργώ] της Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση Ακόρεστος = δεν τελειώνει/δεν ικανοποιείται/δεν αξιολογείται Καταξίωση = αυτοπραγµάτωση/ ικανοποίηση/αναγνώριση Ζωτικός = σπουδαίος/ζωηρός/απαραίτητος Αλλοτρίωση = αλλοίωση/αλλαγή/απόκλιση Εσωτερίκευση = αποθήκευση/εσωτερική υιοθέτηση/τοποθέτηση Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις ερµηνείες της στήλης Β Α Β Ιδεολογία επιδίωξη προσωπικών συµφερόντων Ατοµισµός επίµονη εµφάνιση ιδεών Πραγµάτωση επίτευξη Ιδεαλισµός το σύνολο των αρχών ενός ανθρώπου Ατοµικισµός υλοποίηση Ιδεοληψία επιδίωξη του ιδανικού Πραγµατοποίηση στυγνή συµφεροντολογία

ΚΕΙΜΕΝΟ : ΤΑ ΧΤΑΠΟ∆ΑΚΙΑ - `Ο,τι άλλο Παναγιωτάκη µου, αυτό όµως µη µου το ζητάς ! - ∆εν έχω, δηλαδής, το διακαίωµα να φάω κι εγώ ένα µεζέ σαν άνθρωπος – να, τα χταποδάκια µου – και να πιω

το κρασί µου, σα φιλήσυχος πολίτης; - ∆ε γίνεται, Παναγιωτάκη µου ! του είπε ο άλλος κοφτά. Να πας στην Ευταλία να στα µαγειρέψει. Κι άντε

τσαµπούκ τσαµπούκ, άδειαζε µου το µαγαζί κι έχω δουλειά ! Πλακώνει πελατεία. Ο ερίφης σώπασε. Σαν να είδε πως τίποτα δε γίνεται, πως έπρεπε να το πάρει απόφαση. Τύλιξε τα χταποδάκια στο στράτσο, τα έβαλε υποµάλης και τράβηξε κατά την πόρτα. Μα η αγανάχτηση τον έπνιξε. Γύρισε, το λοιπόν, κι άρχισε καινούρια δηµηγορία :

- Στην Ευταλία...`Αιντε συ να πεις στην Ευταλία να στα µαγειρέψει ! Συ, που δεν είσαι άντρας της...Εγώ, δηλαδή, δεν έχω διακίωµα να φάω ένα µεζέ, να πιω ένα κρασί ; Αργά κατάλαβε πως µιλούσε στα κούφια, ένεκα που ο µαγαζάτορας είχε αποτραβηχτεί στην κουζίνα. Σήκωσε, το λοιπόν, τους ώµους και τράβηξε πάλι κατά την πόρτα. Φαίνεται όµως πως δε βολούσε η ψυχή του να ξεκολλήσει εύκολα απ’ το µαγαζί. Περνώντας µπροστά στην παρέα µας κοντοστάθηκε. Ηθελε κουβέντα

- `Εχει τσιγάρο; Απόκριση καµιά. Είδαµε τι κολλιτσίδα ήταν, αν του µιλούσαµε ξεκολληµό δε θα’χε. Αυτός όµως εκεί !

- Θέλω τσιγάρο - ∆εν έχει ! του λέει ο Αγλέουρας - Πώς δεν έχει, αφού καπνίζετε !

Ηταν κι αναιδής - `Αιντε στο καλό ! του λέει ο υποπλοίαρχος, κι άσε µας ήσυχους. Ακούς ;

Αυτό δεν του άρεσε του φίλου. Πήρε αµέσως ύφος κουτσαβάκικο, προκλητικό, µπεχλιβάνικο. Κι αµόλησε την πρόστυχη κουβέντα :

- Επειδή, δηλαδής, έχεις δυόµισι γαλόνια στο µανίκι, µας κάνεις και τον κάργα ; ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να µετατρέψετε το υπογραµµισµένο απόσπασµα του διαλόγου σ’ ένα αφηγηµατικό κοµµάτι, γραµµένο σε πλάγιο λόγο

2. Να εντοπίσετε δύο παραδείγµατα από το κείµενο που να τεκµηριώνουν τα παρακάτω δεδοµένα

Η ιδιόλεκτος του µαγαζάτορα εντοπίζεται στις φράσεις Α Β

Η φυσικότητα του διαλόγου διαπιστώνεται στις φράσεις Α Β Η αντιπάθεια των άλλων προς τον Παναγιωτάκη εκδηλώνεται µε τις φράσεις Α Β Το µορφωτικό επίπεδο του Παναγιωτάκη διαφαίνεται στις φράσεις Α Β

3. Να αντικαταστήσετε τις υπογραµµισµένες φράσεις µε άλλες ισοδύναµες που να εκφράζουν επίσηµο ύφος Πχ `Αιντε συ να πεις στην Ευταλία → Πήγαινε εσύ να προτείνεις Του είπε κοφτά → Αρχισε µια καινούρια δηµηγορία → Μιλούσε στα κούφια → Αν του µιλούσαµε → Πλακώνει πελατεία → Ηθελε κουβέντα → Του λέει ο υποπλοίαρχος → 4. Η σκηνή του διαλόγου παρουσιάζεται από την οπτική γωνία Α του Παναγιωτάκη Β του υποπλοίαρχου Γ του αφηγητή ∆ της Ευταλίας 5. Να αντιστοιχίσετε τα πρόσωπα της στήλης Α µε τις αντίστοιχες φράσεις της στήλης Β και το αντίστοιχο ύφος

της στήλης Γ, ώστε να γίνει φανερό ποιος µιλάει, τι λέει και µε ποιο ύφος

Α Β Γ Πρόσωπα Φράσεις Υφος 1. Ευταλία Α. Εχει τσιγάρο; α. απότοµη άρνηση 2. Μαγαζάτορας Β. ακούς ; β. έµµεση παράκληση 3. Παναγιωτάκης Γ. Πώς δεν έχει, αφού καπνίζετε ! γ. ευγενική άρνηση 4. Αγλέουρας ∆. ∆εν έχει δ. πρόκληση 5. Υποπλοίαρχος Ε. Ο,τι άλλο Παναγιωτάκη µου. ε. οργή 6. Αφηγητής Στ. ∆εν έχω, δηλαδή, το δικαίωµα στ. Ερώτηση να φάω ένα µεζέ σαν άνθρωπος ζ. Επιµονή 6. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α µε αυτά της στήλης Β

Α Β 1. είπε κοφτά α. εξωγλωσσικά στοιχεία της οµιλίας 2. σώπασε 3. η αγανάχτηση τον έπνιξε β. παραγλωσσικά στοιχεία της οµιλίας 4. γύρισε το λοιπόν 5. σήκωσε τους ώµους 6. κοντοστάθηκε 7. ήθελε κουβέντα 8. του λέει ο Αγλέουρας 9. πήρε αµέσως ύφος κουτσαβάκικο 10. αµόλησε την πρόστυχη κουβέντα 7. Να επιβεβαιώσε ή να απορρίψετε το περιεχόµενο των προτάσεων : Τέσσερα πρόσωπα παίρνουν µέρος στη συζήτηση Η σκηνή διαδραµατίζεται σε µια κοσµική ταβέρνα

Ο Παναγιωτάκης γίνεται φορτικός Η Ευταλία είναι σύζυγος του Αγλέουρα Ο Παναγιωτάκης δυσκολεύεται να καταλάβει τη στάση των άλλων απέναντι του Η γυναίκα του Παναγιωτάκη ευχαρίστως θα µαγείρευε τα χταπόδια Η σκηνή του διαλόγου παρουσιάζεται από την οπτική γωνία του αφηγητή Ο αφηγητής στο συγκεκριµένο διάλογο ταυτίζεται µε ένα µέλος της παρέας 8. Να αφηγηθείτε το παραπάνω επεισόδειο σ’ ένα φίλο σας, εκφράζοντας παράλληλα τη συµπάθειά σας προς το πρόσωπο του ήρωα

ΚΕΙΜΕΝΟ Α Ενα ηλιοβασίλεµα που καθόµουν στο ακρωτήρι , βλέπω µια φρεγάδα µε γιοµάτα πανιά. Θεόρατη πέτρα έµοιαζε στη θάλασσα. Ολα της τα ξάρτια ξεχώριζαν. Είδα τους φλόκους, τους µαίστρες , τους παπαφίγκους, τις γάµπιες, τους τρίγγους, τα πόµολα. Ακόµα και το σωτρόπι µπορώ να πω πως είδα. Είδα την κάµαρη του καπετάνιου µε τον Αι – Νικόλα ψηλά και το καντήλι του ακοίµητο. Είδα των ναυτών τα κλινάρια, άκουσα τις κουβέντες, οσµίσθηκα την ξυλεία τους. Είδα το µαγερειό, τα νεροβάλερα, τον αργάτη. Η ψυχή µου µελαγχολικό πουλάκι κάθισε πάνω της.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β Επιτύµβιο αγγείο (λήκυθος) µε ανάγλυφη παράσταση. Στην άκρη δεξιά η νεκρή – Μυρρίνη είναι το όνοµα της όπως δηλώνεται µε την επιγραφή πάνω από το κεφάλι της, οδηγείται στον Αδη από τον Ερµή Ψυχοποµπό που βρίσκεται δεξιά της. Είναι µάλιστα χαρακτηριστική η κίνηση του Ερµή που την πιάνει από το χέρι ενώ αυτή µε τη στάση της, µε σκεπασµένο και χαµηλωµένο το κεφάλι, υποδηλώνει τη φοβερή της µοίρα. Στο αριστερό µέρος της παράστασης εικονίζονται σε µικρότερο µέγεθος τρεις άντρες, ο τελευταίος µάλιστα ακουµπάει σε µια παραστάδα, που παρακολουθούν τη σκηνή. Ο Ερµής φοράει φτερωτά σανδάλια που υποδηλώνουν µιαν άλλη ιδιότητα του, του αγγελιοφόρου των θεών: άγγελον αθανάτων τον ονοµάζει ο οµηρικός ύµνος στον Ερµή και το σχετικό αφιέρωµα σ’αυτόν του πολέµαρχου Καλλίµαχου : Γύρω στο 420 πχ. ΚΕΙΜΕΝΟ Γ Συχνά πυκνά αντάµωνες στους δρόµους ανθρώπους ντυµένους ασυνήθιστα, σαν ορειβάτες ή κάτι τέτοιο, µε παντελόνια γκολφ, ξεσκούφωτους, άλλους µε µπερέ, τραγιάσκες, ένα τσιµπούκι βιδωµένο στ’ακρόχειλο. Τους έβλεπες µια, τους έβλεπες δυο, όπου να γύριζες, σ’όποιο δρόµο και να’µπαινες. Ηταν οι ανταποκριτές των εφηµερίδων. Ντυµένοι έτσι, µ’αφροντισιά µελετηµένη, δίνανε κάτι σαν ένα τόνο εκδροµικό, «σπορτίφ», στην επαναστατηµένη πολιτεία, µακρινό αντιφέγγισµα κοσµοπολιτισµού. Κάπου κάπου πρόβαινε και καµιά νοσοκόµα

µεγαλοκυρά, µε το άθιχτο µαβί της πέπλο, αστραφτερά κολλαρισµένα τα γιακαδάκια της και τα µανικέτια. Τότε η κοσµκή κίνηση περίσσευε. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Να γράψετε όλες τις λέξεις που αναφέρονται στο καράβι και τον εξοπλισµό του. 2. Να περιγράψετε το πλοίο µε δικά σας λόγια, όπως θα το βλέπατε αν καθόσαστε πλάι στο συγγραφέα 3. Ποιος είναι ο πρακτικός σκοπός του κειµένου Β ποια σειρά ακολουθεί η περιγραφή, ποια πρόσωπα προβάλλει

και πως; 4. Ο συγγραφέας περιγράφει τους ανταποκριτές χρησιµοποιώντας κυρίως α) ρήµατα, β) ουσιαστικά, γ)

επιρρήµατα, δ) επίθετα. 5. Σκοπός της περιγραφής των προσώπων είναι : - να παρουσιάσει τη µόδα της εποχής - να εκφράσει το θαυµασµό του προς τη νοσοκόµα - να τονίσει την αταίριαστη εµφάνιση αυτών των προσώπων - να εκδηλώσει τα φιλικά του αισθήµατα

Αιτιολόγηση 6. Από την περιγραφή της εξωτερικής εµφάνισης των προσώπων προσπαθήστε να συναγάγετε στοιχεία α) της

νοοτροπίας των δηµοσιογράφων, β) του χαρακτήρα της νοσοκόµας. 7. Να βρείτε στο κείµενο και να γράψετε εκείνα τα στοιχεία της εµφάνισης των προσώπων που θα ταίριαζαν

στους ακόλουθους χαρακτηρισµούς. - επιτηδευµένος - ντυµένος στην τρίχα - εκκεντρικός - φιλάρεσκος

1. Ποια στοιχεία θα προσθέτατε στις παρακάτω αγγελίες , ώστε να είναι πλήρεις ;

2. Στο παρακάτω κείµενο να επισηµάνετε τα επίθετα και τα ουσιαστικά που χρησιµοποιούνται για να προσελκύσουν κάποιον παραθεριστή να επιλέξει το συγκεκριµένο ξενοδοχειακό συγκρότηµα.

