Κεµενα...

ΚεµεναΝεελληνικς Λγτενας

Bã °Àª¡∞™πOÀ

™À°°ƒ∞º∂π™ ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ °·Ú·ÓÙÔ‡‰Ë˜, ∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘∞ıËÓÒÓ

™ÔÊ›· Ã·Ù˙Ë‰ËÌËÙÚ›Ô˘, ™¯ÔÏÈÎ‹ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜£ÂÔ‰ÒÚ· ª¤ÓÙË, ºÈÏfiÏÔÁÔ˜, EÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ µ/ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘ÛË˜

∫ƒπ∆∂™-∞•πO§O°∏∆∂™ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ™Ô˘ÏÈÒÙË˜, ∞Ó·ÏËÚˆÙ‹˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘¢˘ÙÈÎ‹˜ ª·ÎÂ‰ÔÓ›·˜

µ·Û›ÏÂÈÔ˜ ∆ÛÈÏÈÌ›ÁÎÚ·˜, ™¯ÔÏÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜°ÂÒÚÁÈÔ˜ ∂ÏÂ˘ıÂÚfiÔ˘ÏÔ˜, ºÈÏfiÏÔÁÔ˜

ºπ§O§O°π∫∏ ∂¶πª∂§∂π∞ ∂Ï¤ÓË ∫Â¯·ÁÈfiÁÏÔ˘, ºÈÏfiÏÔÁÔ˜

À¶∂À£À¡H ∆OÀ ª∞£∏ª∞∆O™ ÃÚ˘ÛÔ‡Ï· µ¤ÈÎÔ˘, ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘∫∞∆∞ ∆∏ ™À°°ƒ∞º∏

À¶∂À£À¡O™ TOY À¶O∂ƒ°OÀ ∏Ï›·˜ °ÈÔ‡ÚË˜, ºÈÏfiÏÔÁÔ˜, EÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ µ/ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘ÛË˜

∂•øºÀ§§O ∞Ï¤ÎÔ˜ º·ÛÈ·Ófi˜, ∑ˆÁÚ¿ÊÔ˜

¶ƒO∂∫∆À¶ø∆π∫∂™ ∂ƒ°∞™π∂™

°’ ∫.¶.™. / ∂¶∂∞∂∫ ππ / ∂Ó¤ÚÁÂÈ· 2.2.1 / ∫·ÙËÁÔÚ›· ¶Ú¿ÍÂˆÓ 2.2.1.·: «∞Ó·ÌfiÚÊˆÛË ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È Û˘ÁÁÚ·Ê‹ Ó¤ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·Î¤ÙˆÓ»

¶∞π¢∞°ø°π∫O π¡™∆π∆OÀ∆OªÈ¯¿ÏË˜ ∞Á. ¶··‰fiÔ˘ÏÔ˜OÌfiÙÈÌÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞.¶.£.¶ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘

¶Ú¿ÍË ÌÂ Ù›ÙÏÔ: «™˘ÁÁÚ·Ê‹ Ó¤ˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÌÂ ‚¿ÛËÙÔ ¢∂¶¶™ Î·È Ù· ∞¶™ ÁÈ· ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ»

∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÀÂ‡ı˘ÓÔ˜ ŒÚÁÔ˘∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ™. ªÔÌ¤ÙÛË˜™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘

∞Ó·ÏËÚˆÙ¤˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ› ÀÂ‡ı˘ÓÔÈ ŒÚÁÔ˘°ÂÒÚÁÈÔ˜ ∫. ¶·ÏËfi˜™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘πÁÓ¿ÙÈÔ˜ ∂. Ã·Ù˙ËÂ˘ÛÙÚ·Ù›Ô˘ªfiÓÈÌÔ˜ ¶¿ÚÂ‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘

ŒÚÁÔ Û˘Á¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÌÂÓÔ 75% ·fi ÙÔ ∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi ∆·ÌÂ›Ô Î·È 25% ·fi ÂıÓÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜.

À¶OÀƒ°∂πO ∂£¡π∫∏™ ¶∞π¢∂π∞™ ∫∞π £ƒ∏™∫∂Àª∞∆ø¡

¶∞π¢∞°ø°π∫O π¡™∆π∆OÀ∆O

Oƒ°∞¡π™ªO™ ∂∫¢O™∂ø™ ¢π¢∞∫∆π∫ø¡ µπµ§πø¡

∞£∏¡∞

∂˘ÚÈ›‰Ë˜ °·Ú·ÓÙÔ‡‰Ë˜ ™ÔÊ›· Ã·Ù˙Ë‰ËÌËÙÚ›Ô˘ £ÂÔ‰ÒÚ· ª¤ÓÙË

ΚεµεναΝεελληνικς Λγτενας

Bã °Àª¡∞™πOÀ

∞¡∞¢OÃO™ ™À°°ƒ∞º∏™

¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡∞

O νθρωπς και η ση ñ Πλη – παιθρς

Oδυσσας Ελτης, «Π νντας λι κρινθιακ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Γιργς Σαραντρης, «υπνµε και η θλασσα υπν µα µας» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Ν κς-Αλης Ασλνγλυ, «Αθνα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Αµαλ α Τσακνι, «Η πλη» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Κσµς Ι. 'αρπαντ δης, «'αλασµνες γειτνις» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Ινδινς Σιτλ, «(να παλι µνυµα για τ σγ)ρν κσµ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Λαγραικ

Μιλτιδης Μαλακσης, «O Τκη-Πλµας» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

∆ιαµαντς Αιτης, «Η /ννα τυ Κλδνα». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Γιργς Ιωννυ, «Να ’σαι καλ, δσκαλε!» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Ν κς Εγγνπυλς, «O Καραγκιης. (να ελληνικ θατρ σκιν». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Oικγενειακς σσεις

Περλ Μπακ, «Η µνα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

/ννα Φρανκ, «Απ τ ηµερλγι της /ννας Φρανκ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Μαργαρ τα Λυµπερκη, «Oι Κυριακς στη θλασσα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Να µ 'ικµτ, «Νανρισµα στ γι µυ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Θρησκευτικ !ω

Κ.Π. Κα>?ης, «Στην εκκλησ α» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Γιννης Ρ τσς, «Τ’ σπρ ωκλσι» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Γρηγρις ενπυλς, «Κπια 'ριστγεννα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Γκτ)λτ (?ραϊµ Λσινγκ, «Η ιστρ α τυ δα)τυλιδι». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Εθνικ !ω

Ακριτικ, «O ∆ιγενς» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Κλ?τικ, «Τυ Βασ λη» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Ανδρας Κλ>ς, «Εις Σµν» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

∆ινσις Σλωµς, «Η καταστρ? των Ψαρν» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

Γιννης Ρ τσς, «Ερηµωµνα )ωρι». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Μλπω Αιτη, «Απ δα και θνατ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

Γιργς 'ειµωνς, «(ι )ιλιδες νι» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

'ριστ?ρς Μηλινης, «“Τ συρµατπλεγµα τυ α σ)υς”» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

Παλαιτερες µρς !ως

∆ιδ Σωτηρ υ, «Dταν πρωτκατ>ηκα στη Σµρνη» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Σωτρης ∆ηµητρ υ, «Πσ)α τ’ Απρ λη» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

[ 5 ]

[ 6 ]

Λευτρης ανθπυλς, «'ρνικ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

/ντν Τσ)ω?, «(νας αριθµς» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Τα$ιδιωτικ κεµενα

Eακ Πρε>ρ, «Βγα νντας απ τ σ)λει» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

Ν κς Κααντκης, «Μια Κυριακ στην Κνωσ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Ν κς-Aλις Ασλνγλυ, «Η ε)ικ Λευκδα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Ν κς Κσδαγλης, «Τκι». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Η απδηµα ñ O καηµς της $ενιτις ñ O ελληνισµς $ω απ τα σνρα

ñ Τα µικρασιατικ ñ 'ι πρσυγες

∆ηµτικ τραγδια της ενιτις, «Θλω να πα στην ενιτι» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

«ενιτεµν µυ πυλ ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

∆ηµτρης 'ατς, «O Κσπαρ 'υερ στην ρηµη )ρα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Ηλ ας Βενης, «Η επιστρ? τυ Αντρα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Μπρτλτ Μπρε)τ, «Για τν ρ “µετανστες”» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

Κυρικς 'αραλαµπ δης, «Γλυκ τυ κυταλι» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

Θανσης Βαλτινς, «∆ γρµµατα της 'αρς». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

/λκη Eη, «Αναµνσεις της Κωνσταντ νας απ τη Γερµαν α» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148

Αθλητισµς

Λρντς Μα> λης, «Καλλιπτειρα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

∆ηµτρης Μ γγας, «Η τρ πλα των νε ρων» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

Oυµπρτ Σµπα, «Τπικ µδα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

Ν κς 'υλιαρς, «Η εσ)τη των πινν». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

Η αγπη για τυς συνανθρ)πυς µας ñ 'ι ιλικ δεσµ ñ Η αγπη

Ν κς Καρς, «Τα πυλι δλεαρ τυ Θε» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

Γιννης Μαγκλς, «Γιατ ;». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

Μ. Καραγτσης, «Η κυρ α Ν τσα». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

Eωρ Σαρ, «Και πλι στ σ)λε …» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

Αντυν ντε Σαιντ-Ευπερ, «O µικρς πρ γκιπας και η αλεπ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

Ι>ν Γκλ, «Μαλαισιακ τραγδια» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

Η *ιπλη ñ Τ αγωνιστικ πνεµα τυ ανθρ)πυ

Κ.Π. Κα>?ης, «Θερµπλες» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

(λλη Αλε υ, «Dµως µπαµπς δεν ερ)ταν» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

∆µητρα '. 'ριστδλυ, «Για να παιδ πυ κιµται» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

Αννυµς, «Τ τραγδι τυ Γιανγκ» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

Πρ*λµατα της σγρνης !ως

∆ινσης Σα>>πυλς, «Τι παια στ Λαρι» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

Π Ε Ρ Ι Ε ' O Μ Ε Ν Α

Μαρ α Ιρδαν δυ, «Στην επ) τυ τσιµντυ και της πλυκατικ ας» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

Μνης Κυµανταρας, «Γρα?ε ν ευρσεως εργασ ας». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

Τσς Καλτσας, «Με τ λεω?ρε ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

Τ τς Πατρ κις, «Ιστρ α τυ λα>ρινθυ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

Εντ τα Μρρις, «Τα λυλδια της 'ιρσ µα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

Τλης Νικη?ρυ, «Dταν πεθα νει να παιδ » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

Μι)λης Γκανς, «Στα καµνα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

Oι λι µας τα !)α

Ν κς Κα>>αδ ας, «Oι γτες των ?ρτηγν». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

(ρµαν (σε, «O λκς». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

Αντνης Συρνης, «/νθρωπι και δελ? νια» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244

Μ λς Ματσυρεκ, «O µετασκληκας» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

Ε.'. Γνατς, «O σκαντ)ερς» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠPOEΛEYΣHΣ TΩN EIKONΩN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

[ 7 ]

Π Ε Ρ Ι Ε ' Q Μ Ε Ν Α

O ΑΝΘΡΩΠOΣ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ ñ ΠOΛΗ – ΥΠΑΙΘΡOΣ

Στην εντητα αυτ περιλαµννται ι κεµενα µε θµα τη σση τυ ανθρπυ µε τηση. Τα κεµενα αυτ θα σας ηθσυν να κατανσετε τι η σση αυτ, µε τ πρασµατυ ρνυ, λλαε. Στα δ πρτα, ι συγγραες αντλν αρ και δηµιυργικτητα απτη ση, εν στα επµενα κεµενα καταγρνται κυρως ι αρνητικς συνπειες της !ωςστις µεγλες πλεις, η λπη και η διαµαρτυρα των συγγραων για την καταστρ τυυσικ περιλλντς. Ιδως τ τελευτα κεµεν της εντητας, γραµµν απ ναν Ινδι-ν λαρ, ενµιση αινα πριν, θα σας ηθσει να αντιληθετε τι για την καταστρτης σης ευθνεται ρησιµθηρικς και καταναλωτικς τρπς !ως τυ δυτικ πλι-τισµ. Η σγρνη λγτενα απεικν!ει την αλλαγ στη σση τυ ανθρπυ µε τηση, η πα γενν διαρετικ και αντικρυµενα συναισθµατα στν νθρωπ (απ τηαρ και την ευδαιµνα ως τη λπη την απελπισα). Η απµκρυνση τυ ανθρπυαπ τη ση τν δηγε σε ψυικ µνωση και σε εγκλεισµ πσω απ τα τεη των πλεων.

Αγνωρ Αστεριδης, Μαρσι

[ 1 0 ]

O¢À™™∂∞™ ∂§À∆∏™

¶›ÓÔÓÙ·˜ ‹ÏÈÔ ÎÔÚÈÓıÈ·Îfi

H πιητικ συλλγ λις Πρτς τυ Oδυσσα Ελτη γρτηκε και κυκλρησε

µσα στην Κατ (1943), περιει ωστσ αισιδα πιµατα πυ, σε πεσµα της δσκλης

επς, υµνν τη αρ της !ως, τν ρωτα, τη ση και τ ελληνικ ως. Τ παρακτω πη-

µα, τ π στη συλλγ εναι τιτλ µρς µιας εντητας, πρλλει τη στεν σση τυ πιη-

τ µε τη ση, η πα τν ανα!ωγνε και τν γεµ!ει δηµιυργικ διθεση.

¶νντας λι κρινθιακ

∆ια!ντας τα µρµαρα

∆ρασκελ!ντας* αµπ%λια θλασσες

Σηµαδε(ντας µε τ καµκι

)να τµα* ψρι πυ γλιστρ

Βρκα τα .(λλα πυ ψαλµς τυ λιυ απστηθ!ει*

* δρασκελντας: πηδντας, τρ%0ντας απ πνω * τµα: τ2ιµ, εδ µετα.ρικ * απστηθει:µαθανει απ%2ω

Ηλας ∆εκυλκς, Στλι Oλυµπ υ ∆ις

Τη !ωνταν στερι πυ πθς 0αρεται

Ν’ ανγει.

Πνω νερ κω καρπ

5νω τ 0%ρι µυ στις .υλλωσι%ς τυ αν%µυ

Oι λεµνι%ς αρδε(υνε* τη γ(ρη της καλκαιρις

Τα πρσινα πυλι σκ!υν τα νειρ µυ

Φε(γω µε µια µατι

Ματι πλατι πυ κσµς 2αναγνεται

7µρ.ς απ την αρ0 στα µ%τρα της καρδις.

Π Ι Ν O Ν Τ Α Σ Η Λ Ι O Κ O Ρ Ι Ν Θ Ι Α Κ O O δ υ σ σ α ς Ε λ τ η ς

[ 1 1 ]

™Â ÔÈ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È Ë Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ÌÂ ÙË Ê‡ÛË; ¶Ò˜ ‚ÈÒÓÂÈÙË Û¯¤ÛË ·˘Ù‹ Ô ÔÈËÙ‹˜;

∫·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÈ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈÂ˜ Ô˘ Î¿ÓÂÈ Ô ÔÈËÙ‹˜. °È·Ù› ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·ÈÓ· «ÊÂ‡ÁÂÈ»; ™Â ÔÈ· Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛË ˘ÔÙ›ıÂÙ·È fiÙÈ ÎÈÓÂ›Ù·È;

∏ Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ §ÈÏ‹ ∑ˆÁÚ¿ÊÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈÛÂ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ∂Ï‡ÙË «ËÏÈÔfiÙË» (Ë Ï¤ÍË ÚÔ¤Ú-¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ∆Ô ÕÍÈÔÓ ∂ÛÙ›). ¶ÔÈ· ÂÈ‰ÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ¤¯ÂÈ ÙÔ Ú‹Ì· «›Óˆ»ÙÈ˜ ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÙÔ Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ ÛÙÔ Ô›ËÌ·;

£˘ÌËıÂ›ÙÂ ¤Ó· ÙÔ›Ô ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Ê‡ÛË˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÓÙÔ›˙ÂÙÂ ·ÚÎÂÙ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÛÙÔ ÙÔ›Ô ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜. ¶Â›ÙÂ Ô‡ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î·È ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙÔ. ∆Ô›·ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Ê‡ÛË˜ ı· ‚ÚÂ›ÙÂ Î·È ÛÂ ÔÏÏ¿ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎ¿ ÏÂ˘ÎÒÌ·Ù·.

¶ÚÔÛ·ı‹ÛÙÂ Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÂÙÂ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ¿ ÙÔ Ô›ËÌ·, ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹Û·˜ ÛÂ ÂÎÂ›Ó· Ù· Ê˘ÛÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ·ıÔ‡Ó.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

* αρδευνε: πτ!υν

8. Ελ(της, Πηση, ;καρς

[ 1 2 ]

°πøƒ°√™ ™∞ƒ∞¡∆∞ƒ∏™

•˘Ó¿ÌÂ Î·È Ë ı¿Ï·ÛÛ· Í˘Ó¿ Ì·˙› Ì·˜

Τ πηµα γρτηκε τ 1940 και περιστρεται γρω απ τις πι αρακτηριστικς εικνες

τυ ελληνικ και µεσγειακ τπυ: θλασσα, υραν και λι. Η κυραρη αυτ ασθηση

της σης !ωντανεει µπρστ στα µτια µας και τννει τη συναισθηµατικ µας διθεση.

•υπνµε και η θλασσα 2υπν µα! µας

Με ραση καιν(ρια πρ0ωρ(µε

Η µ%ρα %0ει µαινδρυς*

7πως η θλασσα κ(µατα

Στην καρδι µας αδεισαµε (πρσωριν)

* µαανδρι: γεωµετρικ σ0µατα, εδ µετα.ρικ

Κστας Τσκλης, Θαλασσιν τπ

> Υ Π Ν Α Μ Ε Κ Α Ι Η Θ Α Λ Α Σ Σ Α > Υ Π Ν Α Μ Α ? Ι Μ Α Σ Γ ι ρ γ ς Σ α ρ α ν τ ρ η ς

Την πλη

Εµεναµε µε την εικνα τ’ υραν(

O λις εµ%τρησε τη γη µας

Η µ%ρα τ(τη πυ 2υπνσαµε

Με θλασσα και κ(µατα

Με ραση και µνµη καθαρ

Τσ µεγλωσε

Πυ λις δεν µπρεσε να τη µετρσει

Πυ λις δεν µπρεσε να τη 0ωρ%σει

[ 1 3 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

∆È ÂÓÓÔÂ› Ô ÔÈËÙ‹˜ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ «™ÙËÓ Î·Ú‰È¿ Ì·˜ ·‰ÂÈ¿Û·ÌÂ (ÚÔÛˆÚÈÓ¿)/ ∆ËÓ fiÏË»;

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙÔ ÚˆÈÓfi Í‡ÓËÌ·, ÌÂ ‚¿ÛË ÙË ‰È¿ıÂÛË Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÌÂ Ù· ÔÔ›·ÙÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô ÔÈËÙ‹˜.

™Â ÔÈ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ë ¯·ÚÔ‡ÌÂÓË ‰È¿ıÂÛË ÛÙÔ ÍÂÎ›ÓËÌ·ÙË˜ Î·ÈÓÔ‡ÚÈ·˜ Ì¤Ú·˜; ¶Ò˜ ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ Ô ÔÈËÙ‹˜ Ó· ÌÂÙ·‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ·ÈÛÈfi‰ÔÍË ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ÎfiÛÌÔ˘;

ÃˆÚÈÛÙÂ›ÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ÔÚÁ·ÓÒÛÙÂ ÌÈ· ¤ÚÂ˘Ó· ÁÈ· ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈÎ‹ Â›‰Ú·ÛË ÙË˜ ı¿Ï·Û-Û·˜ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹, ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÛÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙË˜ ·ÓıÚÒÈÓË˜ „˘¯Ô-ÏÔÁ›·˜ ÛÙÔ˘˜ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÔ‡˜ Ï·Ô‡˜. ∑ËÙ‹ÛÙÂ ·fi ÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, ÙˆÓ £ÚË-ÛÎÂ˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙË˜ °ÂˆÁÚ·Ê›·˜ Ó· Î·ıÔ‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿ Û·˜.

¢ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÙÂ ÎÔÏ¿˙ ÌÂ ı¤Ì· ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ı·Ï·ÛÛÈÓÒÓ, ÙÈ˜ ÔÌÔÚÊÈ¤˜ ÙÔ˘‚˘ıÔ‡ ‹ ÙÈ˜ ÔÌÔÚÊÈ¤˜ ÙˆÓ ı·Ï·ÛÛÒÓ Î·È ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ Ì·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

33

22

11

Γ. Σαραντρης, Πιµατα, τµ. 5, Gutenberg

[ 1 4 ]

¡π∫√™-∞§∂•∏™ ∞™§∞¡√°§√À

∞ı‹Ó·

Τ πηµα γρτηκε τ 1946, δηλαδ στην αρ της µεταπλεµικς περιδυ. Αν και ττε δεν

εε ακµη επεκταθε τ αινµεν της αστυιλας, τε εε αρσει η µα!ικ ικδµηση των

πλυκατικιν, παρατηρµε τι δη η !ω στην πλη δεν ταν ευριστη για τν νθρωπ.

¶λιτεα γυµν, πρωιν µε τις δειες καρ%κλες

δεν εναι δω τπς να µενυµε

εδ δεν %0ει δρµυς δεν %0ει µτια

µ%σα σ’ ερειπωµ%να παρθυρα

µια µυρωδι γκα!ι( και κτρινης λαδµπγις.

∆ανιλ Γυναρδης, Η πλις

Ν.-Α. Ασλνγλυ,+ δσκλς θνατς, Νε.%λη

[ 1 5 ]

∞ª∞§π∞ ∆™∞∫¡π∞

∏ fiÏË

Τ πηµα ανκει στη συλλγ Τ µπαλκνι (1982). Αναρεται κυρως στυς ντνυς ρυθ-

µς της καθηµερινς !ως στην πλη, ι πι πρκαλν γς και συναισθηµατικ ντα-

ση στυς ανθρπυς.

∏ πλη δεν κιµται τις ν(0τες

κυλυριασµ%ν .δι και λυ.!ει

λα τ’ ακ(ει, λα τα µετρει

και λγαρι!ει κ%ρδη και !ηµες

η πλη δεν κιµται τις ν(0τεςC

καµι .ρ αναστεν!ει.

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

°È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ë fiÏË «‰ÂÓ Â›Ó·È ÙfiÔ˜ Ó· ÌÂ›ÓÔ˘ÌÂ», Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ ∞ÛÏ¿ÓÔÁÏÔ˘;

¶ÔÈ· ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ fiÏË˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∞ÛÏ¿ÓÔÁÏÔ˘; ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÈ-ÁÚ·Ê‹ ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ «¿ÁÚ˘ÓË˜» fiÏË˜ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Ô›ËÌ· ÙË˜ ∆Û·ÎÓÈ¿.

¶ÔÈ· ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› Ë ÔÈ‹ÙÚÈ· ÁÈ· Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ fiÏË Î·È ÁÈ·Ù›;

°È·Ù› Ë ∆Û·ÎÓÈ¿ ÂÈÌ¤ÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ «¿ÁÚ˘ÓË˜» fiÏË˜;

∂ÈÛËÌ¿ÓÂÙÂ Ù· ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ‹ ÙË˜ fiÏË˜ Û·˜, ÛÎÂÊÙÂ›ÙÂ Ï‡ÛÂÈ˜Î·È ÁÚ¿„ÙÂ ÌÈ· ÂÈÛÙÔÏ‹ ÛÙÔ ¢‹Ì·Ú¯Ô, ÌÂ ÙËÓ ÂÏ›‰· Ó· ÚÔÛ¤ÍÂÈ ÙÈ˜ ·fi„ÂÈ˜ Û·˜ Î·ÈÓ· ÌÂÚÈÌÓ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ÙË˜ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ Û·˜ ˙ˆ‹˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

Α. Τσακνι, Τ µπαλκνι, Νε.%λη

[ 1 6 ]

K√™ª∞™ I. X∞ƒ¶∞¡∆π¢∏™

Ã·Ï·ÛÌ¤ÓÂ˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¤˜

Η πλη πυ σκιαγραεται στα τρα απσπσµατα απ τ ιλ τυ /αρπαντδη Μανα

πλεως (1993) εναι η Καλα, πως τη διασ!υν απ τη µια µερι ι αναµνσεις της παιδι-

κς ηλικας τυ αηγητ και απ την λλη µερι η ιστρικ µνµη, στιεα της πας αι-

πιε συγγραας. Απ τη δεκαετα τυ 1970 ως σµερα η Καλα µεταµρθηκε σε σγ-

ρνη πλη, παρυσι!ντας λες τις ψεις και λα τα πρλµατα µιας σγρνης µεγαλ-

πλης (πλυκατικες, αστικς συνθειες, λλειψη πρσινυ και ελεθερων ρων για να πα-

!υν τα παιδι).

Xαλασµ%νες γειτνι%ς. Τ υν γ(ρω µια καµ%νη πρσωπδα,* 0ωρς %νδυµα και

κσµηµα, κνει τ .ως πι κ.τερ και .ωτ!ει ανελ%ητα τις πλυκατικες πυ πλη-

γνυν τν υραν µε την ευτ%λει* τυς, γιατ 0τστηκαν ετε ιαστικ ετε .θην

και πρπντων για να πρλει η πλη την ανπτυ2η, α.( τη δεκαετα τυ πεν-

ντα, επ0 πυ ι λλες πλεις γνρι!αν τις λ%2εις «αντιπαρ0»,* «γκαρσνι%ρα και

µπανι%ρα», «θερµσ.ων και κιν0ρηστα» αυτ ρ0ισε να παρακµ!ει µε την ε2α-

.νιση τυ καπνεµπρυ πυ τη στρι!ε. Μ%σα σε µια δεκαετα, αυτν τυ εδµ-

ντα, ρµα2ε* και κατεδ.ισε* τιδπτε παλι και σ. %0τισε σιγ σιγ 0ρνς

και ι νθρωπι για να .ρ%σει αυτ τ κιν κι αδι.ρ πρσωπ πυ δεν %0εις

ρε2η (τε να τ κιτ2εις, γιατ 2%ρεις πως δεν κρ(ει εκπλ2εις.

7λα τρα διαµρ.ωµ%να στην τελικ τυς µρ., 0ωρς την λµη* τυ καπν( να

γλε.ει δρµυς και πρσψεις* και µε την εντ(πωση πως σ(ντµα θα µας εκδικηθε

τ παρελθν.

Τυλ0ιστν να ρεθε %νας 0ρς µε λγη δρσι να κατικσυν εκενι ι νθρωπι

µε τ υισµ%ν* κε.λι και τις πληγ%ς στ πρσωπ πυ νι2αν η ν(0τα και %ρωτας.

* πρσωπδα: µσκα, εδ µετα.ρικ * ευτλεια: 0αµηλ πιτητα * αντιπαρ: συµ.ωνα ανµεσα

στυς κατ0υς τυ ικπ%δυ και στν κατασκευαστ της πλυκατικας (τυ παρα0ωρ(ν τ ικπεδ

και εκενς τυς παραδδει %τιµ %να µ%ρς της πλυκατικας) * ρµαε: κατ%στρεψε * κατεδισε: γκρ%-

µισε * λµη: λεπτ στρµα αλατι( πυ δηµιυργεται (στερα απ την ε2τµιση τυ θαλασσιν( νερ( (η

λ%2η 0ρησιµπιεται εδ µετα.ρικ και δηλνει τη µυρωδι τυ καπν() * πρσ!ψεις: µπρστιν%ς ψεις

κτιρων * #υισµν: ταραγµ%ν απ τη .ασαρα, τη

5 Α Λ Α Σ Μ Ε Ν Ε Σ Γ Ε Ι Τ 8 Ν Ι E Σ K σ µ ς I . X α ρ π α ν τ δ η ς

Παιδ κυνηγ(σα τ πα0νδι και αυτ λ%να γλιστρ(σε.*

?(σα µε εικνες κι αναµνσεις παι0νιδι(, σ0εδν ε2ρισµ%νες* ε2αιτας της

τπθεσας της πλης, της πυκνς δµησης και των στενν δρµων. Πυθεν µια

αλνα,* %νας κπς, %να στδι.

Μν στ Φρ(ρι,* πυ πηγαναµε εκδρµ%ς µε τ σ0λε και τρ%0αµε ανµε-

σα σε θρυµµατισµ%να* καννια κι ερειπωµ%να δεσµωτρια, σκυριασµ%νες κρεµλες

κι ανλιαγες* κρυψνες, πρσπαθ(σαµε να 2εδιπλσυµε τ µικρ πανω.ρι τυ

παι0νιδι(. Γργρα 2ε.ε(γαµε απ την επιτρηση των δασκλων, σκαρ.αλναµε

στις τπιες* κι απ κει πα!αµε µε την πλη, πυ 0ανταν σε µια γλυκι µ0λη απ

.ρ%σκ ψωµ, λαδµπγι και καρνγι,* ιδι* και κρυν.

Τ ρδυ πλι γινµασταν συµµρες και τρ%0αµε µ’ %να εεεεεε πσω απ σκυλι

πυ κυτσαναν κι %ναν τρελ πυ .ρ(σε .υρκ%τες* στ κε.λι, εν ι µεγαλ(-

τερι µας τρµα!αν µε ιστρες µακριες* κτω απ τις σκτεινιασµ%νες καµρες.*

[…]

* * *

Στρ%.ντας τ λ%µµα στα δια!µατα* των πλυκατικιν, πυ στριµ0ννται

και πνγυν τ καµπαναρι τυ Αϊ-Γιννη,* δεν απρ πυ µας παρ%δωσαν µια πλη

%ρηµη απ πρσιν και πρκα. Παντ( α2ιπηση.

Μια γωνι .ησαν αδειαν για λες τις ανγκες κι εκε στριµ0τηκαν τ λεϊ, τ

µπσκετ, τ τ%νις κι ι κ(νιες, λιγστ παγκκια, 0νη κα0εκτικς 0λης κι %να παρ-

θυρ στ ανι0τ Αιγα. Τα πρωιν στ µναδικ πρκ συνωστ!νται* τα .υλα-

κισµ%να παιδι των γ(ρω πλυκατικιν και αγριε(υν στ παι0νδι (θυµσαι, εµες,

κπτε, ηρεµ(σαµε πα!ντας), τ µεσηµ%ρι λις και η αρµ(ρα τ 2ερανυν, για

να παραδθε αργ τ ρδυ στην ηµιθαν* ερηµι της επαρ0ας.

[ 1 7 ]

* γλιστρσε: 2%.ευγε * ερισµνες: µακριν%ς, απδιωγµ%νες * αλνα: ελε(θερς, ανι0τς 0ρς * Φρ-ρι: τ υ!αντιν κστρ της Καλας, 0τισµ%ν στην κρυ. της ρα0δυς 0ερσνσυ πυ ρσκε-

ται η παραδσιακ συνικα Παναγα * θρυµµατισµνα: σπασµ%να * ανλιαγες: δ0ως λι, σκτειν%ς *τπιες: πρµα0νες * καρνγι: µ%ρς πυ επισκευ!υν πλα * ιδι: θαλασσιν µυρωδι

* υρκτες: πιστρες για τα µαλλι * µακ#ριες: τρµακτικ%ς * καµρες: Καµρες, τ παλι υδραγωγε

της Καλας * διαµατα: εδ εννεται η διτα2η σε κλµακα * Αϊ-Γιννης: συνικα της Καλας πυ

ρσκνταν τα µεγλα νεκλασικ σπτια των καπνεµπρων * συνωστνται: συγκεντρννται πλλ

µα! σε µικρ 0ρ * ηµιθαν: µισπεθαµ%νη

Κ. Ι. 5αρπαντδης, Μανα πλεως,Επικαιρτητα

[ 1 8 ]

8 Α Ν Θ Ρ Ω Π 8 Σ Κ Α Ι Η Φ Υ Σ Η ñ Π 8 Λ Η – Υ Π Α Ι Θ Ρ 8 ΣO Α Ν Θ Ρ Ω Π O Σ Κ Α Ι Η Φ Υ Σ Η ñ Π O Λ Η – Υ Π Α Ι Θ Ρ O Σ

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

°È·Ù› Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ÙÈ˜ Û˘ÓÔÈÎ›Â˜ ÙË˜ ∫·‚¿Ï·˜ «¯·Ï·ÛÌ¤ÓÂ˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¤˜» Î·È ÁÈ·Ù›ÈÛÙÂ‡ÂÈ fiÙÈ «Û‡ÓÙÔÌ· ı· Ì·˜ ÂÎ‰ÈÎËıÂ› ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ»;

ªÂ ÔÈ· ÛËÌ·Û›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÙÈ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ «·Ó¿Ù˘ÍË» Î·È «·ÍÈÔÔ›ËÛË»;

¶ÔÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙË˜ fiÏË˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ·; ™Â ÔÈÔ ‰›ÓÂÈ È‰È·›-ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË Î·È ÁÈ·Ù›;

µÚ›ÛÎÂÛÙÂ ÎÈ ÂÛÂ›˜ ÛÙËÓ ËÏÈÎ›· ÙˆÓ «Ê˘Ï·ÎÈÛÌ¤ÓˆÓ» ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô Û˘ÁÁÚ·-Ê¤·˜. °Ú¿„ÙÂ ¤Ó· ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ ÔÔ›Ô Ó· ÂÎı¤ÙÂÈ ÙÈ˜ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙÂ ÂÛÂ›˜ÛÙËÓ fiÏË fiÔ˘ ˙Â›ÙÂ. ∞Ó ˙Â›ÙÂ ÛÂ ÎˆÌfiÔÏË ‹ ¯ˆÚÈfi, ÁÚ¿„ÙÂ ÔÈ· Â›Ó·È Î·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌËÛ·˜ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó ÛÂ fiÏÂÈ˜.

µÚÂ›ÙÂ ·ÏÈ¤˜ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ÙË˜ fiÏË˜ ‹ ÙË˜ Û˘ÓÔÈÎ›·˜ Û·˜ (Ù¤ÙÔÈÂ˜ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ÌÔ-ÚÂ›ÙÂ Ó· ‚ÚÂ›ÙÂ Î·È ÛÂ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎ¿ ÏÂ˘ÎÒÌ·Ù·), ÌÂ ÛÎÔfi Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙËÓ ·ÏÈ¿ ÌÂÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÈÎfiÓ· ÙË˜. ∂ÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ ÙÈ˜ ·ÈÙ›Â˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÂ ·ÚÓËÙÈÎ¤˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙfiÛÔÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ fiÛÔ Î·È ÛÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘.

µÚÂ›ÙÂ ¤Ó· Û‡Á¯ÚÔÓÔ ¯¿ÚÙË ÙË˜ fiÏË˜ ÙË˜ ∫·‚¿Ï·˜ Î·È ÂÓÙÔ›ÛÙÂ Ù· ÙÔÔÁÚ·ÊÈÎ¿ ÛÙÔÈ-¯Â›· Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

Γιργς Τγιας,Η πλη

π¡¢π∞¡√™ ™π∞∆§

ŒÓ· ·ÏÈfi Ì‹Ó˘Ì· ÁÈ· ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÎfiÛÌÔ

Τ παρακτω κεµεν ρνλγεται γρω στα 1855 και απτελε την απντηση τυ Σιτλ,

αρηγ µιας υλς Ινδινων, στν πρεδρ των Ηνωµνων Πλιτειν Αµερικς Φραγκλ-

ν Πηρς, πς !τησε απ τυς Ινδινυς να πυλσυν τη γη τυς στην αµερικανικ

κυρνηση. Η πρταση αυτς της αγραπωλησας ταν εντελς νη στις αντιλψεις και

στν τρπ !ως των Ινδινων, δεσµς των πων µε τη ση εναι ιερς και αδισπα-

στς, πως η αδερικ αγπη. O Σιτλ εκρ!ει µε περηνια και σεασµ στην παρδση

τν τρπ σκψης της υλς τυ, πς διαρει πλρως απ τις υλικς αες και τν

κατακτητικ πλιτισµ των λευκν. Oι σκψεις πυ διατυπνει Σιτλ απυν απ εµς

ενµιση σεδν αινα, εναι µως εαιρετικ επκαιρες στην επ µας, τρα πυ λι πλν

ινυµε τις λθριες συνπειες απ την υπερλικ εκµετλλευση των υσικν πρων, τη

µλυνση τυ περιλλντς και τη διαρκς επεκτεινµενη ικλγικ καταστρ τυ πλα-

ντη µας.

O µεγλς αρ0ηγς στην Oυσιγκτν µηνει* πως θ%λει να αγρσει τη γη µας. O

µεγλς αρ0ηγς µηνει ακµα λγια .ιλικ και καλθ%λητα. Καλσ(νη τυ, γιατ

2%ρµε πως αυτς λγ τη 0ρει!εται αντστι0α τη .ιλα µας. Την πρσ.ρ τυ θα

τη µελετσµε, γιατ 2%ρµε πως, αν δεν τ πρ2µε, µπρε λευκς να πρ.τσει

µε τα πλα και να πρει τη γη µας.

Πς µπρετε να αγρ!ετε να πυλτε τν υραν – τη !%στα της γης; Για µας

µι!ει παρ2εν. Η δρσι τυ αγ%ρα τ .ρισµα τυ νερ( ωστσ δε µας αν-

κυν. Πς µπρετε να τα αγρσετε απ µας; Κθε µ%ρς της γης αυτς εναι ιερ

για τ λα µυ. Κθε αστρα.τερ πευκελνα, κθε αµµ(δα στις ακργιαλι%ς,

κθε θλ(ρα στ σκτειν δσς, κθε 2%.ωτ και κθε !υ!(νι πυ !υ!υν!ει

εναι, στη µνµη και στην περα τυ λα( µυ, ιερ.

>%ρµε πως λευκς δεν καταλαανει τυς τρπυς µας. Τα µ%ρη της γης, τ %να

µε τ λλ, δεν κνυν γι’ αυτν δια.ρ, γιατ εναι %νας 2%νς πυ .τνει τη ν(0τα

και παρνει απ τη γη λα σα τ( 0ρει!νται. Η γη δεν εναι αδερ.ς τυ, αλλ

ε0θρς πυ πρ%πει να τν κατα0τσει, και α.( τν κατα0τσει, πηγανει παρακτω.

[ 1 9 ]

* µηνει: στ%λνει µνυµα

[ 2 0 ]

8 Α Ν Θ Ρ Ω Π 8 Σ Κ Α Ι Η Φ Υ Σ Η ñ Π 8 Λ Η – Υ Π Α Ι Θ Ρ 8 Σ

Με τ ταµ0ι* πυ %0ει θα καταπιε τη γη και θα α.σει πσω τυ µια %ρηµ. Η ψη

πυ παρυσι!υν ι πλιτεες σας, κνει κακ στα µτια τυ ερυθρδερµυ. 7µως

αυτ µπρε και να συµανει επειδ ερυθρδερµς εναι γρις και δεν καταλα-

ανει.

Αν απ.ασσω και δε0τ, θα λω %ναν ρ. Τα !α της γης αυτς λευκς θα

πρ%πει να τα µετα0ειριστε σαν αδ%ρ.ια τυ. Τι εναι νθρωπς δ0ως τα !α; Αν

λα τα !α .(γυν απ τη µ%ση, νθρωπς θα πεθνει απ µεγλη εσωτερικ

µνα2ι, γιατ σα συµανυν στα !α, τα δια συµανυν στν νθρωπ.

)να 2%ρµε, πυ µπρε µια µ%ρα λευκς να τ ανακαλ(ψει: Θες µας εναι

δις Θες. Μπρε να θαρρετε πως Εκενς εναι δικς σας, πως !ηττε να γνει

δικ σας η γη µας. Αλλ δεν τ δυνσαστε.* Εκενς εναι Θες των ανθρπων. Και

τ %λες Τυ µιρασµ%ν απαρλλα0τα σε ερυθρδερµυς και λευκ(ς. Αυτ η γη

Τυ εναι ακρι. 7πις τη λ.τει, κατα.ρνει τ ∆ηµιυργ της. Θα περσυν

ι λευκ – και µπρε µλιστα γρηγρτερα απ λλες .υλ%ς. 7ταν µαγαρ!εις*

συν%0εια τ στρµα συ, κπια ν(0τα θα πλαντ2εις απ τις µαγαρισι%ς συ. 7ταν

λα τα υλια σ.α0τ(ν, ταν λα τα γρια αλγατα µερ%ψυν, ταν την ιερ

γωνι τυ δσυς τη γιµσει τ ανθρπιν 0ντ και τ θ%αµα των .υντωµ%νων

λ.ων τ κηλιδσυν τα σ(ρµατα τυ τηλ%γρα.υ µε τ υητ τυς, ττες π( να

ρεις τ ρυµνι;* Π( να ρεις τν αϊτ; Και τι σηµανει να πεις %0ε γεια στ .αρ*

συ και στ κυνγι; Σηµανει τ τ%λς της !ως και την αρ0 τυ θαντυ.

Πυθεν δε ρσκεται µια συ0η γωνι µ%σα στις πλιτεες τυ λευκ(. Πυθεν δε

ρσκεται µια γωνι να σταθες να ακ(σεις τα .(λλα στα δ%ντρα την νι2η τ ψιθ(-

ρισµα πυ κνυν τα !υ!(νια πεταρ!ντας. 7µως µπρε, επειδ, καταπς επα,

εµαι γρις και δεν καταλαανω – µπρε µν0α για τ λγ αυτν σαµατς* να

ταρ!ει τα αυτι µυ. Μα τι µ%νει απ τη !ω, ταν %νας νθρωπς δεν µπρε να

α.υγκραστε τη γλυκι .ων πυ γνει τ νυ0τπ(λι τα συνακ(σµατα των

ατρ0ων λγυρα σε %να λτ µ%σα στη νυ0τι; O ερυθρδερµς πρτιµει τ απα-

λη0 αγ%ρι λαγαρισµ%ν* απ την καταµεσµερη ρ0 µσ0ληµ%ν µε τ

πε(κ. Τυ ερυθρδερµυ τυ εναι ακρις αγ%ρας, γιατ λα τα πντα µιρ!νται

την δια πν – τα !α, τα δ%ντρα, ι νθρωπι. O λευκς δε .ανεται να δνει πρσ-

0 στν αγ%ρα πυ ανασανει. Σαν %νας πυ 0αρπλεµει για µ%ρες πλλ%ς, δεν σµ-

!εται* τπτα.

O Α Ν Θ Ρ Ω Π O Σ Κ Α Ι Η Φ Υ Σ Η ñ Π O Λ Η – Υ Π Α Ι Θ Ρ O Σ

* ταµι: πλενε2α * δεν τ δυν!σαστε: δεν µπρετε * µαγαρεις: λερνεις * ρυµνι: δσς * αρ:λγ * σαµατς: .ασαρα * λαγαρισµνς: καθαρισµ%νς * σµεται: µυρ!ει

Ε Ν Α Π Α Λ Ι 8 Μ Η Ν Υ Μ Α Γ Ι Α Τ 8 Σ Υ Γ 5 Ρ 8 Ν 8 Κ 8 Σ Μ 8 Ι ν δ ι ν ς Σ ι τ λ

Αν 2%ραµε, µπρε να καταλααναµε – αν 2%ραµε τα νειρα τυ λευκ(, τις ελπ-

δες πυ περιγρ.ει στα παιδι τυ τις µακρι%ς 0ειµωνιτικες ν(0τες, τα ρµατα πυ

αν.τει στ µυαλ τυς, στε ανλγα να δ%νται για την αυριαν. Αλλ εµες εµα-

στε γριι. Μας εναι κρυ. τα νειρα τυ λευκ(. Και επειδ µας εναι κρυ., θα

ε2ακλυθσµε τ δρµ µας. Αν τα συµ.ωνσµε µα!, θα τ πρ2µε, για να

σιγυρ%ψµε τις πρστατευµε-

νες περι0%ς πυ µας τ2ατε.

Εκε θα !σµε, µπρε, τις

µετρηµ%νες µ%ρες µας καταπς

τ θελσµε. 7ταν στερνς

ερυθρδερµς λεψει απ τη γη,

και απ τη µνµη δεν απµενει

παρ σκις απ %να σ(ννε.

πυ τα2ιδε(ει στν κµπ, ι

ακργιαλι%ς αυτ%ς και τα δση

θα .υλγυν ακµα τα πνε(µα-

τα τυ λα( µυ – τι* αυτ τη

γη την αγαπ(ν, πως τ ρ%-

.ς αγαπει τ 0τ(π της

µητρικς καρδις. Αν σας την

πυλσµε τη γη µας, αγαπστε

την, καθς την αγαπσαµε

εµες, .ρντστε την, καθς τη

.ρντσαµε εµες, κρατστε

!ωνταν στ λγισµ σας τη µνµη της γης, πως ρσκεται τη στιγµ πυ την παρ-

νετε, και µε λη σας τη δ(ναµη, µε λη την τραν µπρεσ σας, µε λη την καρδι σας,

διατηρστε τη για τα τ%κνα σας, και αγαπστε την, καθς Θες αγαπει λυς µας.

)να 2%ρµε – Θες σας εναι δις Θες. Η γη Τυ εναι ακρι. Ακµα και λευ-

κς δε γνεται να απαλλα0τε απ την κιν µρα.*

µτ.ρ. ?σιµς Λρεντ!τς

[ 2 1 ]

Ε Ν Α Π Α Λ Ι O Μ Η Ν Υ Μ Α Γ Ι Α Τ O Σ Υ Γ 5 Ρ O Ν O Κ O Σ Μ O Ι ν δ ι ν ς Σ ι τ λ

* τι: γιατ * η κιν µρα: εννε τ θνατ

Νκς ατηκυρικς-Γκκας, O υρανς

Τ Βµα, 16/1/1977

[ 2 2 ]

8 Α Ν Θ Ρ Ω Π 8 Σ Κ Α Ι Η Φ Υ Σ Η ñ Π 8 Λ Η – Υ Π Α Ι Θ Ρ 8 ΣO Α Ν Θ Ρ Ω Π O Σ Κ Α Ι Η Φ Υ Σ Η ñ Π O Λ Η – Υ Π Α Ι Θ Ρ O Σ

ÃˆÚ›ÛÙÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÛÂ ÂÓfiÙËÙÂ˜ Î·È ÁÚ¿„ÙÂ Û˘ÓÔÙÈÎ¿ Ù· ÂÈ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈÔ πÓ‰È¿ÓÔ˜ ÛÂ Î·ıÂÌÈ¿ ·fi ·˘Ù¤˜.

¶Ò˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ô πÓ‰È¿ÓÔ˜ ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ÌÂ ÙË Ê‡ÛË;

°È·Ù› Ë fi„Ë ÙË˜ ÔÏÈÙÂ›·˜ ÙˆÓ ÏÂ˘ÎÒÓ (Î·È Ë ÓÔÔÙÚÔ›· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙË˜) «Î¿ÓÂÈ Î·ÎfiÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘ ÂÚ˘ıÚfi‰ÂÚÌÔ˘»;

™Â ‰È¿ÊÔÚ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ô πÓ‰È¿ÓÔ˜ ™È¿ÙÏ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ÔÌÔÂıÓÂ›˜ ÙÔ˘ «¿ÁÚÈÔ˘˜». ¶Ò˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÛÙÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi;

∆È ÈÛÙÂ‡ÂÙÂ fiÙÈ ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó ÙÂÏÈÎ¿ ÔÈ πÓ‰È¿ÓÔÈ ÁÈ· ÙË ÁË ÙÔ˘˜; ¶ÔÈ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤-ÓÔ˘ Ì¿˜ ÚÔ˚‰Â¿˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ·fiÊ·Û‹ ÙÔ˘˜;

ÃˆÚÈÛÙÂ›ÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ‚ÚÂ›ÙÂ ÛÙÔÈ¯Â›· ÁÈ· ¯·Ì¤ÓÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜, fiˆ˜ ÙˆÓ πÓ‰È¿ÓˆÓÙË˜ ∞ÌÂÚÈÎ‹˜ ‹ ÙˆÓ Èı·ÁÂÓÒÓ ÙË˜ ∞˘ÛÙÚ·Ï›·˜, Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙÂ Ù· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜Û·˜, ÌÂ ÛÎÔfi Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÙÂ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· fiÏÔÈ Ì·˙› ÁÈ· Ù· ÈÛÙÔÚÈÎ¿ Î·È ÁÂˆÔÏÈÙÈÎ¿·›ÙÈ· Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË Û˘ÚÚ›ÎÓˆÛË ‹ ÙÔÓ ·Ê·ÓÈÛÌfi ÙˆÓ ÓÙfiÈˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ Î·È ÙˆÓÔÏÈÙÈÛÌÒÓ ÙÔ˘˜.

™Â Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂˆÁÚ·Ê›·˜ ÌÂÏÂÙ‹ÛÙÂ ÙÔÓ ·ÁÎfi-ÛÌÈÔ ¯¿ÚÙË Î·È ÂÓÙÔ›ÛÙÂ ÂÚÈÔ¯¤˜ fiÔ˘ ˘‹Ú¯·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ› ·Ú¯·›ÔÈ ÔÏÈÙÈÛÌÔ›, ÔÈÔÔ›ÔÈ Î·Ù·ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ÛÂ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÂ˜ ÂÔ¯¤˜.

™Â ÔÚÈÛÌ¤Ó· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ô ™È¿ÙÏ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ. ∫·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ÙÈ˜ ÚÔ-‚Ï¤„ÂÈ˜ ÙÔ˘ Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÌÂ ÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ ÙË˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜ ·Ó ·˘Ù¤˜Â·ÏËıÂ‡ÔÓÙ·È ‹ fi¯È ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

55

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

ΛΑOΓΡΑΦΙΚΑ

Στην εντητα αυτ ανθλγνται τσσερα κεµενα, τα πα θα σας ηθσυν να γνω-ρσετε διρες ψεις τυ ελληνικ λαϊκ πλιτισµ και να αντιληθετε την αα εθ-µων, παραδσεων και λαϊκν λγτε!νικν εκρσεων, πως εναι τ δηµτικ τραγ-δι και Καραγκι#ης. Τις εκδηλσεις τυ λαϊκ αυτ πλιτισµ σµερα τις αντιµε-τωπ#υµε συνθως ως επερασµνες και αδιρες. %σως τα κεµενα της εντητας σαςκνυν να συνειδητπισετε πως λα αυτ πυ σµερα λµε τι !υν λαγραικενδιαρν (δηµτικ τραγδια, παραµθια, παριµες κ..) απτελσαν στι!εαµιας παλαιτερης, !ι µως και τσ µακρινς επ!ς και διασ#υν τν πλιτισµ, τηνιστρα, τις αες και την ργνωση της παραδσιακς κινωνας. Αν αυτς παραδ-σιακς τρπς #ως και σκψης σµερα σας ανεται αδιρς, α#ει να αναρωτηθε-τε µπως γι’ αυτ ευθννται ι κυραρ!ες αες τυ σγ!ρνυ καταναλωτικ πλιτι-σµ, πς στηρ#εται στην εικνα, στν ατµικισµ και στις υλικς απλασεις.

Νικλας ριστπυλς, Γργνα

[ 2 4 ]

ªπ§∆π∞¢∏™ ª∞§∞∫∞™∏™

O ∆¿ÎË-¶ÏÔ‡Ì·˜

Τ πηµα, πυ δηµσιετηκε τ 1926 στη δετερη κδση της συλλγς Συντρ µµατα, ανα-

ρεται στ λεντη τυ Μεσλγγυ Τκη-Πλµα, µα απ τις #ωηρτερες αναµνσεις της

παιδικς ηλικας τυ πιητ πυ γεννθηκε στ Μεσλγγι τ 1869. O Μαλακσης γραψε τ

πηµα πλλ !ρνια µετ τ θνατ τυ Τκη-Πλµα. Η λαµπερ τυ µως ανµνηση απ

τ πανηγρι τυ Αγυ Συµεν (Αϊ-Συµι), πυ γνεται ανµερα της γιρτς τυ Αγυ Πνε-

µατς, παραµνει #ωνταν, καθς πιητς αναινει την πανηγυριτικη ατµσαιρα τυ

παρελθντς, µσα στην πα δσπ#ε κπτε µεγλς τυ δερς, τ πρτυπ «στην

µρι και στην ρµ».

™τα παιδικ µυ ρνια, πι µεγλς

αδερς µυ µ’ παιρνε µα

στα πανηγ"ρια, πυ #τανε, παρ’ λλς,

πρ$τς στην µρι και στην ρµ#.

Τι ωρα ς! Τν θυµ"µαι, αστρ)λ"σε*

κα)λα στ αρ * τυ, )υσσινι

ρµελη* ρυσκντητη ερ"σε,

γιυρντνια* απ )εντικα λυρι.*

Τυ Καπετν πασ ραε την πλα*

και τ αρµπ * τυ Μπτσαρη, και δυ,

στυ σελαι"* τυ ανµεσα τη σπλα,

πιστλια απ τ’ Αλ# τ θησαυρ.

Φυστανελ τσα ραε υγιασµνη*

και κλτσες και τσαρ"ια υντωτ,

* αστρλσε: λαµπε σαν στρ * αρ: λγ * ρµελη: γιλκ ρυσπ κιλτ * γιυρντνια: γιρ-

ντνια, περιδραια απ ρυσ νµ σµατα * λυρι: ρυσ νµ σµατα * πλα: δρεπανειδς σπαθ *αρµπ: διακσµητικ µαα ρι * σελι: δερµτινη $νη * υγιασµνη: τιαγµνη καλ

O Τ Α Κ Η - Π Λ O Υ Μ Α Σ Μ ι λ τ ι δ η ς Μ α λ α κ σ η ς

παραγγελι απ’ τα Γιννενα ερµνη,

γαντ"δια* πρε)ενικα, ασηµι.

1τσι σιαγµνς, κι ντας στν $µ

τ καρι λι,* α τη και λυρι

στ ρι τυ, ελαµπδιε* τ δρµ,

ιµ$ντας* απ’ την Π"λη* την πλατι.

Κ’ εγ$, λ γ π σω τυ, λ θµπς,

στ γλ#γρ αλγκι µυ κι εγ$,

δυνµυν* ναν τν τνω, κι #µυν σµπως*

να ’α τερ, κρµκι αεριν.

Κι ως τραµε, θυµµαι, τα κλεισµνα

στ τυνε * εσκι τυ, σγυρ,

σκρπια τριγ"ρα, γγανε, σαν να

γνεκι* απ’ αναµµνη αθηµωνι.*

Κι ως π"ρωνεν ακµα στη ευγλα,

τρικυµισµνς κι λς µες στ ως,

ρυσυτς µυ ενταε κα)λα,

σαν τν Αϊ-Γι$ργη, λ γ πι µικρς…

Ω! τ λε)ντη τυ Μεσλγγι" µας,

τν #λι της αυγ"λας µυ ω#ς!

Και να µετρ$, και να ’ναι, Τκη-Πλ"µας,

τριντα τρ α ρνια µες στη γης…

[ 2 5 ]

Θεφιλς, O ρως Μιλτιδης Γιαταγνας

* γαντδια: κσµ#µατα µε πρπες # αλυσ δες * καριλι: µακρ"κανν τυκι * ελαµπδιε: περ-

ν"σε τ δρµ σαν λαµπδα * ιµντας: )γα νντας ρµητικ * Πλη: στ )ρει τµ#µα τυ Μεσλγ-

γ υ * δυνµυν: πρσπαθ"σα * σµπως: σαν * τυνε: τυνησιακ, κκκιν * γνεκι: συννεκι (εδ$

µεταρικ τα µαλλι) * αθηµωνι: θηµωνι, σωρς απ στυα

Μ. Μαλακσης, Τα Μεσλγγτικα, Ερµ#ς

[ 2 6 ]

Λ Α O Γ Ρ Α Φ Ι Κ Α

¶ÔÈ· Û¯¤ÛË ¤¯ÂÈ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÌÂ ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Î·È ÔÈ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘·ÔÎ·Ï‡ÙÔÓÙ·È ÌÂ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ·˘Ù‹; ¡· ··ÓÙ‹ÛÂÙÂ Î¿ÓÔÓÙ·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÂ Û˘ÁÎÂ-ÎÚÈÌ¤Ó· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜.

∫·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ÙÈ˜ ÂÓ‰˘Ì·ÙÔÏÔÁÈÎ¤˜ ÏÂÙÔÌ¤ÚÂÈÂ˜ ÙË˜ ÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ∆¿ÎË-¶ÏÔ‡Ì·, ÔÈ ÔÔ›Â˜ÂÓÙ˘ˆÛ›·˙·Ó ÙÔÓ ·ÊËÁËÙ‹ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚfi ·È‰›.

¶ÔÈÂ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ Î·È ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ¤˜ ÌÔÚÊ¤˜ ÌÂ ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ô ∆¿ÎË-¶ÏÔ‡-Ì·˜; °È·Ù› Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÌÂ ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ÌÔÚÊ¤˜;

¢È·‚¿ÛÙÂ ¿ÏÈ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÛÙÚÔÊ‹. ¶ÔÈ· ·ÓÙ›ıÂÛË ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÚÒÙÔ˘˜Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜; ¶ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÂÏÈÎ¿ ÙÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô Û˘Ó·›ÛıËÌ· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹;

∞ÊÔ‡ ÚÒÙ· Î·Ù·ÁÚ¿„ÂÙÂ ÔÈÂ˜ Â›Ó·È ÔÈ fiÏÂÈ˜ ‹ ÔÈ ÂÚÈÔ¯¤˜ ·’ fiÔ˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Ù·ÂÍ·ÚÙ‹Ì·Ù· ÙË˜ ÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ∆¿ÎË-¶ÏÔ‡Ì·, Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙËÓ ÚÔ¤ÏÂ˘ÛË ÙˆÓ ÂÍ·ÚÙËÌ¿ÙˆÓ,‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔÈ Î·È ÛÙÈ˜ ÁÓÒÛÂÈ˜ Ô˘ ¤¯ÂÙÂ ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ·fi ÙËÓ πÛÙÔÚ›· Î·È ÙË°ÂˆÁÚ·Ê›·.

ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ Î·ıËÁËÙ‹ ÙˆÓ ∫·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎÒÓ ÌÔÚÂ›ÙÂ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÙÂ ÙË ÌÔÚÊ‹ÙÔ˘ ∆¿ÎË-¶ÏÔ‡Ì· ÌÂ ÙËÓ ÙÂ¯ÓÈÎ‹ Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÊÈÁÔ‡ÚÂ˜ ÙÔ˘ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë. ™Â ÌÈ·¿ÏÏË ÔÌ·‰ÈÎ‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÔÚÂ› Î¿ıÂ Ì·ıËÙ‹˜ Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÂÓfi˜ÂÍ·ÚÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ ÛÙÔÏ‹˜, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÙÂ fiÏ· Ù· ÂÍ·ÚÙ‹Ì·Ù· ÛÂ ÌÈ··ÓÙÚÈÎ‹ ÊÈÁÔ‡Ú· ÛÂ Ê˘ÛÈÎfi Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È Ó· ÙËÓ ·Ó·ÚÙ‹ÛÂÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¢π∞ª∞¡∆∏™ ∞•πø∆∏™

∏ ÕÓÓ· ÙÔ˘ ∫Ï‹‰ÔÓ·

Τ παρακτω απσπασµα απ τ διγηµα «Η /ννα τυ Κλδνα» ανκει στη συλλγ διη-

γηµτων τυ Αιτη 7)εργα µε µλι (1994). O συγγραας ανακαλε στη µνµη τυ µακριν

συµντα της παιδικς τυ ηλικας απ την Καλα των µεταπλεµικν !ρνων και τις συν-

θειες των κατκων της, κυρως Μικρασιατν πρσγων. Μσα απ τ πλθς των κατκων

επιλγει τη νεαρ, «αλαρ0σκιωτη» /ννα. Η /ννα, πως λα τα κρτσια της επ!ς της, νει-

ρεεται διαρκς τ γµ της, πιστεει λιπν κθε λαϊκ δασα και θιµ πυ συνδεται µε

την ελπδα εερεσης κπιυ γαµπρ. Με αρµ τη γιρτ τυ Κλδνα, τα γειτνπυλα

την εαπατν, κνντς της να αθ αστε, τ π !ει µως δραµατικ κατληη.

π"νις µ#νας, τυ Αϊ-Γιαννι" τυ Ριικρη* και "ντωναν ι νυτερινς ωτις,

µε τραγ"δια και ανα, µσα στ µεθυστικ λανιασµα και στη µυρυδι τυ

καµνυ "λυ ελευθερ$ννταν τα νειρα κι αν)αιναν ψηλ, πνω απ’ τις στγες

των σπιτι$ν, εκε πυ καρτερ"σαν τ τα δι κι η υγ# των κρυ$ν πθων και των

υλακισµνων επιθυµι$ν, να δρσιστ"ν στ αερκι της µαγεµνης ν"τας, της µ -

ρας και τυ θα"µατς.

Και η 9ννα, πρ$τη και καλ"τερη, εκε , να µαψει "λα για τις ωτις τυ εα-

ντ$µατς. Πρ$τη να τρει σε τρεις )ρ"σες # τρ α σπ τια πυ κατικ"σαν µνστ-

ανες,* να κυ)αλ#σει τ’ αµ λητ νερ, για να ρ ει µσα τα ριικρια, σκυλαρ κια,

σταυρ"ς, ντρες # κυµπι:

Κλειδσατε τν Κλδνα

στ’ Αγι Γιαννι τη !ρη

κι πις εν’ καλρ#ικς

πρω θα ενενει.*

[ 2 7 ]

* Αϊ-Γιννης Ριικρης: Γιρτ# τυ Κλ#δνα στις 24 Ιυν υ, συνδεδεµνη µε πλλ λαϊκ θιµα. Oι

νι τυ ωρι" αν)υν και πηδ"ν ωτις. Τα κρ τσια π νυν τ αµ λητ νερ, τραγυδ"ν και επι-

καλ"νται διρα µσα, τα π α καταγρνται στ δι#γηµα, για να µθυν τ ριικ τυς, πιν

ντρα δηλαδ# πρκειται να παντρευτ"ν * µνστανες: γυνα κες πυ υν παντρευτε µ α ρ και

ει σ"υγς τυς * θα $ενενει: θα ανερωθε

[ 2 8 ]


Για να δει τ πρω , κθε ρ, στ εκλε δωµα, τ ριικ* της τ µα"ρ και σκ-

τειν:

Ανατε τν Κλδνα

να γει !αριτωµνς

να γει νας αγγραρς*

θερις θεριακωµνς.

Να ρ ει τ’ ασπρδι τυ αυγ" στ νερ, να δει η ρµη σ#µατα και µρς της

τ"ης της. ∆ε )ω στ λγαριασµ τα κυτα πυ µευε µε τις "τες, λ τ

ρν, απ νυιτικα κρε)τια και τα ’)αε στ µαιλρι της να νειρευτε παλικ-

ρια και κα)αλρηδες. ∆εν ρω τι νειρευταν εκε να τα )ρδια, αλλ συν την

)λεπα, κτι δευτεριτικα πρωιν, να µασυλει κυτα, µε µ σς, θαρρ$. Τα δια

και ειρτερα τρα)"σε µε τις ανυρπιτες και τι να της ανερ$σει 9γις, πυ,

στ κτω κτω, ντρας #ταν κι αυτς και µτια ε ε και γ"στα. 9σε τ πσες ρς

γραψε τ’ νµ της στ γ)κι της ν"ης, για να ψνει, κθε ρ, να δει αν και

πσ καλσ)#στηκε, πρµα πυ σ#µαινε και τ γρ#γρ τυ επερµενυ τυερ".

Θυµµαι µια ρ, τι κα)γς "ντωσε, τι τσιρ δα και µαλλιτρ)ηγµα πεσε, ταν

λα τα κριτσπυλα γρψαν τ µικρ τυς νµα στην πλ"τιµη νυιτικη σλα

και δεν µεινε $ρς για να αρει τ δικ της η 9ννα κι πρεπε να τ γρψει –γιατ

θα τ γραε πωσδ#πτε– στη µικρ# καµρα πυ, ))αια, #ταν σ γυρ πως δε θα

σ)ηνταν πτ. Λες και τις τσες ρς πυ τ ’γραψε πρ$τη αυτ#, στ κντρ τυ

πατ"µενυ, και σ)#στηκε και αγ$θηκε, ε δε α@ρι* και πρκπ#.

Ε κσι τρεις Ιυν υ λιπν, παραµν# τυ Αϊ-Γιαννι" και ττε. Ανψαµε κι εµε ς

στ δρµ µας τρεις ωτις πυ ι λγες τυς π#γαν ν’ αγκαλισυν τη γειτνι,

ανµεσα σε γλια, εωνητ και κα)γδες, υσικ και τις πηδ#αµε πλλς και πλ-

λς ρς, σια και σταυρωτ, και λαανισαµε και ιδρ$σαµε, καπνιστ#καµε και

τσυρυλιστ#καµε* στ τσαλ τρεαλητ µας. Κι α" καταλγιασαν τα µρα

τραγ"δια, τα γεµτα ρωτα και πθ, πρσµν# κι ελπ δα για ν"ες και νεριδες,

µρνι"ς και κα)αλρηδες, τα κρ τσια τυ δρµυ µας µεψαν λ γη απ’ τη

εστ# ακµα σττη της ωτις στα πιτα τυς, για να τα )λυν πνω στα κεραµ -

δια των σπιτι$ν τυς, να τη δ"νε τ’ στρα της εα σιας αυτ#ς ν"τας και να κατε-

)"νε ι Μ ρες να τη µιρνυνε* για να πρει µαντικ# και τελεσµατικ#* δ"ναµη

* ριικ: µ ρα * αγγραρς: νς, παλικρι (µεγεθυντικ) * α%ρι: ελς * τσυρυλµαι: κα -

γµαι στις κρες * µιρανω: καθρ ω τ µλλν (µ ρα) * τελεσµατικ&: δ"ναµη πυ απρρει απ

την ιερτελεστ α

Η Α Ν Ν Α Τ O Υ Κ Λ Η ∆ O Ν Α ∆ ι α µ α ν τ & ς Α $ ι τ η ς

και να σηµατ σει στην επινει της νµα αρσενικ # να ανερ$σει σηµδι απ

επγγελµα αντρικ. Να ρυν, δηλαδ#, τι να περιµνυν στα κρυ και ντιασµ-

να* τυς νειρα # στα καλσµατα και τα πρενι πυ θα ρνταν. Μεψε κι η

9ννα πυρωµνη* σττη σ’ να µεγλ σιν ,* τ στα"ρωσε, τ τυσε τρις κι α" τ

’στρωσε στα κεραµ δια τυ σπιτι" της, απτρα)#τηκε στην κυρασµνη πρσµν#

της, σ γυρη κι αυτ# τη ρ για τ α σιν* απτλεσµα. Εµε ς τ’ αγρια µε ναµε,

υσικ, κτι παραπνω. Να π"µε τα δικ µας. Aνειρα και πθι ασηµτιστι

ακµα, µπερδε"νταν µε σκανδαλις και κατρθ$µατα. 7"λινα σπαθι και τενεκεδ-

νιες ασπ δες µπλκνταν µε τα γυρα* στ#θια των κριτσι$ν πυ ριαν να ση-

µατ νται κι ακµα, µε τα απλωµνα γυναικε α εσ$ρυα της µπυγδας, σδια για

τ µεθαυριαν µας µστωµα,* για τη υγ# µας στ µρ και µεθυστικ γνωστ,

µσα απ $τα, µυσικς και ιας ατλειωτων λεωρων. Π" να ’ερε καθνας

µας, ττε, τι δρµ θα τρα)"σε αργτερα, σε πιυς διαδρµυς και µνπτια θα

ανταν της ω#ς. Π" να ’ερα ττε τι, ρνια µετ, θα γυρν"σα τ κελι π σω,

µε τση γλ"κα και παρπν.

Πντως, εκε ν τ )ρδυ της αψης,* Αναστσης ιριρ#ς* #ταν πυ ριε

την ιδα, πως τρωγε τ )ραδιν τυ, µια ετρα ψωµ )υτηγµνη στ λδι, µε ρ γα-

νη κι αλτι ντρ µπλικ απ πνω. 1τσι πυ τα κεραµ δια της 9ννας µπα ναν στ

[ 2 9 ]

* ντιασµνα: µναικ, κρυ * πυρωµνη: καυτ# * σιν: στργγυλ ταψ * ασιν: επιθυµητ, πρσ-

δκ$µεν * γυρα: µικρ, µλις σηµατισµνα * µστωµα: ωρ µανση * $αψη: ψυικ# νταση, ενθυ-

σιασµς * ιριρ&ς: επιπλαις

Θεφιλς, Μγα αρτπιεν Γεωργυ Παναγιτυ Κντφρναρη

[ 3 0 ]


$µα και τις πτρες απ’ την πνω µερι τυ δρµυ µας, κλ#δνας της δικ#ς της

απλωµνης σττης #ταν σεδν στα πδια µας πρκλητικς κι ανυπερσπιστς.

Στην αρ#, µε πρυλεις τριψε ψ υλα απ’ τ ψωµ τυ, µετ, µε θρσς κψε

κµµτια λαδωµνα και τα ’ριε στ νυτεριν σιν των στρων και τυ ριικ" της

9ννας της γυρλµτας.* Κι τσι η τσγλανπαρα,* µσα σε γλια και συνωµτικ

σπρω µατα, ευαριστηµνη για τ κατρθωµ της και τις αυριανς συνπειες αυτ",

διαλ"θηκε τη ν"τα εκε νη τυ Αϊ-Γιαννι" τυ Κλ#δνα, τυ Ριικρη.

Τ πρω , µε "πνησαν εωνητ κι αλαλαγµ :* «Ψωµς… ψωµς… "ρναρης,

καλ… Να, λνερ τ σηµδι…». Κι η 9ννα µε την πυκαµ σα και ωρ ς τη σκ"πα

στ ρι αυτ# τη ρ, καταµεσ#ς τυ απτµυ κατ#ρυ, κρατ"σε τ σιν , τ σ#κω-

νε και τ περιερε κρντας να )γει λη η γειτνι, να δει τ θα"µα. «Φ"ρναρης,

καλ… Να, Αϊ-Γιννης τ ’δειε… Ψωµς… ψωµς… κιττε…» επµενε, να )γυν

ι γειτνισσες και τα γειτνπυλα να δυν µε τα δια τυς τα µτια τα κµµτια τυ

λαδωµνυ ψωµι" πυ της στειλε 9γις της )ραδις, να πιστψυν αυτ# τη ρ,

για να µην υν ν’ αµι)λλυν µετ και να λνε π σω απ’ την πλτη της τα µ"ρια σα.

Πρλα)α και ε δα την Αγαθ#, τη µνα της, µσα στ σπ τι τυς να σταυρκπι-

ται απανωτ. Για τ θα"µα ραγες τυ Αγ υ και να )γει αληθιν # για την αλαρ-

δα* της κρης της κι Θες να )λει τ ρι τυ απ δω και πρα; Πτ δεν µαθα.

Η µνα µυ µ" νηκε πως )"ρκωσε. Για τ σηµδι τυ κλ#δνα αυτ#, για τη

συµρ της γειτνισσας # για τη µακριν# τ"η των δ" αδερδων µυ; Π" να

’ερα ττε.

Πντως, η 9ννα µας απ κε νη τη µρα και κθε πρωιν, µετ, καλντυµνη και

στλισµνη ρεγτα* µε σκυλαρ κια, γιρντνια,* µπακ ρια* κι ,τι λλ ε ε # )ρι-

σκε, εκιν"σε για ψωµ , πα ρνντας σ)ρνα* λυς τυς "ρνυς, Αγ ας Βαρ)-

ρας, Πεντακσ ων, Σ"γιλυ* και )λε.

Απ 7νθη και ∆ρµα τη συµµευαν ι δικ της, αργτερα.

Aταν ρισαν να τρυν τ κατπι της τα παιδι.

* γυρλµτα: αυτ# πυ αν γει πλ" τα µτια * τσγλανπαρα: αλητπαρα * αλαλαγµ: κραυγς

* αλαρδα: ευπιστ α, ανησ α * ρεγτα: ε δς µεγλυ και επι)λητικ" πλ υ, εδ$ µεταρικ * γιρ-ντνια: περιδραια απ ρυσ # ασηµνια νµ σµατα * µπακρια: λκινα σκε"η µαγειρικ#ς * παρννταςσρνα: γυρν$ντας * Αγα Βαρρα, Πεντακσια, Σγιλυ: συνικ ες της Κα)λας

∆. Αι$της, 5εργα µε µλι, Νελη

Η Α Ν Ν Α Τ O Υ Κ Λ Η ∆ O Ν Α ∆ ι α µ α ν τ & ς Α $ ι τ η ς

[ 3 1 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· Ï·˚Î¿ ¤ıÈÌ· Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi Û‡˙˘ÁÔ ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ‰È‹ÁËÌ·;

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ÙËÓ „˘¯ÔÛ‡ÓıÂÛË ÙË˜ ÕÓÓ·˜, Î¿ÓÔÓÙ·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÂÛ˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘.

∆Ô ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ÌÂ ÙËÓ ÕÓÓ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ·fi ¤Ó·Ó ÒÚÈÌÔ ÛÂ ËÏÈÎ›· ·ÊËÁËÙ‹ ˆ˜ÂÌÂÈÚ›· ÙËÓ ÔÔ›· ‚›ˆÛÂ ÛÙ· ·È‰ÈÎ¿ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ·. µÚÂ›ÙÂ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ù· ÛËÌÂ›· Ô˘‰Â›¯ÓÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ù· ‰‡Ô Â›Â‰· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ «ÙfiÙÂ» Î·È ÙÔ «ÙÒÚ·» ÙÔ˘ ·ÊË-ÁËÙ‹.

∆È ˘·ÈÓ›ÛÛÂÙ·È Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÛÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜; ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÛÙËÓÙ¿ÍË Û·˜ ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ·È‰È¿ÛÙÈÎË˜ «Ï¿Î·˜» ‹ Î¿ÔÈ·˜ ¿ÏÏË˜ Ô˘ Î¿Ó·-ÙÂ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÛÂ Î¿ÔÈÔ ÚfiÛˆÔ.

ƒˆÙ‹ÛÙÂ ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ‡ ‹ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ Û·˜ Ó· Û·˜ Ô˘Ó¤ıÈÌ· ‹ Ï·˚Î¿ ‰›ÛÙÈ¯· (Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜) Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ÌÂ ÙÔ ¤ıÈÌÔ ÙÔ˘ ∫Ï‹‰ÔÓ· ‹ ÙÔÈ-Î¤˜ ·Ú·‰fiÛÂÈ˜, Î·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ Ù· Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙÂ Ù· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ Û·˜. ∞ÓÛ˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÙÂ ·ÚÎÂÙfi ˘ÏÈÎfi, ÌÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÙÔ Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚·ÙÂ ÛÂ ÌÈ· Û¯ÔÏÈÎ‹ ¤Î‰ÔÛË‹ Ó· ÙÔ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂÙÂ ÛÂ ÌÈ· ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ÂÎ‰‹ÏˆÛË. ∑ËÙ‹ÛÙÂ Î·È ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙË˜Î·ıËÁ‹ÙÚÈ·˜ ÙË˜ OÈÎÈ·Î‹˜ OÈÎÔÓÔÌ›·˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

[ 3 2 ]

°πøƒ°√™ πø∞¡¡√À

¡· ’Û·È Î·Ï¿, ‰¿ÛÎ·ÏÂ!

Τ παρακτω διγηµα, πυ πρωτδηµσιετηκε τ 1979 και πρρ!εται απ τη συλλγ

Ε#)ων και µη (1982), συνδεται στεν µε τις σ!λικς εµπειρες. Αναρεται στην αγπη τυ

ιλλγυ για τη λαϊκ παρδση, στη διδακτικ µεθδλγα τυ και στις δραστηριτητες

πυ αναθτει στυς µαθητς τυ µε σκπ να εαρµσυν στην πρη τις θεωρητικς γνσεις

τυ µαθµατς, να ρθυν σε επα µε την τπικ λαϊκ τυς παρδση και να την αγαπ-

συν και εκενι.

¶ρπερσι πυ ιτ"σα σ’ να Γυµνσι της επαρ ας µς ε ε ρθει νας νς

ιλλγς µε πλλ# ρεη για δυλει. Αγαπ"σε πλ" τ σλε και τυς µαθητς

και )λπαµε τι #θελε να γνωρ σει ι µνα τυς κατ κυς τυ τπυ και τα ητ#-

µατ τυς, αλλ και καθετ πυ ε ε συµ)ε στν τπ απ παλι. Με λ γα λγια, #ταν

νας ωντανς και αιαγπητς νθρωπς και ι εντπιι αµσως τν αγπησαν.

Καµι ρ, ταν πηγα ναµε εκδρµ#, )αε τα παιδι πυ τν περιτριγ"ριαν

–και πνττε τν περιτριγ"ριαν παιδι– να λνε ιστρ ες διρες απ τν τπ και

κυρ ως ιστρ ες για τ µρς πυ ε αµε πει εκδρµ#. Eταν ωρα α µσα στν

καθαρ αρα, στα λυλ"δια και στα υτ, ν’ ακ"ς τις ιστρ ες αυτς. 1λεγαν τα

διρα νµατα των ωραι$ν, των )ρων, των πηγ$ν, ακµα και των µεγλων

δντρων, κι εγ$ τα κυγα κατπληκτς. 1λεγαν ιστρ ες, παραµ"θια, µρα ανκ-

δτα, και πρπντων τραγυδ"σαν δηµτικ τραγ"δια. Αυτ , λε µυ, ρανε τη

ρ α τυς και τη "τρα* τυς πππυ πρς πππυ, εν$ εµε ς καλ καλ "τε τν

παππ" µας δεν ραµε. Και καθηγητ#ς µσα σ’ λα, κι ας λεγε τι ε ναι απ’ την

Αθ#να. Π$ς τα #ερε τσα πργµατα; Ακµα και τα δια τα παιδι απρ"σαν µε τν

εαυτ τυς. Π$ς γινε και τα θυµ#θηκαν λα αυτ, απ π" τα )γαν, πτε τα ε αν

µθει και δεν τ ραν; Τ’ κυγαν, ))αια, να τα λνε ι µεγλι αλλ µλις τ$ρα,

πυ ρειστηκε να τα πυν κι αυτ , )λεπαν πως τα ε αν µθει. Και µλιστα τα

ε αν µθει λι τυς και τ$ρα παιρναν απ’ αυτ. Σαν νας θησαυρς κρυς και

αλγριαστς,* πυ ενθυσιασµς ενς ανθρ$πυ τν ε ε υπν#σει.

* τρα: καταγωγ# (µεταρικ) * αλγριαστς: αυτς πυ δεν τν υπλγ υν

Ν Α ’ Σ Α Ι Κ Α Λ Α , ∆ Α Σ Κ Α Λ Ε ! Γ ι ρ γ ς Ι ω ν ν υ

O καθηγητ#ς µς λεγε πως αυτ τα πατργνικ* υν µεγλη σηµασ α, πρπει

να τα σε)µαστε πλ", να τα πρσυµε σαν τα µτια µας και πρπαντς να τα

τηρ"µε. Ε ναι λαϊκς µας πλιτισµς, λεγε. Αυτ πυ µας ταιριυν απλυτα.

Και σε λ γ καιρ, ταν στ µθηµα των Νων Ελληνικ$ν µπ#καµε στα δηµτικ

τραγ"δια, καθηγητ#ς µας εγγε πια λκληρς. Μας ερνε απ τ σπ τι τυ

)ι)λ α διρα, µας δι)αε απ µσα. 1ερνε δ σκυς, µαγνητωνα, σλιντς.

Μλις τελε ωνε τ µθηµα τυ )ι)λ υ, µας καµνε πρ)λς, για να µας δε ει

τπυς, ρεσις, σπ τια, και )αε σιγαν στ µαγνητων # στ πικπ δ σκυς µε

δηµτικ τραγ"δια ν’ ακ"µε. Μας παρακιν"σε µλιστα ν’ ακλυθ"µε κι εµε ς

σιγτραγυδ$ντας και δινε αυτς πρ$τς τ παρδειγµα. Τα παιδι ε)#θηκαν

και εντρπηκαν. Και µερικ πυ ε αν καλ# ων#, #τησαν απ µνα τυς να π"νε

τραγ"δια τυ τπυ. O καθηγητ#ς κατενθυσιστηκε. Μας νηκε µλιστα για µια

στιγµ# σαν δακρυσµνς, µα σως και να µην #ταν. Aσ τα λλα τραγυδ"σαν, δυ

τρ α παιδι, αγρια και κρ τσια ρευαν τ τραγ"δι µες στην τη σιγαν. Στ

τλς, ειρκρτ#σαµε αυθρµητα και µν ττε ε δαµε τν καθηγητ# µας κπως

στενωρηµν. «Θ’ ανησυ#συµε τυς λλυς», µας ε πε. Π" να #ερε, τι γινταν

πρηγυµνως, µε κτι λλυς καθηγητς. Τι ασαρ α και τι κακ, κι αυτ ωρ ς

ρ"ς και τραγ"δια.

Και πραγµατικ, )γα νντας διλειµµα, απ τις ερωτ#σεις πυ µας καµναν τα

λλα παιδι, διαπιστ$σαµε πως µν τ ειρκρτηµ µας ε αν ακ"σει. Τυς εη-

γ#σαµε και µας κ τααν κατπληκτι. «Και δεν κνετε µθηµα;», µας ρωτ"σαν.

«Μθηµα δεν ε ναι αυτ;», τυς απαντ"σαµε. «Εσε ς, πυ κνετε αλλι$τικ µθηµα,

τι ρετε για δηµτικ τραγ"δια, σκπ"ς, ακµα και ρ"ς; 7ρετε αυτ, ρετε

εκε ν, ρετε τ λλ;», τυς αρ σαµε. ∆εν #εραν ι καηµνι τ πτα, περιττ να τ

π"µε. Αλλ #εραν πλ" καλ απ κατλγ, γριες # αρµακερς ωνς και τρε-

µ"λες.

«Να ’σαι καλ, δσκαλε!», τυ ε πε µια µρα µσα στην τη νας συµµαθητ#ς µας

πυ #ταν κµµτι ωρατατ#ς* και ε ε τ θρρς. «Μας κανες και ε)ηθ#καµε.

Εµε ς, εδ$, ντρεπµασταν ως τα τ$ρα για τα τραγ"δια µας και τα εθ µατ µας. Μας

λεγαν πως ε ναι παλιατσαρ ες* και πως, α" δεν τα τραγυδ"ν στις ντισκτκ, δεν

θα ’ναι καλ». «Τι λες, παιδ µυ;», ε πε δσκαλς και )"ρκωσε.* Τ ε δαµε καθα-

ρ. «Πις; Πις σας τα λει αυτ; Η παρδσ# µας! Τα τραγ"δια µας! Τα για των

αγ ων». Και ανικ τ πρσωπ τυ γινε κπως αγριωπ και απµακρ σαν να

[ 3 3 ]

* πατργνικ: πατρπαρδτα, πργνικ * κµµτι ωρατατ&ς: κπως αστε ς * παλιατσαρες:

παλι και ρηστα πργµατα * ρκωσε: συγκιν#θηκε, κλαψε

[ 3 4 ]


’)λεπε στα )θη ναν σιαµερ εθρ, κπι τρας. Εµε ς σωπα ναµε, µα νι$θαµε

πως µσα στην ψυ# µας απτυπωνταν η σκην# αυτ#.

Σε µερικς µρες, α" µας δωσε διρες δηγ ες, µας )αλε να µαψυµε απ

τις γιαγιδες, τυς παππ"δες και τις διρες θε ες, τραγ"δια, παραµ"θια, εθ µα-

τα. Σε λ γ, τ τι ρισαν να ρνυν εκε να τα παιδι, δε λγεται. Eταν τσς

ενθυσιασµς πυ σκρπ στηκε, $στε λ τ ωρι αυτ συητ"σε. «Μπρ) στ

δσκαλ! Αυτς ε ναι δσκαλς!», λεγαν στ καενε . Και τ θεωρ"σαν τιµ#

τυς, να καθ σει στ τραπι τυς και να τν κερσυν.

Εµε ς, στην τη, κθε τσ δια)αµε απ αυτ, απ τη συγκµιδ#, πυ ε αν

ρει τα παιδι, τα συητ"σαµε και µερικ, µε τη )#θεια των παιδι$ν, τα γραµε

σωσττερα, γιατ ρισµνα παιδι δεν τα ε αν καταγρψει και τσ πιστ, ε τε γιατ

δεν µπρ"σαν ε τε γιατ #θελαν να κνυν τν εευγενισµν. Αν και δσκαλς

συνε$ς µας τνιε: «Πιστ, πιστ, σ µπρε τε πι πιστ. ∆εν ε ναι δικ# σας δυ-

λει να τα διρθ$σετε».

Πντως, η δικ# µυ η θση #ταν κπως δ"σκλη. Εµε ς #µασταν νι πρς τν

τπ. O πατρας µυ δηµσις υπλληλς. Τ’ αγαπ"σα πλ" αυτ τα πργµατα,

αλλ τι να γρψω κι απ π"; Τα παιδι µπρ"σαν να τα καταγρψυν ε"κλα, ι

µνα γιατ ε αν συγγενικ τυς πρσωπα να τυς τα π"νε, αλλ και γιατ τα µισ-

ρανε κι τσι αµσως τα καταλα)α ναν. Αλλ εγ$ π$ς να µπω τσ γρ#γρα στ

νηµα; Κι τσι, µλγ$ τι κανα µια µικρ#, υπθτω, πνηρ α, µν και µν για να

παρυσισω κι εγ$ κτι στν καθηγητ#. Βρ#κα να λλ, παλι, αναγνωστικ και

αντγραψα απκε µερικ δηµτικ τραγ"δια. «Αυτ δεν µπρε να τα ρει καθη-

γητ#ς», ε πα µσα µυ. «Τ$ρα, αυτς, νας λκληρς καθηγητ#ς, παιδικ )ι)λ α θα

θυµται;». Κι τσι τα αντγραψα µε ωρα α καλλιγραικ γρµµατα. Eταν κτι πλ"

ωρα α δηµτικ τραγ"δια, καλ"τερα µλλν απ’ αυτ πυ ερναν τα παιδι.

Aµως µ’ πιασε αρκετ# ανησυ α, ταν µια µρα ε δα τ τετρδι µυ, ανµεσα

στ’ λλα, πνω στην δρα. O καθηγητ#ς, σαν #ρθε η σειρ µυ, µε κ ταε κπως

γελαστς και µυ λει: «Ωρα α τα τραγ"δια τυ Νικλυ Πλ τη,* πυ µας ερες.

Κ ταε, τ$ρα, να µαψεις και τ πτε απ τ ωρι. Καλ θα συ κνει». Τα λλα

παιδι αµγελ"σαν, σως και να µην κατλα)αν. Πντως, εγ$ ντρπηκα. Π" τ

κατλα)ε µως δσκαλς αµσως αµσως;

Αλλ σε λ γ παρηγρ#θηκα, ταν #ρθε η σειρ της εργασ ας ενς λλυ παιδι",

επ σης νυ, απ την πλιτε α. O καθηγητ#ς πια εδ$ δεν µπρ"σε µε καννα τρπ

* Νικλας Πλτης: πλ" γνωστς λαγρς (1852-1921), π ς συγκντρωσε δηµτικ τραγ"δια

και εδωσε τη συλλγ# Εκλγα απ τα τραγδια τυ ελληνικ λα (1918)

Ν Α ’ Σ Α Ι Κ Α Λ Α , ∆ Α Σ Κ Α Λ Ε ! Γ ι ρ γ ς Ι ω ν ν υ

να συγκρατ#σει τη σ)αρτητ τυ.