«Γνήσια Σαντορινιά φιλοξενία στο παραδοσιακό συγκρότηµα. Ακολουθώντας ένα παλιό ενετικό σοκάκι , 300µ.από το κέντρο , είναι στο πιο ψηλό σηµείο των Φηρών, µε καταπληκτική θέα στο ηφαίστειο και στη θάλασσα. Κάθε διαµέρισµα έχει το δικό του ιδιαίτερο χρώµα και µπορεί να φιλοξενήσει 2 – 5 άτοµα. Ολα

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΙΩΝ Ν.ΙΩΝΙΑ,πολυτελές διαµέρισµα, ∆ιαµπερές, µε απεριόριστη θέα, τρία υπνοδωµάτια, αυτόνοµη θέρµανση, τζάκι, αποθήκη, πάρκιγκ. Τηλ. .......................

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ – ΜΟΤΟ

ΠΩΛΕΙΤΑΙ µοτοσικλέτα, µοντέλο 95, σε άριστη κατάσταση, τιµή ευκαιρίας. Τηλ. .............................

µε εξοπλισµένη κουζίνα , τηλεόραση, τηλέφωνο , µουσική και µπαλκόνι για αξέχαστα ηλιοβασιλέµατα. ∆υνατότητα ενοικίασης αυτοκινήτου ή µηχανής». 3. Μια επιχείρηση σκοπεύει να αναζητήσει κάποιον υπάλληλο µέσω αγγελίας σε εφηµερίδα και σας

αναθέτει τη σύνταξη της. Να επιλέξετε εκείνα τα επίθετα και τα ουσιαστικά που θα περιγράφουν µε ακρίβεια τα προσόντα που απαιτούνται. Στη συνέχεια να περιγράψετε µε τις κατάλληλες λέξεις ό,τι προσφέρει η επιχείρηση σ’αυτόν ώστε να δώσετε κίνητρα ανταπόκρισης.

4. Στο παρακάτω κείµενο : α]να επισηµάνετε το σκοπό της περιγραφής β]ποια µέρη του λόγου χρησιµοποιεί ο αφηγητής για να πετύχει το σκοπό του γ]είναι αντικειµενική ή όχι;

« Η Τενερίφη είναι το νησί της αιώνιας άνοιξης. Πάνω από τον τροπικό του καρκίνου και ακριβώς απέναντι από τις δυτικές ακτές της Αφρικής, ανακαλύψτε κι εσείς τον τελευταίο παράδεισο του κόσµου. Εναν απίθανο συνδυασµό δυτικής κουλτούρας και εξωτικής οµορφιάς. Τι να πρωτοδεί κανείς και τι να πρωτοθαυµάσει στ’αλήθεια! Την πλούσια εναλλαγή τοπίων και βλάστησης, τα φεγγαρόλουστα µαγικά βράδια, το µεσαιωνικό κάστρο µε τους ιππότες του (φανταστικό µεσαιωνικό δείπνο µε θέαµα ολοζώντανες µονοµαχίες) ή τον πανέµορφο Βοτανικό κήπο µε τις µοναδικές ποικιλίες φυτών και λουλουδιών; Οι ινδικές αγορές µε τα χειροποίητα αριστουργήµατα καθώς και τα ηλεκτρονικά έιδη – όλα σε απίστευτα χαµηλές τιµές – αποτελούν καθηµερινές προσκλήσεις στο νησί. Μια µίνι κρουαζέρια, πολύ κοντά στην ακτή, θα σας φέρει σε απόσταση αναπνοής από την άγνωστη αλλά µαγευτική κοινωνία της φάλαινας. Και κάπου στα βόρεια του νησιού θα σας δοθεί η ευκαιρία να απολαύσετε τα παρίφηµα σόου των δελφινιών. Οσο για τη νυχτερινή ζωή, είναι κάτι που δεν περιγράφεται : φαγητό , µουσική , ένταση , ρυθµός , µυστήριο , θα µαγέψουν τις αισθήσεις σας καθώς η νύχτα θα πέφτει .....»

-

ΚΕΙΜΕΝΟ

Στην εποχή µας , το ντύσιµο των αντρών και γυναικών µαρτυρεί τα εξής : πρώτα την οικονοµική άνεση των Ευρωπαίων, κατόπιν το δηµοκρατικό τους πολίτευµα και τέλος την κοινωνική ρευστότητα και κινητικότητα. Και τα τρία αυτά στοιχεία φανερώνονται στον τρόπο που ντύνονται οι σύγχρονοι άντρες και γυναίκες στην Ευρώπη. Πρώτα πρώτα µεταξύ αρχόντων και αρχοµένων δεν υπάρχει ενδυµατολογική διαφορά – µάλιστα πολλές φορές διαπιστώνουµε ότι οι δηµοκρατικοί ηγέτες ντύνονται πολύ πιο απλά από τους πολίτες τους. Επίσης, µεταξύ πλουσίων και φτωχών δεν παρατηρείται οφθαλµοφανής ενδυµατολογική διαφορά, επειδή τα ρούχα της µόδας είναι κοινά για πλούσιους και µεσαίους ( σακάκι , πουκάµισο , γραβάτα , παντελόνι , παπούτσια ), µάλιστα τις περισσότερες φορές το απλό , φτηνό ρούχο (σπορ , τζην ) είναι περιζήτητο από κάθε οικονοµική κατηγορία. Ακόµα και οι ιδεολογικές εξελίξεις έχουν αποτυπωθεί στο ντύσιµο των ανθρώπων , όπως στην περίπτωση των γυναικών : η εξίσωση τους µε τους άντρες , η κοινωνική χειραφέτηση τους φάνηκε στην απλούστευση των ενδυµάτων τους, που είναι ελαφρά , ανοιχτά και πολύ συχνά κοινά µε αυτά των αντρών. Τέλος , µέσω των ενδυµάτων ορισµένες ορισµένες οµάδες του περιθωρίου (πανκ , αναρχικοί , χίπηδες , χούλιγκαν ) ή «υψηλής κουλτούρας» (διαφωνούντες , αντιρρησίες συνείδησης , εκκεντρικοί , καλλιτέχνες κ.α) διατρανώνουν την ιδεολογική τους ιδιαιτερότητα. Πρόκειται λοιπόν για έναν τρόπο αντίδρασης στα ποικιλώνυµα κατεστηµένα , διαφωνίας µε το «στιλ» της µόδας και τις προαποφασισµένες λύσεις ντυσίµατος, διαµαρτυρίας για την οµοιοµορφοποίηση των ανθρώπων στις κοινωνίες µαζικού τύπου, πολέµου , χωρίς όπλα , κατά της ανήθικης ¨ηθικής τάξης» πραγµάτων, που έχουν επιβάλλει τα µεγάλα οικονοµικά συµφέροντα.

Σε ορισµένα κινηµατογραφικά έργα επιστηµονικής φαντασίας παρουσιάζονται άνθρωποι του µέλλοντος ή άνθρωποι άλλων πλανητών να ενεργούν σαν καλοπρογραµµατισµένα ροµπότ. Ολοι τους φορούν οµοιόµορφες «στολές», σαν τους φυλακισµένους άλλων εποχών ή σαν παιδιά παλιού ορφανοτροφείου ! ∆εν είναι τυχαίο ότι εκεί το ντύσιµο συµβολίζει την απώλεια της ατοµικής ιδιαιτερότητας και το θρυµµατισµό της ανθρώπινης προσωπικότητας. Μήπως η µόδα αυτή είναι ένα µικρό προανάκρουσµα;

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1.Ο συγγραφέας στην οµοιοµορφία που παρουσιάζουν οι «στολές» των ανθρώπων του µέλλοντος διαβλέπει ένα σοβαρό κίνδυνο. Ποιος είναι αυτός ; 100-150. 2. Ιδιαιτερότητα : βρείτε σύνθετα επίθετα µε α΄συνθ.τη λέξη ιδιος και σχηµατίσετε προτάσεις. 3. Αντιστοιχίσετε τις λέξεις, ώστε να προκύψουν ζεύγη συνωνύµων. Ρευστότητα ευχέρεια Κινητικότητα δραστηριοποίηση Ανεση προάγγελος Προανάκρουσµα πρόοδος Εξέλιξη αστάθεια Σαρκαστικός αγριος Συνοφρυωµένος σατανικός 4. Να δώσετε την ετυµολογία των παρακάτω λέξεων : οφθαλµοφανής – χειραφέτηση – οµοιοµορφοποίηση – προανάκρουσµα 5. Να υπογραµµίσετε τους τύπους που έχουν ως πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη χείρ.

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗ Αυτό το σπίτι που βλέπετε είναι ένα παλιό αρχοντόσπιτο που κληρονόµησα από τον παππού µου. Στο πίσω µέρος έχω χτίσει µια σύγχρονη κατασκευή, όπου διαµένω µε την οικογένεια µου. Ετσι το κάτω µέρος του παλιού αυτού αρχοντικού το χρησιµοποιώ ως αποθήκη και ως στάβλο. Το πάνω µέρος που είναι ξύλινο δεν το χρησιµοποιώ, γιατί έχει κριθεί διατηρητέο. Φυσικά ολόκληρο έχει κριθεί διατηρητέο , αλλά το δεύτερο πάτωµα αξίζει µε τις ξύλινες επενδύσεις στους τοίχους και το ταβάνι. Το κάτω µέρος , όπως βλέπετε , δεν έχει τέτοια πράγµατα. Οι εξώστες του µε κάγκελα αξίζουν πολύ , τώρα είναι χορταριασµένοι και τα πουλιά έχουν τις φωλιές τους. Παλιά που κατοικούσε ο παππούς µου και ο πατέρας µου αργότερα , το κατώγι χρησιµοποιείτο ως στάβλος και αποθήκη ενώ στο ανώγι έµενε η οικογένεια. Οι τρεις κάµαρες του έχουν και από ένα τζάκι. Σήµερα ωστόσο δεν µπορούµε να µείνουµε σ’ένα τέτοιο σπίτι. Απλά µας θυµίζει τα αγαπηµένα µας πρόσωπα. ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΑ

Στην άκρη της πλατείας του χωριού υψώνεται επιβλητικά ένα διώροφο αρχοντικό...Το κάτω πάτωµα είναι λιθόκτιστο και το άνω ξύλινο µε µια επιβλητική προεξέχουσα στέγη. Τα διακοσµητικά πολύχρωµα παράθυρα δένουν αρµονικά µε τους καγκελόφραχτους εξώστες.

Το σχήµα του αρχοντικού είναι ορθογώνιο και δεσπόζει µέσα στην περιφραγµένη πλακόστρωτη αυλή. Τα σηµάδια του χρόνου όµως έχουν αφήσει έντονα τα ίχνη επάνω του. Σπασµένα τζάµια και παντζούρια, ξεφτισµένοι

τοίχοι, που δίνουν µια άσηµη εικόνα εγκατάλειψεις. Από τα ανοικτά παραθυλόφυλλα διακρίνει κανείς τον καταπληκτικό ξύλινο διάκοσµο στο εσωτερικό του σπιτιού , µοναδικό στολίδι που µαρτυρεί την αισθητική µιας άλλης εποχής. ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ Ο τύπος του σπιτιού αυτού συναντάται σε πολλά µέρη της Ελλάδος. Η κάτοψη του διώροφου αυτού αρχοντικού έχει σχήµα ορθογώνιο µε λιθόκτιστο το κάτω πάτωµα και ξύλινο το άνω. Το εξωτερικό του είναι απλό και χαρακτηρίζεται από την µεγάλη προεξέχουσα στέγη , τα πολύχρωµα παράθυρα και τους καγκελένιους εξώστες του, οι οποίοι επιτρέπουν στον ήλιο και στον αέρα να µπαίνουν ελεύθερα στο σπίτι. Το εσωτερικό του σπιτιού είναι κατάλληλα διαµορφωµενο για τις ανάγκες των ανθρώπων που ζουν σ’αυτό. Συνήθως το κάτω πάτωµα χρησιµοποιείται ως αποθήκη ή σταύλος ανάλογα µε τις ανάγκες , ενώ το δεύτερο πάτωµα είναι ο κατοικήσιµος χώρος. Η ξυλόγλυπτη οροφή του δείχνει ότι ήταν αρχοντικό σπίτι. Ο πλούσιος διάκοσµος µε ανάγλυφες παραστάσεις και άλλα γεωµετρικά σχήµατα αποτελεί υπόδειγµα καλλιτεχνικής δηµιουργίας. Η γενική εντύπωση που δίνει αυτό το αρχοντικό είναι η πλήρης εναρµόνιση του µε το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Ολα είναι καλοζυγισµένα και µε ωραίες αναλογίες γι ‘αυτό και η άµεση επισκευή του πριν υποστεί µεγαλύτερες καταστροφές είναι αναγκαία. Αβίωτος = ανυπόφορος Αβουλησία = έλλειψη βούλησης Αβρός = ευγενής/απαλός Αβροφροσύνη = ευγένεια Αβυσσαλέος = ανεξιχνίαστος / απύθµενος / χαώδης Αγαστός = αξιοθαύµαστος Αδέκαστος = αδωροδόκητος Αδήριτος = ακαταµάχητος Αδηµονία = αγωνία Αδιάλειπτος = αδιάκοπος Αδιάπταιστος = αλάθητος Αδιάφθορος = µη διεφθαρµένος Αδολος = άνευ δόλου Αδούρητος = ευτελής / δεν αντέχει στο χρόνο Αµετροέπεια = απερίσκεπτη πολυλογία Αρρητος = αυτός που δεν µπορεί να ειπωθεί Αµελοληψία = αντικειµενική θεώρηση ζητήµατος Ανεξιθρησκεία = η ανοχή άλλων θρησκειών Αθυρόστοµος = αυτός που δεν περιορίζει τα λόγια του Απαλλοτρίωση = εξαγορά περιουσίας για κοινωφελείς σκοπούς Αλλοεθνής = ξένος / αλλογενής Ανακαίνιση = ανανέωση Αµοραλισµός = ηθική αδιαφορία Αναζωπύρωση = ξαναζωντάνεµα Αναθεµατισµός = κατάρα Ανεδαφικός = αβάσιµος