«Μα, παιδ µυ, τι ε ναι αυτ πυ ε-

ρες; τυ λει. Εσ" δεν κατλα)ες απ-

λ"τως τ πτα. Κρ µα, στα τσα και

τσα πυ υµε πει ως τ$ρα!». Και τι

ε ε γ νει; Παρ’ λα τα µαθ#µατα, τυς

ρ"ς και τα τραγ"δια, συµµαθη-

τ#ς µας αυτς, πυ #ταν και πι

λς µυ –ι πατερδες µας συνδελ-

ι– ε ε ρει ως δηµτικ τραγ"δι

να τραγυδκι τυ µυσικσυνθτη

Αττ κ,* και συγκεκριµνα εκε ν πυ

λει: «Την $ρα πυ περν"σε τ’ ργα-

νκι». Κι εν$ κρατ"σαµε λι την

κιλι µας απ τα γλια, µερικ µλι-

στα ε αν πρει να σιγτραγυδ"ν

«τ ργανκι», δσκαλς λεγε και

ανλεγε: «Μα, )ρε παιδ µυ, απ

π" και ως π"; Τυλιστ να ερ-

νες τη “Μαρ α την Πενταγι$τισσα” #

τ “Τκυ τκυ αργαλεις µυ” να

πω τα µπρδεψες. Αλλ αυτ “Την

$ρα πυ περν"σε τ’ ργανκι”; Απ

π" κι ως π"; Μυστ#ρι µγα!».

«∆εν ε ναι µυστ#ρι δσκαλε. Η

πλιτε α ε ε κνει τσι τ παιδ αυτ. Aι µν να µην ρει τ λαϊκ πλιτισµ,

αλλ "τε να µπρε καν να τν µθει. Και τ ανκανε, δυστυ$ς, ταν τ ανα-

π#ρε».

[ 3 5 ]

Ιωννης ααρις,Νς καλλιτνης

* Αττκ: πλ" γνωστς µυσικσυνθτης στην Αθ#να τυ µεσπλµυ

Γ. Ιωννυ, Εων και µη, Κδρς

[ 3 6 ]


¶ÔÈ· ÁÓÒÌË Â›¯·Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ù· Ï·˚Î¿ ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÙÔ˘˜; ¶Ô‡ ÔÊÂ›ÏÂÙ·ÈÎ·È Ò˜ ÂÎ‰ËÏÒÓÂÙ·È Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙË˜ ÛÙ¿ÛË˜ ÙÔ˘˜;

ªÂ ÔÈÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·ÏÏÈ¤ÚÁËÛÂ Ô ÊÈÏfiÏÔÁÔ˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÁÈ· ÙÔ Ï·˚ÎfiÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÙÔÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ·Ú¿‰ÔÛË;

™ÙÔ ‰È‹ÁËÌ· Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·È ‰‡Ô ÌÔÓÙ¤Ï· Û¯ÔÏÈÎ‹˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜. ¶ÔÈ· Â›Ó·È ·˘Ù¿ Î·È ÔÈÔÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È ˆ˜ Î·Ï‡ÙÂÚÔ;

O ·ÊËÁËÙ‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ‰˘ÛÎÔÏÂ˘fiÙ·Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÂ› ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡. °È·Ù›; ¶Ò˜ ÎÚ›ÓÂÙÂ ÙË «ÌÈÎÚ‹ ÔÓËÚ›·» ÙÔ˘;

∞Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÌÔ˘ÛÂ›Ô ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Û·˜ ‹ ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ŒÚÂ˘Ó·˜ ÙË˜∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ §·ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙË˜ ∞Î·‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ (™˘ÁÁÚÔ‡ 129 Î·È µ·ÛÈÏÂ›Ô˘ ¢›Ï· 1,∞ı‹Ó·, ÙËÏ. 210 9344806) Î·È ˙ËÙ‹ÛÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜ Î·ÈÎ·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÁÏˆÛÛÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˙ËÙ‹ÛÙÂ ·fi ÙÔ˘˜ ·-Ô‡‰Â˜, ÙÈ˜ ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜ ‹ ÁÓˆÛÙ¿ Û·˜ ÚfiÛˆ· ÌÂÁ¿ÏË˜ ËÏÈÎ›·˜ Ó· Û·˜ ·ÊËÁËıÔ‡Ó Î¿ÔÈÔ¤ıÈÌÔ, ‰ÔÍ·Û›·, ·Ú¿‰ÔÛË ‹ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÙÔ˘˜Ø fiÏ· ·˘Ù¿ Î·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ Ù· Î·ÈÎ·Ù·¯ˆÚ›ÛÙÂ Ù· ÛÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ·Ú¯Â›Ô Ô˘ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÙÂ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û·˜.

∞Ó ˙Â›ÙÂ ÛÂ ¯ˆÚÈfi ‹ ÎˆÌfiÔÏË ÙË˜ Â·Ú¯›·˜, Î·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ÛÂ Î·Û¤Ù· ‰ËÌÔÙÈÎ¿ ÙÚ·ÁÔ‡-‰È· ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Û·˜, fiˆ˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÓÙfiÈÔ˘˜ Ï·˚ÎÔ‡˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¤˜. ™ÙËÛ˘Ó¤¯ÂÈ·, ·ÔÌ·ÁÓËÙÔÊˆÓ‹ÛÙÂ ÙÔ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÌ¤ÓÔ ˘ÏÈÎfi Î·È Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÌÂ¿ÏÏÂ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ¡ÈÎfiÏ·Ô˘ ¶ÔÏ›ÙË.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¡π∫√™ ∂°°√¡√¶√À§√™

O ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë˜. ŒÓ· ÂÏÏËÓÈÎfi ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ

Τ µικρ δκµι για τν Καραγκι#η, πυ υπερρεαλιστς πιητς και #ωγρς Νκς

Εγγνπυλς γραψε τ 1969, !ει ως θµα τυ την καταγωγ και τις ιδιαιτερτητες τυ ελλη-

νικ θετρυ σκιν. Στ παρακτω απσπασµα συγγραας εετ#ει κατ’ αρ!ς τις πιθα-

νς επιδρσεις πυ δ!τηκε Καραγκι#ης απ !ρες της Ανατλς, συγκρνντας κυρως τ

ελληνικ µε τ τυρκικ θατρ σκιν. Κατπιν αναρεται στη θεµατλγα, τυς ρωες και

τν τρπ της παρστασης τυ ελληνικ Καραγκι#η, τν π θεωρε αντιπρσωπευτικ

και γνσι εκπρσωπ της ελληνικς λαϊκς ψυ!ς.

¶λλ ε ναι ι τπι απ’

πυ εικεται* τι πρ#λθε

τ θατρ σκι$ν. Η Κ να, η

Ι)α,* πυ α νεται πως

αυτ τ θατρ εακλυθε

να ακµει, "στερα η Περ-

σ α, τλς η Τυρκ α. Εγ$

δεν ω δει, πτ µυ, παρ-

σταση νυ Καραγκιη.

1ω δει µως πειρες

ιγ"ρες τυ: για)ανικες*

σε µυσε α και τυρκικς,

αυτς πυ ρνυν συνηθ-

στατα διρι περιηγητς

σαν επιστρυν απ τα

παρια της Πλης. Ε ναι

τιαγµνες λλτε απ δρ-

µατα ντρ µως διανα

και ρωµατισµνα, λλτε

απ αρτνι µε διτρητες*

[ 3 7 ]

Σπυρπυλς – Βασλαρς, Κλλητρια

* εικεται: πιθανλγε ται * Ια νησ της Ινδνησ ας * γιαανικες: πρερµενες απ την Ι)α * δι-τρητες: γεµτες τρ"πες

[ 3 8 ]


τις γραµµς των λεπτµερει$ν τυ σ$µατς και της ρεσις. Aλες υν τν ιδι-

ντα* ρυθµ της $ρας τυς: ι γραµµς ε ναι περ πλκες, ι λεπτµρειες παραρτω-

µνες. 9πω Ανατλ# και Περσ α. Γιατ , τ αναλω, ι ιγ"ρες τυ τυρκικ" Καρα-

γκιη ρνυν εµανστατη την περσικ# επ δραση και θυµ υν, στν πρσεκτικ

παρατηρητ#, τις µρς πρσ$πων και αµισεων,* των περσικ$ν, σως και των αρα)ι-

κ$ν, αλλ διλυ των τυρκικ$ν, µικργραι$ν* ειργρων.

Oι µρς τυ ελληνικ" θετρυ σκι$ν υν µιαν κρα λιττητα, κι ι γραµµς

των λεπτµερει$ν ε ναι ακρι)$ς µν ι απαρα τητες. Oι διρι τ"πι εωρ υν

απλυτα νας απ τν λλ, και τ κθε πρσωπ, µε µναδικ# εα ρεση τν πλυ-

µελ# ρ των Θεσσαλνικι$ν Ε)ρα ων, κρατ µιαν απλυτη αυτνµ α και αυττ-

λεια µρ#ς σ και αρακτ#ρα. Τ$ρα τα κτ ρια τυ αναλλ ωτυ* σκηνικ": η µεν

καλ")α, τ µνιµ ενδια τηµα* τυ Καραγκιη, ε ναι µια ρεαλιστικ#, κατ τ µλλν

# #ττν,* αναπαρσταση ερειπ υ. Τ δε «σαρι τυ πασ», παρ’ λα τα µισγγα-

ρα πυ κσµ"ν τυς τρ"λυς* τυ, ε ναι πανµιτυπ µε τις παραστσεις κτιρ ων

στη )υαντιν# ωγραικ#, λ.. απ’ την αναπαρσταση εκκλησ ας στ µναδικ ελλη-

νικ ψηιδωτ πυ παρµεινε στ εωτερικ τυ Αγ υ Μρκυ* της Βενετ ας, στ

τ"µπαν* πνω απ την αριστερ# πρτα, µρι τις µρς κτιρ ων στις ρητς εικ-

νες* και στα µωσαϊκ, να π"µε, της Ρα)ννης,* τυ Καρι-Ταµ και τυ Μεγλυ

Τεµνυς* της ∆αµασκ".

Εν$ στ τυρκικ θατρ σκι$ν διλγς περιρ εται σε µιαν ανταλλαγ# στ-

ασµ$ν, ευυλγηµτων* και )ωµλι$ν* ανµεσα στυς δ" τυπικ"ς πρωτα-

γωνιστς, τν Καραγκιη και τ Jατηα)τη, αντ θετα, τ ελληνικ θατρ σκι$ν

ε ναι πραγµατικ θατρ, µε διλγ αλλ και ντνη δρση. Αναπαραστσεις επει-

σδ ων απ την ταρα$δη ω# τυ #ρω τυ. Jρησιµπιε δε ναν τρπ συγγεν#

µε την «Κµµντια ντελ’ 9ρτε»:* κθε επεισδι σα$ς καθρισµν, εκ των πρτ-

ρων, στις γενικς τυ γραµµς, ερµηνε"εται κθε ρ, ως πρς τις λεπτµρειες, σ"µ-

ωνα µε τν ιδια τερ αρακτ#ρα και τη διθεση τυ εκτελ"ντς Καραγκιπα -

κτη και των )ηθ$ν τυ. Τ «ρεπερτρι»* των επεισδ ων ε ναι απραντ κι ανα-

ρ θµητι ι συµπρωταγωνιστς κι ι «κµπρσι».* Πλλς ρς δικς µας Καρα-

* ιδιων: ιδια τερς * αµισεις: ρεσις * µικργραες: ωγραις στις π ες ι µρς και τα αντικε -

µενα υν µικρς διαστσεις * αναλλωτ: αυτ πυ δεν αλλει µε τ πρασµα τυ ρνυ * ενδιατηµα:

κατικ α * κατ τ µλλν & &ττν: περισστερ # λιγτερ * τρλς: ρ# τυ κτιρ υ * :γις Μρκς:

κεντρικς νας της Βενετ ας * τµπαν: τ στ#ριγµα τυ τρ"λυ στυς )υαντιν"ς να"ς * ρητς εικ-νες: µικρς εικνες πυ µεταρνται * Ραννα: ιταλικ# πλη * Καρι-Ταµ, Μεγλ Τµενς: θρησκευτι-

κ µνηµε α της ∆αµασκ" * ευυλγ&µατα: υπνες ατκες * ωµλες: υ)ριστικ λγια * Κµµντιαντελ’ :ρτε: ιταλικ θεατρικ ε δς πυ στηρ εται στν αυτσεδιασµ * ρεπερτρι: τ σ"νλ των ργων

πυ µπρε να ανε)σει τ θατρ * κµπρσι: πρσωπα πυ πα υν )ηθητικ"ς # ασ#µαντυς ρλυς

O Κ Α Ρ Α Γ Κ Ι O K Η Σ . Ε Ν Α Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ O Θ Ε Α Τ Ρ O Σ Κ Ι Ω Ν Ν κ ς Ε γ γ ν π υ λ ς

γκιης πα ρνει ρλυς δευτερε"ντες και τριτε"ντες ακµη, µρι τυ σηµε υ να

ε ναι κι νας απλς θεατ#ς, ταν τ «θµα» επεκτε νεται στην περι# των λαϊκ$ν

ιστρικ$ν παραδσεων, και ττε πρωταγωνιστε νας #ρωας ε τε της Επαναστσεως

τυ ’21, Κατσαντ$νης, Αθανσις ∆ικς, ε τε της Αραιτητας: Μεγ. Αλαν-

δρς. Αλλ κι Αλ# Πασς κι η Κυρ Βασιλικ#,* κι … Oθλλς µε τη ∆υσδαιµνα,*

κι λλι πλλ µπρ"ν να πρωταγωνιστ#συν επ σης.

O Καραγκιης µας ει τσεις πρς τ θεαµατικ, τ «Grand Spectacle».* Πλλς

ρς, στ πλ#θς των συνηθισµνων πρσ$πων πρστ θενται, πνω στην επινεια

της θνης, τυ «Καραγκι-µπερντ», λλ πλ#θς θηρ ων, τερτων, αγγλων, δαιµ-

νων, αµα$ν, αρµτων, καρα)ι$ν, αυτκιν#των, αερσττων, αερπλνων, µρι την

πλυθρνα τυ δντϊτρυ και τ κρε)τι τυ ειρυργ". Συν αν)νται και

µυριρωµα )εγγαλικ, πρπντων στ τλς της παραστσεως, στις «απθε$σεις».

Τ δε ατµικ τραγ"δι µε τ π πραγγλλει την εµνισ# τυ πνω στη σκην# τ

κθε πρσωπ κπιας σηµασ ας, Βελ# Γκκας, Jατηα)της, Νινις, Μπαρµπα-

Γι$ργς, Τυρκπ"λα, κ.λπ., παραωρε τη θση τυ σε ωνητικ"ς ρ"ς.

O Καραγκιης ε ναι γν#σις θεατρικς εκπρσωπς της λαϊκ#ς ψυ#ς, των λαϊ-

κ$ν τσεων και διαθσεων, των λαϊκ$ν πθων κι επιθυµι$ν. Με πλλ# κµψτητα, µε

πλλ# διακριτικτητα, αλλ και µε αρκετ#, εν τε, δ"ναµη. Μ’ αυτ# τη συν#θεια πυ

υµε τυ «πις ε σαι συ και πις ε µαι γω», εδ$ πυ καθε ς ει µια τσ )αθι,

και πσ ε"θικτη, συνε δηση της «ανθρωπ νης τυ αιπρεπε ας», κι πυ στ δι

µρς ε ναι πλ" υσικ να εµανισθ"ν, ταυτρνα, πλι πλι, νας δισεκατµµυ-

ρι"ς επλιστ#ς # µεγαλ)ιµ#ανς και διακσιι τσι υκαρδες, τα επεισ-

δια τυ Καραγκιη διατραγωδ"ν* τα µαρτ"ρια τυ κσµκη και τις )ασανισµνες

τυ πρσπθειες «ναν τα )γλει πρα», «ναν τα εκεαλ$σει».* Ας µη µας γελ"ν ι

µρς τυ πασ, των θυγατρων τυ (ι )ευρπ"λες), ι αυλικ τυ (αυλκλα-

κες) και ι λιπ πυ τν ακλυθ"ν. ∆εν ε ναι καννα κατλιπ,* πως ε ναι

υσικ να τ ανταστε κανε ς, της «πρελε"σεως» τυ Καραγκιη. Απλ"στατα

συγκαλ"πτυν* τη µρ# τυ «κακ" πλυσ υ» τυ Ευαγγελ υ, τυ σκληρ", τυ

καρδυ, τυ ιλργυρυ, τυ ακαταλγιστυ, πυ )ασαν ει τυς αδυντυς πυ

ε αν την ατυ α να πσυν στα ν"ια τυ, εν$ πιστε"ει, και τ διαλαλε µεγαλωνα,

πως ε ναι δ καις και αλνθαστς, αγαθς και πνψυς! Και της Συνδε ας τυ. O

ελληνικς Καραγκιης ε ναι )αθ"τατα πατρι$της, γν$στης των αρετ$ν και των

παραδσεων της Φυλ#ς. Aµως αδιαρε για την πατρ δα και την καταγωγ# τυ

[ 3 9 ]

* Κυρ Βασιλικ&: Ηπειρ$τισσα, γυνα κα τυ Αλ# Πασ * Oθλλς, ∆υσδαιµνα: )ασικ #ρωες στ δρµα

τυ Oυ λλιαµ Σα πηρ Oθλλς * Grand Spectacle: τ µεγλ θαµα * διατραγωδν: διεκτραγωδ"ν, αη-

γ"νται δ νντας µαση στα τραγικ στιε α της ιστρ ας * ναν τα $εκεαλσει: να τα καταρει* κατ-λιπ: τιδ#πτε απµνει * συγκαλπτυν: κρ")υν, απσιωπ"ν κτι σκπιµα

[ 4 0 ]


δυνστη, αρνε ται να τυ αναγνωρ σει, µε κθε τρπ, πιαδ#πτε ειδικ# εθνικτη-

τα και τν απωθε , απλ"στατα, στη γενικ# συνµτα α* των «Τ"ρκων». ∆ ως να

ε ναι µισαλλδς* # εν)ς,* Καραγκιης µας εαρµει, µε τν τρπ τυ,

τη ρ#ση τυ παλαι" ιλσυ: «Να αντιτσσεται η ) α στη ) α».

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

™Â ÙÈ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ ÊÈÁÔ‡ÚÂ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ıÂ¿ÙÚÔ˘ ÛÎÈÒÓ ·fi ÂÎÂ›ÓÂ˜ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ ÙË˜∞Ó·ÙÔÏ‹˜;

¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ÎÙ›ÚÈ· Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ÛÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ıÂ¿ÙÚÔ˘ÛÎÈÒÓ Î·È ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘˜ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·;

¶Ò˜ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÈ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘ fiÙÈ «ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Â›Ó·ÈÚ·ÁÌ·ÙÈÎfi ı¤·ÙÚÔ»;

∞fi Ô‡ ·ÓÙÏÂ› Ù· ı¤Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ı¤·ÙÚÔ ÙÔ˘ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë Î·È ÌÂ ÔÈÔ˘˜ ÙÚfi-Ô˘˜ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔ ı¤·Ì· Ô˘ ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ;

¶ÔÈÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ‰˘Ô ÎfiÛÌÔÈ Ô˘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Î·È ÔÈ· ÌËÓ‡-Ì·Ù· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Ô ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë˜ Ì¤Û· ·fi ÙÈ˜ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ ıÂ·ÙÚÔÔÈÂ›;

ÃˆÚÈÛÙÂ›ÙÂ ÛÂ ÙÚÂÈ˜ ÔÌ¿‰Â˜. ∏ ÚÒÙË ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ‰È·ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ¤Ó· Û‡Á¯ÚÔÓÔ¤ÚÁÔ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· Û·ÙÈÚ›˙ÂÈ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎ¿ ÙË˜ ÂÈÎ·ÈÚfiÙËÙ·˜. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË ı· Î·Ù·-ÛÎÂ˘¿ÛÂÈ, ÌÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ Î·ıËÁËÙ‹ ÙˆÓ ∫·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎÒÓ, ÙÈ˜ ··Ú·›ÙËÙÂ˜ ÊÈÁÔ‡ÚÂ˜ Î·È ı·ÂÈÏ¤ÍÂÈ ÙË ÌÔ˘ÛÈÎ‹. ∏ ÙÚ›ÙË ÔÌ¿‰· ı· ÂÍ·ÛÎËıÂ› ÛÙËÓ ˘ÔÎÚÈÙÈÎ‹, ÒÛÙÂ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ‹ ÛÂ ÌÈ· Û¯ÔÏÈÎ‹ ÂÎ‰‹ÏˆÛË.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

55

44

33

22

11

* συνµτα$α: µδα, κατηγρ α * µισαλλδ$ς: εθρικς, µε λλειψη αν#ς για κθε αντ θετη

πψη, θεωρ α # ιδελγ α * $ενς: εθρικς µε τυς νυς

Ν. Εγγνπυλς, < Καραγκι#ης.=να ελληνικ θατρ σκιν, Lψιλν

OΙΚOΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΕΣΕΙΣ

Γιργς Σικελιτης, Oικγνεια

Τα κεµενα πυ ανθλγ νται σ’ αυτ την εντητα αναρνται στις σσεις πυ ανα-πτ σσνται στ εσωτερικ της ικγνειας. Την ικγνεια απτελ ν νθρωπι διαρε-τικς ηλικας µε ιεραρικ σση µετα τυς (κατ παρδση αρηγς της ικγνειαςθεωρεται πατρας) και διαρετικ ς κινωνικ ς ρλυς. Συν µσα στην ικγνειαπρκ πτυν πρλµατα συγκρ σεις ανµεσα στυς γνες και τα παιδι. σ κι αν θεσµς της ικγνειας εελσσεται µσα στ ρν και πρσαρµ!εται σε νες συνθκες καισ γρνες αντιλψεις, στν πυρνα των ικγενειακ#ν σσεων υπρυν πντα δεσµαγπης και στργς. Oι δεσµ αυτ δενυν τ σηµαντικ ρλ πυ εακλυθε να ειη ικγνεια για τ σ γρν νθρωπ και ανταπκρννται στις σηµερινς αες της ελλη-νικς κινωνας.

[ 4 2 ]

¶∂ƒ§ ª¶∞∫

∏ Ì¿Ó·

Στ απσπασµα απ τ µυθιστρηµα Η µνα (1934) της Αµερικανδας Περλ Μπακ περιγρ-

νται η καθηµεριν !ω και ι ασλες µιας µητρας πυ συντηρε µε την αδικπη εργασα

και τη σταθερ ασωσ της τη τω αγρτικ της ικγνεια. Η ιστρα εκτυλσσεται στην

Κνα των αρ#ν τυ εικστ αι#να και επικεντρ#νεται στη µρ της µητρας, η πα, πρ-

τυπ αγπης, κατανησης και πρσρς, στηρ!ει την παραδσιακ πατριαρικ ικγνεια.

Œ ει καµι διαρ η µια µρα απ την λλη κτω απ τν υραν για µια µνα;

T πρω η µνα !πνησε και σηκ#θηκε πριν ακµα αρει η αυγ%, κι εν# ι λλι

κιµντυσαν ακµα, νιε την πρτα, &γαλε τα πυλερικ* και τ γυρ!νι, π%γε

τ νερ&!&αλ µσα στ µαντρ, και καθρισε σες &ρµις ε αν κνει τη ν! τα, τις

µ(εψε και τις κανε να σωρ, σε µια γωνι τυ µαντρι!. Eν# ι λλι %ταν ακµη

απλωµνι, π%γε στην κυ(να, ναψε τη ωτι και &ρασε τ νερ για να πι!νε

ντρας και η γρι ταν σηκ#ννταν, και λγ απ αυτ τ ριε σε µια !λινη λεκ-

νη για να δρσσει λγ και να µπρσει να πλ!νει τα µτια τυ κριτσι!.

Kθε πρω τα µτια τυ κριτσι! %ταν σι τ κλεισµνα και δεν µπρ!σε να δει

καθλυ #σπυ να τυ τα πλ!νει. Στην αρ % τ παιδ &ταν, πως και η µνα,

αλλ η γρι σ!ριε:*

«*τσι %µυνα κι εγ#, σαν %µυνα µικρ%, µα δεν πθανα!».

T#ρα τ ε αν συνηθσει και %εραν τι δε σ%µαινε τπτε ω απ τ τι κµπ-

σα παιδι %ταν τσι κι τι δεν πθαναν απ αυτ. Mλις πυ ε ε ρει νερ στη λεκ-

νη, ταν πρ&αλαν τα παιδι, τ αγρι κρατ#ντας τ κρτσι απ τ ρι. E αν &γει

συρτ απ τ κρε&τι ωρς να κνυν θρυ&, ωρς να υπν%συν τν ντρα πυ

τρεµαν τ θυµ τυ, γιατ παρ’ λυς τυς καλ!ς και κετυς τρπυς πυ ε ε,

ταν %θελε να εναι κετς και καλς, ντρας %ταν ικανς να θυµ#σει και να τα

υλρτ#σει* γρια αν τν υπν!σαν πριν απ την #ρα τυ. Tα δυ τυς στκ-

νταν &υ& στην πρτα κιτ(ντας τη µνα και τ αγρι ανιγκλεινε τα µτια τυ

και ασµυριταν, αλλ τ κριτσκι καθταν υπµνετικ περιµνντας, µε τα

µτια σ εδν κατκλειστα. /στερα η µνα σηκ#θηκε &ιαστικ και παρνντας την

* πυλερικ: τα εκτρεµενα πτην * σρι ε: σ λασε (εδ# µεταρικ) * να τα υλρτσει: να τα δερει

Η Μ Α Ν Α Π ε ρ λ Μ π α κ

γκρ(α πετστα πυ %ταν κρεµασµνη σ’ ναν !λιν γντ(, &!τηε τη µια της κρη

στη λεκνη και σιγ σιγ καθρισε τα µτια τυ κριτσι!. T παιδ κλαψ!ρισε,

ωρς να &γ(ει % απ τ στµα τυ, µν µε την ανσα τυ, και η µνα αναλγ-

στηκε, πως κθε πρω:

«∆εν πρπει λιπν να ε σω την αλι% για τα µτια αυτ! τυ παιδι!. Kπ-

τε πρπει να ρντσω και γι’ αυτ. Aν δεν τ ε σω ταν πυληθε τ ρτ µε τ

υρ τυ ρυ(ι!, την λλη ρ, θα τυ πω να πει σ’ να µαγα( µε ρµακα –

υπρ ει κπι κντ στην π!λη στα

δει, κατηρ(ντας σ’ να µικρ

δρµκι».

Eν# τ σκετταν αυτ, ντρας

πρ&αλε στην πρτα ρ#ντας τα

ρ! α τυ. Xασµυρ%θηκε δυνατ

κι !στερα υσε τ κελι τυ. Eκε-

νη επε ωνα τ τη σκψη της:

«4ταν θα πας να πυλ%σεις αυτ

τ δεµτι µε τ υρ τυ ρυ(ι!, να

πας και σε κεν τ µαγα( πυ εναι

κντ στην Π!λη τυ Nερ! και να

(ητ%σεις καµι αλι% % καννα

λλ ρµακ για πνεµνα µτια

σαν και τ!τα».

4µως ντρας %ταν ακµα &αρ!ς

απ τν !πν κι απντησε θυµωµνα:

«Kαι γιατ να δψυµε απ τ

λγ ει µας για πνεµνα µτια,

α! δε θα πεθνει πτ απ

δα!τα.* E α κι εγ# πνεµνα µτια

ταν %µυνα µικρς κι πατρας µυ

πτ τυ δεν δεψε τα λετ τυ για

µνα, µλ πυ* %µυνα µναδικς

γις πυ τυ ε ε απµενει».

H µνα, καταλα&ανντας πως δεν

%ταν κατλληλη η στιγµ% για να µιλ%-

σει, δεν επε τπτε παραπνω και

[ 4 3 ]

Εµµανυλ αρης, Oι σιδερστρες (λεπτµρεια)

* δατα: λαϊκ% λη, αυτ * µλ πυ: αν και, µλντι

[ 4 4 ]

π%γε να τυ &λει τ νερ τυ. 7ταν µως κπως θυµωµνη και δεν τυ τ δωσε στ

ρι, αλλ τ ησε στ τραπ(ι για να τ πρει µνς τυ, αλλ δεν επε τπτα και

ασε την υπθεση, για την #ρα. H αλ%θεια %ταν τι πλλ παιδι ε αν πνεµνα

µτια, και γννταν καλ ταν µεγλωναν, πως και ντρας, πυ, µλ πυ τα

µτια τυ ε αν κτι σηµδια γ!ρω απ τα &λαρα, πυ αννταν, αν τα κτα(ε

καννας κατ πρσωπ, &λεπε καλ ταν δεν %ταν πλ! µικρ εκεν πυ περιερ-

γα(ταν. ∆εν %ταν µως απ κενυς τυς µρωµνυς πυ (!νε µε τα &ι&λα και

πρπει να &λπυνε καλ, κι τσι αυτ δεν ε ε σηµασα.

8νυ η γρι αναταρ τηκε και #ναε αδ!ναµα, και η µνα τ%ς ερε να κ!πελ-

λ µε (εστ νερ, της τ δωσε να τ πιει πριν σηκωθε, και η γρι τ ρ!ηε µε θρυ-

& και ρε!τηκε λα τα κακ αρια πυ ρ νταν απ τ δει στµ ι της, &γκηε λγ

και παραπνθηκε για την ηλικα της, πυ την κανε να νι#θει αδ!ναµη τα πρωιν.

H µνα γ!ρισε στην κυ(να κι ρ ισε να ετιµ(ει τ πρωιν, και τα παιδι κθι-

σαν κντ της πνω στ #µα περιµνντας κυ&αριασµνα γιατ τ πρω %ταν κρ!.

T αγρι σηκ#θηκε στ τλς και π%γε κντ στη µνα τυ πυ τι(ε τη ωτι, αλλ

τ κρτσι µεινε µν τυ. 8ανικ %λις πρ&αλε πνω απ τυς ανατλικ!ς

λυς και τ ως ε !θηκε σε µεγλες ωτεινς α τνες, πυ πεσαν πνω στα

µτια τυ παιδι! κι εκεν τα κλεισε αµσως. 9λλτε θα κλαιγε, αλλ τ#ρα π%ρε

µν µια &αθι ανσα, πως θα κανε νας µεγλς, και κθισε ρνιµ µε τα &λ-

αρα σι τ κλεισµνα και δεν κυν%θηκε καθλυ µ ρι πυ νιωσε τη µνα τυ να

τυ &(ει µπρστ τυ µια γα&θα* µε αγητ.

Nαι, εναι αλ%θεια τι λες ι µρες %ταν µιες για τη µνα, αλλ πτ της δεν τις

&ρ%κε στεν ωρες % πληκτικς κι %ταν αρκετ ευ αριστηµνη µε τ πρασµ τυς. Aν

καννας τη ρωτ!σε, θ’ νιγε διπλατα εκενα τα ωτειν της µτια και θα λεγε:

«Mα η γης αλλ(ει απ τη σπρ µ ρι τη συγκµιδ% κι πειτα εναι και τ ωρµασµα

της σδεις απ τη γη µας, και η πληρωµ% των σπρων στν ιδικτ%τη για τη γη πυ

νικι(υµε, κι εναι και ι γιρτς και ι σ λες και η Πρωτ ρνι, ναι, ακµα και

τα παιδι αλλ(υν και µεγαλ#νυν, και &ρσκω απασ ληση τι νντας κι λλα,

και για µνα δεν υπρ ει τπτα πυ να µην αλλ(ει και λα αλλ(υν αρκετ για να

µε κνυν να δυλε!ω απ την αυγ% #σπυ να πσει τ σκτδι, τ’ ρκ(µαι».

4ταν της περσσευε λγς ρνς, υπ%ρ αν λλες γυνακες στ ωριυδκι, αυτ%

πυ %ταν να γενν%σει κι εκενη πυ θρην!σε να παιδ πυ ε ε σει, % µια λλη πυ

ε ε κπι σ δι να κεντ%σει να λυλ!δι πνω σε παπ!τσι % καννα καιν!ρι

O Ι Κ O Γ Ε Ν Ε Ι Α Κ Ε Σ Σ Ε Σ Ε Ι Σ

* γαθα: &αθ! πιτ


τρπ για να κπε να πανωρι. 7ταν και µρες πυ π%γαινε στην πλη για να πυ-

λ%σει σπρ % λ ανα µα( µε τν ντρα της, κι εκε στην πλη µπρ!σες να δεις

περεργα πργµατα και να τα σκεθες, αν &&αια περσσευε ρνς για σκψη. Aλλ

η αλ%θεια %ταν τι αυτ% η γυνακα %ταν απ κενες πυ µπρ!σαν να (υν ικαν-

πιηµνες µε τν ντρα και τα παιδι ωρς να σκτνται τπτε λλ. Eκενης της

τανε να γνωρ(ει συ ν λ τν πθ τυ ντρα, να πινει παιδ µ’ αυτν, να ρει

τι µια (ω% µεγαλ#νει µσα στ δι της τ κρµ, να νι#θει αυτ% την καιν!ρια

σρκα να παρνει µρ% και να µεγαλ#νει, να γεννει και να νι#θει τα µωρυδστι-

κα ελια να πνυν απ τ στ%θς της. Tης τανε να υπνει µε τ ραµα, να τα<(ει

την ικγνει της, να τα<(ει τα (#α, να σπρνει τη γης και να µα(ε!ει τν καρπ της,

να τρα&ει νερ απ τ πηγδι για να πιυν, να περνει µρες λκερες στυς

λυς συν(ντας αγρι ρτα και να νι#θει τν %λι και τν νεµ πνω της. Xαι-

ρταν λη τη (ω% της, τη γννα, τη δυλει στα ωρια, τν !πν, τ αγητ και τ

νερ πυ πινε, τ σκ!πισµα και τ συγ!ρισµα τυ σπιτι!, τα καλ λγια απ τις

γυνακες τυ ωρι! πυ την πανευαν για την πρκπ% και για τ ρψιµ της.

Aκµα και τσακωµς µε τν ντρα της %ταν καλς και δυνµωνε τ πθς πυ

νιωθε νας για τν λλ. *τσι υπν!σε κετη κθε πρω.

Aυτ% τη µρα, α! αγε ντρας, κι α! στναε, π%ρε τ σκαλιστ%ρι* τυ και

εκνησε κπως κεα, πως τ συν%θι(ε πντα, για τ ωρι, κι εκενη καθρισε

τις γα&θες, &αλε τη γρι να καθσει στν %λι, κτω απ τη (εστασι τυ, και πρ-

σταε τα παιδι να µην πα(υν κντ στη γ!ρνα.* /στερα π%ρε τ σκαλιστ%ρι της

και εκνησε κι εκενη σταµατ#ντας µια δυ ρς για να κιτει πσω της. H αδ!-

ναµη ων% της γρις µλις πυ ακυγταν και η µνα αµγλασε και συν ισε τ

δρµ της. T µν πυ µπρ!σε να κνει η γρι %ταν να πρσ ει την πρτα και τ

κανε µε περηνια. Mλ πυ %ταν γρι και µιστυλη, µπρ!σε να διακρνει αν

πλησα(ε καννας πυ δεν πρεπε και θα µπηγε αµσως τις ωνς. 7ταν εν λητικ%

γρι και ι εν λητικ γρι εναι ειρτερι κι απ τα παιδι, γιατ δεν µπρες να

τυς αστυκσεις πως τα παιδι. Kι µως, ταν η γυνακα τυ αδρυ επε κπ-

τε: «Θα εναι πλ! καλ για σνα να πεθνει αυτ τ γρικ πρµα, πυ εναι τσ

γερασµν και στρα&, κι λ πνυς και γκρνια για τ αγητ», η µνα ε ε απα-

ντ%σει µε τν %ρεµ τρπ πυ παιρνε ταν νιωθε κπτε κρυ% στργ%: «Nαι,

αλλ εναι πλ! ρ%σιµη ακµα, για να µας υλει την πρτα, κι ελπ(ω τι θα (%σει

µ ρι πυ να µεγαλ#σει λγ τ κρτσι».

Ναι, η µνα πτ της δεν µπρ!σε να κνει την καρδι της να σκληρ!νει απνα-

[ 4 5 ]

* σκαλιστρι: εργαλε για τ σκλισµα τυ ωραι! * γρνα: λκκς, πυ µα(ε!εται νερ

[ 4 6 ]

ντι σε µια γρι σαν κι εκενη. Ε ε ακ!σει για γυνακες πυ περηανε!νταν τι

ε αν κηρ!ει τν πλεµ στα σπτια τυς ενντια στις πεθερς τυς και πως δεν µπ-

ρ!σαν να ανε τ!νε τν κακ τυς τρπ. 4µως σ’ αυτ% τη νεαρ% µνα, η γρι αι-

ντανε σαν να %τανε να ακµα παιδ της, λτελα εµωραµν,* πυ %θελε τ!τ και

τ λλ, πως τα παιδι. *τσι καµι ρ τ%ς αινταν κυραστικ να τρ ει εδ# κι

εκε πνω στυς λυς την νιη, ψ νντας να &ρει να ρτ πυ πλ! τ ’ ε

πεθυµ%σει η δ!στυ η γρι, µως, ταν τασε κπι καλκαρι κι πεσε &αρι διρ-

ρια στ ωρι, τσ &αρι πυ πθαναν δυ λγερι ντρες, µερικς γυνακες και

πλλ µικρ παιδι, και η γρι %ταν τυ θανατ, % τυλ ιστν τσι τυς αινταν,

αγρασαν τ καλ!τερ ρετρ πυ µπρεσαν να &ρυν και τ ετµασαν. Η γρι

µως δεν πθανε και η νεαρ% µνα νιωσε αληθιν% αρ ταν την εδε πως γαντ(#-

θηκε στη (ω% και κατερε να (%σει. Ναι, µλ πυ η σκληρπετση* γρι ε ε λι#σει

δυ νεκρικ ρµατα, η µνα %ταν ευτυ ισµνη πυ (!σε ακµα. 4λ τ ωρι τ

ε ε για αστε τ π#ς κρεµταν στη (ω%. Τ κκκιν ρ! πυ ε ε τιει η µνα

για να τη θψει, τ ρ!σε κτω απ τ γαλ(ι, πως %ταν θιµ σ’ εκενα τα µρη,

µ ρι πυ να λι#σει και να πετα τε και η γρι ανυπµν!σε και δεν αισθαντανε

καλ #σπυ η µνα τ%ς ετµασε καιν!ρι. Και τ#ρα, ρ!σε αυτ τ δε!τερ

αρ!µενη κι αν καννας τ%ς #να(ε: «Ακµα εδ# εσαι, γρι!λα;», απαντ!σε

κετα: «Ναι, εδ# εµαι και ρω τα καλ µυ νεκρικ ρµατα. Εκενα λι#νυν,

εγ# (ω. Τα λι#νω και !τε πυ ρω πσα θα λι#σω ακµα».

Και η γρι γελ!σε καθ#ς σκετταν πσ µρ αστε %ταν πυ (!σε και

πυ δεν λεγε να πεθνει.

Τ#ρα, κιτ(ντας πσω, η µνα αµγλασε κι κυσε τη ων% της γρις: «Ησ!-

ασε, καλ% µυ κρη — εγ# εµαι εδ# και υλω την πρτα».

Ναι, θα της λεψει πλ! ταν θα πεθνει αυτ% η γρικη ψυ %. Αλλ τι σηµασα ει

πυ θα της λεψει; Η (ω% ερ ταν κι ευγε την ρισµνη #ρα και δεν µπρες να

ελπ(εις πως θα ε!γεις απ την #ρα συ.

Κι τσι η µνα συν ισε %συ η τ δρµ της.


* εµωραµν: αυτ πυ ει σει τη λγικ%, ει επανλθει στην παιδικ% ηλικα * σκληρπετση: ανθεκτικ%

Π. Μπακ, Η µνα,µτρ. Κ#στας Κυρια(%ς, Ππυρς


[ 4 7 ]

¶ÔÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÌÂ ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Ë Ì¿Ó· ÚÔÛ·ıÂ› Ó·Ù· ÂÈÏ‡ÛÂÈ;

∫¿ıÂ ÚfiÛˆÔ ÙË˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ·Á¿Ë Î·È ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· ÙË˜ Ì¿Ó·˜. ¶Ò˜ ÂÎ‰Ë-ÏÒÓÂÈ ÙË ÛÙÔÚÁ‹ ÙË˜ ÛÙÔ Î·ı¤Ó·;

¶Ò˜ ·ÍÈÔÔÈÂ› Ë Ì¿Ó· ÙÔ ÏÈÁÔÛÙfi ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÙË˜;

¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÂÚ›Á˘ÚÔ˜ ÙË ÁÚÈ¿; ¶ÔÈ· Û¯¤ÛË ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÁÚÈ¿ Î·È ÙË Ì¿Ó·;

™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˙ˆ‹˜ Î·È ÂÚÁ·Û›·˜ ÙË˜ ∫ÈÓ¤˙·˜ Ì¿Ó·˜ ÌÂ ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÙÚfiÔ˙ˆ‹˜ ÙË˜ ‰ÈÎ‹˜ Û·˜ ÌËÙ¤Ú·˜. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙÂ ÌÂ ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‰È¿ÊÔÚÂ˜ÂÚÁ·Û›Â˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Ì¤ÏË ÙË˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù·ÓÔÌ‹ ÌÂ ÙËÓÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ· ÛÂ ÌÈ· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ô˘ ˙ÂÈ ÛÙËÓ fiÏË ‹ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi.

¢È·‚¿ÛÙÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÛÂ ËÏÈÎÈˆÌ¤ÓÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙË˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ‹ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û·˜ÂÚ›Á˘ÚÔ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˙‹ÛÂÈ ‹ ˙Ô˘Ó ÛÂ ¯ˆÚÈfi Î·È ˙ËÙ‹ÛÙÂ ÙÔ˘˜ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯›Â˜ ÌÂÂÌÂÈÚ›Â˜ ‹ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂÈ˜ ·fi ÙË ‰ÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Περλ Μπακ (1892-1973)

Αµερικανδα συγγραας πυ τιµ%θηκε µε τ Νµπελ Λγτε νας τ 1938. Ιδιατερα γνωστ%

γινε απ τα µυθιστρ%µατ της πυ περιγρυν τη (ω% στην Κνα στις αρ ς τυ εικστ!

αι#να και ιδως απ τ &ι&λ της Καλ γη (1931) στ π περιγρνται ι δυσκλες µιας

τω %ς αγρτικ%ς ικγνειας πυ αγων(εται να απκτ%σει γη και να &ελτι#σει την κινωνι-

κ% της θση. *γραψε επσης διηγ%µατα και µυθιστρ%µατα: Τ σπτι της γης (1935), ∆ρκυ

γννα (1942), Αρντικ γυνακα (1936), Τ παιδ πυ πτ δεν µεγλωσε (1950) κ..

[ 4 8 ]

∞¡¡∞ ºƒ∞¡∫

∞fi ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÙË˜ ÕÓÓ·˜ ºÚ·ÓÎ

Η καθηµεριν !ω της Εραας συνµλικς σας 0ννας Φρανκ,

η πα γραψε µεγλ µρς τυ ηµερλγυ της κτω απ

δυσερες συνθκες, στη διρκεια τυ Β’ Παγκσµιυ πλµυ,

διαρει πλ απ τις δικς σας εµπειρες. Oι καταστσεις µως και

ι σκψεις πυ κατγραψε η δεκατριρνη 0ννα τ 1942 στ παρα-

κτω απσπασµα τυ ηµερλγυ της εναι αρκετ αντιπρσω-

πευτικς τσ για την εηικ ψυλγα σ και για τις σ γρνες

ικγενειακς σσεις, ι πες πλλς ρς αντιµετωπ!υν

µικρ µεγλα πρλµατα.

Σ&&ατ, 7 Νεµ&ρυ 1942

∞γαπητ% Κτυ,*

Η µητρα εναι τρµερ εκνευρισµνη, πργµα πυ µε

εκθτει σε κνδυν. Εναι τ α τυ α πυ πντα εγ# τα πλη-

ρ#νω και πτ η Μαργκτ; θες &ρδυ, για παρδειγµα, η

Μαργκτ δι&α(ε να &ι&λ εικνγραηµν µε υπρ α σκτσαQ κπια στιγµ% σηκ#-

θηκε και &γ%κε απ τ δωµτι, α%νντας τ &ι&λ της ανι τ, για να συνε σει τ δι-

&ασµα µλις θα αναγ!ρι(ε. ∆εν ε α τπτα τ ιδιατερ να κνω εκενη την #ρα και τ

π%ρα για να α(ψω τις εικνες. Μλις γ!ρισε η Μαργκτ, µε εδε µε τ &ι&λ στα ρια,

(ρωσε τα ρ!δια της και µε παρακλεσε να της τ δ#σω. Θλησα να τ κρατ%σω ακµα

µια στιγµ%. Η Μαργκτ θ!µωσε για τα καλ και ττε µπ%κε στη µση η µητρα λγντας:

– Η Μαργκτ ε ε και δι&α(ε αυτ τ &ι&λQ πρπει λιπν να της τ δ#σεις.

Μπανντας στ δωµτι και αγν#ντας µως για τι πργµα επρκειτ, πατρας

εδε τ µισκακµιρ !ς της Μαργκτ και σπασε:

– Θα %θελα πλ! να δω τι θα κανες αν η Μαργκτ ρ ι(ε να ευλλ(ει να απ

τα &ι&λα συ!

Υπ #ρησα στη στιγµ% και, α! ησα τ &ι&λ, &γ%κα απ τ δωµτι – πει-

ραγµνη, κατ τα λεγµενα τυ πατρα. ∆εν %µυν !τε πειραγµνη !τε στεν ω-

ρηµνη. Απλ#ς, %µυν λυπηµνη.

* Κτυ: επινηµνη λη στην πα απευθ!νει η 9ννα ,τι γρει στ ηµερλγι της

Γιργς Βακιρτς, Αφσαγια την κινηµατγραφικταινα Τ ηµερλγι τηςννας Φρανκ

Α Π S Τ S Η Μ Ε Ρ S Λ S Γ Ι S Τ Η Σ Α Ν Ν Α Σ Φ Ρ Α Ν Κ ν ν α Φ ρ α ν κ

Η δικαισ!νη επ&αλλε να µη µε µαλ#σει πατρας δ ως να ρωτ%σει την αιτα

της ιλνικας* µας. Θα δινα µνη µυ τ &ι&λ στη Μαργκτ, και µλιστα πλ! πι

γρ%γρα, αν πατρας και η µητρα δεν ε αν ανακατευτεQ αντ γι’ αυτ, π%ραν

πρεπα τ µρς της αδερ%ς µυ, σαν να την ε α αδικ%σει.

Η µητρα πρστατε!ει τη Μαργκτ, αυτ εναι λνερQ πρστατε!υν πντα

η µια την λλη. * ω τσ πλ! συνηθσει αυτ% την κατσταση, #στε ω γνει εντε-

λ#ς αδιρη στις µµς* της µητρας και στην γκρινιρικη διθεση της Μαργκτ.

∆εν τις αγαπ#, παρ µν γιατ εναι µητρα µυ και αδερ% µυ. Για τν πατρα,

τ πργµα εναι διαρετικ. Πληγ#νµαι κθε ρ πυ δε νει την πρτµησ% τυ

για τη Μαργκτ, πυ επιδκιµ(ει τις πρεις της, πυ τη γεµ(ει µ’ επανυς και

δια, γιατ αγαπ# τρελ τν Πιµ. Εναι τ µεγλ µυ ιδε#δες. ∆εν αγαπ# κανναν

στν κσµ σ τν πατρα.

∆εν καταλα&ανει τι στη Μαργκτ δε ρεται µε τν δι τρπ πυ ρεται σε

µνα. Η Μαργκτ εναι αναµισ&%τητα η πι υπνη, η πι ευγενικ%, η πι µρη

και η πι καλ%! Παρ’ λ’ αυτ ω κι εγ# λγ δικαωµα να µε παρνυν στα σ&αρ.

Υπ%ρα πντα κλυν της ικγνειας, πντα µε αρακτηρ(υν ανυπρη και

πντα εµαι απδιπµπας τργςQ εγ# πντα πληρ#νω τα σπασµνα, πτε

εισπρττντας επιπλ%εις και πτε πνγντας µσα µυ την απελπισα µυ. Τα αι-

νµενικ κανακµατα* δε µ’ ευ αριστ!ν πια, !τε και ι λεγµενες σ&αρς συ(η-

τ%σεις. Περιµνω απ τν πατρα κτι πυ δεν εναι ικανς να µυ δ#σει.

∆ε (ηλε!ω τη Μαργκτ, δεν τη (%λεψα πτ, δε θνησα υδπτε, !τε την µρ-

ι της !τε την ευπνδα τηςQ τ µν πυ (ητ# εναι την αγπη τυ πατρα, την

αληθιν% στργ% τυ, ι µν για τ παιδ τυ, αλλ για την 9ννα, αυτ% πυ εναι.

Γαντ(#νµαι στν πατρα, γιατ εναι µνς πυ διατηρε σε µνα τα τελευταα

υπλεµµατα τυ ικγενειακ! αισθ%µατς. O πατρας δε θλει να καταλ&ει τι µερι-

κς ρς ω µια ακατανκητη ανγκη να ανακυιστ#, να τυ µιλ%σω για τη µητραQ

αρνεται να µε ακ!σει και απε!γει καθετ πυ ει σ ση µε τα ελαττ#µατ της.

Περισστερ απ’ λυς τυς λλυς, η µητρα, µε τ αρακτ%ρα της και τα ελατ-

τ#µατ της, µυ πλακ#νει την καρδι. ∆εν ρω πια τι στση να κρατ%σωQ δε θλω

να της πω &ναυσα πως εναι παρλγη, σαρκαστικ% και σκληρ%Q απ την λλη,

µως, δεν µπρ# να εµαι πντα κατηγρ!µενη.

4πως και να τ κνεις, εµαστε τα δυ κρα αντθετα και, µιραα, συγκρυµα-

στε. ∆εν κρνω τ αρακτ%ρα της µητρας, γιατ δεν εµαι αρµδια να τν κρνωQ τη

συγκρνω µν µε την εικνα της µητρας πυ ε α πλσει µε τη σκψη µυ. Για µνα,

[ 4 9 ]

* ιλνικα: τσακωµς * µµς: κατηγρες * κανακµατα: δια, περιπι%σεις

[ 5 0 ]


η µητρα µυ δεν εναι πντα «η µητρα»Q κι τσι αναγκ(µαι να εκπληρ#σω αυτν

τ ρλ µνη µυ. Εµαι εκµµνη απ τυς γνες µυ, ω σει λγ τα νερ µυ

και δεν ρω σε πι λιµνι ν’ αρω. 4λ’ αυτ γιατ ω στ νυ µυ να ιδε#δες

παρδειγµα: τ ιδε#δες της γυνακας πυ εναι µητρα, και τ π δε &ρσκω καθ-

λυ σ’ εκενη πυ εµαι υπ ρεωµνη να νµ(ω µητρα µυ.

* ω πντα την πρθεση να παρα&λπω τα ελαττ#µατα της µαµς, να µη δω παρ

µν τις αρετς της, και να πρσπαθ%σω να &ρω στν εαυτ µυ αυτ πυ µταια ανα-

(ητ# σ’ εκενη. Αλλ δεν τα καταρνω, και τ απελπιστικ εναι πως !τε πατρας

!τε η µητρα υππτε!νται τι µυ λεπυν στη (ω% κι τι τυς απδκιµ(ω γι’ αυτν

τ λγ. Υπρ υν τ α γνες ικαν να δ#συν πλ%ρη ικανπηση στα παιδι τυς;

Μερικς ρς µ! περν η σκψη τι Θες θλει να µε δκιµσει, ι µν τ#ρα

αλλ και αργτεραQ τ κυριτερ εναι να γνω συνετ%, ωρς παραδεγµατα και αν#-

ελα λγια, για να εµαι αργτερα πι δυνατ%. Πις λλς θα δια&σει πτ αυτς

τις επιστλς, εκτς απ µνα;

Πις λλς θα µε παρηγρ%σει, γιατ συ ν ω ανγκη παρηγριςQ πλ! συ ν

µυ λεπει η δ!ναµη, ,τι κνω δεν εναι αρκετ και δεν απτελει#νω τπτε. ∆εν τ

αγν#Q πρσπαθ# να διρθωθ#, και κθε µρα ρει(εται να αναρ σω απ την αρ %.

Με µετα ειρ(νται µε τν πι αναπντε τρπ. Τη µια µρα, η 9ννα εναι παν-

υπνη και µπρε κανες να µιλ µπρστ της για πιδ%πτε θµαQ την επµνη, η

9ννα εναι µια α(!λα πυ δεν καταλα&ανει τπτ’ απλ!τως και αντ(εται πως

ει αντλ%σει απ τα &ι&λα σπυδαα πργµατα.

Ωστσ, δεν εµαι πια µωρ και η αϊδεµνη µικρ!λα πυ γελνε καλσυντα

µα( της σε κθε περπτωση. * ω τ ιδανικ µυ, ω µλιστα πλλ ιδανικQ ω τις

ιδες µυ και τα σ δι µυ, µλ πυ δεν µπρ# ακµη να τα εκρσω.

Α, πσα πργµατα δεν παρυσι(νται στ µυαλ µυ τ &ρδυ, ταν εµαι µνη,

ακµη και την ηµρα, ταν εµαι αναγκασµνη να υπµνω εκενυς πυ µ’ εν λ!ν

κι εκενυς πυ παρεηγ!ν ,τι θλω να πω!

Τελικ αναγυρ(ω πντα αυτµατα στ Ηµερλγι µυ, πυ εναι για µνα η

αρ % και τ τλς, γιατ απ την Κτυ δε λεπει πτ η υπµν%Q της υπσ µαι πως

σε πεσµα λων θ’ αντω τ τ!πηµα, θα τρα&%ω τ δρµ µυ και θα καταπι# τα

δκρυ µυ. Μν πυ θα ’θελα πλ! να δω να απτλεσµα, θα ’θελα πλ! να ω

µια ενθρρυνση, στω για µα ρ, απ κπιν πυ µ’ αγαπ.

Μη µε κρνεις αυστηρ, µα ρντισε να µε &λπεις απλ#ς και µν σαν να πλ-

σµα πυ µερικς ρς αισθνεται τι τ πτ%ρι ε ειλ(ει.∆ικ% συ, 9ννα

9. Φρανκ, Τ ηµερλγι της 0ννας Φρανκ,µτρ. Γ.Γ. Θωµπυλς, Μνωας

[ 5 1 ]

Α Π S Τ S Η Μ Ε Ρ S Λ S Γ Ι S Τ Η Σ Α Ν Ν Α Σ Φ Ρ Α Ν Κ ν ν α Φ ρ α ν κ

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

∏ ÕÓÓ· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ï‹ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙË˜. ¶Ò˜ ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÂ› Ë ›‰È· ·˘Ùfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜;

¶ÔÈ· ·ÈÛı‹Ì·Ù· ¤¯ÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙË˜ Ë ÕÓÓ·; ¡· ‚ÚÂ›ÙÂ Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ¯ˆÚ›· ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ.

¶ÔÈÂ˜ ÛÎ¤„ÂÈ˜ Î¿ÓÂÈ Ë ÕÓÓ· ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, ÌÂ ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ÌÂ ÙËÓ·‰ÂÚÊ‹ ÙË˜;

¶ÔÈ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·Ù·ÎÏ‡˙Ô˘Ó ÙËÓ ËÚˆ›‰· ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi ÙË˜;

°Ú¿„ÙÂ ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓÂ›˜ Û·˜ (·Ó ı¤ÏÂÙÂ ÌÔÚÂ›ÙÂ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÙÔ ÛÙÂ›ÏÂÙÂ!) ÛÙÔÔÔ›Ô ı· ÂÎÊÚ¿˙ÂÙÂ Î¿ÔÈ· ·Ú¿ÔÓ· Ô˘ ¤¯ÂÙÂ ·fi ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÂÛ¿˜, Ù· ·‰¤Ú-ÊÈ· Û·˜, ‹ Î·È ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛË.

¶ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ÙË˜ ËÏÈÎ›·˜ Û·˜ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÂ ÏÂ˘ÎÒÌ·Ù·. ∑ËÙ‹ÛÙÂ·fi ÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ Ù¿ÍË˜ Û·˜ Ó· ‰È·ı¤ÛÂÙÂ Ì›· ÒÚ· ÁÈ· Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÙÂ Ù·ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û·˜ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó (‹ ı· ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó) ‡ÏË ÁÈ· ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈfiÛ·˜. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ·ÎfiÌ· ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ÂÍÔÌÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔËÌÂÚÔÏfiÁÈfi ÙÔ˘˜ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

55

44

33

22

11

ννα Φρανκ (1929-1945)

Γενν%θηκε στη Φρανκ!ρτη και πθανε σε στρατπεδ συγκντρωσης της να(ιστι-

κ%ς Γερµανας, σε ηλικα 16 ετ#ν. 7ταν κρη τυ Γερµανε&ραυ επι ειρηµατα 4τ

Φρανκ, η ικγνεια τυ πυ, µετ την κατληψη της ευσας απ τυς Να(,

µετανστευσε στ 9µστερνταµ της Oλλανδας. Oι Φρανκ, εαιτας τυ διωγµ! των

Ε&ραων, κρ!τηκαν στην απθ%κη τυ εµπρικ! τυς καταστ%µατς και (ησαν

εκε µ ρι τν Α!γυστ τυ 1944, πτε τυς συνλα&ε η γερµανικ% αστυνµα. Oδη-

γ%θηκαν στ 9υσ&ιτς, πυ πθανε η µητρα της 9ννας. Η δια και η αδερ% της

πθαναν απ τ! σε λλ στρατπεδ συγκντρωσης. Επ(ησε µν πατρας,

πς απ Sλλανδ!ς λυς της ικγνειας παρλα&ε τ ηµερλγι πυ ε ε µα(

της η κρη τυ στ κρησ!γετ τυς. Τ ηµερλγι εκδθηκε τ 1947 και, µε τη µεγ-

λη διεθν% απ% ηση πυ ε ε, κανε γνωστ% τη δκιµασα τυ νεαρ! κριτσι!.

[ 5 2 ]

ª∞ƒ°∞ƒπ∆∞ §Àª¶∂ƒ∞∫∏

OÈ ∫˘ÚÈ·Î¤˜ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·

Τ παρακτω κεµεν εναι απσπασµα απ τ µυθιστρηµα της Λυµπερκη Τα ψθινα

καπλα (1946). Η υπθεσ τυ διαδραµατ!εται στην Κηισι τα τελευταα καλκαρια πριν

απ τ Β’ Παγκσµι πλεµ και αναρεται στη !ω τρι#ν νεαρ#ν κριτσι#ν-αδερ#ν (16,

18 και 20 ρνων). Η Κατερνα, η Μαρα και η Ινντα περν ν τις διακπς τυς στ κτµα

τυ παππ , ι#νντας µε εωριστ τρπ η καθεµι τυς την πρεα πρς την ενηλικωση.

Αν και ι γνες των κριτσι#ν υν ωρσει, ι σσεις ανµεσα στυς γνες αλλ και την

ευρ τερη ικγνεια διαπννται απ !εστ ανθρ#πινα συναισθµατα. Στ απσπασµα η

αηγτρια (η µικρτερη αδερ, Κατερνα) αναπλε κυρως τις γνιαστες και µρες

στιγµς στις κυριακτικες εκδρµς µε τν πατρα της στη θλασσα.

O πατρας εναι υπλληλς σε µια Τρπε(α. Φε!γει τ πρω και γυρ(ει αργ τ

µεσηµρι. Oι µη ανς και τα &ι&λα τν απασ λ!ν λες τις #ρες της σκλης* τυ.

Φανεται τι και στ παλι µας σπτι, τν καιρ πυ (!σανε µε τη µητρα τ δι τν

απασ λ!σαν. 7ταν σως η κ!ρια αιτα πυ ωρσανε. Αυτ, και τ τι της κανε

απιστες. 4ταν %µυν µικρ% δεν µπρ!σα να καταλ&ω π#ς νας νθρωπς αγνς

σαν τν πατρα µπρ!σε να κνει απιστα. Τ#ρα τ καταλα&ανω.

Απ’ τ παλι µας σπτι θυµµαι λγα πργµατα. 7ταν κπυ κντ στ Λυκα-

&ηττ κι ε ε ταρτσα πυ ’&λεπε στ Φληρ. Y!σε µα( µας πατρας κι ε αµε

να λαγωνικ* πυ τ λγανε Ντικ. Θυµµαι και δυ &(α κιν(ικα στις δυ γωνις

της σλας. Τπτ’ λλ. Η Μαρα µως θυµται πλλ. Μας τα λει καµι ρ κι

εµες δακρ!(υµε κρυ η µια απ την λλη.

Με τν πατρα πηγαναµε στη θλασσα σ εδν κθε Κυριακ%. Ε ε να παµπ-

λαι αυτκνητ πυ ’µια(ε µε &δα και πυ τ λγαµε «Καραϊσκκη». *τσι τ ’ ε

&ατσει να µρτπαιδ* καθ#ς περν!σαµε απ ναν κεντρικ δρµ της Αθ%νας,

και µεις αρ%καµε, γιατ τ αυτκνητ τυ πατρα δεν %ταν κιν αυτκνητ και

τυ ι(ε να ει να νµα. Τ ρ#µα τυ %ταν κα % γκρ( % σως και ακ, απ

µσα %ταν στρωµν µε &υσσιν πετσ αληθιν, µια πλυτλεια πυ ερ ταν σε αντ-

θεση µε τ σ!νλQ %ταν ψηλ, εντελ#ς ανι τ και δ ως κυκ!λα, µε τη µη αν%

* σκλη: ηµρα εκ!ρασης * λαγωνικ: κυνηγετικ σκυλ * µρτπαιδ: αλητπαιδ

O Ι Κ Υ Ρ Ι Α Κ Ε Σ Σ Τ Η Θ Α Λ Α Σ Σ Α Μ α ρ γ α ρ τ α Λ υ µ π ε ρ κ η

τυ κµµνη µπρστ κατακρυα σα τσα µ!ργικυ* σκ!λυQ πσω κατληγε

σε µ!τη πυ θ!µι(ε υρ τσαλαπετειν!Q κι εκε στη µ!τη υπ%ρ ε να !λιν ντυ-

λαπκι πυ πετ!σαµε τα κστ!µια τυ µπνιυ,* τα ψαρικ, κι ,τι λλ, αν-

κατα. Κντλγς %ταν να αυτκνητ µε δικ τυ αρακτ%ρα και εµνιση πρ-

κλητικ%.

Μα( µας ρ νταν πλλς ρς τα αδρια µας, Αντρκς και η *λλη. O

Αντρκς %ταν µικρς, µα η *λλη ε ε την ηλικα της Ινντας. 7ταν να κρτσι

µελα ριν, µικρκαµωµν, µε σ ηµη µ!τη, µε τα πι γλυκ µτια πυ γνυνται.

Γλυκµλητ και λ!αρ. Τα ιδανικ της %ταν ωραα και κντιν, µως, ανε%γητα,

δεν µπρ!σε να τα τσει. Μια ρ, ταν %ταν µικρ%, π%γε ταδι στ Παρσι. ∆εν

τ πθ!σε αυτ τ ταδι, µα &ρθηκε εκε, την ε αν πρει µα( τυς ι γνες της.

Στ Παρσι µως, σε µια ωτειν% &ιτρνα, εδε µια κ!κλα κατανθη µε γαλ(ι

ρεµα. Αυτ% την κ!κλα τη θλησε, δεν κλεισε µτι για ρη της ν! τες λκερες,

µα δεν µπρεσε να την απ τ%σει. Και δεν %ταν κι ακρι&%.

Την αγαπ!σα πλ! την *λλη. Μπρ!σαµε να κυ&εντι(υµε µα( για τις

λεπτµρειες της καθηµεριν%ς (ω%ς ωρς να τις ασ ηµανυµε, και τ!τ ε ε µιαν

αα. Για σπυδαα &&αια δε λγαµε, µα %ταν σα να τ’ α%ναµε επτηδες γγι τα,

παρθνα, σε κπια γωνι, τσι πυ η καθεµι µας να τα ’ ει για κενην και να µπ-

ρε να τα σκτεται µσα στη µναι, δ ως τ!ψη πως τα πρδωσε.

4ταν τις γιρτς ερ ταν στ σπτι µας στην ε %, κιµµαστε στ δι δωµτι,

και τ &ρδυ &(αµε τµα* και υπν!σαµε τα µεσνυ τα για να π!µε τ α µια

ευ % πυ κρατ!σε µυστικ% η µια απ’ την λλη, και πυ ελλυ δεν υπ%ρ ε. 7

µαντε!αµε τα µελλ!µενα κι σα θα µας συµ&αναν απ τ αν τ εγγρι %ταν πλα-

γιαστ % ρθι. 4λ’ αυτ %ταν ωραα, πλ! ωραα.

Τις Κυριακς λιπν στη θλασσα ερ ταν η *λλη και καµι ρ θες Αγη-

σλαςQ ττε γινταν τ µεγλ γλντι. O θες Αγησλας %ταν σαν παιδ, καλς κι

ανε!θυνς. Ε ε µια ασυνπεια γιµτη γητεα. Μπρ!σες να τν περιµνεις στην

Κηισι κι εκενς να πει να σε γυρε!ει στ Φληρ, ρντας πως &ρσκεσαι στην

Κηισι. Κι τσι %ταν σ’ λα τυ τα (ητ%µατα. Την ασθηση τυ ρνυ δεν την ε ε,

!τε της κακας τυ κσµυ. 7ταν σα να (!σε σ’ να ρηµ νησ κι παι(ε λη τη

µρα µε τα &τσαλα. Κι πατρας %ταν λγ σαν παιδ πυ πα(ει µε τα &τσαλα, κι

αγν!σε κι αυτς την κακα τυ κσµυ. Μν πυ αν τν περµενες στην Κηισι

και τ ’ερε, στην Κηισι θα ’ρ ταν να σε &ρει.

Μι(ανε πλ! πατρας κι θες Αγησλας. 7ταν µλλν κντ µε µα!ρα

[ 5 3 ]

* µργικς: µ!ργς, αδσπτς σκ!λς * κστµια τυ µπνιυ: µαγι * τµα: υπσ εση

[ 5 4 ]


µαλλι και µτια (αρκαδι! πυ σπθι(αν σαν αντικρ(ανε τη θλασσα. Γιατ πατρδα

τυς %ταν τ Μεσλγγι. Στα µικρ τυς ρνια περν!σανε τις µρες τυς ψαρε!-

ντας στη λιµνθλασσα. Πριν εκιν%συν, για να δ!νε τν καιρ, κρεµ!σανε στ

παρθυρ σπρ σεντνι. Στ’ ανι τ λγαν µν τις απαρατητες κυ&ντεςQ για την

πετνι, για τ δλωµα, για τ π#ς τσιµπει τ κθε ψρι. Μα &&αια τ’ απγµατα,

ταν %λις γινταν πρτκαλ%ς κι η λιµνθλασσα απλωµνη πρτκαλι γυνα-

κα, δε λγαν !τε αυτ.

Εκενες ι Κυριακς θα µενυν µσα µυ ατιες, τσι πως τις (ησα. Καµι

τυς λεπτµρεια δε θα λησµνηθε. Πλησι(αµε τν κσµ της θλασσας. Εµες

πυ (!σαµε µε τα µερµ%γκια, τις σα!ρες και τα &ατρ ια, σαστ(αµε µπρς στα

κ!µατα. Α%ναµε τα κα&!ρια να µπ%γυν τις δαγκνες τυς µσα στη σρκα

µας για ν’ ανακατωθε η αλµ!ρα µε τ αµα µας. Και τα ψρια ν’ αγγ(υν τα

κρµι µας για να νι#συµε πσ κρ!α εναι. Κι ευ µασταν να &ρεθε στ πρα-

Νικηφρς Λ!τρας, Τ ψθιν καπλ

O Ι Κ Υ Ρ Ι Α Κ Ε Σ Σ Τ Η Θ Α Λ Α Σ Σ Α Μ α ρ γ α ρ τ α Λ υ µ π ε ρ κ η

σµ µας µια ρυ% τρα πυ θα µας δινε τη γλ!κα τυ θαντυ, ωρς µως να

πεθνυµε.

Η Μαρα κλυµπ!σε πλαγιαστ, γυναικεα πως λνε. *µενε για λγ µσα στ

νερ κι !στερα πλωνε ανσκελα στν %λι. Ηρεµ!σε, γλ!καινε τ πρσωπ της, δε

µιλ!σε δυνατ !τε γελ!σεQ τ περπτηµ της γινταν παιδιτικ, τ στ%θς της

µκραινε, τα µτια της παρναν µια λαµπερ% διανεια. Τι αγν% πυ εσαι τις Κυρια-

κς. Μαρα… Η γη µε τις αναθυµισεις της και την κρυµµνη λ&α της σ’ ερεθ(ει, σε

πρκαλε να της µισεις, ι γννες της συ θυµ(υν τ ρς συ, εσαι γυνακα σ!

λεν. Αν µπρ!σες να λευτερωθες απ’ λα αυτ, να νι#σεις την υπρτατη υδετερ-

τητα της θλασσας…

Κι η Ινντα λλα(εQ λες και τα µτια της γννταν πι λ. Γελ!σε µε τ καθε-

τ, ανητα, κι κανε κιν%σεις περιττς, περα(ε τν πατρα και τ θε Αγησλα και

δε στεκταν λεπτ. *λειπε &&αια κι η θεα Τερ(α.

Με την *λλη ανιγµαστε πλ!. 4ταν γυρ(αµε στην αµµυδι, η σρκα µας %ταν

σι τ%, η ανσα µας ε!κλη. ∆ε µασταν τν %λι, τρ#γαµε ψωµ κι α λδια, κι ευ α-

ριστ!σαµε τ Θε. O θες Αγησλας ττε ρ ι(ε τις µεσλγγτικες ιστρες τυ…

[ 5 5 ]

∆· ÎÔÚ›ÙÛÈ·, ÌÂÙ¿ ÙÔ ¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ ÙÔ˘˜, ˙Ô˘Ó ÌÂ ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘˜. ¶Ò˜ ÂÚÈÁÚ¿-ÊÂÈ Ë ·ÊËÁ‹ÙÚÈ· ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙÔÓ ·Ù¤Ú·;

¶Ò˜ ÂÚÓÔ‡Û·Ó ÔÈ ÙÚÂÈ˜ ·‰ÂÚÊ¤˜ ÙÈ˜ ∫˘ÚÈ·Î¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·;

¶ÔÈ· Û¯¤ÛË ¤¯ÂÈ Ë ·ÊËÁ‹ÙÚÈ· ÌÂ ÙËÓ Í·‰¤ÚÊË ÙË˜ ŒÏÏË; Œ¯ÂÙÂ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯· ‚ÈÒÌ·Ù· ÌÂÍ·‰¤ÚÊÈ· Û·˜;

∆ÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔÓ ·Ù¤Ú· Î·È ÙË ÌËÙ¤Ú· Û·˜ Û¯Â‰È¿ÛÙÂ ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi Û·˜‰¤ÓÙÚÔ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Ù· ·‰¤ÚÊÈ·, ÔÈ ·Ô‡‰Â˜ Î·È ¿ÏÏÔÈ Û˘ÁÁÂÓÂ›˜Û·˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Μ. Λυµπερκη, Τα ψθινα καπλα, Κδρς

[ 5 6 ]

¡∞∑πª Ãπ∫ª∂∆

¡·ÓÔ‡ÚÈÛÌ· ÛÙÔ ÁÈÔ ÌÔ˘

O πατρας-πιητς παραστκεται στ ρρωστ παιδ τυ και υπαγρε ει στη µητρα τ

παρακτω ασυνθιστ ναν ρισµα.

O γις µυ κρυλγησε. Καει στν πυρετ, !πνς δεν τν παρνει. Τα µτια τυ

&γ(υνε ωτις. Κι η µνα τυ: «Να νανυρσω τ µωρ µυ», λει. «Τι να τυ τρα-

γυδ%σω; “Ννι ννι τ παιδ µυ” % τ “Ας κιµηθε να µεγαλ#σει κι !στερα πασς

να γνει”;» Μα !τε τ να !τε τ λλ.

Η µνα τυ γιυ µυ τσι θα ’θελα να τν νανυρσει:

Κιµ%συ, σπλ ν µυ, κιµ%συQ ννι…

Στν !πν συ ρ εται µια θλασσα απραντη. Βυν

τα κ!µατ της, υσκ#νυν αρισµνα, λυσσµαννε…


Στν !πν συ ρ εται να καρ&ι, κι εσ! στη γυρα

τυ καπετνιυ. Στα δει συ, τ κ!µα πυ τυπιται,

και στα (ερ& συ… Για δες τ πυ σε πλεµει…

Μα µη σε νι(ει, γιε µυ, µη &σαι! Oι µη ανς δυλε!υνε

σαν την καρδι συ. Τ σκαρ γερ και τ τιµνι στα ρια συ…


Πελ#ρια αρινη γυρα δνει τα περιγιλια.

Στ’ αστρατερ δκρι της εσ! αγναντε!εις.

Κτα κτω, µη (αλιστες. Κτα πνω,

τ κελι συ λες κι ακυµπει στν υραν…


Τι πλλ &ι&λα εν’ αυτ; 4λα τα εις δια&σει;

Ρυτδες στ µτωπ συ, τα µαλλι συ κατλευκα.

Τα µτια συ εναι τα µνα στη γη πυ υν καταλ&ει.

Τ πρσωπ συ µρ σαν την αιωνιτητα.

Μην αµι&λλεις, µη &σαι µη και δεν &ρ%κες ,τι ψα νες.

Ν Α Ν O Υ Ρ Ι Σ Μ Α Σ Τ O Γ Ι O Μ O Υ Ν α % µ & ι κ µ τ

∆ι&α(ε πλεµ#ντας, δι&α(ε αυτ πυ δια&(εις

ωρς να τ ε ωρ(εις απ τη µ η…


9κυQ ωνς ακ!ς. Κτα τι µρα ρ#µατα πυ &λπεις…

Τα ρια συ αϊδε!υν τ µρµαρ, και να, τυ δνυν τ πι σταθερ,

τ πι (ωνταν σ %µα…


9&ς σαν θαλασσινς, µστρας δηµιυργς,

ιλσς γν#στης και καλλιτ νης τλµηρςQ τσι να γνεις…


[ 5 7 ]

Κυρι#κς Κατυρ#κης, Τρα πρτρτα

Ν. ικµτ, Τ ερωτευµν σ ννε,µτρ. *ρα Σα&&α<δυ, /ψιλν

[ 5 8 ]


∆È ·Û˘Ó‹ıÈÛÙÔ ¤¯ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ Ó·ÓÔ‡ÚÈÛÌ· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ¿ÏÏ· Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· Ô˘¤¯ÂÙÂ ·ÎÔ‡ÛÂÈ ‹ ¤¯ÂÙÂ ‰È·‚¿ÛÂÈ;

™Â ÔÈÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔÔıÂÙÂ› Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ ÛÙÈ˜ ÙÚÂÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ÛÙÚÔÊ¤˜ ÙÔ˘Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·ÙÔ˜; ¶Ò˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·˘Ùfi ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·;

¶ÔÈÂ˜ ÚÔÛ‰ÔÎ›Â˜ ¤¯ÂÈ ÁÈ· ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ Ô ·Ù¤Ú·˜ Î·È Ò˜ ÙÔÓ Î·ıÔ‰ËÁÂ› ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·-ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ù· fiÓÂÈÚ¿ ÙÔ˘;

µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ·ÚÔÌÔÈÒÛÂÈ˜ Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙË ÛËÌ·-Û›· ÙÔ˘˜.

™Â Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙËÓ Î·ıËÁ‹ÙÚÈ· OÈÎÈ·Î‹˜ OÈÎÔÓÔÌ›·˜, ÂÍÂÙ¿ÛÙÂ Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙Â·Ï·ÈfiÙÂÚ· Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ ı¤Ì· ÙË˜ ·Ó·ÙÚÔÊ‹˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ò˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·ÈÛ‹ÌÂÚ· Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Να%µ &ικµτ (1902-1963)

Σηµαντικς Τ!ρκς πιητ%ς και θεατρικς συγγραας µε µεγλη πλιτικ% δρση για την

υπερσπιση της ειρ%νης και της κινωνικ%ς δικαισ!νης. O Γιννης Ρτσς µετρασε πι%µα-

τ τυ στα ελληνικ (1963), τα πα αγαπ%θηκαν ιδιατερα για τ αγωνιστικ και ιλειρηνικ

τυς πνε!µα. Τα γνωσττερα πιητικ τυ ργα εναι: Γιατ αυτκτνησε Μπενερτ!; (1932),

Τ πς τυ σε?η Μπεντρεντν (1936), Γρµµατα απ τη υλακ (1968), Τ πς τυ πλµυ

και της ανεαρτησας (1965) κ..

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΩΗ

Τα τσσερα κεµενα πυ περιλαµννται στην εντητα αυτ υν ως κεντρικ θµα τυςτη σση τυ ανθρπυ µε τη θρησκεα. Με τν ρ θρησκεα εννµε τσ τη θρησκευτι-κ πστη ως ανγκη τυ ανθρπυ να πιστεει στην παρη ενς αντερυ ντς, σ καιτ θεσµ της θρησκεας (εκκλησα και θρησκευτικ ω), πς σε µεγλ αθµ δια-µρ!νει την ηθικ στση και πρσδιρει την κινωνικ συµπερι!ρ των ανθρπων. Τακεµενα πυ θα διασετε θα σας ηθσυν να αντιλη!θετε τι ι τρπι µε τυς πυςτ θρησκευτικ ωµα και η πστη εκ!ρνται στη λγτενα πικλλυν πλ, ωστσ ηανγκη τυ ανθρπυ να εκ!ρσει τη θρησκευτικτητα και να αναητσει να στριγµαστα εναγνια ερωτµατα της παρς τυ εναι διαρνικ. ∆ιαντας επσης τα κεµε-να, σως σκε!τετε τι, παρ τις δια!ρς πυ υπρυν τις συγκρσεις πυ σηµειν-νται κατ καιρς ανµεσα στα δι!ρα θρησκεµατα, λες ι θρησκεες απλπυν στηναλθεια, στην ευτυα και στην αρµνικ συµωση των ανθρπων.

Μρις Σπηλιπυλς, Βυαντιν

[ 6 0 ]

∫.¶. ∫∞µ∞º∏™

™ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·

Τ πηµα γρ!τηκε τ 1912 και ανα!ρεται στην ελληνρθδη εκκλησιαστικ τελετυρ-

γα, η σαρτητα και η λαµπρτητα της πας θυµυν στν Αλεανδριν πιητ την νδ-

η επ τυ Βυαντυ.

∆ην εκκλησαν αγαπ – τα εαπτρυγ της,

τ’ ασµια των σκευν, τα κηρ"πγι της,

τα #τα, τες εικ$νες της, τ"ν µ%ων της.

Εκε σαν µπω, µες σ’ εκκλησα των Γραικν'

µε των θυµιαµτων της τες ευωδες,

µες τες λειτ"υργικς #ωνς* και συµ#ωνες,*

τες µεγαλ"πρεπες των ιερων παρ"υσες

και κθε των κινσεως τ"ν σ"%αρ$ ρυθµ$ –

λαµπρ$τατ"ι µες στων αµ#ων τ"ν στ"λισµ$ –

" ν"υς µ"υ πηανει* σε τιµς µεγλες της #υλς µας,

στ"ν νδ"$ µας Βυ+αντινισµ$.*

* λειτυργικς ωνς: εκκλησιαστικς ψαλµωδες * συµωνες: ψαλµωδες απ$ π"λλ"/ς ψλτες * πηα-νει: πηγανει (ιδιωµατικ$ς τ/π"ς) * Βυαντινισµς: ακµ και λαµπρ$τητα τ"υ Βυ+αντ"υ

Κ.Π. Κα%#ης, Πιµατα, τ$µ. 1, 4καρ"ς

Σ Τ Η Ν Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι Α Κ . Π . Κ α η ς

[ 6 1 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

∆È ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ·fi ÙËÓ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍË ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·; °È·Ù› ·Ó·Î·ÏÂ› ÛÙËÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ;

¶ÔÈ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·›ÛıËÛË ÙË˜ ÌÂÁ·-ÏÔÚ¤ÂÈ·˜ Î·È ÁÈ·Ù›;

¶ÔÈÂ˜ ÁÏˆÛÛÈÎ¤˜ È‰ÈÔÙ˘›Â˜ ÂÓÙÔ›˙ÂÙÂ ÛÙÔ Ô›ËÌ· Î·È Ò˜ ·˘Ù¤˜ ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È;33

22

11

Γιργς Σικελιτης, Μετωρα, µν Βαρλαµ

[ 6 2 ]

°π∞¡¡∏™ ƒπ∆™√™

∆’ ¿ÛÚÔ ÍˆÎÏ‹ÛÈ

Τ πηµα ανκει στη συλλγ ∆εκα"9τ λιαν"τργ"υδα της πικρς πατρδας (1973). &ει

θµα τυ να απ τα !ωτειν σπρα ωκλσια πυ, διασπαρµνα σε λη την ελληνικ παι-

θρ, δνυν µια λιτ, ργανικ ενταγµνη στ !υσικ περιλλν, εικνα της ανθρπινης θρη-

σκευτικτητας και τυ λαϊκ πανηγυρι.

∆’ σπρ" ωκλσι στην πλαγι, κατγναντα* στ"ν λι",

πυρ"%"λε µε τ" παλι$, στεν$ παρθυρ$ τ"υ,

Και την καµπνα τ"υ αψηλ, στ"ν πλταν" δεµνη,

τηνε κ"υρντ+ει "λ"νυ9τς για τ"υ Αϊ-Λα"/ τη σκ$λη.*

* κατγναντα: ακρι%ς απναντι * σκλη: ηµρα γι"ρτς, αργας και εκ"/ρασης

Κωνσταντνς Μαλας, Παντνασσα Νυ

Γ. Ρτσ"ς, ∆εκατ λιαντργυδα της πικρς πατρδας, Κδρ"ς

T ’ A Σ Π P O @ Ω K Λ H Σ I Γ ι ν ν η ς P τ σ ς

[ 6 3 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙË˜ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹˜ ·Ú¿‰ÔÛË˜ ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·È È‰È·›ÙÂÚ·ÛÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ ƒ›ÙÛÔ˘; ™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ·˘Ùfi Ô˘ Û·˜ ÚÔÎ·ÏÂ› ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓÙ‡ˆÛË.

¶Ò˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÛÙÂ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ‰‡Ô ÚËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜, «˘ÚÔ‚ÔÏÂ›» Î·È«ÎÔ˘ÚÓÙ›˙ÂÈ»;

™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ Ù· ÔÈ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ∫·‚¿ÊË Î·È ÙÔ˘ ƒ›ÙÛÔ˘. ¶ÔÈ· ÛÙÔÈ¯Â›· ·fi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹ ·Ú¿‰ÔÛË ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· Ô Î¿ıÂ ÔÈËÙ‹˜;

Œ¯ÂÙÂ ÂÈÛÎÂÊıÂ› ÙËÓ ËÌ¤Ú· ÙË˜ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÙÔ˘ ÊÂÚÒÓ˘ÌÔ˘ ·Á›Ô˘ ÌÈ· ÂÎÎÏËÛ›· Ô˘ ‚Ú›-ÛÎÂÙ·È ÛÂ fiÏË ‹ ¤Ó· ÍˆÎÏ‹ÛÈ; ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡, ÙË Ï·˚Î‹ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛËÎ·È ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÈÛÙÒÓ ÛÙÈ˜ ‰‡Ô ÂÚÈÛÙ¿ÛÂÈ˜. ¶ÔÈ· ÂÚ›ÛÙ·ÛË Û·˜ Û˘ÁÎÈÓÂ›ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È ÁÈ·Ù›;

µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ÔÓÔÌ·Û›Â˜ ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ ‹ ÙˆÓ ÍˆÎÏËÛÈÒÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Û·˜. ¶ÔÈÔÈ ¿ÁÈÔÈ ‹Ì¿ÚÙ˘ÚÂ˜ ÙÈÌÒÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È ÁÈ·Ù›;

∞Ó Ë ıÚËÛÎÂ›· Û·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ë ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹, Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙËÓ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍË ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·ÌÂ ÙËÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›· ÙË˜ ‰ÈÎ‹˜ Û·˜ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹˜ ·Ú¿‰ÔÛË˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

33

22

11

Λεπτµρεια απ τ υλγλυπτ ρωµατιστ τµπλ τυ Να της Υψσεως τυ Σταυρ στην Ανεµτσα Πηλυ

[ 6 4 ]

°ƒ∏°√ƒπ√™ •∂¡√¶√À§√™

∫¿ÔÈ· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·

Η παρακτω επιστλ τυ Γρηγριυ /ενπυλυ γρ!τηκε τα 0ριστγεννα τυ 1925

και απευθυνταν στυς µικρς αναγνστες της ∆ιπλασης των παδων, περιδικ πυ διε-

θυνε µε επιτυα για 50 ρνια (1896-1944, 1946-1948). O 7ακυνθινς λγτνης και θεατρι-

κς συγγρα!ας αναπλε, µε νσταλγα αλλ και ιµρ, τα παιδικ τυ ρνια και την

ικγενειακ ατµσ!αιρα των 0ριστυγννων, σε συνδυασµ µε τα θιµα και τις παραδσια-

κς συνθειες τυ τπυ τυ.

Αθνα, 26 ∆εκεµ%ρ"υ 1925

∞γαπητ" µ"υ,

Eναν καιρ$ στη +ω µ"υ, τα Fριστ"/γεννα τα γι$ρτα+α… την Πρωτ"9ρ"νι. Πς;

Ακ"λ"υθ"/σα καννα δικ$ µ"υ καλαντρι*, ε9α πρ"σηλυτισθε σε καµι αρεση;…

Τπ"τ’ απ’ αυτ. Μ$ν" π"υ τ"ν καιρ$ εκεν", νι$#ερτ"ς στην Αθνα, #"ιτητ"/δι, σ9ε-

δ$ν παιδ, δεν µπ"ρ"/σα να καταλ%ω Fριστ"/γεννα 9ωρς… κ"υλ"/ρα.