Αναµοχλεύω = ανακινώ Ανιδιοτέλεια = έλλειψη συµφέροντος Ανδραποδισµός = υποδούλωση Αδηµονώ = ανυποµονώ Ανεξίτηλος = ανεξάλειπτος Αδόκιµος = ο µη άξιος αποδοχής Απεγκλωβισµός = απελευθέρωση Αποποιούµαι = αρνούµαι Αποσαφήνιση = διευκρίνιση Αριβισµός = τυχοδιωκτισµός Αταξία = απειθαρχία Αυτενέργεια = πράττω µόνος µου Αφιονίζω = ναρκώνω Απόρροια = αποτέλεσµα / ροή Αδιάσειστος = αµετακίνητος Αναυδος = άλαλος / άφωνος Αδρά = πλούσια Ακριτοµυθία = αστόχαστη φλυαρία Ακατάσχετος = ασυγκράτητος Αρειµάνιος = άγριος / πολεµοχαρής Αλλοτρίωση = αποξένωση Αντιφατικός = αλληλοαναιρούµενος Αλχηµεία = χηµεία µεσ/ νοθεία Αµβλύς = ο µη µυτερός Αµεµπτος = αψεγάδιαστος Αναβίωση = ξαναζωντάνεµα Αναγωγή = ανύψωση / αναφορά Αναλλοίωτος = αµετάβλητος Αναντίρρητος = αναµφισβήτητος Αναφανδόν = ολοφάνερα Ανέγνωρος = αγνώριστος Ανείπωτος = απερίγραπτος Ανεκδιήγητος = απερίγραπτος Αντισηµιτισµός = αντιεβραϊσµός Αλτρουισµός = αλληλεγγύη / ανιδιοτέλεια Αναχρονισµός = διατήρηση παλιών ηθών Αράθυµος = ευέξαπτος Αρνησικυρία = βέτο Ακροθιγώς = χωρίς πολλές αναφορές Αδέκαστος = αδιάβλητος / ανεπηρέαστος Βεβηλώνω = µιαίνω Βερµπαλισµός = λογοκοπία/µεγαλοστοµία Βαυκαλισµός = κοίµισµα µε ψεύτικες υποσχ έσεις Βδελυρός = αποτρόπαιος Βόρβορος = βούρκος Βωµολόχος = αισχρολόγος Βραχυλογία = οµιλία µε λίγα λόγια Γαλούχηση = διατροφή / διαπαιδαγώγηση Γενεσιουργός = δηµιουργός Γλαφυρός = κοµψός/ ευφραδής ∆εοντολογία = θεωρία για το πως πρέπει να γίνει κάτι ∆ιαλεκτική = µέθοδος αναζήτησης της αλήθειας ∆υστοκία = δυσκολία στη λήψη αποφάσεων ∆ιένεξη = φιλονικία ∆εισιδαίµονας = προληπτικός ∆ιαβουλεύοµαι= συσκέπτοµαι ∆ιαπόµπευση = δηµόσια τιµωρία ∆ηµαγωγία = εξαπάτηση του λαού ∆ηµηγορία = αγόρευση ∆υσωδία = βρώµα ∆ιαξιφισµός = έντονος διάλογος ∆ιάβρωση = φθορά ∆ηµοκοπία = εξαπάτηση του λαού ∆ιεξοδικός = λεπτοµερειακός ∆ηµοκόπος = λαοπλάνος/δηµαγωγός ∆ιορατικότητα = προβλεπτικότητα ∆ηκτικός = πειρακτικός ∆ιαλλακτικός = συµβιβαστικός ∆ηκτικότητα = πικρή ειρωνεία ∆ιακυβεύω = διακινδυνεύω Ευφράδεια = ευχέρεια λόγου Εικονικός = ψεύτικος Εξαρτώ = κρεµώ Εκδηλος = ολοφάνερος Εθισµός = συνήθεια Επήρεια = βλαβερή επίδραση Ερεισµα = στήριγµα Ευρυµάθεια = πολυµάθεια Ελλοχεύω = παραµονεύω Ενδεια = φτώχεια Εθελοτυφλώ = αγνοώ Εγκύκλιος = οδηγία Εικαστικός = απεικονιστικός Ερµαιο = αυτός που παρασύρεται Εχέγγυο = αυτό που δίνεται ως εγγύηση Εξανδραποδισµός = υποδούλωση Εκφυλισµός = αλλοίωση Ενόραση = ικανότητα Εξτρεµισµός = δόγµα των άκρων Ευτελίζω = φτηναίνω Εξακοντισµός = απευθύνω λόγο µε βία Εξοβελισµός = βίαιη αποµάκρυνση Εξωραίζω = καλλωπίζω Επίφαση = η εξωτερική όψη Επίκτητος = αυτός που απκτάται µετά Ευκρινής = σαφής Εγγενής = ντόπιος Ενέχοµαι = εµπλέκοµαι Εναργής = ευκρινής / ζωηρός Επισφαλής = αβέβαιος Ειδεχθής = αποτρόπαιος Εφάµιλλος = ισάξιος Ειµαρµένη = πεπρωµένο Εκεχειρία = ανακωχή Εκθειάζω = θεοποιώ / παινεύω Εκµαιεύω = αποσπώ µυστικό Εκτραχηλισµός = εκτροπή σε κακοήθειες Ελευθέριος = έκλυτος Εµβρίθεια = σοβαρότητα Ευφηµισµός = ονοµασία κακού µε καλό Ενστερνίζοµαι = δέχοµαι µια ιδέα Ενίσταµαι = εναντιώνοµαι Ευµάρεια = πλούτος Επιρρεπής = έχει κλίση Ενδοιασµός = αµφιβολία Ενδηµώ = κατοικώ Εξανδραποδίζω = υποδουλώνω Εφυµνώ = ψάλλω / µοιρολογώ Ενδίδω = υποχωρώ Ευειδής = ωραίος Ευτέλεια = φτήνεια Ευτράπελος = αστείος Ευδοκίµηση = επιτυχία Εχεµύθεια = η φύλαξη µυστικού Ετυµολογία = η καταγωγή µιας λέξης Επιγραµµατικός = λακωνικός/σύντοµος Επιστέγασµα = ολοκλήρωση Εκλυτος = ακόλαστος Ζενίθ = το ανώτατο σηµείο Ζεύξη = σύνδεση Ζοφερός = σκοτεινός Ζωοποιώ = αναζωογονώ Ηθικοποίηση = διάπλαση ηθικού χαρακτήρα Θυµηδία = χαρά

Θαλερός = ακµαίος Θρασυδειλία = θράσος και δειλία Θέσπισµα = νόµος / διαταγή Θοπεύω = κολακεύω Ιλαρότητα = φαιδρότητα Κονιορτοποιώ = καταστρέφω Κοινοποίηση = επίδοση εγγράφου Κάθιρξη = φυλακή Καίριος = αποτελεσµατικός Καινοτοµία = κάτι το νέο Κυνισµός = ξεδιαντοπιά Κίβδηλος = πλαστός απατηλός Καπηλεύοµαι = ξεπουλώ ιδανικά Καρπωνοµαι = απολαµβάνω Κοινοτοπία = το µη καινούριο Κυκεώνας = αναταραχή Κορεσµός = µπούχτισµα Λογοκλόπος = αυτός που παρουσιάζει ως δικά του τα λόγια των άλλων Λεπτολόγος = αυτός που εξετάζει λεπτοµερώς Λογοκόπος = φλύαρος / πολυλογάς Λεξιθηρώ = κυνηγώ σπάνιες λέξεις Ματαιοδοξία = κενοδοξία Μισαλλοδοξία = το µίσος για διαφορετικά δόγµατα Μεταίχµιο = όριο Μεγαλαυχία = µεγαλοστοµία Μηδενισµός = άρνηση κάθε αξίας Μυκτηρισµός = περίπαιγµα Μαλλιαρός = δηµοτικιστής Μετέωρος = ξεκρέµαστος Νύξη = διακριτική αναφορά Ορµέµφυτος = ο προερχόµενος ενστικτωδώς Οίστρος = ενθουσιασµός / έµπνευση Ορόσηµο = σταθµός Ουτοπία = κάτι που δε θα υλοποιηθεί Οκνηρία = τεµπελιά Προσωποληψία = διάθεση ή ενέργεια χαριστική προς κάποιο πρόσωπο Παρεισφρύω = χώνοµαι Πλάνητες = περιπλανώµενοι Πανάκεια = φάρµακο Παρρησία = θαρραλέα έκφραση Πλουραλισµός = ποικιλία Πόλωση = διχασµός Περίτεχνος = γίνεται µε πολύ τέχνη Πρηνής = µπρούµυτα Παρείσακτος = ξένος Ρίµα = οµοιοκαταληξία Ρηξικέλευθος = νεωτεριστής / επαναστατικός Ριζοσπατισµός = επαναστατικότητα Ρακένδυτος = κουρελιάρης Ραστώνη = τεµπελιά Ρήτρα = όρος συµφωνίας Στρεψόδικος = ο χρησιµοποιών ψεύτικα επιχειρήµατα Σχοινοτενής = αυτός που λέει πολλά/µακρόσυρτος Συρφετός = όχλος Συρροή = συνάθροιση Σατραπισµός = δεσποτική συµπεριφορά Συγχρωτισµός = συναναστροφή Σφετερισµός = οικειοποίηση ξένων πραγµάτων Σαθρός = σάπιος Σφυρηλατώ = διαµορφώνω Σολοικισµός = ασυνταξία Σωβινισµός = τυφλός εθνικισµός Συλλικός = αινιγµατικός προφητικός Στιχοµυθία = πυκνός διάλογος Σκώµµα = δηκτικό πείραγµα/κοροϊδία Τυµβωρυχία =άνοιγµα και σύλληση τάφου Τελεσφόρηση = επιτυχία Ταυτολογία = επανάληψη νοηµάτων Τραγέλαφος =αφύσικη κατάσταση Ταλανίζω = ταλαιπωρώ Ταµπού = ιερό / απαγορευµένο Τοτέµ = ζώο ή φυτό που θεωρείται ιερό Υποσκελίζω = υπερπηδάω / ξεπερνώ Υπεξαίρεση = ιδιοποίηση ξένου πράγµατος Υπόλογος = αυτός που πρέπει να λογοδοτήσει για τις πράξεις του Υφεση = µείωση Υποµνηµατισµός = αποµνηµονεύµατα Υπαινιγµός = υπονοούµενο Υπέρκειµαι = είµαι πάνω / είµαι ανώτερος Φερέφωνος = δεν έχει δική του άποψη Φιλοτελισµός = συλλογή γραµµατοσήµων Φουτουρισµός = η τεχνοκτρατία στην τέχνη Φθοροποιός = αυτός που φθείρει Φαυλότητα = κακοήθεια Φαρισαϊσµός = υποκρισία Φειδώ = οικονοµία Φαιδρότητα = γελοιότητα Φαεινός = φωτεινός Χειραφέτηση = απόδοση ανεξαρτησίας Χειραγώγηση = καθοδήγηση

ελευθερία έκφρασης , έλλειψη προκατάληψης, εριστικότητα, φανατισµός. Με καθεµία από τις παραπάνω φράσεις να γράψετε ένα κείµενο 5 γραµµών, όπου θα επισηµαίνονται οι επιδράσεις στο διάλογο. Χωρίς ελευθερία έκφρασης δε νοείται διάλογος αλλά µονόλογος. Στα ολιγαρχικά καθεστώτα κάθε µορφή ελευθερίας είναι ρητά απαγορευµένη , ενώ αντίθετα στα δηµοκρατικά πολιτεύµατα η ελευθερία έκφρασης και ο διάλογος αποτελούν τις γόνιµες προϋποθέσεις για την ύπαρξη της δηµοκρατίας.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη γόνιµου διαλόγου είναι η έλλειψη κάθε είδους προκατάληψης. Μόνο µε τον όρο αυτό ο νους των διαλεγοµένων είναι ανοικτός στις θέσεις που διατυπώνονται , µπορούν να τις κρίνουν µε αντικειµενικότητα και να τις σεβαστούν , επιδιώκοντας έτσι το φως της αλήθειας. Πολλές φορές γινόµαστε µάρτυρες της εριστικότητας των συνοµιλητών η οποία συχνά οδηγεί σε ακρότητες. Τότε ο διάλογος χάνει την ουσία του και την πραγµατική του υπόσταση, δεν υπάρχει πλέον επικοινωνία, οπότε και είναι καλύτερα η συζήτηση να διακόπτεται. Μόνο µέσα σε ένα κλίµα ηρεµίας και αλληλοσεβασµού µπορεί να επιτευχθεί µια αποτελεσµατική συζήτηση.

Ο φανατισµός είναι ο χειρότερος σύµβουλος για έναν επιτυχηµένο διάλογο. Ο φανατικός συζητητής αρνείται να δεχτεί την ιδέα – άποψη του άλλου αν δεν ταυτίζεται µε τη δική του. Ο φανατισµός του τον ωθεί σε µια στάση αδιάλλακτη και πολλές φορές επιθετική οπότε φυσικά παύει να υφίσταται και η έννοια του διαλόγου.