Στη κυθ", %λπετε, $π"υ ε9α µεγαλσει, την παραµ"ν των Fριστ"υγννων τ"

%ρδυ, κ$%"υν µε π"µπ* κπ"ια κ"υλ"/ρα. Αντιστ"ι9ε µε τη %ασιλ$πιτα π"υ

κ$%"υν εδ την Πρωτ"9ρ"νι –κ"µµτι "ν"µαστικ$ για τ"ν καθνα, #λ"υρ για τ"ν

τυ9ερ$, και καθες, –αλλ δε µ"ι+ει και καθ$λ"υ. Lλλη πστα, λλη +/µη, λλη

$ψη, λλη γε/ση, λλη µυρωδι. Φανταστετε να ωρα" ψωµ σιµιγδαλνι", πιασµ-

ν" µε λδι, %αµµν" κτριν" µε +α#"υρνα,* σπαρµν" µσα µε στα#δες σπρες και

µα/ρες, µε κ"υκ"υνρια, π"ρτ"καλ$#λ"υδες κι να σωρ$ µπα9αρικ, και µε µια

κρ"/στα $λ" σ"υσµι και πυκν #υτεµνα καρ/δια, κπ"τε µλιστα και πασπαλι-

σµνη µε ψιλ +9αρη 9ρωµατιστ. Αυτ εναι η +ακυθιν κ"υλ"/ρα. Πς να κατα-

λ%αινα Fριστ"/γεννα 9ωρς τ" «κ"µµτι µ"υ» απ’ αυτν; Και π"/ να ’%ρισκα ττ"ι"

πρµα εδ, στ" %ραδιν$ τραπ+ι της παραµ"νς;

– Fριστ"/γεννα α/ρι", µ"υ ’λεγαν. Και τ"υ 9ρ$ν"υ!

– Π"/ εναι τα; Απαντ"/σα. ∆εν τα %λπω!…

Και δεν τα ’%λεπα πραγµατικς. Q, να πω καλ/τερα, τα ’%λεπα, αλλ µε τη #αντα-

σα µ"υ, µακριν, αµυδρ, ν"σταλγικ, λυπηµνα – τα ’%λεπα εκε κτω, στην πατρ-

δα, στ" πατρικ$ µ"υ σπτι, στ" 9ριστ"υγεννιτικ" τραπ+ι µε την κ"υλ"/ρα στη µση,

* καλαντρι: ηµερ"λ$γι" * πµπ: τελετ * αυρνα: +α#"ρ, κρ$κ"ς, εδ"ς #υτ"/ π"υ καλλιεργεται

για τις 9ρωστικς και #αρµακευτικς τ"υ ιδι$τητες

Κ Α Π O Ι Α F Ρ Ι Σ Τ O Υ Γ Ε Ν Ν Α Γ ρ η γ ρ ι ς ε ν π υ λ ς

µε τ"υς δικ"/ς µ"υ "λ$γυρα και –αλµ"ν"!– µε τη θση µ"υ σε µιαν κρη αδειαν…

Qταν γι"ρτ αυτ για µνα; Αν δεν κλαψαν τα µτια µ"υ, κλαψε $µως η ψυ9 µ"υ,

– ψυ9 παιδι"/ π"υ για πρτη #"ρ ενιτε/εται…

Συν%αινε $µως να %γ+"υν εκε και τ" δικ$ µ"υ τ" κ"µµτι, –ε, #υσικ, τι κι αν

λειπα; ∆εν ε9α κι$λα πεθνει!– και, µα+ µ’ να 9ριστ$ψωµ" κι να τενεκεδνι" κ"υτ

µαντ"λτ", να µ"υ τ" στλν"υν εδ µε καννα επι%τη µε τ" τα9υδρ"µε". Αλλ

αργ"/σε. ∆εν ε9ε ε#ευρεθε, %λπετε, "/τε ε#ευρθηκε ακ$µα και καννας τηλγρα-

#"ς για δµατα. (Α9, κι αυτ$ς " Eδισσ"ν! Τι κνει;…) Και τ" δµα #τανε µ$λις την

παραµ"ν της Πρωτ"9ρ"νις. Eτσι, µε τ" κ"µµτι εκεν" της κ"υλ"/ρας, π"υ τ"

λ%αινα και τ" ’τρωγα µε τ$ση 9αρ, µε τ$ση συγκνηση, µε τ$ση αγπη, κανα κι εγ

τα Fριστ"/γενν µ"υ πρωτ"9ρ"νιτικα.

Αυτ$ %σταε κµπ"σα 9ρ$νια. Εναι αλθεια $τι και στην Αθνα, αργ$τερα, γνω-

ρστηκα µε +ακυθιν σπτια π"υ κ"%αν την παραµ"ν +ακυθιν κ"υλ"/ρα και µε

πρ"σκαλ"/σαν και µνα στην τελετ. Αλλ δεν ταν τ" δι"! Εγ θελα τ" κ"µµτι

µ"υ απ$ την κ"υλ"/ρα τ"υ σπιτι"/ µας. Και πλι περµενα σαν και τι τ" δµα π"υ θα

εκιν"/σε απ$ κει πρα µετ την παραµ"ν, για να τ" λ%ω… κατ$πιν ε"ρτς.

Αλλ ρθαν και Fριστ"/γεννα µλλ"ν Πρωτ"9ρ"νι, π"υ δεν λα%α τπ"τα.

Στην πατρδα ε9ε πεθνει " καηµν"ς µ"υ " πατρας. O/τε εκεν" τ" 9ρ$ν" κ"ψαν

στ" σπτι µας κ"υλ"/ρα, "/τε τ"ν λλ"ν… Τ" πνθ"ς, η απ"υσα µ"υ ακ$µα, τ" µεγ-

λωµα και τ" σκ$ρπισµα των παιδιν της, καµε τη µητρα µ"υ ν’ α#σει, να εσυνη-

θσει αυτ$ τ" 9ριστ"υγεννιτικ" θιµ" τ"υ τ$π"υ, αταριαστ" πια σ’ να σπτι 9ωρς

ν"ικ"κ/ρη και 9ωρς µικρ παιδι. Τ$τε µλιστα, για π"λλ 9ρ$νια, συν%αινε τ"

αντθετ": εγ στελνα της µητρας µ"υ τ" κ"µµτι της απ$ τη %ασιλ$πιτα π"υ κ"%α

εδ, στ" σπτι µ"υ, για τα παιδι µ"υ. Και η µητρα µ"υ πλι, θυµ"/µενη τα παιδικ

της 9ρ$νια στην Π$λη, $π"υ επσης κ"%αν %ασιλ$πιτα, γι$ρτα+ε στη κυθ" µια

π"λτικη Πρωτ"9ρ"νι… τα Θε"#νεια.

Κπ"ι" 9ρ$ν" $µως, µεγλ"ς εγ πια, πγα στη κυθ" να κµω Fριστ"/γεννα

µε τη γρι µητρα µ"υ.

– Α, της λω, δεν 9ει, θα κ$ψ"υµε και κ"υλ"/ρα!

– Ναι, παιδ µ"υ, µ"υ λει, α#"/ εσαι και συ εδ, ας κ$ψ"υµε.

Πραγµατικς, παργγειλα ω µια ωραα κ"υλ"/ρα, και την κ$ψαµε τ" %ρδυ της

παραµ"νς, $πως λλ"τε… Αλλ θα τ" πιστψετε; ∆ε µ’ ενθ"υσασε καθ$λ"υ! «Π"/ τ"

τσ"υρκι µας; Eλεγα. Αυτ$ δεν εναι παρ ψωµ!» Ναι, αυτ$ τ" ψωµ µε τ" λδι και µε τη

στα#δα, π"υ λλη #"ρ µε τρλαινε, π"υ τ" πρ"τιµ"/σα απ$ καθετ και π"υ δεν κανα

Fριστ"/γεννα αν δεν τ" ’9α, δε µ"υ ρεσε πια. Τ" ε9α εσυνηθσει. Πρ"τιµ"/σα τ" τσ"υ-

ρκι. Κι "/τε $ψη τ"/ %ρισκα πια, "/τε γε/ση, "/τε µυρωδι εαιρετικ. Eνα κ"ιν$

πρµα, 9"ντρ$, %αρ/, π"υ απ"ρ"/σα µλιστα πς µ’ ενθ"υσα+ε τ$σ" λλη #"ρ…

[ 6 5 ]

[ 6 6 ]

Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Τ Ι Κ Η Ω Η

Μη δεν ταν τ" δι";

R9ι, τ" δι" ταν απαρλλα9τ". Εγ µ$ν" ε9α αλλει, εγ δεν µ"υν πια "

δι"ς… Τ$σα 9ρ$νια στην Αθνα, ε9α εσυνηθσει τα πρµατα της πατρδας µ"υ και

ε9α συνηθσει τ’ αθηναικα. Rλα στ"ν κ$σµ" µια συνθεια εναι. Κι ακ$µα, κθε

πρµα ταιρι+ει στ"ν τ$π" τ"υ. Μ$ν" η ν"σταλγα των πρτων 9ρ$νων της ενιτις

µ’ κανε να %ρσκω τ$σ" ωραα και στην Αθνα τη +ακυθιν κ"υλ"/ρα και να την

πρ"τιµ απ’ τ" καλ/τερ" τσ"υρκι. Αλλ $ταν, µε τ"ν καιρ$, λιγ$στεψε κι σ%ησε η

ν"σταλγα, 9θηκαν µα+ κι $λες "ι παλις, "ι ν"σταλγικς µ"υ πρ"τιµσεις. Ε9α

εγκλιµατιστε* πια Αθηνα"ς. Κι νας Αθηνα"ς δεν µπ"ρε %%αια να πρ"τιµει τη

+ακυθιν κ"υλ"/ρα απ$ τ" τσ"υρκι τ"υ. Για να την πρ"τιµει κανες, πρπει να ’ναι

ακυθιν$ς, και να µνει στη κυθ".

Eτσι εγησα τ$τε τ" παρεν". Και θυµθηκα και τ" µλανα +ωµ$ των Σπαρτια-

τν. Oι Σπαρτιτες τ"ν απ"+ητ"/σαν και τ"ν εκθεα+αν παντ"/ σαν τ" καλ/τερ" #αS

τ"υ κ$σµ"υ. Eτσι, " µλας +ωµ$ς %γαλε µια #µη µεγλη. Rσ"ι δεν τ"ν ε9αν δ"κι-

µσει, τ"ν ν$µι+αν ε#µιλλ"* µε την αµ%ρ"σα, την αιθρια αυτ τρ"# των Oλ/-

µπιων Θεν. ∆ε θυµ"/µαι τρα π"ι"ς επσηµ"ς, %ασιλις στρατηγ$ς –" ∆ι"ν/σι"ς

των Συρακ"υσν ραγε;– $ταν πτυ9ε µια #"ρ κτι Σπαρτιτες µαγερ"υς, τ"υς

%αλε να τ"υ #τισ"υν µλανα +ωµ$. Τ"υ τ"ν #τιασαν $σ" καλ/τερα εραν, κι εκε-

ν"ς τ"ν δ"κµασε µ’ να µεγλ" µ"ρ#ασµ$.

– Απ"ρ, τ"υς επε, πς σας αρσει αυτ η αηδα!

– Θα σ"υ ρεσε και σνα, τ"υ απ"κρθηκαν "ι Σπαρτιτες, αν κανες τα9τικ τ"

λ"υτρ$ σ"υ στ"ν Ευρτα!

Λτε τρα, $ταν ενιτευ$ταν καννας νεαρ$ς Σπαρτιτης, να τ"υ στελνε η µητ-

ρα τ"υ, καµι γι"ρτ σαν τα Fριστ"/γεννα λιγκι µλανα +ωµ$;… ∆εν τ" πιστε/ω. Oι

Λκαινες* δε συνθι+αν να παρα9αϊδε/"υν τσι τα λε"ντ$π"υλ τ"υς. Πι" πιθαν$

µ"υ #ανεται να τ" ’κανε µια µητρα Αθηναα ακυθιν. Γι’ αυτ$ κι νας δικ$ς µας

π"ιητς, " Ανδρας Μαρτ+κης, σε κπ"ι" σατιρικ$ π"ηµ τ"υ, «ακυθιν$ς Μνη-

στρας», παραστανει να ακυθιν$ αρ9"ντ$π"υλ" στην Ιθκη –στην "µηρικ Ιθκη,

επ Oδυσσως– π"υ για να συγκινσει την Πηνελ$πη, της πρ"σ#ρει… τ’ ωρα" 9ρι-

στ$ψωµ" π"υ τ"υ ε9ε στελει τα Fριστ"/γεννα η µητρα τ"υ!

Σας ασπ+"µαι

Φαδων

* εα εγκλιµατιστε: ε9α συνηθσει στ" ν" τρ$π" +ως * εµιλλ: ισ"δ/ναµ", ισι" * Λκαινες: Σπαρ-

τιτισσες

Γ. @εν$π"υλ"ς, Αθηναϊκς επιστλς,Αδελ#" Βλσση

Κ Α Π U Ι Α F Ρ Ι Σ Τ U Υ Γ Ε Ν Ν Α Γ ρ η γ ρ ι ς ε ν π υ λ ς

[ 6 7 ]

Κ Α Π O Ι Α F Ρ Ι Σ Τ O Υ Γ Ε Ν Ν Α Γ ρ η γ ρ ι ς ε ν π υ λ ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ıÂÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÓfiÙËÙÂ˜ ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ Î·È ÁÚ¿„ÙÂ ·fi ¤Ó·Ó Ï·ÁÈfiÙÈÙÏÔ ÁÈ·Î·ıÂÌÈ¿.

™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙÔÓ ÚfiÏÔÁÔ ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜, ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ù· ÛËÌÂ›· ÂÎÂ›Ó· ÙÔ˘ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ô˘ ÂÍËÁÔ‡Ó ÁÈ·Ù› ·) Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ Î·È ‚) Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ÁÈfiÚÙ·˙·Ó ÌÂ ·ÚÎÂ-Ù‹ Î·ı˘ÛÙ¤ÚËÛË Ù· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· Î·È ÙËÓ ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿.

¶ÔÈÂ˜ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂÈ˜ ¤¯ÂÈ Ô ÂÈÛÙÔÏÔÁÚ¿ÊÔ˜ ·fi ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ ÛÙË∑¿Î˘ÓıÔ; ¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÛÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ Ù· ÙÔÈÎ¿ ¤ıÈÌ·;

O •ÂÓfiÔ˘ÏÔ˜ Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ ÙÔ ˙·Î˘ÓıÈÓfi ¤ıÈÌÔ ÙË˜ ÎÔ˘ÏÔ‡Ú·˜ ÌÂ ÙÔ Ì¤Ï·Ó· ˙ˆÌfi ÙˆÓ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ. ªÂ ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ› ·˘Ù‹Ó ÙË Û‡ÁÎÚÈÛË Î·È ÛÂ ÔÈÔ Û˘Ì¤-Ú·ÛÌ· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ;

¢È·‚¿ÛÙÂ ÚÔÛÂÎÙÈÎ¿ ÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹ Î·È ÂÓÙÔ›ÛÙÂ Ù· ‰È·ÎÚÈÙÈÎ¿ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙË˜ ÁÏÒÛ-Û·˜ Î·È ÙÔ˘ ‡ÊÔ˘˜ ÙÔ˘ •ÂÓfiÔ˘ÏÔ˘. ¶ÔÈÔ ·fi Ù· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ·˘Ù¿ ÈÛÙÂ‡ÂÙÂ fiÙÈ‰ÈÂ˘ÎÔÏ‡ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂ ÙÔÓ ·Ô‰¤ÎÙË; ∞ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙËÓ ·¿-ÓÙËÛ‹ Û·˜, ÌÂ ‚¿ÛË ¤Ó· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ¯ˆÚ›Ô ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜.

°Ú¿„ÙÂ ÌÈ· ÂÈÛÙÔÏ‹ ÛÂ Ê›ÏÔ ‹ ¿ÁÓˆÛÙfi Û·˜ ·Ô‰¤ÎÙË ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙÂÒ˜ ÁÈÔÚÙ¿˙ÂÙÂ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Û·˜ ÌÈ· ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹ ÂÔÚÙ‹.

ÃˆÚÈÛÙÂ›ÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ‰È¿ÊÔÚ· Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎ¿ ¤ıÈÌ· ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ ‹ ÙË˜·ÙÚ›‰·˜ Û·˜ Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ¤˜ ÁÈÔÚÙ¤˜. ∂ÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ ÔÈ· ·fi ·˘Ù¿ ¯¿ıË-Î·Ó Î·È ÔÈ· ÂÈ‚ÈÒÓÔ˘Ó ˆ˜ ÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ Ì·˜, Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙË ÛËÌ·Û›··˘Ù‹˜ ÙË˜ ÙÔÈÎ‹˜ ·Ú¿‰ÔÛË˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙˆÓ £ÚËÛÎÂ˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÙË˜ OÈÎÈ·Î‹˜OÈÎÔÓÔÌ›·˜.

™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘Ó ¿ÏÏÔÈ Ï·Ô› ÙÈ˜ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈ-Î¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÈÔÚÙ¤˜. ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡˜ ÌÂ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÏÏËÓÈÎ‹ Ú·Á-Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÌÂ ÛÎÔfi Ó· ÂÓÙÔ›ÛÂÙÂ Ù˘¯fiÓ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ÂÎ‰ËÏÒÓÂÈ Î¿ıÂ Ï·fi˜ ÙÔ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎfi ÙÔ˘ Û˘Ó·›ÛıËÌ·.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

66

55

44

33

22

11

[ 6 8 ]

°∫√∆Ã√§∆ ∂ºƒ∞´ª §∂™π¡°∫

∏ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ‰·¯Ù˘ÏÈ‰ÈÔ‡

Τ δρµα Νθαν " Σ"#$ς (1779) περιει σε πιητικ µρ! την µλγα τυ Λσινγκ στην

ανθρωπτητα τι η αγπη και η καλσνη δε συνδνται µε να συγκεκριµν θρσκευµα αλλ

µε λες τις θρησκεες. Η υσα τυ ργυ συνψεται στην αλληγρικ ιστρα τυ δατυλιδι,

πυ διηγεται ιυδας Νθαν στ µωαµεθαν συλτν Σαλαντν.

Τρτη πρ"η – 6η σκην

ΝΑΘΑΝ: ∆ιαταγς, Σ"υλτνε µ"υ!

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: […] Μια και εσαι

τ$σ" σ"#$ς, πες µ"υ λ"ιπ$ν

π"ια πστη, π"ι"ς ν$µ"ς θεϊκ$ς

σ"υ #νηκε " πι" σωστ$ς.

ΝΑΘΑΝ: Σ"υλτνε,

εµαι ε%ρα"ς.

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: Κι εγ µ"υσ"υλµν"ς.

O Fριστ$ς %ρσκεται ανµεσ µας.

Απ’ αυτς τις τρεις θρησκεες

µ$ν" µα µπ"ρε να εν’ αληθιν.

Eνας νθρωπ"ς, $πως εσ/,

δε θα σταθε αµετακνητ"ς εκε,

π"υ η τ/9η και η γννηση τ"ν 9"υν ρει'

κι αν µενει, θα µενει, γιατ καλ τ" ερε/νησε,

%ρκε τ"υς λ$γ"υς και τ" καλ/τερ" επλεε.

Λ"ιπ$ν. Να ακ"/σω τ"υς λ$γ"υς,

π"υ εγ τ" 9ρ$ν" δεν ε9α για να ανα+ητσω.

[…]

O Συλτνς απωρε, για να α!σει στ Νθαν τ ρν να σκε!τε.

Η Ι Σ Τ U Ρ Ι Α Τ U Υ ∆ Α F Τ Υ Λ Ι ∆ Ι U Υ Γ κ τ λ τ # ρ α ϊ µ Λ σ ι ν γ κ

7η σκην

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: […] Μλα λ"ιπ$ν! Ψυ9 καµι δε µας ακ"/ει.

ΝΑΘΑΝ: O κ$σµ"ς "λ$κληρ"ς ας µας ακ"/σει.

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: Τ$σ" σγ"υρ"ς εναι " Νθαν για την υπ$θεσ τ"υ!

Ε, λ"ιπ$ν, αυτ$ λω εγ σ"#α: π"τ µην κρ/%εις την αλθεια'

γι’ αυτν $λα να τα ρισκρεις, +ω και %ι"ς!

ΝΑΘΑΝ: Ναι, ναι! Rταν πρπει και ω#ελε. […]

Σ"υλτνε µ"υ, πριν να σ"υ πω την πσα αλθεια,

µ"υ δνεις την δεια µια ιστ"ρι"/λα να σ"υ πω;

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: Γιατ $9ι; Πντα µ"υ αρσαν "ι ιστ"ρες,

αρκε καλ να τις διηγ"/νται.

ΝΑΘΑΝ: Μµµ… καλ να τη διηγηθ,

εδ δεν εµαι δυνατ$ς.

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: Πλι τσι περ#ανα ταπειν$ς;

Εµπρ$ς, εκνα την ιστ"ρα!

ΝΑΘΑΝ: Πριν απ$ π"λλ 9ρ$νια +"/σε στην Ανατ"λ

κπ"ι"ς π"υ ε9ε δικ$ τ"υ αµ/θητης αας δα9τυλδι,

δ"σµν" απ$ 9ρι #ιλικ$. Η πτρα τ"υ ταν απ$ "πλι,

π"υ µες στ" #ως 9ιλιδες 9ρµατα ρι9νε.

Κι ε9ε µια δ/ναµη κρυ#, εκεν"ν π"υ τ" δα9τυλδι ε9ε

να τ"ν κνει αγαπητ$ σ’ ανθρπ"υς και Θε$,

αρκε να πστευε κι αυτ$ς στη δ/ναµη αυτ.

Εναι παρεν" λ"ιπ$ν,

π"υ " νθρωπ"ς π"υ +"/σε στην Ανατ"λ

δεν %γα+ε π"τ τ" δα9τυλδι και #ρ$ντισε

για πντα στ" σπτι τ"υ να µενει;

Να πς: τ" δα9τυλδι #ησε στ"ν πι" αγαπητ$ τ"υ γι"

και $ρισε και αυτ$ς µε τη σειρ τ"υ

στ" γι" τ"υ να τ’ α#σει τ"ν πι" αγαπητ$'

κι τσι συνε9ς τ" δα9τυλδι πγαινε

σ’ αυτ$ν π"υ " πατρας αγαπ"/σε πι" π"λ/,

κι αυτ$ς –9ωρς να υπ"λ"γ+εται της γννησς τ"υ η σειρ–,

τ" δα9τυλδι 9"ντας στην κατ"9 τ"υ,

αυτ$µατα γιν$ταν η κε#αλ κι " κ/ρι"ς τ"υ σπιτι"/.

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: Kαταλα%ανω, και µετ;

ΝΑΘΑΝ: Περνντας απ$ γι" σε γι", #τασε κπ"τε τ" δα9τυλδι

[ 6 9 ]

Η Ι Σ Τ O Ρ Ι Α Τ O Υ ∆ Α F Τ Υ Λ Ι ∆ Ι O Υ Γ κ τ λ τ # ρ α ϊ µ Λ σ ι ν γ κ

[ 7 0 ]


σ’ ναν πατρα π"υ ε9ε τρεις γι"υς.

Kι "ι τρεις τ"υς ταν καλ", πειθαρ9ικ"

και δεν µπ"ρ"/σε παρ εσ"υ να τ"υς αγαπ.

M$ν" π"/ και π"/, $ταν %ρισκ$ταν µ$ν"ς τ"υ

µε τ"ν ναν τη µια, την λλη µε τ"ν λλ",

κι "ι λλ"ι δυ" γι"ι τ"υ δε %ρσκ"νταν µα+

τα λ$για να ακ"/σ"υν της καρδις τ"υ,

π$τε τ"ν να κρινε ι" τ"υ δα9τυλιδι"/, π$τε τ"ν λλ".

Kι τσι αυτ της αγπης η αδυναµα τ"ν κανε

στ"ν καθνα απ$ τ"υς τρεις τ" δα9τυλδι να υπ"σ9εθε.

Kι τσι περν"/σε " καιρ$ς.

M$ν" π"υ λθε κπ"τε " θνατ"ς κ"ντ,

και " καλ$ς γ"νι$ς %ρθηκε στα στεν.

T"ν π"νει δυ" γι"υς τ"υ,

π"υ τ" λ$γ" τ"υ ε9αν πιστψει,

τσι να πρ"σ%λει.

Tι να κνει; Στλνει µυστικ σ’ ναν τε9ντη,

και τ"υ παραγγλνει µε δεγµα τ" δα9τυλδι

δυ" λλα π"υ να µ"ι+"υνε να #τιει,

να µη ν"ιαστε για "δα και κ$π".

Kι $ταν αυτ$ς τα δα9τυλδια #ρνει,

"/τε " γ"νι$ς πια δεν µπ"ρε τ" γνσι" να διακρνει.

Fαρ"/µεν"ς και ευτυ9ς

κ"ντ καλε τ"υς γι"υς τ"υ, ναν ναν 9ωριστ,

και στ"ν καθνα δνει την ευ9 τ"υ

και τ" δα9τυλδι – και πεθανει.

Ακ"/ς ακ$µα, Σ"υλτνε;

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: (πυ σκε!τικς ει γυρσει αλλ τ πρσωπ τυ)

Ακ"/ω, ακ"/ω. Eλα τλειωνε τ" παραµ/θι σ"υ.

E9ει τλ"ς, δεν εναι τσι;

ΝΑΘΑΝ: Τελεινω.

R,τι ακ"λ"/θησε ε/κ"λα γνεται απ$ µ$ν" τ"υ αντιληπτ$.

Καλ καλ δεν ε9ε την τελευταα τ"υ πν" α#σει " πατρας,

κι " καθνας ρ9εται µε τ" δα9τυλδι τ"υ,

κι " καθνας θλει " κ/ρι"ς τ"υ σπιτι"/ να γνει.

Τ" θµα ερευν"/ν, µαλν"υν και κατηγ"ρ"/ν. Μταια'

Η Ι Σ Τ U Ρ Ι Α Τ U Υ ∆ Α F Τ Υ Λ Ι ∆ Ι U Υ Γ κ τ λ τ # ρ α ϊ µ Λ σ ι ν γ κ

τ" αληθιν$ τ" δα9τυλδι δεν µπ"ρε πια να %ρεθε,

$πως και σε µας η πστη η σωστ.

ΣΑΛΑΝΤΙΝ: Πς;

Αυτ$ λ"ιπ$ν εναι η απντηση στ" ερτηµ µ"υ;

ΝΑΘΑΝ: Συγγνµη πρπει να +ητσω, αν δεν µπ"ρ

τα δα9τυλδια µε ακρ%εια να ε9ωρσω,

π"υ " γ"νι$ς µε τ"/τ" τ" σκ"π$ τα #τιαε,

να µην µπ"ρ"/ν να διακριθ"/ν σε ψε/τικ" κι αληθιν$.

[ 7 1 ]

Η Ι Σ Τ O Ρ Ι Α Τ O Υ ∆ Α F Τ Υ Λ Ι ∆ Ι O Υ Γ κ τ λ τ # ρ α ϊ µ Λ σ ι ν γ κ

Μρις Σπηλιπυλς, Γιν καντλι

ανκδ"τη µτ#ρ. Fρστ"ς Απ. Ρµµ"ς

[ 7 2 ]


∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· ·ÔÚ›· ¤¯ÂÈ Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ™·Ï·ÓÙ›Ó Î·È ÁÈ·Ù› ˙ËÙ¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ¡¿ı·Ó ÙÔ˘ ÛÔÊÔ‡;

∏ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ·ÊËÁÂ›Ù·È Ô ¡¿ı·Ó ÛÙÔ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ Â›Ó·È ·ÏÏËÁÔÚÈÎ‹. ∆È Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ó, Î·Ù¿ÙË ÁÓÒÌË Û·˜, ÙÔ ‰·¯Ù˘Ï›‰È, Ô Î¿ÙÔ¯Ô˜ ÙÔ˘ ‰·¯Ù˘ÏÈ‰ÈÔ‡ Î·È ÔÈ ÙÚÂÈ˜ ÁÈÔÈ ÙÔ˘;

°ÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÏÏËÁÔÚÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ò˜ ÂÚÌËÓÂ‡ÂÙÂ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜, fiÙÈ‰ËÏ·‰‹ Î·ÓÂ›˜ ÁÈÔ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› ÌÂ ‚Â‚·ÈfiÙËÙ· Ó· ÈÛ¯˘ÚÈÛÙÂ› fiÙÈ Î·Ù¤¯ÂÈ ÙÔ ·ÏËıÈÓfi‰·¯Ù˘Ï›‰È;

°È·Ù› Ô ·Ù¤Ú·˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ ÛÂ ÔÈÔ ·È‰› ÙÔ˘ ı· ¯·Ú›ÛÂÈ ÙÔ ‰·¯Ù˘Ï›‰È; ∆ÈÛ˘Ì¤Ú·ÛÌ· ‚Á¿˙ÂÙÂ ·fi ÙËÓ ·Ó·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘;

∞Ó ¤¯ÂÙÂ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ¿ÏÏË˜ ıÚËÛÎÂ›·˜ ·fi ÙË ‰ÈÎ‹ Û·˜, Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔı¤Ì· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ, ÌÂ ÛÎÔfi Ó· ‚ÚÂ›ÙÂ ÎÔÈÓ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Î¿ıÂ ıÚËÛÎÂ›· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ˘fiÛ¯ÂÙ·È ÙËÛˆÙËÚ›· ÙË˜ „˘¯‹˜ ÙÔ˘.

™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÌÂ ÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙˆÓ £ÚËÛÎÂ˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ÈÛÙÔ-ÚÈÎ¿ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎÔ‡ Ê·Ó·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ·Ó·ÊÂÚıÂ›ÙÂ ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÙË˜·ÓÂÍÈıÚËÛÎ›·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

Γκτλτ #ραϊµ Λσινγκ (1729-1781)

Γερµαν$ς δραµατ"υργ$ς, κριτικ$ς και συγγρα#ας #ιλ"σ"#ικν ργων και αισθητικν µελε-

τν. Τ" 1779 γραψε σε ιαµ%ικ$ στ9" τ" δραµατικ$ ργ" τ"υ Νθαν Σ!ς, τ" "π"" γνρι-

σε µεγλη διδ"ση και παγκ$σµια αναγνριση. Τ" ργ" δνει µε συµ%"λικ$ τρ$π" την ιδα της

ισ$τητας ανµεσα στις τρεις µεγλες θρησκεες, εαρ"ντας την αγπη και τ"ν ανθρωπισµ$.

Εκπρ$σωπ"ι κθε θρησκεας εναι " Σαλαντν (ισλαµικ), " ΝαSτης (9ριστιανικ) και " Νθαν

(ε%ραϊκ).

ΕΘΝΙΚΗ ΩΗ

Τα κεµενα πυ ανθλγ νται στην εντητα αυτ παρυσιυν, µε να τηνιστρικ συνεια τυ ελληνισµ , διρες εκρσεις και ψεις της νεελληνι-κς λγτενικς παρδσης µε θµα τυς εθνικ ς µας αγνες. Μσα απ τακεµενα αυτ µπρετε να δετε µε πιν τρπ η λγτενα αντιµετωπει τασ γρν της ιστρικ γεγντα και απδδει τ συλλγικ ασθηµα: απ τηλαϊκ παρδση των ακριτικν τραγυδιν µρι τυς αγνες των κλετν στηδιρκεια της τυρκκρατας, και απ την επανσταση τυ 1821 µρι τις σετικπρσατες περιπτειες τυ ελληνισµ (Ελλην-ιταλικς πλεµς, Κατ, Αντ-σταση, εγερση τυ Πλυτενευ, δκιµασα της Κ πρυ). 'πως η πρηγ µε-νη γενι, η γενι των γνιν σας, τσι και η δικ σας γενι ει την τ η να µεγα-λνει σε µια ειρηνικ Ελλδα. O τπς µως αυτς σηµαδε τηκε στ παρελθναπ συνεες πλµυς, εθνικς ανατσεις, αλλ και καταστρς. Μελετνταςτα κεµενα της εντητας θα αναλγιστετε τις περιπτειες τυ ελληνισµ και σωςσυναισθανθετε την ψυικ δ ναµη πυ ανπτυαν ι πργν µας µπρστ στιςιστρικς δκιµασες.

Θεδωρς Βρυκης, Η δς τυ Μεσλγγυ (λεπτµρεια)

[ 7 4 ]

∞∫ƒπ∆π∫√

O ¢ÈÁÂÓ‹˜

Τα ακριτικ τραγ δια αηγ νται τα ηρωικ κατρθµατα των ακριτν, δηλαδ των

ρυρν των συνρων της *υαντινς αυτκρατρας. Τα τραγ δια υν *ασικ ρωα τ

Βασλει ∆ιγεν Ακρτα, πς διαθτει υπερυσικ δ ναµη και ανδρεα και απτελε σ µ-

*λ των αγνων λων των ακριτν. Καθς τα ακριτικ τραγ δια διατηρθηκαν στη λαϊκ

λγτενικ παρδση τυ νετερυ ελληνισµ , Ακρτας γινε πρτυπη ηρωικ µρ της

νεελληνικς εθνικς συνεδησης. Τ τραγ δι πυ ακλυθε εναι κρητικ παραλλαγ τυ

κρυαυ θλυ τυ ∆ιγεν, της πλης τυ µε τ 0ρ και της στιγµς τυ ηρωικ τλυς

τυ.

O ∆ιγενς ψυµαε* κι η γης τνε τρµσει

κι η πλκα τν ανατριι* πυ θ!λει τν σκεπσει.

Κι εκει* "αρι πυ κετεται,* λγια αντρειωµ!να λ!ει:

– Να ’εν η γης πατµατα* κι υρανς κερκ!λια,*

να ’πτιυν* τα πατµατα, να ’πιανα τα κερκ!λια

να δ%κω σεσµα* τ’ υραν&, να "γλει µα&ρα ν!'η,

να ρ(ει ινια και νερ κι αµλαγ* ρυσ'ι!

* ψυµαε: κντε&ει να πεθνει * η πλκα τν ανατριι: ανατριι*ει, δειλι*ει η τα'πλακα (πρσω-

ππηση) * εκει: εκε * κετεται: εναι (απλωµ!νς * πατµατα: σκαλπτια * κερκλια: κρικ!λια, σιδε-

ρ!νιι γντ*ι * να ’πτιυν: να πατ&σα * να δκω σεσµα: να κυνσω * αµλαγ: καθαρ, αν!γγιτ

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶Ò˜ ·ÓÙÈ‰Ú¿ Ë Ê‡ÛË ÛÙÔÓ ÂÈÎÂ›ÌÂÓÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ¢ÈÁÂÓ‹ Î·È ÁÈ·Ù›;

¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· Î·È ÔÈ· Ù· ˘ÂÚÊ˘ÛÈÎ¿ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ¢ÈÁÂÓ‹;

¶ÔÈ· ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Î·È Ò˜ ÙËÓ ÂÚÌËÓÂ‡ÂÙÂ;33

22

11

∆ηµτικ τραγ δια, Ακριτικ,µελ!τη – ανθλγηση Β. 1. Μκης, Επικαιρτητα

∫§∂º∆π∫√

∆Ô˘ µ·Û›ÏË

Τα κλτικα τραγ δια υν ως θµα τη ω και τα κατρθµατα των κλετν. O Βασ-

λης, κεντρικς ρωας τυ τραγυδι , επιλγει, πως καναν πλλ νι ντρες στα ρνια

της τυρκκρατας, να γει απ τη σκλα*ι και να σει την ελε θερη ω των κλετν. Τσ

η εθνικ σ και η κινωνικ τυ περηνια τν ωθ ν να εγκαταλεψει τα υλικ αγαθ µιας

υπδυλης ως και να γνει αντρτης, ελε θερς µσα στη ση των απκρηµνων *υνν.

«µασλη, κτσε 'ρνιµα, να γ!νεις νικκ&ρης,

για ν’ απτσεις πρ"ατα, *ευγρια κι αγελδες,

ωρι κι αµπελ%ρα'α, κπ!λια* να δυλε&υν.

– Μνα µυ εγ% δεν κθµαι να γνω νικκ&ρης,

να κµω αµπελ%ρα'α, κπ!λια να δυλε&υν,

και να 3µαι σκλ"ς των Τυρκ%ν, κπ!λι στυς γερντυς.*

[ 7 5 ]

* κπλια: παιδι * στυς γερντυς: στυς πρεστ&ς

Θεδωρς Βρυκης, Πλεµικ σκην (λεπτµρεια)

[ 7 6 ]

Ε Θ Ν Ι Κ H Ω Η

Φ!ρε µυ τ’ αλα'ρ σπαθ και τ "αρ& τυ'!κι,

να πετατ% σαν τ πυλ ψηλ στα κρ'"&νια,

να πρω δπλα τα "υν, να περπατσω λγγυς,*

να "ρω ληµ!ρια* των κλε'τ%ν, γιατκια* καπετνων6

και να συρ(ω* κλ!'τικα, να σµ(ω τυς συντρ'υς,

πυ πλεµ&ν µε την Τυρκι και µε τυς Αρ"αντες».

Πυρν* 'ιλε τη µνα τυ, πυρν (επρ"δι!ται.

«Γεια σας "υν µε τυς γκρεµν&ς, λαγκδια µε τις πνες!

– Καλ%ς τ τ’ (ι τ παιδ και τ’ (ι παλικρι».

™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÛÙ›¯Ô ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡. ¶ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙË˜ Ï¤ÍË˜ «ÊÚfi-ÓÈÌ·»;

O µ·Û›ÏË˜ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÈÏ¤ÍÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ‰˘Ô ÌÔÚÊ¤˜ ˙ˆ‹˜. ¶ÔÈÂ˜ Â›Ó·È·˘Ù¤˜; ¶ÔÈ·Ó ÂÈÏ¤ÁÂÈ Î·È ÁÈ·Ù›; ¶Ò˜ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›ÙÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹;

ŒÓ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ ‰ÂÎ·ÂÓÙ·Û‡ÏÏ·‚Ô˘ ÛÙ›¯Ô˘ ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Â›Ó·È fiÙÈÙÔ ÓfiËÌ· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ËÌÈÛÙ›¯ÈÔ˘ ÔÏ‡ Û˘¯Ó¿ Û˘ÓÂ¯›˙ÂÙ·È Î·È ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂ-ÚÔ ËÌÈÛÙ›¯ÈÔ. πÛ¯‡ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÛÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ì·˜;

∞ÎÔ‡ÛÙÂ ËÚˆÈÎ¿ ‰ËÌÔÙÈÎ¿ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· (·ÎÚÈÙÈÎ¿, ÎÏ¤ÊÙÈÎ·, ·ÓÙ¿ÚÙÈÎ·), ÛÂ ·ÏÈ¤˜ Î·È Ó¤Â˜ÌÔ˘ÛÈÎ¤˜ ÂÎÙÂÏ¤ÛÂÈ˜. ¶Ò˜ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Ù· ÂÈÎ¿ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ¢ÈÁÂÓ‹ Î·È Ù· ËÚˆÈÎ¿Î·ÙÔÚıÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÎÏÂÊÙÒÓ; ¶ÔÈ· ÌÔ˘ÛÈÎ‹ Û˘ÓÔ‰Â‡ÂÈ Ù· ¿ÛÌ·Ù· (·Ó ‚ÚÂ›ÙÂ ÌÂÏÔÔÈËÌ¤-Ó·); ∑ËÙ‹ÛÙÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ ªÔ˘ÛÈÎ‹˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

* λγγι: δασωµ!νες εκτσεις * ληµρια, γιατκια: κρυψ%νες των κλε'τ%ν στα "υν * να συρω: να

σ'υρ(ω * πυρν: πρω

Ν.Γ. Πλτη, ∆ηµτικ τραγ δια, Γρµµατα

∞¡¢ƒ∂∞™ ∫∞§µ√™

∂È˜ ™¿ÌÔÓ

Στις τρεις πρτες στρς απ την ωδ «Εις Σµν», πυ εντσσεται στα Λυρικ, συλλγ

δκα πατριωτικν ωδν, την πα Ανδρας Κλ*ς εδωσε στ Παρσι τ 1826, κυριαρε

πνε µα ελευθερρσ νης και διακρννται τα συστατικ γνωρσµατα της καλ*ικς πησης

(ηρωικ θεµατλγα, υψηλς τνς και θς, παρα*λικ ρση τυ αραυ ελληνικ µ θυ).

α4

Ÿσι τ λκεν !ρι

"αρ& τυ '"υ αισθννται,

*υγν δυλεας ας !ωσι.

Θ!λει αρετν και τλµην

η ελευθερα.

*4

Αυτ (και µ&θς κρ&πτει

νυν αληθεας*) επτ!ρωσε

τν <καρν6 και αν !πεσεν

πτερωθες κ’ επνγη

θαλασσωµ!νς6

γ4

Α'’ υψηλ µως !πεσε,

και απ!θανεν ελε&θερς.

Αν γ!νης σ'γιν τιµν

ενς τυρννυ, νµι*ε

'ρικτν τν τ'ν.

[ 7 7 ]

* νυς αληθεας: αληθιν νηµα

Ανδρ!ας Κλ"ς, Ωδα, <καρς

[ 7 8 ]

Ε Θ Ν Ι Κ Η Ω Η

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

∞Ó·Ï‡ÛÙÂ ÙËÓ ÚÔÛˆÔÔ›ËÛË Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Ô ÔÈË-Ù‹˜ ÛÙËÓ ÚÒÙË ÛÙÚÔÊ‹.

∆È ‰ËÏÒÓÂÈ Ë ·Ú¤ÓıÂÙË ÚfiÙ·ÛË ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÛÙÚÔÊ‹;

°È·Ù› Ô ÔÈËÙ‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Ì‡ıÔ ÙÔ˘ ÿÎ·ÚÔ˘; ¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Î·ÈÒ˜ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ÌÂ ÙÔ Ô›ËÌ·;

O ÔÈËÙ‹˜ ÎÚ·Ù¿ ‰ÈÙÙ‹ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ı¿Ó·ÙÔ. ¢È·‚¿ÛÙÂ ÚÔÛÂÎÙÈÎ¿ ÙËÓ ÙÚ›ÙËÛÙÚÔÊ‹ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘.

µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ‰˘Ô ÎÂÓÙÚÈÎ¤˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ ·˘Ù‹ Ô˘ Û·˜ ¤Î·ÓÂÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓÙ‡ˆÛË. ¢ÒÛÙÂ Ù›ÙÏÔ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Û·˜, ÂÈÏ¤ÁÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÛÙ›¯Ô ÙÔ˘∫¿Ï‚Ô˘.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

Παλς, Φτερ

¢π√¡À™π√™ ™√§øª√™

∏ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ æ·ÚÒÓ

Στ επγραµµα αυτ, πυ γραψε ∆ιν σις Σλωµς τ 1825 µε αρµ τ ιστρικ

γεγνς της καταστρς των Ψαρν απ τυς Τ ρκυς, η µρ της πρσωππιηµνης

∆ας τιµ τυς νεκρ ς ;λληνες µσα σε να τπ απλυτης καταστρς.

™των Ψαρ%ν την λµαυρη ρη

Περπατ%ντας η ∆(α µνη

Μελετ τα λαµπρ παλικρια

Και στην κµη στε'νι 'ρε

Γεναµ!ν απ λγα ρτρια

Πυ εαν µενει στην !ρηµη γη.

[ 7 9 ]

Νικλας Γης, Μετ την καταστρφ των Ψαρν

∆. Σλωµς, Πιµατα, <καρς

[ 8 0 ]


ª¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÈÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·ÔÙÂÏÂ› ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ Î·ÙÂÛÙÚ·ÌÌ¤ÓÔ˘ ·fi ÙÔÓ Â¯ıÚfi ÙfiÔ˘.¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ÛËÌÂ›· Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹;

¶ÔÈ· ·ÓÙ›ıÂÛË ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Î·ÙÂÛÙÚ·ÌÌ¤ÓÔ ÙÔ›Ô Î·È ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ·ÚÔ˘Û›·Ì¤Û· Û’ ·˘Ùfi;

¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ Ú¿ÍË Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙÔ Â›ÁÚ·ÌÌ·;

ªÂÏÂÙ‹ÛÙÂ ÙËÓ Î‰’ ÛÙÚÔÊ‹ ·fi ÙËÓ ˆ‰‹ «∂È˜ æ·Ú¿» ÙÔ˘ ∞Ó‰Ú¤· ∫¿Ï‚Ô˘:

∂› ÙÔ Ì¤Á· ÂÚÂ›ÈÔÓË ∂ÏÂ˘ıÂÚ›· ÔÏfiÚıËÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ‰‡Ô ÛÙÂÊ¿ÓÔ˘˜Ø¤Ó’ ·fi Á‹ÈÓ· Ê‡ÏÏ·

ÎÈ ¿ÏÏÔÓ ·’ ¿ÛÙÚ·.

Î·È ‚ÚÂ›ÙÂ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯›Â˜ ÌÂ ÙÔ Â›ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ™ÔÏˆÌÔ‡.

OÚÁ·ÓÒÛÙÂ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û·˜ ÂÎ‰‹ÏˆÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜ Ì·˜ ÔÈËÙ¤˜ ™ÔÏˆÌfi Î·È ∫¿Ï‚Ô,Ë ÔÔ›· Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ: ·) ÂÈÎ·ÛÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi (ÔÚÙÚ¤Ù· ÙˆÓ ÔÈËÙÒÓ ‹ ›Ó·ÎÂ˜ ÌÂ ı¤Ì·ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË)Ø ‚) ÌÂÏÔÔÈËÌ¤Ó· ÔÈ‹Ì·Ù· (ÙˆÓ Û˘ÓıÂÙÒÓ ª›ÎË £ÂÔ‰ˆÚ¿-ÎË, °È¿ÓÓË ª·ÚÎfiÔ˘ÏÔ˘, ¡›ÎÔ˘ •˘‰¿ÎË)Ø Á) ··ÁÁÂÏ›Â˜ ÔÈËÌ¿ÙˆÓØ ‰) ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË¿ÏÏˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (.¯. ·fi ÙÔ ¢È¿ÏÔÁÔ ‹ ÙË °˘Ó·›Î· ÙË˜ ∑¿Î˘ıÔ˜ ÙÔ˘ ™ÔÏˆÌÔ‡)Ø Â) ÂÚÁ·-Û›Â˜ ÁÈ· ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜. ªÔÚÂ›ÙÂ ›Ûˆ˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÙÂ ˘ÏÈÎfi ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë¤ÎıÂÛË Ô˘ Â›¯Â ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ Ë µÔ˘Ï‹ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÙÔ 1998.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

°π∞¡¡∏™ ƒπ∆™√™

∂ÚËÌˆÌ¤Ó· ¯ˆÚÈ¿

Τ παρακτω απσπασµα ανκει στην πιητικ σ νθεση Η τελευταα π. α. εκατνταετα. O

Ρτσς γραψε τ πηµα τ 1942, ως µεση αντδραση στα σ γρνα ιστρικ γεγντα

(πτση τυ αλ*ανικ µετπυ, γερµανϊταλικ Κατ, πρµην µατα της Αντστασης), τ

δηµσευσε ωστσ πλ αργτερα, τ 1961. Στ απσπασµα απτυπνεται µε ρεαλιστικ

τρπ η θλι*ερ υπρηση τυ ελληνικ στρατ , κατ την πα µως, παρ τις δυσκλες,

διατηρ νται η ελπδα και τ αγωνιστικ ρνηµα.

∂ρηµωµ!να ωρι, (ερπταµα σ’ !να ανελ!ητ (ερ

καλκαρι.

Βµ"αρδισµ!νες εκκλησι!ς. ?νας σπρς νεµς σ'&-

ρι*ε

σαν τν τρελ ψλτη πυ τραγ&δαγε γρια τρπρια

µες στ ντυ'εκδι

κι παπς µε τις µπτες τυ σκτωµ!νυ α(ιωµατικ&

σκωνε τα ρσα τυ και πηδ&σε τ 'ρτη. Στυς

τυς

ταν σ"ησµ!να τα συνθµατα. Υπκω'ι* καννι"-

λισµ στ "θς,

αµηλ στν ρ*ντα η σιγαλι τυ αµ!νυ πλ!µυ.

?να λγ σκτωµ!ν στην πλαγι.

Εε κλλσει πγς τ παπ&τσι στην κλτσα, την

κλτσα στ πδι.

Θα (ανρθυµε – επαν. Και δως πδια θα (ανρ-

θυµε. Τρ*αν ι αραπσιτι!ς*

παρ(ενα σα να µας σκ*αν τα αρτι µε τα πατριωτι-

κ τραγ&δια µας

σα να µας σκ*αν τις σηµαες µας. ∆υ λιγν* σ&γνε'α

[ 8 1 ]

* υπκωι: µακριν, µλις πυ ακ&γνταν * αραπσιτις: καλαµπκι!ς * λιγν: µικρ

[ 8 2 ]


κρ!µνταν πνυ στ "υν σα δυ πλε(&δες σκρ-

δ δπλα σ’ !να τ*κι

σ’ !να "µ"αρδισµ!ν σπτι. Να κρ&ψυµε τ&τ τ

'ως

µη µας τ πρυνε κι αυτ – π& να τ κρ&ψυµε; –

επε.

O λλς κιτ&σε τα ν&ια τυ. Ν&τωνε.

Κατ!"ηκαν (υστ, τ τ. Σκ&ψαν

πραν τν σκι τυς και κυκυλ%θηκαν. 1θηκαν.

Μνα τα τσιγρα τυς µακρι πτε πτε µια κκκι-

νη λµψη.

∫·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ·fi ÙËÓ ˘Ô¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡. ¶ÔÈ· Û·˜ Û˘ÁÎÈÓÂ›ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È ÁÈ·Ù›;

¶ÔÈÔÈ Ï¤ÓÂ ÙË ÊÚ¿ÛË «∫·È ‰›¯ˆ˜ fi‰È· ı· Í·Ó¿ÚıÔ˘ÌÂ»; ∆È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó;

™Â ÔÈ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È ·ÁˆÓÈÛÙÈÎ‹ ‰È¿ıÂÛË Î·È ÛÂ ÔÈ· ÛËÌÂ›· ·Ô-ÁÔ‹ÙÂ˘ÛË; ¶ÔÈÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· ˘ÂÚÙÂÚÂ› Î·È ÁÈ·Ù›;

O ÔÈËÙ‹˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎ¿ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·. ªÂ ÔÈ· ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎ¿ Ì¤Û· ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ·˘Ù‹Ó ÙË ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎ‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹;

µÚÂ›ÙÂ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi ·fi ÙÔ ·Ï‚·ÓÈÎfi Ì¤ÙˆÔ ‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ ›Ó·ÎÂ˜ Ô˘ ÚÔ-‚¿ÏÏÔ˘Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔÓ ËÚˆÈÛÌfi ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÒÓ. ∑ËÙ‹ÛÙÂ ÙË Û¯ÂÙÈÎ‹ ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘Î·ıËÁËÙ‹ ÙˆÓ ∫·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎÒÓ. ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÈÛÈfi‰ÔÍË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÔÏÂÌÈÎÔ‡·ÁÒÓ· ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ ˘Ô¯ÒÚËÛË˜ ÛÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ ƒ›ÙÛÔ˘.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Γ. Ρτσς, Πιµατα, τµ. 1, Κ!δρς

ª∂§¶ø ∞•πø∆∏

∞fi ‰fiÍ· Î·È ı¿Ó·ÙÔ

Τ µυθιστρηµα της Αιτη Εικστς αι%νας (1946) απτυπνει τις εθνικς περιπτειες απ

τ 1916 ως τ 1946, µσα απ τη ω της κεντρικς ηρωδας, Πλυνης. Στ παρακτω απ-

σπασµα τα *ιµατα της Πλυνης εναι στεν συνδεδεµνα µε την επ, τ Β’ Παγκσµι

πλεµ, την Κατ και την Αντσταση, στην πα µετει ενεργ, διακινντας παρνµ

Τ π. Στ απσπασµα περιγρνται αναδρµικ (µσα απ τ κελ της υλακς της) δ

λαϊκς συγκεντρσεις στην Αθνα τν καιρ της Κατς: τ συσστι των καλλιτενν στ

Μυσε και η πρτη διαδλωση τ Μρτη τυ 1943, µε τυς πρτυς νεκρ ς.

Ãειµ%νας. Τα συσστια στννταν παντ&. O τπς ρυ'&σε *ω απ µια καρα-

"να.* O πληθυσµς µα*ευτανε, (εν&σαν κθε παρελθν, και περµεναν στην

υρ. Μ’ !να ντενεκεδκι.* Κλλ&σαν ψερα και θερµτητα, !νας απ’ τν λλν.

Εκενη την ηµ!ρα θα στηνταν πρ%τη 'ρ και τ συσστι των καλλιτεν%ν. Τ

εαν "λει στ Μυσε. «Πτ!ρυ( Μυκηναϊκ», σηµεωναν τα τ(α πυ δηγ&σαν

στην αθυσα. Τα µρµαρα στη µνα(ι πγωναν περισστερ και τα σπασµ!να τ*-

µια κυ"αλ&σανε µ!σα τ τ!λς τυ Φλε"ρη και τν κθι*αν σ’ ανθρ%πινα κκαλα.

Eρθε τ µεσηµ!ρι. Η %ρα πυ µα*ε&ει κι απµν%νει µπρστ στ ψωµ λη την

ικγ!νεια. Ττε !γινε µια ταρα κι λι µετατπστηκαν κι ανµεσ τυς π!ρασε

κπις. «O πρεδρς» ψιθ&ρισαν. O πρεδρς σκαρ'λωσε σ’ !να τραπ!*ι και στ-

θηκε ρθς. H µ*α πλωνε απ κτω. Πσα ανθρ%πινα µτια πγαν και κλλησαν

σαν στρεδια πνω τυ! Εε !να σκληρ πρσωπ. Fλι ττε κατλα"αν πως απ τη

σκληρδα αυτ ε(αρτται τ 'αG τυς. Η µα*εµ!νη µ*α απ κτω ταρτηκε. «Ας

τελει%σει επιτ!λυς αυτ η ιστρα!» ακ&στηκε κπια 'ων. «Ας τελει%σει επιτ!-

λυς!» επαν κι λλες 'ων!ς, κι τπς γ&ρω αγριε&τηκε. O πρεδρς '"!ρι*ε και

κυν&σε τα !ρια. «Ν’ αρσµε!» '%να*ε η µ*α. «Πειν&µε!» '%να(ε !νας. O πρε-

δρς (εδπλωσε !να αρτ. Μνµις !γινε σιωπ σαν τυ νεκρτα'ευ. Στα !ρια,

ι ντενεκ!δες, σαν κµπλγια εκρ!µνταν. Σαν να ’"γαινε απ στ!ρνα,* µ!σα στις

γυµν!ς αθυσες αντησε παργγελµα:

[ 8 3 ]

* καρανα: πιτ πυ ρησιµπι&ν ι στρατι%τες * ντενεκεδκι: τενεκεδ!νι δε, συνθως απ

κνσ!ρ"ες, µε τ π !παιρναν τ 'αγητ στα συσστια * στρνα: τιστ δε(αµεν νερ&

[ 8 4 ]


«Iγγελς Σικελιανς». Eτανε τ πρ%τ νµα. Μια γυνακα πρ%ρησε, (εσκ!πα-

σε τν ντενεκ!, της !ρι(αν δυ κυταλι!ς. Eτανε τ 'αG τυ. Τυ Iγγελυ Σικελιαν&.

Jστερα απ τυς πιητ!ς πρανε ι πε*γρ'ι. Jστερα ι γλ&πτες. Oι *ωγρ'ι. Oι

µυσικ. Και ι ρες τυς. Ε"στη(ε τρεις %ρες. Eρθανε γερντκια, πυ τα εε

λησµνσει κσµς και ρντας. Eρθανε ν!ες περσιν!ς, κυκυλωµ!νες µε

µπ(.* Eτανε τεσιν!ς δ(ες, πυ ακ&µπησαν σε µια γωνι και ρ&'η(αν τν ντε-

νεκ! δηµσια, µπρστ σ’ λυς, δεν εανε υπµν να τν πνε σπτι τυς. Eτανε

κπιι πυ δεν !δειναν την παλµη τυς σ’ νθρωπ, και την πλωναν τ%ρα γυρε&-

ντας ψωµ, ψωµ. Κι !κψαν µερικ καταµεσς τ στ, για να !ρθυν, κι σι ως

τ%ρα ε(!ρνταν* µν µες στα αρτι, "λ!πνταν στ πρσωπ.

Ε"στη(ε τρεις %ρες. Στην πι µεγλη λ",* πυ ταν µπερδεµ!νι λι σαν

τ κυ"ρι, τρ&πωσε !νας ανµεσα κι !δινε κτι στα κρυ'. Π!ρασε σαν α!ρας, δεν

πρλα"ε κανες να δει. Τ ’ωνε µες σε '&τες πυ αλλ& !"ρισκε. Τ πισανε απ’

τις '&τες τυς, και ταν ε'ηµερδα. Eταν µυστικς τ&πς της κατς. Πις

τυς τν !'ερε; ∆εν !µαθαν. «Τα µυστικ συνεργεα δυλε&υνε», σκ!'τηκε ττε η

Πλυ(!νη, πυ ταν κι εκενη ανµεσα στυς συγκεντρωµ!νυς.

Τν εε &στερα τρα ρνια, η Πλυ(!νη, στν κρ' της. Τν παρνµ εκεν

τ&π. Μα* τυ εκιµτανε. Τν !ωνε στα στθια. Eταν µικρ και '&σκωναν.

<δρωνε και τν λ!ρωνε. Τν εε και τη µ!ρα πυ πιστηκε. Τν "ρανε. «Μλησε!

Πιι εναι ι λλι!» «Fι, δε θα µιλσω», τυς επε. ∆ε µλησε. Μν πυ λιγθυ-

µ&σε. Kυπν&σε κι !πε'τε πλι σε "&θιση. Απ πνω τη τυπ&σαν. Eτανε µια

νεκρ, πυ δε θ'τηκε ακµα και νι%θει '&τα '&τα τ %µα πυ της ρνυνε,

και τη %νει λ πι "αθι. ?τσι !µεινε απ ττε. Της τσκισαν τ !ρι, κλλησε στρα-

" µν τυ, σαν τυ σκ&λυ τυ δρµυ. Κλλησε µες στη 'υλακ. ∆εν πειρ*ει,

επε η Πλυ(!νη, σµπως θα µυ (αναρειαστε τ !ρι µυ; Α&ρι δε θα υπρω.

Εε !ρθει &στερα Μρτης. Eρθε κι εκενη η µ!ρα. Απ"ραδς καθ!νας κιµ-

θηκε µνς τυ, την λλη µ!ρα "ρ!θηκαν πλλ µα*. Eταν διαδλωση. Η πρ%τη

διαδλωση. Eρθανε παρ!ες παρ!ες. Fπως πνε στη λειτυργι. Π&θε* εκινσανε,

π%ς ωριστκανε, εκεν δεν τ ’δε κανες. Σπθες κι αλγατα παραµνε&ανε κι

εθρ τρµερ µε πλυ"λα. Κλεσανε τα µαγα*ι. ∆εν τα ’κλεισαν κυ"ερνσεις, δε

λ"ανε κρατικ εντλ, τα ’κλεισαν εκενι µνι. ∆εν κρ!µνταν σηµαες. ?"λεπε

η Πλυ(!νη τν υραν, τα σ&ννε'α, και µια ανθρ%πινη µ*α να κινι!ται στη γη, σαν

* µπς: πανω'ρι * ερνταν: γνωρ*νταν * λ: 'ασαρα απ τις 'ων!ς τυ πλθυς *πθε: απ π&

Α Π O ∆ O K Α Κ Α Ι Θ Α Ν Α Τ O Μ λ π ω Α ι τ η

ωρ'ι ανθισµ!ν, σαν ντλιες* στη "ιτρνα, π& και π& (στρα'τε !να ρ%µα, π&

και π& εµ*ευε, σαν 'υσαρµνικα. Π!σανε ι πρ%τες πιστλι!ς. Ττε κινθηκε απ’

τη µ*α !να τµµα κι !τρε(ε. Π!σανε πρκηρ&(εις, πως π!'τυνε τα '&λλα στυς

κπυς τ 'θινπωρ. O πρ%τς λις της ρνις '%τισε

µια σηµαα. Μια µνη σηµαα πυ !τρεε. Fλς κσµς

γ&ρω πρσλωσε τ µτι τυ στ !ρι πυ τη σκωνε. Τυ

’λειπαν τα δυ δτυλα. ?νας δπλα µυρµ&ρισε: «Oι ε(ρι-

στι, ι ε(ριστι!». ?τρεε η Πλυ(!νη µα* µ’ λυς πυ

τρ!ανε, !"λεπε τη σηµαα, τα δτυλα πυ ελεπανε, τανε

Αιµλις. Π!'τανε ι πιστλι!ς. «Oι ε(ριστι, ι ε(ριστι!»

επανε πλι δπλα της. ?"λεπε η Πλυ(!νη τα κρµι πυ

κυλσανε, !"λεπε τν Αιµλι, γ!µι*ε τ !να µτι της µε αρ,

τ λλ τρµ, π!ρναγαν ττε δπλα σε *ααρπλαστε,

µ&ρι*ε "ανλια λλτε, και τ%ρα µ&ρισε αµα τπς.

Σκωσαν τυς πρ%τυς νεκρ&ς. ∆εν (ερες πιι συ

!δεναν, γνωστι, τις πληγ!ς συ. Eτανε µες στ πλθς κι

ανπηρι πυ τρ!ανε, τανε και κυτσ µε τσες κυτσα-

µρες, πυ πτ! δεν ταιρι*υνε, στ ρυθµ &τε στ "λ!µµα,

και τ%ρα ταρια*αν κι αυτ µ!σα στ δι κ&µα. ?τρεε η

Πλυ(!νη, γ&ρι*ε δπλα κι !"λεπε. Εαν !ρθει εκενι ι παλι,

ι γν%ριµ της, απ’ τα λασπσπιτα, απ’ τα τ!ρµατα, σι κνανε τν πλεµ, και

τ%ρα τη διαδλωση, σι εανε λγαριασµ&ς απ τη Μικρασα, σι εανε δλ-

'νηµ!νυς απ δ!κα πλ!µυς πατ!ρες, παιδκια µε δως "ρακ, 'ιτητ!ς ωρς

θραν, κπ!λες µε διπλ καρδι, κι απνω απ’ λυς !"λεπε η Πλυ(!νη !ναν Αιµ-

λι, µια δικ της αγπη πυ σκντα'τε, µα !µενε ρθς.

Π!σανε µ"ρντες, '%να(αν κτι πυ !µια*ε µε «Λευτερι» κι εσκρπισαν.

Κρ&'τηκε η Πλυ(!νη στα σκκια κι !'ευγε. Oι δρµι εαν γνει 'ιλικ εκενη τη

µ!ρα. Oι δια"τες, δικ συ. Τρ(ανε πλι ι µεντεσ!δες* τυ νεκρτµευ κι εµπ-

καν πλι πτ%µατα. Τα πρ%τα της Αντστασης. Τα πρηγ&µενα τανε της Πενας.

Iρι*ε καιν&ρια σειρ.

Fταν σκρπισε η διαδλωση, !'υγαν, µα δε %ρισαν. ∆ε θηκαν πως ττε, σ’

εκενη την κηδεα* πυ ταν σαν τ θ!ατρ πυ σκλ, και σκρπ*εις. Eταν τ%ρα

δεµ!νι µε κλωστ!ς ψιλ!ς, στ!ρεες. Πσι την δια %ρα, σ’ λλα µ!ρη, σ’ λλη γη…

[ 8 5 ]

Aννυµς,Αφσα επς

* ντλιες: εδς λυλυδι& * µεντεσδες: µεταλλικ ελσµατα πυ στηρ*υν τις πρτες τα παρθυρα

* κηδεα: πρ'αν%ς η κηδεα τυ Κωστ Παλαµ, τ Φε"ρυρι τυ 1943, πυ ε(ελθηκε σε αντικα-

τικ διαδλωση

[ 8 6 ]


Κντ πριν 'τσει σπτι της, ταν µ!ρα λιακδα, σως η πρ%τη της ρνις, κι !νας

µεγλς στρατηγς !"γα*ε τρεις σκ&λυς περπατ. Περπταγαν µα*, µπρς αυτς,

πσω εκενι. Κτα(ε η Πλυ(!νη µε τα δυ τρ&πια µτια της απ δ(α και θνατ,

κι εδε την πρ%τη απσταση της επς πυ %ρι*ε τυς εθρ&ς απ’ τυς 'λυς.

Σκε'ττανε τ%ρα, ανσκελα, στης 'υλακς τα σδερα, µε τ σπασµ!ν !ρι της:

«Τι καιρς, πσα ρνια, και να µην !ει τελειωµ!».

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ë ¶ÔÏ˘Í¤ÓË Ù· ‰ÂÈÓ¿ ÙË˜ ∫·ÙÔ¯‹˜;

™ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ‰‡Ô Ï·˚Î¤˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ˜. ¶ÔÈÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· Î˘ÚÈ·Ú-¯Â› ÛÂ Î¿ıÂ ÂÚ›ÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜;

¶ÔÈÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÍÂ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Ï‹ıÔ˜; °È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ë ·ÊËÁ‹ÙÚÈ·Î¿ÓÂÈ ÂÈ‰ÈÎ‹ ·Ó·ÊÔÚ¿ Û’ ·˘ÙÔ‡˜;

OÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·„ËÊÔ‡Ó ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ÌÂÙ¿ ÙË ‰È·‰‹ÏˆÛË. ∞ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙË˜‰È¿ıÂÛ‹˜ ÙÔ˘˜.

∆· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÔÓÙ·È ÛÂ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ·. ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙÂ Ù·ÌÂ ÙË ÛˆÛÙ‹ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎ‹ ÛÂÈÚ¿, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙfiÛÔ ÙË ‰ÔÌ‹ fiÛÔ Î·È ÙËÓ ÍÂ¯ˆ-ÚÈÛÙ‹ ¯ÚÔÓÈÎ‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·ÔÛ¿ÛÌ·ÙÔ˜.

°È· ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙË˜ ∫·ÙÔ¯‹˜ Î·È ÙË˜ ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜ ·ÎÔ‡ÛÙÂ Ù· ∆Ú·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ÙÔ˘ ª¿ÓÔ˘ §Ô˝˙Ô˘, Ù· ∆Ú·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· ÙÔ˘ ª›ÎË £ÂÔ‰ˆÚ¿ÎË Î·È ÙËÓ ∫·Ù·¯ÓÈ¿ÙÔ˘ ÃÚ‹ÛÙÔ˘ §ÂÔÓÙ‹.

™Â Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, ÂÓÙÔ›ÛÙÂ Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ· Ì·˙ÈÎ¤˜‰È·‰ËÏÒÛÂÈ˜ ÔÈ ÔÔ›Â˜ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÂ ¿ÏÏÂ˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂÈ˜, Â›¯·Ó ·Ó¿ÏÔÁ· ¯·Ú·-ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ Î·È ÌÂÁ¿ÏË Ï·˚Î‹ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

55

44

33

22

11

Μ. Α(ι%τη, Εικστς αινας, Κ!δρς

°πøƒ°√™ Ã∂πªø¡∞™

ŒÍÈ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ Ó¤ÔÈ

Τ απσπασµα πρρεται απ τ *ι*λ τυ 0ειµων O γµς (1974). Σε µικρ ρνικ

απσταση απ την εγερση των ιτητν στ Πλυτενε, τ Νµ*ρι τυ 1973, τ σ ντ-

µ αυτ κεµεν, µε συµ*λικ γλσσα και *αθ σε*ασµ, µνηµνε ει τη θυσα των νων.

Œ(ι ιλιδες ν!ι κι !'η"ι

παιδι και κλεστηκαν µε

'ων!ς. Απ’ !(ω !νας στρατς

να πλιρκε κι λλς λας

και '%να*ε. Kα'νικ κατ!"η-

κε µια σιωπ κι αυτ ι ν!ι

"ρυναν. Αισθνθηκαν ν’

απτ&ν !να ακατανκητ

"ρς και σαν !να τερστι

και ταραγµ!ν σ&µπλεγµα

πως εκενα τα σπαραγµ!να

ανθρ%πινα µα*%µατα της

καταστρ'ς. Α"στατα σ%-

µατα κι ρισαν να "υλι-

*υν (α'νικ µ!σα στη γη κι

ι ακνητες ειρνµες τυς

αναπδησαν απ τη γη σαν

τελευται θµνι και αθ-

καν. Σ’ εκεν τ µ!ρς η γη

δεν ντε(ε και υπ%ρησε

σαν µια καθ*ηση και ωρς

καν!ναν κρτ σωρς "&λια*ε µαρµαρωµ!νς κι αργ σαν καρ"ι και τεντωµ!να

λγα πυ π!'τυν σε γκρεµν κι !σπανε σε µεγλα κµµτια τ κθε κµµτι µεγα-

λ&τερ απ τ λκληρ. Γλιστρν "αθι και "υθ*νται "αρι κι αργ στα µαλακ

"θη της γης πυ !υν !να τρυ'ερ %µα και πι "αθι απ’ λες τις ρ*ες κι απ

λυς τυς τ'υς κι ακµα πι "αθι κι απ τις παραωµ!νες γκυρες τυ κακ&

[ 8 7 ]

Θδωρς Παπαγιννης,Τα φαντσµατ µυ (κατασκευ)

[ 8 8 ]

Ε Θ Ν Ι Κ H Z Ω Η

και σκαλωµ!νες. Απτµα η γη !γειρε κι !κανε µια κλση πρς τα εκε. Αλλ κανες

δεν πλησι*ει τ "ραθρ και λι απστρ!'νται. Κανες πτ! δε θα τλµσει να

σκ&ψει και να δει κι &τε κι ι µνες. Κανες να µην τλµσει.

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

°È·Ù›, ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘, Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÈ˜ ÊˆÓ¤˜;

∆È Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ Ë Î·ı›˙ËÛË ÙË˜ ÁË˜ ÛÙÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô; °È·Ù› Î·ÓÂ›˜ ‰ÂÓ ÏËÛÈ¿˙ÂÈ Î·ÈfiÏÔÈ ·ÔÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ÙÔ ‚¿Ú·ıÚÔ;

°È·Ù› Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ ·ÎfiÌ· Î·È ÙÈ˜ Ì¿ÓÂ˜ ·fi ÙÔÓ ÙfiÔ ÙË˜ ı˘Û›·˜ ÙˆÓÓ¤ˆÓ;

¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÚÔÛˆÈÎ‹ ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÁÚ·Ê¤·, Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÙ·È ÌÂ ÙËÓ ÙÂÏÈÎ‹, ·fi-Ï˘ÙË ··ÁfiÚÂ˘ÛË: «∫·ÓÂ›˜ Ó· ÌËÓ ÙÔÏÌ‹ÛÂÈ»; ∆È ˘ÂÚ·Û›˙ÂÙ·È ÌÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·‰È¿Ï-Ï·ÎÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘;

™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û·˜ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ·fi ÙËÓ ÂÍ¤ÁÂÚÛË ÙˆÓÊÔÈÙËÙÒÓ ÛÙÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô. ™¯ÂÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ı· ‚ÚÂ›ÙÂ ÛÂ ‰È¿ÊÔÚ· ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎ¿ ÏÂ˘-ÎÒÌ·Ù·. ™Â Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙˆÓ ∫·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎÒÓ, ·Ó·˙ËÙ‹ÛÙÂ Â›ÛË˜ ÂÈÎfi-ÓÂ˜ ·fi ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ¿ Î·È ÂÈÎ·ÛÙÈÎ¿ ¤ÚÁ· ÌÂ ı¤Ì· ÙË ı˘Û›· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÛÙÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô.™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ· ÙÔÓ Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎfi ÙÚfiÔ ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î¿ıÂ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ÙÔÈÛÙÔÚÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜.

∏ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÙÔ˘ £. ¶··ÁÈ¿ÓÓË ∆· Ê·ÓÙ¿ÛÌ·Ù¿ ÌÔ˘ ¤¯ÂÈ ÊÙÈ·¯ÙÂ› ·fi Í‡Ï· Ô˘ ÂÚÈ-Ì¿˙Â„Â Ô Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓË˜ ·fi ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘ ÌÂÙ¿ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·. ¶ÔÈ· Û˘Ó·È-Ûı‹Ì·Ù· Í˘Ó¿ ÛÙÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜ Ô˘ ¤˙ËÛ·Ó Ù· ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È ÔÈ· ÌËÓ‡-Ì·Ù· ÈÛÙÂ‡ÂÙÂ fiÙÈ ÂÎ¤ÌÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÈÎ·ÛÙÈÎfi ¤ÚÁÔ;

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

Γ. 1ειµωνς, B γµς, Κ!δρς

Ãƒπ™∆√º√ƒ√™ ª∏§πø¡∏™

«∆Ô Û˘ÚÌ·ÙfiÏÂÁÌ· ÙÔ˘ ·›Û¯Ô˘˜»

Τ µικρ αυτ διγηµα τυ Μηλινη ανκει στη συλλγ τυ Τ µικρ εναι µρ'

(1997). O συγγραας εε εργαστε ως ιλλγς καθηγητς στ Γυµνσι Αρρνων της

Αµµστυ τ διστηµα 1960-1964 και επισκθηκε αν τη διτµηµνη Κ πρ τ 1995,

εκσι να ρνια µετ την τυρκικ εισ*λ (1974), µε την πα η Τυρκα κατλα*ε και

κττε κατει τ *ρει τµµα τυ νησι . Καταγρντας τις εντυπσεις απ την τελευ-

ταα τυ επσκεψη στην Κ πρ, συγγραας νιθει ανµεικτα συναισθµατα, ικειτητας

αλλ και δυσρας πρς τ περι*λλν, καθς συγκρνει τη σ γρνη τυριστικ ανπτυ-

η τυ νησι µε τις ωηρς αναµνσεις τυ απ τ παρελθν. Η αµανη στση και η πικρ

ειρωνεα τυ εντεννται ταν σκτεται τν καηµ των παλιν µαθητν τυ, ι πι υν

για µεγλ ρνικ διστηµα µε την (ακµα αδικαωτη) ελπδα µιας ειρηνικς επλυσης στ

εθνικ και κινωνικ πρ*ληµα της Κ πρυ.

∂ναι τσα πργµατα πυ µυ 'αννται ικεα µλις πατσω τ πδι µυ στην

Κ&πρ! Fι "!"αια τα τυριστικ µεγαθρια πυ !υν κνει κατ στις παραλες

της – αυτ η ν!α απικικρατα, τσ θρυ"%δης, τσ αλα*νικ, τσ επικνδυνη,

πυ η λλη στ Ακρωτρι,* µε τυς κεραµιδ!νιυς ικισµ&ς και τα κντ εγγλ!*ι-

κα παντελνκια, µι*ει µε α'σα (εασµ!νη, απ πρπλεµικ ταινα. Αλλ τα

λλα, τα γηγεν, πυ αντιστ!κνται: εναι η γλ%σσα πυ τη µιλ% ωρς πρσπθεια,

µλις "ρεθ% µε τυς ανθρ%πυς της, πργµα πυ κνει εκενυς να συν'ρυ%ν-

νται* κα&ππτα και τν Γι%ργ να µε κιτ*ει ανσυς – κι εγ% αµγελ%. Εναι

ι «τερατσι!ς»* στ κτριν τπ, πυ αντανακλ&ν τν εκτυ'λωτικ λι στ αλ-

κπρσιν '&λλωµ τυς, ι 'ινικι!ς, πυ λικν*νται τ’ απγε&µατα, τα γιασεµι

κι ι µπυκαµ"λιες. Και εναι ακµα –ω τυ θα&µατς!– ι π!ρδικες στα !ρσα,* πυ

'τερκπ&ν στ π!ρασµ µυ, τα «περττσια», πυ κακαρ*ανε στις πλαγι!ς τυ

Αγυ Ιλαρωνα* κι ι µαθητ!ς µυ τα πινανε *ωνταν κυνηγ%ντας τα στην απ!-

ραντη Μεσαρα,* %σπυ να παραδθ&ν µε ανιτ!ς 'τερ&γες. ?νας απ’ αυτ&ς

κι 1αµπς απ την τυρκκρατ&µενη Κντ!α,* πυ τ%ρα σκαλ*ει στα αρακτι-

[ 8 9 ]

* Ακρωτρι: περι δυτικ της Λεµεσ&, πυ υπρει αγγλικ στρατιωτικ "ση * να συνρυννται:να κατσυ'ι*υν * τερατσις: αρυπι!ς * ρσα: δεντρες εκτσεις γης * "γις Ιλαρων, Μεσαρα,Κντα: περι!ς στην κατεµενη Κ&πρ

[ 9 0 ]


κ τυ τη µαγεα της Κ&πρυ, λµνας στα Πλατανσκια,* σ’ !να ερηµωµ!ν

ωρι.

Τρα"&µε κατ τη ∆ερ&νεια, ι απ την Αγιανπα την (ιπασµ!νη* (και (ιµαρι-

σµ!νη),* αλλ απ τν εσωτερικ δρµ, τ δρµ της ψυς, δπλα στ δασκι της

Iνας και στην «πρσινη γραµµ». Και πις να ταν τα πυ !δωσε στ συρµατ-

πλεγµα αυτ τ ικλγικ νµα πυ θυµ*ει την «Green Peace»;* Υπθ!τω πως ταν

κπις εκπρσωπς τυ OΗΕ*, απ κενυς πυ ρητρευαν για τ «τες τυ

ασυς».* Κρατ% ακµη στ συρτρι µυ !να απ τα λµπυµ πυ µας στ!λνανε να

τα µιρσυµε στυς µαθητ!ς της Αµµ%στυ: παιδικ!ς *ωγρα'ι!ς για τ «µιρα-

σµ!ν Βερλν». ?να παιδικ !ρι πυ τεντ%νεται κτω απ τ συρµατπλεγµα, για

να πισει την µπλα, στην λλη µερι. Τα µιρ*αµε και τυς µιλ&σαµε µε θ!ρµη για

τα δικαι%µατα των παιδι%ν, για τα αισθµατα των ανθρ%πων πυ δεν µπανυν σε

συρµατπλ!γµατα, για την ειρνη, πυ ταν καιρς ν’ ανθσει. Τι να πω τ%ρα στυς

µαθητ!ς µυ, πυ τα µτια τυς µε συνδε&υν; Τι να τυ πω τυ Γιωργ; Τι να πω

και τυ 1αµπ; «Τ τες τυ ασυς !πεσε, δσκαλε», µυ λ!ει. «Τι θα γ!νει µε τ

συρµατπλεγµα;» Και "*ει κκκινα "!λη πυ στ*υν αµα, λγυρα στη *ωγρα'ι

τυ, να δενυν κατ την Αµµωστ.

Κατ κει τρα"&µε. Ανε"ανω στην ταρτσα της ∆ερ&νειας.* Τυρστες πυ κιτ-

* Πλατανσκια: ι υπλιπες περι!ς πυ ανα'!ρνται ανκυν στην ελε&θερη Κ&πρ * ιπασµνη: περ-

'ανη, ψηλµ&τα (ε(αιτας της µεγλης τυριστικς ανπτυ(ης) * ιµαρισµνη: "ρµισµ!νη (κυπριακ ιδω-

µα) * Green Peace: διεθνς ικλγικ ργνωση * OΗΕ: Oργανισµς Ηνωµ!νων Εθν%ν * «τες τυασυς»: τ τες πυ %ρι*ε τ Ανατλικ και τ ∆υτικ Βερλν6 η πτ%ση τυ (1989) σµανε τ τ!λς

της µακρρνης πλιτικς αντιπαρθεσης ανµεσα στν ανατλικ και στ δυτικ κσµ * ταρτσα της∆ερνειας: ταρτσα ψηλ& κτιρυ στη Λευκωσα, απ πυ µπρε να δει κανες τις δ& ψεις της πλης,

την κατεµενη και την ελε&θερη

Γκρφιτι απ# τ τες τυ Bερλνυ

« Τ Q Σ Υ Ρ Μ Α Τ Q Π Λ Ε Γ Μ Α Τ Q Υ Α Ι Σ 1 Q Υ Σ » ) ρ ι σ τ ρ ς Μ η λ ι ν η ς

[ 9 1 ]

*υν, µε εισιτρι, την «πλη-'ντασµα». «Περστε, κ&ριι, να θαυµσετε την ασ%µα-

τν κε'αλν!»* Αγναντε&ω στ "θς την !ρηµη πλιτεα. Β*ω τα κιλια. Αναγνωρ-

*ω γειτνι!ς. ?τσι ν’ απλ%σω τ !ρι µυ, θ’ αγγ(ω τα µπαλκνια της. ?τσι και κνω

!να "µα, θα "ρεθ% στυς δρµυς της και στα αισθµατα πυ δεν µπανυν σε συρ-

µατπλεγµα. Και στα ρνια της νιτης µυ, πυ µυ τα κλεσανε στην λλη πλευρ.

* ασµατς κεαλ: λαϊκ θ!αµα στα πανηγ&ρια

¶ÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· ‹ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙË˜ ∫‡ÚÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙÔÓ ·ÊËÁËÙ‹ ÙÔ ·›ÛıËÌ· ÙË˜ ÔÈÎÂÈfi-ÙËÙ·˜, ÙÔÓ Î¿ÓÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ó· ÓÈÒıÂÈ fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û’ ¤Ó· ÁÓÒÚÈÌÔ Î·È ÊÈÏÈÎfi ÙfiÔ; °È·ÔÈÔ ÏfiÁÔ ÓÔÌ›˙ÂÙÂ fiÙÈ ÓÈÒıÂÈ ¤ÙÛÈ;

µÚÂ›ÙÂ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÛËÌÂ›· Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÈÎÚ‹ ÂÈÚˆÓÂ›· ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ Î·È ÂÍËÁ‹-ÛÙÂ ÙË.

∆È ÂÓÓÔÂ› Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ Ï¤ÁÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ ÓÈfiÙË˜ ÙÔ˘ «Ù· ÎÏÂ›Û·ÓÂ ÛÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿»;

¢ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÙÂ ¤Ó· ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ¯¿ÚÙË ÙË˜ ∫‡ÚÔ˘ ÌÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-ÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ù· ÔÔ›· Î¿ÓÂÈ ÏfiÁÔ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÊÙÈ¿ÍÙÂ ¤Ó·Ó ÔÏÈÙÈÎfi¯¿ÚÙË ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Ó· ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È Ë ‰È¯ÔÙfiÌËÛË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ, ÌÂ ÙË ‚Ô‹-ıÂÈ· Î·È ÙÔ˘ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, ÁÈ· ÙÔ Î˘ÚÈ·Îfi ˙‹ÙËÌ· ÌÂ ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Î·ÈÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¯¿ÚÙÂ˜.

µÚÂ›ÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÂÚÈÔ¯¤˜, ÎÚ¿ÙË ‹ fiÏÂÈ˜ Ô˘ ‰È¯ÔÙÔÌ‹ıËÎ·Ó Î¿Ùˆ ·fi Û˘Óı‹-ÎÂ˜ ÔÏ¤ÌÔ˘ ‹ È‰ÂÔÏÔÁÈÎÔÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÂıÓÈÎÒÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ (∫ÔÚ¤·, µÂÚÔÏ›ÓÔ Î.¿.).™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ Î·ÙfiÈÓ ÔÈ· Èı·Ó¿ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Î¿ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ‰Ú¿Ì·Ù· ı· ¤¯Ô˘Ó ÚÔÎ·Ï¤-ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ·˘ÙÔ› ÔÈ ‚›·ÈÔÈ ‰È·¯ˆÚÈÛÌÔ›.

∑ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ÌÂ ı¤Ì· ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

1. Μηλι%νης, Τ µικρ εναι µρ, Κ!δρς

ΠΑΛΑΙΤΕΡΕΣ ΜΡΦΕΣ ΩΗΣ

Tα τσσερα κεµενα πυ περιλαµννται στην εντητα αυτ αντιπρσωπευν τρπυςως και αντιλψεις πυ ανκυν κυρως στ παρελθν, µερικ µως απ αυτς επιι-νυν, αυτσιι παραλλαγµνι, µρι σµερα. Τα λγτενικ κεµενα µεταρυν στυςσγρνυς αναγνστες εθνγραικς και ανθρωπλγικς πληρρες και πρσρυναιλγες µαρτυρες για την παραδσιακ ελληνικ κινωνικ και πλιτιστικ ταυττητα,απτυπνντας παλαιτερα ατµικ και κινωνικ ιµατα.

Νκς ατηκυρικς-Γκκας, Oπωρπωλεν Απλλων

[ 9 4 ]

¢π¢ø ™ø∆∏ƒπ√À

ŸÙ·Ó ÚˆÙÔÎ·Ù¤‚ËÎ· ÛÙË ™Ì‡ÚÓË

Κεντρικς ρωας στ µυθιστρηµα της ∆. Σωτηρυ Ματωµνα µατα εναι Μανλης

Αιτης, αγρτης απ τν Κιρκιντ, πς εκθτει, µε αυτιγραικ λγ, την ικγε-

νειακ και την πρσωπικ τυ ιστρα και, δι µσυ αυτς, καταγρει την περιπτεια τυ

µικρασιατικ ελληνισµ. Τ απσπασµα πρρεται απ τ πρτ µρς τυ µυθιστρµα-

τς και αναρεται στην πρτη επσκεψη τυ νεαρ αηγητ στη Σµρνη τ 1910. Πηγαν-

ντας στη µεγλη πλιτεα ρσκει εργασα, απγαλακτεται απ την ικγενειακ τυ εστα

και ενηλικινεται.

™επτµρης ταν τυ 1910, ταν πρωτκατηκα στη Σµ#ρνη. Θυµ#µαι πσ

σκι&τηκα* µλις ρθηκα µνας σε µια τσ µεγ&λη πλιτε*α. +γνωστι, αλλιτι-

κι ανθρπι, &γνωστα και τα σκ&κια. Καννα δεν 3ερα και καννας δε µ’ 3ερε

να µε καλωσρ*σει4 νιωθα σαν τ 3ερι5ωµν δεντρ*.

Ακ#µπησα σ’ να &νι* τ τρ*ιν 5εµπ*λι* µε τις αλλα3ις και τα 6αγσιµα πυ

µυ ’δωκε η µ&να µυ, και γκα ν’ ανταµσω τ στα6ιδµπρα πυ θα µ’ παιρνε

στη δ#λεψ τυ. Με την αντρσα* στ ρι, µε τα πρτα παπ#τσια πυ 6ραγα στη

5ω µυ να µε στενε#υνε, µε τ ντρ*λιν* 6ρ&γκικ* πανταλνι, κ&πως κντ για τις

µακρις καν&ρες* µυ, να µε κει κι αυτ στν κα&λ, περπατ#σα, &τσαλα, δειλ&.

Ωστσ µυνα περ6ανς για τ ν συλ#πι* µυ και κ&θε τσ σκυ6τα και

καθ&ρι5α µε τ ρι τα παπ#τσια µυ κι ρινα κλε6τς, 6ισµνες µατις λ#θε*

ν8 αντιλη6θ π# ρ*σκµαι κι αν µε πρσυν ι περαστικ*.

Μλις γκα στην πρκυµα*α τα 3ασα λα, ακµα και τη δειλ*α µυ. :ρθαν ι

εντυπσεις και µε πραν απαλ& και µε µερσανε και δεν 3ερα τι να πρωτδ και τι

να πρωταρ. Τη θ&λασσα; Τα απρ&κια της <αµιδι πυ σκ*5ανε τ νερ δ*ως

να υλι&5υν; Τα µεγ&λα µαρµαρνια σπ*τια, µε τα 3#λινα κλειστ&, λ µυστρι,

µπαλκνια τυς; Τις καρτσες µε τ ρυθµικ τ#π τυς π&νω στ γρανιτνι πλακ-

στρωτ; Τα τρ&µια* πυ τα σρνανε &λγα; : λν εκε*νν τ αρωπ, 3γνιαστ

* σκιτηκα: 6θηκα * νι: πανδε* * εµπ λι: σ&κς * αντρσα: διε#θυνση * ντρ λιν: απ 6την

αµακερ #6ασµα * ργκικ: γαλλικ * κανρες: µακρι& πδια (κανι&) * συλπι: εµ6&νιση * λ-θε: παντ# * τρµια: µσα µετα6ρ&ς, τραµ

O Τ Α Ν Π Ρ Ω Τ O Κ Α Τ Ε Β Η Κ Α Σ Τ Η Σ Μ Υ Ρ Ν Η ∆ ι δ Σ ω τ η ρ υ

κσµ πυ µπαινγαινε µε σαµατ&* στις λσες και στα κα6ενε*α κι µια5ε να 5ει

πανηγ#ρι; κι ι µια κιν, καθηµεριν µρα δυλει&ς!

Στ&θηκα &κρη &κρη στ µυρ&γι, λεψα τα ρια µυ στις τσπες κι µεινα εκει-

δ& εντυπωσιασµνς. Τα κ#µατα ανεκατεα*νανε και καθς νι6ταν* τις µαλτε5-

πετρες σκρπ#σανε µια ανεσηµι&* πυ µσκλαγε θαλασσιν&. Μ#δια, εκατµµ#ρια

µ#δια ταν σ6ηνωµνα π&νω στις σιδερνιες τραρσες* πυ συγκρατ#σαν τις Σκ&-

λες. Αυτς ι Σκ&λες, η Εγγλ5ικη Σκ&λα, η Καιν#ρια Σκ&λα, η Μακρι& Σκ&λα, λες κι

ταν τα ρια τυ µεγ&λυ λιµανι#. Εδ γινταν τ µπ&ρκ4* 6ευγε λγηµνς

καρπς της Ανατλς για τις 3νες ρες κι µπαινε τ ρυσ&6ι. «Λγε, Εµµανυλ, τι

γνωρ*5εις δι& τ ρυσµαλλν δρας;» ∆&σκαλε, δε σ’ απκρ*θηκα κατ& πυ πρσµε-

νες κε*νη τη µρα. Τρα µως εδ καταλαα*νω την ερτησ συ, 5ωντανε#υν µπρς

στα µ&τια µυ λες ι ιστρ*ες πυ µυ διηγθηκες, καθαρς, στρωτς, παρµνες θαρ-

ρε*ς απ τη <ρηστµ&θει&* µας. Eµως απ κντ& ρνται ρε#ντας κι ι 5ωηρς

ιστρ*ες πυ &κυσα για τη Σµ#ρνη απ τν παινιδι&τρα* τ <ρ*στ. Τις λεγε στα

πανηγ#ρια µας κρ#ντας τ σ&5ι* τυ, να µακρ# *σαµ’ να µτρ ργαν, πυ λαλ#-

σε σαν Θες και µεις τα παιδι& λαταρ#σαµε: «Α, πτε θα τηνε γνωρ*συµε τ#τη την

πλιτε*α!».

Eταν µυνα πλ# µικρς και πγαινα µε τη µ&να µυ στην εκκλησι& σκια5µυνα

να λπω 5ωγρα6ισµν στν

τρ#λ τ πελρι µ&τι τυ

Θε#. Τρα θελα να γ*νω να

ττι µ&τι να τα δω λα µνµε-

ρ*ς. Και να γ*νω κι να πελρι

α6τ*, ν’ ακυµπσω στν κρ6

τ#της της πλιτε*ας, ν’ ακ#σω

την καρδι& της. […]

Oι &νθρωπι στη Σµ#ρνη

µιλ#σανε λι ελληνικ&, ακµα

κι ι Τ#ρκι κι ι Λεαντ*νι κι

ι Oρα*ι κι ι Αρµενα*ι. Στ

Φραγκµααλ& ωστσ, πλλ&

µεγ&λα καταστµατα ε*ανε

3ενικ& νµατα πυ δεν τα

[ 9 5 ]

πψη της πρκυµαας της Σµρνης σε επιστλικ δελτρι πριν απ τ 1919

* σαµατς: θρυς * νιταν: πλεναν * ανεσηµι: αν&σα * τραρσες: στηρ*γµατα * µπρκ: 6ρτω-

ση τυ εµπρε#µατς στα πλ*α * ρηστµθεια: διδακτικ ιλ* µε ηθπλαστικ& διηγµατα * παινι-διτρας: ργανπα*κτης * σι: κρυστ µυσικ ργαν

[ 9 6 ]

Π A Λ Α I Τ Ε Ρ Ε Σ Μ Ρ Φ Ε Σ Ω Η Σ

καταλ&αινα: «Κντυ&ρ», «Λυρ», «Μπν µαρσ», «Παραντ* ντε Νταµ» κι &λλα.

Και τι δεν ρισκες σε τ#τα τα µαγα5ι&! Απ παραδε*σια 6τερ& για τα µαλλι& των

γυναικν, µρι σκαρπ*νια* για Στατπ#τες. Και παιν*δια, µρ6α κυρντιστ&

παιν*δια! Πσ ευτυισµνα θα ’πρεπε να ’ναι εδ τα παιδι& και πσ παρααϊδεµ-

νες ι γυνα*κες!

Τρ&η3α *σια στην Αγια-Φωτειν κι &ναψα στη &ρη της τ κερ&κι πυ µυ

παρ&γγειλε η µ&να µυ. Κι #στερα καρ6θηκα να λπω και να µη ρτα*νω τ

καµπαναρι. Ε*κσι µτρα µπι, τσσερα πατµατα, λ µ&ρµαρ. Κι αν&γλυ6ς

<ριστς να κ&θεται στ πηγ&δι και να τα λει µε τη Σαµαρε*τιδα. Κι ι καµπ&νες

6αντατερς, γλυκλαλες, δρ των µεγ&λων δυκνε της Ρωσ*ας, και κατ&κρ6α,

στν τρ#λ, ρυσς σταυρς να λ&µπει στν λι, παρηγρι& και σκπη για τυς

ραγι&δες, πυ τ ’αν κα#ηµα, γιατ* σταυρς στεκε πι ψηλ& απ την ηµισλην

πυ ταν στηµνη στ µιναρ τυ Ισ&ρ τ5αµ*.

Εκειδ& πλ&ι στν περ*λ της Αγια-Φωτεινς ρκα και την Ευαγγελικ Σλ. Ε*α

κ&νει νειρ να µπω εδ µσα, κι δ&σκαλς µυ Πυθαγρας Λ&ρις µε σιγντ&ρι5ε.*

Μα πατρας µυ τνε πργκη3ε: «Κυρ δ&σκαλε, να µε συµπαθ&ς. Αερκπανιτ5* δεν

τνε θλω τν υγι µυ. Εµε*ς ε*µαστε ρεσπρηδες* και ρεια5#µαστε ρια…».

Μλις &κυσα την καµπ&να της Αγια-Φωτεινς να τυπ&ει δδεκα, τιν&τηκα.

Μπρε για πτε µεσηµερι&στηκα; Ε*πα να ιαστ, να τρ3ω για τη δυλει&, µα θυµθη-

κα πως δεν ε*α να δσω λγ σε καννα, µιας κι µυνα, για πρτη 6ρ&, αυτε3#-

σις, και ττες µ’ πιασε τρελ αρ&. <θηκα µσα στ πλθς, στ τσαρσ** κι πινα

τσιτσιµπ*ρια και σερµπτια* κκκινα και πρ&σινα «µπυ5-γκιµπ*, κεκ*κ-συγι#»,* και

αιρµυνα πυ σπαταλ#σα τα λ*γα τεσσαρ&κια πυ µυ ’αλε στην τσπη η µ&να

µυ, κρυ6& απ’ τν πατρα. Hστερα κ&τι µε σταµ&τησε4 ωρι&της στιµρνει* τν

ακρικερδισµν παρ&. Κι ε*πα να π&ω κατευθε*αν στ µαγα5* τυ κυρ Μιαλ&κη

<ατ5ησταυρ, να σιγυρψω τη θση µυ και συνε*5ω πειτα τ συλ&τσ.*

Τνε ρκα τν κυρ 6ατρ* π&νω στην &ψα* της δυλει&ς. Ττιες µρες πυ

καταιναν ι ωρι&τες να πυλσυνε τη σδει& τυς, ι εµπρι δεν κλε*νανε. Μλις

µπκα στ στενµακρ µαγα5* µε τα πλλ& πατ&ρια, µε πρε απ τη µ#τη η γνριµη

γλυκστυ6η µυρυδι& της στα6*δας και τυ σ#κυ. O <ατ5ησταυρς στεκτανε κατα-

µεσς και 5#για5ε, λ 6ρντ*δα. Εργ&τες µε αµαλ*κες* στην πλ&τη µπαινγα*νανε

* σκαρπ νια: παπ#τσια * σιγντριε: ενθ&ρρυνε * αερκπανιτς: αργσλς * ρεσπρηδες: αγρτες

* τσαρσ : αγρ& * τσιτσιµπ ρια και σερµπτια: αρωµατικ& πτ& * «µπυ-γκιµπ , κεκ κ-συγι»: παγω-

µνι υµ* * στιµρνει: εκτιµ&, υπλγ*5ει * συλτσ: περ*πατς * κυρ ατ!ρ: τ α6εντικ * ψα: νταση

* αµαλ κες: ειδικς ε3πλισµς για να κυαλ#ν ι εργ&τες στην πλ&τη τυς εµπρε#µατα

O Τ Α Ν Π Ρ Ω Τ O Κ Α Τ Ε Β Η Κ Α Σ Τ Η Σ Μ Υ Ρ Ν Η ∆ ι δ Σ ω τ η ρ υ

απ τ π*σω πρτ*, πυ ταν τ ντ&µι4* εκε* α6νανε τις καµλες, τυς αραµπ&δες,*

τα γαϊδ#ρια και τις ϊδ&µα3ς τυς. ∆υ 3υπλητι αµ&ληδες, µε δασ& γυµν& τα

στθια, σκωναν στν µ τη µανλα* πυ π&νω κει κρεµταν τ καντ&ρι.* O <ατ5η-

σταυρς µ’ λστργγυλη κιλ*τσα, διπλ& πργ#λια και λκκκινα, σαν υτυρω-

µνα, µ&γυλα 3ε6νι5ε τις κ&δες.* Ε*ε µ&τι 3#πνι πυ σπ*θι5ε κι παι5ε λ#θε

ακ#ραστ. Τα ρια και τα πδ&ρια τυ, πλ# αδ#νατα αν&λγα µε τ σµα, τν

κ&νανε να µι&5ει µε &τρα. Eλες ι κινσεις τυ και η σελτ&δα* τυ κι ι τρπι

τυ δε*νανε πως ε*ε δυλψει κι η α6εντι& τυ παραγις.* Και τντις,* πως µαθα

αργτερα, παραγις τανε κ&πτες, µα 3ερε συ λει ν’ αρπ&5ει την περ*σταση και

συνεταιρ*στηκε µε τ Σελµ ε6ντη και πατ#σανε κι ι δυ, µε τ ελε#θερ, π&νω σε

καρδις και σε πρτ6λια, κι απ κει και πρα τα λψανε κι ρεε τ ρµα.

Πλησ*ασα τν κυρ Μιαλ&κη, τυ µ*λησα θαρρετ&, τυ ’δωκα και τ συστατικ

γρ&µµα πυ ε*α απ τη δηµγερντ*α* τυ ωρι# µας. Αυτ τ γρ&µµα πλ# τν

εκλ&κεψε, γιατ* τ’ &ρε5ε να τν υπλγ*5υνε ι ισυρ*. Με 3τα3ε µε µατι& πυ

τρ#πωσε *σαµε την ψυ.

– Ναι, 3ρω, κανε, µυ µ*λησαν κι &λλι για σνα. Θα σε κρατσω. Με λε#ει πυ

3ρεις τα τ#ρκικα. Α#ρι πρω* λα να πι&σεις δυλει&, να σε δκιµ&σω και τα 3ανα-

λµε για την πλερωµ.

Eταν γκα 3ω πετ#σα απ αρ&4 αν ε*α µυστ&κι θα τ ’στρια, τσ νιωθα

&ντρας. Τρα µπρ#σα να αρ τη µρα µυ, την πρτη και µναδικ λε#τερη και

3γνιαστη µρα της 5ως µυ.

Jρες λκληρες τριγ#ρι5α µσα στα µπε5εστνια* και στα σκ&κια της Σµ#ρνης,

*σαµε πυ µε ρκε η ν#τα. Εργ&τες µε µακρι& ραδι& αν&ανε τα 6αν&ρια τυ

γκα5ι#. Oµρ6στλισµνες κυρ&δες κατεα*νανε µε τις καρτσες τυς για τις

λσες, τα πργγερα και τις «για&ν συπδες».* Κπλες 3εντεκλτεδιασµνες,*

µελαψς και πετατς σεργιαν#σανε, γελ#σανε, κρτ&ρανε. ευγ&ρια ε#θυµα αγ-

ρ&5ανε λυλ#δια. Στα κα6ενε*α πα*5ανε µυσικς, τραγυδ#σανε πλιτ&κια και

γκαρσνια πηγαιν6ρνανε δ*σκυς µε καρα6&κια και µε5δες. Η πρκυµα*α µσ-

λ#σε #5, αγγυρ&κι, τηγανητ κρας και θαλασσιν&. Μασυλ*5ανε ι καθιστ*,

κι ι συλατσαδρι σπρυς, τσεµπλεµπ#δες,* παγωµνα αµ#γδαλα, λιµπιν&ρια,*

µα και γλασσ&δες* και 5ααρωτ& και γλει6ιτ5#ρια.

Τα σπ*τια, ακµα και στυς απµακρυς µααλ&δες, ανιτ&, συντρ6εµνα. Στις

[ 9 7 ]

* ντµι: 5υγαρι& * αραµπδες: κ&ρα * µανλα: µλς * καντρι: 5υγαρι& * κ: µν&δα &ρυς * σελ-τδα: γρηγρ&δα * παραγι!ς: ηθς τεν*τη, υπηρτης * τ!ντις: πραγµατικ& * δηµγερντ α: αιρετ*

&ρντες της ελληνικς κιντητας * µπεεστνια: στεγασµνες αγρς * πργγερα και «γιαν συ-πδες»: εσπερινς κινωνικς συγκεντρσεις για ψυαγωγ*α * #εντεκλτεδιασµνες: µε απκαλυπτικ& ντε-

κλτ * τσεµπλεµπδες: στραγ&λια * λιµπινρια: σπρια απ λ#πινα * γλασσδες: παγωτ&

[ 9 8 ]


πρτες καθισµνες 6αµελις* ε*αν στρωµν ε#θυµ λακιρντ*.* ∆ε µυ ’κανε καρδι&

να π&ω για #πν. Ε*α µλις γνωριστε* µε τη Σµ#ρνη και µυ 6αιντανε πως γεννθη-

κα κι 5ησα εδ τα δεκ&3ι ρνια της 5ως µυ. Eταν πεσα να κιµηθ, στρι6γ#ρι-

5α και της µ*λαγα σαν ερωτευµνς. «Ε*σαι µρ6η, τ 3ρεις; Ε*σαι πλ# µρ6η!»

Εδ στη Σµ#ρνη θα µπρ#σα να κ&νω νειρα, σα νειρα θελα, δ*ως να τρω

3#λ…

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈÂ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÚÒÙÂ˜ ÂÓÙ˘ÒÛÂÈ˜ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ ÌfiÏÈ˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙËÓÚÔÎ˘Ì·›· ÙË˜ ™Ì‡ÚÓË˜;

¶ÔÈÂ˜ ÌÓ‹ÌÂ˜ Í˘ÓÔ‡Ó ÛÙÔ Ì˘·Ïfi ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ Î·ıÒ˜ ·ÓÙÈÎÚ›˙ÂÈ ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÔÏÈÙÂ›·;

∞fi ÔÈÂ˜ Ê˘Ï¤˜, ¤ıÓË Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ ··ÚÙ›˙ÂÙ·È Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ ÙË˜ ™Ì‡ÚÓË˜; ¶ÔÈ·ÂÓÙ‡ˆÛË Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ˙ˆ‹ ÙË˜ fiÏË˜;

O ·ÊËÁËÙ‹˜ ¤˙ËÛÂ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙÔ˘ ‰‡ÛÎÔÏ· ·È‰ÈÎ¿ Î·È ÂÊË‚ÈÎ¿ ¯ÚfiÓÈ·, ·ÏÏ¿ ÛÙË ™Ì‡ÚÓËÓÈÒıÂÈ Â˘Ù˘¯ÈÛÌ¤ÓÔ˜. µÚÂ›ÙÂ ¯ˆÚ›· ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ÂÈ‚Â‚·ÈÒÓÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË.

∑ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ ÙÔ Î·Ì·Ó·ÚÈfi ÙË˜ ∞Á›·˜ ºˆÙÂÈÓ‹˜ ÌÂ ‚¿ÛË ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹.

µÚÂ›ÙÂ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi, ÂÈÎ·ÛÙÈÎfi Î·È ¿ÏÏÔ ¤ÓÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙË ™Ì‡ÚÓË ÚÈÓ Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓÎ·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ 1922. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ·Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÙËÓ ŒÓˆÛË ™Ì˘ÚÓ·›ˆÓ, ÛÙÔ ∫¤ÓÙÚÔªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ Î·È ÛÙËÓ ∂ÛÙ›· ¡¤·˜ ™Ì‡ÚÓË˜ ‹ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÂ›ÙÂ ÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ-Î‹ ‰ÈÂ‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ªÂ›˙ÔÓÔ˜ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡ (http://www.hellenichistory.gr,http://www.fhw.gr/chronos/05/gr/index.html).

™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ ÂÁÎ˘ÎÏÔ·È‰ÈÎ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎ‹ ÚÔ-ÛÊÔÚ¿ ÙË˜ ∂˘·ÁÁÂÏÈÎ‹˜ ™¯ÔÏ‹˜. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ·Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÁÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ÏËÚÔÊÔ-Ú›Â˜ ÛÙËÓ ¶ÚfiÙ˘Ë ∂˘·ÁÁÂÏÈÎ‹ ™¯ÔÏ‹ [¡¤·˜] ™Ì‡ÚÓË˜ (ÙËÏ. 210 9347272, 210 9316748).

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

* αµελις: ικγνειες * λακιρντ : κυντα, κυτσµπλι

∆. Σωτηρ*υ, Ματωµνα µατα, Κδρς

™ø∆∏ƒ∏™ ¢∏ª∏∆ƒπ√À

¶¿Û¯· Ù’ ∞Ú›ÏË

Τ διγηµα πυ ακλυθε πρρεται απ τη συλλγ διηγηµτων Η 6λα τυ λαιµ#

(1998) τυ Θεσπρωτ συγγραα Σωτρη ∆ηµητρυ. O ενλικς αηγητς-συγγραας

περιγρει µε νσταλγα τις παιδικς και εηικς µνµες τυ απ τις διακπς τυ Πσα στ

ωρι τυ, πυ συνρεει µε την αλανικ µεθρι.

O Απρ*λης ταν κ&πτε για µνα –τρα πια ει µπει κι αυτς στ ωνευτρι των

πλλν και επαναλαµανµενων εικνων και εµπειριν– τ Π&σα στ ωρι µυ.

Eι µως µε τ θρησκευτικ τυ µρς, παρ& µνν αµυδρ&.

Μεγ&λη Πµπτη, εγ και τ’ αδρ6ια µυ 3εκιν#σαµε τ πρω* µε τ λεω6ρε*.

Oλκληρ τα3*δι. Φτ&ναµε στη γ6υρα τυ Καλαµ&. Μια γ6υρα σιδερνια, αθυ-

πρ&σινη, απ’ τν καιρ τυ Εµ6υλ*υ.

Α6# γινταν λεγς των ταυτττων απ’ τυς 6αντ&ρυς τυ 6υλακ*υ

–στιγµς ντνες για τις παιδικς καρδις µας–, τ λεω6ρε*, αργ& αργ&, µπαινε στη

γ6υρα. Κραπ, κραπ, τ#παγαν κι τρι5αν ι σιδερις. Τ νερ απ κ&τω ρµητικ,

θλπρ&σιν απ’ τις πυκν6υτεµνες θες. Kλιωναν τα ινια.

Απ εκε* και πρα &ρι5ε νας &λλς κσµς.

Στ Φιλι&τι κ&ναµε υπρεωτικ στ&ση τρεις µε τσσερις ρες. Γι’ αυτς τις ρες

–πυ τις περν#σαµε στ κα6ενεδ&κι τυ σταθµ#– δεν αγαπ#σα και πλ# αυτ την

κωµπλη, τσ λαταρ#σα τ ωρι µυ.

Τ κα6ενεδ&κι ταν γεµ&τ τα3ιδιτες για τα πανωρια των Φιλιατν. Εκε* &ρι-

5αν τα πρτα «πιαν# ε*σαι εσ#, µωρ παιδ&κι µυ;», «ετ#τη µι&5ει της µ&νας της»

απ’ τυς ωριαν#ς µας και τα πρτα 6ιλι&. Πργευση απ’ τ ωρι µυ παρηγρητικ.

Επιτλυς, τ απµεσµερ τ λεω6ρε* αγκµαντας, γιατ* ταν ασ6υκτικ&

γεµ&τ και δρµς ωµ&τινς, ανη6ρικς, λ κγκλες,* 3εκ*ναγε για τα ωρι&

της Μυργκ&νας.

Αϊ-Νικλας, +γιι Π&ντες, Παλιρι, ανη6ρες, στρ6ς, µια στρ6 ακµα και

να τ ωρι µυ, η Πλα. Μαγευτικς δρµς, µαγευτικ& ωρι&. Λες και ι πλαγις

ι ντυµνες µε κυµαρις, τσρα, ελιδρνις,* δ&6νες, ι ε*µαρρι πυ 3επηδ#σαν

[ 9 9 ]

* κγκλες: στρ6ς * κυµαρις, τσρα, ελιδρνις: λυλ#δια, θ&µνι και λ&στηση της περις

[ 1 0 0 ]


εδ και κει, τα λιθ&ρια και τα µνπ&τια ενσωµ&τωσαν ,τι µρ6τερ και ευγεν-

στερ απ τις ανθρπινες 5ως αινων.

Ακµα και σµερα, αυτ η διαδρµ, αυτ& τα ωρι& ε*ναι για µνα µια διαδρµ

πνευµατικ, µια διαδρµ νσταλγ*ας και καηµ#.

Στ ωρι µυ 6τ&ναµε τ µ#σγκωµα.* Μας &6ηνε τ λεω6ρε* στη Θελεσυ-

ρι&, πυ ταν να µικρ εικνισµα, Αϊ-Θαν&σης.

O γκς της Μυργκ&νας µπρστ& µας. Στην κρ6 τ υν ε*ε ακµα ινια,

πυ &στρα6ταν απ να ιλιρωµ ηλιασ*λεµα. Εκε* πυ ανταν λις ταν

νας τπς αγαπηµνς, µυστηριακς, α&διστς. :ταν η Βρεις :πειρς.

Στη Θελεσυρι&, κατεα*νντας απ’ τ λεω6ρε*, µας τ#παγε ευ&ριστα να

ψυρ αερ&κι πυ –Κ#ρις *δε πς– τ ’α συνδσει µε τη Βρει :πειρ, µε την

Αλαν*α. Μνυµα απ µια &λλη 5ω, πι ενδια6ρυσα, πι πλ#σια, πι αινιγµατι-

κ. Περιττ να πω τι δεν 3ερα τ*πτα για ιδελγ*ες, πλµυς και &λλα, και ι

δικ* µυ, συγγενε*ς και ωριαν*, µιλ#σαν λ*γ και ασα6ς, κ&τι πυ µεγ&λωνε τ

µυστρι.

Φτ&ναµε µε τα πδ&ρια στ σλει, κατπι µια απτµη κατη6ρι& µ&ς γα5ε

στην πλατε*α τυ Νικπλυ, πυ ταν τ περ*πτερ τυ µπαρµπα-Μτση µας. Μας

καρτραγε µε 5ααρωτ& και 6ιλι&. Κατπι σταµατ#σαµε στ πατρικ της µ&νας µυ

για λ*γ, να δσυµε τσιγ&ρα στν παππ#, και κατπι σ6εντνα για τ πατρικ µας,

για τη γιαγι& µας.

Σε λη αυτν τη διαδρµ η µ#τη µας ε*ε πανηγ#ρι. Φρσκια, 3&στερη αν&σα

ανακατεµνη µε τ’ αγριλ#λυδα τυ Απριλι# –6ρ&3, µαν#σια, 5υµπ#λια,

µσ6ακ*δια. Τν τν τν διναν µως ι κααλ*νες,* η κπρι&, τ ντισµν µα.

Στ πατρικ µας. Τπς θαλπωρς. Kνα µικρ σπιτ&κι µε δυ κ&µαρες, κατι για

τις α*γες,* µπλατσαρι,* νας µικρς κηπ&κς και η επιλητικ και συγρνως γλυ-

κ#τατη παρυσ*α της γιαγι&ς µυ. Μας µ&5ευε µε πατ&τες γιαν*. Μσκλαγε

τπς. Κατπι κιµµασταν λι µα5* στρωµατσ&δα κι αυτ στη µση.

Τ πρω* µ&ς 3υπν#σαν πετειν*, γµ&ρια,* α*γες, ετ#λια4* 6ων#λες απ’ τις

γυνα*κες πυ 6#ρνι5αν, σκ#πι5αν, καν κλαρ*. Μα5εµν τ ωρι, αµ6ιθεατρι-

κ& τισµν, δηµιυργ#σε τλεια ηητικ.

«Ω Αγγελ#δω, 3#πνησαν τα παιδι&;», ακ#γαµε τη θει&κω Λλα απ’ τ δ*πλα

µααλ&.

«M#πνησαν, µωρ’ συµπεθρα».

* µσγκωµα: σ#ρυπ * κααλ νες: περιττµατα, κυρ*ως αλγυ &λλυ υπ5υγ*υ * α γες: κατσ*κες

* µπλατσαρι!: απθκη * γµρια: γαϊδ#ρια * ετλια: µικρ& τραγι&

Π Α Σ < Α Τ ’ Α Π Ρ Ι Λ Η Σ ω τ ρ η ς ∆ η µ η τ ρ υ

«Αυγ& εις; Θλεις;»

«Kω, ω».

«Καλ&, στε*λ’ τα µυ κατπι».

+ρι5ε τ πανηγ#ρι. Τρεαλητ& µε τ’ &λλα παιδι&, επισκψεις στις θε*ες, λτες

στυς κπυς τυ Μαµ&, στ’ αµπλια της Φρας, στην Αϊ-Παρασκευ. +ρι5αν δειλ&

να κκκιν*5υν ι πρτες κυτσυπις.* Τα τριαντ&6υλλα, πυκν6υλλα και µσ-

µυριστ&, ρ5-&σπρα, ταν παντ#. Στις αυλς και στυς 6ρ&τες. Συ σπαιναν* τη

µ#τη.

Απ την Αν&σταση θυµ&µαι κ&πως τις στρακαστρ#κες, πυ τις πι5αµε µε τις

σλες. Ακµα κι εκε*νη την ρα τυ πανδαιµνιυ εγ ε*α τ µυαλ µυ στ’ αστρια

τυ ρ*5ντα, π&νω απ’ τν απαγρευµν τπ.

Την &λλη µρα, λ τ ωρι αναινε στην κρυ6 τυ διπλαν# υνπλυ, πυ

ταν τ 6υλ&κι Γκελ*λι, για επ*σκεψη στυς στρατιτες. Τυς πηγα*ναµε αυγ&, κυ-

λ#ρια κι εκε*νι µας διναν γαλτες.

<αρ#µενα, απλ& παιδι&, µας &6ηναν να δ#µε και µε τα κι&λια µσα στ Αλα-

νικ. Φρναµε κντ& µας εικνες απ ανθρπυς, κυρ*ως γυνα*κες να σκ&υν εν

σειρ& να κ&νυν &λλες δυλεις, π&ντα σε µ&δες. Ε*αν κατασκευ&σει και µια

τενητ λ*µνη για την &ρδευση. Παρ’ λ πυ µε τα κι&λια ε*α απτ τ αντικε*µεν

της περιργει&ς µυ, η λ3η και τ µυστρι &θαιναν.

+κυγα ιστρ*ες τα κατπιν& ρνια για κατασκπυς, πυ αµγελντας αιρ-

ταγαν απ απσταση τις γυνα*κες στ’ αµπλια. Αυτς ανατρµα5αν κι αυτυν#ς

τυς κατ&πιναν τα λγγα.* Τ πρασµα αυτν των µυστριων ανθρπων τ ’ω επ*-

σης συνδσει µε τ ψυρ αερ&κι πυ µας υπδεταν στη Θελεσυρι&.

Eταν αναωρ#σαµε, αρ&µατα, για την Ηγυµεν*τσα ταν για µας Μεγ&λη

Παρασκευ. Πν#σαµε και τα τρ*α, λες και µας 3ερ*5ωναν. Η αδερ6 µυ µε κλ&-

µατα και 6ωνς, «γιαγι& µυυυ», 3#πναγε τ ωρι. Εγ αστιµυνα και κλαιγα

κρυ6&, µε τρπ α3ιπρεπ, και για να τ πετ#ω αυτ σ6ιγγµυνα και λσ#-

ρευα.* ∆ε θλαµε, αρνιµασταν ν’ απωριστ#µε τη γιαγι& Αγγελ#δω, τ ωρι.

Και π# να πηγα*ναµε; Στ ασανιστρι της ττε –και τρα– εκπαιδε#σεως.

Μλις πγα στ Γυµν&σι, αθµια*α –κι απ’ τ Λ#κει µνιµα πλν– π&ει τ

ωρι και η γιαγι&. ∆εν π&ταγα τ πδι µυ. Σινεµ&ς, 3νη µυσικ, ερωτικ& σκιρτ-

µατα, κατπι σπυδς εν Αθναις –&λλη θλιερ ιστρ*α αυτ–, µρι τα τρι&ντα µυ

δεν ε*α καµι& ψυικ σση κι επα6.

[ 1 0 1 ]

* κυτσυπις: αρυπις * σπαιναν: σπαγαν (µετα6ρικ&) * λ!γγα: θαµνδη δ&ση * λσρευα:

κατσ#6ια5α

[ 1 0 2 ]


Μεγ&λς µυν –τι µεγ&λς, &ντρας γκτ5&µ γαϊδ#ρι– ταν µας στειλε η γιαγι&

µυ µνυµα, ναν πικρ Απρ*λη, να π&µε να περ&συµε τ Π&σα µα5* της. ∆εν πγα.

Μετ& απ λ*γ πθανε. ∆ε θυµ&µαι να µυ στ*ισε. O#τε στην κηδε*α της πγα. Με

ε*ε καταλ&ει ε3λκλρυ εαυτς µυ.

Πρσι πγα στ ωρι µυ, µετ& τη Λαµπρ, για λιγωρη επ*σκεψη. Τ πατρικ

µυ ρταριασµν, ετιµρρπ. O κηπ&κς τυ πνιγµνς στην &γρια λ&στηση.

Τ5αρκ&λευα* στην αγαπηµνη κ&µαρη των παιδικν µυ ρνων και κ&πυ

ρκα την αστυνµικ ταυττητα της γιαγι&ς µυ. Oλκα*νυρια. Απ’ τη µικρ 6ωτ-

γρα6*α µε κιτ#σε π&λι µ’ εκε*νη την αγ&πη της, πυ µας θρεψε και µας ε6δ*ασε

για µια λκληρη 5ω.

Τ ωρι περ*πυ ρηµ. O#τε γµ&ρια &κυσα #τε 6ωνς απ γυνα*κες και παι-

δι&. Πγα στ µαγα5&κι τυ &λλυ µυ θε*υ, τυ Μτση K3αρυ. Κ&πια στιγµ,

δυ 6αντ&ρι µε πλρη πλεµικ ε3&ρτυση 6εραν δυ Αλαν#ς αιµαλτυς.

Mπνι* λι. Kνας 6αντ&ρς –Αθηνα*ς, πως µαθα µετ&– ρι5ε τν κωλτπ,

τυς κωλαλαν#ς. Kκατσαν στν π&γκ και θε*ς µυ τυς κρασε αµσως λυ-

κ#µια.

Oι Αλαν* τα 6αγαν λαιµατικ&* και λερθηκαν µερις µερις απ’ τη σκνη. Κα*-

τι* ε*αν κακ &λι απ’ την ταλαιπωρ*α, τιν&τηκαν και καθαρ*στηκαν µε επιµλεια.

* ταρκλευα: ψανα * #πνι: κυρασµνι, ε3αντληµνι * λαιµατικ: µε λαιµαργ*α * κα τι: αν

και, µλντι

Κωνσταντνς Παρθνης, Τπ

Σ. ∆ηµητρ*υ, Η λα τυ λαιµ, Πατ&κης

[ 1 0 3 ]

Π Α Σ < Α Τ ’ Α Π Ρ Ι Λ Η Σ ω τ ρ η ς ∆ η µ η τ ρ υ

¶ÔÈ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Â›¯Â Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ Î¿ıÂ ÊÔÚ¿ Ô˘ ‹Á·ÈÓÂ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ¶¿Û¯·Î·È Ô‡ ÔÊÂ›ÏÔÓÙ·È ·˘Ù¿;

O ·ÊËÁËÙ‹˜ ¤¯ÂÈ ÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ fiÏÂ˜ ÂÎÂ›ÓÂ˜ ÙÈ˜ ÂÌÂÈÚ›Â˜ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ÙÔ˘ Ô˘·ÔÏ¿Ì‚·ÓÂ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ·ÈÛı‹ÛÂˆÓ. µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ÔÙÈÎ¤˜, ·ÎÔ˘ÛÙÈÎ¤˜, ÔÛÊÚËÙÈÎ¤˜ Î.Ï.ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘.

¶Ò˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÌÔÚÊ¤˜ ÙˆÓ Û˘ÁÁÂÓÈÎÒÓ ÚÔÛÒˆÓ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ Î·È ÁÈ· ÔÈÔ˘˜ÏfiÁÔ˘˜ ÍÂ¯ˆÚ›˙ÂÈ Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ∞ÁÁÂÏÔ‡‰ˆ;

¶Ò˜ ÂÍËÁÂ› Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi Î·ÈÛÙÔ˘˜ Û˘ÁÁÂÓÂ›˜ ÙÔ˘, fiÙ·Ó ÌÂÁ¿ÏˆÛÂ; ¶Ò˜ ÎÚ›ÓÂÙÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹;

µÚÂ›ÙÂ Ù· ÛËÌÂ›· ÛÙ· ÔÔ›· Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ∞Ï‚·ÓÔ‡˜, ˆ˜ ·È‰› Î·È ˆ˜ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜. ¶Ò˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÛÂ Î¿ıÂ ÂÚ›ÛÙ·ÛË Î·È ÁÈ·Ù›;

∏ ·Ê‹ÁËÛË ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Á›ÓÂÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÔÙÈÎ‹ ÁˆÓ›· ÙÔ˘ ÒÚÈÌÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ Ô˘ı˘Ì¿Ù·È ÙËÓ ·È‰ÈÎ‹ ÙÔ˘ ËÏÈÎ›·. ¶ÔÈ· ‰È¿ıÂÛË ¤¯ÂÈ Ô ÒÚÈÌÔ˜ ·ÊËÁËÙ‹˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ·ÚÂÏıfiÓ ÙÔ˘; µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ Û¯ÂÙÈÎ¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ.

™ËÌÂÈÒÛÙÂ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË ÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙÔ¯ˆÚÈfi ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ ·fi fiÔ˘ ÂÚÓÔ‡ÛÂ. ∞Ó ¤¯ÂÙÂ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ÂÍÂÙ¿ÛÙÂ Â›-ÛË˜ Ò˜ ÂÎÙÂÏÂ›Ù·È Û‹ÌÂÚ· ·˘Ùfi ÙÔ ‰ÚÔÌÔÏfiÁÈÔ.

°Ú¿„ÙÂ ¤Ó· ‰ÈÎfi Û·˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi ÎÂ›ÌÂÓÔ ÌÂ ı¤Ì· ÙÈ˜ ·Û¯·ÏÈÓ¤˜ ‰È·ÎÔ¤˜ Û·˜ ÛÙÔ¯ˆÚÈfi.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

66

55

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

[ 1 0 4 ]

§∂À∆∂ƒ∏™ •∞¡£√¶√À§√™

XÚÔÓÈÎfi

Τ πηµα περιλαµνεται στη συλλγ τυ Λ. 2ανθπυλυ Αντ*ψυα (1982). Μσα απ

τις ατµικς ως των πρσπων µιας ικγνειας παρακλυθµε απ τη µια τη συνπαρη

των µελν της ικγνειας (πατρας, µητρα) και απ την λλη τη µεταση απ τν παραδ-

σιακ τρπ ως σε νες αναητσεις τις πες εκρυν ι ααιες τες των δυ γιων.

O πατρας ε*πε

αγαπ τν 3εραµν καπν

γινε καπνεργ&της

η µητρα γ#ρεψε παιδι&

τα*ρι και σπιτικ

5ευγ&ρωσαν*

µεγ&λς

ψανε απ παιδ*

τν κ#ρασαν ι µ&ες

µικρς

δε 5τησε τ*πτα

6υγε σε 3ν τπ

τ σπ*τι µπγιατ*5εται κ&θε ρν

πατρας γκε στη σ#ντα3η

η µητρα τ*στηκε στις κ&µαρες*

µικρς γ*νηκε σιδερδρµς µακρ#ς

κι µεγ&λς σκ6τηκε να πει

αγαπ τν 3εραµν καπν

&ργησε πρκψανε* ι µηανς

* ευγρωσαν: παντρε#τηκαν, καναν ικγνεια * κµαρες: δωµ&τια * πρκ!ψανε: πρδευσαν

∆ηµτρης Γιλδσης, Καπνραφα

Λ. Mανθπυλς,Αντψυα, Ανδρµδα

X P O N I Κ Λ ε υ τ ρ η ς % α ν θ ! π υ λ ς

[ 1 0 5 ]

X P O N I Κ O Λ ε υ τ ρ η ς % α ν θ ! π υ λ ς

¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙÂ ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜. ∆È ‰ËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ÂÓ‰È¿ÌÂÛ· ÎÂÓ¿ Î·È Ò˜ Û˘Ó‰¤Â-Ù·È Ô Ù›ÙÏÔ˜ ÌÂ ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜;

∞ÓÙÈÛÙÔÈ¯›ÛÙÂ Î¿ıÂ Ì¤ÏÔ˜ ÙË˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÌÂ ÙË ‰Ú¿ÛË Î·È ÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ·Ó¤Ï·‚Â ÛÙË ˙ˆ‹ÙÔ˘. ¶ÔÈÔ˜ ·ÓıÚÒÈÓÔ˜ Ù‡Ô˜ Û¿˜ ÚÔÎ·ÏÂ› ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ Î·È ÁÈ·Ù›;

«O ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÎÔ˘Ú¿ÛÙËÎÂ ·fi ÙÈ˜ Ì¿¯Â˜» – «Ô ÌÈÎÚfi˜ ¤ÁÈÓÂ ÛÈ‰ÂÚfi‰ÚÔÌÔ˜» – «Ë ÌËÙ¤Ú·¯Ù›ÛÙËÎÂ ÛÙÈ˜ Î¿Ì·ÚÂ˜». ¶Ò˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÛÙÂ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ Î¿ıÂÚÔÛÒÔ˘;

¶ÔÈ· ÛËÌ·Û›· ¤¯ÂÈ Ë Â·Ó¿ÏË„Ë ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ÛÙ›¯Ô˘ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜; ¶Ò˜Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ô ÛÙ›¯Ô˜ ·˘Ùfi˜ ÌÂ ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÁÈÔ˘;

∫·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ¤˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ Ô›ËÌ·, ‚ÚÂ›ÙÂ ÛÂ ÔÈÔ¯ÚfiÓÔ ÂÎ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È ÛÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÔÈ· ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ·Ï‡-ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ·) ÁÈ· ÙÔ Î¿ıÂ ÚfiÛˆÔ ‚) ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·.

¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó ÔÈ ‰˘Ô ÁÈÔÈ ÙÔ ı¤Ì· ÙË˜ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘˜ ·ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË˜; ™˘˙Ë-Ù‹ÛÙÂ ÌÂ ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ‡ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ù· ÔÔ›· ‚Ú›-ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÂ ÓÂ·Ú‹ ËÏÈÎ›· ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1980 Î·È ÚˆÙ‹ÛÙÂ Ù· ÔÈÂ˜ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÈ-ÏÔÁ¤˜ Â›¯·Ó, ÔÈ· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Â›¯·Ó ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ˙‹ÙËÛË Î·È ÁÈ·Ù›. ∂ÍÂÙ¿ÛÙÂ ·Ó ·˘Ù¿Ù· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜.

µÚÂ›ÙÂ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ı¤ÛË ÙÔ˘ Î·ÓÂÚÁ¿ÙËÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∂ÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ Â›ÛË˜ ÛÂ ÔÈÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·Ó ÌÂ ÙËÓ Î·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈ· Î·ÈÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Î·ÓÔ‡ ÛÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô. ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ Ù· ·Ï·ÈfiÙÂÚ·‰Â‰ÔÌ¤Ó· ÌÂ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂÍ¤ÏÈÍË ÙÔ˘ Â·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜. ¶ÔÈ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÚÔÎ‡ÙÔ˘Ó·fi ÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿ Û·˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù‡¯Ë ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÈ˜ ÚÔÔÙÈÎ¤˜ ÙÔ˘ Â·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜;

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

55

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

[ 1 0 6 ]

∞¡∆√¡ ∆™∂Ãøº

ŒÓ·˜ ·ÚÈıÌfi˜

Στ σντµ αγηµα τυ Τσω «4νας αριθµς» η δεσπινς Ιυλα αντιπρσωπεει τν

υλ ανθρπιν τπ6 δεν τλµ να διεκδικσει τα δικαιµατ της και συν πτει θµα

ικνµικς και κινωνικς εκµετλλευσης. O Τσω σκιαγραε µε απλ και ευτρπελ

τρπ την παθητικ ψυλγα, η πα αρακτριε σε µεγλ αθµ τη γυναικεα συµπερι-

ρ τα παλαιτερα ρνια.

Tις πρ&λλες 6να3α στ γρα6ε* µυ τη δεσπιν*δα Ιυλ*α, τη δασκ&λα των παι-

διν. Kπρεπε να της δσω τ µισθ της.

– Κ&θισε να κ&νυµε τ λγαριασµ, της ε*πα. Θα ’εις αν&γκη απ ρµατα και

συ ντρπεσαι να αν*3εις τ στµα συ… Λιπν… Συµ6ωνσαµε για τρι&ντα ρ#-

λια* τ µνα…

– Για σαρ&ντα.

– Eι, για τρι&ντα, τ ω σηµεισει. Εγ π&νττε τρι&ντα ρ#λια δ*νω στις

δασκ&λες… Λιπν, εις δ# µνες εδ…

– ∆# µνες και πντε µρες…

– ∆# µνες ακρις… Τ ’ω σηµεισει… Λιπν, υµε ε3ντα ρ#λια. Πρ-

πει να γ&λυµε εννι& Κυριακς… δε δυλε#ετε τις Κυριακς. Πηγα*νετε περ*πατ µε

τα παιδι&. Kπειτα υµε τρεις γιρτς…

Η Ιυλ*α γινε κατακκκινη και &ρισε να τσαλακνει νευρικ& την &κρη τυ 6υ-

στανι# της, µα δεν ε*πε λ3η.

– Τρεις γιρτς… µας κ&νυν δδεκα ρ#λια τ µνα… O Κλιας ταν &ρρω-

στς τσσερις µρες και δεν τυ κανες µ&θηµα… Μν&α µε τη Βαρ&ρα ασλ-

θηκες… Τρεις µρες ε*ες πνδντ και η γυνα*κα µυ συ ε*πε να αναπαυτε*ς µετ&

τ 6αγητ… ∆δεκα και ε6τ& δεκαεννι&. Α6αιρ#µε, µας µνυν… <µ! σαρ&ντα

να ρ#λια… Σωστ&;

Τ αριστερ µ&τι της Ιυλ*ας γινε κατακκκιν και ντισε. +ρισε να τρµει τ

σαγνι της. Την πιασε νας νευρικς ας, αλε τ µαντ*λι στη µ#τη της, µα δεν

γαλε &να.

* ρλια: ρωσικ νµισµα

Ε Ν Α Σ Α Ρ Ι Θ Μ Σ & ν τ ν Τ σ ω

[ 1 0 7 ]

Ε Ν Α Σ Α Ρ Ι Θ Μ O Σ & ν τ ν Τ σ ω

– Την παραµν της πρωτρνι&ς σπασες να 6λιτ5&νι τυ τσαγι# µε τ πιατ&κι

τυ… Βγ&5υµε δ# ρ#λια… Τ 6λιτ5&νι κ&νει ακριτερα γιατ* ε*ναι ικγενειακ

κειµλι, µα δεν πειρ&5ει… Τσ τ ειρτερ! Πρωρ#µε! Μια µρα δεν πρσε3ες

τν Κλια, ανηκε µικρς στ δντρ και σκισε τ σακ&κι τυ… Βγ&5υµε &λλα

δκα ρ#λια… +λλη µια µρα πυ δεν πρσεες, κλεψε µια καµαριρα τα µπτ&κια

της Βαρ&ρας. Πρπει να ’εις τα µ&τια συ τσσερα, γι’ αυτ σε πληρνυµε… Λι-

πν, γ&5υµε &λλα πντε ρ#λια. Στις δκα τυ Γεν&ρη σε δ&νεισα δκα ρ#λια…

– Eι, δεν γινε ττι πρ&µα… µυρµ#ρισε η Ιυλ*α.

– Τ ’ω σηµεισει!

– Καλ&…

– Βγ&5υµε ε*κσι επτ& ρ#λια, µας µνυν δεκατσσερα…

Τα µ&τια της Ιυλ*ας γµισαν δ&κρυα. Κµπι ιδρτα γυ&λι5αν π&νω στη µ#τη

της. Κακµιρ κρ*τσι!

– Μα εγ µια 6ρ& µν&α δανε*στηκα ρµατα. Μν&α τρ*α ρ#λια, απ την

κυρ*α, µυρµ#ρισε η Ιυλ*α και η 6ων της τρεµε… Αυτ& ε*ναι λα λα πυ δανε*-

στηκα.

– Μπα; Και γω δεν τα ε*α σηµεισει αυτ&. Λιπν, δεκατσσερα 3ω τρ*α, µας

µνυν ντεκα. Π&ρε τα ρµατ& συ, αγαπητ µυ! Τρ*α… τρ*α, τρ*α… να και

να… Π&ρ’ τα…

Και της δωσα ντεκα ρ#λια. Τα πρε µε τρεµυλιαστ& δ&τυλα και τα αλε

στην τσπη της.

– Ευαριστ, ψιθ#ρισε.

Πετ&τηκα ρθς και &ρισα να ηµατ*5ω πρα δθε στ γρα6ε*. Με πιασαν τα

δαιµνια µυ.

– Και γιατ* µε ευαριστε*ς;

– Για τα ρµατα.

– Μα, δι&λε, εγ σε κλεψα, σε λστεψα! Και µυ λες κι ευαριστ;

– Oι &λλι δε µυ ’διναν τ*πτα!…

– ∆ε συ ’διναν τ*πτα. Φυσικ&! Συ κανα µια 6&ρσα για να συ γ*νει σκληρ

µ&θηµα. Π&ρε τα γδντα συ ρ#λια! Τα ε*α τιµα στ 6&κελ! Μα γιατ* δε

6ων&5εις για τ δ*κι συ; Γιατ* στκεσαι τσι σαν α5; Μπρε*ς να 5σεις σ’ αυτ

τν κσµ αν δεν πατσεις λ*γ πδι, αν δε δε*3εις τα δντια συ; Γιατ* ε*σαι &υλη;

Μυρµ#ρισε µερικ& ευαριστ και γκε.

+. Τσω6, ∆ιηγµατα,µτ6ρ. Κ. Σιµπυλς, Θεµλι

¶ÔÈÔ ÚfiÛˆÔ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi Î·È ÔÈ· ÂÓÙ‡ˆÛË Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙÂ ÁÈ· ÙÔ ¯·Ú·-ÎÙ‹Ú· Î·È ÙÔ ‹ıÔ˜ ÙÔ˘;

O ·ÊËÁËÙ‹˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ πÔ˘Ï›· «¿‚Ô˘ÏË». ¶ÔÈÂ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ¤˜ ÙË˜ ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÔ‡Ó ·˘ÙfiÓÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi;

¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ë πÔ˘Ï›· ÙÔÓ ÂÚÁÔ‰fiÙË ÙË˜ Î·È ÛÂ ÔÈÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ Ô‰ËÁÂ› ËÛÙ¿ÛË ÙË˜;

º·ÓÙ·ÛÙÂ›ÙÂ ÙÔÓ Â·˘Ùfi Û·˜ ÛÙË ı¤ÛË ÙË˜ ‰·ÛÎ¿Ï·˜. ¶Ò˜ ı· ·ÓÙÈ‰ÚÔ‡Û·ÙÂ ÛÂ ·Ó¿ÏÔÁËÂÚ›ÛÙ·ÛË; ¶Ò˜ ÈÛÙÂ‡ÂÙÂ fiÙÈ ı· ÂÍ˘ËÚÂÙÔ‡Û·ÙÂ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ù· Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ¿ Û·˜;

¶ÔÏÏÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ ¤ÊÙÔ˘Ó, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜ ‹ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓÙË˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜, ı‡Ì·Ù· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÛË˜. µÚÂ›ÙÂ ¤Ó· ·ÙÔÌÈÎfi Î·È ¤Ó· Û˘ÏÏÔ-ÁÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· (πÛÙÔÚ›·, £ÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ¿) Î·È ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙÈ˜ ·ÓÙÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ Ù· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ ÙÔ˘˜.

∂Ï¤ÁÍÙÂ ÙËÓ ÔÚıfiÙËÙ· ÙˆÓ ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÒÓ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ÓÔÌÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ Ú¿-ÍÂÒÓ ÙÔ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ‰·ÛÎ¿Ï· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

[ 1 0 8 ]


∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

&ντν Τσω (1860-1904)

Κρυ6α*ς Ρσς θεατρικς συγγρα6ας και διηγηµατγρ&6ς. Αγαπηµνα θµατα τυ

ργυ τυ ε*ναι ι ανθρπινες σσεις, η µετ&αση απ τν παραδσιακ τρπ 5ως σε νε-

τερυς κινωνικ#ς σηµατισµ#ς πυ σηµατδτ#ν αλλαγς στα ανθρπινα συναισθµατα,

στις ντρπ*ες και στις αντιλψεις. Τσ στα διηγµατα σ και στα θεατρικ& τυ ργα σκια-

γρα6ε* αυτς τις κινωνικς καταστ&σεις µε απλτητα, ειλικρ*νεια αλλ& και ι#µρ, πως δια-

πιστνυµε και απ τ διγηµα πυ ανθλγ#µε. <&ρη σε αυτ& τα γνωρ*σµατα τυ ργυ τυ

η γρα6 τυ παραµνει επ*καιρη και δηµ6ιλς, πως απδεικν#υν κυρ*ως ι επιτυηµνες

παραστ&σεις των γνωσττερων θεατρικν τυ ργων: O θες Βνιας (1896), Τρεις αδερς

(1900-1001), O υσσινκηπς (1903-1904) κ.&.

H εντητα αυτ περιει τσσερα κεµενα µε θµα τ ταδι. Στ πηµα τυ Γλλυ πιη-τ ;ακ Πρερ, τ ταδι λειτυργε ως ανταστικ απδραση και εκρει την πηγααδιθεση τυ ανθρπυ για υγ και περιπλνηση. Στα υπλιπα τρα κεµενα ταιδι-της-αηγητς επισκπτεται τρεις πραγµατικς ρυς (ναν αραιλγικ ρ τηςπατρδας τυ, να ελληνικ νησ και µια νη ρα) και µας µεταρει τις εντυπσεις τυαπ αυτς. Η αηγηµατικ πτικ και των τριν ταιδιωτν-αηγητν πρλλει τγνωστ και τ διαρετικ, απκαλπτντας τη ιλρευνη διθεση κθε συγγραα, ηπα τν ωθε να γνωρσει νυς τπυς, ανθρπινες ντρπες και κινωνικ συστ-µατα. Συνδυντας τις εντυπσεις και τυς στασµς των τεσσρων συγγραων, θααντιληθετε τι ρη στ ταδι πλυτυµε τις εµπειρες µας και γνωρυµε γνωστεςψεις της δικς µας ρας λλων τπων και πλιτισµν. Κατ θς, τα κεµενα τηςεντητας µας απκαλπτυν τι τ ταδι εναι σως καλτερς τρπς να γνωρσυµετν εαυτ µας, µσα απ την επα και την επικινωνα µε διαρετικς τπυς καιπλιτισµς.

Γιργς Ιωννυ,Περ ενς συµντς

TAMI∆IΩTIKA ΚΕΙΜΕΝΑ

[ 1 1 0 ]

∑∞∫ ¶ƒ∂µ∂ƒ

µÁ·›ÓÔÓÙ·˜ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂÈfi

Τ πηµα τυ Πρερ µς ταιδεει σε να ανταστικ γρ τυ κσµυ, µε ηµα τη νεα-

νικ πν, την εευρετικτητα τυ νυ και την ψυικ ανγκη των παιδιν για επικινωνα.

Πρρεται απ τη δετερη πιητικ συλλγ τυ Πρερ Ιστρ*ες (1946).

µγα*νντας απ τ σλει µας

Συναντσαµε

Kνα µεγ&λ σιδηρδρµ

Μας 6ερε µια λτα

Γ#ρω τριγ#ρω απ τη γη

Σ’ να ρυσ αγνι

Και γ#ρω γ#ρω απ τη γη µας


Τη θ&λασσα να κ&νει τν περ*πατ της

Μα5* µε τα κ#λια της

Με τ’ αρωµατισµνα της νησι&

Με τα ωρα*α της ναυ&για

Και µε τυς καπνιστ#ς της σλµ#ς

Και συναντσαµε

Π&νω απ’ τη θ&λασσα

Τ’ αστρια πυ µα5* µε τ 6εγγ&ρι

Με ιστι6ρ τα3ιδε#ανε

Για Ιαπων*α

Κι ακµα συναντσαµε τυς τρεις σωµατ6#λακες*

Πυ µε τα ρια γ#ρι5αν

Τη µανιλα* ενς µικρ# υπρ#ιυ

Κι εκε*ν υθι5τανε

Ψ&νντας αιν#ς

* τυς τρεις σωµατλακες: ανα6ρ& στ γνωστ µυθιστρηµα Oι τρεις σωµατλακες τυ Αλ3αν-

δρυ ∆υµ& * µανιλα: σιδερνις µλς

Β Γ Α Ι Ν Ν Τ Α Σ Α Π Τ Σ < Λ Ε Ι + α κ Π ρ ε ρ

Κι ταν γυρ*σαµε στη γη µας


Π&νω σ’ εκε*νη τη γραµµ τυ σιδηρδρµυ

Kνα σπ*τι

Πυ γ#ρω απ τη γη λ γ#ρι5ε

Και γ#ρω απ τη θ&λασσα

Και πρσπαθ#σε να 3ε6#γει απ’ τ ειµνα

Πυ τ κυνηγ#σε

Αλλ& κι εµε*ς π&νω στ σιδηρδρµ

Αρ*σαµε να τρυµε να τρυµε

Π*σω απ τ ειµνα

Jσπυ στ τλς τν πατσαµε

Κι τσι τ σπ*τι πια σταµ&τησε να τρει

Κι η &νι3η πυ ταν σταθµ&ρης

Βγκε και µας αιρτησε

Μας ευαρ*στησε

Και ττε τα λυλ#δια λης της γης

Βαλθκανε να σπρνυν

Απ παντ# τ σιδηρδρµ

Κι εκε*νς πια δεν θελε να πρ-

ωρσει

Απ τ 6 µπως τα πατσει

Κι τσι κι εµε*ς

Γυρ*σαµε πια π*σω µε τα πδια

Γ#ρω τριγ#ρω απ τη γη

Γ#ρω τριγ#ρω απ τη θ&λασσα

Και γ#ρω απ τν λι

Τ 6εγγ&ρι και τ’ αστρια

Με τα πδια

Και µε τα πδια και µε τ’ &λγα και µ’ αυτκ*νητα

Και τλς µε ιστι6ρα.

[ 1 1 1 ]

Β Γ Α Ι Ν O Ν Τ Α Σ Α Π O Τ O Σ < O Λ Ε Ι O + α κ Π ρ ε ρ

γαλµα µε τ µ!ληµα της Παγκ"σµιας Τα$υδρµικς

%νωσης

. Πρερ, Θαµα και ιστρες,µτ6ρ. Γι&ννης Βαρρης, Νε6λη

™ÙÔ Ô›ËÌ· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‚Á·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ¤Ó· Ê·ÓÙ·-ÛÙÈÎfi Ù·Í›‰È. ¶ÔÈÂ˜ ÂÈı˘Ì›Â˜, fiÓÂÈÚ· Î·È ·Ó¿ÁÎÂ˜ ·ÔÎ·Ï‡ÙÂÈ Ë Ê˘Á‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓÚ·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·;

∆È Û˘Ó¿ÓÙËÛ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÌfiÏÈ˜ Â¤ÛÙÚÂ„·Ó ÛÙË ÁË; ∆È Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ ÙÔ Û›ÙÈ Ô˘ «ÚÔ-Û·ıÔ‡ÛÂ Ó· ÍÂÊ‡ÁÂÈ ·fi ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·»;

∆· ·È‰È¿ ¤Ê˘Á·Ó ÌÂ ÙÔ ÛÈ‰ËÚfi‰ÚÔÌÔ Î·È Á‡ÚÈÛ·Ó «ÌÂ Ù· fi‰È· Î·È ÌÂ Ù’ ¿ÏÔÁ· Î·È Ì’·˘ÙÔÎ›ÓËÙ· Î·È Ù¤ÏÔ˜ ÌÂ ÈÛÙÈÔÊfiÚ·». ∆È ÂÌÂÈÚ›Â˜ ·ÔÎfiÌÈÛ·Ó Î·È fiÛÔ ˆÊÂÏ‹ıËÎ·Ó ·fi·˘Ùfi ÙÔ Ù·Í›‰È;

™ÙÔ Ô›ËÌ· Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ ÔÏÏ¿ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎ¿ Û¯‹Ì·Ù·, Î˘Ú›ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜, ÚÔÛˆÔÔÈ‹ÛÂÈ˜Î·È ÂÈÎfiÓÂ˜. µÚÂ›ÙÂ Î·È ÁÚ¿„ÙÂ ·˘Ù¿ Ô˘ Û·˜ ÂÓÙ˘ˆÛ›·Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ.

ÀÔı¤ÛÙÂ fiÙÈ Ù·ÍÈ‰Â‡ÂÙÂ Î·È ÛÂÈ˜ ÌÂ ÙÔ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎfi ÛÈ‰ËÚfi‰ÚÔÌÔ. ∞Ú¯›˙ÔÓÙ·˜ ·fi ÙËÏ¤ÍË «Û˘Ó·ÓÙ‹Û·ÌÂ», ·˜ ÁÚ¿„ÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ Û·˜ ·fi ¤ÓÙÂ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÌÂ Ù· Ì¤ÚË Ô˘ ÂÈ-ÛÎÂÊÙ‹Î·ÙÂ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ó· ¤¯ÂÙÂ ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi Û·˜ Ô›ËÌ·-Ê˘Á‹ ·fi fi,ÙÈ Û·˜Î·Ù·È¤˙ÂÈ!

°Ú¿„ÙÂ ¤Ó· ‰ÈÎfi Û·˜ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎfi Ù·Í›‰È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ (·Ó ı¤ÏÂÙÂ) ¤Ó·Ó ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfiÔ‰ËÁfi.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

[ 1 1 2 ]

Τ Α M Ι ∆ Ι Ω Τ Ι Κ Α Κ Ε Ι Μ Ε Ν Α

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

+ακ Πρερ (1900-1977)

Γ&λλς πιητς. Συνδθηκε αρικ& µε τ υπερρεαλιστικ κ*νηµα, αλλ& απρησε απ την

µ&δα των υπερρεαλιστν τ 1930. Εργ&στηκε ως ηθπις, µως διακρ*θηκε περισστερ ως

σεναριγρ&6ς. Oι κυριτερες πιητικς τυ συλλγς ε*ναι: Κυντες (1945), Ιστρες

(1946), Θαµα (1951), Γρµµατα απ’ τα νησι Μπαλαντρ (1952), Βρ και τν καλ καιρ

(1955) κ.&.

Nπ∫√™ K∞∑∞¡∆∑∞∫∏™

ªÈ· ∫˘ÚÈ·Î‹ ÛÙËÓ KÓˆÛfi

Τ κεµεν πυ ακλυθε πρρεται απ τη µυθιστρηµατικ αυτιγραα τυ Νκυ

Κααντκη Ανα6ρ& στν Γκρκ (1961). Στ απσπασµα συγγραας-αηγητς περι-

γρει τ διαρνικ µεγαλε τυ αραυ µινωικ πλιτισµ, την κρητικ γη και τυς

ανθρπυς της.

°ια ν’ αλλα3στρατ*σω* τ νυ µυ, την &λλη µρα, Κυριακ, την ρα πυ τυ-

π#σαν ι καµπ&νες κι ι ριστιαν* πγαιναν στν Αϊ-Μην& να λειτυργηθ#ν, κ*νη-

σα για &λλ εγ πρσκ#νηµα, να αιρετσω την +για Κρτη, πυ τα ρνια εκε*να

ε*ε 3εθα6τε* απ τα παµπ&λαια µατα της Κνωσ#. […]

∆ε35ερ& µυ αµπλια κι ελις, ακµα δεν ε*αν τρυγσει, και τα στα6#λια κρ-

µυνταν αρι& κι ακυµπ#σαν στη γης. Μ#ρι5ε αγρας συκ6υλλ. Μια γρι#λα

πρασε, στ&θηκε, ανασκωσε απ τ καλ&θι πυ κρατ#σε µερικ& συκ6υλλα πυ τ

σκπα5αν, δι&λε3ε και µε 6*λεψε* δυ σ#κα.

– Με γνωρ*5εις, κυρ& µυ; τη ρτησα.

Με κ*τα3ε 3α6νιασµνη.

– Eι, παιδ* µυ4 ε*ναι αν&γκη να σε γνωρ*5ω για να σε 6ιλψω; +νθρωπς δεν

ε*σαι; +νθρωπς ε*µαι κι εγ4 δε 6τ&νει;

Γλασε, να δρσερ κριτσ*στικ γλι, και τρ&η3ε τ δρµ της κ#τσα κ#τσα

κατ& τ Κ&στρ.*

Kστα5αν τα δυ σ#κα µλι, πτ θαρρ δε γε#τηκα πι νστιµα4 τα ’τρωγα και µε

δρσι5αν τα λγια της γρι&ς4 &νθρωπς ε*σαι, &νθρωπς κι εγ, 6τ&νει!

Kνας *σκις πεσε πλ&ι στν *σκι µυ4 στρ&6ηκα, νας 6ραγκπαπας. Με κ*τα-

3ε, µυ αµγλασε:

– O α&ς* Μυνι, µυ ’πε και µυ ’δωκε τ ρι4 θλετε να µυ κ&νετε συντρ6ι&;

∆εν 3ρω ελληνικ&4 µν&α αρα*α: Μνιν &ειδε, θε&, Πηληϊ&δω Αιλς…*

–…υλµνην, η µυρι’ Ααι*ς &λγε’ θηκε… ε3ακλ#θησα εγ.

Γελ&σαµε. Πρωρ#σαµε απαγγλνντας τυς αθ&νατυς στ*υς. Αργτερα

[ 1 1 3 ]

* ν’ αλλα#στρατ σω: να 3εαστ, να αλλ&3ω περι&λλν * λεψε: κρασε, πρσ6ερε * Κστρ: τ Ηρ&-

κλει * ας: καθλικς ιερας * Μνιν ειδε…: πρτς στ*ς απ τ πρ*µι της Ιλιδας

[ 1 1 4 ]


µαθα πως α&ς ετ#τς πυ γελ#σε κι απ&γγελνε, κι ανµι5αν µια τ#6α γκρ*5α

µαλλι& απ&νω απ τ µτωπ τυ, ταν 3ακυστς για την αγισ#νη τυ και για την ε3υ-

πν&δα4 πλλ#ς µεγ&λυς &θευς στ Παρ*σι τ#ς ε*ε 6ρει στ δρµ τυ Θε#.

Σ#να5ε στν κσµ, µιλ#σε και ωρ&τευε* µε µεγ&λες κυρ&δες, σπ*θες πετ#σε τ

µυαλ τυ, µα π*σω απ την παινιδι&ρα ετ#τη σαλευµενη επι6&νεια υψνυνταν

ρ&ς ασ&λευτς κι απρθητς σταυρωµνς <ριστς. Eι σταυρωµνς, ανα-

στηµνς <ριστς.

Kτρεε 6#λακας να µας υπδετε* και να µας 3ηγσει4 ταν νας απλϊκς Κρη-

τικς, µε ρ&κες, µε µια µαγκ#ρα, πρσαρς4 τν λεγαν ∆α*δ4 τσα ρνια 6#λα-

κας κι δηγς στην Κνωσ, ε*ε µ&θει πλλ&

και µιλ#σε για τ Παλ&τι σαν να ’ταν τ σπ*τι

τυ4 και µας υπδτηκε σαν νικκ#ρης.

Πγε µπρστ&, τντωνε τη µαγκ#ρα τυ,

µας δεινε:

– Να η µεγ&λη ασιλικι& αυλ, 60 µτρα

πλ&τς, 29 µ&κρς4 να ι απθκες µε τα θε-

ρατα 3µπλιαστ&* πιθ&ρια4 εδ µσα α5ε

τις σδεις τυ ασιλι&ς και τ&ι5ε τ λα

τυ4 ρκαµε στα πιθ&ρια κατακ&θια απ

λ&δι και κρασ*, κυκ#τσια απ ελις, κυκ&-

κια, ρε*θια, σιτ&ρι, κριθ&ρι και 6ακς – λα

ε*αν γ*νει κ&ρυν απ τις πυρκαγις. […]

Mηγ#σα τα λγια τυ 6#λακα στν α&,

κι αυτς ε*ε καρ6σει τα µ&τια τυ στα

πτρινα σκαλπ&τια τυ θε&τρυ και θα

µ&υνταν να 3ανα6ρει στ 6ως τ θεϊκ

παιν*δι.

Με πρε απ τ µπρ&τσ, πρωρσαµε.

– ∆#σκλ πλ#, µυρµ#ρισε, να πα*5εις µε τ Θε και να µην αιµατνεσαι.

Σταθκαµε σε µια τετρ&γωνη κλνα απ γυαλιστερ γυψπετρα, πυ απ&νω της

ταν αραγµν τ ιερ σηµ&δι, τ διπλπλεκ. O α&ς σµι3ε τα ρια, λ#γισε µια

στιγµ τ γνατ και τα ε*λια τυ σ&λεψαν, σαν να πρσε#υνταν.

Mα6νι&στηκα.

– Πρσε#εστε; τν ρτησα.

– Και αια πρσε#υµαι, µικρ µυ 6*λε, µυ απκρ*θηκε. Κ&θε ρ&τσα και κ&θε

* ωρτευε: αστειευταν * #µπλιαστ: µε στλ*δια

Κωνσταντνς Παρθνης, Πλαγι

Μ Ι Α Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ Τ Η Ν Κ Ν Ω Σ Ν κ ς Κ α α ν τ κ η ς

επ δ*νει στ Θε την εδικ της µ&σκα4 µα π*σω απ’ λες τις µ&σκες ρ*σκεται, σε

λες τις επς και σε λες τις ρ&τσες, *δις π&ντα Θες.

Σπασε, και σε λ*γ:

– Εµε*ς υµε τ σταυρ ιερ σηµ&δι, ι πι παλι* συ πργνι ε*αν τ διπλ-

τσκυρ4 µα π*σω απ τ σταυρ και τ διπλτσκυρ 3εκρ*νω* εγ και πρσκυ-

ν, αναµερ*5ντας* τα ε6µερα* σ#µλα, τν *δι Θε.

:µυν ττε πλ# νς, τη µρα εκε*νη δεν κατ&λαα4 #στερα απ ρνια µπρεσε

τ µυαλ µυ να ωρσει και να καρπ*σει τα λγια ετ#τα4 π*σω απ’ λα τα θρησκευ-

τικ& σ#µλα &ρισα κι εγ να διακρ*νω τ αµετασ&λευτ* αινι πρσωπ τυ

Θε#4 κι ακµα αργτερα, ταν παραπλ&τυνε νυς, ταν παραθρ&σεψε* η καρδι&,

&ρισα να διακρ*νω και π*σω απ τ πρσωπ τυ Θε#, να 6ερ ακατ*κητ

σκτ&δι, τ &ς. <ωρ*ς να τ θλει, τη µρα εκε*νη στην Κνωσ, &γις αυτς α&ς

µ# &νι3ε να δρµ, τν πρα, µα δε στ&θηκα πυ θα ’θελε να σταθ4 εωσ6ρι-

κ* περιργεια µε κυρ*εψε, πρρεσα πι πρα και ρκα την &υσσ.

Καθ*σαµε αν&µεσα σε δυ κλνες4 υρανς ταν π#ρινς κι λαµπε σαν ατσ&-

λι4 γ#ρα απ τ Παλ&τι, µσα απ τν ελαινα, τα τ5ιτ5*κια 3εκ#6αιναν τν αρα4

6#λακας ακ#µπησε στην κλνα, γαλε απ τη 5νη τυ την καπνσακ#λα κι

&ρισε να στρ*ει τσιγ&ρ. Καννας δε µιλ#σε4 νιθαµε πως η στιγµ ετ#τη ε*ναι

&για, τπς ετ#τς ε*ναι &γις και µν&α η σιωπ τα*ρια5ε. ∆υ περιστρια

πτα3αν απ π&νω µας και κ&θισαν σε µια κλνα4 τα ιερ& πυλι& της Μεγ&λης

Θε&ς πυ λ&τρευαν εδ ι Κρητικ*4 &λλτε τα λπυµε να κ&θυνται απ&νω σε

µια κλνα κι &λλες 6ρς να τα κρατ&ει η θε& αν&µεσα στα 3εειλισµνα γ&λα

υ5ι& της.

– Τα περιστρια… ε*πα σιγ&, σαν να 6µυν µην ακ#συν τη 6ων µυ, σκια-

τ#ν και 6#γυν απ την κλνα.

O α&ς αλε τ δ&τυλ στ στµα.

– Σπα, ε*πε.

O νυς µυ 3εε*λι5ε ρωτµατα, δε µ*λησα4 πρασαν π&λι απ τα µ&τια µυ ι

ε3α*σιες τιγρα6*ες –µ&τια µεγ&λα, µυγδαλ&τα, µα#ρες πλε3#δες κυµατιστς,

αρις κυρ&δες ανιτστθες, µε ντρ& 6ιλδνα ε*λια, πυλι&, 6ασιαν* και πρ-

δικες, µαϊµ#δες γαλ&5ιες, ασιλπυλα µε 6τερ& παγνι# στ κε6&λι, &γριι &γιι

τα#ρι, νι#τσικες ιρειες µε τα µπρ&τσα περιτυλιµνα µε ιερ& 6*δια, γαλ&5ια αγρια

σε ανθισµνυς κπυς– αρ&, δ#ναµη, πλ#τς µεγ&λς, νας κσµς λ µυστρι,

[ 1 1 5 ]

Μ Ι Α Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ Τ Η Ν Κ Ν Ω Σ O Ν κ ς Κ α α ν τ κ η ς

* #εκρ νω: διακρ*νω * αναµερ ντας: παραµερ*5ντας, απµακρ#νντας * εµερα: πρσκαιρα * αµε-τασλευτ: αµετακ*νητ * παραθρσεψε: 6#ντωσε υπερλικ& (µετα6ρικ&) * εωσρικ: σατανικ

[ 1 1 6 ]


µια Ατλαντ*δα πυ πραλε απ τ υθ της κρητικι&ς γης, µας κιτ&5ει µε τερ&στια

µα#ρα µ&τια, µα τα ε*λια της ε*ναι ακµα σ6ραγισµνα.*

Τι κσµς ε*ναι ετ#τς, συλλγι5µυν, πτε θ’ αν*3ει τα ε*λια τυ να µιλσει;

Τι &θλυς να ’καµαν και τ#τι ι πργνι, απ&νω στ µα εδ πυ πατ#µε;

Η Κρτη στ&θηκε τ πρτ γι6#ρι αν&µεσα Ευρπης, Ασ*ας κι Α6ρικς4 η

Κρτη 6ωτ*στηκε πρτη σε λη την κατασκτεινη ττε Ευρπη. Κι εδ η ψυ της

Ελλ&δας ε3ετλεσε τη µιρα*α της απστλ: 6ερε τ θε στην κλ*µακα τυ ανθρ-

πυ. Τα τερ&στια ασ&λευτα αιγυπτιακ& ασσυριακ& αγ&λµατα γιναν εδ, στην

Κρτη, µικρ&, αριτωµνα, τ σµα κινθηκε, τ στµα αµγλασε, και τ πρσωπ

και τ µπι τυ θε# πρε τ πρσωπ και τ µπι τυ ανθρπυ. Μια ανθρωπτη-

τα καιν#ρια 5ησε κι παι3ε στα κρητικ& µατα, πρωττυπη, δια6ρετικι& απ

τυς κατπιν#ς Kλληνες, λ ευκινησ*α και &ρη κι ανατλ*τικη λιδ…*

Κ*τα5α γ#ρα τυς µερυς αµηλ#ς λ6υς, τις αρι6υλλες ελις, να λιγν

κυπαρ*σσι πυ αργλ#γι5ε αν&µεσα στις πτρες, α6υγκρα5µυν* τ αν&λα6ρ

αρµνικ κυδ#νισµα απ κ&πι αρατ γιδκπαδ, αν&σαινα τ µυρωδ&τ αρα

πυ ρυνταν, κααλικε#ντας τ λ6, απ τη θ&λασσα – και θαρρ πως λ κι

µπαινε πι αθι& µσα µυ και 6ωτ*5υνταν τ παµπ&λαι κρητικ µυστικ. ∆ε νι&-

5εται αυτ για τα πρα της γης πρλµατα, παρ& για τα καθηµεριν&, ακατ&παυτα

ανανε#µενα, λ θερµς λεπτµρειες πρλµατα της επ*γειας ανθρπινης 5ως.

– Τι συλλγισαι; µε ρτησε α&ς.

– Την Κρτη… απκρ*θηκα.

– Κι εγ την Κρτη, ε*πε σ#ντρ6ς µυ4 την Κρτη και την ψυ µυ… Αν ταν

να 3αναγεννηθ, θα ’θελα να 3αναδ τ 6ως εδ στα µατα ετ#τα. Εδ υπ&ρει

κ&πια µαγε*α ακαταµ&ητη… Π&µε να 6#γυµε.

Σηκωθκαµε4 ρ*3αµε στερν αργσ&λευτη µατι& στ ε3α*σι ραµα4 εγ θα τ

3αν&λεπα, µα α&ς αναστνα3ε:

– Πτ πια… µυρµ#ρισε.

Κ#νησε τ ρι τυ στις κλνες, στις αυλς, στις τιγρα6*ες.

– Kετε γεια, ε*πε, νας 6ραγκπαπας ρθε απ την &κρα τυ κσµυ να σας πρ-

σκυνσει, σας πρσκ#νησε, ετε γεια!

* σραγισµνα: κλειστ& * λιδ: πλυτλεια * αυγκρα!µυν: &κυγα µε πρσ

Ν. Κα5αντ5&κης, Αναρ στν Γκρκ,Εκδσεις Ελνης Ν. Κα5αντ5&κη

Μ Ι Α Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ Τ Η Ν Κ Ν Ω Σ Ν κ ς Κ α α ν τ κ η ς

[ 1 1 7 ]

Μ Ι Α Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ Τ Η Ν Κ Ν Ω Σ O Ν κ ς Κ α α ν τ κ η ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· ÎÔÈÓ¿ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·, ÂÌÂÈÚ›Â˜ Î·È ·fi„ÂÈ˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ·fi ÙË Û˘ÓÔ-ÌÈÏ›· ÙÔ˘ ÌÂ ÙÔÓ ·‚¿ ª˘ÓÈ¤, Î·ıÒ˜ ÂÚÈËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ∫ÓˆÛfi;

O Ê‡Ï·Î·˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ÙË˜ ∫ÓˆÛÔ‡ ˘Ô‰¤¯ÙËÎÂ Î·È ÍÂÓ¿ÁËÛÂ ÙÔ˘˜ ÂÈ-ÛÎ¤ÙÂ˜ «Û·Ó ÓÔÈÎÔÎ‡ÚË˜». ™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÚÔÌÔ›ˆÛË, ÌÂ ÛÙfi¯Ô Ó· ·Ó·‰Â›ÍÂÙÂ Ù·Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ô˘ ÓÈÒıÂÈ Ô ·ÏÔ˚Îfi˜ ·˘Ùfi˜ KÚËÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ÚÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘.

¶Ô‡ ÔÊÂ›ÏÂÙ·È Ë ·Ó˘¤Ú‚ÏËÙË ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙË˜ ∫ÓˆÛÔ‡, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙˆÓ ‰‡ÔÂÚÈËÁËÙÒÓ; ∂ÓÙÔ›ÛÙÂ Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· ¯ˆÚ›· fiÔ˘ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ Î·È Ô ·‚¿˜ ÂÎı¤ÙÔ˘Ó ÙÈ˜·fi„ÂÈ˜ ÙÔ˘˜.

ªÂ ÔÈÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙ·È Ô ÌÈÓˆÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÛÂ ÔÈ· ÛÙÔÈ¯Â›· ÂÈÎÂ-ÓÙÚÒÓÂÙ·È Ë Û‡ÁÎÚÈÛË ·˘Ù‹;

¶ÔÈ· ÛÙÔÈ¯Â›· ·fi ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯·Ú·-ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘;

∑ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ·fi ÙËÓ ∫ÓˆÛfi, ÌÂ ‚¿ÛË ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹.

¶Ò˜ ÂÍËÁÂ›Ù·È Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ˘ÔÏÂÈÌÌ¿ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ Ì¤Û· ÛÙ· ÌÈÓˆÈÎ¿ Èı¿ÚÈ·; ∞Ó·˙ËÙ‹-ÛÙÂ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ ÂÍËÁ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓÔ˘, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙË˜πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙË˜ ÃËÌÂ›·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

55

44

33

22

11

πψη απ" τν αρ$αιλγικ" $ρ της Κνωσ(

[ 1 1 8 ]

¡π∫√™-∞§∂•∏™ ∞™§∞¡√°§√À

∏ ÂÍÔ¯ÈÎ‹ §Â˘Î¿‰·

O συγγραας περιηγεται τ καλκαρι στη Λευκδα. Απεγει την τυριστικ της ψη

και κινεται στ εσωτερικ τυ νησι, πυ ανακαλπτει τη ση και τη γνσια µρι τυ.

Τ κεµεν περιεται στη συλλγ αηγηµτων τυ Ασλνγλυ, Τα3ιδε#ντας στη δρσερ

ν#τα (1991).

∞ργ& τ απγευµα, πλησι&5ντας τ ντιτερ &κρ της Λευκ&δας, λα λ&µπυν

στ 6ως. Σαν να ηλιασ*λεµα στ Θερµαϊκ. ∆εκ&δες ρωµατιστ& γυιντσρ6ινγκ,

µεγ&λα ιστι6ρα και &ρκες στην ργιαστικ λ&στηση των νερν. Oι ακτς ε*ναι

µσα στ πρ&σιν.

Kνα ωρι ψαρ&δων, η Βασιλικ, πυ ει µως περισστερ αγρτικ αρακτ-

ρα. Στα δε3ι&, λ*γα παραθαλ&σσια εστιατρια και 3ενδε*α. Αριστερ&, η πλα5, τα

θαλ&σσια σπρ, µντρνα καταστµατα παγωτν και 6ρ#των. Στ τρµα τυ ανη-

6ρικ# δρµυ πυ διασ*5ει τ ωρι, δεκ&δες 3εννες µε αρακτηριστικ αριτε-

κτνικ µρ6 µσα στα σπ&ρτα,* σε εκτ&σεις ρηµες. Μια δισκθκη* µσα στ

λι&δι, σ’ ναν ααν κπ. Τα κ&µπινγκ αρ*5υν µετ&, δ*πλα στη θ&λασσα. Τα ρ&-

δια 6υσ&ει π&ντα νας &νεµς θερµς, θαλασσινς. Eλα τα µσα µετα6ρ&ς επι-

στρατε#νται απ κει πρς λα τα σηµε*α τυ νησι#. Oι απστ&σεις εκµηδεν*5νται.

Πις ι&5εται να 6τ&σει στην πλη της Λευκ&δας µε 42 αθµ#ς;

Μερικς µρες στ Νυδρ* συµπληρνυν την κσµπλ*τικη ψη µιας µεταµρ-

6ωµνης Λευκ&δας. ∆ιεθνς παραθεριστικ κντρ, µια πρσπ&θεια πυ πλ# γρ-

γρα καρπ6ρησε. Σε τρεις λωρ*δες: η παραθαλ&σσια µε δεκ&δες κντρα 6αγητ#

και αναψυς. Η &σ6αλτς µε πλυτελ καταστµατα και λιυδις. Μετ& τα µεσ&-

νυτα µετα&λλεται σε Ταγγρη.* Oρστρες, δισκθκες και καλλιτνες τυ τρα-

γυδι# ακ#γνται σε πλ# µεγ&λ &θς στην κωµπλη. Η *δια αυτ πλη ει

πλυδα*δαλυς δρµυς πυ επα#λεις συνρε#υν µε 6&ρµες, κπυς µε πωρ-

6ρα αγρικ*ες µντρνυ ρυθµ#. Oι υπηρεσ*ες πρσ6ρνται α6ειδς.* Τα εκλε-

κτ& π&ντα 6ρ#τα ε*ναι ηπειρτικα. Η τνη τυ νησι#, παραδσιακ, πως και ι

&νθρωπι. Περιµνυν ασ&λευτι στα κατ6λια τυς 3νυς.

* σπρτα: θαµνδη 6υτ& * δισκθκη: ντισκτκ * Ταγγρη: πλη και σηµαντικ λιµ&νι τυ Μαρκυ

* αειδς: µε α6θν*α

Η Ε M < Ι Κ Η Λ Ε Υ Κ Α ∆ Α Ν κ ς - Α λ # η ς Α σ λ ν γ λ υ

Τ δ*ληµµα των νεαρν Λευκαδιτν ε*ναι η αν&πτυ3η γεωργικν καλλιεργειν

επιπδυ µε &ση συγκεκριµνα αναπτυ3ιακ& πργρ&µµατα πυ καταστρθηκαν.

Απ την &λλη µερι&, η τυριστικ αν&πτυ3η τυ νησι#, κ&πως &ναρη στα κντρα

της, αν#παρκτη τυλ&ιστν σε δκα σηµε*α µιας λυρικς µρ6ι&ς ανυπρλητης. Τι

κυεντι&5υµε. Kλληνες και 3νι πυ κατα-

κλ#5υν τα καλκα*ρια τ νησ* δηµιυργ#ν

πρτυπυς τρπυς 5ως και συγκρ*σεις. Με

την &νθηση τυ τυα*υ και τη &ρη τυ ευ&-

ριστυ, τι να τν κ&νεις τν πργραµµατισµ;

Απ τ Νυδρ* πρς την πλη της Λευκ&δας,

ρς απκτ& ναν τυπικ& αθηναϊκ αστικ

αρακτρα.

Μα η γνσια Λευκ&δα αρ*5ει µλις αντι-

λαµ&νεσαι τι µπκες πια στ νηµα µιας

ργανωµνης πλης. Τα µικρµ&γα5α, ι δρ-

µι, ι ιτεν*ες, νας λκληρς κσµς µιας

&λλης µρ6ι&ς, θα ’λεγες πως αλλ&5ει πρ-

σωπ σε κ&τι πυ θα µπρ#σε να γινταν και

δε γ*νεται. Αυτ η α*σθηση δ*νεται σ’ λα τα

νησιτικα κντρα. Σαν να µην ανησυε* καν-

ναν απλ#τως τ*πτα. Κι µως, ταν περιπλα-

νισαι σε µια &δεια καλκαιριν Λευκ&δα,

πλ# γεωµετρικ& ρυµτµηµνη* και µντρ-

να πρς την ηπειρωτικ γη, καταλαα*νεις τη συνε µεταµρ6ωση. <ρει&5µαι µια

πλιτιστικ σελ*δα για να γρ&ψω για την *δια την πλη και την καλκαιριν ερµω-

ση. : µ&λλν µια πλιτιστικ ταιν*α ηµ*ωρη. Oι δηγ** λνε λ*γα πρ&γµατα. Τα υπ-

λιπα µαντε#νται υπδρ*ως.*

[ 1 1 9 ]

* ρυµτµηµνη: πλη διαιρεµνη σε δ#ς και τµµατα * ι δηγ : τυριστικ* δηγ* * υπδρ ως: κ&τω

απ τ δρµα, εδ µετα6ρικ&, κ&τω απ την επι6ανειακ ψη των πραγµ&των

Παραδσιακ λευκαδτικη γωνι

Ν.-Α. Ασλ&νγλυ, Ταιδεντας στη δρσερ ντα, Hψιλν

¶ÔÈÂ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÂÚÈ‹ÁËÛË ÙÔ˘ ∞ÛÏ¿ÓÔÁÏÔ˘ ÛÙË§Â˘Î¿‰· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ ÛÂ ÂÔ¯‹ Î·ÏÔÎ·ÈÚÈÓÒÓ ‰È·ÎÔÒÓ;

¶Ò˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÙÔ ‰›ÏËÌÌ· ÙˆÓ ÓÂ·ÚÒÓ §Â˘Î·‰ÈÙÒÓ Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ·Ó¿-Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Î·È ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·; ™Â ÔÈÂ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ Ê·›ÓÂ-Ù·È fiÙÈ Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Î·È ÁÈ·Ù›;

°È·Ù› Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ «ÁÓ‹ÛÈ· §Â˘Î¿‰·» ÙËÓ «ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË fiÏË»;

ªÂÏÂÙ‹ÛÙÂ ¤Ó·Ó Ù·ÍÈ‰ÈˆÙÈÎfi Ô‰ËÁfi Î·È ÂÓÙÔ›ÛÙÂ ·Ó ÂÚÈ¤¯ÂÈ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÈ˜ Î·ıË-ÌÂÚÈÓ¤˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ (ÔÈÎÔÓÔÌ›·, Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·, ¤ıÈÌ· Î.¿.).