Να συµπληρώσετε στις παραγράφους τα µέρη εκείνα που λείπουν (τη θέση / απόφανση, την αιτιολόγηση ή το συµπέρασµα), ώστε να αποτελέσουν ολοκληρωµένες ενότητες µε το δικό τους ξεχωριστό νόηµα. 1. Οµως δεν είναι σωστό ένας νέος να χρησιµοποιεί ως κριτήριο για την επιλογή µιας επιστήµης το πόσο αυτή µπορεί να αποδειχθεί προσοδοφόρα ή να του εξασφαλίσει µία υψηλή κοινωνική θέση στο µέλλον. Γνώµονας για την επιλογή πρέπει να είναι η αγάπη και το ενδιαφέρον για µία επιστήµη, γιατί τότε µόνο θα σταδιοδροµήσει µε επιτυχία και θα αισθάνεται ικανοποίηση στον εργασιακό του χώρο.

2.Ενα ποσοστό της νεολαίας οδηγείται στα ναρκωτικά εξαιτίας οικογενειακών προβληµάτων. Είναι λοιπόν ανάγκη να συνειδητοποιηθεί ο καθένας που ξεκινά να δηµιουργήσει οικογένεια πόσο σοβαρό βήµα κάνει και τι ευθύνες έχει να αναλάβει απέναντι στη νέα ζωή που θα φέρει στον κόσµο. 3. Η προβολή από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης και κυρίως από την τηλεόραση διαφόρων υλικών αγαθών γίνεται µε τέτοιον τρόπο, ώστε να επηρεάζει άµεσα το θεατή και να του δηµιουργεί την επιθυµία να αποκτήσει αυτά που βλέπει. Ετσι, παρατηρείται το φαινόµενο να αγοράζει συνεχώς το καταναλωτικό κοινό πράγµατα, που τις περισσότερες φορές, µάλιστα, είναι περιττά. 4.Τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης κατέχουν ένα µεγάλο µερίδιο ευθύνης για την έξαρση της βίας και της εγκληµατικότητας. Συνεπώς, είναι ανάγκη να ληφθούν κάποια µέτρα ώστε να περιοριστεί η προβολή σκηνών φρίκης, αλλά παράλληλα θα πρέπει κι ο ίδιος ο θεατής να τηρεί κριτική στάση απέναντι σε ό,τι του προβάλλεται. Να βρείτε τα συνθετικά των παρακάτω λέξεων : φθοροποιός – άθικτος – άφθαρτος – περίτεχνος – καλαισθησία – υπέρκειµαι – πατροπαράδοτος. Να αντικαταστήσεις τις υπογραµµισµένες εκφράσεις µε άλλες ισοδύναµες - Ο αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης εξαπέλυσε µύδρους κατά της κυβερνητικής πολιτικής στον τοµέα

της οικονοµίας - Οι ανταγωνιστές του χάλκευσαν συκοφαντίες εναντίον του, προκειµένου να τον εµποδίσουν να αναλάβει τα

ηνία της επιχείρησης - Η κατάργηση του σταυρού στα ψηφοδέλτια κόβει τον οµάλιο λώρο που συνδέει το βουλευτή µε τους

ψηφοφόρους του - Παρά τα µεγάλα λόγια ότι θα αντιδράσει στις αποφάσεις τους, τελικά περιορίστηκε στο ρόλο του κοµπάρσου - Ο µικρότερος γιος πήρε τη µερίδα του λέοντος από την πατρική περιουσία

- Αυτό το φόρεµα το έχω από καταβολής κόσµου - Εάν οι υπεύθυνοι παραπέµψουν το θέµα στις ελληνικές καλένδες, τότε τους αξίζει να τιµωρηθούν

παραδειγµατικά Εξηγήστε το νόηµα των παρακάτω υπογραµµισµένων λέξεων / φράσεων και προσπαθήστε να τις αντικαταστήσετε , µε άλλες ισοδύναµες (216) - Μολονότι ήταν µυώδης , δε θα µπορούσε να χαρακτηρισθεί παχύς και βαρύς ⋅ ήταν ευσταλής και κοµψός. - Μικρός το δέµας , αλλά µεγάλος στην ψυχή. - Μόλις πήγαν στο στρατό , στερήθηκαν τα πλούσια µαλλιά τους. Τους είδαµε όλους εν χρω κεκαρµένους. - Ηταν εκπάγλου καλλονής. Η φήµη για την οµορφιά της είχε απλωθεί παντού. - Παρόλο που η πρόσκληση όριζε ότι ήταν υποχρεωτική η επίσηµη περιβολή , αυτός ήρθε µε ένδυµα περιπάτου. - Σύµφωνα µε τους κανονισµούς του σχολείου , η αµφίεση σας πρέπει να είναι ευπρεπής. - Το κεφάλι του αγάλµατος στεφάνωναν επιµεληµένοι βόστρυχοι. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις ώστε να δηµιουργηθούν ονοµατικά σύνολα

Α Β Υπερτελειοποίηση του κεφαλαίου Μετοχοποίηση της οικονοµίας Αποστρατιωτικοποίηση των αναλφάβητων Αποσταθεροποίηση των νέων Περιθωριοποίηση ενός προσώπου Υπουργοποίηση των προσπαθειών Αποµυθοποίηση της περιοχής Ενοποίηση των µέσων επικοινωνίας Κοινωνικοποίηση του βουλευτή. Να συµπηρώσετε τα κενά µε σύνθετα ουσιαστικά που περιέχουν τη ρίζα του βάλλω. Στους ιερούς χώρους είναι υποχρεωτική η κόσµια........................ Είχαν διαρρεύσει πληροφορίες από το συγγενικό του................. Το µόνο που τον ενδιέφερε ήταν η προσωπική του.................. Τα λόγια αυτά είναι δικά σου ή στα έχει υπαγορεύσει ο...........................σου; Εκριναν ότι το παράπτωµα του ήταν σοβαρό και αποφάσισαν να του δώσουν................ ∆εν ήταν απόλυτα σύγουρος και βασανιζόταν από......................... Η θαλάσσια περιοχή µολύνθηκε από τα βιοµηχανικά....................... Οταν υπέγραψαν το.....................του έδωσαν και την ......................... Να συµπληρώσετε τα κενά µε τις κατάλληλες λέξεις που δηλώνουν αλλαγή θέσης ή µετακίνηση.(231) - Τα Σαββατοκύριακα είναι δύσκολη η........................... - Η αλλαγή σειράς των γραµµάτων σε µια λέξη λέγεται............... - Εγινε .......................20 αξιωµατικών των όπλων στην αεροπορία. - Η εκούσια αποµάκρυνση ενός ατόµου από τον τόπο διαµονής του ονοµάζεται........................, ενώ η

ακούσια......................... - Η µετακίνηση ενός υπαλλήλου σε µια άλλη οργανική θέση λέγεται................Αντίθετα η προσωρινή

µετακίνηση υπαλλήλου σε µη οργανική θέση λέγεται................. - Σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα ο καρκίνος έκανε................... - Προσοχή στη....................του αντικειµένου! Είναι εύθραυστο. - Σε εµπόλεµη κατάσταση παρατηρείται συχνά βίαιη ......................πληθυσµών. Να χρησιµοποιήσετε σε φράσεις τις παρακάτω λέξεις µε την κυριολεκτική και τη µεταφορική τους σηµασία.(215) Αναπαλαιώνω / αναπαλαίωση - ανακαινίζω /ανακαίνιση – αναπολώ / αναπόληση – φθείροµαι / φθορά – επισκευάζω / επισκευή – καταρρέω / καταρροή – ανεγείρω / ανέγερση – συντηρώ / συντήρηση – διαβρώνοµαι / διάβρωση – εκποιώ / εκποίηση. Εχοντας υπόψη ότι η στήλη Β περιλαµβάνει λέξεις που ταιριάζουν κυρίως σε ένα ύφος ανεπίσηµο και οικείο , ενώ η στήλη Α περιλαµβάνει συνώνυµες λέξεις που συνδυάζονται µε πιο επίσηµο ύφος , να συµπληρώσετε τα κενά (232). Α Β Αυτόχθων / γηγενής ............................ ............................. ζυγώνω Ερεισµα ............................

............................. ανάσκελα Πρηνής ........................... ............................ αναποδογύρισµα ............................ κρεµώ ........................... στριµώχνοµαι ........................... λοξοδρόµηση Ακροθιγώς ........................... ............................ ξεκρέµαστος παρεισφρέω / διεισδύω ............................ υποσκελίζω ........................... κόρος / κορεσµός ............................. Να ετυµολογήσετε τις παρακάτω υπογραµµισµένες λέξεις και να τις αντικαταστήσετε µε άλλες ισοδύναµες. - Βρίσκοµαι στο µεταίχµιο ζωής και θανάτου. - Η 29η Φεβρουαρίου είναι η εµβόλιµη µέρα που προστίθεται στα δίσεκτα έτη. - Στην αρχαία Ελληνική ποίηση συναντούµε ορισµένους στίχους που η γνησιότητα τους αµφισβητείται και

θεωρούνται εµβόλιµοι. - Στο καινούριο τεύχος του περιοδικού υπάρχει ένθετο φυλλάδιο , αφιέρωµα στη νεοτερική ποίηση. - Το «Ταξίδι µου» του Γιάννη Ψυχάρη θεωρήθηκε ντοκουµέντο µιας ολόκληρης εποχής και αποτέλεσε ορόσηµο

για την επικράτηση της δηµοτικής γλώσσας. - Η βλάβη του ανελκυστήρα τους υποχρέωσε να παραµείνουν εγκλωβισµένοι επί ένα δίωρο. - Περιφέρονται «πλάνητες και ανέστιοι». - Αισθανόµουν παρείσακτος στη συντροφιά τους. - Το βλήµα του προκάλεσε διαµπερές τραύµα. - Το επιστέγασµα της φιλανθρωπικής του δράσης ήταν η ίδρυση ορφανοτροφείου στη γενέτειρα του. - Τα απορρίµατα , µε τη µέθοδο της ανακύκλωσης µετατρέπονται πάλι σε χρήσιµη ύλη , καύσιµα ή λιπάσµατα. - Ενα διάτρητο πλέγµα µπορεί να λειτουργήσει σαν φίλτρο και να συγκρατήσει τα αιωρούµενα στερεά

συστατικά του αέρα. - ∆ε µε έπεισε καθόλου. Τα επιχειρήµατα του ήταν διάτρητα. - ∆εν τήρησε καθόλου τα προσχήµατα. Η οµιλία του ήταν µια απροκάλυπτη επίθεση κατά των ανωτέρων του. Με τις παρακάτω συνώνυµες λέξεις να σχηµατίσετε προτάσεις , έτσι ώστε να διακρίνεται καθαρά η ιδιαίτερη χροιά κάθε λέξης.(233) Προσπέλαση – προσέγγιση – προσχώρηση – πλεύρισµα – πρόσβαση Να χρησιµοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις µε τη δηλωτική και τη συνυποδηλωτική τους σηµασία σε φράσεις.(233) πολιορκώ – έρεισµα – απρόσιτος – εκτροχιασµός – διάβρωση . Να επιλέξετε τις κατάλληλες λέξεις και να συµπληρώσετε τα κενά. (παράταξη , λιποταξία , κατάταξη , απόταξη , διάταξη , ανασύνταξη , ένταξη - Κατηγορείται για........................... , επειδή δεν παρουσιάστηκε στη µονάδα του. - Ο αξιωµατικός του ναυτικού υπέπεσε σε σοβαρό παράπτωµα κι έτσι ήταν µοιραία η ...........................του. - ∆ε δόθηκε η απιτούµενη προσοχή στη............................των νοηµάτων , µε αποτέλεσµα το κείµενο να είναι

ασαφές. - Τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης βοηθούν την .......................των νέων στην κοινωνική ζωή. - Ξεκίνησα την ..........................της διπλωµατικής µου εργασίας , γιατί το αποτέλεσµα δε µε ικανοποιύσε

απόλυτα. - Οι Ελληνες αθλητές της άρσης βαρών κατέχουν τις πρώτες θέσεις στην παγκόσµια....................................... - Ο βουλευτής δήλωσε ότι θα µείνει πιστός στις αρχές της.....................του.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΟΡΕΜΑσελ.217

Το φόρεµα (ανθρώπινη επινόηση και φροντίδα) ως προστασία και στολισµός, αποτελειώνει και επισφραγίζει το «προσωπό» µας, το συµπληρώνει και το παρουσιάζει. Το πως ντύνοµε το σώµα µας (από την κεφαλή εως τα πόδια), µε τι υλικά και µε ποιο τρόπο, δεν είναι καθόλου ασήµαντο ή τυχαίο γεγονός για την υπόσταση µας, τη «δηµόσια» και την «ιδιωτική». Αποτελεί µέρος του εαυτού µας, την προβολή του προς τα έξω, και εκφράζει την προσωπική µας υφή : το πως θέλουµε να µας βλέπουν οι άλλοι και τα δικά µας µάτια. Γδύνετε έναν άνθρωπο (στο ιατρείο, στο στρατόπεδο, στη φυλακή) και χάνει αµέσως την αυτοπεποίθηση, τη δύναµη, το γόητρο του. Εχει την εντύπωση ότι του αφαιρέσατε και κρατάτε στα χέρια σας όχι απλώς το περίβληµα αλλά ένα µεγάλο µέρος από την ουσία του. `Οτι τον ακρωτηριάσατε. Φαντάζαστε ότι µπορεί να επιβληθεί, να έχει συνείδηση του εαυτού του