∑ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ ‰‡Ô ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙË˜ ›‰È·˜ ·Ú·Ï›·˜. ∏ Ì›· Ó· ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ·Ú·Ï›· ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔÎ·È Ë ¿ÏÏË ÙÔ ¢ÂÎ¤Ì‚ÚÈÔ.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

33

22

11

[ 1 2 0 ]


∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Η π"λη της Λευκδας και τ φρ(ρι της Αγας Μα(ρας

¡π∫√™ ∫∞™¢∞°§∏™

∆fiÎÈÔ

Τ ταδι τυ Κσδαγλη στην Ιαπωνα πραγµατπιθηκε τη δεκαετα τυ 1980, την επ

δηλαδ πυ η µεγλη ανπτυη των συγκινωνιν ρισε να διευκλνει σηµαντικ τα τα-

δια και τν τυρισµ. Αν και ι ρες της ?πω Ανατλς εναι µακριν πρρισµ για τν

4λληνα και Ευρωπα ταιδιτη, ασκσαν πνττε ντνη γητεα εαιτας της διαρετικς

απ τη ∆ση πλιτισµικς τυς παρδσης. Τ απσπασµα πυ επιλαµε απ την ταιδιωτι-

κ περιγρα της Ιαπωνας αναρεται στην απλαυση τυ αγητ, θµα ενδιαρν για

τν αναγνστη τυ 1988, τς κυκλρας τυ ιλυ τυ Κσδαγλη ∆ρµι της στερι&ς και

της θ&λασσας.

∏ Ιαπων*α ε*ν’ εντυπωσιακ, κι η α*σθηση αυτ 3εκιν&ει απ τ’ αερδρµι, µλις

6τ&νεις. Η σωστ ργ&νωση στην α*θυσα υπδς δεν επιτρπει καννα λ&θς,

καµ*α παρε3γηση. O επι&της θα περ&σει τν υγεινµικ λεγ, τν τελωνειακ

και τα διαατρια, δ*ως να πρλ&ει να σκε6τε* τις πιθανς δυσκλ*ες. Oι υπ&λλη-

λι συ δ*νυν την α*σθηση πως περιµνυν ακρις εσνα, να σ’ ε3υπηρετσυν.

Eσ να 3εµπερδψεις τις σ#ντµες διαδικασ*ες για να σε δετ#νε στην Ιαπων*α ι

απσκευς ε*ναι κιλας π&νω στην κρδλα,* και στρι6γυρ*5υνε. Στην Ιαπων*α

λα δυλε#υνε σαν καλλαδωµνη µηαν.

Βγα*νντας, καλ& θα κ&νεις να π&ρεις τ λεω6ρε* ως τ τρµιναλ.* Η διαδρµ

ε*ναι µεγ&λη, µι&µιση ρα και &λε, κι η ταρ*6α για τ τα3* περισστερ απ τρεις

ιλι&δες δραµς. Τ τα3* στην Ιαπων*α ε*ναι *σως τσσερις 6ρς πι ακρι απ την

Ελλ&δα.

Φτ&νω αργ& στ 3ενδε*, κντ& στα µεσ&νυτα, µα ω την α*σθηση πως τ

Τκι ε*ναι µια πλη νεκρ. Oι δρµι ρηµι, τα µαγα5ι& κλειστ&, ι επιγρα6ς σκ-

τεινς. Τ Τκι, απ τις µεγαλ#τερες πλεις στν κσµ, ε*ναι µια ιµηανικ πλη

µε περιρισµνη νυτεριν 5ω.

Τ 3ενδε* ε*ναι µεγ&λ, εµπρικ, τυππιηµν. Oι υπ&λληλι στην υπδ

συνε*5υν τη δυλει&, αδι&6ρι για την παρυσ*α µυ. Λω σε κ&πιν πως ω

κλε*σει δωµ&τι, κι αµσως αλλ&5ει τ σκηνικ. Βι&5εται να µ’ ε3υπηρετσει, αµγε-

λαστς, πρθυµς.

[ 1 2 1 ]

* κρδλα: ιµ&ντας πυ µετα6ρει τις απσκευς * τρµιναλ: τελευτα*ς σταθµς

[ 1 2 2 ]


Πρτη εµπειρ*α: στην Ιαπων*α µην περιµνεις να σε ρωτσυν. Πρπει να 5ητσεις

κ&τι, για να ενδια6ερθ#ν. […]

Στ 3ενδε* αλλ&5ω τα ρεµνα ρ#α µυ, κ&νω κι να 5εστ µπ&νι, καλ#

κακ#. ∆εν ω 6&ει µετ& τ πλ#σι πρωιν, και πειν&ω σαν λ#κς. Στ 3ενδε*

ει δυ παραδσιακ& εστιατρια, να δυτικ, και την κα6ετερ*α. Θα 6&ω γιαπων-

5ικα, να δω πς ε*ναι.

Στ εστιατρι, η περιπτεια της συνεννησης. Στν περιπιητικ µετρ,* πυ σιµ-

νει,* µιλ&ω αγγλικ&. Θλω να 6&ω γιαπων5ικα, τυ λω, µα δεν καταλαα*νω τ*π-

τα απ’ τη γιαπων5ικη κυ5*να, και τν παρακαλ να µυ διαλ3ει τ µεν#. <αµ-

γελ&ει αµανα, και τν παρε3ηγ, νµ*5ω πως δεν κατ&λαε. Ρωτ&ω αν υπ&ρει

κ&πις να µιλ&ει αγγλικ&, για να συνεννηθ. Απαντ& πως µιλ&ει αγγλικ&, και µε

πρσκαλε* µα5* τυ, να διαλ3ω. Απ6ε#γει την ευθ#νη να διαλ3ει για λγαριασµ

µυ, στω κι αν τν εαινω πως, αν δε µ’ αρσει τ 6αγητ, δικ µυ λ&θς.

Η εκλγ στην Ιαπων*α δε γ*νεται στην κυ5*να, µα στη ιτρ*να τυ µαγα5ι#.

Εκθτυν λα τα 6αγητ& τυ µεν#, 6τιαγµνα µε πρσελ&νη, µε τις τιµς τυς δ*πλα,

για να µην 3α6νιαστε*ς στ λγαριασµ. Τα πι&τα πυ µυ δε*νει υν κρας ωµ,

ψ&ρι ωµ, και θαλασσιν&, κι λα τα συνδε#υν πλλ& ρταρικ&, µανιτ&ρια, κρεµ-

µ#δια, µακαρνια, και δε θυµ&µαι τι &λλ.

Τ κρας και τ ψ&ρι, ωµ&, µε κ&νυν και διστ&5ω, και διαλγω τα θαλασσιν&.

Παρλ πυ διαλγω µνς µυ µετρ κντστκεται, µυ ε3ηγε* πς τα ρ&5υν,

και δεν 3ρει αν θα µ’ αρσυν. Επιµνω, τ ωµ κρας και τ ψ&ρι τα 6&µαι περισ-

στερ, κι ας λει ,τι θλει µετρ.

Η περιπ*ηση ε*ναι πριγκιπικ. Τρεις κπλες µε κιµν* µε λε#υνε σ’ να τρα-

πε5&κι, ρωτ&ν αν πρπει να µυ 6ρυν τα ρεκτικ&, πυ συνδε#υν κ&θε γιαπω-

ν5ικ τραπ5ι. Βαια, λα.

Oι κπλες µ# 6ρνυν να σωρ µπλ µε περ*εργα 6αγητ&, πυ δεν καταλαα*-

νω, λγι λγι σ&λτσες, και τ’ απαρα*τητ ωµ κρας και τ ψ&ρι πυ τσ π&σκι-

σα ν’ απ6#γω. Αρνιµαι τ πιρ#νι πυ µυ 6ρνυν, και πι&νω να 6αρδ# 3υλα-

ρ&κι, µσα σ’ να πι&τ. Τ ρησιµπι για κυτ&λι, και τσακνω ναν απ τυς

µε5δες πυ µυ 6ρνυν. Γελ&ν λι, κι επεµα*νει µετρ. Με µια γργρη κ*νηση

ωρ*5ει τ 6αρδ# 3υλαρ&κι σε δυ στεν&, µυ δε*νει πς να τα κρατσω, για να τσα-

κνω τ 6α\.

Η µεγαλ#τερη σεριτρα, µεσκπη, µ’ επ*σηµ µα#ρ κιµν, αναλαα*νει να µε

περιπιηθε*. Μυ δε*νει πς ν’ ανακατψω τις σ&λτσες, πια πηγα*νει µε τ ψ&ρι,

πια µε τ κρας, τι ταιρι&5ει στυς &λλυς µε5δες. Τ ωµ κρας και τ ψ&ρι γλι-

* µαιτρ: αρισεριτρς * σιµνει: πλησι&5ει * κιµν!: γιαπων5ικη γυναικε*α ενδυµασ*α

Τ Κ Ι Ν κ ς Κ σ δ α γ λ η ς

στρ&ν απ τα 3υλαρ&κια µσα στη

σ&λτσα, µα τελικ& τα κατα6ρνω.

Παρ& τ δισταγµ µυ, στην αρ,

τα τρω µ’ ευαρ*στηση.

Στ µετα3# µυ 6ρνυν να

µ&τι µε αρι, τ συνδυνε στ

τραπ5ι µυ. Β&5υν π&νω να

πλιν τσυκ&λι µε νερ, κι η σερι-

τρα, αµγελαστ, ρ*νει µσα στ

νερ πυ ρ&5ει, λ*γα λ*γα, τα ρ-

ταρικ& και τα θαλασσιν&, και τα

κµµ&τια τ ψ&ρι, κι ,τι &λλ ρ*-

σκεται στ πι&τ. Τρω µσα απ

να µπλ, και µυ τ γεµ*5ει συνεια απ’ τ τσυκ&λι. <ρησιµπιε* δυ µακρι&

3υλαρ&κια για σερ*ρισµα, σκαλισµνα και λακαρισµνα, πλυτελ. Τα δικ& µυ, πρ-

ειρα, θα πετατ#νε µετ& τη ρση. Κ&θε τσ µε σερ*ρει σ&κι, τ γιαπων5ικ

ρακ*, πυ τ 5εστα*νυνε για να τ πιυν.

Τ πι&τ ε*ναι τερ&στι, ι µως αρ#. Τ απτελεινω, πεινασµνς καθς

ε*µαι, &λλωστε ι Γιαπων5ι δε δ*νυν ψωµ*. Τ *δι τ 6αγητ θα τ ’λεγα &γευστ,

αν δεν ταν ι πικ&ντικες σ&λτσες.

Η σεριτρα µυ, α6# ψαρψει και τ τελευτα* ρταρικ, και τ τελευτα*

µακαρνι µσα απ τ τσυκ&λι, µυ σερ*ρει #στερα και τ νερ, να τ πιω για κν-

σµ.* ∆εν ει &δικ, ε*ναι νστιµ, τσα πρ&µατα υνε ρ&σει µσα.

Στ παραδσιακ εστιατρι µε περιπιηθκανε σαν να ’µυν πρ*γκιπας, κι #στε-

ρα µε &λαν να πληρσω για την περιπ*ηση4 λγικ. O λγαριασµς 3ι ιλι&δες

γιεν, κ&πυ *λιες διακσιες δραµς.

Μια δε#τερη εµπειρ*α: στην Ιαπων*α ει περισστερη σηµασ*α τρπς πυ θα

σε σερ*ρυν, απ τ *δι τ 6α\.

[ 1 2 3 ]

Τ O Κ Ι O Ν κ ς Κ σ δ α γ λ η ς

* κνσµ: 5ωµς

Σαλτα θαλασσινν

Ν. Κ&σδαγλης, ∆ρµι της στερις και της θλασσας, Κδρς

[ 1 2 4 ]


∆È ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ ·ÊËÁËÙ‹ ÌfiÏÈ˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÔ ·ÂÚÔ‰ÚfiÌÈÔ ÙÔ˘ ∆fiÎÈÔ;

¶ÔÈ· ÛÙ¿‰È· ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› Ë ÈÂÚÔÙÂÏÂÛÙ›· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ ÛÙÔ ∆fiÎÈÔ; ∆È ÂÍ˘ËÚÂÙÂ› ·˘Ù‹ Ë ÂıÈ-ÌÔÙ˘›·;

O ·ÊËÁËÙ‹˜, ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÈ˜ Û˘Ó‹ıÂÈÂ˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ ∆fiÎÈÔ, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ Û˘ÁÎÚ›-ÓÂÈ ÙÔÓ ·Ó·ÙÔÏ›ÙÈÎÔ ÌÂ ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜. ¶ÔÈÂ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰‡ÔÎfiÛÌÔ˘˜ ÂÓÙÔ›˙ÂÈ;

ªÂ ÔÈ· ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎ‹ ÙÂ¯ÓÈÎ‹ (Â›‰Ô˜ ·Ê‹ÁËÛË˜, Ù‡Ô˜ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹) Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÂÎı¤-ÙÂÈ ÙÈ˜ ÂÌÂÈÚ›Â˜ ÙÔ˘ Î·È ÔÈÔÈ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ (·Ê‹ÁËÛË, ‰È¿ÏÔÁÔ˜, ÌÔÓfiÏÔÁÔ˜,ÂÚÈÁÚ·Ê‹, Û¯fiÏÈÔ Î.Ï.) ˘ÂÚÙÂÚÔ‡Ó ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ·;

∞Ó ˙Â›ÙÂ ÛÂ fiÏË fiÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÈ·ˆÓ¤˙ÈÎ· ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈ·, ‰ÔÎÈÌ¿ÛÙÂ ÙË Ì·ÁÂÈÚÈÎ‹ ÙÔ˘˜.∞Ó fi¯È, ‚ÚÂ›ÙÂ ÌÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙË˜ Î·ıËÁ‹ÙÚÈ·˜ ÙË˜ OÈÎÈ·Î‹˜ OÈÎÔÓÔÌ›·˜ ÌÈ· Û˘ÓÙ·Á‹·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ·Ó·ÙÔÏ›ÙÈÎÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ Î·È ·Ú·ÛÎÂ˘¿ÛÙÂ ¤Ó· ÁÂ‡Ì·!

∂ÈÛÎÂÊıÂ›ÙÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÙË˜ È·ˆÓÈÎ‹˜ ÚÂÛ‚Â›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (www.gr.emb-japan.go.jp/portal/el/index.htm) Î·È Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ π·ˆÓ›·, ÌÂ¤ÌÊ·ÛË ÛÙ· Î˘ÚÈfiÙÂÚ· ‰È·ÎÚÈÙÈÎ¿ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙË˜ (ÙÔÈÎ‹ ·Ú¿‰ÔÛË,Ê·ÁËÙ¿, ÂÓ‰˘Ì·Û›· Î.¿.).

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Η ΑΠ∆ΗΜΙΑ ñ ΚΑΗΜΣ ΤΗΣ ΕΝΙΤΙΑΣ ñ ΕΛΛΗΝΙΣΜΣ ΕΩ ΑΠ ΤΑ ΣΥΝΡΑ

ñ ΤΑ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ ñ Ι ΠΡΣΦΥΓΕΣ

Στην εντητα πυ ακλυθε ανθλγνται λγτενικ κεµενα πυ υν ωςθµα τυς την απδηµα, τν καηµ της ενιτις, τν ελληνισµ ω απ τα σν-ρα, τη Μικρασιατικ καταστρ και την πρσυγι. Αν και τα ανθλγηµνακεµενα πρρνται απ διαρετικς περιδυς της ελληνικς λγτενας(δηµτικ τραγδι, µεσπλεµικ, µεταπλεµικ και σγρνη λγτενα) καιπικλλυν ως πρς τα εκραστικ µσα και τη γλσσα πυ ρησιµπιν,υν ως κιν στιε τυς τα ντνα συναισθµατα πυ εκρ!υν. Τασυναισθµατα αυτ ελνται στην δυνηρ απλεια πυ ι ρωες των κειµ-νων #ινυν. Τα κεµενα πυ ακλυθν µας δενυν –και σως µας διδ-σκυν– τι η ννια της πατρδας δεν εναι κτι τ γενικ και αηρηµν. Αντ-θετα, πρκειται για κτι τ συγκεκριµν και απτ: για τα #ιµατα της παιδικςµας ηλικας, τα συγγενικ µας πρσωπα, τυς λυς µας, τη µητρικ µας γλσ-σα, τ ικε υσικ τπ, τυς γλυκς καρπς της γης.

Γιννης Ψυπα δης, πατρας λεπει στη Γερµανα

[ 1 2 6 ]

¢∏ª√∆π∫∞ Tƒ∞°√À¢π∞ ∆∏™ •∂¡π∆π∞™

Tα ταδια σε νες ρες, η απδηµα, εκπατρισµς, η µετανστευση εναι απ τα αραα

ρνια ως τν εικστ αινα αρακτηριστικ αινµενα της ελληνικς κινωνικς !ως. Η

απµκρυνση τυ %λληνα απ την πατρικ γη ι µν δεν τν κνει να εσει τν τπ τυ,

αλλ, αντθετα, γενν µσα τυ τη νσταλγα (νστς + λγς), τν πθ τυ γυρισµ, τν

π εκρ!ει µε τα τραγδια. Στην κατηγρα των «τραγυδιν της ενιτις» ανκυν τα

παρακτω δηµτικ τραγδια, τα πα εκρ!υν τις δ πλευρς τυ πνυ: στ πρτ

τραγδι ενιτεµνς περιγρει τυς καηµς και τις στερσεις πυ #ινει στην ενιτι, εν

στ δετερ η αγαπηµνη τυ εκρ!ει την απγνωση και τη θλψη πυ της πρενε ενι-

τεµς τυ ντρα της.

£¤Ïˆ Ó· · ÛÙËÓ ÍÂÓÈÙÈ¿

£ λω να πα στην ενιτι! να κ!µω τρι!ντα ηµρες

και η ενιτι! µε γλασε και κ!νω τρι!ντα &ρ'ν(υς.

Περικαλ* σε, ενιτι!, αρρ*στια µη µ(υ δ*σεις.

Η αρρ*στια θλει π!πλωµα, θλει πα&/ στρωσ0δι,

θλει µαν(/λας γ'νατα, θλ’ αδερ12ς αγκ!λες,

θλει πρ*τες αδρ1ισσες να κ!θ(νται κ(ντ! σ(υ,

θλει και σπ0τι να ε0ν’ πλατ/, να στρ*νει, να ιστρ*νει.

3σ( ’&ει ( ν(ς την υγει!, (/λ(ι τ(ν αγαπ!νε.

Μα ’ρθε καιρ'ς κι αρρ*στησε 4αρι! για να πεθ!νει5

κι ( ν(ς αναστναε και η γης αναταρ!&τη:

— Να ε0&α νερ’ απ’ τ(ν τ'π( µ(υ και µ2λ’ απ’ τη µηλι! µ(υ,

στα1/λι ρ(δ(στ!1υλ( απ’ την κληµαταρι! µ(υ.

T δηµτικ τραγδι της ενιτις,επιµλεια G. Saunier, Ερµ2ς

[ 1 2 7 ]

∆ H M O T I K A T P A Γ O Y ∆ I A T H Σ E N I T I A Σ

•ÂÓÈÙÂÌ¤ÓÔ ÌÔ˘ Ô˘Ï›

• ενιτεµν( µ(υ π(υλ0 και παραπ(νεµν(,

η ενιτι! σε &α0ρεται κι εγ* ’&ω τ(ν καηµ' σ(υ.

Τι να σ(υ στε0λω, νε µ(υ, τι να σ(υ πρ(4(δ0σω;*

Μ2λ( αν σ(υ στε0λω σπεται,* τριαντ!1υλλ( µαδιται,

στα1/λι ερωγι!6εται, κυδ*νι µαραγκι!6ει.*

Να στε0λω µε τα δ!κρυ! µ(υ µαντ0λι µ(υσκεµν(,

τα δ!κρυ! µ(υ ε0ναι καυτερ!, και κα0νε τ( µαντ0λι.

Τι να σ(υ στε0λω, νε µ(υ, τι να σ(υ πρ(4(δ0σω;

Σηκ*ν(µαι τη &αραυγ2, γιατ0 /πν( δεν ευρ0σκω,

αν(0γω τ( παρ!θυρ(, κ(ιτ!6ω τ(υς δια4!τες,

κ(ιτ!6ω τις γειτ'νισσες και τις καλ(τυ&06ω,

π*ς τα&ταρ06(υν* τα µικρ! και τα γλυκ(4υ6α0ν(υν.

Με πα0ρνει τ( παρ!π(ν(, τ( παραθ/ρι α12νω,

και µπα0νω µσα, κ!θ(µαι, και µα/ρα δ!κρυα &/νω.

* να συ πρδσω: να σ(υ δ*σω απ(&αιρετιστ2ρι( δ*ρ( * σπεται: σαπ06ει * µαραγκιει: µαρα0νεται

* ταταρυν: &(ρε/(υν στην αγκαλι!

Γι*ργ(ς Σικελι*της, Γυνακα στ παρθυρ

N.Γ. Π(λ0τη, ∆ηµτικ τραγδια,Γρ!µµατα

[ 1 2 8 ]

H A Π O ∆ H M I A ñ O K A H M O Σ T H Σ E N I T I A Σ ñ O I Π P O Σ Φ Y Γ E Σ

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

££¤¤ÏÏˆ ÓÓ·· ·· ÛÛÙÙËËÓÓ ÍÍÂÂÓÓÈÈÙÙÈÈ¿¿

™Â ÔÈÂ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, Ô ÍÂÓÈÙÂÌ¤ÓÔ˜ ÓÈÒıÂÈ ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÙËÓ·Ó¿ÁÎË Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ Î·È ÁÈ·Ù›;

¶ÔÈ· ÂÈı˘Ì›· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Ô ÍÂÓÈÙÂÌ¤ÓÔ˜ Ï›ÁÔ ÚÈÓ Âı¿ÓÂÈ; ™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙË.

µÚÂ›ÙÂ ÛÂ ÔÈ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ ÌÈÏ¿ Ô ÍÂÓÈÙÂÌ¤ÓÔ˜ Î·È ÛÂ ÔÈ· Ô ·ÊËÁËÙ‹˜. ¶ÔÈÔ·ÈÛıËÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› ·˘Ù‹ Ë ÂÓ·ÏÏ·Á‹;

ªÂÏÂÙ‹ÛÙÂ ÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›. ¶ÔÈÂ˜ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ ¤¯ÂÈ ÌÂ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È«£¤Ïˆ Ó· · ÛÙËÓ ÍÂÓÈÙÈ¿»;

™™ÙÙ·· ÍÍ¤¤ÓÓ·· ÌÌËËÓÓ ÂÂıı¿¿ÓÓˆ¶·Ú·Î·ÏÒ ÛÂ, ÌÔ›Ú· ÌÔ˘, Ó· ÌË ÌÂ ÍÂÓÈÙ¤„ÂÈ˜, ¿ÏÈ Î·È ÍÂÓÈÙ¤„ÂÈ˜ ÌÂ, ÛÙ· Í¤Ó· ÌËÓ Âı¿Óˆ, ÁÈ·Ù› Â›‰· ÌÂ Ù· Ì¿ÙÈ· ÌÔ˘ Ù· Í¤Ó· Ò˜ Ù· ı¿ÊÙÔ˘Ó, ‰›¯ˆ˜ ÏÈ‚¿ÓÈ Î·È ÎÂÚ›, ‰›¯ˆ˜ ·¿ Î·È „¿ÏÙË ÎÈ ·Ï¿ÚÁ· ·fi ÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ¿.

TÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙË˜ ÍÂÓÈÙÈ¿˜, ÂÈÌ¤ÏÂÈ· G. Saunier, ∂ÚÌ‹˜

••ÂÂÓÓÈÈÙÙÂÂÌÌ¤¤ÓÓÔÔ ÌÌÔÔ˘ ÔÔ˘ÏÏ››

∆Ô ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È ÛÂ ‰‡Ô ÛÙÚÔÊÈÎ¤˜ ÂÓfiÙËÙÂ˜. ¶ÔÈÔ ÚfiÛˆÔ ÌÈÏ¿ Î·È ÔÈÔ Úfi-‚ÏËÌ· ÂÎı¤ÙÂÈ ÛÙËÓ Î·ıÂÌÈ¿ ·fi ·˘Ù¤˜;

µÚÂ›ÙÂ Î·È ÌÂÏÂÙ‹ÛÙÂ ÛÙËÓ ÚÒÙË ÂÓfiÙËÙ· ÙÔ Û¯‹Ì· ÙË˜ ·ÓÙ›ıÂÛË˜ Î·È ÙÔ Û¯‹Ì· ÙË˜Â·Ó¿ÏË„Ë˜. ¶ÔÈÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó;

¶ÔÈ· Û˘ÁÁÂÓÈÎ‹ Û¯¤ÛË ÓÔÌ›˙ÂÙÂ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ô˘ ÌÈÏ¿ ÌÂ ÙÔÓ ÍÂÓÈÙÂÌ¤ÓÔ;∞ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙËÓ ¿Ô„‹ Û·˜ Î¿ÓÔÓÙ·˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘.

∞Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÙË °ÂÓÈÎ‹ °Ú·ÌÌ·ÙÂ›· ∞fi‰ËÌÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡ (∞¯·ÚÓÒÓ 417, ÙËÏ. 210 2597533,

http://www.ggae.gr), ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ‚ÚÂ›ÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ Î·È ÛÙÔÈ¯Â›· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ˘˜ ŒÏÏË-ÓÂ˜ Ô˘ ˙Ô˘Ó Î·È ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔ ÂÍˆÙÂÚÈÎfi. EÍÂÙ¿ÛÙÂ ÌÂ ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙÔ˘˜ ‰ÂÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜.

∞Ó ¤¯ÂÙÂ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ‹ ÛÙÔ ÊÈÏÈÎfi Û·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ˘‹ÚÍ·Ó ‹ Â›Ó·ÈÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˜, Û˘ÓÔÌÈÏ‹ÛÙÂ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ì¿ıÂÙÂ ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜, ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ ÎÔÈÓfiÙËÙÂ˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

33

22

11

44

33

22

11

¢∏ª∏∆ƒ∏™ Ã∞∆∑∏™

√ ∫¿Û·Ú Ã¿Ô˘˙ÂÚ ÛÙËÓ ¤ÚËÌË ¯ÒÚ·

Τ κεµεν πυ ακλυθε εναι απσπασµα απ τ τρτ κελαι τυ µυθιστρµατς Τ(

διπλ' 4ι4λ0( (1976) τυ ∆ηµτρη /ατ!. Τ πρσωπ πυ αηγεται εναι Κστας, νας τω-

ς %λληνας µετανστης πυ !ει και εργ!εται ως #ιµηανικς εργτης στη Γερµανα, στη

δεκαετα τυ 1960. Στ απσπασµα διηγεται τι κνει τα #ρδια, ταν ει τελεισει τη δυλει

τυ στ εργστσι (τ Α3ΥΤΕΛ, να εργστσι πυ κατασκευ!ει λµπες αυτκιντων) και

επιστρει στ τωικ δωµτι τυ, στ σπτι της Φρυ Μπυµ. Σε κπια σηµεα τυ απ-

σπσµατς Κστας απευθνεται σ’ να λλ πρσωπ< τ πρσωπ αυτ εναι νας συγγρα-

ας πυ θλει να γρψει την ιστρα της !ως τυ Κστα.

° ια να π!ω τ( πρω0 στ( εργ(στ!σι( πα0ρνω τ( µετρ', πα0ρνω και λεω1(ρε0(,

αλλι*ς δεν πρ(1τα0νω. Τ( 4ρ!δυ 'µως !µα σκ(λ!σω, π!ω µε τα π'δια, &ειµ*να και

καλ(κα0ρι. Για να 1τ!σω στ( σπ0τι πρπει να περ!σω απ' τ( κντρ( της π'λης, τη

µεγ!λη τη λεω1'ρ(, µε τις ρεκλ!µες,* τα καταστ2µατα, τα µπαρ, τις 4ιτρ0νες. Τα 1*τα

της &(υν αν!ψει. Κι αν θλεις να ρεις, εγ* π(λ/ τ’ αγαπ!ω τα 1*τα της π'λης.

Περισσ'τερ( απ' τ(ν 2λι( της µρας. Ε0ναι, λω κ!π(τε µε τ( µικρ' τ( µυαλ' µ(υ, τα

να µας µ!τια, τ(υ δικ(/ µας τ(υ κ'σµ(υ τ(υ σηµεριν(/. Τα ηλεκτρικ! τα 1*τα τα

4λπ(υν καλ/τερα.

Η λεω1'ρ(ς ρ&εται κ!θετα στη Μ/λλερ-στρ!σσε π(υ 4ρ0σκεται τ( κατ!στηµα

τ( δικ' µας. Περν*ντας απ(κε0 στκ(µαι µια στιγµ2 και κ(ιτ!6ω π!λι τη 4ιτρ0να τ(υ

– κ!θε 4ρ!δυ την κ(ιτ!6ω. ΑΥΤΕΛ απ!νω µε ν(ν* και µσα στη 4ιτρ0να τ(υ 'λες

(ι λ!µπες π(υ 1κι!&ν(υµε, µικρς και µεγ!λες, αναµµνες γ/ρω γ/ρω σαν να ’ναι

καννα &ριστ(υγεννι!τικ( δντρ(. Στκ(µαι και τις κ(ιτ!6ω. Σκ1τ(µαι πως 'λες (ι

λ!µπες αυτς, 'λες 'σες ρ&(νται σ’ αυτ' τ( κατ!στηµα, µικρς και µεγ!λες, κ'κκι-

νες, !σπρες 2 πρ!σινες, &(υν 'λες περ!σει απ' τις δικς µ(υ τις πλ!τες. Κ(ιτ!6ω,

λ(ιπ'ν, σαν να κ(ιτ!6ω, να ψ!&νω µσα τ(ν εαυτ' µ(υ. Κ!π(υ, λω, πρπει να 4ρ0-

σκεται µσα κι αυτ'ς. Κ!νω π!λι λ(γαριασµ(/ς. ∆κα δεκαπντε εργ(στ!σια µας

δ0ν(υν τα πρ(ϊ'ντα τ(υς τ(ιµα για να γ0νει να λαµπ!κι των δ/( κηρ0ων.* Ε0µαστε

[ 1 2 9 ]

* ρεκλµα: 1ωτειν2 δια12µιση * νν: (γαλλικ2 λη) &ηµικ' στ(ι&ε0( της (µ!δας των ευγεν*ν αερ0ων

π(υ λειτ(υργε0 ως µσ( 1ωτισµ(/ * κηρ: µ(ν!δα µτρησης της ντασης τ(υ ηλεκτρικ(/ 1ωτ'ς

[ 1 3 0 ]


δηλαδ2 διακ'σιες &ιλι!δες !νθρωπ(ι. Β!λε και

τις πρ*τες /λες – ε0µαστε 'λ(ς ( κ'σµ(ς µσα σ’

αυτ' τ( λαµπι'νι των δ/( κηρ0ων. Και µας &ω-

ρ!ει. Τ( ’δα σ’ να 1ιλµ την περασµνη 4δ(µ!δα,

π(υ π2γαµε σινεµ! µε κ!τι Ρωµι(/ς. Μας δει-

&ναν µια στ!λα νερ' κι εκατ(µµ/ρια µικρ'4ια

µσα. Στκ(µαι, λ(ιπ'ν, και γω κ!θε 4ρ!δυ

µπρ(στ! σ’ αυτ2 τη 4ιτρ0να. Απ' µσα τ( δικ'

µ(υ τ( µικρ(4ι!κι πρπει να µε 4λπει κ(λ(σσ'

σε τερ!στια µεγθυνση. Απω 4λπω τ(ν εαυτ'

µ(υ στην πραγµατικ2 τ(υ δι!σταση µσα σ’ αυτ'

τ( µ0νι λαµπι'νι.

Α12νω τ( κατ!στηµα, µπα0νω στη λεω1'ρ(.

Στην αρ&2 π(υ πρωτ'ρθα –τα 0δια µε τ(

ΑΥΤΕΛ– ν'µι6α τ'τε πως &ει π(λλ! να &α6-

ψει καννας στη λεω1'ρ(. Περ0µενα δηλαδ2

κ!θε 4ρ!δυ πως κ!τι θα γ0νει. Τ*ρα τ( ρω

44αια τ( λ!θ(ς µ(υ. Εδ* π(τ δε γ0νεται τ0π(-

τα. ∆εν &ει π(τ 1ασαρ0α, κα4γ!δες, να γ0νει

αναστ!τωση, ταρα&2. Σπ!νια, σπανι'τατα καν-

να δυστ/&ηµα µ'ν(. 3λα π!νε µε την 0δια τ!η

π(υ π2γαν και &τες – σαν να ’ναι κ!π(υ µια α'ρατη τρ(&α0α π(υ τα ’&ει 4!λει στη

ργ(υλα*: Τ!κα-τ!κα στ( εργ(στ!σι(. Τ0κι-τ0κι, τ0κι-τ0κι τ( ρ(λ(γ!κι στη λεω1'ρ(.

Β!6ω τα &ρια µ(υ και τα δυ( στις τσπες τ(υ παντελ(νι(/ µ(υ, µε τ( σακ!κι π0σω

ανασηκωµν( –κακ2 συν2θεια µ(υ λνε και δεν την κ'4ω– πα0ρνω τη λεω1'ρ(, την

περπατ!ω, µε τ( κε1!λι σκυµµν(, σαν κ!τι να ψ!&νω να 4ρω.

?νθρωπ(ι, κ'σµ(ς π(λ/ς, περν!νε δ0πλα µ(υ, π!νε µα60 µ(υ. Και π!ω και γω – (

δρ'µ(ς µ!ς π!ει, η λεω1'ρ(ς, κ!τω απ’ τα 1*τα της. Τ(υς κ(ιτ!6ω. 3λ(ι τ(υς, λω,

πηγα0ν(υνε κ!π(υ, &(υνε κ!π(υ να π!νε. Εγ* ε0µαι εδ*, στη λεω1'ρ(, στην !σ1αλ-

τ(, περισσ'τερ( απ’ 'λ(υς. ∆ε µε περιµνει καννας εµνα, δεν &ω π(υθεν! π(υ να

θλω να π!ω, να γυρ0σω κ!π(υ. Σαν να ’ναι τ( σπ0τι µ(υ εδ*, εδ* κι η πατρ0δα µ(υ,

τ( καννα σπ0τι µ(υ, η καµι! µ(υ πατρ0δα. Λνε στ( κα1ενε0( και για τ(υς !λλ(υς –

πως ν(ι γιν2καµε 'λ(ι στις µεγ!λες αυτς π(λιτε0ες. Αν ε0ναι τσι, λω τ'τες εγ* –

εγ*, λ(ιπ'ν, πρπει να ’µαι ( πι( γν2σι(ς π(λ0της της π(λιτε0ας των νων, ( ιθαγε-

Bλ!σης Kανι!ρης, Eγκατστασηαπ' την περι(δε/(υσα κθεσηστη ∆υτικ2 Γερµαν0α «Gastarbeiter-fremdarbeiter»

* ργυλα: τ!η, ευτα0α, µτρ(

O K A Σ Π A P X A O Y Z E P Σ T H N E P H M H X Ω P A ∆ η µ τ ρ η ς α τ ς

ν2ς. Και να 1ρ(ντ0σεις εσ/, κ/ριε συγγρα1α, να µ(υ 4!λ(υνε κ!π(τε και µια πλ!κα*

στ( σπ0τι της Φρ!(υ Μπ!(υµ, απ' την π0σω µερι!, της αυλ2ς, πως εδ* κατ(0κησε

κ!π(τε ( εν'τερ(ς απ’ 'λ(υς τ(υς ν(υς της π(λιτε0ας των νων.

[ 1 3 1 ]

°È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô ∫ÒÛÙ·˜ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË „˘¯ÈÎ‹ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ·ÔÍ¤ÓˆÛË;

TÈ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ Î¿ÓÂÈ ÙÔÓ ∫ÒÛÙ· Ó· ·ÚÔÌÔÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘, ÙÒÚ· Ô˘ ˙ÂÈ ÎÈ ÂÚÁ¿-˙ÂÙ·È ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·, ÌÂ ¤Ó· «ÌÈÎÚfi‚ÈÔ»;

™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·ÔÛ¿ÛÌ·ÙÔ˜ Ô ∫ÒÛÙ·˜ Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÈ ÌÂ ÂÈÚˆÓÈÎfi ÙÚfiÔ ÙÔ ÓfiËÌ· ÙË˜˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙË ÊÚ¿ÛË: «[…] Â‰Ò Î·ÙÔ›ÎËÛÂ Î¿ÔÙÂ Ô ÍÂÓfiÙÂÚÔ˜ ·’ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Í¤ÓÔ˘˜ÙË˜ ÔÏÈÙÂ›·˜ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ». ∆È ÈÛÙÂ‡ÂÙÂ fiÙÈ ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈÎÚ‹ ‰È·›ÛÙˆÛË ÙÔ˘∫ÒÛÙ·;

√ ∫ÒÛÙ·˜ Â›Ó·È ¤Ó· ·ÏÔ˚Îfi ÚfiÛˆÔ, ÌÂ Ï·˚Î‹ Î·Ù·ÁˆÁ‹. ∂ÓÙÔ›ÛÙÂ Ï¤ÍÂÈ˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂÈ˜ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÛÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·˘Ùfi.

¢Â›ÙÂ ÙÔ ÂÈÎ·ÛÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ µÏ¿ÛË ∫·ÓÈ¿ÚË Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙË Û‡Ó‰ÂÛ‹ ÙÔ˘ ÌÂ ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘∫ÒÛÙ·, fiˆ˜ ·˘Ù‹ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ÙÔ˘ ¢. Ã·Ù˙‹.

¢ π ∞ £ ∂ ª ∞ ∆ π ∫ ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

* πλκα: επιτ/µ4ια πλ!κα, η µαρµ!ρινη πλ!κα π(υ τ(π(θετε0ται σε τ!1(

∆. @ατ62ς, Τ διπλ #ι#λ, Τ( Ρ(δακι'

[ 1 3 2 ]

∏§π∞™ B∂¡∂∑∏™

H ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ AÓÙÚ¤·

Τ µυθιστρηµα τυ Ηλα Βεν!η Γαλ2νη (1939) ει ως θµα τυ την εγκατσταση µιας

µδας πρσγων στην Αν#υσσ της Αττικς, µετ τη Μικρασιατικ καταστρ τυ 1922.

Στν αγνα για επι#ωση σε ναν γνωστ και γν τπ η ελπδα για να καλτερ αρι

συνυπρει µε τη νσταλγα για τις αµνες πατρδες και την αγωνα για την τη εκενων πυ

µειναν κρατµενι στα καταναγκαστικ τγµατα εργασας της Ανατλς. Στ απσπασµα

πυ ακλυθε, Αντρας, πυ γρισε σς στερα απ δεκατσσερις µνες µηρας, κρ#ει

την πικρ αλθεια απ τη µνα τυ @γγελυ, τυ λυ τυ πυ πθανε πριν να αρε τη µρα

της επιστρς.

¶λησι!6ανε (ι Φωκιαν(0* λα&ανιασµν(ι, στ( απ!νω &ωρι', π(υ ε0&αν (ι !λλ(ι

πρ'σ1υγες, (ι Aνατ(λ0τες, 'ταν σταµατ2σανε µ(ν(µι!ς.

Cνας, µ(ν!&(ς, (λ(µ'να&(ς !νθρωπ(ς πρ'4αλε στ( µ(ν(π!τι. E0&ε σκεπασµν(

µε τσ(υ4!λια τ( κ(ρµ0 τ(υ, τ( πρ'σωπ' τ(υ 2ταν κ0τριν(, 2ταν (λ(µ'να&(ς κι απ'

π0σω τ(υ τρ&ανε σκυλι! και τ(ν γ!4γι6αν, κι απ' π0σω τ(υ 2ταν (ι λ'1(ι.

Σκι! θαν!τ(υ σκπασε µ(ν(µι!ς τ( κ(π!δι των Φωκιαν*ν, *σπ(υ µια 1ων2 ε0πε

µε δ(ς:

— Aυτ' ε0ναι!

Kι (λ(να «αυτ'» ερ&'ταν, µα60 µε τα σκυλι! και µε τ(υς λ'1(υς. Fστερα ακ(/-

στηκε να µ(/ρµ(υρ( κι /στερα ακ(/στηκε η 1ων2 τ(υ ν(υ:

— H µητρα µ(υ ε0ναι εδ*;…

T'τε, αναγνωρ06(ντας τη 1ων2 τ(υ, 'λ( τ( κ(π!δι πεσε π!νω τ(υ, 1ων!6(ντας:

— E0ναι ( Aντρας! E0ναι ( Aντρας της κυρ! Σ(1(/λας!

Kι /στερα !ρ&ισαν να τ(ν πν0γ(υν στα ρωτ2µατα:

— Mην ε0δες τ(ν τ!δε; Mην ε0δες τ(ν τ!δε;

Σαν 1(4ισµν( 6(, κ!τω απ’ τ( κ/µα των ανθρ*πων, µ(υρµ(/ρι6ε, σαν να 6ητ(/-

σε λε(ς:

— ∆εν ρω τ0π(τα… ∆εν ρω τ0π(τα…

* Φωκιαν: πρ'σ1υγες απ' τ( &ωρι' Φωκς της Μικρ!ς Ασ0ας. C&τισαν στην Αν!4υσσ( τ( σηµεριν'

συν(ικισµ' Να Φ*καια

H E Π I Σ T P O Φ H T O Y A N T P E A Η λ α ς Β ε ν η ς

?ρ&ισαν να 4αδ06(υν πρ(ς την Aν!4υσσ(, ( αι&µ!λωτ(ς 'δευε πρ*τ(ς και τ( πλ2-

θ(ς ακ(λ(υθ(/σε. Πλ!ι τ(υ τρε&ε λα&ανιασµν(ς ( γιατρ'ς Bνης.*

— E0ναι ακ'µα µακρι!; ρ*τησε ( Aντρας µια στιγµ2 τ( γιατρ', γεµ!τ(ς αγων0α!

Για 'ν(µα τ(υ Θε(/! Nα 1τ!(υµε! Να 1τ!(υµε!

— Θα 1τ!(υµε, παιδ0 µ(υ, θα 1τ!(υµε, λεγε ( γιατρ'ς. Nα τα καλ/4ια µας, 1α0ν(υ-

νται. Mπ(ρε0ς να λες στ(υς ανθρ*π(υς να «ναι» 2 να «'&ι», αν ε0δες καννα δικ' τ(υς…

Cνα «ναι» 2 να «'&ι» – π'σ( απλ!, λ(ιπ'ν, ε0ναι 'λα εδ*…

— H ?ννα* 6ει; ρ*τησε µια στιγµ2, µες στην αγων0α τ(υ, τ( αγ'ρι.

— Nαι, 6ει. Eδ* ε0ναι. Eδ* ε0ναι κι η µητρα τ(υ ?γγελ(υ. Mα60 µε κε0ν(ν δεν 2σα-

στε, 'ταν σας πι!σανε;

T'τε τ( παλικ!ρι κανε να 40αι( κ0νηµα, σαν να υπν(/σε απ' ε1ι!λτη.

— Tι ε0πες; λει 4!ναυσα στ( γιατρ'.

— E0πα για τ(ν ανιψι' µ(υ τ(ν ?γγελ(. Θ! ’ρθει µε τ’ !λλ( 4απ'ρι;

H 1ων2 π(υ ρωτ! ε0ναι 2συ&η, γαλ2νια – π*ς γ0νεται, λ(ιπ'ν, να ρωτ(/νε µ’ αυτ'

τ(ν απλ' τρ'π( εδ* (ι !νθρωπ(ι κι η 1ων2 τ(υς να ε0ναι τ'σ( 2συ&η;

— Θ! ’ρθει µε τ’ !λλ( 4απ'ρι; επιµνει η 1ων2.

Π!λι.

— Θ! ’ρθει λ(ιπ'ν;

Kι η σκληρ2 1ων2 τ(υ αγ(ρι(/, σ&εδ'ν !γρια, αδ/νατη πια να κρατηθε0, τιν!6εται

σπαρ!6(ντας:

— E, '&ι! ∆ε θ! ’ρθει! ∆ε θ! ’ρθει! Mη µε ρωτ!τε πια! 1*να6ε απελπισµνα.

K!θισε απ'τ(µα καταγ2ς κι κλεισε τ( πρ'σωπ' τ(υ µε τις &(/1τες τ(υ. 3λ(ι,

τ'τε, κ!νανε να 4(υ4' κ/κλ( π!νω απ' κε0ν( τ( 1!ντασµα.

— Για π(ι(ν λει; ρωτ(/σαν σιγαν!.

Mα ( γιατρ'ς τ(/ς παρακ!λεσε ν’ αραι*σ(υν τ(ν κ/κλ(, να π!ρει αρα τ( παιδ0.

Γ(ν!τισε πλ!ι τ(υ κι πιασε τ( µτωπ' τ(υ, σαν να 2θελε να δει αν &ει πυρετ'.

Fστερα σκυψε ακ'µα πι( π(λ/ στ’ αυτ0 τ(υ αγ(ρι(/, ικετε/(ντας:

— H µητρα τ(υ, να µη µ!θει τ0π(τα, τ(υ ψιθ/ρισε τρµ(ντας απ' ταρα&2. Θα

πρπει να περιµνει.

Kι ( Aντρας &αµ2λωσε τ( κε1!λι, πι( 2συ&(ς λ0γ(, στη γη.

— Nαι, δε θα µ!θει.

* * *

[…] Γ/ρισε σαν !ρρωστ(ς, να αληθιν' πτ*µα στ( καλ/4ι τ(υς. Cτσι γ0νεται κ!θε

µρα. E0ναι να 1(4ερ' καθ2κ(ν π(υ επαναλαµ4!νεται, στερε'τυπα, κ!θε 4ρ!δυ,

[ 1 3 3 ]

* γιατρς Βνης: να κεντρικ' πρ'σωπ( τ(υ µυθιστ(ρ2µατ(ς * ννα: η κ'ρη τ(υ γιατρ(/

[ 1 3 4 ]


σαν κ(ντε/ει να πσει η ν/&τα. Στην αρ&2, τις πρ*τες µρες τ(υ γυρισµ(/ τ(υ, 2ταν

τ'σ( µαρτυρικ', π(υ κ(0τα6ε π*ς να τ( ε1/γει. Fστερα σιγ! σιγ! τ( συν2θισε, τ(

ε0δε σαν &ρ(ς. 3λα τα συνηθ06ει κανε0ς. Συνηθ06ει να ψ!&νει µες στ(ν εαυτ' τ(υ κι

!α1να να 4λπει πως ε0ναι τ'σ( γυµν'ς και τ'σ( ρηµ(ς, σαν ν’ αρ&06ει µ'λις, πρ*-

τ(ς απ!νω στη γη, την ιστ(ρ0α τ(υ ανθρ*π(υ, µ'λις και µ'ν(ς. Συνηθ06ει να µην

πιστε/ει σε τ0π(τα και να µην (νειρε/εται, δηλαδ2, να απ(γυµν*νεται απ' καθετ0 π(υ

µας συµ1ιλι*νει µε τ(υς ανθρ*π(υς και µε τη 6ω2. Συνηθ06ει και να σκ(τ*νει, τ(ν

εαυτ' τ(υ, !λλ(υς – κι 'λα µσα τ(υ να σωπα0ν(υν, και ( 1'4(ς και η 1αντασ0α και

( λε(ς. * 3λα, λ(ιπ'ν, ε0ναι µια απλ2 υπ'θεση 4αθµ(/, ως π(/ θα πσεις. Cτσι συνη-

θ06εις κι αυτ', να κ!θεσαι να λες κ!θε µρα ιστ(ρ0ες σε µια µητρα για να παιδ0 π(υ

δεν ε0ναι πια να γυρ0σει.

«H µητρα τ(υ να µη µ!θει τ0π(τα», τ(υ ε0&ε αναπε0 ικετευτικ! ( γερ(-Bνης.

«Mπ(ρε0 να περιµνει 'λα τα &ρ'νια π(υ της µν(υν ακ'µα και να µη λυγ0σει. Aλλ!

να µην &ει να περιµνει – αυτ' δεν τ( µπ(ρε0».

Aπ' την ταιν0α 1922 τ(υ N0κ(υ K(/νδ(υρ(υ

* λες: τ( λε(ς, η ανθρωπι!


Kαι για να µη µ!θει κε0νη η µητρα τ0π(τα, ( Aντρας κ!θισε και της ε0πε µια ιστ(-

ρ0α. Lταν να παραµ/θι 'λ( &ρ*µα και συγκ0νηση, γεµ!τ( απ' καλ(σ/νη για δυ(

παιδι! π(υ 4ρεθ2κανε µες στ( µπ(υρ0νι τ(υ π(λµ(υ, γεµ!τ( απ' ιερ2 ευγνωµ(σ/νη

κι απ' θερµ! δ!κρυα.

— O ?γγελ(ς θ! ’ρθει µε την !λλη απ(στ(λ2, 2 µε την !λλη, την !λλη. Θ! ’ρθει –

2ταν ( πρ*τ(ς λ'γ(ς π(υ ε0πε στη µητρα τ(υ 10λ(υ τ(υ.

Kι /στερα σαν εµ(να&ιαστ2κανε, τ( 0δι( 4ρ!δυ, στ( δωµ!τι' της, η θε0α Mαρ0α

τ(ν 4αλε και της ε0πε απ’ την αρ&2 'λα, να να, π*ς πρασαν στην αι&µαλωσ0α, 'λες

(ι µρες τ(υς, δεκατσσερις µ2νες.

Lταν κι η δικ2 τ(υ η µητρα πλ!ι τ(υ, η θε0α Σ(10α. N’ ακ(/σει και κε0νη τ( παρα-

µ/θι και τ0π(τα !λλ( να µη µ!θει π(τ. Aυτ(σ&εδ0α6ε τα γεγ(ν'τα, (ι σκληρς γραµ-

µς σ42νανε µες στ( παραµ/θι, τσι 'πως γ0νεται στα παραµ/θια µε τ(υς δρ!κ(υς και

µε τα θερι! π(υ τα λες µια ν/&τα σ’ να παιδ0, να τ( απ(κ(ιµ0σεις. H ν/&τα ε0ναι

2συ&η, πλ!ι εκε0 κ!θεται νας µικρ'ς !γγελ(ς και &/νει τ( 1ως τ(υ πρ(σ*π(υ τ(υ

απ!νω στα µ!τια τ(υ παιδι(/, περιµν(ντας ν! ’ρθει η *ρα και να τα σ1αλ0σει. 3λα

ε0ναι 2µερα, (ι δρ!κ(ι και τα θερι! σιγ! σιγ! σ42ν(υν µες σε τ(/τ( τ( θερµ' 1ως,

µπερδε/(νται, πα0ρν(υν σ&2µατα απρ(σδι'ριστα, τ( παιδ!κι &αµ(γελ! και τα µ!τια

αργ! αργ! 4ασιλε/(υνε. T( παιδ!κι απ(κ(ιµ2θηκε. H ειρ2νη να ε0ναι µα60 τ(υ. Mια

µητρα πρπει ν’ απ(κ(ιµηθε0. O Θε'ς να ε0ναι µα60 της.

Cλεγε, λ(ιπ'ν, τ( παραµ/θι π(υ ε0πε ( Aντρας στη θε0α Mαρ0α:

«Στ( δρ'µ( π(υ πηγα0νανε, λει, στη µεγ!λη π(ρε0α για τ( εσωτερικ' της Aνα-

τ(λ2ς, περπατ(/σανε 'λ( µσα σε µεγ!λα δ!ση, αν!µεσα σε καταρρ!&τες και σε

σκιερ! 1αρ!γγια. Eπειδ2 δεν ε0&ανε δ!ση στα µρη τ(υς, ε'ν απ’ τα δ!ση των

ελι*ν, 2τανε πληµµυρισµν(ι απ' ναν αλλ'κ(τ( 1'4(, µια παρ!ενη γ(ητε0α.

Παρ!ενα π(υλι! πετ(/σαν απ(δ* και απ(κε0, αλλ'κ(τα &ρ*µατα και τ( 4ρ!δυ

σαν πε1τε ( 2λι(ς, (ι σκις µεγ!λωναν και &!ν(νταν σ’ να 4!θ(ς, 'π(υ σταµα-

τ(/σε η µατι! τ(υ ανθρ*π(υ. Στρατ(πεδε/ανε 'π(υ τ(υς 4ρισκε η ν/&τα, µες στα

δ!ση και µες στα σκιερ! 1αρ!γγια. Σαν 4γαιναν τα πρ*τα !στρα π!νω στ(ν (υρα-

ν', τ( δ!σ(ς !ρ&ι6ε να ταρ!6εται απ’ τις !γριες 1ωνς των θερι*ν π(υ εµπ(υκρ-

νανε απ’ τις 1ωλις τ(υς, να 4ρ(υν τη λε0α τ(υς. Oι αι&µ!λωτ(ι δε 1(4(/ντανε τ'τε,

γιατ0 αν!4ανε µεγ!λες 1ωτις π(υ τ(υς πρ(στατε/ανε. Oι 1λ'γες πετ(/σαν αψηλ!

και τα κλωνι! των αιων'4ιων δντρων γρναν απ(π!νω τ(υς, σαν µια επ0κληση

στην ιερ2 1λ'γα, να τα π!ρει και να ησυ&!σ(υνε, γιατ0 π(λ/ 6ησαν και π(λ/ επε-

ρ0µεναν. Tα θερι!, τ'τε, δεν κ(ντε/ανε, µ(ν!&α τις 1ωνς τ(υς ακ(/γανε. Qσπ(υ κι

αυτς, 'σ( η ν/&τα πρ(&ωρ(/σε, σιγ! σιγ! αδυν!τι6αν. Aδυν!τι6αν *σπ(υ γ0ν(-

νταν να σιγαν' 4(γκητ', σιγαν' και σ&εδ'ν ανθρ*πιν(, π(υ δεν'ταν π!νω στα

[ 1 3 5 ]

[ 1 3 6 ]


1/λλα και στ(υς σκληρ(/ς κ(ρµ(/ς, π!νω στ(ν αγρα και στ(υς ανθρ*π(υς για να

τ(υς απ(κ(ιµ0σει.

Cτσι γιν'ταν τις ν/&τες. Τις µρες, στην π(ρε0α, τ(υς σταµατ(/σαν σε καθαρ! τρε-

&!µενα νερ! και π0νανε, σε στ!νες και σε καλ/4ες.

ι &ωρι!τες τ(/ς 1ιλε/ανε ψωµ0 σταρνι( και γ!λα, /στερα 4γα0ναν στις π'ρτες, και

τ(υς ευ&'ντανε ( Θε'ς να ε0ναι µα60 τ(υς, στ( δρ'µ( τ(υς. Αυτ(0 (ι &ωρι!τες δεν ρα-

νε αν 2ταν π'λεµ(ς 2 αν τελε0ωσε, δεν ρανε τ0π(τα. ραν µ(ν!&α πως !νθρωπ(ι τ(υς

6ητ(/σαν ψωµ0 και τ( δ0νανε µε την απλ'τητα π(υ &(υν 'λες (ι µεγ!λες πρ!εις.

Μια 4ραδι! νυ&τωθ2καν σ’ να &ωρι', σκαρ1αλωµν( σ’ να 4(υν' γεµ!τ( πε/κα.

Απ(κε0, στ( µεγ!λ( εκε0ν( /ψ(ς, 2ταν η τελευτα0α 1(ρ! π(υ ε0δανε τη θ!λασσα.

Cπε1τε ( 2λι(ς 'ταν κ!π(ι(ς γ/ρισε π0σω και την ε0δε. Lταν να µακριν' γαλαν'

στρ*µα, µια λ(υρ0δα π(υ µ'λις ε&*ρι6ε µσα απ’ τ’ !ν(ιγµα τ(υ 4(υν(/.

“Παιδι!”, ε0πε τ'τε ( σ/ντρ(1'ς τ(υς. “Η θ!λασσα”.

3λ(ι, τ'τε, γ/ρισαν πρ(ς τη 1ευγαλα γραµµ2, π(υ σε λ0γ( θα &αν'τανε για π!ντα

απ’ τα µ!τια τ(υς. Την κ(ιτ!6ανε. Ε0&ε αγρα και κει κ!τω θα 2ταν ταραγµνη η

θ!λασσα και τα κ/µατα θ’ ανε4(κατ4αιναν, τ( να π0σω απ’ τ’ !λλ(. Τα υπ(πτευ'-

ντανε. Μα στα µ!τια τ(υς, π(υ µναν στυλωµνα εκε0, δεν 1τανε µ2τε η ελ!&ιστη

κ0νηση. Τ0π(τα. Τ( πλαγ( µενε τσι ακ0νητ(, µε τις µεγ!λες ρα4δωτς γραµµς π(υ

θα 2ταν τα κ/µατα, τσι ακ0νητα γιατ0 4αρθηκαν.

Αυτ' στ!θηκε η µ(ναδικ2 τ(υς π0κρα, /στερα απ' τ'σες µρες π(ρε0α. Μα σαν

µπ2κανε στ( &ωρι' τ(υ δ!σ(υς (ι γυνα0κες τρανε να τ(υς 1ιλψ(υν. Τ(υς 4!λαν σε

µια µεγ!λη καλ/4α, τ(υς 1ρανε 6εστ' σπιτ0σι( τρα&αν! και 1!γανε, τ(υς 1ραν και

δαδι! και τ’ αν!ψανε, γιατ0 η ν/&τα 2ταν κρ/α. Με τ(ν ?γγελ(, πλαγι!6αν, ( Αντρας,

π!ντα µα60 µα60 αγκαλιασµν(ι, ναν /πν( µακ!ρι( και ατ!ρα&(.

— Μα κε0ν(ι (ι !νθρωπ(ι δεν ρ(υν, λ(ιπ'ν, τ0π(τα απ’ τ(ν π'λεµ(; ρωτ(/σε η

θε0α Μαρ0α συγκινηµνη.

— Α, '&ι, δεν ραν τ0π(τα εκε0 π!νω, της λεγε ( Αντρας. ∆εν ραν τ0π(τα, σαν

να τ(υς ε0&αν ε&!σει µες στην ερηµι! τ(υς (ι !λλ(ι !νθρωπ(ι. Σαν να τ(υς ε0&ε ε&!-

σει κι ( 0δι(ς ( Θε'ς τ(υς. Cµειναν απλ(0 και καλ(0. R(/σαν µε τα πρ'4ατ! τ(υς και

µε τα γενν2µατα π(υ τ(υς δινε η καλ2 γη, π(υ τη 4ρ&αν µε τ(ν 0δρω τ(υς. Κι τσι

π(υ επ1τανε, !α1να, τ(/τ(ι (ι δυστυ&ισµν(ι µες στην ειρ2νη τ(υς, 2τανε σαν

πλ!σµατα π(υ τα στελνε ( πρ(12της για να δ(κιµ!σει αν η καρδι! τ(υς µεινε

π!ντα καθαρ2 κι αλκιαστη».

ι δυ( µητρες, τ(υ Αντρα και τ(υ ?γγελ(υ, κ!θ(υνταν εκε0 και κλα0γανε, 'σ(

ετυλιγ'τανε τ( παραµ/θι. Lταν δ!κρυα π(υ &/ν(νταν απ' ευγνωµ(σ/νη πρ(ς τ(ν

!νθρωπ(, γιατ0 µεινε καλ'ς.


— «3ταν τελε0ωσε η π(ρε0α, πι!σαµε δ(υλει! στα τρνα, συν&ισε. Αδει!6αµε

4αγ'νια 1(ρτωµνα µε γενν2µατα. Μια ε/κ(λη δ(υλει!. Fστερα µας π2γαν σ’ να

&ωρι'. Lταν &ειµ*νας πια κι ε0&ε πσει τ( πρ*τ( &ι'νι. Σε κε0ν( τ( &ωρι', µια µρα,

µσα στ( θ(λ!µι π(υ σταλι!6αµε, 2ρθε και µας 4ρ2κε ( Κιαµ2λ µπης, νας γιατρ'ς.

Μας τρ!4ηε απ(κε0 µσα και µας δωσε 6εστ! ρ(/&α. Μας ρ*τησε τι κ!ναµε στην

πατρ0δα µας και τ(υ ε0παµε πως πηγα0ναµε ακ'µα στ( Γυµν!σι(. Lταν και κε0ν(ς ν(

παιδ0, 'τι* ε0&ε τελει*σει τις σπ(υδς τ(υ κι 2µαστε (ι τρεις σαν αδρ1ια.

Fστερα 1/γαµε π!λι απ(κε0 και πι!σαµε δ(υλει! σ’ να τσι1λ0κι.* Lταν 2µερα

εκε0, σαν να µην 2ταν π'λεµ(ς. Μπ(ρ(/σαµε να κ!ν(υµε την πρ(σευ&2 µας αν θλα-

µε, µπ(ρ(/σαµε να τραγ(υδ(/µε, καννας δε µας εµπ'δι6ε. 3ταν ερ&'νταν (ι α1-

ντες να κυνηγ2σ(υν αγρι(γ(/ρ(υνα, µας πα0ρναν και µας µα60 τ(υς µες στ( ρ(υµ!-

νι.* Εκε0, σε κε0νη την 2συ&η γωνι!, µας 4ρ2κε η ειρ2νη. Εµνα µε π2ρε η πρ*τη απ(-

στ(λ2 για την Ελλ!δα. ?γγελ(ς θα ερ&'ταν µε την !λλη, 2 µε την !λλη».

Σαν απ(&αιρετιστ2κανε, λει, µε τ(ν ?γγελ(, ( τελευτα0(ς λ'γ(ς εκειν(/ 2ταν ν!

’ρθει στη µητρα τ(υ και να της 1ρει &αιρετ0σµατα. Π2γανε, λει, µα60 µε τ(ν ?γγε-

λ( π!νω απ’ τ(ν τ!1( εν'ς συντρ'1(υ τ(υς, π(υ ε0&ε πεθ!νει 2συ&α µια απ’ τις τελευ-

τα0ες µρες τ(υ καλ(καιρι(/. ∆εν ε0&ε τ0π(τα, µ(ν!&α µια ανε2γητη µελαγ&(λ0α, π(υ

εκε0ν(ι δεν την καταλα4α0νανε. Τ(ν ε0&ανε θ!ψει εκε0 κ(ντ!, σ’ να ρµα, κ!τω απ'

µια λε/κα. ι ρ(δ(δ!1νες γρναν τα κλ*νια τ(υς πλ!ι και σαν παιρνε να 4ραδι!σει

τ(υ κ!ναν σκι!. Εκε0 π(υ π2γε ( Αντρας ν’ απ(&αιρετ0σει, για τελευτα0α 1(ρ!, τ(ν

πεθαµν( 10λ( τ(υς, εκε0, π!νω απ’ τ(ν τ!1( τ(υ, απ(&αιρετιστ2κανε και µε τ(ν

?γγελ(. «Να πας στη µητρα µ(υ &αιρετ0σµατα και να της πεις πως ε0µαι καλ! και δε

θ’ αργ2σω».

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cτσι τελε0ωσε τ( παραµ/θι. Αντρας 1(4'ταν πως δε θα τ(ν πιστε/ανε (ι δυ(

µητρες. ι ε1ηµερ0δες 2ταν γεµ!τες απ' 1(4ερς α1ηγ2σεις. Στ'µα µε στ'µα τ(

π(ς της Ανατ(λ2ς πρ(σπαθ(/σε να σ&ηµατισθε0, µσα στη 1αντασ0α των ανθρ*πων,

π(υ δεν τ( 6ησαν.

Γι’ αυτ' ( Αντρας 1(4'ταν πως η θε0α Μαρ0α δε θα τ(ν π0στευε. Μα 1α0νεται

2ταν 6εστ2 η 1ων2 τ(υ. Κι πειτα π!σ&ει κανε0ς µ(ν!&α για να ελπ06ει. Ε0ναι, 0σως,

αυτ', η πι( καθαρ2 συνε0δηση τ(υ µλλ(ντ(ς.

— Π'σ( δια1(ρετικ! τα 1αντα6'µαστε τα πρ!µατα εµε0ς εδ*, τ(υ ε0πε µ(ν!&α η

µητρα τ(υ 10λ(υ τ(υ. Γιατ0 λεγε ( κ'σµ(ς…

[ 1 3 7 ]

* τι: µ'λις * τσι!λκι: αγρ'κτηµα π(λ/ µεγ!λης κτασης τ( (π(0( καλλιεργ(/σαν εργ!τες γης * ρυµ-νι: δασ*δης περι(&2

[ 1 3 8 ]


— κ'σµ(ς &ει 1αντασ0α, της απ(κρ0θηκε. Τ( κακ' ε0ναι πως δεν µπ(ρ(/σαµε

να σας γρ!ψ(υµε. Αλλι*ς θα ρατε…

— Ναι, ε0πε εκε0νη. Η σιωπ2 2ταν 1(4ερ2.

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

™ÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÔÛ¿ÛÌ·ÙÔ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÔÏ‡ÌËÓË ·È¯Ì·ÏˆÛ›·,¤Ó·˜ Ó¤Ô˜ ·fi ÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙˆÓ ºˆÎÈ·ÓÒÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ. µÚÂ›ÙÂ Ù· ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘ ·Ô‰›-‰Ô˘Ó ÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÙÔ˘ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î·È Û˘Ó‰˘¿ÛÙÂ Ù· ÌÂ ÂÎÂ›Ó· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ„˘¯ÔÏÔÁÈÎ‹ ÙÔ˘ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË.

°È·Ù› Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ «·Ú·Ì‡ıÈ» ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ‰ÈËÁÂ›Ù·È Ô ∞ÓÙÚ¤·˜ ÛÙË ıÂ›·ª·Ú›·; ¶Ò˜ ·ÈÙÈÔÏÔÁÂ› ·˘ÙfiÓ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi;

«ª· ÎÂ›ÓÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ‰ÂÓ Í¤Ú·Ó, ÏÔÈfiÓ, Ù›ÔÙ· ·’ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ;»: °È·Ù› Ë ıÂ›·ª·Ú›· Î¿ÓÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË; ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ;µÚÂ›ÙÂ Î·È Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙÈ˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ı¤Ì·.

∂ÈÛÎÂÊıÂ›ÙÂ ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ (∫˘‰·ıËÓ·›ˆÓ 11, ¶Ï¿Î·, ÙËÏ. 2103239225, http://www.users.otenet.gr/~kms/), ÌÂ ÛÎÔfi Ó· ‰Â›ÙÂ Î·È Ó· Û˘ÁÎÂ-ÓÙÚÒÛÂÙÂ ˘ÏÈÎfi (ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜, ÎÂ›ÌÂÓ·, ¤ÁÁÚ·Ê· Î.¿.) ÁÈ· ÙÔ˘˜ MÈÎÚ·ÛÈ¿ÙÂ˜ Úfi-ÛÊ˘ÁÂ˜ Î·È ÙÈ˜ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó fiÙ·Ó ‹Úı·Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

33

22

11

Η. Βεν6ης, Γαλνη, Βι4λι(πωλε0(ν της Εστ0ας

ª¶Eƒ∆√§∆ ª¶ƒ∂Ã∆

°È· ÙÔÓ fiÚÔ «ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˜»

3 σηµαντικς Γερµανς συγγραας Μπρτλτ Μπρετ (1898-1956)

γραψε τ πηµα αυτ τ 1937, ταν !σε ως αυτεριστς στη

Σκανδινα#α, κατατρεγµνς απ τη ιτλερικ ευσα. 3 Β’ Παγκ-

σµις πλεµς δεν εε ακµη εσπσει, αλλ τ να!ιστικ καθεστς

εε δη δσει δεγµατα τυ #αιυ και απνθρωπυ πρσπυ τυ µε

την γρια καταδωη των Ε#ραων και των αντιρνντων Γερµανν.

Πλλ δηµκρατικ καλλιτνες και διανµενι διτηκαν ανα-

γκστηκαν να εγκαταλεψυν τη ρα τυς, για να γλιτσυν απ την

ηθικ και σωµατικ τυς εντωση.

§ αθεµν( µ(/ 1αιν'ταν π!ντα τ’ 'ν(µα π(υ µας δ0ναν:

«Μεταν!στες».

Θα πει, κε0ν(ι π(υ α12σαν την πατρ0δα τ(υς. Εµε0ς, ωστ'σ(,

δε 1/γαµε γιατ0 τ( θλαµε,

λε/τερα να διαλ(υµε µιαν !λλη γη. /τε

και σε µιαν !λλη &*ρα µπ2καµε

να µε0ν(υµε για π!ντα εκε0, αν γιν'ταν.

Εµε0ς 1/γαµε στα κρυ1!. Μας κυνηγ2σαν, µας πρ(γρ!ψανε.

Κι η &*ρα π(υ µας δ&τηκε, σπ0τι δε θα ’ναι, µα ε(ρ0α.

Cτσι, απ(µν(υµε δω πρα, ασ/&αστ(ι, 'σ( µπ(ρ(/µε πι( κ(ντ!

στα σ/ν(ρα,

πρ(σµν(ντας τ(υ γυρισµ(/ τη µρα, καραδ(κ*ντας τ( παραµικρ'

σηµ!δι αλλαγ2ς στην !λλην '&θη, πν0γ(ντας µ’ ερωτ2σεις

κ!θε νε(1ερµν(, &ωρ0ς τ0π(τα να ε&ν!µε, τ0π(τα

ν’ απαρνι'µαστε,

&ωρ0ς να συ&ωρ!µε τ0π(τ’ απ’ 'σα γιναν, τ0π(τα δε συ&ωρ!µε.

Α, δε µας εγελ!ει τ(/τη η τριγ/ρω σιωπ2! Ακ(/µε 0σαµ’ εδ*

τα (υρλια&τ! π(υ αντιλαλ(/ν απ’ τα στρατ'πεδ! τ(υς. Εµε0ς

(ι 0δι(ι

µ(ι!6(υµε των εγκληµ!των τ(υς απ'η&(ς, π(υ κατ!1ερε

[ 1 3 9 ]

Στλι(ς Μαυρ(µ!της,Τρν

[ 1 4 0 ]


τα σ/ν(ρα να δρασκελ0σει. καθνας µας,

περπατ*ντας µες στ( πλ2θ(ς µε παπ(/τσια εσκισµνα,

µαρτυρ!ει την ντρ(π2 π(υ τη &*ρα µας µ(λε/ει.

3µως καννας µας

δε θα µε0νει εδ*. Η τελευτα0α λη

δεν ειπ*θηκε ακ'µα.

°È·Ù› Ô ÔÈËÙ‹˜ ıÂˆÚÂ› Ï·ıÂÌ¤ÓÔ ÙÔÓ fiÚÔ «ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˜»; ∞·ÓÙ‹ÛÙÂ ÛÙËÓ ÂÚÒÙËÛË ¯ÚË-ÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÈ˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘.

√ ÔÈËÙ‹˜ ÌÈÏ¿ÂÈ ÛÂ ÚÒÙÔ ÏËı˘ÓÙÈÎfi ÚfiÛˆÔ. ¶ÔÈÔ˘˜ ÂÎÚÔÛˆÂ› Î·È ÔÈ· Â›Ó·È Ë¿Ô„‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÂ› ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜;

«∞, ‰Â Ì·˜ ÍÂÁÂÏ¿ÂÈ… ‰Ú·ÛÎÂÏ›ÛÂÈ». ∂ÓÙÔ›ÛÙÂ ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô·˘Ùfi Î·È Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙË.

«∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ï¤ÍË ‰ÂÓ ÂÈÒıËÎÂ ·ÎfiÌ·». ™‹ÌÂÚ·, ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÁÓÒÛË Ô˘ ‰È·ı¤-ÙÔ˘ÌÂ Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÙÔ˘ Ã›ÙÏÂÚ ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·,Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘ÌÂ ·˘Ù‹Ó ÙË ÊÚ¿ÛË;

∫¿Ùˆ ·fi ÔÈÂ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ˘‹ÚÍ·Ó ÔÏÈÙÈÎÔ› ÚfiÛÊ˘ÁÂ˜,‰ËÏ·‰‹ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ·Ó·ÁÎ¿ÛÙËÎ·Ó Ó· Ê‡ÁÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜ ÏfiÁˆ ÙˆÓ ÔÏÈ-ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ÊÚÔÓËÌ¿ÙˆÓ; ¶ÔÈÂ˜ ÔÈ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ·fi ÙË Ê˘Á‹ ÙˆÓÔÏÈÙÈÎÒÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ; (∞Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÁÈ· Ó· Û·˜ ‰ÒÛÂÈÁÂÓÈÎ¤˜ Î·ÙÂ˘ı‡ÓÛÂÈ˜ ÛÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó¿ Û·˜.)

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Μπρτλτ Μπρετ (1898-1956)

Γερµαν'ς π(ιητ2ς και σηµαντικ'ς θεατρικ'ς συγγρα1ας. Απ' τ( 1933 ως τ( 1947 6ησε αυτ(-

ε'ριστ(ς στη Σκανδινα40α και στις ΗΠΑ, εαιτ0ας τ(υ να6ιστικ(/ καθεστ*τ(ς π(υ επικρα-

τ(/σε στην πατρ0δα τ(υ. Τ( καθεστ*ς αυτ' ριε στην πυρ! τα 4ι4λ0α τ(υ και τ(υ α1α0ρεσε

την ιθαγνεια, κηρ/σσ(ντ!ς τ(ν ανεπιθ/µητ( στην πατρ0δα τ(υ. Τα πι( π(λλ! π(ι2µατ! τ(υ

συγκεντρ*θηκαν στ(ν τ'µ( Πιµατα τυ Σ#νµπρ (1939) και διακρ0ν(νται για την ανθρ*-

πινη ευαισθησ0α και τ(ν κ(ινωνικ' τ(υς πρ(4ληµατισµ'.

Mπ. Μπρε&τ, Πιµατα,µτ1ρ. Μ!ρι(ς Πλωρ0της, Θεµλι(

∫Àƒπ∞∫√™ Ã∞ƒ∞§∞ª¶π¢∏™

°Ï˘Îfi ÙÔ˘ ÎÔ˘Ù·ÏÈÔ‡

Μεγλ µρς της πησης τυ Κπριυ πιητ Κυρικυ /αραλαµπδη απηε τ ιστρι-

κ γεγνς της τυρκικς εισ#λς στην Kπρ τ 1974 και τις κατπινς δραµατικς συνπει-

ες της κατς τυ µισ σεδν νησι. 3 δις Xαραλαµπδης εναι νας απ τυς πρ-

συγες της τυρκικς εισ#λς (τ ωρι πυ γεννθηκε και µεγλωσε #ρσκεται στην κατε-

µενη περι της Aµµστυ). Στ πηµα «Γλυκ τυ κυταλι», πυ πρρεται απ

την πιητικ συλλγ ∆(κ0µιν (2000), αν και δε γννται σαες αναρς σε ιστρικ γεγν-

τα και γεωγραικς τπυς, αηγητς επισκπτεται τ πατρικ σπτι τυ στην κατεµενη

περι και #ρσκει εκε την καινρια νικ τυ σπιτι, µια λαϊκ γυνακα, µλλν µεγλης

ηλικας, της πας η εθνικ ταυττητα δεν αναρεται.

Nα ιδ* π(ι(ς ε0µαι 6/γωσα και π(/θε

τ( &*µα µ(υ κρατ!. Μπ2κα και στ!θηκα

στ( σπ0τι τ’ αλµυρ', σιµ! σε λ!κκ(.

Μια µαντιλ(δεµνη µ(υ ’1ερε νερ',

µ(υ πρ'σ1ερε γλυκ'5 ευ&αριστ* την.

Cκ(ψε και καρπ(/ς απ' τ(ν Κ2π(

τ(υ π(θητ(/ σπιτι(/ µ(υ, 1ρ(/τα λαµπερ!

',τι λ(γ2ς, δι!&υτα µε &ε0λη

πραγµατικ! και µλη εµπ(τισµνα

στην καλ(σ/νη της &αρ!ς αντιδωρ2µατα.

Της ε0πα ευ&αριστ*, αναθ!ρρησα και 62τησα

τ( σπ0τι µ(υ να ιδ*, αν επιτρπεται.

«Και 44αια επιτρπεται», µ(υ λει5

«µπ(ρε0ς να ’ρθεις και στην κρε4ατ(κ!µαρα».

[ 1 4 1 ]

[ 1 4 2 ]


Μπα0νω, θωρ* τη µ!να µ(υ στ(ν τ(0&(

να µε κ(ιτ!ει απ' ’να κ!δρ(. Α12νω

την εντρ(π2 και γ/ρεψα να π!ρω

τη µ!να µ(υ ( δ'λι(ς απ’ την Τρ(0α.*

«Π!ρτηνε», λει αυτ2 σαν καλ(γλαστη,

«τι να την κ!νω τ*ρα πια π(υ ρω;

Να π(/µε την αλ2θεια, τη ν(µ0σαµε

ηθ(π(ι' µε κε0νη την κ(τσ0δα

και τα λ(υλ(/δια γ/ρω της και µε τη &!ρη

π(υ την (µπρλα της κρατε0».

?ι6ε 44αια να πρ(σθσει και τ( &ρι

π(υ γαντ(1(ρεµν(, ραδιν'*

σε καναπ ακ(υµπ(/σε5 αλλ! τι περιµνεις;

Σ!µπως γνωρ06ει π'σ(ι αι*νες κ/λησαν

0σαµε π(υ να 1τ!σ(υµε στη σ/νταη

γλυκ' τ(υ κ(υταλι(/; µεγ!λ( θµα.

Π!λι καλ! π(υ µ’ !1ησε και µπ2κα

στ( σπ0τι µ(υ τ( πατρικ' η γυνα0κα.

Μη συνε&0σ(υµε !λλ( και αγριψει.

Τ( µ'ν( π(υ ε/&(µαι: απ' καιρ(/ εις καιρ'

να ’&ω την !δει! της να αν!4λεπα

την 'ψη τη γλυκι! τ(υ π(θητ(/ µ(υ.

* απ’ την Τρα: ( π(ιητ2ς εδ* εκµεταλλε/εται τ( γνωστ' απ' την αρ&αι(ελληνικ2 µυθ(λ(γ0α επεισ'δι( της

1υγ2ς τ(υ Αινε0α απ' την Τρ(0α. Αινε0ας 2ταν 2ρωας και απ' τ(υς σπ(υδαι'τερ(υς υπερασπιστς της

π'λης κατ! τ(ν Τρωικ' π'λεµ(. Απελπισµν(ς απ' την !λωση της Τρ(0ας, 2ταν αυτ'ς π(υ εγκατλειψε

τελευτα0(ς την π'λη. Φε/γ(ντας, π2ρε τ(ν πατρα τ(υ και τα αγ!λµατα των ε1στιων θε*ν στ(υς *µ(υς

* ραδιν: λεπτ' και ευλ/γιστ(, λυγερ'

Κ. @αραλαµπ0δης, ∆κµιν, ?γρα

Γ Λ Υ Κ Τ Υ Κ Υ Τ Α Λ Ι Υ Κ υ ρ ι κ ς α ρ α λ α µ π δ η ς

[ 1 4 3 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· Â›Ó·È ÁÈ· ÙÔÓ ·ÊËÁËÙ‹ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Ë „˘¯ÔÏÔÁÈÎ‹ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎ‹ ÛËÌ·-Û›· ÙË˜ Â›ÛÎÂ„Ë˜ ÛÙÔ ·ÙÚÈÎfi ÙÔ˘ Û›ÙÈ; µÚÂ›ÙÂ Î·È Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÛÙÔ˘˜ÔÔ›Ô˘˜ Î˘Ú›ˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ë ÛËÌ·Û›· ·˘Ù‹.

™Â ÔÈÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ë Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ ÌÂ ÙË Ó¤· Î¿ÙÔÈÎÔÙÔ˘ ·ÙÚÈÎÔ‡ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔ˘; ¶Ò˜ ı· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙·ÙÂ ·˘Ù‹Ó ÙË Û¯¤ÛË;

™Â ÔÚÈÛÌ¤Ó· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·Û˘Ó‹ıÈÛÙÂ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ Î·È ÁÏˆÛÛÈ-Î¤˜ ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ˜. ∞ÊÔ‡ ÂÈÛËÌ¿ÓÂÙÂ Ù· ÛËÌÂ›· ·˘Ù¿, Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜.

™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙÈ˜ ‰˘Ô Á˘Ó·ÈÎÂ›Â˜ ÌÔÚÊ¤˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ Ô›ËÌ·, ÙË Ì¿Ó· ÛÙËÊˆÙÔÁÚ·Ê›· Î·È ÙËÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÈ· ¤ÓÔÈÎÔ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡.

¶Ò˜ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È Ë Ó¤· Î¿ÙÔÈÎÔ˜ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔÓ ·ÊËÁËÙ‹; ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÌÂ ÙËÓ Î·ıË-Á‹ÙÚÈ· √ÈÎÈ·Î‹˜ √ÈÎÔÓÔÌ›·˜ ÁÈ· Ù· ¤ıÈÌ· ÙË˜ ÊÈÏÔÍÂÓ›·˜ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÚÈÔ›Ë-ÛË˜ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Î‹ Î·È ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›·.

¢ π ∞ £ ∂ ª ∞ ∆ π ∫ ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

Σπ/ρ(ς Bασιλε0(υ,T γλυκ τυ κυταλι

[ 1 4 4 ]

£∞¡∞™∏™ µ∞§∆π¡√™

¢‡Ô ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙË˜ X·Ú¿˜

Τ #ι#λ τυ Θανση Βαλτιν Στ(ι&ε0α για τη δεκαετ0α τ(υ ’60 (1989), πυ δις τ αρα-

κτηρ!ει µυθιστρηµα, συντθεται απ διρα, ασνδετα µετα τυς, κεµενα. Τα περισστε-

ρα απ τα κεµενα αυτ εναι γραµµνα απ τ συγγραα σαν επιστλς και δηµσιγραι-

κ ρεπρτ! πυ περιγρυν καταστσεις και απδδυν τα θη και τη ντρπα της δεκα-

ετας τυ 1960. Η δεκαετα αυτ αρακτηρστηκε απ τ αινµεν της µα!ικς µετανστευσης

των Ελλνων πρς διρες µακρινς ρες. Τα δ γρµµατα πυ θα δια#σετε τα γρει η

/αρ, µια Ελληνδα µετανστρια στ Γινεσµπυργκ της Ντιας Αρικς, η πα ει δυ

µικρς κρες, την Κωνσταντνα και την @ννα. Τα γρµµατα απευθννται στα δυ αδρια

της, τη Μαρα και τ Λυκ, πυ !υν στην Αθνα.

1Γι(&!νεσµπ(υργκ, 11.9.1968

A γαπηµνη µ(υ Μαρ0α,

@θες λα4α τ( γρ!µµα σ(υ τ( (π(0( δε &'ρταινα να δια4!6ω µε τα τ'σα να. Λες να

&(υµε καννα ειδ/λλι(* Ν0κ(υ-Ισµ2νης; Μακ!ρι, αν ε0ναι για καλ'. Ευ&αριστ2θηκα

π(υ ε0&ες π(λ/ κ'σµ( στη γι(ρτ2 σ(υ, αν και καλ(κα0ρι. Τ( δικ' µ(υ δ*ρ( θα τ( λ!4εις

τ( ∆εκµ4ρι( π(υ πρ(γραµµατ06(µε να ρθ(υµε για διακ(πς. Σε ευ&αριστ* και για τα

περι(δικ! π!ρα π(λ/, δεν πρεπε 'µως να δ*σεις τ'σα &ρ2µατα για τα&υδρ(µικ!.

Γερ!σιµ(ς λει την επ'µενη 1(ρ! να µην τα κλε0σεις σε 1!κελ(, αλλ! να τα κ!νεις

ρ(λ' *στε να 1α0ν(νται περι(δικ!, (π'τε κατα4!λλεις* π(λ/ λιγ'τερα τλη.* ?ρ&ισα

να τα δια4!6ω και θα τα «εκ(καλ0σω» µ&ρι να λ!4ω τα !λλα. Εδ* αργ(/ν να

λθ(υν, µ2να και παραπ!νω. Να 1ανταστε0ς 'τι (/τε η πρ(ηγ(/µενη Γυνακα υπ!ρ&ει

ακ'µη αλλ! (/τε και τ( Πνθεν της 26ης Ι(υλ0(υ. Π!ντως &ρων µε ',τι (δε/εις γι’

αυτ!. Cγραψα τ(υ Βασ0λη επ0σης. Ε0&ε ανησυ&2σει και µας τηλε1*νησε αν κ!τι δεν

πηγα0νει καλ! να γυρ0σω π0σω µε τα παιδι!. Τ(υ γραψα 'τι &ρει!στηκε να επισκε1τ*

γιατρ' τρεις 1(ρς. Γιατ0 πρ!γµατι 2µ(υν !σ&ηµα απ' µελαγ&(λ0α, κι αυτ' '&ι λ'γω

ν(σταλγ0ας 'σ( γιατ0 δεν υπ!ρ&ει τρ'π(ς να ασ&(ληθ* µε κ!τι. ∆εν ρεις, Μαρ0α,

* ειδ%λλι: ερωτικ2 ιστ(ρ0α * καταλλεις: πληρ*νεις * τλη: τα&υδρ(µικ! (δα

π*ς αργ(/ν να περ!σ(υν (ι *ρες 'ταν κ(ιτ!ς

συν&εια τ( ρ(λ'γι. Μ(υ γινε ε1ι!λτης, και τ(

πρω0 υπν!ω µε την ιδα 'τι δεν &ω τι να κ!νω.

γιατρ'ς µ(/ δωσε ηρεµιστικ! αλλ! δε µε 4(η-

θ!ν και π(λ/. Cτσι απ' σ2µερα ( Γερ!σιµ(ς µε

π2ρε στη δ(υλει!. ?ρ&ισε να µ(υ µαθα0νει τα δι!-

1(ρα µη&αν2µατα, τηλτυπα* κτλ. Ελπ06ω να τα

κατα1ρω, δεν ε0ναι δ/σκ(λα, τ(υλ!&ιστ(ν να

ε&νιµαι. Πες τ(υ Βασ0λη 'τι τ*ρα πηγα0νω

καλ/τερα, και µε τη σκψη 'τι θα εργ!6(µαι θα

ησυ&!σ(υν τα νε/ρα µ(υ. Ελπ06ω να π!ρω και

λ0γ( 4!ρ(ς γιατ0 &ω 2δη &!σει τρ0α κιλ!. Ε0µαι

τ*ρα 49. Αυτ2 τη στιγµ2 &(υµε µεσηµ4ριν2 δια-

κ(π2. Σ(υ γρ!1ω απ' τ( γρα1ε0(. Γρ!1ε µ(υ 'σ(

µπ(ρε0ς πι( συ&ν!, τα γρ!µµατ! σ(υ µ(υ δ0ν(υν

αισι(δ(0α, τα να σας π(υ µαθα0νω. Cγραψα &τες και της µαµ!ς. @!ρηκα π(υ ( µπα-

µπ!ς π!ει καλ/τερα. Πες της Ρ0ας 'τι στ( γρ!µµα της θα απαντ2σω α/ρι(. Η Rω2 τι

κ!νει; Στ( 1λιτ6!νι µ(/ ε0παν για να στε1!νι.* Π(ια θα παντρευτε0 πρ*τη εσ/ 2 εκε0-

νη; Περιµνω να ακ(/σω ευ&!ριστα. ι µικρς σ(/ στλν(υν 1ιλι!. Κ!θε µρα σ!ς

θυµ(/νται 'λ(υς και σας ανα1ρ(υν. Βλπεις δεν &(υν παιδι! να πα0(υν στ( σπ0τι

και 'λ( για την Αθ2να µιλ!νε µετα/ τ(υς. Σε α12νω για να συνε&0σει ( Γερ!σιµ(ς.

Σε 1ιλ*

/αρ

Μαρ0α, ευ&αριστ* για τη γρα4!τα. ι κ(πλες τ(υ γρα1ε0(υ λνε 'τι ε0ναι π(λ/ sexy.

ι καηµνες συγ&(υν ε'1θαλµα* πρ!γµατα! Παρακ!λεσε τ( Γι*ργ( να ρωτ2σει

π'σ( πι!ν(υν* εκε0 (ι movie camera Canon auto zoom 814 και 1214. Γρ!ψε µ(υ.

Φιλι! σε 'λ(υς

Jerry

[ 1 4 5 ]

∆ Y O Γ P A M M A T A T H Σ X A P A Σ Θ α ν σ η ς Β α λ τ ι ν ς

Γι!ννης Ψυ&(πα0δης,Τ γρµµα πυ δεν τασε

* τηλτυπ: συσκευ2 π(υ απ(τυπ*νει σε ταιν0α τ( τηλεγρ!1ηµα * στε!νι: γ!µ(ς * ε'!θαλµ: (λ(1!-

νερ( * πινυν: κ(στ06(υν

[ 1 4 6 ]


2 Γι(&!νεσµπ(υργκ, 31.3.1969

A γαπηµνε µ(υ Λ(υκ!,

Για µνα τ*ρα εδ* να γρ!µµα ε0ναι µεγ!λη υπ'θεσις και ιδ0ως απ' δικ! µ(υ πρ'-

σωπα. Παρ'λ( π(υ στην αρ&2 ρ&(νταν στιγµς π(υ ν'µι6α 'τι δε θα µπ(ρσω να

62σω σ’ αυτ2 τη &*ρα, τ*ρα &ω 4ρει κ!π(ι( ρυθµ' και ε0µαι καλ/τερα. Πρπει

π!ντως να συνε&06ω τα &!πια π(υ µ(υ δωσε ( γιατρ'ς για τα νε/ρα. Με στεν(&ωρε0

τ( σ&(λε0( των παιδι*ν, θα ε&!σ(υν τα ελληνικ!, κ!ν(υν µ'ν( µ0α *ρα την ηµρα

και εκε0νη '&ι καν(νικ!. Στα αγγλικ! πηγα0ν(υν καλ!. Γρ!ψε µ(υ τη γν*µη σ(υ5 η

Μαρ0α λει 'τι 1τ!νει να µ(ρ1ωθ(/ν και δεν &ει σηµασ0α σε π(ια γλ*σσα. Στε0λε

µ(υ καννα 4ι4λ0(, κατ!λληλ( για µνα, '&ι 4αρ/, τ(υς Πανθυς* τ(υς τελε0ωσα. Της

?ννας τ2ς αρσει επ0σης να δια4!6ει, της π2ρα κ!τι απ' εδ*, αλλ! δεν &(υν 44αια

και σπ(υδα0α πρ!γµατα. Η Κωνσταντ0να δεν µαθε ακ'µα να γρ!1ει. Τα ε0πε π!ντως

της ?ννας να σ(υ γρ!ψει αυτ' π(υ θλει. Γερ!σιµ(ς ε0ναι καλ!. Π(λλς ευθ/νες

µ&ρι να (ργανωθε0 τ( γρα1ε0( και συ&ν! &ω την εντ/πωση 'τι τ(υ 1(ρτ*σαµε κι

εµε0ς παραπαν0σιες σκ(τ(/ρες ως 'τ(υ τακτ(π(ιηθ(/µε. Στην Καλλι'πη &αιρετι-

σµ(/ς, αν τη 4λπεις ακ'µη.

Απ' 'λ(υς µας π(λλ! 1ιλι!

/αρ

£ ε0ε Λ(υκ!,

Σ2µερα δι!4ασα τ( γρ!µµα σ(υ. Εµνα µ(υ αρσει η Ν'τι(ς Α1ρικ2. Και να σ(υ πω

γιατ0 µ(υ αρσει. Πρ*τ(ν τ( Σ!44ατ( δεν &(υµε σ&(λε0(. ∆ι!4ασα να 4ι4λ0(, Στα

ρνια της σκλα#ις τ(υ Αλη ∆α1ν(µ2λη, και µ(υ !ρεσε π(λ/. Θλω να µ(υ στε0-

λεις να 4ι4λ0(, στα &ρ'νια µ(υ, απ' τ(υς 4υ6αντιν(/ς &ρ'ν(υς. Τα κστρα τυ

Μωρι τ( &ω δια4!σει. Η Κωνσταντ0να θλει να της στε0λεις να 4ι4λ0( µε παραµ/-

θια και εικ'νες.

Σε 1ιλ(/µε και (ι δ/(

* ι Πανθι: µυθιστ'ρηµα τ(υ Τ!σ(υ Αθανασι!δη

Θ. Βαλτιν'ς, Στιεα για τη δεκαετα τυ ’60, Στιγµ2

[ 1 4 7 ]

∆ Y O Γ P A M M A T A T H Σ X A P A Σ Θ α ν σ η ς Β α λ τ ι ν ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

∫·È ÛÙ· ‰‡Ô ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Á›ÓÔÓÙ·È ÔÏÏ¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÂ ÚfiÛˆ· ÙË˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È ÛÂÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Î¤˜ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. ¶ÔÈ· ÛËÌ·Û›· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÔ› ‰ÂÛÌÔ› ÁÈ· ÙË Ã·Ú¿·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú·Ï‹ÙÂ˜ ÙˆÓ ÂÈÛÙÔÏÒÓ ÙË˜, ÙË ª·Ú›· Î·È ÙÔ §Ô˘Î¿;

°È·Ù› Ë Ã·Ú¿ ¯ÚÂÈ¿ÛÙËÎÂ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÂ› ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ Î·È Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›-˙ÂÈ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ ÙË˜;

¶ÔÈ· ÂÓÙ‡ˆÛË Û·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÛÙÔ ˘ÛÙÂÚfiÁÚ·ÊÔ ÙË˜ ÚÒÙË˜ ÂÈÛÙÔ-Ï‹˜ Ô °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˜ ˘ÔÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂ ÙÔ ·ÁÁÏÈÎfi fiÓÔÌ· Jerry;

∆Ô ˘ÛÙÂÚfiÁÚ·ÊÔ ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔ ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ÕÓÓ·, Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÎfiÚË ÙË˜Ã·Ú¿˜, Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÛÙËÓ ËÏÈÎ›· ÙˆÓ 8 ÂÚ›Ô˘ ÂÙÒÓ. ∏ ÕÓÓ· ‰Â Û˘ÌÌÂÚ›˙Â-Ù·È ÙÈ˜ ·ÓËÛ˘¯›Â˜ ÙË˜ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙË˜. ¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÂÎÂ›ÓË ÙË ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘ÛË ÙË˜ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÛÙË ¡fiÙÈ· ∞ÊÚÈÎ‹;

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙÔ˘˜ ÙÚÂÈ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ù· Ì¤ÏË ÙË˜ ÔÈÎÔÁ¤-ÓÂÈ·˜ (Ã·Ú¿, °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˜, ÕÓÓ·) ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÍÂÓÈÙÈ¿.

™ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÁÚ¿ÌÌ·Ùfi˜ ÙË˜ Ë Ã·Ú¿ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· Ù· ÂÚÈÔ‰ÈÎ¿: «∂‰Ò ·ÚÁÔ‡ÓÓ· ¤ÏıÔ˘Ó, Ì‹Ó· Î·È ·Ú·¿Óˆ». ∂ÓÙÔ›ÛÙÂ ÛÙÔÓ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯¿ÚÙË Ù·‚·ÛÈÎ¿ ÛËÌÂ›· ÚÔÔÚÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÛÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1960 (°ÂÚÌ·-Ó›·, ∞˘ÛÙÚ·Ï›·, ∏¶∞, ∫·Ó·‰¿˜, ¡fiÙÈ· ∞ÊÚÈÎ‹) Î·È ÚÔÛ·ı‹ÛÙÂ Ó· ‚ÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ¯ÈÏÈÔ-ÌÂÙÚÈÎ¤˜ ·ÔÛÙ¿ÛÂÈ˜ ·fi ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.

™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· Ù· ÂÏÏËÓÈÎ¿ ‚È‚Ï›· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ‰‡Ô ÂÈ-ÛÙÔÏ¤˜ (√È ¶·Óı¤ÔÈ, ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ ÛÎÏ·‚È¿˜, ∆· Î¿ÛÙÚ· ÙÔ˘ ªˆÚÈ¿). ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ·˘Ù¤˜, ÁÚ¿„ÙÂ ¤Ó· Û‡ÓÙÔÌÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÌÂ ÛÎÔfi Ó· ÂÍËÁ‹ÛÂÙÂ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÍÂÓÈÙÂÌ¤ÓˆÓ, ÙË˜ Ã·Ú¿˜ Î·È ÙË˜ ÕÓÓ·˜.

¢ π ∞ £ ∂ ª ∞ ∆ π ∫ ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

55

44

33

22

11

[ 1 4 8 ]

∞§∫∏ Z∂∏

AÓ·ÌÓ‹ÛÂÈ˜ ÙË˜ KˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·˜ ·fi ÙË °ÂÚÌ·Ó›·

Στ µυθιστρηµα Η Κωνσταντ0να και (ι αρ!&νες της (2002) η @λκη Jη αηγεται τις περι-

πτειες µιας η#ης πυ ρεται στην Ελλδα ωρς τυς γνες της, για να !σει πρσωριν µε

τη γιαγι της, στερα απ ετρνη παραµν στη Γερµανα. 3ι δυσκλες πρσαρµγς της

Κωνσταντνας στη να πραγµατικτητα, µακρι απ τ σπτι της και τυς συµµαθητς της, την

δηγν σε επικνδυνυς δρµυς, απ τυς πυς µως θα διαγει τελικ ρη στη θλησ

της για !ω και στην αγπη των καινριων της λων. Στ απσπασµα πυ ακλυθε, η δεκα-

τριρνη ηρωδα αναπλε τις πρτες µρες στ @αεν και τη γνωριµα της µε τ περι#λλν

τυ γερµανικ σλευ, στ π η µητρα της εργ!εται ως δασκλα της ελληνικς γλσσας.

§ νε πως !µα πν0γεσαι στη θ!λασσα, πριν 4(υλι!εις για τα καλ!, περν!ει απ'

µπρ(στ! σ(υ, σαν κινηµατ(γρα1ικ2 ταιν0α, 'λη σ(υ η 6ω2. Κι εµνα τ*ρα, π(υ 4(υ-

λι!6ω στη στερι!, περν!ει απ' µπρ(στ! µ(υ 'λη µ(υ η 6ω2 στ( ?α&εν.

Τ( σπ0τι µας, σ’ να µεγ!λ( δρ'µ( µε δντρα και στη µση παρτρια µε λ(υλ(/δια.

Μν(υµε στ(ν τρ0τ( 'ρ(1(, και στ( ισ'γει( ε0ναι τ( µαγα60 π(υ π(υλ!ει τα ψωµ!-

κια. Τ( δωµ!τι' µ(υ µεγ!λ(, µ’ να κρε4!τι σ&εδ'ν διπλ', µπρ(/ντ6ιν(, σαν τ(υ παλι(/

καιρ(/, µε τσρκι* και κ(υν(υπιρα να τ( σκεπ!6ει (λ'κληρ( και να &*νεσαι µσα

να κ!νεις 'νειρα /πνια. Τ( ε0&α δει σε µια 4ιτρ0να, 'ταν π2γαµε µε τη µαµ! και τ(ν

µπαµπ! να διαλ(υµε πιπλα. «Αυτ' θλω». Εκε0ν(ι γλασαν. «Ας της κ!ν(υµε τ(

&ατ0ρι», ε0πε ( µπαµπ!ς και µ(υ τ( π2ραν. 3ταν µας τ( 1εραν στ( σπ0τι, !πλωνα

µε τις *ρες. Μια τρ/πωνα κ!τω απ' την κ(υν(υπιρα, µια την !ν(ιγα και κ(0τα6α

απναντι, απ' τ( µεγ!λ( παρ!θυρ( π(υ πιανε 'λ( τ(ν τ(0&(, τα 1αν!ρια της ?ννα-

στρ!σσε – να δρ'µ( '&ι π(λ/ µεγ!λ(, στ(λισµν( µε παλι! 1αν!ρια.

Εκε0 πηγα0ναµε µε τ(ν µπαµπ!, µ'λις τλειωνα τα µαθ2µατ! µ(υ, να κ!ν(υµε µια

4'λτα, παρ'λ( π(υ !ρ&ι6ε να σκ(τεινι!6ει. 3ταν &ι'νι6ε, στρα1τ!λι6αν (ι νι1!δες

στ( 1ως των 1αναρι*ν. Τις Παρασκευς, π(υ δεν ε0&αµε σ&(λε0( την !λλη µρα (/τε

εγ* (/τε ( µπαµπ!ς, πηγα0ναµε 4'λτα στ(υς πε6'δρ(µ(υς π(υ 2ταν εκε0 γ/ρω,

* τσρκι: µεταλλικ' στε1!νι5 στ( παρελθ'ν &ρησιµ(π(ι(/νταν απ' τα παιδι! ως παι&ν0δι

&α6ε/αµε τα µαγα6ι!, δηλαδ2 εγ* &!6ευα, και καταλ2γαµε σ’ να µεγ!λ( κα1ενε0(,

τ( Κινγκ Κ'λετ6, π(υ ε0&ε καρκλες απ' &(ντρ2 ψ!θα και /λινα τραπ6ια. Εγ*

παιρνα µια 6εστ2 σ(κ(λ!τα κι ( µπαµπ!ς µια µπ0ρα. Αν &ασ(µερ(/σαµε, µας λεγε

η µαµ! γελ*ντας: «Π!λι ω τ( ρ0ατε;».

Εκε0, σ’ αυτ'ν τ( δρ'µ( µε τα 1αν!ρια, λεγα στ(ν µπαµπ! 'λα µ(υ τα µυστικ!.

«Κωνσταντινι*», τσι µε 1*να6ε ( µπαµπ!ς, «τι καιν(/ρι( &(υµε σ2µερα;». Κι εγ*

!ρ&ι6α και δεν τλειωνα5 τα πι( π(λλ! για τ( σ&(λε0(, π(υ τ( λ!τρευα.

Τ( αγ!πησα απ' τη στιγµ2 π(υ τ( ε0δα. Παρ'λ( π(υ, πριν µπ(/µε µσα την πρ*τη

µρα, &τυπ(/σε η καρδι! µ(υ σαν τρελ2, και τα &ρια µ(υ, π(υ κρατ(/σε τ( να (

µπαµπ!ς και τ( !λλ( η µαµ!, ε0&αν ιδρ*σει.

Μπ2καµε σε µια µεγ!λη αυλ2 στρωµνη µε πρασιν'γκρι6ες πλ!κες κι να µεγ!λ(

στγαστρ( γ/ρω γ/ρω.

« διευθυντ2ς, ( &ερ @!ινερ, µας περιµνει στ( γρα1ε0( τ(υ», λει η µαµ!.

Πα0ρν(υµε να δι!δρ(µ( µε πλακ!κια µπε6 και 4υσσινι!. δι!δρ(µ(ς ατλειωτ(ς,

µα σ’ 'λ( τ( µ2κ(ς, απ' τη µια µερι!, απ’ !κρη σ’ !κρη, παρ!θυρα και στ( περ4!-

6ι τ(υς γλ!στρες γλ!στρες µε δια1(ρετικ! λ(υλ(/δια και 1/λλα η καθεµι!. Στ(ν

απναντι τ(0&(, π0νακες. Η καρδι! µ(υ δε &τυπ(/σε πια, γιατ0 απ(ε&!στηκα και

&!6ευα.

Ανε42καµε µια σκ!λα, π(υ αντ0 για κ!γκελα ε0&ε !σπρ( µεταλλικ' δ0&τυ κι η κ(υ-

παστ2 της 2ταν σκ(/ρα 4υσσινι!. Φτ!σαµε στ(ν πρ*τ( 'ρ(1( και σταθ2καµε µπρ(-

στ! σε µια π'ρτα, π(υ ( µπαµπ!ς ε0πε πως 2ταν τ( γρα1ε0( τ(υ διευθυντ2. ∆εν ρω

τι !λλ( &ρ*µα π2ρα εκτ'ς απ' τ( καν(νικ' &λωµ' µ(υ. Σ0γ(υρα θα µ(ια6α µε λει-

ψαν!κι.* Η µαµ! &τ/πησε την π'ρτα κι ( µπαµπ!ς γ/ρισε και µε κ(0ταε: «Κωνστα-

ντινι*, κ(υρ!γι(, α1(/ σ(υ ε0παµε πως ε0ναι ( καλ/τερ(ς».

Η π'ρτα !ν(ιε απ' µ'νη της, ( µπαµπ!ς µ’ συρε σ&εδ'ν µσα, µα, πριν µπ(/µε

καλ! καλ!, 2ρθε και στ!θηκε µπρ(στ! µας νας κ/ρι(ς '&ι π(λ/ ψηλ'ς, µε κ(κκινωπ!

µαλλι! και γαλαν! µ!τια, π(υ &αµ(γελ(/σε και 1α0ν(νταν τα κ!τασπρα δ'ντια τ(υ.

υ1! Η καρδι! µ(υ παψε να πα06ει ταµπ(/ρλ(. Εκε0ν(ς σκυψε, µε 10λησε και

ε0πε ελληνικ!: «Καλ*ς τ( παιντ0 µας». µπαµπ!ς µ(/ ε0&ε πει πως ( &ερ @!ινερ

λατρε/ει την Ελλ!δα και µαθα0νει ελληνικ!. Π2γε στ( γρα1ε0( τ(υ, π(υ 2ταν µεγ!λ(,

1(ρτωµν( µε π(λλ! &αρτι!, κι αν!µεσα στις στ(04ες επρ'4αλε να µπλε 4!6( µε

κ0τρινα τριαντ!1υλλα.

Μας ε0πε να καθ0σ(υµε, κι εγ* κ!θισα στην !κρη !κρη µιας καρκλας. Cτσι και

κ(υνι'µ(υνα λ0γ(, θα ’πε1τα κ!τω.

[ 1 4 9 ]

A N A M N H Σ E I Σ T H Σ K Ω N Σ T A N T I N A Σ A Π O T H Γ E P M A N I A λ κ η , η

* λειψανκι: απ' τη λη λε0ψαν( π(υ σηµα0νει νεκρ' σ*µα. Επειδ2 η Κωνσταντ0να µικρ2 2ταν π(λ/

&λωµ2, η γιαγι! τ2ς λεγε πως µ(ι!6ει µε λειψαν!κι

[ 1 5 0 ]


Π(/ ε0σαι, Φ!ρµ(υρ,* ν’ ακ(/σεις τι µ(υ ε0πε. Πως 4λπει στ( πρ'σωπ' µ(υ 'τι θα

τα κατα1ρω, και δεν ε0πε πως &ω 4λµµα εεταστικ', αλλ! υπν( και θεληµατικ'.

Fστερα σηκ*θηκε και µε π2ρε απ' τ( &ρι να µε π!ει στην τ!η µ(υ.

Η µαµ! κι ( µπαµπ!ς µε κ(0τααν σαν να µ(υ ’λεγαν «κ(υρ!γι(», µα εγ* δεν ε0&α

πια αν!γκη απ' κ(υρ!γι(. Περπατ(/σα στ(υς διαδρ'µ(υς πλ!ι στ( διευθυντ2, πρ(-

σπαθ(/σα να µην καµπ(υρι!6ω και κ(0τα6α (λ'γυρα µε τ(... υπν( και θεληµατικ'

µ(υ 4λµµα, *σπ(υ 1τ!σαµε στην τ!η.

3σ( ( &ερ @!ινερ µιλ(/σε µε τη δασκ!λα, εγ* κ(0τα6α την α0θ(υσα, π(υ ε0&ε

µεγ!λα παρ!θυρα µε γλ!στρες στα περ4!6ια και 6ωγρα1ις στ(υς τ(0&(υς. Τα παιδι!

κ!θ(νταν τ( καθνα σε δικ' τ(υ θραν0(.

Lταν σ&εδ'ν 'λα κατ!ανθα µε γαλαν! µ!τια, µα εγ* ε&*ρισα να µε λ(! σκ(/-

ρα µ!τια κι να µαυρ!κι µε σγ(υρ! µαλλι!. 3λα ε0&αν τ( 4λµµα καρ1ωµν( π!νω µ(υ.

&ερ @!ινερ µ(/ &!ιδεψε τ( κε1!λι κι 1υγε. Η δασκ!λα, µια ανθι! κ(πλα µε πρ'-

σωπ( γεµ!τ( παν!δες, µ(υ δειε να καθ0σω σ’ να !δει( θραν0( στην πρ*τη σειρ!. Στ(

διπλαν' καθ'ταν να κ(ριτσ!κι µε µαλλι! κ'κκινα σαν 1λ'γες, π(υ µ(υ &αµ(γελ(/σε.

Η δασκ!λα π2γε να γρ!ψει σ’ ναν τερ!στι( π0νακα, π(υ πιανε 'λ( τ(ν τ(0&(.

Ευτυ&*ς π(υ τ( καλ(κα0ρι, πριν 1/γ(υµε απ' την Ελλ!δα, κανα γερµανικ!, κι τσι

µπ(ρ(/σα τ(υλ!&ιστ(ν να ε&ωρ06ω τα γρ!µµατα.

Fστερα η 1ρ!(υ Στ1ανι –τσι κατ!λα4α πως την λεγαν τη δασκ!λα µας, γιατ0 µ(υ

δειε τ(ν εαυτ' της και ε0πε «Φρ!(υ Στ1ανι»– µας λεγε µ0α µ0α τις λεις π(υ ε0&ε

γρ!ψει στ(ν π0νακα, κι εγ* την κ(0τα6α στ( στ'µα, για να κατα1ρω να τις πρ(1ρω.

Στ( απ(γευµατιν' σ&(λε0(, στα ελληνικ!, δεν &ω πρ'4ληµα. µπαµπ!ς κι η µαµ!

µ(/ &(υν µ!θει να δια4!6ω. Πρ*τη και δευτρα δηµ(τικ(/ κ!ν(υν µα60 µ!θηµα –

ε0µαστε ντεκα παιδι! 'λα κι 'λα.

Ευτυ&*ς δεν &ω δασκ!λα τη µαµ!. Θα νιωθα παρ!ενα. Εκε0νη διδ!σκει στην

πµπτη και στην κτη, και τα παιδι! τη λατρε/(υν. Μ'λις τη δ(υν, τρ&(υν και την

αγκαλι!6(υν και 1ων!6(υν 'λα µα60 «κυρ0α Στλλα, κυρ0α Στλλα». Ε0µαι π(λ/

περ21ανη για τη µαµ! µ(υ.

Μια µρα, συναντ2σαµε τ( &ερ @!ινερ στ( δι!δρ(µ(. Στην αρ&2 τ2ς µ0λησε γερ-

µανικ! κι /στερα &αµ(γλασαν τα µ!τια τ(υ και της ε0πε ελληνικ!: «Κυρ0α Στλλα,

ε0στε τ( ντιαµ!ντι τ(υ σ&(λε0(υ µας».

Π(/ να τ(ν !κ(υγε η Φ!ρµ(υρ, π(υ τ( ρω πως δεν π(λυαγαπ(/σε τη µαµ!, τα

πρ*τα &ρ'νια τ(υλ!&ιστ(ν π(υ παντρε/τηκε τ(ν µπαµπ!. Κι αν δεν επµενε τ'σ( (

µπαµπ!ς, µπ(ρε0 να µην την ε0&α τ*ρα µαµ! µ(υ!

* Φρµυρ: στα σ(υηδικ! η γιαγι! απ' την πλευρ! τ(υ πατρα. Η Κωνσταντ0να µαθε τη λη απ' τη

10λη της Σ0γκριντ

Η καηµνη, σαν 2ταν µικρ2, (ι

γ(νε0ς της την π2γαιναν απ' π'λη σε

π'λη κι ε0&ε αλλ!ει πντε σ&(λε0α. Σε

κ!τι µικρς π'λεις, π(υ δεν ε0&αν (/τε

ηλεκτρικ'. µπαµπ!ς της 2ταν αιω-

µατικ'ς της &ωρ(1υλακ2ς και π2γαι-

νε 'π(υ τ(ν στελναν. Στ(ν εµ1/λι(

π'λεµ( –π'τε γινε, Φ!ρµ(υρ; Καλ!,

µπερδε/ω τις ηµερ(µην0ες, µε τ'σ(υς

π(λµ(υς και µ!&ες π(υ σ’ ακ(/ω να

κ(υ4εντι!6εις 'λη την *ρα µε τις

10λες σ(υ– πιασαν π!λι τ(ν παππ(/

µ(υ τ(ν Κωνσταντ0ν( να τ(ν στε0λ(υν

ε(ρ0α και, στ( καρ!4ι π(υ τ(ν 4α-

λαν µα60 µε !λλ(υς, τ(υς συν'δευε

νας αιωµατικ'ς της &ωρ(1υλακ2ς.

Lταν ( !λλ(ς µ(υ παππ(/ς!

Η Φ!ρµ(υρ λει πως, για να τ(ν

εµπιστε/(νται να συν(δε/ει τ'σ(

σπ(υδα0(υς 'πως ( παππ(/ς, θα 2ταν

µεγ!λ(ς 1ασ0στας. Εκε0νη 44αια,

ακ'µα και την Κ(κκιν(σκ(υ10τσα να

σ(υ διηγηθε0, θα σ(υ πει πως την

1αγε ( λ/κ(ς γιατ0 2ταν 1ασ0στας.

Τ'τε 'µως ( µπαµπ!ς δεν ε0&ε

ακ'µα γνωρ0σει τη µαµ!, κι 'ταν τη γν*ρισε, ε0&αν πεθ!νει και (ι δ/( παππ(/δες µ(υ.

3ταν ( µπαµπ!ς τ2ς ε0πε πως θα παντρευτε0 τη µαµ!, η Φ!ρµ(υρ &!λασε τ(ν

κ'σµ(: «Θα τρ06(υν τα κ'καλα τ(υ πατρα σ(υ».

Αυτ' τ( λεγε π(λ/ συ&ν!, και δεν µπ(ρ* να καταλ!4ω π*ς θα τρι6αν τα κ'κα-

λα τ(υ καηµν(υ τ(υ παππ(/ µ(υ. Μα ( µπαµπ!ς, !µα τ(υ µπει κ!τι στ( µυαλ', 0δι(ς

η Φ!ρµ(υρ, και... 0δι(ς εγ*, π2γα να πω. Κι τσι παντρε/τηκε τη µαµ!, π(υ στ( µετα-

/ µεινε (λ(µ'να&η στ(ν κ'σµ(, γιατ0 πθανε κι η µητρα της.

Π(λ/ θα στεν(&ωρι'µ(υν αν ( µπαµπ!ς ε0&ε ακ(/σει τη Φ!ρµ(υρ και τ*ρα εγ*

ε0&α !λλη µαµ! κι '&ι τη µαµ! µ(υ, π(υ ε0ναι π(λ/ σπ(υδα0α και ε0ναι τ( «ντιαµ!ντι

τ(υ σ&(λε0(υ», π(υ λει και ( &ερ @!ινερ. Εγ* 44αια δεν ε0µαι τ(… ντιαµ!ντι της

τ!ης, αλλ! στ( τλ(ς τ(υ &ρ'ν(υ κατ!1ερα να ρθω τρ0τη.

[ 1 5 1 ]


Ν0κη Ελευθερι!δη, Kπλες πυ κιτ!υνµσα απ παρθυρ

[ 1 5 2 ]


Τ( γερµανικ' σ&(λε0( δεν αστειε/εται. 3ταν στ( δηµ(τικ' –π(υ &ει τσσερις

τ!εις– δεν ε0σαι π(λ/ καλ'ς, δεν περν!ς στ( γυµν!σι(, π(υ &ει !λλες (κτ* τ!εις

και π(υ απ(κε0 µπ(ρε0ς να πας στ( πανεπιστ2µι(, αλλ! συνε&06εις υπ(&ρεωτικ! ι

ακ'µα &ρ'νια και /στερα µπ(ρε0ς να παρακ(λ(υθ2σεις επαγγελµατικς 2 τε&νικς

σ&(λς. Η µαµ! λει πως αυτ' ε0ναι π(λ/ !δικ(, γιατ0 δεν µπ(ρε0 να παιδ0 απ' τα

δκα τ(υ να κριθε0 για την υπ'λ(ιπη 6ω2 τ(υ.

Εκτ'ς απ' τη Σ0γκριντ, την κ(κκιν(µ!λλα, π(υ γινε κ(λλητ2 µ(υ, κανα παρα µε

π(λλ! παιδι! απ' την τ!η, κι απ' αγ'ρια πι( π(λ/ µε τ( µαυρ!κι, τ( ∆ιαγ'ρα, π(υ

µ(υ 1!νηκε παρ!εν( να &ει ελληνικ' 'ν(µα. µπαµπ!ς 'µως µ(υ ε2γησε πως σε

κ!π(ια µρη της Α1ρικ2ς υπ!ρ&ει τ( συν2θει( να δ0ν(υν αρ&α0α ελληνικ! (ν'µατα.

∆ιαγ'ρας ε0ναι πρ*τ(ς µαθητ2ς στην τ!η, κι 'σ( κι αν ιδρ*νει ( Ντ!4ιντ, π(υ

ε0ναι δε/τερ(ς, δεν µπ(ρε0 να τ(ν 1τ!σει, και κυρ0ως στην αριθµητικ2, 'π(υ ( ∆ιαγ'-

ρας µπ(ρε0 να α1αιρσει απ' τ( σαρ!ντα εννι! τ( δεκατρ0α τσι απω, εν* εµε0ς

µ'λις π(υ µπ(ρ(/µε να π(/µε τρ0α πλην να π'σ( κ!νει.

Α. Rη, Η Κωνσταντνα και ι αρνες της, Κδρ(ς

[ 1 5 3 ]


∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

∂ÍÂÙ¿ÛÙÂ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È ÙÈ˜ „˘¯ÔÏÔÁÈÎ¤˜ ÌÂÙ·ÙÒÛÂÈ˜ ÙË˜ ËÚˆ›‰·˜ Ï›ÁÔ ÚÈÓÌÂÈ ÛÙÔ ÁÚ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ·ÂÓÙÔ›ÛÂÙÂ ÙÈ˜ Û¯ÂÙÈÎ¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Ì¤Û· ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ.

¶Ò˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙË˜; ¶ÔÈÔ˘˜ ÍÂ¯ˆÚ›˙ÂÈ·fi ÙËÓ ÚÒÙË Ì¤Ú· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ Î¿ÓÂÈ Ê›ÏÔ˘˜ ÙË˜; ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ‰ÒÛÂÙÂÎ¿ÔÈ· ÂÍ‹ÁËÛË ÁÈ· ÙÈ˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ˜ ÙË˜;

«∆Ô ÁÂÚÌ·ÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô ‰ÂÓ ·ÛÙÂÈÂ‡ÂÙ·È… ˘fiÏÔÈË ˙ˆ‹ ÙÔ˘». ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙÔ ÂÎ·È-‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ ÁÂÚÌ·ÓÈÎÔ‡ Û¯ÔÏÂ›Ô˘ ÌÂ ·˘Ùfi Ô˘ ÁÓˆÚ›Û·ÙÂ ÂÛÂ›˜ ÛÙÔ ‰ÈÎfi Û·˜‰ËÌÔÙÈÎfi. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ¿Ô„Ë ÙË˜ ‰·ÛÎ¿Ï·˜-Ì·Ì¿˜ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·˜ Î·È ÔÈ· Ë ‰ÈÎ‹Û·˜ ÁÈ· ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ·˘Ùfi;

°È·Ù› Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·˜ ‰ÂÓ ÂÓ¤ÎÚÈÓÂ ÙÔ Á¿ÌÔ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·˜ÌÂ ÙË Ì·Ì¿ ÙË˜; ªÂ ÔÈ· ÂÚ›Ô‰Ô ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÔÈ ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜·˘Ù¤˜ Î·È Ò˜ ÙÈ˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ë ÌÈÎÚ‹ ËÚˆ›‰·;

∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ÙÔ ·fiÁÂ˘Ì· Î¿ÓÂÈ ÂÏÏËÓÈÎ¿ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙË˜, fiˆ˜ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ··È‰È¿ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·. °ÓˆÚ›˙ÂÙÂ ¿ÏÏ· ÎÚ¿ÙË fiÔ˘ Ù·∂ÏÏËÓfiÔ˘Ï· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ›‰È· ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÎÌ¿ıËÛË˜ ÙË˜ ÌËÙÚÈÎ‹˜ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ·˜;∂ÛÂ›˜, Ô˘ ˙Â›ÙÂ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, Ì·ı·›ÓÂÙÂ Í¤ÓÂ˜ ÁÏÒÛÛÂ˜ Î·È ÁÈ·Ù›; ∞Ó ÚÔ¤Ú¯ÂÛÙÂ ·fiÍ¤ÓÂ˜ ¯ÒÚÂ˜, ÌÂ ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Ì·ı·›ÓÂÙÂ ÙË ÌËÙÚÈÎ‹ Û·˜ ÁÏÒÛÛ·;

¢ I A £ E M A T I K H ¢ P A ™ T H P I O T H T A

44

33

22

11

Α10σα της Εθνικ2ς Ατµ(πλ(cας, τ( πλ(0( Πατρς

ΑΘΛΗΤΙΣΜΣ

Τα τσσερα κεµενα πυ ανθλγνται σ’ αυτ την εντητα αναρνται στη δια-ρνικ δισταση τυ αθλητισµ. Τ πηµα τυ Λρντυ Μαλη µς µετα-ρει στυς Oλυµπιακς Aγνες της αραας Ελλδας, εν τ πηµα τυ "υµπρ-τ Σµπα εκρει την αγπη τυ κσµυ και τυ πιητ για την τπικ πδ-σαιρικ µδα. Τα διηγµατα τυ ∆ηµτρη Μγγα και τυ Νκυ &υλιαρ µςδνυν στιγµιτυπα της σγρνης ως, µε επκεντρ τν απκαλµεν «ασιλιτων σπρ», και σγυρα τ πι αγαπηµν σας θληµα, τ πδσαιρ. Τα περισ-στερα κεµενα της εντητας αναδεικνυν τη µεγλη κινωνικ απηση τυπδσαρυ. Πρκειται για τ θληµα πυ εννει τυς λας λκληρης της γηςγρω απ τη «στργγυλ θε» και εκρει τ νειρ εκατµµυρων ανθρπωνγια επιτυα και κινωνικ κατα)ωση.

Παναγιτης Ττσης, ωρς ττλ

[ 1 5 6 ]

§√ƒ∂¡∆∑√™ ª∞µπ§∏™

∫·ÏÏÈ¿ÙÂÈÚ·

"ι ελλανδκες τµησαν την Καλλιπτειρα, ε)αιρντας την απ τ νµ πυ απαγρευε

στις γυνακες να παρακλυθσυν τυς "λυµπιακς Αγνες στην αραα Ελλδα, επειδ

ταν η µητρα, η κρη, η αδερ και η θεα )ι λυµπινικν. Τ περιστατικ καταγρηκε την

αραα επ στα σλια για τν 7 "λυµπινικ τυ Πινδρυ, εν στη νετερη απασλη-

σε τ Μαλη, πς στα 1899 γραψε τ µνυµ σντ.

∞ ρντισσα Ρδτισσα, πς µπκες;

Γυνακες δινει µια συνθεια αραα

εδθε.* – ω "ν’ ανψι, τν Ευκλ"α,

τρ’ αδ"ρ&ια, γι πατ"ρα λυµπινκες(

να µε α&σετε πρ"πει, Ελλανδκες,

κι εγ να καµαρσω µες στα ωραα

κρµι), πυ για τ’ αγρλι* τυ Ηρακλ"α

παλε*υν, θιαµαστ"ς* ψυ"ς αντρκιες.

Με τις )λλες γυνακες δεν εµ’ µια(

στν αινα τ σι µυ θα &αντ)+ει

µε της αντρει)ς τα αµ)ραντα πρνµια.

Με µ)λαµα* γραµµ"νς τ δ/)+ει

σ’ αστρα&τερ κατε0ατ µαρµ)ρυ*

*µνς ρυσς τ’ αθ)νατυ Πινδ)ρυ!*

* εδθε: απ εδ * αγρλι: στε&)νι απ αγριελι) * θιαµαστ ς: θαυµαστ"ς * µλαµα: ρυσ)&ι * κατεα-τ µαρµρυ: επιγρα& π)νω σε µ)ρµαρ * Πνδαρς: σηµαντικς αρας πιητς, πυ µε επινκιες

ωδ"ς υµν*σε τυς λυµπινκες

Λ. Μα0λης, Τα Πιµατα,3δρυµα Κστα και Ελ"νης υρ)νη

[ 1 5 7 ]

Κ Α Λ Λ Ι Π Α Τ Ε Ι Ρ Α Λ ρ ν τ ς Μ α λ η ς

¶Ò˜ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi Ô ÔÈËÙ‹˜; ™Â ÔÈ· ÛËÌÂ›· ÙË˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ‰›ÓÂÈÈ‰È·›ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· Î·È ÁÈ·Ù›;

°È·Ù› Ë ∫·ÏÏÈ¿ÙÂÈÚ· ÂÈı˘ÌÂ› ÙfiÛÔ ÔÏ‡ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓÂ˜;

µÚÂ›ÙÂ Ù· ÌÔÚÊÈÎ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÔ‡Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘ ÛÙÔÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈÎfi Â›‰Ô˜ «ÛÔÓ¤ÙÔ».

√ ÎfiÛÌÔ˜ Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÙË˜ ·Ú¯·›·˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ‹Ù·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ·ÓÙÚÈÎfi˜. ∞Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÙË°Ú·ÌÌ·ÙÂ›· πÛfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ ÌÂ ÛÎÔfi Ó· Î·Ù·ÚÙ›ÛÂÙÂ ‰‡Ô Ï‹ÚÂÈ˜ Î·Ù·ÏfiÁÔ˘˜:Ô ÚÒÙÔ˜ ı· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÈ˜ Á˘Ó·ÈÎÂ›Â˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, ÂÓÒ Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó ÛÙÈ˜ Á˘Ó·›ÎÂ˜, ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ˆ˜ ÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ Ì·˜. ∂ÍÂÙ¿ÛÙÂ Û˘ÁÎÚÈ-ÙÈÎ¿ Ù· ÛÙÔÈ¯Â›· ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ Î·È ÁÚ¿„ÙÂ ¤Ó· ÎÂ›ÌÂÓÔ ÁÈ· ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ı¤ÛËÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ.

∂ÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ fiÙÂ ¿Ú¯ÈÛÂ, ÔÈÂ˜ ÂÈ‰fiÛÂÈ˜ Î·È ÔÈÂ˜ ‰È·ÎÚ›ÛÂÈ˜ ¤¯ÂÈ Ô Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô˜ ·ıÏËÙÈ-ÛÌfi˜. ™¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ∂ÏÏËÓ›‰Â˜ ·ıÏ‹ÙÚÈÂ˜ Û˘Ì‚Ô˘ÏÂ˘ÙÂ›ÙÂ ÙË ‰›ÙÔÌË ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·Ó·‰ÚÔÌ‹∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ∞ıÏËÙÈÛÌfi˜ Ô˘ ÂÍ¤‰ˆÛÂ ÙÔ 1997 ÙÔ ÀÊ˘Ô˘ÚÁÂ›Ô ∞ıÏËÙÈÛÌÔ‡.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

33

22

11

λκιν αγαλµατδιγυνακας, ΕθνικΑραιλγικ Μυσε Αθηνν

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

[ 1 5 8 ]

¢∏ª∏∆ƒ∏™ ªπ°°∞™

∏ ÙÚ›Ï· ÙˆÓ ÔÓÂ›ÚˆÓ

" Μµης Αρκατς, σηµς και )επεσµνς παλις πδσαιριστς, παρακλυθντας

στην τηλεραση τ παγκσµι πρωτθληµα τυ 1998, εδε τ νειρ τυ να γνεται πραγµατι-

κτητα µσα απ την τρπλα τυ Με)ικαν πδσαιριστ Μπλνκ. Τ διγηµα τυ ∆.

Μγγα συνδυει τν παλι, ερασιτενικ, µε τ σγρν, επαγγελµατικ, αρακτρα τυ

πδσαιρυ και περιλαµνεται στ ιλ τυ Της Σαλνκης µνα)… (2003).

√Μµης Αρ*κατς, επνµα+µενς απ &λυς

και γνωστ*ς α"ρινς, στ τ"λς της +ως τυ +*γι+ε

εκατν εκσι κιλ), στα νι)τα τυ ωστσ, ταν δεν

/επερν*σε τα ε0δµντα, υπρ/ε πδσ&αιριστς

–αριστερ ε/τρ"µ– στν δυσσ"α Κρδελι*. Μ"ρι να

πεθ)νει, στα πενντα απ "µ&ραγµα, περι"γρα&ε στα

κα&ενεα της συνικας µα, δικς τυ επινησης, α"ρινη

τρπλα πως τη αρακτρι+ε – ε/ υ* και τ πρσων*-

µι.* Την εε στ µυαλ απ µικρς, µελ"τησε κατ) και-

ρ*ς λες τις εκδ"ς και την εµπλ*τισε µε αρκετ"ς

παραλλαγ"ς, µως σ*µ&ωνα µε µαρτυρες συµπαιτν

τυ και &ιλ)θλων τυ δυσσ"α υδ"πτε κατ)&ερε να

την υλπισει µες στα γπεδα.

τσι πως θα τν "κλειναν, λιπν, δυ αντπαλι

κ)νντας τ)κλιν,* θα "σ&ιγγε τ τπι αν)µεσα στυς

αστραγ)λυς, θα τ σκωνε ψηλ) µα+ε*ντας τα

πδια και τ σµα –"να κυ0)ρι– και θα /"&ευγε περ-

νντας αν)µεσ) τυς σαν α"ρας.

Π)σι+ε στις πρπνσεις, παιδευταν ρνια, πρ-

σπ)θησε σε επσηµυς και &ιλικ*ς αγνες δως απτ"λεσµα. Μπ"ρδευε τα µπ*τια

τυ, "&αγε τα µ*τρα τυ, "ασε τη θ"ση τυ στην εντεκ)δα, την εκτµηση των &ιλ)-

θλων κι "γινε περγελς της συνικας.

* ε υ: γι’ αυτ * πρσωνµι: παρατσ*κλι * τκλιν: πδσ&αιρικς ρς

Γιννης Τσαρης, Νς στ παρθυρ µε φανλα της ΑΕΚ

Η Τ Ρ Ι Π Λ Α Τ Ω Ν Ν Ε Ι Ρ Ω Ν ∆ η µ ! τ ρ η ς Μ γ γ α ς

[ 1 5 9 ]

Η πδσ&αιρικ καρι"ρα τυ τελεωσε )δ/α και απσ*ρθηκε πριν την ρα τυ

απ’ τα γπεδα. Καν"νας πια δεν ασλθηκε µ’ αυτν κι η τρπλα τυ /ε)στηκε αλλ)

εκενς δε λησµνησε.

Κι ταν *στερα απ ρνια, στ παγκσµι πρωτ)θληµα τυ ’98, εδε στην τηλε-

ραση σε κ)πι γπεδ της Γαλλας τν Μπλ)νκ της εθνικς µ)δας τυ Με/ικ να

σηκνει µε τα πδια την µπ)λα και να &ε*γει µα+ της αν)µεσα απ δ* αντιπ)λυς,

"µεινε ακνητς µε "να πτρι τσπυρ στ "ρι. Μετ) τη δε*τερη επαν)ληψη της

&)σης –την "δειναν ι Γ)λλι συνες– πετ)τηκε απ την καρ"κλα και "κανε τ

γ*ρ τυ θρι)µ0υ µες στ µπαρ πανηγυρ+ντας µε υψωµ"νες γρθι"ς, καταπς

συνθι+ε παλι) *στερα απ κ)θε τ"ρµα πυ σηµεωνε. ι νεαρ θαµνες* κτα+αν

απρηµ"νι, κ)πιι αν)γωγι γιυ)ρισαν, µως ι µεγαλ*τερι, κατανντας την

αιτα τυ ενθυσιασµ*, ειρκρτ*σαν. <αν)πεσε λαανιασµ"νς στην καρ"κλα

τυ Μµης. Τελικ) "νας µικρκαµωµ"νς Με/ικ)νς πραγµατπησε την τρπλα

των νερων τυ Αρ*κατυ.

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

°È·Ù› Ô ª›ÌË˜ ∞ÚÔ‡Î·ÙÔ˜ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ·¤ÚÈÓÔ˜; √ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·ÈÛÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÙÔ˘ ÂÌÊ¿ÓÈÛË;

¶ÔÈÂ˜ Ô‰ÔÛÊ·ÈÚÈÎ¤˜ ÂÈ‰fiÛÂÈ˜ Â›¯Â Ô ∞ÚÔ‡Î·ÙÔ˜ fiÙ·Ó ¤·È˙Â ÛÙÔÓ √‰˘ÛÛ¤· ∫ÔÚ‰ÂÏÈÔ‡;°È·Ù› Ù¤ÏÂÈˆÛÂ ¿‰ÔÍ· ÙËÓ Î·ÚÈ¤Ú· ÙÔ˘;

¶Ò˜ ·ÓÙ¤‰Ú·ÛÂ Ô ∞ÚÔ‡Î·ÙÔ˜ ÛÙË ‰ÂÍÈÔÙÂ¯ÓÈÎ‹ ÙÚ›Ï· ÙÔ˘ ªÏ¿ÓÎÔ; ∞ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙËÛ˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘.

¢È·Ï¤ÍÙÂ Ì›· ·fi ÙÈ˜ ·Ú·Î¿Ùˆ È‰ÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î¤˜ Ê¿ÛÂÈ˜ ÛÙÔ Ô‰fi-ÛÊ·ÈÚÔ ‹ ÛÂ ¿ÏÏÔ ÔÌ·‰ÈÎfi ¿ıÏËÌ·: ·) ÂÓÂÚÁfi˜ ·›ÎÙË˜ ‚) ·›ÎÙË˜ ÛÙÔÓ ¿ÁÎÔ Á) Ô·-‰fi˜ ÙË˜ ÔÌ¿‰·˜ ‰) ·ıÏËÙÈÎÔÁÚ¿ÊÔ˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

33

22

11

* θαµνες: πελ)τες τυ µαγα+ι*

∆. Μγγας, Της Σαλνκης µνα…,Μεταµι

[ 1 6 0 ]

√Àª¶∂ƒ∆√ ™∞ª¶∞

∆ÔÈÎ‹ ÔÌ¿‰·

"ι πδσαιριστς της µδας της Τεργστης ρυν στη ανλα τυς τ µληµα της

πλης, δ λγες µε ναν κρν. " Ιταλς συµπατριτης τυς πιητς καµαρνει την τπικ

µδα, εκρντας στ πηµ τυ τη συγκνηση και τη λατρεα τυ.

∞ ν)µεσα στ πλθς κι εγ σας αιρετ, ερυθρλευκι

λγ&ρι της Τεργ"στης.

Ε0γκατε απ’ τα σωθικ) της π)τριας γης,

και µια συνικα λκληρη σας "ει λατρ"ψει.

Σαν /εκιν) τ παινδι µε κυριε*ει η ταρα.

Π)νω στην πρ)σινη λη, κ)τω απ’ τν λαµπερ

λι τυ ειµνα

τ αγνετε

αλλ’ εκ&ρ)+ετε παν)ραιες ρµ"ς

θαυµαστ"ς τυ ανθρπυ.

Τα 0)σανα

πυ /)&νυ κ)νυν τα µαλλι) κι ασπρ+υν

δε σας ταιρι)+υν! Η δ/α

σκ)ει "να αµγελ για σας

ε&µερ: τ καλ*τερ δρ της. >ω σας

τ’ αγκαλι)σµατα, τα πρσαρα νε*µατα.

ετε νι)τα, θ"ρµη και στα πδια &τερ)

για τη µητ"ρα-µ)δα πυ σας "ει αναθρ"ψει.

Για λα τ*τα πιητς σ)ς λατρε*ει,

αλλιτικα απ τυς πλλ*ς

ε/συ συγκινηµ"νς.

υ. Σ)µπα, «Τπικ µ)δα»,µτ&ρ. Νκς Αλι&"ρης,

περ. Τ ∆ντρ, τ. 133-134, 2004

Τ Π Ι Κ Η Μ Α ∆ Α " υ µ π ρ τ Σ µ π α

[ 1 6 1 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶Ò˜ ÂÎ‰ËÏÒÓÂÈ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÙË Ï·ÙÚÂ›· ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ÙÔÈÎ‹ ÔÌ¿‰·;

¶Ò˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙË Û¯¤ÛË ÙˆÓ Ô‰ÔÛÊ·ÈÚÈÛÙÒÓ ÌÂ ÙËÓ ÔÌ¿‰·;µÚÂ›ÙÂ Î·È Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘.

°Ú¿„ÙÂ Î·È ÂÛÂ›˜ ¤Ó· ÎÂ›ÌÂÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Á·ËÌ¤ÓË Û·˜ ÔÌ¿‰· ‹ ÁÈ· ¤Ó·Ó ·ıÏËÙ‹ Ô˘ ı·˘-Ì¿˙ÂÙÂ, ·Ó·Ï‡ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÂÈ-ÏÔÁ‹˜ Û·˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

22

11

"υµπ ρτ Σµπα (1883-1957)

Σηµαντικς πιητς, απ τυς εκπρσπυς της µντ"ρνας ιταλικς πησης. Τα πιµατ)

τυ αρακτηρ+νται απ συναισθηµατικ συµπ*κνωση και π)θς και εναι συγκεντρωµ"να

στη συλλγ Καντσνιρε (1961).

Η Εθνικ Ελλδας πανηγυρ"ει για την κατκτηση τυ Κυπλλυ στ ευρωπαϊκ πρωτθληµα πδσφαρυ (Ιλις 2004)

[ 1 6 2 ]

¡π∫√™ Ã√À§π∞ƒ∞™

∏ ÂÛ¯¿ÙË ÙˆÓ ÔÈÓÒÓ

Στ διγηµα τυ Νκυ &υλιαρ εννιρνς ∆αµιανς Καρντας, ντπις και ανατι-

κς τυ γηπδυ, δεν µπρε να πα)ει στα «διεθν» καλκαιριν µατς της Αντιπρυ. Μετ την

ττα της ελληνικς µδας ρσκει µως τρπ να δε)ει την α)α τυ και να πρει την εκδκησ

τυ… Τ κεµεν περιλαµνεται στη συλλγ διηγηµτων Μια µ"ρα πριν δ* µ"ρες µετ) (1998).

¢εν υπ)ρει )λλς στ νησ πυ να /"ρει τσ καλ) τ γπεδ σ ∆αµιανς

Καρ)ντ+ας.

Παρλ πυ εναι µν εννι) ρν /"ρει τα π)ντα σ’ αυτ τ ωµατ"νι στ0,

πυ συνρε*ει µε την )µµ τυ Σι&ν"ικυ. Γνωρ+ει λες τις ανωµαλες τυ εδ)&υς

τυ, /"ρει καλ) τις κλσεις καθς και λες τις παγδες. Λγω αυτ* γνωρ+ει, σ

κανες, και τα πλενεκτµατα της καθεµι)ς πλευρ)ς. Τα /εαρ0αλωµ"να τυ γκλ-

πστ τα "ει ψηλα&σει αµ"τρητες &ρ"ς και )λλες τσες τα τρ*πια µα*ρα δτυα

τυς, γιατ τ γπεδ αυτ εν’ λη η +ω τυ.

Τ πατρικ τυ σπτι 0ρσκεται µλις δυ µ)ντρες πσω απ τ*τη την αλ)να και

πιτσιρικ)ς περν)ει τις µ"ρες τυ εκε. Ετε µε )λλυς ετε µνς τυ –απ τ µεση-

µ"ρι ως τ 0ρ)δυ– κλτσ)ει µια µπ)λα, αλων+ντας τ γπεδ ειµνα καλκαρι,

τσ, πυ "ει γνει πια ε/π"ρ. ι τρπλες τυ εναι &ανταστικ"ς κι ι π)σες τυ µεγ)-

λης ακρ0ειας. Gλι τ /"ρυν. Κι µως, δε &ανεται να &τ)νει αυτ. Στα µατς πυ

λαταρ)ει να πα/ει δεν τν θ"λυν. Μιλ)µε για τα διεθν: τα κλασικ) τα ντ"ρµπι τυ

καλκαιρι* µετα/* Ελλ)δας και Συηδας , εν π)ση περιπτσει, στα µατς ντπιων

εναντν /"νων, µιας και πλλ"ς &ρ"ς µε την µ)δα της Συηδας πα+υν και πα-

τες )λλων εθνικττων πως Hγγλι, Γερµαν Γ)λλι και σπανιτερα κ)πιι

Νρ0ηγ, α&*, πως εναι γνωστ, δεν τρ"&υν ιδιατερη εκτµηση ι µεν για τυς

δε, παρλ πυ εναι γετνες.

Ας εναι. Κ)θε απγευµα, λιπν, απ’ τα δι)&ρα σηµεα τυ νησι*, κατη&ρ-

+υν πρς τ γπεδ µ)δες παιδιν ν"ι λων των ηλικιν, απ τα δεκαπ"ντε

µ"ρι τα σαρ)ντα. Μ"σα σ’ αυτ*ς υπ)ρυν και πλλ πυ περισσε*υν.

Τ"λς π)ντων. Κατευθ*ννται, λι µα+, στη 0ρεια πλευρ). Πι)νυν τυς σκιυς

κ)τω απ’ τα αµηλ) τα κ"δρα και /εντ*ννται. Φρ*ν παντελν)κια λων των

ειδν – απ κντ) µνρωµα µ"ρι ρωµατιστ"ς 0ερµ*δες. Φρ)νε και &αν"λες.

Η Ε Σ J Α Τ Η Τ Ω Ν Π Ι Ν Ω Ν Ν κ ς % υ λ ι α ρ ς

Μ’ αυτ"ς, τα πρ)γµατα εναι κ)πως πι αυστηρ). ι ντπιι, π)νττε, &ρ)νε µπλε

πιδπτε, εν π)ση περιπτσει, &ανελ)κι πυ να ’ει τ"τια απρωση, εν ι

/"νι κτρινα –στ ρµα της συηδικς σηµαας δηλαδ– α&* ι πι πλλ εναι

Συηδ κι αυτ τ ρµα "ει επικρατσει απ ρνια.

Gταν εναι "τιµι, λιπν, ι αρηγ της κ)θε πλευρ)ς επιλ"γυν τυς πατες

της µ)δας τυς κι αρ+ει τ παινδι. Και τ παινδι κρατ)ει σ τ &ως τυ λιυ

τ*ς επιτρ"πει να διακρνυν καθαρ) την µπ)λα.

Πλ* συν) µως, τα µατς αυτ) τελεινυν κ)πως ανρθδ/α* ετε γιατ διαι-

τητς θυµ)ται /α&νικ) πως "ει κ)πια επεγυσα δυλει) και πρ"πει να απωρ-

σει, ετε γιατ πλλ απ’ τυς πατες και των δυ πλευρν "υν κλατ)ρει,* απ’ την

πλλ τη +"στη και τ τρ"/ιµ, και πρτιµ*ν, εντ"λει, τη συντρ&ι) των γυναικν της

λιγ)ριθµης κερκδας απ την πλρη ε/ντωση. Π)ντως, κ)θε &ρ), τα σκρ αυτν

των ντ"ρµπι συναγων+νται εκενα των αγγλικν µ)δων τρτης κατηγρας και κ)τι

παραπ)νω. Πτε, ας π*µε, κερδ+ει η Συηδα µε 16-13 και πτε η Ελλ)δα µε 12-8.

Κ)πιες &ρ"ς, 0"0αια –λγω ειδικν συνθηκν– απωρ*ν κι ι δυ µ)δες απ’

τ γπεδ ισπαλες. Hλλτε µε σκρ 9-9 και )λλτε µε κ)πως µικρτερ: 7-7, ας π*µε.

Αυτ τ πρ)γµα γνεται, λιπν, στ γπεδ της Αντιπ)ρυ σεδν κ)θε απγευ-

µα: απ τα µ"σα τυ Ι*νη, κ)θε ρνι)ς, µ"ρι τα τ"λη τυ Αυγ*στυ.

Τ δι πρκειται να γνει κι αυτ τ απµεσµερ πυ 0ρσκει, δη, τ µικρ

∆αµιαν Καρ)ντ+α "τιµ – ντυµ"ν στα γαλ)+ια.

Φρ)ει µια λκαιν*ρια στλ κι αθλητικ) παπ*τσια. Κρατ)ει στα "ρια τυ

µια µπ)λα και τη τυπ)ει, νευρικ), στ "δα&ς.

Τν 0λ"πω απ µακρι). Ψηλ) απ’ τα 0ρ)ια τυ Σι&ν"ικυ τν 0λ"πω: να παρνει

τη στρ& δπλα στ εκκλησ)κι µε τα αρµυρκια και να κατευθ*νεται πρς τ γπε-

δ για να συναντσει εκε τυς )λλυς.

λις "ει π)ρει, δη, την κατι*σα. Κρ"µεται π)νω απ’ τα νερ) πυ εναι τ

νησ της Σ&νυ και στη µεγ)λη αλ)να µε τα /*λινα γκλπστ, σκι"ς µεγ)λες γρ)&υν

π)νω στ µα α&νντας στεν"ς λυρδες απ &ως να κιτριν+υν τ "δα&ς µ"ρι

ψηλ). Εκε, στη αµηλ τη µ)ντρα µε τα θαλασσδεντρα πυ κλενει απ’ την ανατ-

λικ πλευρ) λ τ µκς τυ γηπ"δυ και ρησιµπιεται απ’ τυς πατες σαν µια

ριακ περι της θ"σης τυ αρ)υτ.

Κ)τω απ’ τα κ"δρα, ι δυ µ)δες εναι σεδν "τιµες να µπυν στ γπεδ, µα

διακρνω απ ψηλ) µια αναταρα στ µ"ρς της ελληνικς πλευρ)ς. Κιτ)ω καλ*-

τερα και 0λ"πω, µες στ τσ*ρµ, τ µικρ ∆αµιαν Καρ)ντ+α να κρατ)ει στα "ρια

[ 1 6 3 ]

* ανρθδα: αυθαρετα, απργραµµ)τιστα * &υν κλατρει: "υν κυραστε

[ 1 6 4 ]

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Σ

τη δικ τυ µπ)λα και να πηγανει, π"ρα δθε, σαν να τν παρασ"ρνει α"ρας δυνα-

τς. Τη µια, νεται µες στην µ)δα των παιδιν µε &ρα και την )λλη –σαν κ)πις

να τν "σπρω/ε– 0γανει, /αν), "/ω απ’ αυτ, παραπατντας.

∆εν ακ*ω τι λ"νε, µα εναι &ανερ πως δεν τν θ"λυν, π)λι, τ µικρ. Τν 0γ)-

+υν "/ω απ’ την µ)δα.

∆εν µπρ να διακρνω την "κ&ραση στ πρσωπ τυ, µα τ*τη η απρριψη γρ)-

&ει, καθαρ), στ µικρσκπικ τυ σµα. Σαν τ σκυλ πυ µλις "&αγε κλτσι) και

ετιµ)+εται ν’ απσυρθε νιθντας στ κε&)λι τυ κ)τι πητ κι α0)στατ να τν

0αρανει, 0γανει απ’ τ τσ*ρµ των παιδιν ∆αµιανς Καρ)ντ+ας και κατευθ*νε-

ται, σκυ&τς, πρς την περι τυ αρ)υτ, τρεκλ+ντας, λες κι εναι µεθυσµ"νς.

Σαν να ’ναι αρτν)κι µαλακ µι)+ει, τρα, απ µακρι) πιτσιρικ)ς: σαν "να

αρτν)κι διπλωµ"ν, π)νω εκε, στη αµηλ τη µ)ντρα µε τα θαλασσδεντρα πυ

ρνει πσω της µια σκι) τσ 0αρι) ση κι η πκρα τυ µικρ* αυτ την ρα.

Στ µετα/* αγνας "ει αρσει. ι πατες τρ"υν, δη, π"ρα-δθε σαν δαιµνι-

σµ"νι. Κλτσ*ν την µπ)λα και µαρκ)ρυν δυνατ). Φων)+υν )γρια, σ’ λες τις

γλσσες και π"&τυν )τσαλα, "νας π)νω στν )λλ, µα τ νευρικ γκαρσνι τυ

SUNSET, πυ εκτελε ρ"η διαιτητ, α&νει τ παινδι να ε/ελιτε. Σ&υρ+ει µν τα

&)υλ εκενα πυ ευν*ν την ελληνικ µ)δα, γι’ αυτ κι ι Συηδ διαµαρτ*ρνται.

Σε λγ, µπανυν και τα πρτα γκλ και η ε/"δρα αρ+ει να +εστανεται. Ακµη

πι πλ* &ανεται να +εσταννται ι πατες, καθς η θερµκρασα αγγ+ει τυς

τρι)ντα δυ 0αθµ*ς. Παρ’ λ’ αυτ), τρ"υνε κ)θιδρι* σ’ λ τ µκς τυ γηπ"-

δυ. ι γδ*πι* απ’ τα τυπµατα ακ*γνται σ’ λη τη δυτικ ακτ. Jτυπ*ν στα

0ρ)ια τυ Σι&ν"ικυ και επιστρ"&υν π)λι.

Μια σκνη κτρινη, πυκν, σηκνεται απ’ τ µα πρς τν υραν και &ε*γει πρς

τ µ"ρς τυ ικισµ* εν η λιγ)ριθµη ε/"δρα µετρ)ει τα γκλ. Παρτρ*νει µε κραυ-

γ"ς τυς πατες και, πτε-πτε, τυς υπενθυµ+ει, µε τν τρπ της, π* 0ρσκεται κ)θε

στιγµ τ σκρ. Τ δι κ)νει κι µικρς ∆αµιανς Καρ)ντ+ας απ µ"σα τυ.

πρ&υρς µεγ)λς δσκς, αδι)&ρς για λ’ αυτ), "ει 0υτ/ει απ’ ρα στ

νερ κι αρ+ει πια να σκτεινι)+ει. Τρα ι κινσεις των παιτν "υνε γνει αστα-

θες. ∆εν "υν πια τ νε*ρ πυ εαν, γι’ αυτ και εναι δ*σκλ να γερει η νκη

πρς τη µια πλευρ). Τ σκρ παραµ"νει ισπαλ 6-6 π)νω απ µισ ρα, κι ι πα-

τες εναι κυρασµ"νι. ∆εν υπ)ρει πια και ραττητα καλ γι’ αυτ και κ)πιι απ’

αυτ*ς πρτενυν, ι και τσ &ανατικ), να τυπηθ*νε π"ναλτι για να 0γει νικη-

* κθιδρι: ιδρωµ"νι * γδπι: θρυ0ι

Η Ε Σ J Α Τ Η Τ Ω Ν Π Ι Ν Ω Ν Ν κ ς % υ λ ι α ρ ς

τς. ∆ε συµ&ων*ν µως λι. Τελικ), καταλγυν, απ κιν*, να επαναλη&θε τ

µατς την επµ"νη και τ διαλ*υν.

∆αµιανς Καρ)ντ+ας 0λ"πει την κνηση αυτ απ µακρι). Πηδ)ει ττε 0ιαστι-

κ) τη µ)ντρα και τρ"ει, αµ"σως, πρς τ σπτι τυ.

Gταν *στερα απ λγ γυρ+ει /αν) στν τπ τυ µαρτυρυ τυ, τη θ"ση της

γαλ)+ιας τυ &αν"λας "ει π)ρει µια κτρινη. να µπλυ+)κι της αδερ&ς τυ, πυ

’ει τα ρµατα τυ εθρ*, &ρ)ει πιτσιρικ)ς και εναι "τιµς να π)ρει εκδκηση

γι’ αυτ πυ τυ ’υν κ)νει ι δικ τυ.

Κιτ)ει, λιπν, επµνα τ γπεδ κι ταν 0λ"πει να &ε*γει απκε κι τελευτα-

ς πατης, κατε0ανει µε 0ηµατ)κια απ&ασιστικ) στην αδειαν αλ)να.

θλς τ’ υραν* "ει σκυρ*νει πια για τα καλ). Τα &τα τυ ικισµ* αν)-

0υν "να "να, µα µικρς, τυπντας την µπαλτσα νευρικ) π)νω στ µα, π)ει και

τη στνει στην πλευρ) πυ, πριν λγ, ταν η περι τυ τ"ρµατς των Συηδν. Τ

κ)νει αυτ γιατ την ρα πυ διακπηκε τ µατς στα 6-6, ι Συηδ εαν την κατ-

της µπ)λας.

Απκε, λιπν, θα επιτεθε, τρα, ∆αµιανς Καρ)ντ+ας "ντας στ την εστα

των Ελλνων: τ τ"ρµα, δηλαδ, πυ ’αν ι ντπιι στν καννικ αγνα. Κντρα σ’

αυτ*ς πυ τν απ"ρριψαν, θ"λει να επιτεθε πιτσιρικ)ς. Να ανατρ"ψει τ απτ"λε-

σµα και να τυς εκδικηθε. Γι’ αυτ, &"ρνει στ νυ τυ, γργρα, τα πρσωπα "να "να.

Gλυς τυς ντπιυς σκ"&τεται, πυ πα+ανε πριν απ λγ στην µ)δα κι ακµη "ναν.

Τ &λ τυ, τ Νικλ)κη τυ Σινιρη, πυ δεν "παι+ε. Αυτν τν &αντ)+εται στη θ"ση

της ε/"δρας "τσι, για να ’ει, ας π*µε, κ)πι µ)ρτυρα τυ επικεµενυ θρι)µ0υ τυ.

Στ γπεδ επικρατε απλυτη σιωπ. Καν"νας δεν υπ)ρει εκε εκτς απ "να

µα*ρ κυνηγσκυλ πυ τρ"ει, αθρυ0α, πρς τη µερι) τυ SUNSET. ν’ αερ)κι

συ &υσ)ει τα θαλασσδεντρα πσω απ’ τη µ)ντρα κι ∆αµιανς Καρ)ντ+ας, κι-

τ)+ντας επµνα πρς την αντπαλη εστα, σπρνει την µπ)λα, ελα&ρ), µε τ δε/.

Την πετ)ει δυ τρα µ"τρα µπρστ) τυ κι αµ"σως *στερα, αρ+ει να την κντρλ)-

ρει.* Πρωρε µε )νεση, µα λγ πι κ)τω κ)νει ελιγµ και πρσπερν) τν πρτ

υπθετικ αντπαλ. Αυ/)νει αµ"σως την τα*τητα κι ταν &αντ)+εται µπρστ) τυ

τ δε*τερ πατη να τυ κλενει τ δρµ πρσπιεται τι θα συτ)ρει. Σταµατ)ει

µως /α&νικ), στρ0ει δε/ι) και τν αδει)+ει.

Με &)λτσ εσωτερικ &"ρνει την µπ)λα, αµ"σως, πρς τ κ"ντρ και επιτθεται

µετωπικ).

[ 1 6 5 ]

* κντρλρει: ελ"γει

[ 1 6 6 ]

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Σ

Τα µικρσκπικ) τυ πδαρ)κια εναλλ)σσνται τα*τατα σηκνντας στν

υραν µια γκρ+α σκνη κι ∆αµιανς Καρ)ντ+ας &τ)νει δη στη µεγ)λη περι.

Με σπ)σιµ της µ"σης απ&ε*γει τν πρτ υπθετικ αµυντικ, µα λγα µ"τρα πι

π"ρα, σκντ)&τντας σε κ)πια ανωµαλα τυ εδ)&υς, )νει τν "λεγ και σωρι)-

+εται &αρδ*ς πλατ*ς στ µα. Την *στατη στιγµ, µως, πρλα0ανει και κ)νει τ

π"σιµ πι θεαµατικ, δθεν τι τν µ)ρκαρε σκληρ) αµυντικς, γι’ αυτ +ητ)ει

π"ναλτι και τ κερδ+ει αµ"σως.

Και να, λιπν, πυ ρθε η στιγµ να π)ρει µια εκδκηση για σα τυ ’υν κ)νει.

Σηκνεται απ’ τ "δα&ς και π)ει πρς την µπ)λα.

Πσω απ’ τυς λ&υς τυ Σι&ν"ικυ πρ0)λλει, τρα, "να &τεν πρτκαλ &εγ-

γ)ρι και πιτσιρικ)ς, µν)ς στην αλ)να, στνει την µπ)λα, τελετυργικ), στ

σηµε τυ π"ναλτι. Ετιµ)+εται να εκτελ"σει την εσ)τη των πινν στ )δει τ"ρµα

των Ελλνων εν, την δια ρα, λγα µ"τρα πι κ)τω, στην )µµ τυ γιαλ*, η Σιλ-

να –η µικρ Ρυµ)να πυ δυλε*ει σαν καθαρστρια στ Time– 0αδ+ει µνη πρς τα

0ρ)ια τυ Σταυρ*.

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

ÃˆÚ›ÛÙÂ ÙÔ ‰È‹ÁËÌ· ÛÂ ÂÓfiÙËÙÂ˜ Î·È ÁÚ¿„ÙÂ ¤Ó·Ó Ï·ÁÈfiÙÈÙÏÔ Ô˘ Ó· ·Ô‰›‰ÂÈ Û‡ÓÙÔÌ·ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙË˜ Î·ıÂÌÈ¿˜.

¶ÔÈÔ˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¢·ÌÈ·ÓÔ‡ Î·È ÔÈ· ÁÏˆÛÛÈÎ‹ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· ‰È·ÎÚ›ÓÂÙÂÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘; ∂ÍËÁ‹ÛÙÂ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙË˜.

°È·Ù› Ô ¢·ÌÈ·Ófi˜ ∫·Ú¿ÓÙ˙·˜ ÈÛÙÂ‡ÂÈ fiÙÈ ·‰ÈÎÂ›Ù·È Î·È ı˘ÌÒÓÂÈ ÌÂ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ Û˘Ì·-ÙÚÈÒÙÂ˜ ÙÔ˘; ¶Ò˜ ÚÔÛ·ıÂ› Ó· ÈÎ·ÓÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·‰ÈÎ›· Ô˘ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È;

¶ÔÈ· «‰ÈÂıÓ‹» ÛÙÔÈ¯Â›· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙÔ ‰È‹ÁËÌ·; ™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÚÈÒÓ ·fi ·˘Ù¿.

°Ú¿„ÙÂ ¤Ó· ‰ÈÎfi Û·˜ ‰È‹ÁËÌ· ÌÂ ı¤Ì· ÌÈ· ÔÌ·‰ÈÎ‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ ÔÔ›· Ï¿‚·ÙÂÌ¤ÚÔ˜, ·Ó·Ï‡ÔÓÙ·˜ ÙË ÛËÌ·Û›· Ô˘ Â›¯Â ÁÈ· Û·˜ Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙË Û˘ÏÏÔÁÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ·ÙË˜ ÔÌ¿‰·˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

Ν. Jυλιαρ)ς, Μια µρα πριν δυ µρες µετ, Νε&"λη

Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΥΣ ΜΑΣñ Ι ΦΙΛΙΚΙ ∆ΕΣΜΙ ñ Η ΑΓΑΠΗ

Τα )ι κεµενα πυ περιλαµννται σ’ αυτ την εντητα περιστρνται γρωαπ τυς δυ σηµαντικτερυς σως συνεκτικς δεσµς της κινωνικς µαςως, την αγπη και τη ιλα. Η ννια της αγπης ει πλλαπλ νµατα, γι’αυτ και τα ανθλγηµνα λγτενικ κεµενα αναπτσσνται γρω απ δια-ρετικς εκδς της: τη ριστιανικ και πανανθρπινη αγπη, σµωνα µε τηνπα η αγπη απτελε τ συνεκτικ ιστ της κινωνικς ως< την αγπη πρςτ συννθρωπ, ως κρια ανθρωπιστικ α)α, η πα συνει την κινωνικ ω,ωθντας τυς ανθρπυς στην ειρηνικ συνπαρ)η και ι στην αλληλε)ντωση<την ερωτικ αγπη, ετε πρκειται για τν πρτ «πλατωνικ ρωτα» της παιδικςηλικας ετε για τ µεγλ ρωτα της ενλικης ως. Η δικ σας ηλικα, µακρι απτις µριµνες της ενλικης ως, πρσρεται περισστερ απ κθε λλη για νακατανσετε και να ισετε, µσα και απ τα λγτενικ κεµενα, την α)α τηςαγπης και της ιλας.

Γιργς Γυναρπυλς,Γυµν ειδλλια πυ φιλινται

[ 1 6 8 ]

¡π∫√™ ∫∞ƒ√À∑√™

∆· Ô˘ÏÈ¿ ‰¤ÏÂ·Ú ÙÔ˘ £ÂÔ‡

Τ πηγα ασθηµα της αγπης απτελε ιδεδη και απτερ στ της ανθρπινης ως

στ πηµα τυ Ν. Καρυ «Τα πυλι δλεαρ τυ Θε, 2», πυ εκδθηκε τ 1961.

£α περ)συν αππ)νω µας λι ι τρ*

στ τ"λς

τα δια τα νειρ) µας θα µας σσυν.

Αγ)πη µενε στην καρδι) –

αυτς ας εναι κανν* τυ τραγυδι* συ.

Με την αγ)πη

θα σηκσυµε την απελπισα µας

απ’ τ’ αµπ)ρι* τυ κρµι*.

∆εν εναι &ρτ για τη ρα των αγγ"λων

η απελπισα.

Και πρπαντς

ας µην α&συµε την αγ)πη

να συνωστ+εται* µε τσα αισθµατα…

* τρ&: ρδες, εδ ργανα 0ασανισµ* * κανν: τα 0ι0λα των Γρα&ν, εδ µετα&ρικ) * αµπρι:ρς απθκευσης πλυ, εδ µετα&ρικ) * να συνωστεται: να στριµνεται

Ν. Καρ*+ς, Τα πιµατα,τµ. 1, 3καρς

[ 1 6 9 ]

Τ Α Π Υ Λ Ι Α ∆ Ε Λ Ε Α Ρ Τ Υ Θ Ε Υ Ν κ ς Κ α ρ ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· ÛˆÙËÚ›· ÚÔÛ‰ÔÎ¿ ·fi Ù· fiÓÂÈÚ· Î·È ÙËÓ ·Á¿Ë Ô ÔÈËÙ‹˜ Î·È ÁÈ·Ù›;

°Ú¿„ÙÂ ÌÂ ‰ÈÎ¿ Û·˜ ÏfiÁÈ· ÙÔÓ «Î·ÓfiÓ·» ÙË˜ ·Á¿Ë˜, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ÓÂ‡Ì· ÙÔ˘ ∫·ÚÔ‡˙Ô˘.

∂ÓÙÔ›ÛÙÂ ÙÈ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› Ô ÔÈËÙ‹˜ ÌÂÙ·ÊÔÚÈÎ¿. ∂ÍËÁ‹ÛÙÂ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓÌÂÙ·ÊÔÚÒÓ Î·È ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙË Û˘¯Ó‹ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ô›ËÌ·.

°È·Ù› Ô ÔÈËÙ‹˜ ıÂˆÚÂ› fiÙÈ ‰ÂÓ ·Í›˙ÂÈ Ë ·Á¿Ë Ó· Û˘ÓˆÛÙ›˙ÂÙ·È ÌÂ Ù· ¿ÏÏ· ·ÈÛı‹Ì·Ù·;

∞Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙˆÓ £ÚËÛÎÂ˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· Ó· Û·˜ ˘Ô‰Â›ÍÂÈ ¤Ó·Ó ∫·ÓfiÓ·. ¢È·-‚¿ÛÙÂ ÙÔÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ·Ó·ÊÂÚıÂ›ÙÂ ÛÙË ÌÔÚÊ‹ Î·È ÛÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÂÎÎÏË-ÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

44

33

22

11

∆µνικς Θετκπυλς, Η συναυλα των αγγλων (λεπτµρεια)

[ 1 7 0 ]

°π∞¡¡∏™ ª∞°∫§∏™

°È·Ù›;

Τ διγηµα πρρεται απ τη συλλγ διηγηµτων ∆εν υπ)ρυν αµαρτωλ (1956) και

απτυπνει αρακτηριστικ τ ανθρωπιστικ πνεµα της πεγραας τυ Γ. Μαγκλ.

™υρ*πωνε και η µ)η πυ εε αρσει σ*ναυγα* κπασε πια. Λγη ρα πριν "πε&τε

ακµη αραι λιανντ*&εκ. Κ)πις θερµαιµς τυπ*σε στ πεσµα τυ τρ*.

Gµως τρα ταν πλ"ρια ησυα. µεγ)λς λις πυ ληµερς τσυρυ&λ*σε

&λυς κι τρ*ς εε γυρσει πια να /εκυραστε. Σι)θηκε να 0λ"πει τυς ανθρ-

πυς να σκτννται συναµετα/* τυς κι "κλεισε τα µ)τια να /ε)σει.

ν"ς στρατιτης ακ*µπησε απ)νω στ 0ρ) τ ντυ&"κι και τ κρ)νς, )νι-

/ε τα "ρια πλατι) να /εµυδι)σει τ απανωκρµι, αν)σανε 0αθι) κ)να δυ &ρ"ς

και 0ιαστικς 0)λθηκε να κατη&ρ+ει την πλαγι), να &τ)/ει πι γργρα στη ρεµα-

τι) πυ απ τες εε σηµ)νει* µια &λε0τσα γ)ργαρ, πεντακ)θαρ νερ. Nτανε

δρσι) κ)τω εκε και τ 0ρεµ"ν ρτ)ρι µ*ρι+ε µρ&α. ν"ς στρατιτης "σκυψε

π)νω απ την /εειλισµ"νη γυρντσα* κι πιε )&θν τ κρ* νερ)κι. Η &λγα

"σ0ησε απ τα σωθικ) τυ.

«Α, τι δρσι)…», επε. σκυψε π)λι, *&τιασε τ νερ και τ ’υσε στ πρσω-

π κι απ)νω στ κε&)λι. ∆ρσστηκε, καθαρστηκε, µ"ρεψε.* γινε )λλς )νθρωπς.

Σκωσε ψηλ) τ κε&)λι κτα/ε τν υραν και µλησε αρ*µενα.

– Θε µυ, µρ&η ’ναι η +ω τυ ανθρπυ. Κ)νε µε τ καλ να τελ"ψει* γργ-

ρα πλεµς, να γυρσω πσω στ σπτι κντ) στη γρι) µαν*λα πυ µε καρτερ) και

κντ) στ’ αδ"ρ&ια µυ.

Τ"λεψε τ λγ, )ιδεψε ακµα µε τ "ρι, µε τ µ)τι τ δρσερ νερ)κι. Σηκθη-

κε να &*γει. Α/)&νυ )κυσε πλ)ι τυ περπατη/ι), εκε, απ την )λλη µερι) της ανη-

&ρας, κι "στριψε απτµα τ κε&)λι να δει.

νας )λλς στρατιτης, τρς, κατ"0αινε και τ*τς /"γνιαστς και /αρµ)τω-

τς,* να πιει απ τη γυρντσα, να δρσιστε και, µε τν τρπ τ*τ, να ευαριστ-

σει τ Θε, πυ τν πρστ)τεψε και τν &*λα/ε και τη µ"ρα τ*τη.

* σναυγα: /ηµερµατα * ε&ε σηµνει: εε εντπσει * γυρντσα: µικρ πηγ * µ ρεψε: ηµ"ρωσε * νατελ ψει: να τελεισει * αρµτωτς: ωρς πλα

Γ Ι Α Τ Ι ; Γ ι ν ν η ς Μ α γ κ λ ! ς

Μα πρτς στρατιτης /"ασε λτελα τα σα τρα δα επε αγναντε*ντας τν

συ υραν και µνστιγµς τρ)0η/ε απ τη µ"ση τυ τ πιστλι και τ πρτεινε

στν τρ.

)λλς πυ ερτανε διψασµ"νς απ την λµερη κ)ψα,* κι "νιωθε κιλας να

λαγαρ+ει µ"σα τυ τ τρε*µεν νερ)κι και να τυ δρσ+ει τα πυρωµ"να σωθικ), τρ-

µαγµ"νς τρα µπρς στ απλωµ"ν πιστλι σκωσε µνµι)ς τα "ρια και κ)τι επε στη

γλσσα τυ παρακλητικ), µε &0ισµ"νη, συγκινηµ"νη &ων. Τ)ατες θελε να πει:

– «Κτα/" µε, αδερ&" µυ, εµαι λµνας και )πλς. ∆ψασα πλ* και ρθα

να πιω λγ νερ)κι. Λυπσυ µε, εµαι αθς, )ρισ" µυ τη +ω. Κτα/ε, εµαι ν"ς

πλ* και /"ρεις, µια γρι) µ)να πυ δεν "ει στν κσµ )λλ καν"να, µε καρτερ)».

Μα ν"ς στρατιτης /"ασε µνµι)ς τ Θε. ασε τν )νθρωπ, πεσε τη σκα-

ντ)λη και η σ&αρα γλστρησε απ την κ)νη και τ*πησε κατ)στηθα τν τρ.

)νθρωπς κυλστηκε π)νω στη γης σπαρ)+ντας και 0γκντας.

ν"ς στρατιτης, νευρικς πλ*, σµωσε τ τυπηµ"ν και στ)θηκε απ)νω τυ

κιτντας τν.

/"νς τανε πεσµ"νς αν)σκελα. Σ)λευε σπασµωδικ), κ*ναγε τα πδια κι

"σ&ιγγε τα δυ "ρια τυ απ)νω στ στθς.

Τα λωµ) πνεµ"να ελη κινιντυσαν σιωπηλ). Τα ρθ)νιτα µ)τια κιτ*σαν

γιµ)τα απρα και &0 τ ν" στρατιτη. Και π)νω σε λ τ πρσωπ: µ"τωπ,

µ)τια, ελη, ταν περιυµ"να ανθρπινς πνς και τ /)&νιασµα.

Τυ ν"υ στρατιτη τ* &)νηκε σαν να τνε ρωτ*σε:

«Γιατ τ ’κανες τ κακ τ*τ, αδερ&" µυ )νθρωπε; Γιατ θ"λησες να κριµατι-

στες,* να π)ρεις στ λαιµ συ τ αµα ενς αθυ; Παρακ)λαγα τ Θε να µ’ "ει

καλ) και να γυρσω γργρα στ ωρι, ν’ αγκαλι)σω τη µαν*λα µυ και να της

&ιλσω τα κυρασµ"να µατ)κια».

Κι σ ν"ς στρατιτης τν κτα+ε, θ)ρρευε τι τα πικραµ"να ελη τυ πλη-

γωµ"νυ τ* µλαγαν, τυ "λεγαν τν πν και τ παρ)πν τυ.

«Κι ακµα, σα να τυ ’λεγε, µια κπελτσα µε περµενε. Εαµε κ)νει νειρα πλλ)

µα+ και καρτ"ραγε να σταµατσει καταραµ"νς πλεµς να γυρσω στ ωρι. Μα

τρα, αδερ&" µυ, να, κτα/ε πς µε κατ)ντησες».

να σκληρ "ρι "σ&ιγγε την καρδι) τυ ν"υ στρατιτη.

Σιδερ"νις κ*κλς π"ρασε γ*ρω απ τ κε&)λι τυ, τυ τ ’σ&ιγγε και τν πνα-

γε. Τα µ)τια καγανε. Τν "πιασε παρ)/εν κακ κι )ρισε να τρ"ει την ανη&ρα.

Γλστραγε, "πε&τε, πετιταν απ)νω και /αν) π)λι "τρεε.

[ 1 7 1 ]

* κψα: +"στη * να κριµατιστες: να αµαρτσεις

[ 1 7 2 ]

Η Α Γ Α Π Η Γ Ι Α Τ Υ Σ Σ Υ Ν Α Ν Θ Ρ Ω Π Υ Σ Μ Α Σ ñ Ι Φ Ι Λ Ι Κ Ι ∆ Ε Σ Μ Ι ñ Η Α Γ Α Π Η

Μεσστρατς τυ 0υν* σταµ)τησε. ∆εν µπρ*σε )λλ. Λα)νιασε, πι)στηκε η

καρδι) τυ, κυρ)στηκαν τα πδια, λ*γισαν τα γνατα. µεινε εκε ασ)λευτς µε τ

κε&)λι σκυµµ"ν να σκ"&τεται. Μα να σκε&τε δεν µπρ*σε. Jτ*παγαν τα µηνγγια,

τ κε&)λι 0*ι+ε. Α/)&νυ, ωρς καλ) καλ) να /"ρει τι κ)νει, 0)λθηκε να τρ"ει

π)λι την πλαγι) κατη&ρ+ντας. Μ"σα στ µυαλ τυ τρα καρ&θηκε µια σκ"ψη:

να πρ&τ)/ει, να 0ηθσει τ τυπηµ"ν.

– Θε µυ, µυρµ*ρισε, λυπσυ τν, λυπσυ µε. H&ησ" τν να +σει.

&τα/ε στη ρεµατι), σµωσε τ τυπηµ"ν. Τν )γγι/ε( τανε +εστς.

Hπλωσε τα "ρια, τα π"ρασε µε πρσ κ)τω απ τ πληγωµ"ν κρµ, τ’ αγκ)-

λιασε λγυρ) τυ, τν "συρε απ)νω τυ και τν κρ)τησε "τσι σ&ιτ). Jτ*παγε η

καρδι) 0υτηµ"νη στην αγωνα. Τρυ&ερ)δα και πνς, αγ)πη και &ρντδα, λα

τ*τα µα+ τνε συνεπραν.

Σιγ), πρσετικ), τν "&ερε σαµε τη γυρντσα και τν ακ*µπησε απ)νω στ

γρασδι( πρε τ νερ, πυ µε λατ)ρα κατ"0ηκε να πιει, και τυ ’0ρε/ε τα µαλλι), τυ

καθ)ρισε τ νεανικ, ωρα πρσωπ, τυ ’σ0ησε τ λεπτ µατωµ"ν αυλ)κι πυ ’ε

στεγνσει εκε στην αριστερ µερι) τυ στµ)τυ. Τυ πρε τ "ρι, τ )πλωσε

απ)νω στην ανιτ δικ τυ παλ)µη και τ απαλ)ιδευε.

– Αδερ&" µυ, τυ ’λεγε γλυκ), τρυ&ερ), αδερ&" µυ, συρα µε( και τα δ)κρυα

τρ"αν καυτ).

Η ν*τα κατ"0ηκε λ*θες και απλωµ"ν σκτ)δι τ*ς τ*λι/ε.

– Καλ" µυ, πνεµ"νε µυ αδερ&", µυρµ*ρισε ν"ς στρατιτης συντριµµ"νς.