«πλήρη», να ασκήσει την εξουσία ή την αποστολή του ένας αξιωµατικός χωρίς στολή, ένας παπάς δίχως ράσο, ένας δικαστής ντυµένος όπως ο κατηγορούµενος ;...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΟ∆Ασελ.219 ...Κάθε µόδα, τουλάχιστον όσον αφορά τα ρούχα κι άλλα συναφή στοιχεία της εξωτερικής εµφάνισης, είναι ολοκληρωτική. `Η τείνει να είναι. Και δεν πρόκειται µόνο για τη φρικτή απολυτότητα του «φέτος το καλοκαίρι θα φορεθεί...»(προστακτικός µέλλοντας θα µπορούσε να χαρακτηρισθεί γραµµατικά). Είναι κυρίως, ότι σήµερα τουλάχιστον, η εκάστοτε µόδα αποτελεί ένα κλειστό σύνολο, στεγανό, πλήρες, µε απαντήσεις για τα πάντα, µια αδιάρρηκτη αλληλουχία ρούχων και αξεσουάρ που δεν επιδέχονται καταρχήν καµιά τοµή ή «αυθαιρεσία», µε αυτά τα ρούχα πάνε τούτα τα παπούτσια κι εκείνα τα γυαλιά. Και αυτό το ύφος (...) Μόδα, modus, τρόπος ζωής. Στολή. Τι άµυνα να οργανώσει κανείς απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόµενο; 1. Κείµενο Α: «Το πως ντύνοµε το σώµα µας... και τα δικά µας µάτια». Να αναπτύξετε, σε ένα κείµενο 60 – 80

λέξεων, περίπου, τις σκέψεις σας σχετικά µε την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας. 2. Βρείτε στο κείµενο Β πέντε λέξεις ή φράσεις που να δείχνουν την απόλυτη επιβολή της µόδας σε εκείνους που

την ακολουθούν και συµµορφώνονται µε τις επιταγές της. Που οφείλεται αυτό και ποιος τρόπος άµυνας υπάρχει ; 80 λέξεις.

3. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις φράσεις της στήλης Β Α Β Φιλάρεσκος φορά σκισµένα ρούχα Νεωτεριστής συµπεριφέρεται πηγαία/δεν προσποιείται Ανεπιτήδευτος φροντίζει για την αρεστή εµφάνιση του Ακαλαίσθητος έλλειψη καλαισθησίας Κοµψευόµενος ακολουθεί νέους τρόπους κοινωνικής ζωής Ρακένδυτος ντύνεται πολύ κοµψά 4. Να αντικατασταθούν οι υπογραµµισµένες λέξεις του κειµένου Β µε άλλες ισοδύναµες ώστε να µην αλλοιώνεται

το νόηµα του κειµένου.. Είναι γνωστή η έκφραση το ράσο δεν κάνει τον παπά, η οποία όµως ενδεχοµένως σήµερα δεν έχει ισχύ. Γνωρίζουµε όλι πολύ καλά ότι ο τρόπος µε τον οποίο ντυνόµαστε είναι ποµπός µηνυµάτων που αφορούν

ιδεολογικές επιλογές, κοινωνικές συντεταγµένες αλλά και το προσωπικό αισθητικό γούστο. Η αµφίεση εκφράζει παντοδύναµα το χαρακτήρα µας, τις ιδέες µας, τις αρχές µας, τη φιλοσοφία και τη στάση µας απέναντι στη χωή.

Ανάλογα συνήθως µε την ηλικία µας, το επάγγελµα µας, το χώρο στον οποίο θα παραβρεθούµε και την εικόνα που θέλουµε να προβάλουµε επιλέγουµε και την ενδυµασία µας.

Είναι λοιπόν πολύ σηµαντικό να ξέρει τι κάνει κανείς όταν ντύνεται για να µπορέσει να εκµεταλλευτεί όλες τις εκφραστικές δυνατότητες που του παρέχουν τα ρούχα του.

∆εν θα ήταν καθόλου υπερβολή εάν υποστηρίζαµε ότι τον εικοστό αιώνα κυριάρχησε ένας νέος δυνάστης,

στις ιδιοτροπίες του οποίου υποτασσόµαστε όλοι σχεδόν αγόγγυστα. Είναι η µόδα. Ο άνθρωπος ανέκαθεν είχε την τάση για ανανέωση και αλλαγή κι αυτή ακριβώς την ψυχική ανάκη του

εκµετελλεύτηκαν οι δηµιουργοί της µόδας, οι οποίοι καταφέρνουν να αιχµαλωτίζουν τα γούστα µας και στη συνέχεια το πορτοφόλι µας.

Οι πολυεθνικές των ρούχων, υποδηµάτων, κοσµηµάτων έχουν κυριεύσει τα µέσα µαζικής επικοινωνίας, τη διαφήµιση, κάθε οπτικοακουστικό µέσο προπαγάνδας, τριβελίζοντας το µυαλό των καταναλωτών. Οι αντιστάσεις αδυνατίζουν διαρκώς και ο κόσµος αναγκάζεται να υιοθετήσει τον τρόπο ζωής που προβάλλεται για να µην θεωρηθεί παρακατιανός, παλιός, συντηρητικός, εκτός τόπου και χρόνου.

Οι άνθωποι υποχωρούν στα κελεύσµατα της µόδας είτε γιατί υπάρχουν εξωτερικές αιτίες όπως είναι το επάγγελµα και οι απαιτήσεις του, είτε για εσωτερικές αιτίες όπως είναι η δύναµη της µίµησης, το αίτηµα για κοινωνική προβολή, η επιθυµία για επίδειξη και άλλες.

Ο µόνος τρόπος άµυνας είναι η διατήρηση της προσωπικής και ανεξάρτητης βούλησης και η τήρηση αποστάσεων ασφαλείας από τη µόδα και τις επιταγές της. Ο ελεύθερος πνευµατικά και προσωπικά άνθρωπος µπορεί και πρέπει να αρνηθεί την πλήρη ταύτιση µε το συρµό της µόδας, διατηρώντας το προσωπικό του ύφος και επιλέγοντας κριτικά τα στοιχεία εκείνα που ταιριάζουν και στις δικές του αισθητικές επιλογές.

ΣΕΛ 223. Ποιοι λόγοι συντελούν στη δηµιουργία περιθωριακών οµάδων; Πως αντιµετωπίζετε εσείς τους περιθωριακούς νέους ; Ποια µέτρα παίρνει ή πρέπει να πάρει η πολιτεία, για να τους επανεντάξει στην κοινωνία ;

Τα αίτια της δηµιουργίας περιθωριακών οµάδων (χούλιγκανς, πανκ, ναρκοµανείς) είναι ψυχολογικά, κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά.

Από ψυχολογικής πλευράς τα µέλη των περιθωριακών οµάδων χαρακτηρίζονται από ανασφάλεια ή επιθετικότητα, από τάση για αποµόνωση ή για προβολή, από διαψευσµένα όνειρα ή ανυπαρξία ονείρων, από συναισθήµατα εγκατάλειψης και αδιαφορίας του κοινωνικού τους περίγυρου.

Από κοινωνικής πλευράς υπάρχουν οικογενειακά προβλήµατα ή έλλειψη επαγγελµατικής και σχολικής καταξίωσης.

Από πολιτική πλευρά οι οµάδες περιθωρίου δηµιουργούνται εξαιτίας του αυταρχισµού της πολιτικής ηγεσίας ή εξαιτίας της γελιοποίησης των δηµοκρατικών θεσµών. Και τέλος από ιδεολιγική πλευρά οι οµάδες αυτές δηµιουργούνται από την επίδραση ακραίων βιοθεωριών, αντικοµφορµιστικών, θρησκευτικών, αντικρατικών και άλλων ποικίλων κοινωνιστικών κινηµάτων.

Για την επανένταξη αυτών των οµάδων χρειάζονται µέτρα κυρίως προληπτικά και λιγότερο κατασταλτικά. Μέτρα που θα µπορούσαν να προταθούν είναι η δηµοκρατική και εµφορούµενη από υγιείς αρχές παιδεία, η δηµιουργία κέντρων αναψυχής, άθλησης και κίνησης, η λειτουργία πολιτιστικών συλλόγων, η άµεση εκδήλωση του κοινωνικού ενδιαφέροντος για τα ατοµικά προβλήµατα από ειδικούς φορείς και ακόµα σηµαντική είναι η ύπαρξη ευκαιριών εκτόνωσης (κέντρα συµβουλευτικής, ψυχικής υγείας).

Η λειτουργία ακόµα πραγµατικά σωφρονιστικών ιδρυµάτων στελεχωµένων µε ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, µορφωµενους και εµπνευσµένους παιδαγωγούς.

Μόνο µε µια τέτοιου είδους κρατική αρωγή και σύµπραξη θα ήταν εφικτή η επανένταξη των νέων ανθρώπων που αντιµετωπίζουν τέτοιου είδους προβλήµατα. Σελ 266 Με αφορµή το ατύχηµα που συνέβη εχθές και είχε ως αποτέλεσµα τον τραυµατισµό ενός µικρού τσιγγάνου, επιθυµώ να θίξω ένα σοβαρότατο ζήτηµα, για το οποίο όλοι φέρουµε ευθύνες. Καθηµερινά συναντάµε τα µικρά τσιγγανάκια, που τριγυρνούν αποροστάτευτα, χωρίς καµιά φροντίδα, για να εισπράξουν τα ψιλά που τους δίνουµε όταν καθαρίζουν τα παµπρίζ των αυτοκινήτων µας. Ο νεαρός, ο οποίος χτύπησε το παιδάκι, θέλησε να καταστήσει υπέυθυνο το µικρό τσιγγανόπουλο, αποποιούµενος την προσωπική, νοµική και κυρίως ηθική ευθύνη του για το συµβάν. Για άλλη µια φορά είναι εµφανέστατη η αδικία που συντελείται εις βάρος αυτών των παιδιών εξαιτίας της παντελούς έλλειψης της κοινωνικής µέριµνας. Το δικαίωµα στη ζωή είναι αναµφισβήτητο, νόµιµο και αναγνωρισµένο γι’ αυτό και καλείται η πολιτεία µε τις αρµόδιες υπηρεσίες της να προστατέψει και να προασπίσει τα κεκτηµένα δικαιώµατα αυτών των εγκαταλλειµένων παιδιών, ώστε να πάψουν να είναι θύµατα της δικής µας αδιαφορίας και µεροληψίας

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Ο άνθρωπος σπρώχνεται από µια βαθιά ριζωµένη ορµή προς την επικοινωνία, την επαφή και τη συµβίωση µε τους άλλους ανθρώπους. Αυτή η έµφυτη κοινωνικότητα τον οδήγησε στην οργάνωση κοινωνιών , των οποίων η αναγκαιότητα και η σηµασία αποδεικνύονται από τον πολιτισµό που δηµιούργησαν οι άνθρωποι ενταγµένοι σε αυτές. Θεωρείται αδιαµβησβήτητη αλήθεια το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος για να αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα θα πρέπει να ενσωµατωθεί στο κοινωνικό του περιβάλλον, να αφοµοιώσει τις αξίες, τις αρχές και τους κανόνες που το διέπουν, δηλαδή, µε άλλα λόγια, να κοινωνικοποιηθεί. Η κοινωνικοποίηση είναι µια συνεχής διαδικασία εκµάθησης των ρόλων που καλείται κάθε άτοµο να παίξει, των υποχρεώσεων και των δικαιωµάτων του και γενικότερα του τρόπου µε τον οποίο οφείλει να ενεργεί σε κάθε περίσταση. Τα οφέλη τα οποία αποκοµίζει ο άνθρωπος στα πλαίσια της κοινωνίας στην οποία ανήκει είναι πολλά και καθοριστικά για την πορεία που θα ακολουθήσει ξεκινώντας καταρχήν απο τη δυνατότητα της µόρφωσης και της εκπαίδευσης που του παρέχεται ώστε να είναι σε θέση να επιλέξει το δικό του δρόµο προς την επίτευξη των στόχων του. Μέσα στην κοινωνία µαθαίνει κανείς να υπακούει σε κανόνες συµπεριφοράς, οι οποίοι καταστέλλουν τα βίαια ένστικτα και τις εγωιστικές τάσεις ενώ συγχρόνως καλλιεργούν την αυτοκυριαρχία και τον αλληλοσεβασµό. Ο άνθρωπος µαθαίνει να σκέφτεται λιγότερο το «εγώ» και περισσότερο το «εµείς» και ταυτόχρονα αισθάνεται ασφαλής και προστατευµένος για να µπορεί χωρίς φόβο, ανεµπόδιστα να πραγµατοποιεί τα σχέδια του. Τα σχέδια, τα όνειρα και οι φιλοδοξίες κάθε ατόµου είναι αδύνατο να υπάρξουν και κυρίως να υλοποιηθούν έξω από το κοινωνικό σύνολο, γι’αυτό και η ένταξη σε αυτό είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ενεργοποίηση της δηµιουργικότητας και την παραγωγικότητας των ατόµων. Επίσης ένα ακόµα πολύ ισχυρό κίνητρο που ωθεί τους ανθρώπους σε πράξεις οι οποίες συµβάλλουν θετικά στη βελτίωση των όρων διαβίωσης και γενικότερα στη ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισµού είναι η τάση για αναγνώριση η οποία καλλιεργείται από τις πρώτες κιόλας στιγµές της κοινωνικοποίησης . Ωστόσο όσο έντονο κι αν είναι το αίσθηµα της ανάγκης για υπεροχή και διάκριση δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι η κοινωνική ζωή καλλιεργεί επίσης το πνεύµα της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της φιλίας δίνοντας έτσι τα απαραίτητα ερείσµατα στις δυσκολίες και στα προβλήµατα που συχνά ορθώνονται µπροστά σε κάθε άνθρωπο. Παρά τα θετικές λειτουργίες της κοινωνικοποίησης τόσο σε επίπεδο ατοµικό όσο και συλλογικό πολλοί υποστηρίζουν ότι ως διαδικασία συνεπάγεται τον ευνουχισµό του ανθρώπου και την καταπίεση της ελευθερίας του. ∆εν πρέπει όµως να ταυτίζουµε την κοινωνικοποίηση µε την έννοια της µαζοποίησης και την επιβολή καταπιεστικών συµπεριφορών. Τα άτοµα, τα οποία αποµακρύνονται από το κοινωνικό σύνολο περιθωριοποιούνται χάνοντας έτσι όλα τα ερείσµατα που ήδη αναφέραµε, αποκτώντας φόβους και ανασφάλειες που συχνά οδηγούν σε επιθετικές και