Συρα µε, καλ" µυ, δεν τ ’θελα( δεν εµαι &νι)ς, συ τ’ ρκ+µαι, δεν εµαι

&νι)ς. Να, µια στιγµ µν)α /"ασα πως εµαι )νθρωπς, /"ασα πως εσαι )νθρω-

πς, αδερ&ς µυ. Πως µ)να και σ"να σε περιµ"νει στ &τωικ της: µ)να και πατ"-

ρας κι αδ"ρ&ια. <"ασα, γιατ αυτ ι κακ*ργι θ"λανε να µε κ)νυν να /ε)σω.

Θυµθηκε τα λγια πυ τυς µ)θαιναν κι "στρεψε π"ρα τ 0λ"µµα ανταριασµ"ν

και )γρι µες στ σκτ)δι. Oστερα τνε συνεπρε π)λι πνς. Απαλ)ιδευε τ

"ρι τυ τυπηµ"νυ και τα δ)κρυα /εελι+αν και τ µ*σκευαν.

Gµως )λλς πια δεν )κυγε( µδ’ "νιωθε. Η ψυ τυ εε πετ)/ει και τ τυρα-

γνισµ"ν κρµ )ρισε να σκε0ρνει.* Τ σκτ)δι π*κνωσε πιτερ και σκ"πασε τυς

δυ ανθρπυς: &νι) και θ*µα, πυ στ"κνταν πλ)ι πλ)ι και πυ "νας απαλ)ι-

δευε τ "ρι τυ )λλυ και τυ µυρµ*ρι+ε λγια αγ)πης και πνυ, σα να ’τανε

&λι παλι, σα να ’τανε αδ"ρ&ια. Λγια αγ)πης πυ )λλς πια δεν )κυγε.

* να σκερνει: να κυρτνει

Γ. Μαγκλς, ∆εν υπρυν αµαρτωλ,∆ωρικς

°È·Ù› Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· Î·È ÙËÓ ÂıÓÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÒÓ;

¶ÔÈ· ÎÔÈÓ¿ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ‰‡Ô ·ÓÙ›·ÏÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙÂ˜;

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÙË˜ „˘¯ÈÎ‹˜ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÈÒÙË ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘˘ÚÔ‚fiÏËÛÂ ÙÔÓ Â¯ıÚfi ˆ˜ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÙÔÓ Â›‰Â ÓÂÎÚfi.

√ ¤Ó·˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙË˜ ÛÎÔÙÒÓÂÈ Î·È Ô ¿ÏÏÔ˜ ÛÎÔÙÒÓÂÙ·È. ¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ·ÁÈÎfi ÚfiÛˆÔÎ·È ÁÈ·Ù›;

∂ÓÙÔ›ÛÙÂ Ù· ‚·ÛÈÎfiÙÂÚ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ì¤Û· ·fi Ù· ÔÔ›· ÚÔÎ‡ÙÂÈ ÙÔ ·ÓıÚˆ-ÈÛÙÈÎfi Î·È ·ÓÙÈÔÏÂÌÈÎfi ÙÔ˘ Ì‹Ó˘Ì·.

ÃˆÚÈÛÙÂ›ÙÂ ÛÂ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜: Ë ÌÈ· Ó· Ê¤ÚÂÈ ·Ê›ÛÂ˜ Î·È ˙ˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ ›Ó·ÎÂ˜ Î·È Ë ¿ÏÏËÓ· ‚ÚÂÈ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÌÂ ·ÓÙÈÔÏÂÌÈÎfi ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÔÚÁ·ÓÒÛÙÂ ÌÈ· ·ÓÙÈ-ÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÎ‰‹ÏˆÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û·˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

55

44

33

22

11

[ 1 7 3 ]

Γ Ι Α Τ Ι ; Γ ι ν ν η ς Μ α γ κ λ ! ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

-ρστης Κανλλης, Παρυσα

[ 1 7 4 ]

ª. ∫∞ƒ∞°∞∆™∏™

∏ Î˘Ú›· ¡›ÙÛ·

" Μ. Καραγτσης γραψε αυτ τ διγηµα τ 1928. Στα εκσ τυ ρνια )εκινσε µε

αυτ τη συγγραικ τυ σταδιδρµα, γρντας µε θµα την πρτη πλατωνικ τυ αγπη,

τη νεαρ δασκλα τυ κυρα Ντσα.

H πρτη µυ αγ)πη, ταν δ"κα ρνια µεγαλ*τερη απ µ"να, σως και πι πλ*.

Αµ"σως θα &ανταστετε τ αινι ειδ*λλι, τυ αµ*στακυ "&η0υ και της ριµης

γυνακας, µ)λλν ρας, για να κυνηγσω µε µεγαλ*τερη επιτυα, τις υπεκ&υγ"ς*

της &αντασας σας.

Λιπν, ι. Η πρτη µυ αγ)πη, την επ πυ την αγ)πησα, δεν ταν παρ)

εκσι ρνν. Εγ µυν κτ.

Η δια&ρ) της ηλικας µας αυτ καθ’ αυτ δε θα ταν µεγ)λη, αν ι αριθµ των

ρνων µυ δεν σαν τσ αµηλ). Μα αυτ δεν "ει σηµασα. Εκενη την επ

ρνς ταν κ)τι τι τ αντερ για µ"να. N/ερα τι µυν κτ ρνν, αλλ) µυν

0"0αις τι αυτ τ ν*µερ ταν "να συµ0ατικ σηµε πρς τα/ινµηση της ηλικας

µυ, απ"ναντι της ηλικας τυ διπλαν* µυ. ∆εν µπρ*σα µως να εννσω, τι

µλις κτ ρνια "υν περ)σει απ την ηµ"ρα πυ εδα τ &ως. Jωρς )λλ "πρε-

πε να +*σα πλ* καιρ, εκσι, τρι)ντα ρνια, /"ρω και γω… […]

Nταν "να λευκ δι)&αν ασθενικ κρτσι, "να µρ& κρτσι. Μια δηµιυργα

της &αντασας τυ Μυσσ",* και της ρµαντικς πλει)δας. Μια εικνα τυ Γκρε+,*

ωρς α&"λεια µως. Κ)τι τ πι σ*γρν. Αυτ τη µρ& σως τη 0ρετε και στν

Φραπι",* και στν Μπα+ν.* Η Ρ+α* της «Maternelle» η Ντα0ιντ" Μπιρ.* Nταν

δασκ)λα. ∆ασκ)λα µυ, για να ενν*µαστε.

Επγαινα στην Τρτη τυ δηµτικ*, σ’ "να µεικτ επαριακ σλε. Η µεγ)λη

αυλ τυ µν στις γωνι"ς εε λγη λη την )νι/η. ∆υ τρεις ακακες και µερικ) 0ρ-

µδεντρα ταν τ µναδικ της στλδι. Τ ειµνα τ νερ της 0ρ*σης π)γωνε, και η

κρυσταλλιασµ"νη λ)σπη "σπα+ε κ)τω απ τα ντρ) παιδικ) παπυτσ)κια µας.

Η κυρα Ντσα –αυτ ταν τ’ νµα της πρτης δασκαλικς µυ αγ)πης– δεν

* υπεκ.υγ ς: πρσπ)θειες δια&υγς * Μυσσ [/λ.ρεντ]: Γ)λλς συγγρα&"ας * Γκρε, Φραπι , Μπαν:

Γ)λλι +ωγρ)&ι * Ρα, Νταιντ Μπιρ: +ωγρα&ικ) πρτρ"τα γυναικν

Η Κ Υ Ρ Ι Α Ν Ι Τ Σ Α Μ . Κ α ρ α γ τ σ η ς

ερτανε πτ" στην ρα της. Η διευθ*ντρια "κλεινε τα µ)τια σ’ αυτ τ µικρ πει-

θαρικ παρ)πτωµα. ειµνας τυ κ)µπυ εναι τσ κακς για τα κακµιρα τα

κρτσια πυ 0γ)+υν τ ψωµ τυς. 0ρι)ς /ε*νεται απ τις κρ&"ς τυ λ*µπυ

παγερς, και κκαλι)+ει τυς σ0λυς στα ωρ)&ια της ερι0λακς* Θεσσαλας.

Η τ)/η µας ταν "να γωνιακ δωµ)τι, π)ντα γιµ)τ λι, ταν δεν ταν συννε-

&ι). Η σµπα στη γωνι) τρα0*σε µε θρυ0, και κ)πνι+ε λη την κ)µαρα. Καθ-

µυν στ πρτ θραν, και µε υπµν περµενα. ι σ*ντρ& µυ δπλα κ)ναν

ωραα σ"δια για την περπτωση πυ δε θα ’ρταν η «κυρα».

Πρτα θα 0γαναν στην αυλ να πα/υν «αµπ)ρι+α». Oστερα η «κυρα» διευθ*-

ντρια θα τυς "διωνε γιατ θα κ)ναν θρυ0, και θα ενλ*σαν τις «µεγ)λες». Αυτ

ταν η *στατη ικανπηση τυ ρµ"µ&υτυ της ελευθερας, πυ 0λ)σταινε µ"σα στις

ν"ες ανθρπινες ψυ*λες τυς. Και *στερα η εκδλωση αυτ* τυ ρµ"µ&υτυ. Η

)σκπη πλυθρυ0η περιπλ)νηση στν κ)µπ. Και ι πτασες περν*σαν µπρς

απ τα µ)τια µας.

Θα πηγαναµε στ σταθµ. δρµς εναι γιµ)τς λ)σπη, µα αυτ δεν "ει σηµα-

σα. Εναι τσ ωρα να νιθεις τ "δα&ς να υπωρε κ)τω απ τα πδια συ, σα

µια γλιστερ µαλακ µ)+α. Απκε θα παρναµε απ τ µηανστ)σι ασετυλνη(*

–εαµε σ"σεις µε τ πρσωπικ– και µε τ πλ*τιµ αυτ αντικεµεν στα "ρια, θα

πηγαναµε στη µεγ)λη «Μαγ*λα»* την ρµ)ν µαγ*λα, πυ θα εκσ&ενδν+αµε

τν πρτ τυντα τενεκ" γ)λακτς Νεστλ" στ στερ"ωµα, µε τη 0θεια των αερων

της ργανικς αυτς υσας.

3σως παρατηρσετε τι µεταειρ+µαι στην πι απ)νω περδ τη λ"/η «θα» πλ-

λ"ς &ρ"ς εις 0)ρς κ)θε σ*ντα/ης και κ)θε στιλ. Και µως, αυτ η λ"/η εναι λη η

περδς. Γιατ συνθως απ)νω στ &ρτε* τυ αλτικυ νερυ µας, )νιγε η

πρτα, και "µπαινε, ωρ, παγωµ"νη, τυλιγµ"νη στ &τωικ δασκαλικ παλτ της, η

κυρα Ντσα.

Θα µυ πετε, πς θυµ)µαι *στερα απ τσα ρνια, τα γεγντα της πρτης παι-

δικς µυ +ως. Ψ)/τε καλ) στις αναµνσεις σας. Με λγη καλ θ"ληση, θα 0ρετε

παλι"ς εικνες γεµ)τες δρσι) και αθωτητα. Τα µικρ) µας ρνια εναι τσ λγα,

και τσ αρακτηριστικ), στε να µην µπρ*ν ν’ ανακατευτ*ν, µε τν )αρ συρ-

&ετ της µεγ)λης µας +ως. Εναι "να σ*νλ σα&"ς και καθαρ, µια γραµµ ευθεα

και πρσδιρισµ"νη. Σαν περ)συν πια, αρ+ει λα0*ρινθς και τα +ιγκ +αγκ της

αγωνιδυς και απαιτητικς υπστασς µας. Εµαστε µεγ)λι. Θ"λυµε, θ"λυµε,

ωρς να /"ρυµε τι θ"λυµε.

[ 1 7 5 ]

* εριλα (-ακς): ε*&ρη * ασετυλνη: &ωτιστικ α"ρι * µαγλα: λ&ς * στ .ρτε: στην κρ*&ωση

[ 1 7 6 ]


Τ αρακτηριστικ της +ως εναι η αγωνιδης πρσµν, σ εµαστε παιδι),

κ)πιυ καλ*, και ταν µεγαλσυµε κ)πιυ κακ*. Ψ)/τε καλ) στις αναµνσεις

σας. Θα 0ρετε "ναν )λλ )νθρωπ, αλλιτικ απ σας, /"ν, "να &λ, σως και

εθρ. Σεις δεν εστε εκενς. Ανατλ Φρανς* δεν εναι «Μικρς Π"τρς». Εναι

λεπτς νσταλγς, πατρικς δι)δς τυ παιδι* πυ εε τ’ νµ) τυ. Θυµη-

θετε τα παλι) σας. Εναι σαν µια πν καθαρ* α"ρα.

Τ µ)θηµα της κυρας Ντσας ταν ιερτελεστα. Η αδυναµα τυ ε*θραυστυ

αυτ* αναιµικ* κριτσι*, εε απ)νω µας µιαν επι0λ µεγαλ*τερη απ µιαν

πελρια ευνϊκ δ*ναµη. Να µια περεργη απδει/η των δ* ακρττων. Η απαλ

και γλυκι) &ων της, µιλ*σε µ"σα στις )γυρες ψυ"ς µας. Τ µ)θηµα τ ρυ&*-

σαµε σαν µ"λι απ τ στµα της.

Gταν συλλγι"µαι τις παλι"ς αυτ"ς ρες, πρσπαθντας να /εδιαλ*νω λγ απ τ

µυστρι της παιδικς ψυς µυ, 0γ)+ω τ συµπ"ρασµα τι µ)λλν υπ0λ, παρ)

επι0λ, αρακτρι+ε αυτν τη γυνακα. Τ κ"ριν ωρα πρσωπ της, πυ τ

κ0υν κκκινα ελια, σκτωµ"να 0λ"&αρα µε πελρια µα*ρα τσνρα, π)νω απ

µενε/εδ"νια καθαρ) µ)τια, ταν "να µεγµα αθυ κριτσι*, και femme fatale.*

M"σα στ µισσκταδ ενς συννε&ιασµ"νυ πρωιν*, εε µια πελρια )ρη, και µια

)δλη,* )θελη γητεα.

Β"0αια, εκεν τν καιρ δεν µυν σε θ"ση να κ)νω τ"τιες κρσεις. Μν εικ-

νες σ+νται µ"σα µυ, εικνες πυ /ανα+ωντανε*υν κ)τω απ την πεση της

νσταλγας. Και ετε ττε τις "+ησα, ετε τρα τις +ω, εναι τ δι.

Τα )µαθα "ρια µας γλιστρ*σαν αδ"/ια στ ριγωµ"ν αρτ. Η καρδι) µας τυ-

π*σε µπως δεν κ)νυµε τα γρ)µµατα καλ). Τσα κε&αλ)κια, σκυµµ"να µε )&ατη

πρσ, τρα0*σαν γραµµ"ς στ ανιτ µπλε τετρ)δι. νας ελα&ρς µν)α κρ-

τς τρι0ς ακυγταν στ )σπρ δωµ)τι. Η κυρα Ντσα π)νω στην "δρα &)ντα+ε

πι )σπρη παρ) πτ" κ)τω απ τν γκ των καστανν µαλλιν της.

Η αγωνα &λια+ε µ"σα στ στθς µυ. Τα γρ)µµατα, παρ’ λη τη τηνωδς παι-

δικ επιµν µυ, αραδια+ντανε )τακτα και ντρ) π)νω στ αρτ. Η απελπισα

µυ "&τανε στ κατακρυ&. Σκωνα τα µ)τια µυ γιµ)τα τρµ και ικεσα πρς

την "δρα. Τι συλλγι+τανε; Π* τα/δευαν τα δια&αν µενε/εδ"νια µ)τια κ)τω απ

τα µαυρισµ"να 0λ"&αρα; Γιατ αναστεν)+ει; Μπως εναι )ρρωστη; Γιατ δε µας κι-

τ)ει; Μας /"ασε;

* Ανατλ Φρανς: γνωστς Γ)λλς συγγρα&"ας (1844-1924), πς σε ριµη ηλικα "γραψε τις παιδικ"ς

αναµνσεις τυ στ 0ι0λ " Μικρς Πτρς (1918) * femme fatale: µιραα γυνακα * δλη: αγν

Η Κ Υ Ρ Ι Α Ν Ι Τ Σ Α Μ . Κ α ρ α γ τ σ η ς

Τ λευκ κε&)λι σηκνεται. Με εδε, µε κιτ)ει. Τα

µαλλι) της εναι πι µυντ) παρ) πτ".

– Τι εναι, Γιανν)κη;

Τι εναι. Μα εναι τσ πλλ) πρ)µατα µυστηριδη,

για τη µικρ ψυ µας πυ "πρεπε να τα εες καταλ)-

0ει, α"ρινη µικρ δασκ)λα. Μ"σα στ κ)θε παιδ κρ*-

0εται "νας )ντρας, "νας )ντρας πως λι ι )λλι,

πως µρ&ς λαγς παραδεγµατς )ριν, πυ

περν)ει µε τ’ )λγ τυ τ"σσερις &ρ"ς την ηµ"ρα, κ)τω

απ τ παρ)θυρ της τ)/ης. Αυτ τν κρυµµ"ν παιδι-

κ )ντρα, "πρεπε να τν εες ανακαλ*ψει, "πρεπε να

τν εες δαµ)σει µε τη γυναικεα τ"νη συ. Μα δεν

εες καιρ. Τν δικ συ τν )ντρα, τν ριµ )ντρα,

τν ανακ)λυψες, και αν δε δ)µασες αυτν, δ)µασες

ωρς )λλ τ )λγ τυ, γιατ δεν ε/ηγι"ται αλλις,

πως στεκταν π)ντα κ)τω απ τ ανιτ παρ)θυρ,

σκ)0ντας µε τ πδι τη γη και λιµιντρντας. Ε/"α-

σες τελεως τα παιδι) συ, κακ κυρα Ντσα.

Η &ων µυ ταν της απαντ*σα ταν κλαψι)ρικη.

– ∆εν µπρ να κ)νω ψι…

Τ ψι. τ*ραννς τυ νε&τιστυ µαθητ. τρ-

µς της καλλιγρα&ας. Τ ερ)κι µπερδε*εται και τρ"-

µει ταν αρ+ει να αρ)+ει τ µεγ)λ κµπ, τ γρδι

αυτ δεσµ τυ ελληνικ* αλ&α0τυ. […]

Τ τ"λς τυ ειδυλλυ ταν ιτρ. Η κυρα Ντσα

µε πρ00ασε. Και την )λλη ρνι) στη µεγαλ*τερη τ)/η παρακλυθ*σα τ )αρ

µ)θηµα µιας )σκηµης γερντκρης, πυ τ µαραµ"ν της µ*τρ ταν γιµ)τ

κακρωµα σπυρι), εκδλωση µιας αργπρηµ"νης και ανικανπητης νιτης. Τ

νειρ "σ0ησε απ τα µ)τια µυ και σιγ) σιγ) και απ την καρδι) µυ.

Η κυρα Ντσα παντρε*τηκε τ λαγ. Nµυν παρν στυς γ)µυς της. Καµι)

+λια δεν τ)ρα/ε την ψυ µυ. Τα δ"κα ρνια πυ µας ωρ+υν δεν απτελ*ν πια

ανυπ"ρ0λητ διανητικ και κινωνικ εµπδι. κσµπλιτισµς µ)ς "ει &"ρει

σε ση µρα. Εναι ακµα ωραα, µλντι "ει )σει τ θ"λγητρ της µισσκτεινης

τ)/ης. Εναι µια γυνακα, και ι πτασα. )ντρας της εναι πια συνταγµατ)ρης

πυ "ει λ)0ει µ"ρς σε τρα κινµατα. >ει ευτυισµ"νη, και "ει µια κρη πυ της µι)-

+ει πλ*. ∆ε µας ωρ+υν παρ) δ"κα ρνια, µα αυτ τη &ρ) εγ εµαι µεγαλ*-

[ 1 7 7 ]

Θεφιλς .ατ"ηµιαλ, Τ κρτσι µε τ καπλ

[ 1 7 8 ]


∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

τερς. Τ µυαλ σας σως π)ει µακρι). Αυτ εναι )λλ +τηµα. Nθελα µν να σας

πω για την πρτη µυ αγ)πη…

Περιττ να πρσθ"σω τι δεν την αγαπ πια.

¶ÔÈ· ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ ‰·ÛÎ¿Ï·˜ ÙÔ˘ ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ Î·È ÁÈ·Ù›;

¶Ò˜ Û¯Â‰›·˙·Ó Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ËÌ¤Ú· ÙÔ˘˜ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜, ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ‰·ÛÎ¿Ï·ÙÔ˘˜ ·Ô˘Û›·˙Â;

°È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ë Î˘Ú›· ¡›ÙÛ· ÂÍÈ‰·ÓÈÎÂ‡ÂÙ·È ÛÙÔ Ì˘·Ïfi ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ Ì·ıËÙ‹; ¶Ò˜ ·Ô-Î·ıÈÛÙ¿ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ‹ ÙË˜ ÂÈÎfiÓ· Ô ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜ ·ÊËÁËÙ‹˜;

∂ÓÙÔ›ÛÙÂ Ù· ¯ˆÚ›· ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜ fiÔ˘ Ô ÌÈÎÚfi˜ Ì·ıËÙ‹˜ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎ¤˜ÛÎ¤„ÂÈ˜ Î·È ÙÈ˜ ÎÚ˘Ê¤˜ ÂÈı˘Ì›Â˜ ÙÔ˘. ¶Ò˜ ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ Ó· ÌÂÙ·Ê¤ÚÂÈ Ù·Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË;

¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ô ÌÈÎÚfi˜ Ì·ıËÙ‹˜ ÙËÓ ·Á¿Ë ÙË˜ Î˘Ú›·˜ ¡›ÙÛ·˜ ÁÈ· ÙÔ ÏÔ¯·Áfi;

¶ÔÈÂ˜ ·ÔÁÔËÙÂ‡ÛÂÈ˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ Û¯ÔÏÈÎ‹˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ô Ì·ıËÙ‹˜; ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙËÛ˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎ‹ ÙÔ˘ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ÙË ‰ÈÎ‹ Û·˜ fiÙ·Ó ÎÏÂ›ÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÙÈ˜ Î·ÏÔÎ·È-ÚÈÓ¤˜ ‰È·ÎÔ¤˜.

√ ª. ∫·Ú·Á¿ÙÛË˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ Î˘Ú›·˜ ¡›ÙÛ·˜, Û˘Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙË ÌÂ ÏÔÁÔ-ÙÂ¯ÓÈÎ¿ Î·È ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ¿ ÔÚÙÚ¤Ù· Á˘Ó·ÈÎÒÓ. ∑ËÙ‹ÛÙÂ ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙˆÓ ∫·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈ-ÎÒÓ Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÙÂ ÙËÓ ÙÂ¯ÓÈÎ‹ ÙË˜ ÚÔÛˆÔÁÚ·Ê›·˜, ÌÂ ‚¿ÛË ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎ¿ ¤ÚÁ·∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È Í¤ÓˆÓ ˙ˆÁÚ¿ÊˆÓ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ Î·È ÂÛÂ›˜ ¤Ó· ·Á·ËÌ¤ÓÔ Û·˜ÚfiÛˆÔ.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

66

55

44

33

22

11

Μ. Καραγ)τσης, Ανκδτα νεανικ κεµενα, Βι0λιπωλεν της Εστας

∑øƒ∑ ™∞ƒ∏

∫·È ¿ÏÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô…

Τ µυθιστρηµα της Bωρ Σαρ Ε. Π. (1995) αναρεται στη σλικ ω και ειδικτε-

ρα στη ιλα της µε τη συµµαθτρι της Cλκη (Bη), µε την πα απ ττε εαν απασ-

σει τι θα εναι Ε[νωµνες] Π[ντα]. Στ συγκεκριµν απσπασµα, λες ι συµµαθτριες

της Σλς Θηλων επιστρυν απ τις καλκαιρινς διακπς, σλιυν τις εντυπσεις

και τις εµπειρες πυ ησαν και, µσα σε κλµα αισιδ)ας και αρς, )εκινν τη να σ-

λικ ρνι.

H τ)/η γιρτ)+ει τη αρ) της πρτης µ"ρας. Αγκαλι"ς, &ιλι), γ"λια, &ων"ς και

ψθυρι, µικρ) και µεγ)λα µυστικ), &ρεσκσιδερωµ"νες πδι"ς, καιν*ρια παπ*-

τσια, καιν*ριες τσ)ντες, µαλλι) κντ), µαλλι) µακρι), κτσιδ)κια, κτσδες, πια-

στρ)κια, µπαρ"τες, τεν)κια, κρδ"λες… Μ)τια λαµπερ) γεµ)τα θ)λασσες και

0υν), γεµ)τα παινδια, γεµ)τα τρ"λες. Η τ)/η /εελισε απ τις καλκαιρι)τικες

αναµνσεις. Η κ)θε µαθτρια "ει να λ"ει για τ δικ της καλκαρι.

Η Λ"να πγε στην Κη&ισι), "µενε σ’ "να µεγ)λ /ενδε, τ «Σεµραµις»…

τρωγε µεσηµ"ρι 0ρ)δυ στ εστιατρι…

Η 3ντα πγε στ νησ των Ιππτν, στη Ρδ…

Η Αθην*λα πγε στ σπτι της γιαγι)ς, στ Παλισ"λι της Κνιτσας…

– Η γιαγι) µ* "κανε λα τα ατρια.

( πατ"ρας της και η µητρι) της πγαν π)λι στην Ευρπη…)

Η Hλκη στ αινι Μαρ*σι µε τις 0λτες τυ.

– … και τ 0ρ)δυ πηγαναµε µε τη Λενι στν κινηµατγρ)&…

Η Ανν*λα στ Φ)ληρ µε καπ"λ ως να γερει λις κι *στερα µ)λλιν +ακε-

τ)κι, να µην κρυλγσει τ παιδ…

– Α!

Η >ωρ+ /υπλυτη στ Κα0*ρι.

– Φε*γαµε µε τη Ρεν" πρω, πλ* πρω, να πρλ)0υµε τη θ)λασσα λ)δι, και γυρ-

+αµε για &αγητ περασµ"νες δ*. Τα 0ρ)δια…

– Π* πγες διακπ"ς; ρτησα τη Λλη.

Κι αυτ, δως να ρωµατσει τη λ"/η, απ)ντησε:

– Στ Παρσι.

[ 1 7 9 ]

[ 1 8 0 ]


– Και πς εναι τ Παρσι;

– Πς θες να ’ναι; Παρσι.

Η Κικ πγε στη Μ)νη.

– Ε, και να 0λ"πατε τν π*ργ των παππ*δων µυ! Στυς τυς κρ"µνται ι πρ-

γν µας, και στ σκαλιστ µακρστεν τραπ"+ι κ)θνται εκσι τ"σσερα )τµα, και

π)νω απ τ τραπ"+ι "ει "ναν πλυ"λαι µπρ*ντ+ιν µε εκσι τ"σσερις λαµπτρες…

Η &αντασµ"νη… Hντε να /εωρσεις, ταν µιλ)ει, τ ψ"µα απ την αλθεια…

Η Αθην) πγε στην Κερασι), στ σπτι της γιαγι)ς. ∆ι)0α+ε, "γρα&ε στις &λες

της, "γρα&ε στυς.

Η Gλγα πγε –π* αλλ*;– στ Jιλιµδι. Η Ππη στ Λυτρ)κι, η Τλδα στη

Γλυ&)δα, "υν δικ τυς σπτι εκε…

Η Π+"λι δε θα ’ρθει &"τς στ σλε. Π"ρσι κυρ)στηκε πλ*, να /υπν)ει

νωρς για να πρλα0ανει τα µαθµατα. Πς να ταιρι)+ει τ νυτεριν τραγ*δι µε

τη Σλ Θηλ"ων; Hλλωστε, τρα τ νµ) της µπκε µε µεγ)λα γρ)µµατα "/ω απ

τη Μ)ντρα τυ Αττκ.* Γ*ρω τυ, τη ν*τα, ανα0σ0νυν πλ*ρωµα λαµπινια.

Αντ, Π+ελ)κι…

– Πς σε λ"νε; ρτησαν την καιν*ρια ικτρ&.

– Μαρι)ννα Κω0αυ.

– Σε πι σλε πγαινες;

– Στη Θεσσαλνκη… Τρα ι γνες µυ µ’ "στειλαν εδ.

Αδ*νατη, µικρκαµωµ"νη, µε τ κε&)λι γεµ)τ µπ*κλες και µπυκλ)κια. µρ-

&*λα.

Παρ’ λγ να µην "ρθει *τε η Μνα.

– Nθελε µπαµπ)ς µυ να µε στελει στ Τρντ, σ’ "ναν αδερ& τυ πυ δεν

"ει παιδ, πλ* πλ*σι… Εγ δεν θελα, &0µυν να &*γω, και η µαµ) "µπη/ε τις

&ων"ς: «∆ε δνω σε καν"ναν τα παιδι) µυ, τα θ"λω λα κντ) µυ…».

Η Μνα "ει "ντεκα αδ"ρ&ια.

Και η Hλµπα, η λιγµλητη, τυς επε πως πγε στην Αγινα και πως τα εε περ)-

σει πλ* ωραα…

(∆εν τυς επε πως Αιµλις, αδερ&ς της Μαρνας, την τελευταα µ"ρα τυ

καλκαιρι* τς γλστρησε κι "να ρα0ασ)κι µ"σα στην τσ"πη. «Σ’ αγαπ», της "γρα-

&ε, κι εκενη δεν κιµθηκε λη τη ν*τα. Τρα τν σκ"&τεται…)

– Η Αγινα εναι τ πι µρ& νησ τυ κσµυ…

∆εν πρλα0ε να πει )λλα. Η >ωρ+ την "κψε:

* Μντρα τυ Αττκ: θ"ατρ τυ τραγυδιστ Αττκ στην Κυψ"λη

Κ Α Ι Π Α Λ Ι Σ Τ Σ J Λ Ε Ι … ? ω ρ Σ α ρ !

[ 1 8 1 ]

– Μα κι εγ "ω π)ει στην Αγινα, στη Βαγα. κανα γαϊδυρκα0αλαρα, κι

νας της Α&αας* ταν π)νω απ τ κε&)λι µας. Παναγιτης, &λς µυ…

– Τα /"ρυµε… τα /"ρυµε, µας τα ’εις /αναπε! &να/αν ι &λες της.

Κι ταν η πρτη µ"ρα στ σλε πανηγ*ρι.

Gταν µπκε στην τ)/η η κυρα Ερασµα, µε τ ρ)σ της και τις µα*ρες παντ&λες,

λες ι µαθτριες ταν αναψκκκινισµ"νες.

– Αγαπητα µαθτριαι, σας ε*µαι καλν πρδν… Η δεσπινς Κλ)ρα θα σας

ανακινσει τ πργραµµα.

Μλις απµακρ*νθηκε η κυρα ∆ιευθ*ντρια, "γινε αλασµς απ τα πλλ) ει-

ρκρτµατα. Η αγαπηµ"νη καθηγτρια αν"0ηκε στην "δρα –ταν µρ&η, πι

µρ&η απ π"ρσι. Καιν*ρι ταγερ)κι, µπλε µε )σπρες κυκκδες, και µπλε γρα-

0)τα. Μ*ρλια! Ευαρστησε για την υπδ και τυς "κανε νηµα να σταµατ-

συν. Τυς επε:

– Καλ"ς µυ &λες, µε πλλ αρ) σ)ς /ανα0ρσκω. Πιστε*ω πως &"τς θα π*µε

πλλ), πι πλλ) απ π"ρσι… ∆ε ρει)+εται να &ων)/ω κατ)λγ. Μν µια και-

ν*ρια µ)ς ρθε. Καλς ρισες, Μαρι)ννα… Φ"τς, συν"ισε η δεσπινς Κλ)ρα, θα

δσυµε µεγ)λη 0αρ*τητα στη γλσσα. Θα δια0)συµε κλασικ*ς και σ*γρνυς

συγγρα&ες, και, &υσικ), πηση. Θα εµαι πλ* απαιτητικ στην "κθεση. Θα συ+ητ)-

µε κ)θε συντακτικ λ)θς, ως και τη στ/η. Η &αντασα τυ κειµ"νυ θα εναι πρ-

σωπικ σας επιλγ. Θα εσθε ελε*θερες να γρ)&ετε σωστ), τ τν+ω, σωστ), ,τι

πρτιµ)τε… Και, για να κ)νυµε καλ αρ, σας παρακαλ για την ερµενη

Π"µπτη να γρ)ψετε µια "κθεση µε θ"µα: Τ καλκαρι µυ.

ι µαθτριες ενθυσι)στηκαν. Nταν η "κθεση πυ ταρια+ε στ κντιν τυς τες.

Η κ)θε µαθτρια θα εε τα δικ) της να πει. ∆εκαεννι) /εωριστ) καλκαρια… Η

δεσπινς Κλ)ρα εε διαλ"/ει Τ θµα!

Πριν ακµη τυπσει τ κυδ*νι, δως µλ*0ι και αρτ, "τσι στν α"ρα, η καθε-

µι) εε /εκινσει την "κθεσ της. «Πρ"πει η δικ µυ να εναι η καλ*τερη…», σκε-

&τταν η >ωρ+. Nθελε να /επλ*νει την περσιν ντρπ της αντιγρα&ς. Αν τα κατ)-

&ερνε να π)ρει )ριστα "στω "να λαν καλς, ττε θα µλγ*σε στη δεσπινδα

Κλ)ρα την απ)τη και θα της +ητ*σε συγγνµη. ∆ε θα δυσκλευταν να γρ)ψει την

"κθεση, εε τσα και τσα +σει στ Κα0*ρι της! Θα τα "γρα&ε λα, για την κα&α-

σωτ παρ)γκα, τη θ)λασσα στα πδια τυς, τις 0υτι"ς απ τν ψηλ 0ρ) και τα

τραγ*δια της παρ"ας στην ακργιαλι) µε την πανσ"λην πυ ανατ"λλει. Α, πς να

περιγρ)ψει αυτ την ασηµ"νια γραµµ πυ σκ+ει στα δυ την ασ)λευτη θ)λασσα!

* νας της Α.αας: ιερ της Α&αας στην Αγινα

[ 1 8 2 ]


Να σταµατσει τ ρν π)νω σε µια κλλα αρτ, να +σει για π)ντα την µρ&ι)

τυ καλκαιρι* της! Gταν σαν θε) Αθην) κατ"0αινε τ λ&)κι, µε τ σεντνι )σπρη

λαµ*δα και µε τ ρυσα& κντ)ρι, τ /*λ πυ εε 0)ψει η ρυσ"ρα η Ρεν"!

Κυραρς τυ κσµυ!

– ι, τη σκ*ντη/ε η Hλκη, )+εψες; Ας κατε0*µε στην αυλ.

Στην αυλ µεγ)λες και µικρ"ς µαθτριες "κ0αν 0λτες, κυ0"ντια+αν, κι ταν τα

λγια τυς )σπρα πυλι) πυ &τερ*γι+αν γ*ρω τυς.

/θων Περ1λαρκης, Παπαρνες

>. Σαρρ, Ε.Π., Πατ)κης

Κ Α Ι Π Α Λ Ι Σ Τ Σ J Λ Ε Ι … ? ω ρ Σ α ρ !

[ 1 8 3 ]

¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÙËÓ ÚÒÙË Ì¤Ú· ÙË˜ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›ÔÌÂÙ¿ ÙÈ˜ Î·ÏÔÎ·ÈÚÈÓ¤˜ ‰È·ÎÔ¤˜ Î·È ÌÂ ÔÈÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙËÓ ÂÎ‰ËÏÒÓÔ˘Ó;

µÚÂ›ÙÂ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Î·È Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÛËÌÂ›· Ô˘ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ÙË Û¯¤ÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÚÈÒÓÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜, ÌÂ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÌÂ ÙÈ˜‰ÈÎ¤˜ Û·˜ ÂÌÂÈÚ›Â˜ Î·È Û¯¤ÛÂÈ˜.

¶ÔÈÔ˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ Î˘ÚÈ·Ú¯Â› ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· Î·È Ò˜ ÂÈ‰Ú¿ ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙËË ÂÈÏÔÁ‹ ·˘Ù‹;

µÚÂ›ÙÂ ÛËÌÂ›· ÛÙ· ÔÔ›· Ë ·ÊËÁ‹ÙÚÈ· Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÚfiÛˆ· Î·È Ú¿ÁÌ·Ù· Ù· ÔÔ›· ‰Â ı·ÌÔÚÔ‡ÛÂ ÏÔÁÈÎ¿ Ó· Í¤ÚÂÈ. ¶Ò˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ·˘Ùfi˜ Ô Ù‡Ô˜ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ Î·È ÔÈÂ˜ ‰˘Ó·-ÙfiÙËÙÂ˜ ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË;

°Ú¿„ÙÂ ÂÛÂ›˜ ÙËÓ ¤ÎıÂÛË Ô˘ ı· ¤ÁÚ·ÊÂ ›Ûˆ˜ Ë ∑ˆÚ˙ ÁÈ· ÙÈ˜ ıÂÚÈÓ¤˜ ‰È·ÎÔ¤˜ ÙË˜.

À¿Ú¯Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¿ Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹Ì·Ù· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÂ ÎÔÚÈÙÛ›ÛÙÈÎÂ˜ Û˘ÓÙÚÔÊÈ¤˜ ÙÔÓÎ·ÈÚfi ÙˆÓ ıÂÚÈÓÒÓ ‰È·ÎÔÒÓ (∆· „¿ıÈÓ· Î·¤Ï· ÙË˜ ª·ÚÁ·Ú›Ù·˜ §˘ÌÂÚ¿ÎË, ∏ Ìˆ‚ÔÌÚ¤Ï· ÙË˜ ÕÏÎË˜ ∑¤Ë Î.¿.) Î·È ÛÙË Û¯ÔÏÈÎ‹ ˙ˆ‹ (°ãÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfiÓ ¶·ÚıÂÓ·ÁˆÁÂ›ÔÓ ÙË˜ŒÏÏË˜ ∞ÏÂÍ›Ô˘, Ù· ‰ÈËÁ‹Ì·Ù· ÙË˜ ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú·˜ ¶··‰ÔÔ‡ÏÔ˘ Î.¿.). ¶·Û›ÁÓˆÛÙÂ˜ Â›Ó·ÈÂ›ÛË˜ ÔÈ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎ¤˜ Ù·ÈÓ›Â˜ ∆Ô Í‡ÏÔ ‚Á‹ÎÂ ·’ ÙÔÓ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ, ÃÙ˘ÔÎ¿Ú‰È· ÛÙÔıÚ·Ó›Ô, ÌÂ ÚˆÙ·ÁˆÓ›ÛÙÚÈ· ÙËÓ ∞Ï›ÎË µÔ˘ÁÈÔ˘ÎÏ¿ÎË. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ ˘ÏÈÎfi ·fi ·˘Ù¤˜ ‹ Î·È¿ÏÏÂ˜ ËÁ¤˜ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙÂ ÙÔ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.

™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙÈ˜ ÂÌÂÈÚ›Â˜ ÙˆÓ ·ÁÔÚÈÒÓ ‹ ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÂÎÂ›ÓË˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÌÂ ÙÈ˜ ‰ÈÎ¤˜Û·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

55

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

[ 1 8 4 ]

∞¡∆√À∞¡ ¡∆∂ ™∞π¡∆-∂•À¶∂ƒÀ

√ ÌÈÎÚfi˜ Ú›ÁÎÈ·˜ Î·È Ë ·ÏÂÔ‡

" Σαιντ-Ε)υπερ γραψε τ 1943, στη διρκεια τυ Β’ Παγκσµιυ πλεµυ, τ Μικρ πρ-

γκιπα. Τ ιλ εναι να συµλικ παραµθι µε πιητικ γρα και αυτιγραικ στι-

εα απ τις εµπειρες τυ πιλτυ συγγραα τυ. " αηγητς κνει αναγκαστικ πρσγε-

ωση στην ρηµ Σαρα και πρσπαθε να διρθσει τ αερπλν τυ. Εκε τν συναντ

µικρς πργκιπας, να µρ αγρι πυ υγε απ τ µικρ ιδιωτικ τυ πλαντη, επειδ

πικρθηκε απ τ λυλδι τυ, και λθηκε να γνωρσει τν κσµ. " πργκιπας περιπλαν-

θηκε σε διρυς πλαντες σπυ τασε στη γη, συνντησε τν αηγητ και απσισε να

µενει µα τυ. Σε αυτ τ απσπασµα τν παρακλυθµε να γνωρει τα τριαντυλλα και

την αλεπ.

Œ τυε µως, *στερα πυ περπ)τησε πλ* µ"σα απ’ τυς )µµυς, τα 0ρ)ια και τα

ινια, ν’ ανακαλ*ψει τ"λς µικρς πργκιπας "να δρµ. Κι ι δρµι π)νε λι

στυς ανθρπυς.

– Καληµ"ρα, επε.

Nταν "νας τριαντα&υλλκηπς ανθισµ"νς.

– Καληµ"ρα, επαν τα τριαντ)&υλλα.

µικρς πργκιπας τα κτα/ε. Μι)+ανε λα µε τ λυλ*δι τυ.

– Τι εσαστε;, τα ρτησε κατ)πλητς.

– Εµες εµαστε τριαντ)&υλλα, επαν τα τριαντ)&υλλα.

– Α!, "κανε µικρς πργκιπας.

Βαθι) λ*πη τν γ"µισε. Τ λυλ*δι τυ τ* εε πει πως ταν "να µν)κρι0 σ’ λ-

κληρ τ σ*µπαν. Και να πυ τανε π"ντε ιλι)δες, λα τα δια, σ’ "να µν)α κπ!

«Θα τυ κακ&αινταν πλ*», σκ"&τηκε, «αν τ ’0λεπε αυτ… Θα "0ηε &ριτ)

και θα ’κανε τ)α πως πεθανει, για να γλιτσει απ’ τ ρε+λεµα. Κι εγ θα µυν

αναγκασµ"νς να κ)νω τ)α πως τ περιπι*µαι, γιατ αλλις, για να µε ταπεινσει

κι εµ"να, θ’ α&ηνταν στ’ αλθεια να πεθ)νει…».

Oστερα σκ"&τηκε κι αυτ: «Νµι+α πως µυν πλ*σις, γιατ εα δικ µυ "να

µναδικ στν κσµ λυλ*δι, και να πυ δεν "ω παρ) "να κιν τριαντ)&υλλ.

Αυτ και τα τρα µυ η&αστεια, πυ µυ &τ)νυν ως τ γνατ, και πυ τ "να τυς

µπρε να "ει σ0σει για π)ντα, δε µε κ)νυν και καν"να µεγ)λ πργκιπα…».

Π Ρ Ι Γ Κ Ι Π Α Σ Κ Α Ι Η Α Λ Ε Π Υ Α ν τ υ ν ν τ ε Σ α ι ν τ - Ε υ π ε ρ

Και, π"&τντας )µω στ γρασδι, "κλαψε. Ττε εναι πυ παρυσι)στηκε η αλεπ*.

– Καληµ"ρα, επε η αλεπ*.

– Καληµ"ρα, απκρθηκε ευγενικ) µικρς πργκιπας και γ*ρισε, µα δεν εδε τπτα.

– Εδ εµαι, επε µια &ων, κ)τω απ τη µηλι)…

– Πια εσαι;, επε µικρς πργκιπας. Μυ &ανεσαι πλ* µρ&η…

– Εµαι µια αλεπ*, επε η αλεπ*.

– λα να πα/εις µα+ µυ, της πρτεινε µικρς πργκιπας. Εµαι τσ λυπηµ"νς…

– ∆εν µπρ να πα/ω µα+ συ, επε η αλεπ*. ∆ε µ’ "υν ηµερσει.

– Α! µε συγωρες, "κανε µικρς πργκιπας.

Τ σκ"&τηκε µως και πρσθεσε:

– Τι π)ει να πει «ηµερσει»;

– Εσ* δεν εσαι απδ, επε η αλεπ*,

τι γυρε*εις;

– Γυρε*ω τυς ανθρπυς, επε

µικρς πργκιπας. Τι π)ει να πει «ηµερ-

σει»;

– ι )νθρωπι, επε η αλεπ*, "υν

τυ&"κια και κυνηγ*νε. Μεγ)λς µπε-

λ)ς! Ανατρ"&υν µως και κτες. Αυτ

εναι τ µν τυς &ελς. Κτες γυρε*εις;

– Gι, επε µικρς πργκιπας. Γυρε*ω

&λυς. Τι π)ει να πει «ηµερσει»;

– Εναι κ)τι πυ παραµελθηκε πλ*,

επε η αλεπ*. Σηµανει «να δηµιυργες

δεσµ*ς…».

– Να δηµιυργες δεσµ*ς;

– Β"0αια, επε η αλεπ*. Για µ"να,

ακµα δεν εσαι παρ) "να αγρ)κι εντε-

λς µι µ’ )λλα εκατ ιλι)δες αγρ)-

κια. Και δε σ’ "ω αν)γκη. Μτε κι εσ* µ’ "εις αν)γκη. Για σ"να, δεν εµαι παρ) µια

αλεπ* µια µ’ εκατ ιλι)δες αλεπ*δες. Αν µως µε ηµερσεις, "νας θα "ει την

αν)γκη τυ )λλυ. Για µ"να εσ* θα εσαι µναδικς στν κσµ. Για σ"να εγ θα εµαι

µναδικ στν κσµ…

– Αρ+ω να καταλα0ανω, επε µικρς πργκιπας. <"ρω "να λυλ*δι…, νµ+ω

πως µε ηµ"ρωσε…

– Γνεται, επε η αλεπ*. Βλ"πει κανες στη Γη τσα περεργα πρ)µατα…

[ 1 8 5 ]

Αλ3ης Ακριθκης, ωρς ττλ

[ 1 8 6 ]


– Ω! δεν εναι π)νω στη Γη, επε µικρς πργκιπας.

Η αλεπ* &)νηκε πλ* παρα/ενεµ"νη:

– Π)νω σ’ )λλ πλαντη;

– Ναι.

– ει κυνηγ*ς σ’ αυτ τν πλαντη;

– Gι.

– Πλ* ενδια&"ρν αυτ. Και κτες;

– Gι.

– Τπτα δεν εναι τ"λει, αναστ"να/ε η αλεπ*.

<αναγ*ρισε µως στην ιδ"α της:

– Η +ω µυ εναι µντνη. Κυνηγ)ω τις κτες, ι )νθρωπι κυνηγ*ν εµ"να.

Gλες ι κτες µι)+υν, κι λι ι )νθρωπι µι)+υν. Γι’ αυτ λιπν 0αρι"µαι

κ)πως. Αν µε ηµερσεις µως, η +ω µυ θα εναι σαν ηλιλυστη. Θα γνωρσω "ναν

κρτ απ πατµατα πυ θα εναι δια&ρετικς απ’ λυς τυς )λλυς. Τ’ )λλα

πατµατα µε κ)νυν να νµαι κ)τω απ’ τη γη. Τ δικ συ θα µε κ)νει να 0γανω

"/ω απ’ τη &ωλι) µυ, σαν µια µυσικ. Κι *στερα κτα! Βλ"πεις εκε κ)τω τα ωρ)-

&ια µε τ στ)ρι; Εγ δεν τρω ψωµ. Τ στ)ρι εµ"να µυ εναι )ρηστ. Τα ωρ)&ια

µε τ στ)ρι δε µυ θυµ+υν τπτα. Κι αυτ εναι κρµα! Εσ* µως "εις µαλλι)

ρµα ρυσα&"νι. Θα εναι λιπν θαυµ)σια, ταν θα µ’ "εις ηµερσει! Τ στ)ρι,

πυ εναι ρυσα&"νι, θα µε κ)νει να σε θυµ)µαι. Και θα µ’ αρ"σει ν’ ακ*ω τν

)νεµ µ"σα στα στ)υα…

Σπασε η αλεπ* και κτα/ε πλλ ρα τ µικρ πργκιπα.

– Σε παρακαλ…, ηµ"ρωσ" µε, τυ επε!

– Θ"λω 0"0αια, της απκρθηκε µικρς πργκιπας, µα δε µε παρνει καιρς.

ω ν’ ανακαλ*ψω &λυς και πλλ) πρ)µατα να γνωρσω.

– ∆ε γνωρ+ει κανες παρ) τα πρ)µατα πυ ηµερνει, επε η αλεπ*. ι )νθρωπι

δεν "υν πια καιρ να γνωρσυν τπτα. Τ’ αγρ)+υν λα "τιµα στα εµπρικ).

Καθς µως δεν υπ)ρυν εµπρικ) πυ πυλ)νε &λυς, ι )νθρωπι δεν "υν πια

&λυς. Αν θες "να &λ, ηµ"ρωσε µε!

– Τι πρ"πει να κ)νω;, επε µικρς πργκιπας.

– Πρ"πει να "εις µεγ)λη υπµν, απκρθηκε η αλεπ*. Θα καθσεις πρτα

κ)πως µακρι) µυ, "τσι στ ρτ)ρι. Εγ θα σε κιτ)+ω µε την )κρη τυ µατι* µυ

κι εσ* δε θα λες τπτα. Τα λγια εναι πυ κ)νυν τις παρε/ηγσεις.

Αλλ), κ)θε µ"ρα, θα µπρες να κ)θεσαι λιγ)κι πι κντ)…

Την )λλη µ"ρα ρθε π)λι µικρς πργκιπας.

– Θα ’ταν πι καλ) να "ρεσαι π)ντα την δια ρα, επε η αλεπ*. Αν "ρεσαι,


λγυ )ρη, στις τ"σσερις τ απγευµα, εγ θ’ αρ+ω απ τις τρεις να εµαι ευτυι-

σµ"νη. Gσ θα περν)ει η ρα, τσ εγ θα νιθω και πι ευτυισµ"νη. Στις τ"σσερις

πια, δε θα µπρ να καθσω και θα τργµαι( θ’ ανακαλ*ψω την α/α της ευτυας.

Αν "ρεσαι µως πτε και να ’ναι, δε θα /"ρω πτ" πια ρα να &ρ"σω στην καρ-

δι) µυ τα καλ) της… Σ’ λα ρει)+εται κ)πια τελετ.

– Τι εναι τελετ;, επε µικρς πργκιπας.

– Εναι κι αυτ κ)τι πυ πλ* παραµελθηκε, επε η αλεπ*. Εναι αυτ πυ κ)νει

τη µια µ"ρα να µη µι)+ει µε τις )λλες, τη µια ρα µε τις )λλες ρες. ι κυνηγ µυ,

λγυ )ρη, "υν µια τελετ. Κ)θε Π"µπτη ρε*υν µε τις κπ"λες τυ ωρι*. Γι’

αυτ η Π"µπτη εναι θαυµ)σια µ"ρα! Μπρ και κ)νω µια 0λτα ως τ’ αµπ"λι. Αν

ρευαν ι κυνηγ πτε και να ’ναι, λες ι µ"ρες θα µι)+αν µετα/* τυς, κι εγ

δε θα εα καθλυ διακπ"ς.

τσι µικρς πργκιπας ηµ"ρωσε την αλεπ*. Κι ταν κντευε πια η ρα πυ θα

ωρ+ανε:

– Α!, επε η αλεπ*. Κλ)µα πυ θα κ)νω…

– Εσ* &ταις, επε µικρς πργκιπας, εγ δεν θελα τ κακ συ, µα εσ* θ"λησες

να σε ηµερσω…

– Ναι, σωστ), επε η αλεπ*.

– Μα τρα θα κλ)ψεις!, επε µικρς πργκιπας.

– Ναι, σωστ), επε η αλεπ*.

– Και ττε τι κ"ρδισες;

– Κ"ρδισα, επε η αλεπ*, γιατ µυ µ"νει τ ρµα τυ σταρι*.

Oστερα πρσθεσε:

– Hµε να /αναδες τα τριαντ)&υλλα. Θα καταλ)0εις πως τ δικ συ εναι τ

µναδικ στν κσµ. Να περ)σεις π)λι απδ, για να µ’ απαιρετσεις, κι εγ θα

συ αρσω "να µυστικ.

µικρς πργκιπας πγε και /αναεδε τα τριαντ)&υλλα:

– ∆ε µι)+ετε καθλυ µε τ δικ µυ τριαντ)&υλλ, εσες δεν εσαστε ακµα

τπτα, τυς επε. Καν"νας δε σας ηµ"ρωσε κι εσες δεν ηµερσατε καν"να. Εσαστε

πως ταν η αλεπ* µυ. Nταν µια αλεπ* µια µ’ εκατ ιλι)δες )λλες. Γναµε

µως &λι, και τρα εναι µναδικ στν κσµ.

Και τα τριαντ)&υλλα δεν εαν µ*τρα να σταθ*ν.

– Εσαστε µρ&α, µα εσαστε )δεια, τυς επε ακµη. ∆εν µπρε κανες να πεθ)-

νει για τ ατρι σας. Β"0αια, "νας κινς δια0)της, τ δικ µυ τριαντ)&υλλ θα τ

νµι+ε πως σας µι)+ει. Αλλ) εκεν µν τυ "ει πι πλλ σηµασα απ’ λα εσ)ς

µα+, α&* εναι αυτ πυ πτισα. Α&* εναι αυτ πυ "0αλα κ)τω απ τη γυ)λα.

[ 1 8 7 ]

[ 1 8 8 ]


Α&* εναι αυτ πυ πρστ)τεψα µε τ παρα0)ν. Α&* εναι αυτ πυ τυ σκτω-

σα τις κ)µπιες (εκτς απ τις δυ τρεις, για να γνυν πεταλ*δες). Α&* εναι αυτ

πυ τ’ )κυσα να παραπνι"ται να κµπ)+ει καµι) &ρ) και να σωπανει. Α&*

εναι αυτ τ δικ µυ τριαντ)&υλλ.

Και /αναγ*ρισε στην αλεπ*:

– Αντ, της επε.

– Αντ, επε η αλεπ*. Να τ µυστικ µυ. Εναι πλ* απλ: µν µε την καρδι)

0λ"πεις καλ). Την υσα δεν τη 0λ"πυν τα µ)τια.

– Την υσα δεν τη 0λ"πυν τα µ)τια, /αναεπε µικρς πργκιπας, για να τ θυµ)-

ται.

– καιρς πυ "ασες για τ τριαντ)&υλλ συ εναι πυ τ κ)νει να "ει τση

σηµασα.

– καιρς πυ "ασα για τ τριαντ)&υλλ µυ…, "κανε µικρς πργκιπας, για

να τ θυµ)ται.

– ι )νθρωπι "υν /ε)σει τ*τη την αλθεια, επε η αλεπ*. Εσ* µως δεν

πρ"πει να την /ε)σεις. Απ’ εδ κι εµπρς θα εσαι για π)ντα υπε*θυνς για εκεν

πυ "εις ηµερσει. Εσαι υπε*θυνς για τ τριαντ)&υλλ συ…

– Εµαι υπε*θυνς για τ τριαντ)&υλλ µυ…, /αναεπε µικρς πργκιπας, για

να τ θυµ)ται.

Κωνσταντνς Παρθνης, Τπ µε λατα

Α. ντε Σαιντ-Ε/υπερ*, " µικρς πργκιπας,µτ&ρ. Στρατς Τσρκας, Ηριδανς


[ 1 8 9 ]

¶ÔÈÂ˜ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ÔÈÂ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ú·ÙËÚÂ›ÙÂ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· Î·È ÛÙ··Ú·‰ÔÛÈ·Î¿ ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÙÂ; ™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· Ì›· ÔÌÔÈfiÙËÙ· Î·È Ì›· ‰È·-ÊÔÚ¿ Ô˘ ÂÓÙÔ›Û·ÙÂ.

°È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ Ô Ú›ÁÎÈ·˜ Ï˘‹ıËÎÂ fiÙ·Ó Â›‰Â ÙÔÓ ·ÓıÈÛÌ¤ÓÔ ÙÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏfiÎËÔ; ¶Ò˜·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛÂ ÙÂÏÈÎ¿ ÙËÓ ·Ú¯ÈÎ‹ ÛÙÂÓÔ¯ÒÚÈ· ÙÔ˘;

∆È ÚfiÏÔ ·›˙ÂÈ ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· Ë ·ÏÂÔ‡; ™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛÙÔ ÌÈÎÚfiÚ›ÁÎÈ·.

¶Ò˜ Î·È ÁÈ·Ù› ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ·ÏÂÔ‡ ÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÙÔ˘ ËÌÂÚÒÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÌÈÎÚfi Ú›ÁÎÈ·;¶ÈÛÙÂ‡ÂÙÂ fiÙÈ ÙÔÓ ‚Ô‹ıËÛÂ Ó· Î·Ù·Ï¿‚ÂÈ ÙÈ Â›Ó·È ÙÔ «ËÌ¤ÚˆÌ·» Î·È Ò˜ Á›ÓÂÙ·È;

∆È ÓfiËÌ· ¤¯ÂÈ ÙÔ «Ì˘ÛÙÈÎfi» ÙË˜ ·ÏÂÔ‡˜: «ÌfiÓÔ ÌÂ ÙËÓ Î·Ú‰È¿ ‚Ï¤ÂÈ˜ Î·Ï¿. ∆ËÓ Ô˘Û›·‰ÂÓ ÙË ‚Ï¤Ô˘Ó Ù· Ì¿ÙÈ·»;

™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÌÂ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ Ù¿ÍË˜ Û·˜ ÁÈ· ÙË ‰È·‰È-Î·Û›· ÙÔ˘ «ËÌÂÚÒÌ·ÙÔ˜», ÌÂ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙÈ˜ ·ÓıÚÒÈÓÂ˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ Î·È ÙÈ˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÙˆÓ·ÓıÚÒˆÓ ÌÂ Ù· ˙Ò·.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

55

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Αντυν ντε Σαιντ-Ευπερ (1900-1944)

Γ)λλς αερπρς και συγγρα&"ας, πυ πρερταν απ /επεσµ"νη αριστκρατικ ικγ"-

νεια. Τ "ργ τυ διαπν"εται απ λυρικ και πιητικ δι)θεση, ρπ πρς τη &ανταστικ περι-

π"τεια αλλ) και 0αθ* σε0ασµ στις ανθρωπιστικ"ς α/ες της αγ)πης και της αλληλεγγ*ης

πρς τν )νθρωπ. Ε/"δωσε τα 0ι0λα: Ταυδρµε τυ Ντυ (1929), Νυτεριν πτση

(1931), Γη των ανθρπων (1939) και τη γνωστ παρα0λ " µικρς πργκιπας (1943), πυ

εικνγρ)&ησε µε δικ) τυ σ"δια.

[ 1 9 0 ]

πµ∞¡ °∫√§

ª·Ï·ÈÛÈ·Î¿ ÙÚ·ÁÔ‡‰È·

Τα ερωτικ πιµατα τυ Ιν Γκλ )εωρυν για τη λιτ τυς κραση πυ απδδει

µεσα και απλ τη συναισθηµατικ πληρτητα της αγπης. Ακλυθε τ τταρτ πηµα απ

τα Μαλαισιακ) τραγ*δια (1934).

Ÿταν +υγνεις η ν*τα λη ανατριι)+ει

ι τι σαλε*υν

τ γιασεµ µυρ+ει πι δυνατ)

η θ)λασσα ανασανει πι γργρα

κι )νεµς αν)στατς

σι)+ει τα µαλλι) µυ

πως σ’ αρ"συν.

¶ÔÈÔ ÚfiÏÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÙˆÓ ÂÚˆÙÂ˘Ì¤ÓˆÓ;

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÌÂ ‰ÈÎ¿ Û·˜ ÏfiÁÈ· ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎ‹ ¤ÓÙ·ÛË ÙˆÓ ÂÚˆÙÂ˘Ì¤ÓˆÓ. Œ¯ÂÙÂ ÓÈÒ-ÛÂÈ ÔÙ¤ ·Ó¿ÏÔÁ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·;

22

11

Ιν Γκλ (1891-1950)

Γ)λλς πιητς και θεατρικς συγγρα&"ας µε "ντνη &ιλειρηνικ δρ)ση. Εναι γνωστς κυρως

για τα πιµατ) τυ µε θ"µα την ειρνη και τη συναδ"λ&ωση των λαν ("ι πντε πειρι, 1922

κ.).) και για τα ερωτικ) τυ πιµατα (Ερωτικ πιµατα, 1925 και Μαλαισιακ τραγδια,

1934).

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Ι. Γκλ, Μαλαισιακ τραγδια, 4,µτ&ρ. Ε.J. Γνατ)ς, Στιγµ

Η ΒΙΠΑΛΗ ñ Τ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚ ΠΝΕΥΜΑ ΤΥ ΑΝΘΡΩΠΥ

Γιννης Τσαρ ης, Τ πνεµα της τενικς

Τα τσσερα κεµενα πυ περιλαµννται στην εντητα αναρνται σε διρες ιωµατι-κς καταστσεις, ηθικ διλµµατα και δυσκλες ικνµικς επιωσης, πυ αντιµετωπ-υν ι νθρωπι απ την παλι ως τη σγρνη επ. Oι κρσιµες αυτς περιστσεις, ιπες τις περισστερες ρς επερνινται µε την ψυικ αντ και την αγωνιστικτη-τα, επηρευν σηµαντικ τν νθρωπ καθ!ς πρσδιρυν τη σση τυ µε τ περιλ-λν και την επ τυ. Στ πηµα τυ Κ.Π. Καη εαρεται τ ηθικ µεγαλε τωνανθρ!πων πυ υπερασπνται συλλγικς αες. Τ διγηµα της %λλης Αλευ αναρε-ται στη µεταπλεµικ δκιµασα της ερας, τη τ!εια και τις δσκλες συνθκες ωςπυ αντιµετ!πιε καρτερικ η ελληνικ κινωνα και, περισστερ, η µνγνεϊκ ικγ-νεια. Στ αν!νυµ κινικ πηµα γεωργς ατενει µε αισιδα τη ω στηριγµνςστη ειρωνακτικ εργασα τυ, περανς για την ανεαρτησα τυ απ την ευσα τυαυτκρτρα.

[ 1 9 2 ]

∫.¶. ∫∞µ∞º∏™

£ÂÚÌÔ‡ÏÂ˜

O Καης γραψε τ 1903 τ πηµα «Θερµπλες», τ ς και τ περιεµεν τυ

πυ θυµει αρα επγραµµα. Τ πηµα αναρεται ρητ στη µη των Θερµπυλ!ν,

αλλ δνει και λλες συµλικς πρεκτσεις στη θυσα των Σπαρτιατ!ν. Παρλληλα µε τη

συνασθηση τυ ρυς πρς την πατρδα πιητς εαρει την πρσωπικ στση των πλεµι-

στ!ν και τνει τη σηµασα της ειλµενης τιµς σε αυτς πυ, παρ τις δυσκλες, αγων-

νται για να διαυλυν τις αες και την ελευθερα τυς.

Tιµ σ’ εκενυς πυ στη "ω των

ρισαν και &υλ(γυν Θερµπ*λες.

Πτ+ απ τ ,ρ+ς µη κιν*ντες-

δκαιι κι σι σ’ λες των τες πρ(0εις,

αλλ( µε λ*πη κιλας κι ευσπλα,να-

γενναι* σ(κις εναι πλ*σιι, κι ταν

εναι πτω,, π(λ’ εις µικρν γενναι,

π(λι συντρ+,ντες σ µπρ*νε-

π(νττε την αλθεια µιλ*ντες,

πλην ,ωρς µσς για τυς ψευδµ+νυς.

Και περισστερη τιµ τ*ς πρ+πει

ταν πρ4λ+πυν (και πλλ πρ4λ+πυν)

πως Ε&ι(λτης θα &ανε στ τ+λς,

κι ι Μδι επ τ+λυς θα δια4*νε.

* γενναι: γενναιδωρι

Κ.Π. Κα4(&ης, Πιµατα,τµ. 1, 8καρς

[ 1 9 3 ]

Θ Ε Ρ Μ O Π Υ Λ Ε Σ Κ . Π . Κ α η ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ÌÂÙÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙÔ Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎfi Î·È ÛËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈÎfi ÙÔ˘˜ÚfiÏÔ.

¶Ò˜ ÔÚ›˙ÂÈ Ô ∫·‚¿ÊË˜ ÙÔ ‹ıÔ˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ÂÍ·›ÚÂÈ ÛÙÔ Ô›ËÌ¿ ÙÔ˘;

ªÂ ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Î·È ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ Ô ¡ÂÔ¤ÏÏËÓ·˜ ÔÈËÙ‹˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ÙÈÌ‹ ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜˘ÂÚ·ÛÈÛÙ¤˜ ÙˆÓ £ÂÚÌÔ˘ÏÒÓ;

∆È Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ó ÔÈ £ÂÚÌÔ‡ÏÂ˜, ÔÈ ª‹‰ÔÈ Î·È Ô ∂ÊÈ¿ÏÙË˜;

∞Ó·ÊÂÚıÂ›ÙÂ ÛÂ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ‹ ÙË˜ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÂÍË-Á‹ÛÙÂ ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·Í›˙ÂÈ Ó· ÙÈÌËıÔ‡Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ¤Ï·‚·Ó Ì¤ÚÔ˜ÛÂ ·˘Ùfi.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

4

3

2

1

∆ηµτρης Περδικδης, Τρπτυ

[ 1 9 4 ]

∂§§∏ ∞§∂•π√À

ŸÌˆ˜ Ô Ì·Ì¿˜ ‰ÂÓ ÂÚ¯fiÙ·Ó

Τ διγηµα πρρεται απ τ ιλ της %λλης Αλευ Πρσ, συν(νθρωπι (1978), τ

π περιει διηγµατα πυ αναρνται στη γερµανικ Κατ, την Αντσταση και την

ερα. Τ συγκεκριµν διγηµα ει γρατε τ 1954 και παρυσιει τν αγ!να µιας µητ-

ρας να σει και να στηρει τα παιδι της, σ ντρας της ρσκεται στην ερα, αλλ και

τις ικνµικς δυσκλες λων των ανθρ!πων της µεταπλεµικς επς.

∏ Αγγελικ*λα, µλις (νι0ε τα µ(τια της τ πρω, 0αναθυµθηκε τη ,θεσιν κυ-

4+ντα της µαµ(ς τυς, ακρι4;ς πως τυς τα ε,ε πει απ4ραδς: «…γιρτ+ς και να

µη µε "ητσυν µτε για πλ*σιµ… µτε για (σπρισµα… (λλ πια δεν +,ει. Θα π(ω

να σταθ; στην δς Αιλυ,* να διακν+ψω*…».

Π(ντα της 0ενδ*λευε, γιατ (ντρας της –πλανδις ντενεκετ"ς πυ ταν– τι

να 4γ(λει, και π* να &τ(συν, µα τ;ρα πυ ε,ε απµενει µν(,η, ακµα ,ειρτερα.

«Θα σταθ; στην δς Αιλυ… και θα σας π(ρω και σας. Τα σκλει( κλειστ( εναι.

Θα ,α"+ψετε και τν κσµ… Θα δετε τα πρ(µατα πυ θα ’,υν απλωµ+να απ δω

κι απ κει… µπρε να 4ρεθε και κανες ,ριστιανς να σας δ;σει και καµι( δεκ(ρα…»

– Πτε, µαµ(, θα π(µε στην δς Αιλυ; ρ;τησε η Αγγελικ*λα.

– Θα λ+µε και τα κ(λαντα της ε0ρας; ρ;τησε κι Π+τρς τη µαµ( τυ.

– Να τα λ+τε.

Κι Π+τρς (ρ,ισε να σιγτραγυδ( απ κει πυ ταν 0απλωµ+νς:

Αρηµηνι- κι α-αρ ρ-νι,

εν’ µπαµπς, ρνυς εννι

στη µα- στη µα-ρην ερα…

συ ’σαι αρ- συ ’σαι αρντισσα κυρα…

– Θ’ αργσυµε, µαµ(, ακµα;

Η Αγγελικ*λα 4ια"τανε να &*γυν.

– Εµ τ;ρα εναι ακµα πρω… Καλ( καλ( δεν +&ε0ε. Θα π(µε (µα σ&0ει*

κσµς.

* στην δς Αιλυ: γραµµατικ λ(θς της &τω,ς και αγρ(µµατης µητ+ρας (πως και παρακ(τω: σιδε-

ρδρµς) * να διακνψω: να "ητιαν+ψω * µα σει: (µα αυ0ηθε, πληθ*νει

O Μ Ω Σ O Μ Π Α Μ Π Α Σ ∆ Ε Ν Ε Ρ > O Τ Α Ν λ λ η Α λ ε υ

– Και πτε θα σ&0ει κσµς;

– ?µα 4γει λις.

– Κι αν δε 4γει λις, δε θα π(µε; ρ;τησε Π+τρς.

– Τι να κ(νυµε απ τ+τιαν ;ρα; Να 0επαγι(συµε (δικα;

– Τα παιγνδια µως, ας εναι και πρω, δεν εναι στα τ"(µια; 0αν(πε Π+τρς. Αν

µα"+ψεις, µαµ(, πλλ( λε&τ(, και µας δ;συν και µας απ τα κ(λαντα, θα µυ

π(ρεις, µαµ(, κεν τ σιδερδρµ πυ συ ’λεγα;

@ταν +νας σιδερδρµς πυ +πιανε λη τη 4ιτρνα! Τα παιδι(, στα σκλει(,

στα διαλεµµατα, λ για τ σιδερδρµ µιλ*σαν. ∆ιηγ*νταν π;ς κ(νει γ*ρυς.

Π;ς αν(4υν και σ4νυν τα ηλεκτρικ( τυ. Π;ς +,ει σειρ( τα 4αγνια. Ανε4-

κατε4ανει στα 4υν(, ,ωρς να γκρεµ"εται. Περν(ει κι +να πτ(µι π(νω απ µια

γ+&υρα και *στερα!… τρυπ;νει σ’ +να τρυπηµ+ν 4υν… και ,(νεται!… Μα σε

λγ… να συ τν και 0ετρυπ;νει απ την (λλη µερι( της 4ιτρνας, και 0αναρ,"ει

τα δια…

– Αυτ( τα παιγνδια εναι ακρι4(! ∆εν µπρ*µε να τ’ αγρ(συµε µεις…

– ?µα πι(συµε πλλ( λε&τ(;

– Bσα και να πι(συµε… δεν µπρ*µε.

– Πτε θα µπρ+συµε;

– ?µα +ρθει µπαµπ(ς συ.

– Πτε θα ’ρθει µπαµπ(ς µυ;

– ?µα τν α&συν ι κακ ανθρ;πι.

– Θα τν α&συν πριν απ την Πρωτ,ρνι(;

– Ναι… ναι… πριν απ την Πρωτ,ρνι(.

– Κι (µα +ρθει, θα µυ π(ρει τ σιδερδρµ;

– Ναι… ναι…

– Να τυ τ πεις µως και συ…

– Ναι… ναι… θα τυ τ πω.

Στην δ Αιλυ κντεψαν να ,αθ*ν. O Π+τρς +ψα,νε να 4ρει τ σιδερδρµ,

κι η Αγγελικ*λα εδε µια κ*κλα, πυ στεκταν πσω απ τ τ"(µι και κυν*σε τ

κε&(λι της δε0ι( κι αριστερ(, κι ανιγκλεινε τα µ(τια της, και σταµ(τησε, γιατ θελε

να τη δει καλ(.

– Αν δεν +,ετε τ νυ σας, να τ 0+ρετε, πως θα ,αθ*µε. Εγ; θα στ+κυµαι εδ;

σε τ*τη τη γωνι(. Μην 0εµακρ*νετε… Και να ’στε πιασµ+νι ,+ρι ,+ρι…

– ?ντε να π(µε να 4ρ*µε τ σιδερδρµ, επε Π+τρς στην Αγγελικ*λα, και

*στερα 0αναγυρ"µε.

[ 1 9 5 ]

[ 1 9 6 ]

Η Β Ι Π Α Λ Η ñ Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Τ Ι Κ Π Ν Ε Υ Μ Α Τ Υ Α Ν Θ Ρ Ω Π Υ

Μπρς απ τη 4ιτρνα, πυ ταν σιδερδρµς, ε,αν µα"ευτε +να σωρ παιδι(.

Κι λα &;να"αν:

– Κιτ(τε! Τ;ρα θ’ ανε4ε, θα τ δετε, σ’ αυτ τ ψηλ 4υν.

– Θα περ(σει και τ πτ(µι… π(νω απ τη γ+&υρα…

– Κτα τ µη,ανικ π;ς κ(νει;

– Τ;ρα θ’ αν(ψει τ πρ(σιν &ως και θα σ4σει τ κκκιν.

– Θα µυ τν αγρ(σει µπαµπ(ς µυ, επε τ παιδ ενς καθηγητ, τ;ρα στις

γιρτ+ς, πυ θα τυς δ;συν δ* µισθ*ς…

– Εγ; θα πω στ νν µυ, επε +να αδυνατ*λικ, ,λµ αγρ(κι, να µυ τν

αγρ(σει, πυ εναι σω&+ρης.*

– Η θεα µυ η µικρ, επε της µαµ(ς µυ, πως θα 4(λυν λι τυς, θες Νικ-

λας, κι θες µυ πυ ’,ει τ περπτερ, να µυ τν αγρ(συν…, επε +να (λλ

παιδ.

– Εµ(ς, 0εθαρρε*τηκε Π+τρς, θα µας τν αγρ(σει µπαµπ(ς µας…

Τα παιδι( στρ(&ηκαν και πρσε0αν τα δυ &τω,ντυµ+να αδ+λ&ια. O Π+τρς

&ρ*σε µα*ρ σακ(κι µπαλωµ+ν στυς αγκ;νες και τ γιακ(, και στ λαιµ µα*ρ

κασκλ, και κα&+ γ(ντια, πυ 4γαναν 0ω τα δυ πρ;τα δ(,τυλα. Η Αγγελικ*λα

δε &αινταν τι &ρ*σε. @ταν διπλτυλιγµ+νη µ+σα σ’ +να µπ0(* σκ*ρ, σ&ι,τ-

δεµ+ν κ(τω απ τα ,+ρια, µ’ +να κρδνι. Τα παπ*τσια τυς –αρ4υλ(κια– τανε

4υτηγµ+να στη λ(σπη, καθ;ς ε,αν κ(µει πε"* λ τ δρµ, απ τυ Cωγρ(&υ

ως την δ Αιλυ.

– Τι δυλει( κ(νει µπαµπ(ς συ;, ρ;τησε τν Π+τρ τ παιδ τυ καθηγητ.

– Εναι ε0ρα, µα θα ’ρθει πριν απ την Πρωτ,ρνι(.

– D+ρεις πσ κ(νει σιδερδρµς;, τυ λ+ει. Για να µυ τν αγρ(σει µπαµπ(ς

µυ, θα δ;σει τ µισ µισθ, απ’ αυτν πυ θα τυς δ;συν για τις γιρτ+ς.

Η Αγγελικ*λα µε τη µαµ( και τν Π+τρ πγαν και την (λλη µ+ρα στην δ Αι-

λυ, και την παρ(λλη. O Π+τρς, κρατ;ντας την Αγγελικ*λα απ τ ,+ρι, τρα4*σε

σια για τη 4ιτρνα πυ ταν σιδερδρµς. Ε,ε τ &4 µην π(νε καµι( µ+ρα και

4ρ*νε (δεια τη 4ιτρνα. Κ’ *στερα; Σαν +ρθει µπαµπ(ς; Αν εναι πυληµ+νς

σιδερδρµς;

Τα 4ρ(δια, (µα ,τυπ*σε η 0;πρτα της µ(ντρας, τ’ αδ+ρ&ια συνερ"νταν*

πι να πρλ(4ει ν’ αν0ει πρ;τ.

– Π;ς θα καταλ(4υµε πως εναι µπαµπ(ς µας;

* σωρης: δηγς * µπς: ,ντρ µ(λλιν σ(λι * πε: περπατ;ντας * συνερνταν: συναγων"νταν

O Μ Ω Σ O Μ Π Α Μ Π Α Σ ∆ Ε Ν Ε Ρ > O Τ Α Ν λ λ η Α λ ε υ

– Απ τ γ+λι τυ.

– Εκενς θα µας γνωρσει;

– Ναι, ναι…

– Μα α&* δε µας 0+ρει;

– Θα σας γνωρσει απ τη &ωτγρα&α πυ τυ στελαµε.

Μα ι µ+ρες περν*σαν. Π+ρασε κι η Πρωτ,ρνι(. Κντευαν τα Φ;τα, κι µπα-

µπ(ς δεν ερ,ταν. Ευτυ,;ς πυ κι σιδερδρµς δεν ε,ε &*γει απ τη 4ιτρνα.

Πλλ( παιγνιδ(κια, πυ κ(νανε συντρ&ι( στ σιδερδρµ, ,(ννταν µ+ρα µε τη

µ+ρα. Κ(τι σερ4τσια τυ τσαγι*, κ(τι επιπλ(κια, πυ στ+καν ρθια απ δω κι απ

κει, µ+σα στα κυτι( τυς, πυλθηκαν. Fλειψε κι η αρκ*δα, πυ κτα"ε µε τση

πρσλωση τα παιδι(, +&υγε και τ αερπλ(ν, πυ κρεµταν απ ψηλ( και, µλις τ

κ*ρντι"αν, +&ερνε γ*ρυς. Bµως σιδερδρµς +µενε π(ντα στη θ+ση τυ. Μν

πως (µα π+ρασε η Πρωτ,ρνι(, δεν περπατ*σε πια. Ε,ε σταµατσει ακρι4;ς

π(νω απ τη γ+&υρα. Και τα &;τα τυ δεν ανα4σ4νανε. Φαινταν κι αυτς σα στε-

ν,ωρηµ+νς.

– Αν ερ,ταν µπαµπ(ς µας απ την ε0ρα, επε Π+τρς, θα µας τν ε,ε αγ-

ρ(σει. Καν+νας µως µπαµπ(ς δεν ρθε απ την ε0ρα. ∆εν τυς (&ησαν ι κακ

(νθρωπι.

– Εµ+να δεν µυ τν πρε µπαµπ(ς, γιατ δεν τυς δ;σανε τν (λλ µισθ.

– O ννς µυ, επε και τ αδυνατ*λικ αγρ(κι, επε στη µαµ( µυ πως εναι

καλ*τερα να µυ αγρ(σει µια &αν+λα, γιατ +,ω πλευρτη. D+ρεις π;ς πν(ω, (µα

παρνω αν(σα;

– Η θεα µυ η µικρ, κι θες µυ Νικλας, κι (λλς πυ ’,ει τ περπτερ,

επε και τ (λλ παιδ, µ’ αγρασαν καλ*τερα τ*τ τ παλτ… γιατ τ περσιν µυ

ταν λιωµ+ν, µα και δε µε ,ωρ*σε κιλας.

Κι σιδερδρµς κι αυτς ταν πλ* στεν,ωρηµ+νς. Γιατ αυτς ε,ε +ρθει

στν κσµ, µν και µν για να δ;σει ,αρ( στα παιδι(, και τ;ρα αντ ,αρ(, τυς

ε,ε δ;σει στεν,;ρια.

Για λυς τανε &+τς πλ* στεν,ωρες ι γιρτ+ς.

– Μα τυ ,ρνυ, θα δετε, επε η µαµ(, στα δυ λυπηµ+να παιδι( της. Bλα θα

’,υν αλλ(0ει… θα ’,υν &*γει ι κακ ανθρ;πι, κι ι καλ µπαµπ(δες θα µας

+,υν +ρθει, θα ’,υν γεµσει τα +ρηµα, τα ρ&ανεµ+να µας τα σπτια…

[ 1 9 7 ]

F. Αλε0υ, Πρσ συννθρωπι,Καστανι;της

[ 1 9 8 ]


∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˙ˆ‹˜ ÙË˜ ∞ÁÁÂÏÈÎÔ‡Ï·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶¤ÙÚÔ˘, ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ÏËÚÔÊÔ-Ú›Â˜ ·fi ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ.

∆È ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡ÂÈ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜ Ô ÛÈ‰ËÚfi‰ÚÔÌÔ˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙË‚ÈÙÚ›Ó· ÙÔ˘ Î·Ù·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜;

∫¿ıÂ ·È‰› ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ¤Ó· ÂÈ¯Â›ÚËÌ· ÁÈ· Ó· Â›ÛÂÈ Ù· ¿ÏÏ· fiÙÈ ı· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ÔıËÙfi‰ÒÚÔ. ¶ÔÈ· Â›Ó·È ·˘Ù¿ Ù· ÂÈ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù· Î·È Ò˜ ·Î˘ÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜;

™¯ËÌ·Ù›ÛÙÂ ÙÔ ÔÚÙÚ¤ÙÔ ÙË˜ ÌËÙ¤Ú·˜, Î¿ÓÔÓÙ·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÙË˜ ÁÈ· ÂÈ‚›ˆÛË.

¢È·‚¿ÛÙÂ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙË˜ ∞ÏÂÍ›Ô˘ ™ÎÏËÚÔ› ·ÁÒÓÂ˜ ÁÈ· ÌÈÎÚ‹ ˙ˆ‹, ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÏÔÁËıÂÌ·ÙÈÎ‹, Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÌÈ· Û˘ÓıÂÙÈÎ‹ ÂÚÁ·Û›· ÌÂ Ù›ÙÏÔ «∆Ô ·È‰› ÛÙÔ ¤ÚÁÔÙË˜ ŒÏÏË˜ ∞ÏÂÍ›Ô˘», fiÔ˘ Ó· ÂÍÂÙ¿˙ÂÙÂ Î˘Ú›ˆ˜ ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˙ˆ‹˜ Î·È ÙÈ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜ Ô˘ Â›¯·Ó Ù· ·È‰È¿ ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ÂÔ¯‹˜.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

4

3

2

1

Θεφραστς Τριανταφυλλδης, ∆ παιδι στην παραλα

¢∏ª∏∆ƒ∞ Ã. Ãƒπ™∆√¢√À§√À

°È· ¤Ó· ·È‰› Ô˘ ÎÔÈÌ¿Ù·È

Στη διρκεια της τελευταας δεκαετας τυ εικστ αι!να, µετ την κατρρευση των

καθεστ!των των ανατλικ!ν ωρ!ν, µεγλ µρς τυ πληθυσµ τυς µετακινθηκε σε

ευρωπαϊκς !ρες, µε σκπ την εερεση εργασας. Απ την επ αυτ και ως τις µρες µας

υν και ιπαλευν στη !ρα µας ιλιδες ικνµικ µετανστες, πως τ παιδ τυ πι-

µατς, πυ κερδει τ ψωµ τυ στα ανρια της λεωρυ και κιµται στ µηανστσι

τυ εργστασυ. Τ πηµα περιλαµνεται στη συλλγ Τ κυπαρσσι των εργατικ;ν (1995).

¡*,τα. Η κνηση αραι στη λεω&ρ.

Μες στ κλειστ, τ &ωτισµ+ν εργστ(σι,

Oι µη,αν+ς, απσταµ+νες* µα (γρυπνες,

Επι4λ+πυν σαν (κακι γγαντες

Τν *πν τυ µικρ*. Στριµωγµ+νς

Κντ( στη σκ(ρα τυ ατµ*,*

Με τυ αδερ&* τυ τ παλτ σκεπασµ+νς

Dεκυρ("εται.

Bλη τη µ+ρα δυλε*ει στα &αν(ρια*

Σκυπ"ει τ"(µια 4ιαστικ( µε τ κκκιν.

Εισπρ(ττει κ+ρµατα την ε*λγη* αγαν(κτηση.

Περιµ+νει τ επµεν &αν(ρι.

Τµια κερδ"ει +τσι τ ψωµ

Και τ µερδι τυ νυ,τ&*λακα,

Πυ τν α&νει να κιµ(ται εκε µ+σα.

Τα ,ινισµ+να 4υν( της πατρδας τυ,

Τα ,+ρια της µ(νας τυ πυ τ*λιγαν γ*ρω τυ

Γυνακει µαντλι για τ κρ*,

Τ δ(σκαλ πυ πληρωντανε µε γ(λα

Μλις θυµ(ται.

Θυµ(ται κ(τι ελληνικ( απ τ στµα τυ,

[ 1 9 9 ]

* απσταµνες: κυρασµ+νες * σκρα τυ ατµ!: τε,νικ κατασκευ σε σ,µα σ,(ρας, απ’ πυ 4γανυν

ι θερµ ατµ των µη,αν;ν * ανρια: &ωτειν σηµατδτες * ε!λγη: δικαιλγηµ+νη, αναµενµενη

[ 2 0 0 ]


Πυ τ;ρα εδ; ακ*γνται αλλι;τικα.

B,ι σαν 4τσαλα γυαλιστερ( µεγ(λης θ(λασσας,

B,ι σαν πδ4λητ τυ αλγυ

Ενς ανκητυ στρατηλ(τη,*

Αλλ( να, σαν τα κ+ρµατα στην τσ+πη,

Σαν τ &τ*σιµ στ 4λ+µµα τυ πελ(τη.

Καµι( &ρ( πι εγκ(ρδια

Σαν τ*τ δω τ 4υητ της σκ(ρας,

Πυ λ ανε4("ει τ θερµ ατµ.

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ Ò˜ ÂÚÓ¿ÂÈ ÙË Ì¤Ú· Î·È ÙË Ó‡¯Ù· ÙÔ˘ ÙÔ ·È‰›.

∆Ô Ô›ËÌ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÂ ‰‡Ô ¯ÚÔÓÈÎ¿ Â›Â‰· Î·È ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È ÛÂ ‰‡Ô ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎ¿ Ì¤ÚË.¶ÔÈ· Â›Ó·È ·˘Ù¿ Î·È ÙÈ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ Î·ı¤Ó·;

¶ÔÈ· Û¯¤ÛË Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ÌÂ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÁÏÒÛÛ· ÙÔ ·È‰›; ∞ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙËÓ ·¿-ÓÙËÛ‹ Û·˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·˜ Î·È ¿ÏÏÂ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ô˘ ·ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó ÙË Û˘Ó·È-ÛıËÌ·ÙÈÎ‹ ÙÔ˘ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË.

µÚÂ›ÙÂ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÂÈÎfiÓÂ˜ Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ·) ÙË ÛÙÂÚËÌ¤ÓË ˙ˆ‹ ‚) ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ-‚›ˆÛË Ô˘ ‰›ÓÂÈ Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÙÔ ·È‰›.

µÚÂ›ÙÂ ÙËÓ ÂıÓÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ÌÂ ‚¿ÛË Ù· ÛÙÔÈ¯Â›· ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ Î·È ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜˙ˆ‹˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ô›ËÌ·, Î·È ÂÓÙÔ›ÛÙÂ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË ÙË ¯ÒÚ· ·fiÙËÓ ÔÔ›· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È. ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ Î·ıËÁËÙÒÓ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂˆÁÚ·Ê›·˜,ÂÍÂÙ¿ÛÙÂ ÙË Û¯¤ÛË ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ ·˘Ù‹˜ ÌÂ ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÛÌfi.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

4

3

2

1

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

* στρατηλτης: αρ,ηγς τυ στρατ*, σως +µµεση ανα&ρ( στ Μ. Αλ+0ανδρ

∆.>. >ριστδ*λυ, Τ κυπαρσσι των εργατικ!ν, Καστανι;της

∞¡ø¡Àª√™

∆Ô ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙÔ˘ °È·ÓÁÎ

Εναι γνωστς δηµιυργς αυτ τυ παλι κινικυ πιµατς, µας µεταδδει µως

µεσα τις επιθυµες τυ, ρντντας να κνει ιδιατερα αισθητ την αγπη τυ για την ελευ-

θερα και την ανεαρτησα πυ τυ εασαλει η καθηµεριν εργασα τυ.