βίαιες συµπεριφορές. Οι δίοδοι επικοινωνίας κόβονται και το άτοµο χάνει κάθε ιδιαιτερότητα, αυτονοµία, και διαστρεβλώνεται εντελώς η προσωπικότητα του Συµπεραίνουµε λοιπόν ότι εκείνο που χρειάζονται όλοι οι άνθρωποι είναι η επιτυχηµένη κοινωνικοποίηση , η οποία επιτρέπει στον καθένα να προσαρµοστεί ενεργητικά στο περιβάλλον αναπτύσσοντας πρωτοβουλίες και επιλέγοντας ελεύθερα τα πρότυπα, τις σκέψεις, τα συναισθήµατα και τις πράξεις του Σελ 320 – πιστεύω ότι το χιούµορ και το γέλιο γενικότερα επιδρούν θετικά στον άνθρωπο εφόσον τον βοηθούν να αισθανθεί καλύτερα και να εκτονώσει τα άγχη και τα προβλήµατα του. Θεωρώ λοιπόν ότι το χιούµορ είναι αναγκαίο συστατικό και της σχολικής ζωής αρκεί βέβαια να µην ξεπερνάει κάποια όρια και και να µην οδηγεί στην πλήρη αποδιοργάνωση και απειθαρχία κατά τη διάρκεια του µαθήµατος.

Ενα έξυπνο αστείο δηµιουργεί ευχάριστη ατµόσφαιρα στην τάξη και για τον καθηγητή και για τους µαθητές καθώς προσφέρει µια ευχάριστη ανάπαυλα και ξεκουράζει. Μάλιστα έχω προσέξει πως όταν µαθητές και καθηγητής γελάνε µαζί φαίνεται ότι έρχονται πιο κοντά και ότι επικοινωνούν περισσότερο γιατί και οι δύο ξεφεύγουν για λίγο από τα στενά πλαίσια των ρόλων τους, χαλαρώνουν και απολαµβάνουν την χαρούµενη στιγµή.

Πρέπει όµως να υπάρχουν και περιορισµοί ώστε το µάθηµα να µην διαταράσσεται και να µην δηµιουργούνται εντάσεις και προβλήµατα γιατί σ’αυτή την περίπτωση ο ρόλος ενός αστείου θα είναι µάλλον αρνητικός. Οι µαθητές πρέπει να αντιλαµβάνονται πότε πρέπει να σταµατήσουν χωρίς να ξεπερνούν τα χρονικά όρια που απαιτούνται για την εκτόνωση του αστείου. Επίσης θα πρέπει να σέβονται την ανοχή του καθηγητή όχι µόνο όσον αφορά το χρόνο διακοπής του µαθήµατος αλλά και το είδος του αστείου, το οποίο δεν θα πρέπει να θίγει τους βασικούς κανόνες συµπεριφοράς και αξιοπρέπειας που διέπουν κάθε σχολική τάξη. Σελ 303 τα περιγραφικά µέρη που υπάρχουν σ’αυτό το απόσπασµα είναι τα εξής : - ....ασυγκράτητο τέρας, οργισµένο από τη φοβερή δύναµη που βόγκαγε κλεισµένη στα ατσαλένια σπλάχνα του και το’ κανε να τρέµει σύγκορµο. Πιλαλούσε αγκοµαχώντας πάνω στο σιδερένιο του δρόµο, και µε τα κυρτά µάτια του κοίταζε µε λύσσα, όλο µπροστά του. Ηταν ένας δράκοντας που έφτυνε βραστό σάλιο. Βρουχιότανε κι έτρεχε, ξεφυσούσε σπίθες και κόκκινες φλόγες από τα ρουθούνια, και το σώµα του ήταν µακρύ, χωρισµένο σε χοντρούς σπόνδυλους, σαν πελώριο προκατακλυσµιαίο έντοµο....... - ...µε τη λικνιστική κίνηση που κάνουν τα ενάλια φυτά, όταν ένα τέρας του βυθού περάσει σύρριζα, σαρώνοντας µε τις δυνατές φτερούγες το βαρύ νερό .....( η παροµοίωση περιγράφει) Αφηγηµατικά µέρη : - Χίµηξε µέσα στην κοιλάδα...... - Η κοιλάδα συνταράχτηκε από τον αχό και τον αντίλαλο. Το φεγγάρι βούλιαξε µέσα στους καπνούς, τα

χαµοβούνια τρέµανε και οι άρρωστες φυλλωσιές των παραταγµένων δέντρων σάλεψαν βίαια στο πέρασµα του. Πήγαν κι ήρθαν.......

Παρατηρούµε ότι στα περιγραφικά µέρη χρησιµοποιείται ο παρατατικός, ο οποίος είναι χρόνος εξακολουθητικός, και δίνει µια διάρκεια στα χαρακτηριστικά που αποδίδονται στο αντικείµενο της περιγραφής την ώρα που κινείται. (απόδοση χαρακτηριστικών - σκοπός περιγραφής) (Στην παροµοίωση χρησιµοποιείται ενεστώτας που είναι επίσης χρόνος εξακολουθητικός) Στα αφηγηµατικά µέρη χρησιµοποιείται ο αόριστος, ο οποίος είναι χρόνος στιγµιαίος και δίνει τα αποτελέσµατα της κίνησης σε µια µόνο στιγµή παρουσιάζοντας τα έτσι σαν γεγονότα (παρουσίαση γεγονότων – σκοπός αφήγησης) Οι ηλικιωµένοι έχουν ανάγκη από : - τη µεγαλύτερη δυνατή συµµετοχή στην κοινωνική ζωή - εκδηλώσεις αγάπης και ενδιαφέροντος - σεβασµό και ισότιµη αντιµετώπιση στα πλαίσια της οικογένειας - ανθρώπινες επαφές και συντροφιά - ενασχόληση µε πράγµατα που τους ενδιαφέρουν - ψυχαγωγία και διασκέδαση - δηµιουργία προϋποθέσεων για δραστηριοποίηση ώστε να µην αισθάνονται άχρηστοι και παραµερισµένοι Να συπληρώσετε τα κενά που υπάρχουν στους παρακάτω ορισµούς : Ο...................................συλλογισµός προχωρεί από γενικές κρίσεις σε µερικές. Στον επαγωγικό συλλογισµό από .................................. προτάσεις συνάγουµε....................................συµπέρασµα.

Στον ......................................συλλογισµό από επιµέρους κρίσεις συµπεραίνουµε πάλι για επιµέρους. ...........................................είναι οι συλλογισµοί των οποίων το συµπέρασµα προκύπτει από δύο ή περισσότερες προτάσεις. Αµεσοι είναι οι συλλογισµοί των οποίων το συµπέρασµα προκύπτει από..........................

Να υπογραµµίσετε τις αιτιολογικές προτάσεις, όπου υπάρχουν - Νοµίζω πως ξέρω γιατί δεν ξηµέρωσε - Αποφασίσαµε να ειδοποιήσουµε την αστυνοµία, µια και η οικογένεια του είχε ανησυχήσει - Ο δικηγόρος ήθελε να τον συναντήσει, αφού ήταν ο µοναδικός αυτόπτης µάρτυρας - Η µητέρα στεναχωρέθηκε που έφυγες - ∆εν έχω ιδέα γιατί συµπεριφέρθηκε µ’ αυτόν τον τρόπο - Εδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ιστορίες του καπετάνιου, γιατί ήθελε να ακολουθήσει το

επάγγελµα του - Μια και το θέλετε εσείς, εγώ δεν έχω αντίρρηση - Οι γονείς του δε φταίνει αν εγκατέλειψε αυτός τις σπουδές του Οµογλώσσους, βρείτε κι άλλα σύνθετα επίθετα µε α΄συνθετικό το –οµο- Πρόβληµα, το ουσιαστικό παράγεται από το ρήµα προβάλλω. Να βρείτε κι άλλες λέξεις από το ρήµα Στο παρακάτω κείµενο να επισηµάνετε τα επίθετα και τα ουσιαστικά που χρησιµοποιούνται για να προσελκύσουν κάποιον παραθεριστή να επιλέξει το συγκεκριµένο ξενοδοχειακό συγκρότηµα. «Γνήσια Σαντορινιά φιλοξενία στο παραδοσιακό συγκρότηµα. Ακολουθώντας ένα παλιό ενετικό σοκάκι , 300µ.από το κέντρο , είναι στο πιο ψηλό σηµείο των Φηρών, µε καταπληκτική θέα στο ηφαίστειο και στη θάλασσα. Κάθε

διαµέρισµα έχει το δικό του ιδιαίτερο χρώµα και µπορεί να φιλοξενήσει 2 – 5 άτοµα. Ολα µε εξοπλισµένη κουζίνα , τηλεόραση, τηλέφωνο , µουσική και µπαλκόνι για αξέχαστα ηλιοβασιλέµατα. ∆υνατότητα ενοικίασης αυτοκινήτου ή µηχανής». Να δώσετε την ετυµολογία των παρακάτω λέξεων : οφθαλµοφανής – χειραφέτηση – οµοιοµορφοποίηση – προανάκρουσµα Να αντικαταστήσετε τις υπογραµµισµένες λέξεις µε άλλες ισοδύναµες που θα χρησιµοποιούσε κάποιος στο λόγο του για να εντυπωσιάσει. Η έλξη της εικόνας και η ψευδαίσθηση της δράσης, η φυγή από την πραγµατικότητα και η αποφυγή της επαφής µε τον εαυτό µας είναι παράγοντες που οδηγούν σε αιχµαλωσία εκατοµµύρια τηλεθεατών. Η τηλεόραση µε τις εκποµπές της περιορίζει την κριτική σκέψη, µηδενίζει τις επιλογές και κάνει όµοιες τις επιθυµίες των ανθρώπων. Καταργεί τις διαφορές, ενδυναµώνει τη βία, οδηγεί σε έλλειψη ηθών ενισχύει την αγάπη προς την καταστροφή και την απισιοδοξία. Η τηλεόραση λοιπόν αλλοτριώνει τα άτοµα. Βρείτε συνώνυµες Ανοχή Αναγαλλιάζει Χάσκει Επίβουλο Χύνεται Οµογλώσσους, βρείτε κι άλλα σύνθετα επίθετα µε α΄συνθετικό το –οµο- Χρησιµοποίησε σε φράσεις τις λέξεις αναθεώρηση, διαβλητός, προσάπτω Να γράψετε τις σηµασίες που έχουν τα σύνθετα ρήµατα του ίσταµαι στη νέα ελληνική γλώσσα και να γράψετε και ένα παράγωγο ουσιαστικό -Στο παρακάτω κείµενο να επισηµάνετε τα επίθετα και τα ουσιαστικά που χρησιµοποιούνται για να προσελκύσουν κάποιον παραθεριστή να επιλέξει το συγκεκριµένο ξενοδοχειακό συγκρότηµα. «Γνήσια Σαντορινιά φιλοξενία στο παραδοσιακό συγκρότηµα. Ακολουθώντας ένα παλιό ενετικό σοκάκι , 300µ.από το κέντρο , είναι στο πιο ψηλό σηµείο των Φηρών, µε καταπληκτική θέα στο ηφαίστειο και στη θάλασσα. Κάθε διαµέρισµα έχει το δικό του ιδιαίτερο χρώµα και µπορεί να φιλοξενήσει 2 – 5 άτοµα. Ολα µε εξοπλισµένη κουζίνα , τηλεόραση, τηλέφωνο , µουσική και µπαλκόνι για αξέχαστα ηλιοβασιλέµατα. ∆υνατότητα ενοικίασης αυτοκινήτου ή µηχανής». Να αντικαταστήσεις τις υπογραµµισµένες λέξεις ή φράσεις επιλέγοντας τις κατάλληλες ώστε το ύφος του κειµένου να γίνει πιο επίσηµο ( φιλοτεχνηµένος, τεχνοτροπία, ερασιτέχνης, γλυπτοθήκη, δεξιοτέχνης, κοµψοτέχνηµα, έντεχνος, ∆ηµοτική Πινακοθήκη, αριστούργηµα, φιλότεχνος, δηµιουργία) Στην αίθουσα έργων τέχνης του ∆ήµου καλλιτέχνες από όλες τις Βαλκανικές χώρες συµµετέχουν µε έργα ζωγραφικά και γλυπτικά. Φτιαγµένα µε διαφορετικό τρόπο αντανακλούν τις προσωπικές ευαισθησίες και αναζητήσεις των δηµιουργών τους. Πρόκειται για πολύ ωραία έργα που περιµένουν όσους αγαπούν την τέχνη να τα επισκεφθούν και να τα θαυµάσουν από κοντά

Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις συνώνυµες της Β Α Β ∆ιαβουκόληση εγωκεντρισµός Ατοµικισµός αναλυτής Συµβολή ανηθικότητα Ανατόµος χειραγώγηση Αµοραλισµός πλεονεξία Κερδοµανία συνεισφορά Επινόηση εξακρίβωση ∆ιάγνωση εφεύρεση Πως λέγεται αυτός που στη συµπεριφορά του παρουσιάζει τάσεις/στοιχεία: Αµοραλισµου Μονοµέρειας Κερδοµανίας Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις συνώνυµες της Β Α Β Κενολογία διαπληκτισµός Λογοκρισία οµιλία ή κείµενο που αναφέρεται σε νεκρό Νεκρολογία λόγος χωρίς περιεχόµενο Λογοµαχία ο έλεγχος σε δηµοσιεύµατα κτλ Πολυλογία απολογισµός Λογοδοσία παιχνίδι µε διφορούµενες λέξεις Λογοπαίγνιο Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόµενο των προτάσεων Οποιος έχει περισσότερες γνώσεις πάνω σε ένα θέµα, έχει το δικαίωµα να µονοπωλεί το λόγο Οταν µιλούν ταυτόχρονα οι συνοµιλητές, ο διάλογος γίνεται πιο ενδιαφέρων Επιτυχηµένος είναι ο διάλογος µόνο όταν στο τέλος οι συνοµιλητές συµφωνούν Τα έντονα εξωγλωσσικά στοιχεία µπορεί να αποσπάσουν την προσοχή των συνοµιλητών από τα λεγόµενα Οταν η σχέση ποµπού και δέκτη λειτουργεί αµφίδροµα, ο διάλογος είναι επιτυχηµένος Οι ατέρµονες συζητήσεις δεν είναι δείγµα γόνιµου διαλόγου (υποκειµενικός, αντικειµενικός, ατέρµονος, διεξοδικός, άγονος, εποικοδοµητικός) Οταν επιτυγχάνεται η επικοινωνία των συνοµιλητών, τότε ο διάλογος είναι Το δηµοκρατικό κλίµα αποτελεί τη θεµελιώδη προυπόθεση του διαλόγου Χωρίς τη διάθεση υποχώρησης των οµιλητών ο διάλογος γίνεται Το ήθος των οµιλητών, ως προϋπόθεση, µπορεί να ευνοήσει ή να ακυρώσει το διάλογο Συµπλήρωσε τα κενά της αίτησης επιλέγοντας τις κατάλληλες λέξεις: (οργάνωση, διοργάνωση, αγωγή, µόρφωση, πνευµατική, καλλιτεχνικός, εικαστικός, υπεράσπιση, ενίσχυση, αρωγή, χορηγώ, παρακαλώ, καταβάλλω, πληρώνω, ενοικίαση, µίσθωση, µικροφωνική, προσκλήσεις, φορεσιές, κοστούµια, σκηνικά, σκηνογραφικά, παράλληλος, συνηµµένος, δικαίωση) ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΘΕΜΑ: Μαθητικές Πολιτιστικές Εκδηλώσεις. Οργάνωση καλλιτεχνικού τριήµερου. Αίτηση οικονοµικής ενίσχυσης Η Μαθητική Κοινότητα του ΓΕΛ Καλαµπακίου ∆ράµας αποφάσισε την.................... τριηµέρου καλλιτεχνικών εκδηλώσεων από τις 29 – 31 Μαίου 2000. Απώτερος σκοπός αυτών των εκδηλώσεων είναι ο εµπλουτισµός της................ ζωής της σχολικής µας κοινότητας, η καλλιέργεια αισθητικής................... ειδικότερα θεατρικής και µουσικής και η ................................. πολιτιστικής ζωής της µικρής µας κωµόπολης. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας οι µαθητές µας θα παρουσιάσουν έργα...........................τεχνών,

όπως ζωγραφικής, χαρακτικής, γλυπτικής αλλά και µουσικής, θεάτρου, λογοτεχνίας. Για την άρτια πραγµατοποίηση του τριηµέρου µας είναι ασφαλώς απαραίτητη και η δική σας οικονοµική..................................,χωρίς την οποία δεν θα µπορέσουµε να ανταποκριθούµε στα έξοδα που απαιτούνται. Για το λόγο αυτό σας παρακαλούµε να µας ...........................300.000δρχ, ποσό που θα διατεθεί για: α)...........................κατάλληλης αίθουσας εκδηλώσεων, β)εκτύπωση......................... γ)...............................εγκατάσταση και δ) για τα........................των ηθοποιών και τα........................της παράστασης. Θεωρούµε βέβαιη τη συµπαράσταση σας, η οποία θα συµβάλει στην .................... των κόπων µας.

........................υποβάλλουµε το πρόγραµµα των εκδηλώσεων µας Να γράψετε όσο το δυνατόν περισσότερες σύνθετες λέξεις µε πρώτο η΄µε δεύτερο συνθετικό τις λέξεις γράφω και λόγος. Να ενώσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις αντίθετες τους από τη στήλη Β Α Β Εχέµυθος ολιγολόγος Αντιλογία συνοπτικός Φλύαρος συναίνεση Απεραντολογία ακριτόµυθος

∆ιεξοδικός βραχυλογία

1. Να επιλέξετε από την παρένθεση τη σωστή λέξη και να συµπληρώσετε τα κενά σύµφωνα µε τους ορισµούς που δίνονται : [είδηση, άρθρο, επιφυλλίδα, κριτική, χρονογράφηµα, σχόλια, έρευνα]

Α].............................. Κείµενο που εκφράζει προσωπικές θέσεις και αναλύει ένα θέµα [πολιτικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό, επιστηµονικό κα] Β].............................. Λογοτεχνικό είδος σε πεζό λόγο, που δηµοσιεύεται σε εφηµερίδες και περιοδικά , αντλεί τα θέµατα του από την κοινωνική και πολιτική

πραγµατικότητα και έχει ύφος χιουµοριστικό, επικριτικό ή συµβουλευτικό.

Γ] ............................ Ιδιαίτερο άρθρο σε εφηµερίδα µε περιεχόµενο κατά κύριο λόγο µη

ειδησεογραφικό, που αναφέρεται σε ειδικότερα θέµατα [επιστηµονικά, εγκυκλοπαιδικά, φιλολογικά] και γράφεται από πρόσωπο καταξιωµένο στο πεδίο δράσης του

∆] ............................. Παρουσίαση γεγονότων ή συµβάντων [πολιτικών, κοινωνικών,

εκπαιδευτικών κα] µε σκοπό την ενηµέρωση του κοινού Ε] ............................. Καταγραφή και διερέυνηση δεδοµένων για την επιβεβαίωση ή την

αποκάλυψη νέων στοιχείων, µε σκοπό την κινητοποίηση του κοινού και των αρµοδίων

Στ] ............................ Κείµενο σε εφηµερίδες ή περιοδικά, που εκφράζει την προσωπική

άποψη ενός ειδικού για ένα έργο πνευµατικής δηµιουργίας

Ζ] ............................. Ειδικές στήλες όπου οι συντάκτες διατυπώνουν θετικούς ή αρνητικούς χαρακτηρισµούς για επίκαιρα θέµατα ή και για πρόσωπα. Οι στήλες αυτές συνήθως έχουν συγκεκριµένη θέση και µόνιµο τίτλο

2. επιστολή, προκήρυξη : να βρείτε κι άλλα σύνθετα ουσιαστικά που το ένα συνθετικό τους να

προέρχεται από τα ρήµατα στέλλ[ν]ω και κηρύττω 3. Να σχηµατίσετε σύνθετα ουσιαστικά και επίθετα µε β΄συνθετικό τη λέξη τέχνη. Πχ δεξιοτέχνης,

έντεχνος 4. Να κατατάξετε τα είδη των τεχνών στις κατηγορίες που ανήκουν : λιθογραφία, χαρακτική,

ζωγραφική, υφαντουργία, επιπλοποιία, χαλκογραφία, γλυπτική, αγγειοπλαστική, τυπογραφία, µεταλλοτεχνία, κεραµική, τσιγκογραφία, ξυλογραφία, ταπητουργία

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ∆ΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΕΣ ΓΡΑΦΙΚΕΣ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΠΑΙ∆ΕΙΑ ΝΟΜΙΚΗ ΤΥΠΟΣ

ΤΕΧΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ∆ΙΟΙΚΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ

Να βρείτε τα είδη των παρακάτω συλλογισµών : 1] Αυτός ο σκηνοθέτης διαλέγει καλούς ηθοποιούς Η Μαρία συµµετέχει στην παράσταση του `Αρα η Μαρία είναι καλή ηθοποιός 2] Ο νέος διευθυντής έχει απαρχαιωµένες ιδέες. Είναι ηλικιωµένος Ολοι οι ηλικιωµένοι έχουν απαρχαιωµένες ιδέες 3] Οι γλωσσοµαθείς έχουν µεγάλη πιθανότητα να βρουν δουλειά Ο Νίκος είναι γλωσσοµαθής `Αρα έχει µεγάλη πιθανότητα να βρει δουλειά 4] Κάθε βραβευµένος σκηνοθέτης επιδοτείται από το κράτος για να γυρίσει µια ταινία Ο Νικολάου βραβεύτηκε στο φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης `Αρα ο Νικολάου θα λάβει την επιδότηση από το κράτος Να συµπληρώσετε τα ελλείποντα τµήµατα των ακόλουθων επιχειρηµάτων / συλλογισµών 1. Ο Θαλής, ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας είναι `Ιωνες φιλόσοφοι Οι `Ιωνες φιλόσοφοι είναι Προσωκρατικοί ............................................................. 2. Η πίεση του χρόνου οδηγεί σε άγχος και επιθετική συµπεριφορά

Οι κάτοικοι των πόλεων ζουν υπό πίεση χρόνου ...............................................................

3. Οι περισσότεροι επιµελείς µαθητές εισάγονται στην τριτοβάθµια εκπαίδευση ................................................................ Η Μαρία είναι πιθανό να εισαχθεί στην τριτοβάθµια εκπαίδευση

4. ..................................................................

Η Ελένη παίρνει συχνά ηρεµιστικά χάπια `Αρα η Ελένη είναι πιθανό να εθιστεί στα ηρεµιστικά χάπια που παίρνει συχνά

5. Ο γιος του γείτονα µας τραυµατίστηκε χθες οδηγώντας µηχανάκι απρόσεκτα και χωρίς κράνος

Ο αφελφός µου οδηγεί µηχανάκι απρόσεκτα και χωρίς κράνος ....................................................................

Να συµπληρώσετε τα κενά που υπάρχουν στους παρακάτω ορισµούς : - Ο...................................συλλογισµός προχωρεί από γενικές κρίσεις σε µερικές - Στον επαγωγικό συλλογισµό από...................................προτάσεις

συνάγουµε....................................συµπέρασµα - Στον ...............................συλλογισµό από επιµέρους κρίσεις συµπεραίνουµε πάλι για επιµέρους - .........................................είναι οι συλλογισµοί των οποίων το συµπέρασµα προκύπτει από δύο ή

περισσότερες προτάσεις - `Αµεσοι είναι οι συλλογισµοί των οποίων το συµπέρασµα προκύπτει από....................................

Να αντικαταστήσετε µε άλλες συνώνυµες τους τις υπογραµµισµένες λέξεις 1. Οι εχθροί της δηµοκρατίας βυσσοδοµούν αδιάκοπα 2. Χρησιµοποίησε αθέµιτα µέσα, για να αναρριχηθεί στην εξουσία 3. Περίµενε µε αδηµονία το τρένο 4. Εδειξε πρωτοφανή αδράνεια την ώρα του ατυχήµατος 5. Καταδικάστηκε για ιδιοποίηση δηµόσιο εγγράφου 6. Πρέπει να αντιµετωπίσουµε θαρραλέα τις δυσµενείς συνθήκες. 7. Με τις πράξεις σου αµαύρωσες το όνοµα σου 8. Εχει την τάση να είναι δηκτικός στην κρητική του 9. Είναι αδύνατο να αντιµετωπιστούν τα προβλήµατα µε ενδοτικότητα ή αδιαφορία 10. Πρέπει να περιµένουµε έντονες αντιδράσεις, επειδή διακυβεύονται µεγάλα συµφέροντα 11. Του καταλόγισαν παραλείψεις και λάθη, που οδήγησαν στη χρεοκοπία της επιχείρησης 12. Καταδικάστηκε για διασπορά ψευδών ειδήσεων 13. Εγιναν διεξοδικές συζητήσεις, πριν υπογράψουν οι δύο χώρες το σύµφωνο φιλίας 14. Η σύλληψη ενός δραπέτη ήταν το έναυσµα, για να ξεσπάσουν ταραχές στις φυλακές υψίστης ασφαλείας 15. Η κοµπορρηµοσύνη του και η µεγαλοµανία του είναι παροιµιώδης 16. Η ζωή διέπεται από από φυσικούς νόµους Να συνδυάσετε τις συνώνυµες λέξεις που σας δίνονται µε µια κατάλληλη λέξη ή φράση και να δηµιουργήσετε προτάσεις Πχ διαπράττω αδίκηµα Ο κατηγορούµενος διέπραξε σοβαρότατο αδίκηµα ∆ιεξάγω ∆ηµιουργώ Επιτελώ Εκτελώ ∆ιενεργώ Παρέχω Προσφέρω Προµηθεύω Αναγκαίος Αναπόφευκτος Επιτακτικός Αµετάβλητος Αδιάσειστος Πάγιος Αναλλοίωτος Ανεπηρέαστος Προφυλάσσω Υπερασπίζω Πασιφανής Πρόδηλος ∆ιασώζω Ανέχοµαι Υποφέρω Αντέχω Αέναος Ακατάπαυστος ∆ιέρχοµαι ∆ιανύω Μετακινούµαι Επίτευξη Προσοδοφόρος Μονοµερής Καταµερισµός

1. Nα ενώσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις σηµασίες τους στη στήλη Β

Α Β Ανακαινίζω ξαναχτίζω ή αποκαθιστώ ζηµιές µετά από καταστροφή Αναπολώ δίνω καινούρια µορφή σε κάτι παλιό Απαλλοτριώνω θέτω θεµέλια και χτίζω Ανοικοδοµώ επαναφέρω στη µνήµη µου πρόσωπα ή γεγονότα Ανεγείρω εξαγοράζω αναγκαστικά την ακίνητη περιουσία κάποιου για κοινωφελείς σκοπούς 2. Να ενώσετε τις λέξεις ή φράσεις της στήλης Α µε τις συνώνυµες τους από τη στήλη Β

Α Β Σαρκαστικός άγριος Συνοφρυωµένος σατανικός Αρειµάνιος προσηνής Μεφιστοφελικός βαρύθυµος Μειλίχιος χλευαστικός 3. Να ετυµολογήσετε τις παρακάτω λέξεις : αρρενωπός συνοφρυωµένος ρακένδυτος ατηµέλητος απλανής 4. Ποια σηµασιολογική διαφορά υπάρχει ανάµεσα στις λέξεις εκποιώ, πωλώ, µεταπωλώ; 5. Να επιλέξετε τις κατάλληλες λέξεις από την παρένθεση και να συµπληρώσετε τα κενά των παρακάτω

προτάσεων Παράταξη λιποταξία κατάταξη απόταξη διάταξη ανασύνταξη ένταξη - Κατηγορείται για ,επειδή δεν παρουσιάστηκε στη µονάδα του µετά τη λήξη της άδειάς του - Ο αξιωµατικός του ναυτικού υπέπεσε σε σοβαρό παράπτωµα κι έτσι ήταν µοιραία η του - ∆ε δόθηκε η απαιτούµενη προσοχή στη των νοηµάτων, µε αποτέλεσµα το κείµενο να είναι ασαφές - Τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης βοηθούν την των νέων στην κοινωνική ζωή - Ξεκίνησα την της διπλωµατικής µου εργασίας, γιατί δεν ήµουν ικανοποιηµένη από το αποτέλεσµα - Οι `Ελληνες αθλητές της άρσης βαρών κατέχουν τις πρώτες θέσεις στην παγκόσµια - Ο βουλευτής δήλωσε ότι θα µείνει πιστός στις αρχές της του. 6. - λύση γράψτε λέξεις που το έχουν ως δεύτερο συνθετικό 7. Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόµενο των προτάσεων - Πιστεύω ότι δε θα αποκαλύψει τίποτα Είναι πολύ λακωνικός Σ Λ - Πάντα κατορθώνει και µας αποστοµώνει

Είναι ετοιµόλογος - Αυτός ο νεαρός είναι πράγµατι αυθάδης

∆ιαρκώς λέει µεγάλα λόγια - Γίνεται τόσο πειστικός µε τα επιχειρήµατα του

Πάντα συµφωνούµε µε τη γνώµη του

- Πόσο εχέµυθος ήταν ο παππούς! Μιλούσε τόσο όµορφα που µας γοήτευε

1. Να µετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική στο παρακάτω κείµενο : «Τα µνηµεία της τέχνης που βρίσκονται εκτεθειµένα στον αέρα καταστρέφονται καθηµερινά λόγω της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Τα µάρµαρα διαβρώνονται από τους ρύπους, γυψοποιούνται και αλλοιώνονται ανεπανόρθωτα». 2. Να συµπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις επιλέγοντας την κατάλληλη λέξη : « Το όψιµο ενδιαφέρον της δηµοτικής αρχής δεν µπορεί τελικά να σώσει το παλιό νεοκλασικό κτίσµα από την [διάβρωση, δόµηση, κατάρρευση]. `Οσο διάστηµα παρέµενε [ξεθεµελιωµένο, ερείπιο, ετοιµόρροπο], έπρεπε να είχε χαρακτηριστεί [πατροπαράδοτο, διατηρητέο, πατρογονικό], ώστε να είχαν έγκαιρα αρχίσει οι εργασίες για την [ανακαίνιση, συντήρηση, ανοικοδόµηση] του. Σήµερα, έχει πλέον [µεταβληθεί σε ερείπια, διαβρωθεί, κατεδαφιστεί] και το µόνο που αποµένει είναι η [ανέγερση, ανοικοδόµηση, κατεδάφισή] του και η [ανακαίνιση, αναπαλαίωση, ανέγερση] στη θέση του µιας νέας οικοδοµής. 3. Να συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας τις κατάλληλες λέξεις Αυτόχθων – Ντόπιος - `Ερεισµα – Ξεκρέµαστος – Στήριγµα – Συνωστίζοµαι – Στριµώχνοµαι – Εκκρεµής – Παρέκκλιση – Λοξοδρόµηση - Τα έργα που εκτελούνται στην περιοχή επιβάλλουν..................................από την κανονική µας πορεία - Εξω από τα καµαρίνια του θεάτρου πολλοί θεατές...................................να συγχαρούν τον πρωταγωνιστή - Καλοί κι ευγενικοί µου φάνηκαν οι .............................κάτοικοι. Μας εξυπηρέτησαν σε ό,τι ζητήσαµε - Το πρόγραµµα πρέπει να τηρηθεί ως έχει. Κάθε...............................από τους αρχικούς στόχους θα αποβεί εις

βάρος της οικονοµίας - Μετά το τέλος των συνοµιλιών δύο θέµατα παρέµειναν ............................στις σχέσεις των δύο χωρών - Πολύτιµο ...............................στη δύσκολη στιγµή της ζωής του βρήκε τη συµπαράσταση του φίλου του - Οι αρχαίοι Αθηναίοι διακήρυτταν ότι ήταν..................................στην Αττική - ....................................µέσα στο πλήθος και ξέφυγε από τους διώκτες του - `Ανθρωπος χωρίς ηθικά...............................δεν έχει κανένα ενδοιασµό προκειµένου να επιτύχει το στόχο του - Μη γνωρίζοντας κανέναν µέσα σ’ εκείνη τη συντροφιά ένιωθε..........................και έφυγε. 4. Να αποδώσετε τις υπογραµµισµένες µεταφορικές φράσεις µε άλλες ισοδύναµες κυριολεκτικές ή µεταφορικές `Οταν ήταν διάσηµος, οι δηµοσιογράφοι τον πολιορκούσαν σε κάθε δηµόσια εµφάνιση. Εκείνος όµως παρέµενε απρόσιτος και τους αντιµετώπιζε µε υπεροψία. Το καθηµερινό άγχος, η επιθυµία του να διατηρηθεί στη δηµοσιότητα, ο εκτροχιασµός του από τις ηθικές αξίες έβλαψαν όχι µόνο το χαρακτήρα του, αλλά και προκάλεσαν διάβρωση της υγείας του. Σήµερα, ξεχασµένος απ’ όλους, έχει βρει µοναδικό ηθικό έρεισµα στο πρόσωπο ενός φίλου. 5. Εχοντας υπόψη ότι η στήλη Β περιλαµβάνει λέξεις που ταιριάζουν κυρίως σε ένα ύφος ανεπίσηµο και οικείο , ενώ η στήλη Α περιλαµβάνει συνώνυµες λέξεις που συνδυάζονται µε πιο επίσηµο ύφος , να συµπληρώσετε τα κενά (232). Α Β Α Β Αυτόχθων / γηγενής ............................ ........................... λοξοδρόµηση Ακροθιγώς ........................... ............................ ξεκρέµαστος Παρεισφρέω / διεισδύω ............................ ............................. ζυγώνω Υποσκελίζω ........................... ............................. ανάσκελα Κόρος / κορεσµός ........................... ............................. στριµώχνοµαι `Ερεισµα ............................ ............................ κρεµώ

1. Να βρείτε την ετυµολογία των λέξεων που ακολουθούν και στη συνέχεια να εντάξετε την κάθεµία σε µία

πρόταση : Μεταίχµιο – ένθετο – ορόσηµο – ανέστιος – παρείσακτος – επιστέγασµα – απροκάλυπτος – διάτρητος – ανακύκλωση 2. Στις παρακάτω φράσεις να εντοπίσετε τα λάθη και να γράψετε το σωστό - Ερευνείστε το θέµα και απαντείστε µας σύντοµα - Κατήγγειλέ τους στην αστυνοµία και µ’ αυτόν τον τρόπο απήλλαξέ µας από µερικούς ενοχλητικούς - Να οµολογίσεις ότι έσφαλλες αφήνοντας τη δουλειά σου - `Εχει ανάγει σε προσωπική του υπόθεση το θέµα - Μη δώστε σηµασία ό, τι κι αν σας πούνε - `Εµεινε κρυµένος µή ξέρωντας τι να κάνει - Προσπαθήστε να καταβάλλετε κάθε δυνατή προσπάθεια 3. Να κάνετε τις σωστές αντιστοιχίσεις α] ∆ιάλεκτος 1. Κάθε φράση της ελληνικής γλώσσας που αποτελεί ιδιαίτερη έκφραση µε µεταφορική σηµασία β] Ιδίωµα 2. Γεωγραφική γλωσσική διαφοροποίηση µε έντονες αποκλίσεις από την κοινή Νέα Ελληνική. ∆εν

είναι εύκολα κατανοητή από άλλους οµιλητές γ] Ιδιωτισµός 3. Μικρότερη διαφοροποίηση που δεν εµποδίζει την κατανόηση 4. Ο ιδιαίτερος τρόπος οµιλίας κάθε ανθρώπου δ] Ιδιωµατισµός

5. Κάθε γλωσσικό στοιχείο ιδιώµατος ή διαλέκτου 4. Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε την ορθότητα των ακόλουθων ορισµών.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ Λογοκλόπος: αυτός που υποκλέπτει τηλεφωνικές συνδιαλέξεις. Ταυτολογία: η επανάληψη ίδιου νοήµατος µε άλλα λόγια. Λογοδοσία : η έκθεση πεπραγµένων, απόδοση λογαριασµού Υπόλογος : όποιος υπολογίζει το συµφέρον του. Βραχυλογία : η συντοµία στο λόγο. Ετυµολογία : η ικανότητα άµεσης και εύστοχης απάντησης. Λεπτολόγος: όποιος µιλάει µε λεπτότητα. ∆ογµατικός : όποιος πιστεύει σε δόγµατα. 5. Συµπληρώστε το σωστό τύπο του επιθέτου ανάλογα µε το ουσιαστικό που προσδιορίζει Ασυνήθης φαινόµενο Αυτάρκης κράτος Στοιχειώδης καθήκοντα Αγωνιώδης ερώτηµα Θυελλώδης ανέµων ∆ιαµπερές διαµέρισµα Εκτενής αναφοράς Λοιµώδης νόσων Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση - `Οσοι φοβούνται ότι οι µαύρες γάτες, ο αριθµός 13 και το σπάσιµο ενός καθρέφτη θα τους φέρει ατυχία βασανίζονται από προκαταλήψεις – δεισιδαιµονίες – προλήψεις – εικασίες - `Οποιος ισχυρίζεται ότι οι µαύροι είναι λιγότερο έξυπνοι από τους λευκούς εκφράζει δεισιδαιµονίες – έχει προκαταλήψεις – διατυπώνει γνωµατεύσεις – ασκεί κριτική - Οι θρύλοι και οι παραδόσεις ενός λαού για τα φαντάσµατα, τις νεράιδες και τα στοιχειωµένα σπίτια εκφράζουν ∆ογµατική γνώµη – προκαταλήψεις – εικασίες – δεισιδαιµονίες - Η δήλωση του αυτόπτη µάρτυρα ότι η έκρηξη προκλήθηκε πιθανόν από κατά την αντικατάσταση της φιάλης υγραερίου είναι Απόφθεγµα – γνωµάτευση – εικασία – δογµατική γνώµη - Το πόρισµα του µηχανικού ότι η πτώση του κτιρίου οφείλεται στην ελλιπή ενίσχυση του σκυροδέµατος είναι ∆ογµατική γνώµη – πρόκριση – πρόληψη – γνωµάτευση - Η πεποίθηση των φανατικών ότι πάντοτε η διαιτησία αδικεί είναι Πρόληψη – εικασία - δογµατική γνώµη – γνωµάτευση - Η φράση «γηράσκω αεί διδασκόµενος» είναι

Απόφθεγµα – εικασία – κριτική – προκατάληψη