¶ι(νω δυλει(, µλις ,αρ("ει η µ+ρα

Και 0απστανω,* µλις 4ασιλ+ψει.*

Για να πνω νερ, πηγ(δι ανγω

Κι ργ;νω τ ,ωρ(&ι για να τρ;γω.

Κι αψη&;* τν µεγ(λν αυτκρ(τρα.

[ 2 0 1 ]

* απστανω: 0εκυρ("µαι * ασιλψει: µε τη δ*ση τυ λιυ * αψη": δεν υπλγ"ω, δε &4(µαι

Μρις Βατις, Αγρτικ

Κινικα τραγδια,µτ&ρ. Κ;στας Β(ρναλης, Λωτς

[ 2 0 2 ]


∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

°È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô ∫ÈÓ¤˙Ô˜ ÁÂˆÚÁfi˜ ‰È·ÎËÚ‡ÛÛÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ˘ÔÏÔÁ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·;

¶ÔÈ· ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎ¿ Ì¤Û· Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÛÙÔ Ô›ËÌ· Î·È ÁÈ·Ù›;

™ÎÂÊÙÂ›ÙÂ ·Ó ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó· ÌÔÚÂ› Ó· ˘Â-ÚËÊ·ÓÂ‡ÂÙ·È fiÙÈ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ó¤Ó·Ó ·Ó¿ÁÎË ÛÙË ˙ˆ‹ Î·È ÛÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· Ô˘ ·ÛÎÂ›. ∞ÓÓÔÌ›˙ÂÙÂ fiÙÈ ‚Ú‹Î·ÙÂ Î¿ÔÈÔÓ, ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘. ∞Ó fi¯È, ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙË ˙ˆ‹ fiÔÈÔ˘Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›· ÚÔÙÈÌ¿ÙÂ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙËÓ ÂÍ¿ÚÙËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ÎÔÈÓˆÓ›·.

¢ I A £ E M A T I K H ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

2

1

ΠΡΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓ ΡΝΗΣ ΩΗΣ

Τα κτ κεµενα πυ περιλαµννται σε αυτ την εντητα θγυν πλλ κινωνικ πρ-λµατα πυ απασλν την επ µας. Τα επτ κεµενα πρρνται απ λληνες συγ-γραες και αναρνται σε ατµικ και συλλγικ πρλµατα της µεταπλεµικς, τηςνετερης και της σηµερινς κινωνας. Πρηγεται να τραγδι τυ ∆ινση Σαπυ-λυ, πυ µιλ για την αµηανα των ενηλκων να ε#ηγσυν την εικνα τυ σγρνυκσµυ στα παιδι. Συνε$ντας, ερµαστε σε επα µε κπια απ τα διαρνικ καισγρνα πρλµατα πυ δυσκλευν την καθηµεριν $ω και τις κινωνικς µας σ-σεις. Εκτς απ τα καθηµεριν πρλµατα πυ παρυσι$ει η $ω στην πλη, παρακ-λυθµε τη γνεση και την εκδλωση δυσρεστων αινµνων, πως η παθητικτητα, ηανεργα, η καταστρ τυ περιλλντς και η κινωνικ απµνωση, τα πα απτε-λν τ σγρν «λαρινθ» για τυς νυς της επς µας. Τ απσπασµα απ τ µυθι-στρηµα της Ενττα Μρρις αναρεται στις δυνηρς ψυσωµατικς συνπειες πυ εεη πρτη ατµικ κρη#η στη (ιρσµα (1945). O πλεµς, ι κνδυνι απ τη ρση τηςπυρηνικς ενργειας, η µνµερς ανπτυ#η τυ υλικτενικ πλιτισµ ε#ακλυθννα εναι µερικς απ τις αγιτρευτες πληγς της επς µας, για τη θεραπεα των πωναπαιτνται η ατµικ ευαισθητπηση και ι κινωνικ µας αγνες.

Νκς υλιαρς, Η θερµ ερηµι της ως

[ 2 0 4 ]

¢π√¡À™∏™ ™∞µµ√¶√À§√™

∆È ¤·ÈÍ· ÛÙÔ §·‡ÚÈÔ

Στ παρακτω τραγδι τυ απ τ δσκ Ρερα (1979) ∆ινσης Σαπυλς δεν

κρει την αµηανα τυ για τ ρλ τυ ως τραγυδπι, ταν πρκειται να απευθυνθε

στα παιδι πυ $υν στην υπαθµισµνη περι τυ Λαυρυ.

¢εν ρω τι να παω στα παιδι!

στην αγ$ρ! στ$ Λα%ρι$

εµαι µεγ!λ$ς µε τιρ!ντες και γυαλι!

κι *λ$ +$!µαι τ$ α%ρι$.

Π,ς να κρυ+τες απ’ τα παιδι!

τσι κι αλλι,ς τα ρ$υν *λα

και µας κ$ιτ!$υν µε µ!τια σαν κι αυτ!

*ταν υπν$%ν στις δ%$ η ,ρα

$%µε µσα σ’ να *νειρ$ π$υ τρει

σαν τ$ %λιν$ π$δ!ρι της γιαγι!ς µας

Μα $ -ρ*ν$ς $ αληθιν*ς

σαν µικρ* παιδ εναι ε*ριστ$ς

Μα $ -ρ*ν$ς $ αληθιν*ς

εναι $ γι$ς µας $ µεγ!λ$ς κι $ µικρ*ς

∆εν ρω τι να παω στα παιδι!

µα $%τε και στ$υς µεγ!λ$υς

π!ει καιρ*ς π$υ -ω µ!θει α+νικ!

πως εµαι ασ-ηµ$παπαγ!λ$ς.

Π,ς να τα κρ%ψεις *λα αυτ!

τσι κι αλλι,ς τα ρ$υν *λ$ι

και σε κ$ιτ!$υν µε µ!τια σαν κι αυτ!

*ταν γυρν!ς µσα στην π*λη

∆. Σα*π$υλ$ς, H σµα, 1963-2003, Iαν*ς

[ 2 0 5 ]

Τ Ι Ε Π Α Ι 5 Α Σ Τ O Λ Α Υ Ρ Ι O ∆ ι ν σ η ς Σ α π υ λ ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈÂ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Î·È ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÔÔÈÔ‡; ™Â ÔÈÂ˜ ÂÓ¤Ú-ÁÂÈ¤˜ ÙÔ˘ ÈÛÙÂ‡ÂÙÂ fiÙÈ ‰›ÓÂÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· Î·È ÁÈ·Ù›;

¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔ ·‡ÚÈÔ Ô ÔÌÈÏËÙ‹˜ Î·È ÙÈ ‰Â›¯ÓÂÈ Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ «·ÏËıÈÓfi¯ÚfiÓÔ»;

∆È ı· ı¤Ï·ÙÂ ÂÛÂ›˜ Ó· ÂÈ Ô ÔÌÈÏËÙ‹˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜; °Ú¿„ÙÂ ÂÛÂ›˜ ·˘Ù¿Ô˘ ‰Â Ï¤ÂÈ Ô ™·‚‚fiÔ˘ÏÔ˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÂÍ‹ÁËÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ì‹¯·ÓË ÛÈˆ‹ ÙÔ˘.

ÃˆÚÈÛÙÂ›ÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÌÂ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Á‡Úˆ·fi ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Î·È Û‡Á¯ÚÔÓ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ı· Û˘ÁÎÂ-ÓÙÚÒÛÂÙÂ, ÂÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ ÔÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ··Û¯ÔÏÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î¿ıÂÂÔ¯‹˜, ·Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÈ˜ ·ÈÙ›Â˜ Î¿ıÂ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓÔ˘. ∂ÈÏ¤ÍÙÂ ·ÓÙÈ-ÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎ¿ ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ·ÎÔ‡ÛÙÂ Ù· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÌÂ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ Û·˜Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ÙË˜ ¤ÚÂ˘Ó¿˜ Û·˜.

O ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ª·Ï¤·˜ ·ÂÈÎfiÓÈÛÂ ÙÔ §·‡ÚÈÔ Á‡Úˆ ÛÙ· 1920 (‚Ï. ÂÈÎfiÓ·).¶ÔÈ· Û¯¤ÛË ¤¯ÂÈ ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ §·‡ÚÈÔ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ™·‚‚fiÔ˘ÏÔ˜, ÌÂ ÙÔÂÈ‰˘ÏÏÈ·Îfi ÙÔ›Ô ÙÔ˘ ª·Ï¤·;

¢ I A £ E M A T I K E ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

3

2

1

Κωνσταντνς Μαλας, Λαρι

[ 2 0 6 ]

ª∞ƒπ∞ I√ƒ¢∞¡π¢√À

™ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ÙÛÈÌ¤ÓÙÔ˘ Î·È ÙË˜ ÔÏ˘Î·ÙÔÈÎ›·˜

Η αστικ καθηµεριντητα της σγρνης επς µσα στην πα κυριαρν τ τσιµντ

και ι πλυκατικες εναι τ θµα µε τ π ασλθηκε η Μαρα Ιρδανδυ στ τελευτα

της πε$γρηµα Η αυλ6 µας (1981). Τ παρακτω απσπασµα πρρεται απ την αρ τυ

ιλυ και εναι σε µεγλ αθµ αυτιγραικ. Η ηλικιωµνη Κωνσταντινυπλτισσα

συγγραας $ει πια σε πλυκατικα, πυ ινει λα τα πρλµατα της κινς $ως, τις

ενλσεις απ τα λλα διαµερσµατα και την ψυικ απ#νωση των ενκων.

Z$%µε στην επ$-6 τ$υ τσιµντ$υ και της π$λυκατ$ικας.

Κι εγ, τ,ρα κ!θ$υµαι σε π$λυκατ$ικα. 8-ω να εσωτερικ* δυ!ρι στ$ν τρτ$

*ρ$+$. Εσωτερικ! τα λνε τ,ρα τα διαµερσµατα π$υ δε λπ$υν στ$ δρ*µ$ αλλ!

στην αυλ6. Μα και η αυλ6 πια δε λγεται αυλ6 αλλ! ακ!λυπτ$ς -,ρ$ς.

Στις περισσ*τερες απ’ αυτς τις π$λυκατ$ικες, π$υ -τ$νται η µια %στερα απ’ την

!λλη, σπ!νια θα δεις παρ!θυρ$. Εναι *λ$ µπαλκ$ν*π$ρτες και γαν$υν σ’ να µπαλ-

κ*νι π$υ ,νει την π$λυκατ$ικα να γ%ρ$ και θυµει κατ!στρωµα απ$ρι$%. 8τσι

λ$ιπ*ν, µπαλκ$ν*π$ρτα και κ!µαρα, και η κ!θε κ!µαρα µ$ι!ει δι!δρ$µ$ς. Π,ς επι-

πλ,νεται, π,ς κατ$ικεται αυτ*ς $ -,ρ$ς, δεν -εις αν!γκη να τ$ σκε+τες εσ%. Τ$ απ$-

+!σισε πρ$κατα$λικ! $ αρ-ιτκτ$νας. Σ$υ αλε την πρα για την τηλε*ραση εκε

π$υ πρπει να την τ$π$θετ6σεις, σ$υ αλε τις απλκες* εκε π$υ θα µπει τ$ «καθιστι-

κ*», δηλαδ6 $ καναπς, τ$ -αµηλ* τραπι και $ι δυ$ τερ!στιες π$λυθρ*νες της µ*δας.

∆εν υπ!ρ-ει κατ!λληλη γωνι! για να εγκαταστ6σει η ν$ικ$κυρ! την «κ*-η» της.

Εκε π$υ θα κ$υρνι!σει* να πιει τ$ κα+εδ!κι της, να π!ρει τη γ!τα στην αγκαλι! της,

και να α+$υγκραστε* την αν!σα τ$υ σπιτι$% της. :σως γι’ αυτ* η σηµεριν6 γυνακα

δεν αγαπ! τ$ σπτι της. 5ν$ πρ!µα. ;λα τυπ$π$ιηµνα, *λα πρ$µελετηµνα.* Η

απ*σταση π$υ µπ$ρες να απλ,σεις τ$ π*δι σ$υ και τ$ -ρι σ$υ. Π*σ$ πρπει να σκ%-

ψεις τ$ κε+!λι σ$υ *ταν σηκ,νεσαι *ρθι$ς µσα στην µπανιρα, τσι π$υ να µην κ$υ-

τ$υλ6σεις στ$ σ,µα τ$υ καλ$ρι+ρ π$υ κρµεται στ$ν τ$-$.

* απλκες: +ωτιστικ! π$υ στερε,ν$νται στ$ν τ$-$ * θα κυρνισει: θα κ!τσει 6συ-α, θα ηρεµ6σει * νααυγκραστε: να ακ$%σει * πρµελετηµνα: σ-εδιασµνα και πρ$απ$+ασισµνα

Σ Τ H Ν E Π O X H T O Y T Σ I M E N T O Y K A I T H Σ Π O Λ Y K A T O I K I A Σ M α ρ α I ρ δ α ν δ υ

Αλλ!$υν $ι καιρ$, αλλ!$υν και

$ι !νθρωπ$ι. Μσα στις π$λυκατ$ικες

$ι !νθρωπ$ι γνανε αγγλ$πρεπες.*Βλπεις κ!π$ι$ν στη σκ!λα 6 στ$

ασανσρ και δε σε -αιρετ!. Στκεται

µπρ$στ! σ$υ σαν κ$λ*να π!γ$υ, +$!-

σαι να τ$ν -αιρετ6σεις κι εσ%. ∆εν

ρεις καλ! καλ! συγκ!τ$ικ$ς εναι 6

ν$ς. 8-ασαν $ι Ρωµι$ τη ρωµι$σ%νη

τ$υς.

Τα µ$%τρα των συγκατ$κων µ$υ

ας µην τα ρω. 5ρω *µως τη +ων6

τ$υς, τ$ 6-α τ$υς. 5ρω της διπλαν6ς

µ$υ τ$ν αναστεναγµ* και τ$ $γκητ*.

Β$γκ! τα ρ!δια *ταν π+τει στ$ κρε-

!τι της, $γκ! και τη ν%-τα. Φανεται

πως -ει !λατα στις κλειδ,σεις της και

π$νε. Κ!θε πρω στις ι ακ$%ω τ$

υπνητ6ρι της. ;λα αυτ! ακ$%$νται

γιατ τ$ κρε!τι της εναι δπλα στ$

δικ* µ$υ και µας -ωρει νας τ$-$ς.

Απ* τ$ λ$υτρ$καµπιν συν$ρε%ω

µε τ$ διαµρισµα π$υ η π*ρτα τ$υ

εναι απναντι στην π*ρτα τ$υ δικ$%

µ$υ διαµερσµατ$ς.

Εκε π!λι ακ$%ς σπαρα-τικς +ωνς

παιδι$%. Κ!θε πρω η µητρα τ$υ πρ$σπαθε να τ$ ντ%σει, εκεν$, αγ$υρ$υπνηµν$,

αµ%νεται, και +ανεται πως τ$ δρνει.

– Κυρα µ$υ, +ων!ω εγ, απ* τ$ παρ!θυρ$ τ$υ µπ!νι$υ, α+6στε τ$ παιδ να ηρε-

µ6σει. Εναι σε ηλικα π$υ πρπει να µ!θει να ντ%νεται µ*ν$ τ$υ.

– Τι λες, κυρ! µ$υ; +ων!ει αλλη απ* µσα η µητρα. Εγ, πρπει στις $-τ, να

εµαι στη δ$υλει! µ$υ. @ρθε και τ$ αυτ$κνητ$ τ$υ σ-$λε$υ να την π!ρει, δεν τ$

ακ$%τε στ$ δρ*µ$ π$υ κ$ρν!ρει;

Πραγµατικ!, απ* τ$ δρ*µ$ ακ$%γεται τ$ µπικ-µπικ τ$υ αυτ$κιν6τ$υ. ∆ε µλησα.

[ 2 0 7 ]

* αγγλπρεπες: απκτησαν ενικς συν6θειες, γιναν τυπικ$

Αλκς Κντπυλς, Αθνα

[ 2 0 8 ]

Π Ρ Β Λ Η Μ Α Τ Α Τ Η Σ Σ Υ Γ Ρ Ν Η Σ Ω Η Σ

@ερα απ* την Παναγι,τα την καθαρστρια πως η µητρα και $ πατρας 6ταν τρα-

πεικ$ υπ!λληλ$ι.

Λγες ,ρες ησυ-α, και τ$ µεσηµρι π!λι +ωνς παιδι$%. Τ$ αυτ$κνητ$ τ$υ σ-$-

λε$υ +τασε, *µως η µητρα !ργησε, και $ σω+ρ δεν µπ$ρε ν’ α+6σει τ$ παιδ στ$

πε$δρ*µι$. Τ$ παρνει µα τ$υ και εκιν!. Τ$ παιδ απ* µσα ωρ%εται.*Για καννα µ6να ησ%-ασα *ταν τ$ αντρ*γυν$ π6ρε την !δει! τ$υ την καλ$καιρι-

ν6. 5εκνησαν $ι δυ$ µε τ’ αυτ$κνητ* τ$υς για τ$ εωτερικ* και τ$ κ$ριτσ!κι τ$ !+η-

σαν στη γιαγι! τ$υ π$υ µενε στ$ αϊδ!ρι. Μια µρα, απ* τις +ωνς τ$υ παιδι$% και

της µητρας, κατ!λαα πως η !δεια τελεωσε. Γ%ρισαν πσω. Ακ$%ω να ρ!δυ σπα-

ρα-τικς +ωνς παιδι$%, +ωνς π*ν$υ.

– Φ!’ τ$! +!’ τ$ επα! ∆εν τ$ τρως;

Σε λγ$ η σπαρα-τικ6 +ων6 π!λι.

– Dν$ιε τ$ στ*µα σ$υ! Θα σε µπατσσω!

Και π!λι η +ων6.

∆ε !σταα. Πετιµαι ω, µ’ αρπ!ει η Νλλη,* µε τρα$κ$π!.

– Π$% πας;

– Π!ω να πι!σω την π*ρτα τ$υς µε τις κλ$τσις. Dσε µε.

– Τρελ!θηκες;

Ναι, πραγµατικ! τρελ!θηκα. Σκ+τ$µαι σε π$ι$ν ν’ απ$ταθ,.* Στην Αστυν$µα;

Σε καννα σ%λλ$γ$; Φων!ω την Παναγι,τα και τη ρωτ, τι συµανει.

– Τ$ παιδ!κι απ* τ$ν καιρ* π$υ γ%ρισαν πσω δεν τρ,ει τπ$τα. 8γινε πετσ και

κ*καλ$. Τ$ κακ*µαθε η γιαγι! τ$υ +ανεται.

Oι Γ!λλ$ι λνε: Les enfants, quand ils sont petits, ils nous aiment. Quand ils grandissent,

ils nous jugent, et parfois ils nous pardonnent, Τα παιδι!, *ταν εναι µικρ! µας αγαπ!νε,

*ταν µεγαλ,ν$υν µας κρν$υνε, και καµι! +$ρ! µ!ς συγ-ωρ$%νε.

Αυτ6 η µικρ$%λα, +ανεται, µεγ!λωσε πριν απ* την ,ρα της, κρινε τη µητρα της

και δεν τη συγ-,ρεσε $%τε για τ$ %λ$ $%τε για την εγκατ!λειψη. Την εκδικεται, π,ς

αλλι,ς µπ$ρε να την εκδικηθε. 8-$υν την αι$πρπει! τ$υς και τα παιδι!.

Η ω6 µ$υ µσα σ’ αυτ6 την π$λυκατ$ικα ε-ε καταντ6σει α+*ρητη. Ευτυ-,ς

*µως η $ικ$γνεια αγ*ρασε δικ* της διαµρισµα και µετακ*µισε. Τ$ διαµρισµα ανα-

ν$ικι!στηκε π$λ% γρ6γ$ρα. Τ$ πιασε νας εργνης και ησυ-!σαµε.

* ωρεται: κλαει και κραυγ!ει * Νλλη: η κ*ρη της α+ηγ6τριας * ν’ απταθ: να απευθυνθ,

Μ. Ι$ρδανδ$υ, Η αυλ µας,Βιλι$πωλε$ν της Εστας

Σ Τ H Ν E Π O X H T O Y T Σ I M E N T O Y K A I T H Σ Π O Λ Y K A T O I K I A Σ M α ρ α I ρ δ α ν δ υ

[ 2 0 9 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó Ù· ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÔÏ˘Î·ÙÔÈÎÈÒÓ,ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë πÔÚ‰·Ó›‰Ô˘ ıÂˆÚÂ› fiÙÈ «Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ Á˘Ó·›Î· ‰ÂÓ ·Á·¿ ÙÔ Û›ÙÈ ÙË˜»;

«Œ¯·Û·Ó ÔÈ ƒˆÌÈÔ› ÙË ÚˆÌÈÔÛ‡ÓË ÙÔ˘˜». ∞ÊÔ‡ ‰È·‚¿ÛÂÙÂ ÚÔÛÂÎÙÈÎ¿ fiÏË ÙËÓ ·Ú¿ÁÚ·-ÊÔ, Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙË ÛËÌ·Û›· ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ¿Ô„Ë˜ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙÈ ‰ËÏÒÓÂÈ Ë ¤ÓÓÔÈ· «ÚˆÌÈÔ-Û‡ÓË» ÁÈ· ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê¤·.

∏ ·ÊËÁ‹ÙÚÈ· ÂÓ‰È·Ê¤ÚÂÙ·È ÔÏ‡ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊ‹ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔ ·È‰› ÙË˜ Ë Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘‰ÈÏ·ÓÔ‡ ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·ÙÔ˜. ¶Ò˜ ÎÚ›ÓÂÙÂ ÙËÓ ·Ú¤Ì‚·Û‹ ÙË˜ Î·È Ù· Û¯fiÏÈ· Ô˘ Î¿ÓÂÈ; ¶ÔÈ·ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙË˜ ·ÔÎ·Ï‡ÙÂÈ ·˘Ù‹ Ë ÎÚÈÙÈÎ‹ ÛÙ¿ÛË;

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÌÂ Ï›ÁÂ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¤˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜ ÛÙ· ·ÛÙÈÎ¿ Î¤ÓÙÚ·.

ÃˆÚ›ÛÙÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÛÂ ÂÓfiÙËÙÂ˜ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ‡˜ Ï·ÁÈfiÙÈÙÏÔ˘˜ ÛÂ Î·ıÂÌÈ¿·fi ·˘Ù¤˜.

¶ÚÔÛ·ı‹ÛÙÂ Ó· ·ÔÙ˘ÒÛÂÙÂ ÙËÓ Î¿ÙÔ„Ë ÂÓfi˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·ÙÔ˜, ÙÔÔıÂÙÒÓÙ·˜Ù· ¤ÈÏ· Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙË˜ ·ÊËÁ‹ÙÚÈ·˜. ™Â ¤Ó· ›‰ÈÔ Û¯¤‰ÈÔ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÙÂ Ù·¤ÈÏ· Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ‰ÈÎfi Û·˜ ÁÔ‡ÛÙÔ.

OÚÁ·ÓÒÛÙÂ ÌÈ· ¤ÚÂ˘Ó· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË˜ ËÏÈÎ›·˜ ‹ ÙË˜ Ù¿ÍË˜ Û·˜ Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔÎ·È ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Ì¤Û· ÛÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ¤Ú·Û·Ó ÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ËÏÈÎ›·. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· Û˘ÌÂ-Ú¿ÛÌ·Ù¿ Û·˜, ÌÂ ‚¿ÛË Ù· ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ¤ÚÂ˘Ó·˜;

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

5

4

3

2

1

[ 2 1 0 ]

M∂¡∏™ K√Àª∞¡∆∞ƒ∂∞™

°Ú·ÊÂ›ÔÓ Â˘Ú¤ÛÂˆ˜ ÂÚÁ·Û›·˜

O Αναστσης εναι νας νς πυ $ει στην Αθνα στα µσα της δεκαετας τυ 1950, πς

νιθει #εκµµνς απ την ικγνεια και τν κινωνικ τυ περγυρ. Σε αυτ τ απσπασµα

απ Τα µη-αν!κια, την πρτη συλλγ διηγηµτων τυ µεταπλεµικ πε$γρυ Μνη

Κυµανταρα, Αναστσης απασ$ει να ψ#ει για δυλει.

Tην !λλη µρα %πνησε πρω, ελα+ρ%ς σαν π$%π$υλ$. Πλ%θηκε, ντ%θηκε, !ρπαε

µια +τα $υτυρωµν$ ψωµ και -%θηκε στ$υς δρ*µ$υς. Περπ!τησε µε τ$ κε+!λι

ψηλ!, -αµ$γλασε στ$ +$%ρναρη π$υ τ$ν καληµρισε κι στειλε στ$ν κ$υρα τ$υ να

+ιλικ* -αιρετισµ* – γρ6γ$ρα θα τ$ν ε-ε π!λι πελ!τη. Β!δισε κ!µπ$σ$, ,σπ$υ γ6κε

στη λεω+*ρ$. Τα δντρα εκε πρασνιαν, κ$υρεµνα και +υτεµνα µε τ!η π!νω στ$

πε$δρ*µι$, κρατ,ντας τ$ να τ$ν ,µ$ τ’ αλλ$υν$%, σαν στ$ι-ισµν$ι µαθητς την

,ρα της γυµναστικ6ς. !ρηκε π$υ $ δρ*µ$ς στις γωνις δεν ε-ε απ$θηκψει σκ$υ-

πδια. Φαντ!στηκε τ$υς σκ$υπιδι!ρηδες !γγελ$υς να δρ$σ$υν τ$ πρ*σωπ$ της

π$λιτεας µε +ρσκ$ π$τιστικ* νερ*. Τ$ +ως της µρας 6ταν πεντακ!θαρ$, λες και τ$

ε-αν αλλ!ει σ6µερα. Περν$%σε π!νω στ$ µ!γ$υλ$ τ$υ δρ*µ$υ σαν ακ$νισµν$

υρ!+ι. Τ’ αυτ$κνητα +αρδι!, µε καλ$γυαλισµνα +τερ! και συντηρηµνες λαµαρ-

νες, κυλ$%σαν π!νω στην !σ+αλτ$ -ωρς να την πληγ,ν$υν. Κι $ τρ$-α$ς* στη µση

τ$υ δρ*µ$υ µε την κ$λλαρισµνη στ$λ6 τ$υ, τ$ κρ!ν$ς τ$υ π$υ +εγγ$$λ$%σε, +αι-

ν*ταν να πι!νει τ’ αυτ$κνητα απ* µιαν α*ρατη κλωστ6. Ως κι $ι κ$πλες 6ταν δια-

+$ρετικς σ6µερα, υπνηµνες θαρρες απ* %πν$ θαν!τ$υ π$υ τις ε-ε σκεπ!σει µε

καιν$%ρι$ πρ*σωπ$. Τ’ αγ*ρια ε-αν παντελ*νια στην τρ-α κι ναν αρα αυτ$πεπ$-

θησης. Dλλ$ι κρατ$%σαν την τσ!ντα τ$υ σ-$λε$υ, κι !λλ$ι τα σ%νεργα της δ$υλει!ςG

$ι εργ!τες τ$ κ$λατσ* τ$υς τυλιγµν$ σε µια πετστα. Κι $ι γρ$ι ε-αν ναν τρ*π$ να

τ$ν κ$ιτ!$υν λες κι ακ*µα θυµ*ντ$υσαν πως ε-αν περ!σει απ* ν$ι. O Αναστ!σης

π6δησε σ’ να λεω+$ρε$. αµ$γλασε στ$ν εισπρ!-τ$ρα π$υ τ$υ κ$ψε εισιτ6ρι$

και τ$υ δωσε µια θση π$υ περσσευε. Απ’ τ$ παρ!θυρ$ τα σπτια, µε τα σεντ*νια

γεµ!τα %πν$ ακ*µα, +ευγαν πρ$ς τα πσω. O 6λι$ς τα τναε µε τις !τα-τες α-τδες

τ$υ. 8να µικρ* αγ*ρι +!νηκε να κυνηγ! τ$ λεω+$ρε$. ;-ι για να τ$ πρ$+τ!σει στη

* τρας: $ αστυν$µικ*ς της Τρ$-αας

Γ Ρ Α Φ Ε Ι O Ν Ε Υ Ρ Ε Σ Ε Ω Σ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ M ν η ς K υ µ α ν τ α ρ α ς

στ!ση, µα για να πηδ6ει στ$ν πρ$+υλακτ6ρα. ;ταν κατ*ρθωσε να τ$ +τ!σει και να

κρεµαστε, $ εισπρ!-τ$ρας σηκ,θηκε απ* τη θση τ$υ και τ$υ -τ%πησε θυµωµνα τ$

τ!µι. «Μπρ$ς, δνε τ$υ». Τ$ παιδ µεινε για λγ$ κ$ιτ!$ντας τ$ν εισπρ!-τ$ρα. Τα

-ρια τ$υ 6ταν π$λ% λιγν!, τ$ πρ*σωπ* τ$υ -λ$µ*, κρατι*ταν µε κ*π$. 8πειτα γα-

λε στ$ν εισπρ!-τ$ρα τη γλ,σσα τ$υ. Την δια

στιγµ6, τρ$µαγµν$, !+ησε τα -ρια τ$υ να

ε+%γ$υν και π6δησε -!µω. O Αναστ!σης εδε

τ$ αγ*ρι να -!νεται στη στρ$+6 τ$υ δρ*µ$υ.

Ε-ε ακ*µα µπρ$ς στα µ!τια τ$υ τα -ρια τ$υ,

λιγν!, π$υ π!λευαν να κρατηθ$%ν. Κατηκε

στην επ*µενη στ!ση. Περπ!τησε κ$ιτ!$ντας

τα σπτια και τ$υς αριθµ$%ς. Jστερα στ!θηκε

µπρ$στ! σε µια εσ$δ$ µεγ!ρ$υ. ∆ι!ασε µια

ταµπλα µε κε+αλαα εθωριασµνα: ΓΡΑΦΕΙOΝ

ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. ∆στασε, πειτα πρ$-,-

ρησε, µπ6κε κι !ρ-ισε ν’ ανεανει τις σκ!λες.

@ταν ατλειωτες να τις ανεε κανες, µα τ$υ

!ρεσαν. Τ$υ !ρεσε καθετ π$υ ψ6λωνε, π$υ

τ$ν αναε. ;πως τα γρ!µµατα στην αρ-6

µιας ταινας. 8+τασε στ$ δ$µ$ π!τωµα,

ψαε, ρ,τησε, τλ$ς -τ%πησε µια π*ρτα. Επει-

δ6 δεν π6ρε απ!ντηση, !ν$ιε και γλστρησε

αθ*ρυα στ$ εσωτερικ*. Στ$ !θ$ς της κ!µα-

ρης µια κ$πλα γρα+ε στη γρα+$µη-αν6.

O%τε π$υ σ6κωσε τα µ!τια της π!νω τ$υ.

8γρα+ε σαν υπνωτισµνη. ρει!στηκε να π!ει

να σταθε π$λ% κ$ντ! της για να τ*νε δει. Ε-ε

δυ$ µ!τια κλ$υισµνα* σε -$ντρ$%ς +ακ$%ς,

π$υ µ$ιααν ν’ απ$στειρ,ν$υν τ$ +ως. Σαν

δυ$ ψ!ρια µσα στη γυ!λα τ$υς. Jστερα η

µη-αν6 παψε απ*τ$µα. «Μια στιγµ6 παρακα-

λ,». Dν$ιε την π*ρτα τ$υ διπλαν$% γρα+ε$υ και -,θηκε µσα. 5αναγ%ρισε σ-εδ*ν

αµσως και τ$υ επε µε την δια απαρ!λλα-τη +ων6, π$υ µ$ιαε τυπωµνη σε κ$ρ-

δλα µαγνητ$+,ν$υ.* «Περιµνετε παρακαλ,. O κ%ρι$ς ∆ιευθυντ6ς εναι απησ-$λη-

[ 2 1 1 ]

Νκς ατηκυρικς-Γκκας, Η ανιτ πρτα

* κλυισµνα: $ι +ακ$ των γυαλι,ν παρ$µ$ι!$νται µε κλ$υ των µατι,ν της δακτυλ$γρ!+$υ

* τυπωµνη σε κρδλα µαγνητνυ: η-$γρα+ηµνη

[ 2 1 2 ]


µν$ς». 5αν!πιασε τ$ γρ!ψιµ$. Τα µ!τια της δεν κ$τααν καθ*λ$υ τα πλ6κτρα.

@ταν απ* τις τυ+λς δακτυλ$γρ!+$υς.* O θ*ρυ$ς της µη-αν6ς ε-ε απ$κτ6σει

τ,ρα µιαν νταση και µια πυκν*τητα, σα να στρι+$γ%ριε καννα ελικ*πτερ$ π!νω

απ* τ$ κε+!λι τ$υ Αναστ!ση. Dθελ! τ$υ -αµ6λωσε για να πρ$στατευθε. 8πεσε σε

µια καρκλα. Πρ$σπ!θησε να κρατηθε ακνητ$ς, µα κ!θε +$ρ! π$υ η κ$πλα πατ$%-

σε καννα πλ6κτρ$ δυνατ*τερα, τα π*δια τ$υ +ευγαν πρ$ς τα µπρ$ς, σα να τα

αρ$%σε καννας γιατρ*ς µε σ+υρ!κι. @θελε να τη διακ*ψει, να της πει πως δεν πε-

ραε π$υ $ ∆ιευθυντ6ς 6ταν απασ-$ληµν$ς, και *τι θα µπ$ρ$%σε να αναπερ!σει.

Κι α%ρι$ µρα 6ταν. Μα δεν ρισκε τρ*π$ να της µιλ6σει. Επειδ6 δεν µπ$ρ$%σε να

µιλ!, να κ!θεται ακνητ$ς, να περιµνει, σηκ,θηκε και π6γε στ$ παρ!θυρ$. @ταν να

στεν*, δυτικ* παρ!θυρ$. 8σκυψε να δει κ!τω και αλστηκε. Τ$ν -,ριαν απ* τ$

δα+$ς ε+τ! ψηλ!, θε*ρατα πατ,µατα. O αστυ+%λακας της τρ$-αας 6ταν µια

τελεα. Τ$ κρ!ν$ς $υλιαγµν$ κ!τω απ* τ$ν 6λι$, $ι κλωστς στα -ρια τ$υ σπασµ-

νες. 5α+νικ! τ$ν Αναστ!ση τ$ν πιασε τ$ στ$µ!-ι τ$υ. Στα%ρωσε τα -ρια τ$υ γ%ρω

στη µση κι σκυψε τ$ κε+!λι. Τα πλ6κτρα της µη-αν6ς δ$%λευαν σε ρυθµ* π$λυ*-

λ$υ. Αµσως %στερα, $ γν,ριµ$ς π$ν$κ+αλ$ς σ+-τηκε γ%ρω στ$ κε+!λι τ$υ σαν

αρρα,νας.* D+ησε τ$ στ$µ!-ι τ$υ κι πιασε τ$ κε+!λι τ$υ. Μα $ π*ν$ς, επιδι$ς

ι+$µ!-$ς, τ$ν -τυπ$%σε %π$υλα στ$ α+%λα-τ$ µρ$ς. Κ$ταε µε αγωνα την κ$π-

λα. 8γρα+ε σια, µ$ν$κ*µµατη, µε τα κλ$υισµνα µ!τια της σκλαωµνα π!νω στ$

-αρτ. Μ*ν$ $ κ%λινδρ$ς της µη-αν6ς µετατ$πι*ταν $λ$να κι αριστερ*τερα -$-

ντας µια τ!ση να τρυπ6σει τ$ν τ$-$ και να περ!σει στ$ γρα+ε$ τ$υ διευθυντ6. O

Αναστ!σης κανε µερικ! 6µατα πσω, κι 6ρθε να στηρι-θε π!νω στην π*ρτα. Για

µερικ! δευτερ*λεπτα µεινε εκε µε τ$ πρ*σωπ$ τσαλακωµν$, τα -ρια κλεισµνα σε

γρ$θις. Jστερα κανε απ*τ$µη στρ$+6, !ν$ιε την π*ρτα κι, α+6ν$ντ!ς την $ρθ!-

ν$ι-τη, πετ!-τηκε ω.

* τυλς δακτυλγρι: *σες δακτυλ$γρα+$%ν µε τυ+λ* σ%στηµα * αρρανας: δα-τυλδι αρρα,να

Μ. Κ$υµανταρας, Τα µηανκια,Κδρ$ς

Γ Ρ Α Φ Ε Ι O Ν Ε Υ Ρ Ε Σ Ε Ω Σ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ M ν η ς K υ µ α ν τ α ρ α ς

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

ªÂ ÔÈ· ‰È¿ıÂÛË Í‡ÓËÛÂ ÙÔ Úˆ› Ô ∞Ó·ÛÙ¿ÛË˜ Î·È Ò˜ ÙËÓ ·Ô‰›‰ÂÈ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜;

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÙÔ °Ú·ÊÂ›Ô ∂ÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Â˘ı‡ÓıËÎÂ Ô ∞Ó·ÛÙ¿ÛË˜, ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓÂÈÎfiÓ· ÙË˜ ‰·ÎÙ˘ÏÔÁÚ¿ÊÔ˘ Ô˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛÂ.

¶Ò˜ ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Ô ÛˆÌ·ÙÈÎfi˜ fiÓÔ˜ Ô˘ Î·Ù¤Ï·‚Â ÙÔÓ ∞Ó·ÛÙ¿ÛË ÛÙÔ °Ú·ÊÂ›Ô ∂ÚÁ·Û›·˜;

µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ·ÚÔÌÔÈÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Î·È Û¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜.

¶ÂÚÈÁÚ¿„ÙÂ ÌÈ· ‰ÈÎ‹ Û·˜ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÂ ¤Ó· ÁÚ·ÊÂ›Ô ‹ ¿ÏÏÔ ¯ÒÚÔ ÂÚÁ·Û›·˜, ÌÂ ¤ÌÊ·ÛËÛÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ÛÂ ·˘ÙfiÓ.

∞Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÂ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ ‹ ¿ÓÂÚÁÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Î·È ¿ÚÙÂ ÙÔ˘˜ Û˘Ó¤ÓÙÂ˘ÍË Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂÙÈ˜ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó ‹ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÍÂ‡ÚÂÛË ÂÚÁ·Û›·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

4

3

2

1

Γιννης Τσαρης, Κεφλι νυ

[ 2 1 3 ]

[ 2 1 4 ]

∆∞™√™ ∫∞§√À∆™∞™

ªÂ ÙÔ ÏÂˆÊÔÚÂ›Ô

Στ παρακτω διγηµα, πυ περιλαµνεται στ ιλ τυ Τ. Καλτσα, Τ$ καιν$%ρι$

αµ!ι (1995), κρις Μ., αστυνµικς διευθυντς των ΜΑΤ στη Θεσσαλνκη, παρατηρε

τυς συνεπιτες τυ στ αστικ λεωρε, ι πι στην πλειντητ τυς εναι πρσυγες.

O κρις Μ. σηµατ$ει τσι µια µεση εικνα της κινωνικς πραγµατικτητας και πρλη-

µατ$εται θετικ για τη συνπαρ#η και τη θση αυτν των (κινωνικ και πλιτισµικ) δια-

ρετικν µδων πυ $υν και εργ$νται στην πατρδα µας.

Tηλε+,νησε στη γυνακα τ$υ *τι, λ*γω µιας α+νικ6ς λ!ης π$υ παθε τ$ αµ!ι

τ$υς –ε-ε σπ!σει η ντα τ$υ συµπλκτη–, θα π6γαινε µε τ$ λεω+$ρε$. Λγ$ αργ*τε-

ρα, $ κ%ρι$ς Μ., αστυν$µικ*ς διευθυντ6ς των ΜΑΤ,* π$υ δινυε τ$ µεσ$δι!στηµα των

καλ$καιριν,ν τ$υ διακ$π,ν, εκιν$%σε µες στ$ καταµεσ6µερ$ για τ$ παραθαλ!σσι$

πρ$!στι$ στ’ ανατ$λικ! της π*λης.

Στην α+ετηρα $ υπ!λληλ$ς, υπ$µειδι,ντας σαρκαστικ!*, τ$υ κανε ν*ηµα να

στριµω-τε στην $υρ!, *π$υ τ$ν π6ρε αµσως σ!ρνα* να π$λυθ*ρυ$ τσ$%ρµ$

ανθρ,πων. κ%ρι$ς Μ., π$υ ε-ε π$λλ! -ρ*νια να πατ6σει τ$ π*δι τ$υ σε λεω+$ρε$

αυτ6ς της γραµµ6ς, νιωσε τ$ν εαυτ* τ$υ να υ+αρπ!εται, ν’ ανυψ,νεται απ* ’να

δυνατ* κ%µα και τλ$ς να ερ!εται, $υλιγµν$ς στη µση τ$υ ανθρωπ$σωρ$%,

µπρ$στ! στ$ν εισπρ!-τ$ρα. 8πιασε τ$ αυτ τ$υ τη σιγαν6 +ων6 µιας γυνακας, π$υ

παραπ$νι*ταν δπλα τ$υ πως $ι µυρωδις τ$υ ιδρ,τα τ6ς +ερναν ινλα, κι αλε τ$

-ρι τ$υ π!νω στις µεγ!λες στ!µπες π$υ ε-αν π$τσει τ$ π$υκ!µισ* τ$υ, σα να ’θελε

να τις κρ%ψει.

Μετ! τ$ πρ,τ$ !+νιασµα, !ρ-ισε τις σκψεις. ;λ$ αυτ* τ$ ανθρωπ$λ*ι γ%ρω τ$υ

τ$ απ$τελ$%σαν, -ωρς αµ+ι$λα, πρ*σ+υγες. Τ$υς γν,ριε απ* την κ$ψι! τ$υς, δι!-

αε τις +!τσες τ$υς, !κ$υγε τις +ωνς τ$υς. Τ$ν σπρωαν κι !λλ$ και πρ$-,ρησε

στ$ !θ$ς. Π6ρε τ$ µ!τι τ$υ µια !δεια θση, ι!στηκε να κ!τσει, αλλ! την τελευταα

στιγµ6 εδε πεταγµν$ π!νω στ$ κ!θισµα να τσαλακωµν$ πεντακ$σ!ρικ$. «Κ!θ$-

νται», τ$υ επε κ$+τ! νας τ%π$ς, µε τετρ!γων$ σαγ*νι. ειρ$ν$µ$%σε σ’ να +λ$

* ΜΑΤ: ειδικς µ$ν!δες της Αστυν$µας, µε στ*-$ την απ$κατ!σταση της τ!ης* υπµειδιντας σαρκα-στικ: -αµ$γελ,ντας κρυ+! 6 αδι*ρατα, µε ειρωνεα * τν π#ρε σρνα: τ$ν παρσυρε

Μ Ε Τ O Λ Ε Ω Φ O Ρ Ε Ι O Τ σ ς Κ α λ τ σ α ς

τ$υ, πσω τ$υ, κι εκεν$ς τ$% γνε+ε συνωµ$τικ!. κ%ρι$ς Μ. κ$%νησε τ$ κε+!λι τ$υ

και κρεµ!στηκε απ* τα λ$υρι! π!νω απ* την καπαρωµνη* θση. Τ$υ ερ-*ταν να

γελ!σει.

Σκ+τηκε τ$ µ!κρ$ς της διαδρ$µ6ς και τα γ*νατ! τ$υ λ%γισαν. Θα µπ$ρ$%σε

ασ+αλ,ς να επικαλεστε την κ$ιν6 λ$γικ6 6 $τιδ6π$τε !λλ$ (κ!τι θα ρισκε), για να

απ$δεει στ$ν τ%π$ µε τ$ ταυρσι$ κ$ρµ *τι αυτ* π$υ κανε δεν 6ταν σωστ*. Κ!π$ι$ς

!λλ$ς στη θση τ$υ µπ$ρε και να νευραε 6, στην αν!γκη, να κανε ακ*µα και -ρ6ση

τ$υ αι,µατ*ς τ$υ, *µως $ κ%ρι$ς Μ., µ*ν$ π$υ τ$υ

πρασε αυτ6 η σκψη, νιωσε αλλεργα. Π$τ δε θα πε-

+τε τ*σ$ -αµηλ!. Στ$ κ!τω κ!τω, ρισκε τη συµπερι+$-

ρ! τ$υ πρ*σ+υγα γν6σια ρωµικη και µ!λλ$ν διασκεδα-

στικ6. […] 8τσι, περµενε υπ$µ$νετικ!, κι *ταν $ -$ντρ$-

λαµης +λ$ς τ$υ εµ+ανστηκε, παραµρισε για να καθ-

σει, κι ας 6ταν αρκετ! -ρ*νια νε*τερ*ς τ$υ.

Σε λγ$ εκνησαν. Μπρ$στ! τ$υ, στ$ σηµε$ π$υ ρι-

σκ*ταν η +υσ$%να τ$υ λεω+$ρε$υ, µια ωηρ6 παρα νεα-

ρ,ν σ-ηµ!τιε κ%κλ$. Μελετ$%σε τα ρ$%-α τ$υς, τις κιν6-

σεις, τις εκ+ρ!σεις τ$υ πρ$σ,π$υ τ$υς, π$υ !λλααν διαρ-

κ,ς. Oι περισσ*τερ$ι +$ρ$%σαν +την! π$υκ!µισα, σκ$%-

ρα 6 π$λ%-ρωµα, π$υ κρµ$νταν ω απ* τα παντελ*νια,

6 τα +αρδι! σαλ!ρια* τ$υς, µακ* σταµπωτ! µπλ$υ!κια

και ,+τερνα πδιλα 6 σαγι$ν!ρες. Πιαστ6κανε στις πλ!-

κες και τα -ωρατ!. 8να τερ!στι$ µαγνητ*+ων$ π$υ κ$υ-

αλ$%σε κ!π$ι$ς στ$ν ,µ$ τ$υ, παιε σαν δαιµ$νισµν$

αµερικ!νικη -$ρευτικ6 µ$υσικ6. […]

Απ* π$% ε-αν ε+υτρ,σει *λα αυτ! τα παιδι!, αυτ*ς $ καιν$%ρι$ς κ*σµ$ς, ανα-

ρωτι*ταν συ-ν!. Π$λλ$%ς τ$υς +*ιε η κατ!σταση π$υ ε-ε δηµι$υργηθε α+νικ!,

τα τελευταα -ρ*νια. Dλλ$ι π!λι λγαν πως 6ταν +υσι$λ$γικ! αναµεν*µεν$ αυτ* τ$

$ρµητικ* πρ$σ+υγικ* σπασµα,* %στερα απ* τις αλλαγς και *λη την ανακατωσι!

στις ανατ$λικς -,ρες. Πι$ αναµεν*µεν$ µ!λιστα απ* !λλ$τε – γιατ δεν 6ταν,

αια, ιστ$ρικ! !γνωστ$ τ$ +αιν*µεν$. Τ$ θµα ωστ*σ$ 6ταν !λλ$, σκε+τ*ταν $

κ%ρι$ς Μ., π$υ παρακ$λ$υθ$%σε τα γεγ$ν*τα ως θεατ6ς, και δε διθετε καννα !λλ$

[ 2 1 5 ]

* καπαρωµνη: εασ+αλισµνη * σαλρια: +αρδι! παντελ*νια ασιατικ6ς πρ$λευσης * τ ρµητικπρσυγικ %σπασµα: µετ! την κατ!ρρευση των καθεστ,των στις ανατ$λικς -,ρες (1991), µεγ!λες

$µ!δες πρ$σ+%γων κατ+υγαν κυρως σε γειτ$νικς ευρωπαϊκς -,ρες, µε σκ$π* την ε%ρεση εργασας.

Στην Ελλ!δα, και ιδιατερα στη Μακεδ$να, εγκαταστ!θηκαν π$λλ$ 8λληνες απ* τα ρωσικ! παρ!λια

τ$υ Ε%ειν$υ Π*ντ$υ

Παναγιτης Γρ!!αλς, Κεφλι νυ

[ 2 1 6 ]


ιδιατερ$ τεκµ6ρι$ +υλετικ6ς συγγνειας µα τ$υς. Π$ι$ς 6 π$ι$ι µπ*ρεσαν να

ψυ-ανεµιστ$%ν, *ταν πρεπε, τις συνπειες, ,στε να πρ$λ!$υν, γκαιρα, να κ!ν$υν

κ!τι; Κι αυτ! π$υ γιναν στω µετ!, 6ταν *σα πρεπε να γν$υν; Και τι θα γιν*ταν

τ,ρα µε αυτ! τα παιδι! π$υ ψ!-ναν στα τυ+λ! µια θση στ$ν 6λι$, µια δ$υλει!, µια

ταυτ*τητα;

8λεπε τ$ πρ$σ+υγικ* κ%µα π$υ +$%σκωνε κι σκαε γλε+$ντας τις παρυ+ς*

της π*λης, µα σταµατ$%σε εκε, -ωρς να κατα+ρνει να γλιστρ6σει και στ$ εσωτερι-

κ* της, στη ω6 της. Η κ$ινωνα αυτ6ς της π*λης µ$ιαε να περι+ρ$υρε ηλ*τυπα

τα !δυτ!* της, εν, κρατ$%σε για τ$υς πρ*σ+υγες κλειστ6 ακ*µα και την πσω π*ρτα.

Στη γειτ$νι! τ$υ ε-ανε πι!σει *λα τα υπ*γεια, µ-ρι και τ$ ρηµαδιακ** της γωνας,

µε τ$υς µισ$γκρεµισµν$υς σ$!δες, και αργ! τ$ σ$%ρ$υπ$, γ!αν στ$ κατ,+λι

τ$υς µια δυ$ καρκλες 6 κ!θ$νταν στ$ κ*τσι δπλα στ$ πε$δρ*µι$ και κ$υντιααν

,ρες ατλειωτες για -αµαλ$δ$υλεις.* Αν πρναγες απ* µπρ$στ! τ$υς, σε κ$τααν

στα µ!τια κι λεγαν πρ,τ$ι «καλησπρα». Συ-ν!, πσω απ* τα µισ*κλειστα παρ!θυ-

ρα των σπιτι,ν τ$υς αναινε νας σκ$π*ς λυπητερ*ς –τραγ$υδ$%σαν $ι δι$ι– 6 α-

αν στ$ πικ!π να αλγρ$* ρ,σικ$ τραγ$%δι. Απ* τα δωµ!τια, *π$υ κ$µιαν τα παι-

δι! τ$υς, αναδιν*ταν µια αρι! µυρωδι! υγρασας και µ$%-λας. Κ!π$τε, θυµ*ταν $

κ%ρι$ς Μ., µενε κι εκεν$ς σε µια υπ*γεια, πατωµνη κ!µαρη π$υ µ%ριε µ$%-λα. Στ$

µετα%, *µως, η ελληνικ6 κ$ινωνα ε-ε αλλ!ει και µ*ν$ αυτ$ µ$ι!ανε τ,ρα σαν να

µην τ$ ε-ανε π!ρει -αµπ!ρι. ∆ηµι$%ργησαν τη να +τω-$λ$γι!G µπαναν και στ$ι!-

$νταν στ’ αν6λια υπ*γεια και τις -θαµαλς κ!µαρες τ$υ αλλ$τιν$% καιρ$%, απ’ *π$υ,

λγ$ π$λ%, τα ε-αν κατα+ρει να εγλιστρ6σ$υν $ι ντ*πι$ι.

Μ6πως π*σ$ι απ* τ$υς τελευτα$υς δεν ε-αν απ$κτ6σει στ$ µετα% τ$ δικ* τ$υς

αυτ$κινητ!κι και π*σ$ι τ!-α ακ*µη πρ$τιµ$%σαν να µπαν$υν στα λεω+$ρεα, για να

π!ρ$υν τ$ µπ!νι$ τ$υς στα θ$λ*νερα των πρ$αστων; Αυτ* γιν*ταν παλι!, *ταν $

κ%ρι$ς Μ. 6ταν νεαρ* παιδ. @ταν απ*λαυση τ*τε να κ!νεις τη διαδρ$µ6, µε τ$ µ$τ$-

ρ!κι,* απ* τ$ν Π%ργ$* στις απναντι ακτς, διασ-$ντας τα γαλαν! νερ! τ$υ κ*λπ$υ.

Γιατ τ*τε ακ*µη 6ταν τ*σ$ καθαρ!, π$υ µπ$ρ$%σες να διακρνεις στ$ν π!τ$ τ$υς τα

τρ*-αλα και τα κ$-%λια. Jστερα η π*λη !πλωσε τα πλ$κ!µια της, ρασε τη ρ$µι! της

και τα νερ! µαγαρστηκαν* ως πρα, τ$ µεγ!λ$ ακρωτ6ρι. O κ*σµ$ς !ρ-ισε να πιστε%-

ει πως καννας ι$λ$γικ*ς* δε θα κανε τ$ θα%µα τ$υ, τα µπ!νια αραωσαν 6 σταµ!τη-

σαν εντελ,ς για τ$υς π$λλ$%ς, ας µπ6κε η αστικ6 συγκ$ινωνα ως την !λλη !κρη. Κι

* παρυς: !κρα, *ρια * δυτα: -,ρ$ς π$υ δεν µπ$ρε κανες να πρ$σεγγσει* τ ρηµαδιακ: τ$ ερειπω-

µν$ * αµαλδυλεις: δι!+$ρες αρις εργασες στις $π$ες απασ-$λ$%νται ευκαιριακ! $ι πρ*σ+υγες

* αλγρ: ωηρ*, -αρ$%µεν$ *µτρκι: µικρ* ενιν$κνητ$ σκ!+$ς * Πργς: $ Λευκ*ς Π%ργ$ς της

Θεσσαλ$νκης * µαγαρστηκαν: µ$λ%νθηκαν * ιλγικς: $ ι$λ$γικ*ς καθαρισµ*ς των λυµ!των της

π*λης


πρεπε να περ!σ$υν εκ$σι -ρ*νια και παραπ!νω –µερικ$ εγκαταστ!θηκαν κι*λας

εδ,, ρσκ$ντας τα ν$κια κ$ψ$-ρ$νι!–,* για να γνωρσ$υν αυτς $ι ακτς µια καιν$%-

ρια !ν$ιη. Καλ! τ$υς λεγε αυτ*ς παιδι! µιας !λλης επ$-6ς. Στ$ µετα% $ι ντ*πι$ι, απ*

καιρ*, ε-αν σκαπετ6σει* τ$ν γ6λ$+$ της Καρδας και αµ$ληθε πρ$ς τη αλκιδικ6.

Κρεµασµν$ς π!νω απ* τ$υς ,µ$υς τ$υ -$ντρ$λαµη πρ*σ+υγα, µε τ$ λµµα τ$υ

να $υτ!ει στ$ πρ!σιν$ της Γεωργικ6ς Σ-$λ6ς, $ κ%ρι$ς Μ. συλλ$γι*ταν τι πρεπε να

γνει. ∆εν ε-ε τ$ιµη καµι! µαγικ6 συνταγ6, αλλ! 6ερε πως πρεπε να ρεθε µια λ%ση.

Oι !νθρωπ$ι αυτ$ ρ-$νταν σε µια -,ρα π$υ την λεπαν σαν πατρδα τ$υς και, λγ$

π$λ%, σαν επγει$ παρ!δεισ$G $ι συνθ6κες *µως π$υ αντιµετ,πιαν, τ$υς σπρω-ναν

συ-ν! στην απ*γνωση, την π$ρνεα, τα ναρκωτικ!. ∆εν τ$υ !ρεσε καθ*λ$υ να τ$υς

λπει γ%ρω τ$υ παρατηµν$υς στ$ λε$ς της τ%-ης τ$υς, κακ$παθηµν$υς 6 κυνηγη-

µν$υς. […]

Μ6πως παρα6ταν καλ$πρ$αρετ$ς; αναρωτ6θηκε και τναε µε µια κνηση τ$

κε+!λι τ$υ πρ$ς τα πσω. :σως, µε *λη την κ$%ρασ6 τ$υ π!ντως, νιωθε !νετα αν!-

µεσ! τ$υς, υπ$µν$ντας ευ-!ριστα την ασταµ!τητη α$%ρα* τ$υς. 8νας νεαρ*ς

πρ$ωθ6θηκε δπλα τ$υ, µε δυ$ κ$πλες να τ$ν ακ$λ$υθ$%ν. Η µια µελαψ6, µε γυρι-

στ! µατ*κλαδα, +$ρ$%σε ψ!θιν$ καπλ$ µε µα%ρη κ$ρδλα κι να ψε%τικ$ !σπρ$

τριαντ!+υλλ$ στ$ µπ$ρ,* και κρεµι*ταν στ$ µπρ!τσ$ τ$υ νεαρ$%. Παρνανε αν$ι-τ!

τη στρ$+6 ω απ* τ$ αερ$δρ*µι$. 5α+νικ! τ$υ πρασε µια σκψη, απ* τις πι$ παρ!-

ενες και εω+ρενικς π$υ γεννι$%νταν συ-ν! µες στ$ µυαλ* τ$υ. Αν κ!τι συναινε,

κι πρεπε αναγκαστικ!, απ* ’δω και πρα, να επιι,σ$υν µ*ν$ι τ$υς, µακρι! απ* τ$ν

υπ*λ$ιπ$ κ*σµ$, $ι επι!τες αυτ$% τ$υ συγκεκριµν$υ λεω+$ρε$υ, τι θα γιν*ταν; Θα

τα κατ!+ερναν !ραγε να δηµι$υργ6σ$υν και να συντηρ6σ$υν ναν υγι6, αι$πρεπ6

και αυτε$%σι$* πυρ6να ω6ς; Παρ*µ$ιες σκψεις κανε –6ταν +ανερ*– *ταν καµι!

+$ρ! νας $στρ$ς αισι$δ$ας, ρ$µαντικ*ς κι σως γι’ αυτ* λιγ!κι ανεδα+ικ*ς 6 και

αν,+ελ$ς, τ$ν κυρευε. ∆εν µπ*ρεσε να µη θυµηθε εδ, τα λ*για εν*ς παλι*τερ$υ

σ$+$% κυερν6τη τ$υ θν$υς* π$υ ε-ε πει, µιλ,ντας π!λι για τ$υς πρ*σ+υγες, πως

απ$τελ$%ν πληθυσµ* π$υ διαθτει «υπρ$-$ ανθρ,πιν$ υλικ*». Ναι, συµ+ων$%σε κι

αυτ*ς, ασ+αλ,ς θα τα κατ!+ερναν. Ε-ανε κ!τι απ* την αρετ6 των πρ$γ*νων µσα

τ$υς αυτ! τα παιδι!. Ε-αν τη νι*τη και την υγεα, ας κρυαν τ’ αθλητικ! κ$ρµι!

τ$υς µσα σε !$λα ρ$%-α. Εν, αυτ*ς ε-ε αρ-σει να κ!νει στ$µ!-ι. Τ$ κ$ταε µια

στιγµ6 µελαγ-$λικ!, περν,ντας τ$ -ρι τ$υ αν!λα+ρα π!νω τ$υ, κι απ$+!σισε να µη

+!ει τ$ µεσηµρι, θα !ρ-ιε δαιτα […].

[ 2 1 7 ]

* τα νκια κψρνι: +την! εν$κια * εαν σκαπετ#σει: ε-αν περ!σει την κ$ρυ+6 υψ,µατ$ς και

ε-αν εα+ανιστε * αρα: +ασαρα * µπρ: τµ6µα τ$υ καπλ$υ π$υ πρ$ε-ει κυκλικ! * αυτε%-σις: ανε!ρτητ$ς, αυτ$τελ6ς * «κυερν#της τυ θνυς»: $ Ελευθρι$ς Βενιλ$ς

[ 2 1 8 ]


8πειτα απ* στ!σεις κατηκε. Η θ$ρυ,δης παρα θα συν-ιε την π$ρεα της.

Τ$ π$υκ!µισ* τ$υ 6ταν µ$%σκεµα στ$ν ιδρ,τα. Μ*λις π!τησε τ$ π*δι τ$υ στη γη,

κ!τι απασ+αλστηκε µσα τ$υ. αλ!ρωσε. 8τσι νιωθε τη στιγµ6 π$υ µενε µ*ν$ς

τ$υ, απ$-ωρ,ντας απ* τ$ γρα+ε$ τ$υ. Τ$ κακ* 6ταν πως, *ταν ρισκ*ταν µε κ*σµ$,

τ$ν πλ!κωνε να σ+ιµ$, κι νιωθε µ$νµως σα να ’ταν εν υπηρεσα – κι ας ε-ε !δεια,

*πως τ,ρα. 8να πρ!γµα ακαταν*ητ$, π$υ δεν µπ$ρ$%σε να τ$ κ$ντρ$λ!ρει*, λες και

ρισκ*ταν σε διαρκ6 επι+υλακ6. Τλ$ς π!ντων. Πρ$-,ρησε µσα απ’ την πλατεα

ατεν$ντας την !πλα της θ!λασσας – ακ%µαντ$ µπλε ως εκε π$υ +τανε τ$ µ!τι.

8+τασε στ$ ισ*γει$ διαµερισµατ!κι τ$υ –δυ$ καµαρ$%λες *λ$ κι *λ$– µε µια

µικρ$%λα αυλ6 µπρ$στ! και σωρι!στηκε ψ*+ι$ς σε µια καρκλα, κ!τω απ* τ$ν σκι$

της µιµ*ας. Π6ρε µια δυ$ αθις αν!σεςG αυτ* π$υ τ$ν ανακ$%+ιε εδ, 6ταν $

αρας. Η γυνακα τ$υ γ6κε και τ$ν -αιρτησε.

8νας γρ$ς εµ+ανστηκε, καµπ$υριασµν$ς, µπρ$ς στην π*ρτα τ$υ. «Τι δντρ$

εν’ αυτ*;», τ$ν ρ,τησε.

«Μιµ*α». O γρ$ς δεν ε-ε ακ$%σει κι αναγκ!στηκε να τ$ επαναλ!ει.

«Ν*µια πως 6ταν ελι!», τ$υ επε $ γρ$ς. «Μυρει *µ$ρ+α», πρ*σθεσε µετ!.

Τ$ν λεπε π$υ τ$ παρατηρ$%σε µε πρ$σ$-6. Τ$ δντρ$ ε-ε επετα-τε, σαν απ*

θα%µα, σε να παρτρι εν!µισι µτρ$. Π$τ δεν ε-ε +ανταστε *τι θα ψ6λωνε τ*σ$G

+$ρτωµν$ ανθ$%ς, γερνε πι$ αρ% απ* τη µια µπ!ντα, τ$ιµ$ να ηλ,σει τ$ κ!γκε-

λ$ τ$υ +ρ!-τη.

«Τα λ$υλ$%δια τ$υ εναι κτρινα», µ$υρµ$%ρισε $ γρ$ς.

«Ε-ατε ττ$ια στα δικ! σας -,µατα;», τ$ν ρ,τησε, γιατ κατ!λαε αµσως πως

6ταν πρ*σ+υγας. Απ’ τ$ θλιµµν$ λµµα τ$υ τ$ κατ!λαε, π$υ τ$ν τρωγε µια

κρυ+6 ν$σταλγα.

«Καρ!µισι...», ψλλισε αργ!, µε α+ηρηµν$ %+$ς $ γρ$ς, πρ$+ρ$ντας ντ$να

πα-% τ$ σγµα. Με σπασµνη πρ$+$ρ! !ρ-ισε να τ$υ εηγε πως τα +%λλα τ$υ µ$ι!-

αν σαν της π$ρτ$καλι!ς, µ*ν$ π$υ 6ταν λγ$ πι$ γυαλιστερ!. O κ$ρµ*ς τ$υ, *-ι π$λ%

µεγ!λ$ς, σαν της µηλι!ς, και τα λ$υλ$%δια τ$υ !σπρα, µικρ! και µυρωµνα. Φραν κι

εδ,, τ$υ επε, να σπερ$υν. Ττ$ια επ$-6 $ καρπ*ς τ$υ γιν*ταν σαν τ$ υσσιν$κρα-

σ$. Τα στγνωναν εκε, τα ραιναν και τα π$υλ$%σαν. Αλλ! εδ,, τα δντρα -αλ!σα-

νεG τα +αγε τ$ σκ$υλ6κι, τ$ ντ$µ$...

Φαιν*ταν σα να µιλ$%σε µ*ν$ς τ$υ, αν$ιγ$κλεν$ντας τα θωρα γαλ!ια µ!τια

τ$υ, *π$υ $ κ%ρι$ς Μ. 6ταν σε θση να διακρνει να κ$µµ!τι απ* τ$ !λλ$ γαλ!ι$

π$υ κρ%ει µσα τ$υ κ!θε !νθρωπ$ς, τσαλαπατηµν$. Σταµ!τησε απ*τ$µα, σα να ’-ε

6δη πει π$λλ!.

* να τ κντρλρει: να τ$ ελγ-ει


«8λα µσα να κ!τσεις, παππ$%, να πιεις κα+», τ$υ πρ*τεινε, κι εκεν$ς αρν6θηκε.

Π6γε µ*ν$ να τσακσει να κλαδ!κι, κι $ κ%ρι$ς Μ. τ$ν παρ*τρυνε ευγενικ! να τ$

κ!µει.

O γρ$ς +ερε τ$ κλαδ!κι στη µ%τη τ$υ. Μετ!, κ$υν,ντας αργ! τ$ κε+!λι τ$υ και

µ’ να ευ-αριστηµν$ %+$ς, συν-ισε τ$ δρ*µ$ τ$υ. O κ%ρι$ς Μ. τ$ν παρακ$λ$υθ$%-

σε, ,σπ$υ µ!κρυνε σκυ+τ*ς κι στριψε στη γωνα. Τ$υ θ%µιε µια +ωτ$γρα+α π$υ

ε-ε δει στις ε+ηµερδες: νας γρ$ντας, εριωµν$ς, απ* τ$ Σ$-$%µι της Γεωργας,

π$υ κ$υαλ$%σε *λα τα υπ!ρ-$ντ! τ$υ –µια αλτσα κι να στρ,µα στην πλ!τη τ$υ–

κι ε-ε διπλωθε τ$ σ,µα τ$υ απ* τ$ !ρ$ς.

Επε στη γυνακα τ$υ να µην τ$υ ετ$ιµ!σει τραπι, γιατ δεν πειν$%σε. Επιθεω-

ρ,ντας µελαγ-$λικ! τ$ στεν* παρτρι, στη !ση της µιµ*ας, σκε+τ*ταν να π!ρει

ναν υπν!κ$ και να σηκωθε µετ! να +ρ$ντσει τα λ$υλ$%δια τ$υ.

[ 2 1 9 ]

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÂÈ‚·ÙÒÓ Î·È Ò˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ Î‡ÚÈÔ˜ ª.ÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÂ› ÛÙÔ ÏÂˆÊÔÚÂ›Ô;

O ·ÊËÁËÙ‹˜ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Ú·ÙÛÈÛÌÔ‡ ÂÈ˜ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ. ¡·ÙÈ˜ ‚ÚÂ›ÙÂ Î·È Ó· ÙÈ˜ Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÙÂ.

°È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ «ı· Î·Ù·Ê¤ÚÔ˘Ó» ÔÈ ÚfiÛÊ˘ÁÂ˜ Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘ÓÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÏÏËÓÈÎ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·; °Ú¿„ÙÂ, ·Ó ı¤ÏÂÙÂ, Î·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎ‹ Û·˜ÁÓÒÌË ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì·.

™¯ÔÏÈ¿ÛÙÂ ÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ ÌÂ ÙÔ Á¤ÚÔÓÙ· ÚfiÛÊ˘Á· ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜.

µÚÂ›ÙÂ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ·ÓıÚÒˆÓ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‹ ÂıÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘ ÁÓÒÚÈÛ·Ó ÙËÓ ÚÔ-ÛÊ˘ÁÈ¿, ÛÂ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È· ‹ ÏÂ˘ÎÒÌ·Ù·. ∞Ó ÁÓˆÚ›˙ÂÙÂ Î¿ÔÈÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘-ÁÂ˜, ÌÈÏ‹ÛÙÂ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Î·È ·ÚÔ˘-ÛÈ¿ÛÙÂ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ Û·˜ ÙÈ˜ ÛÎ¤„ÂÈ˜ Û·˜ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

4

3

2

1

Τ. Καλ$%τσας, Τ καινρι αµ#ι, Nε+λη

[ 2 2 0 ]

∆π∆√™ ¶∞∆ƒπ∫π√™

πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ï·‚‡ÚÈÓıÔ˘

Τ$ πηµα ανκει στη συλλγ Η π%λη των λε*ντων (2002), πυ απτελεται απ

πντε αραιθεµα πιµατα. O πιητς ρησιµπιε εδ τη µυθικ µθδ, πυ

σµλα και αραι µθι ευρτερα γνωστ συσετ$νται ντενα µε σγρνες

καταστσεις, πρσωπα και συναισθµατα. O Ττς Πατρκις αναρεται ειδικ στη

µθδ αυτ µε τυς στυς «ιλδ#ντας να #αναπλσυν και να πα#υν τ

παλι δρµα πρσαρµσµν στα να δεδµνα».

∞ π’ *ταν $ Θησας σκ*τωσε τ$ν Μιν,ταυρ$*

$ λα%ρινθ$ς εγκαταλε+θηκε, απ$λ%θηκαν $ι +%λακες

µε τ$ν καιρ* γκρεµστηκε η $ρ$+6 τ$υ

γ6καν στ$ +ως $ι τρ$µερ$ δι!δρ$µ$ι

$ι αθ$υσες για τα ασανιστ6ρια, την ανθρωπ$+αγα

$ι στ$ς µε τις κρυµµνες ε+ευρσεις

τ$υς κατα-ωνιασµν$υς θησαυρ$%ς

πσανε $ι τ$-$ι, µεναν µ*ν$ τα -ν!ρια*

απ* περπλ$κα -αρ!γµατα π!νω στη γη.

;µως πρ$σ$µ$ι,σεις λαυρνθων, σκ$τεινς κατασκευς

δεν παψαν να -τ$νται µε να υλικ!

µε καιν$%ρια τρατα, θ%µατα, 6ρωες, ηγεµ*νες,

+τι!-ν$νται πρ$παντ*ς λα%ρινθ$ι µε λεις

κ!θε -ρ$νι! µπαν$υν µσα τ$υς νες +$υρνις

* Μινταυρς: ν*θ$ς γι$ς τ$υ ασιλι! της Κρ6της Μνωα και της γυνακας τ$υ Πασι+!ης, η $π$α,

παραπλανηµνη απ* τ$υς θε$%ς, εν,θηκε µε τ$ν ιερ* τα%ρ$ τ$υ Απ*λλωνα και γννησε να τρας (µισ*

!νθρωπ$ και µισ* τα%ρ$), π$υ τρε+*ταν µε ανθρ,πιν$ κρας. Σ%µ+ωνα µε τ$ µ%θ$ $ Θησας σκ*τωσε

τ$ Μιν,ταυρ$ και απ!λλαε τ$υς Αθηνα$υς απ* τ$ +*ρ$ τ$υ αµατ$ς των νων ανθρ,πων π$υ 6ταν

υπ$-ρεωµν$ι να στλν$υν στ$ Μνωα * µεναν µν τα νρια: η +ρ!ση παραπµπει στα ερεπια της

Κνωσ$% και της Φαιστ$% στην Κρ6τη. ;πως πρ$κ%πτει απ* τις ανασκα+ς των πρ$ελληνικ,ν ακρ$π*-

λεων στα υπ*γει! τ$υς, υπ6ρ-αν δωµ!τια και «τυ+λ$» δι!δρ$µ$ι (π$υ δεν $δηγ$%σαν π$υθεν!), *π$υ

σως πραγµατ$π$ι$%νταν ανθρωπ$θυσες

Ι Σ Τ O Ρ Ι Α Τ O Υ Λ Α Β Υ Ρ Ι Ν Θ O Υ Τ τ ς Π α τ ρ κ ι ς

[ 2 2 1 ]

αγ*ρια και κ$ρτσια, µε +*$ µα και αψη+ισι!

για τις παγδες, τις καταπακτς, τ’ αδι$δα

+ιλ$δ$,ντας να αναπλ!σ$υν και να πα$υν

τ$ παλι* δρ!µα πρ$σαρµ$σµν$ στα να δεδ$µνα

δν$ντας στ$υς κ%ρι$υς ρ*λ$υς τα δια $ν*µατα

Μνωας, Πασι+!η, Μιν,ταυρ$ς, Αρι!δνη,*

∆αδαλ$ς,* :καρ$ς,* Θησας.

* Αριδνη: η κ*ρη τ$υ Μνωα π$υ $6θησε τ$ Θησα να ρει την $δ$ τ$υ λα%ρινθ$υ * ∆αδαλς:

σπ$υδα$ς τε-ντης, π$υ -τισε τα παλ!τια τ$υ Μνωα και τ$ λα%ρινθ$ * (καρς: γι$ς τ$υ ∆αδαλ$υ.

Σ%µ+ωνα µε τ$ µ%θ$ πεσε στ$ Ικ!ρι$ πλαγ$ς, στην πρ$σπ!θει! τ$υ να πετ!ει µε τ$ν πατρα τ$υ

µακρι! απ* την Κρ6τη

"γγελς Σπα%ς, Τ ανιγµα της φυσιγνωµας τυ ανθρπυ

Τ. Πατρκι$ς, Η πλη των λεντων,∆ι!ττων

[ 2 2 2 ]


µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ‰‡Ô ‚·ÛÈÎ¤˜ ÂÓfiÙËÙÂ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜. ªÂ ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È ÔÈ· ËÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜;

«…‚Á‹Î·Ó ÛÙÔ Êˆ˜»: ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ˘ÔÎÂ›ÌÂÓ· ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÔÈ· Ë ÌÂÙ·ÊÔÚÈÎ‹ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÊÚ¿ÛË˜;

O ÔÈËÙ‹˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÂÓfiÙËÙ· ÙË «Ì˘ıÈÎ‹ Ì¤ıÔ‰Ô», ÌÈÏ¿ÂÈ ˘·ÈÓÈ-ÎÙÈÎ¿ ÁÈ· ÛËÌÂÚÈÓ¤˜ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ Û¯ÂÙÈÎ¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ Ô›ËÌ· Î·È ÚÔÛ·-ı‹ÛÙÂ Ó· ÙÈ˜ Û˘Ó‰¤ÛÂÙÂ ÌÂ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.

∆È Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ó ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ ÙË˜ Ì˘ıÈÎ‹˜ ·Ú¿‰ÔÛË˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ‹Û·ÌÂ ÛÙÔ Ô›ËÌ·; ªÂ ÔÈ·ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Ó· ÙÔ˘˜ Û˘Û¯ÂÙ›ÛÔ˘ÌÂ; ™ÙËÓÂÚÁ·Û›· Û·˜ ÌÔÚÂ›ÙÂ Ó· Û˘Ì‚Ô˘ÏÂ˘ÙÂ›ÙÂ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÙË˜ ∞’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ P A ™ T H P I O T H T ∞

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

ρσα Ρωµαν, Λα!ρινθς

E¡∆π∆∞ M√ƒƒπ™

T· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ÙË˜ XÈÚÔÛ›Ì·

Η υπθεση τυ µυθιστρµατς Τα λ$υλ$%δια της ιρ$σµα εκτυλσσεται 15 ρνια µετ

την 6η Αυγστυ 1945, ηµρα της ατµικς κρη#ης στη (ιρσµα. O Σαµ, νας νεαρς Αµε-

ρικανς, µπανει ικτρς σε να σπτι Γιαπων$ων. Η νεαρ ικδσπιν τυ Γικα πρ-

σπαθε να τυ κρψει τα ρικτ της εγκαµατα, τ σωµατικ και ψυικ µαρτρι της ικγ-

νεις της πυ υπρει απ τις συνπειες της ραδιενργειας. O Σαµ, µσα απ τη συναναστρ-

τυ µε τη Γικα, ανακαλπτει σταδιακ τ ικγενειακ τυς δρµα, νιθει αλληλγγυς

µε τα θµατα και συµµερ$εται τις α#ες και τ στ της $ως της: να συντηρε τη µνµη τυ

λκαυτµατς και να αγων$εται για την ειρνη, ενντια στην ανθρπινη αραρτητα.

N!τα π$υ γενν6θηκαν και τα µικρ! σκι$υρ!κια! Βγ!$υν τη µ%τη τ$υς απ* την

τρ%πα τ$υ δντρ$υ, ακρι,ς δια µε τ$ν ευτυ-ισµν$ πατρα τ$υς. Η O-!τσ$υ κι εγ,

τ$υς +ραµε να σακ$υλ!κι +$υντ$%κια. Τ,ρα δε θα -ρειαστε να π!νε στ$ν µπακ!λη!

Θα µπ$ρ$%ν να µν$υν $ληµρα καθισµνα στην !κρη τ$υ παραθυρι$% τ$υ ν$σ$κ$-

µε$υ, θυµ$ντας στ$ Φ$%µι$ και τ$υς συντρ*+$υς τ$υ πως υπ!ρ-ει ακ*µη ευτυ-α

π!νω στη γη. ∆εν εναι παρ!εν$ τ$ *τι $ι !νθρωπ$ι και $ι σκ$υρ$ι -$υν στ$ !θ$ς

τις διες επιθυµες, την αγ!πη, την υγεα και την ειρ6νη; Π,ς γνεται *µως στις µρες µας

τα $υσιαστικ! αυτ! αγαθ! να µπ$ρ$%ν να τα -αρ$νται πι$ ε%κ$λα $ι σκ$υρ$ι παρ!

$ι !νθρωπ$ι;

– ∆εν γινε *µ$ρ+$ς $ σκ$υρ*ς µας;, µε ρωτ!ει -ωµν$ς στ$ κρε!τι τ$υ $ Μαντ*-

κα, τ$ αγ*ρι π$υ δεν -ει λ+αρα.

Και τ$ επε αυτ* µε τρεµ$υλιαστ6 +ων6. Φανεται αδ%νατ$ς σαν να +%λλ$ -αρ-

τι$%. Εµαι σγ$υρη πως $ι ι αυτ$ ν$ι !νθρωπ$ι, δε υγ$υν *λ$ι µα περισσ*τε-

ρ$ απ’ *σ$ τρεις +υσι$λ$γικ$ !ντρες. Ωστ*σ$ κ!τω απ* την πεση των επαναστατη-

µνων αδνων τ$υς, τα σ,µατα σε $ρισµνα σηµεα, +$υσκ,ν$υν µ’ ναν τρ*π$ τερα-

τ,δη. Με δυσκ$λα τ$λµ, να κ$ιτ!ω τ$ Φ$%µι$. Σε µια δ$µ!δα και λιγ*τερ$, τα

-ρια τ$υ αδυν!τισαν τρ$µερ!, εν, τ$ κε+!λι τ$υ γινε διπλ!σι$ σε *γκ$. Με τα πρη-

σµνα και σ-ισµνα τ$υ -ελη, µε τα κατεστραµµνα τ$υ µ!τια, τ$ πρ*σωπ$ τ$υ !ντρα

µ$υ γινε σαν µια τρ$µα-τικ6 µ!σκα. ;λ$ τ$υ τ$ πρ*σωπ$ µ$ι!ει σα να +ων!ει:

«π$ν!ω», «π$ν!ω»!

– Κ$ιµηθ6κατε καλ%τερα -τες τη ν%-τα, Φ$%µι$;, ρωτ!ει η O-!τσ$υ.

[ 2 2 3 ]

[ 2 2 4 ]


8-$υµε ρθει κι $ι δυ$ κι $ Σαµ-σαν µα και στεκ*µαστε στα π*δια τ$υ κρεατι$%

τ$υ. Ν$µω πως $ Φ$%µι$ θλει να µας -ει τσι κ$ντ! τ$υ. Τι παρ!εν$ π$υ γνεται

τ$ λµµα τ$υ, ακ$%γ$ντας την ερ,τηση της O-!τσ$υ! Σα να ’λεπε µακρ%τερα απ’

*λ$υς και να ’ερε περισσ*τερα. Τι µπ$ρε να ρει λ$ιπ*ν; Ακ*µη κι αν µπ$ρ$%σε να

µας τ$ πει, σως εµες δε θα µπ$ρ$%σαµε να τ$ καταλ!$υµε. Η θεα Ματσ$%ι λεγε

πως, για να καταλ!εις τι σηµανει π*ν$ς, πρπει να τ$ν δ$κιµ!σεις $ δι$ς.

O Σαµ-σαν δεν µπ$ρε να εκ$λλ6σει τα µ!τια τ$υ απ* τ$ν !ντρα µ$υ. Εδ, και µια

δ$µ!δα π$υ ρ-εται και λπει τ$ Φ$%µι$ στ$ ν$σ$κ$µε$, παρακ$λ$υθε τις κατα-

στρεπτικς εελεις της αρρ,στιας. Και κ!θε +$ρ! στκεται ακνητ$ς µπρ$ς στ$ κρε-

!τι, µε τα µ!τια καρ+ωµνα π!νω σ’ αυτ* τ$ αδιαπραστ$ πρ*σωπ$. :σως τ$ν µπερ-

δε%ει αυτ6 η 6ρεµη καρτερα τ$υ !ντρα µ$υ. Με τ$ν ταπειν* τ$υ τρ*π$ $ Φ$%µι$

πρ$σγγισε µιαν υψηλ6 ανωτερ*τητα. Ανυψ,θηκε ως την κ$ρυ+6 εκενη *π$υ δεν

υπ!ρ-ει θση για µικρ*τητα και ευτλεια.

– Γι$%κα, µπ$ρ, να πω µερικς λεις στ$ Φ$%µι$;, µ$υ ψιθυρει $ Σαµ-σαν. Θλετε;

O Σαµ-σαν πλησι!ει στ$ κρε!τι. Τ$ πρ*σωπ* τ$υ δε-νει νταση. Περν!ει τ$

-ρι τ$υ νευρικ! στα µαλλι! τ$υ.

– Ακ$%στε, Φ$%µι$, δεν ρω π$λ% καλ! π,ς να σας τ$ πω, θα 6θελα *µως να σας

ευ-αριστ6σω για *λα *σα µ$% µ!θατε. !ρη σε σας κατ!λαα τι σηµανει ιρ$σµα

και δεν υπ!ρ-$υν π$λλ$ !νθρωπ$ι π$υ να τ$ ρ$υν αυτ*. Αυτ* *µως π$υ εδα θα

τ$ πω. Αυτ* εναι τ$ µ*ν$ π$υ µπ$ρ, να κ!νω: να τ$ διαλαλ6σω $λ*γυρ! µ$υ.

Μετα+ρ!ω πρ$σε-τικ!. ;ταν τελει,νω, $ Φ$%µι$ σηκ,νει αργ! τα µ!τια και

ητ!ει τ$ λµµα τ$υ Σαµ-σαν. Oι δυ$ !ντρες κ$ιτ!$υν $ νας τ$ν !λλ$ για να δευ-

τερ*λεπτ$. Καηµνε µ$υ µικρ σ%υγε, π$ια α+νικ6 δ%ναµη λ!µπει στ$ λµµα σ$υ;

Να π$υ -αµ$γελ!ει, ναι, -αµ$γελ!ει. Τ$ πρ*σωπ$ τ$υ Σαµ-σαν γνεται π$ρ+υρ*. Για

π$λλ6 ,ρα συνε-$υν να κ$ιτ!$νται και τ*τε µ$υ +ανεται πως $ κ*σµ$ς $λ*κλη-

ρ$ς µνει ακνητ$ς και κ!νει σιωπ6, για ν’ απ$δ,σει +*ρ$ τιµ6ς σ’ αυτ$%ς τ$υς δυ$

!ντρες. Περν!ει να λεπτ* της ,ρας +$ρτωµν$ αιωνι*τητα, σ+ραγ$ντας τ$ -ρ*ν$

µε τ$ ανετηλ$ απ$τ%πωµ! τ$υ.

– Ν$µω, Γι$%κα, πως $ Φ$%µι$ κ$ιµ6θηκε, ψιθυρει η O-!τσ$υ στ’ αυτ µ$υ.

αιρετ!µε τ$υς !λλ$υς συντρ*+$υς τ$υ Φ$%µι$ κι α+6ν$υµε σιωπηλ$ τ$ δωµ!-

τι$, γαν$ντας ω στις µ%τες των π$δι,ν. Π+τ$υµε *µως π!νω στ$ γιατρ* Ντ$µ*-

τ$ π$υ ρ-εται κατ! π!νω µας µε π$λ% γρ6γ$ρα 6µατα. Τ$ν συν$δε%ει νας ψηλ*ς

δυτικ*ς µε µαλλι! τρελ$% και µα%ρη γενει!δα.

– Α, π$λ% !σ-ηµα, +ων!ει διακρν$ντας τ$ν Σαµ-σαν. Μ6πως µιλ!τε γαλλικ!;

– ;-ι, $ Σαµ-σαν δεν ρει γαλλικ!. Κ$υν!ει αρνητικ! τ$ κε+!λι µε %+$ς α+ηρη-

µν$. Oι σκψεις τ$υ εναι ακ*µη κ$ντ! στ$ Φ$%µι$.

Τ Α Λ O Υ Λ O Υ ∆ Ι Α Τ Η Σ Ι Ρ O Σ Ι Μ A Ε ν τ τ α Μ ρ ρ ι ς

– Α, π$λ% !σ-ηµα. Εσες *λ$ι ερ-*µαστε πιει τ$ τσ!ι στ$ γρα+ε$ µ$υ, λει $ για-

τρ*ς Ντ$µ*τ$ µε τα +ρι-τ! αγγλικ! τ$υ.

Πρ$π$ρε%εται και µπαν$υµε στ$ γρα+ε$ τ$υ, $ Γ!λλ$ς µε τη θαµν,δη γενει!δα,

$ Σαµ-σαν, η O-!τσ$υ κι εγ,.

– O γιατρ*ς Μπ$ν!ρ εναι µια παγκ*σµια αυθεντα στα θµατα της γενετικ6ς και

των µεταλλαγ,ν, µ$υ εηγε $ γιατρ*ς Ντ$µ*τ$. ∆υστυ-,ς -ασα *λα τα γαλλικ!

µ$υ σ-εδ*ν. Κι *µως πριν απ* εκ$σι πντε -ρ*νια τα ε-α καλ! µ!θει στ$ Παρσι. O

γιατρ*ς Μπ$ν!ρ 6ρθε στην Ιαπωνα, για να γνωρσει τ$υς πι$ $ν$µαστ$%ς γιατρ$%ς

της -,ρας µας, τ$ν καθηγητ6 Τ$µ!κι, τ$ γιατρ* Φ$υιµ*τ$, καθ,ς και τ$ γιατρ*

Κικ*νσι. Θλετε *λ$ι τσ!ι; Ναι; Π$λ% καλ!.

Μας σερρει τ$ τσ!ι µια µικρ6 στρα$π*δα -ωρικ6, π$υ -αµ$γελ!ει πσω απ’ τ$

-ρι της λπ$ντας τη γενει!δα τ$υ Γ!λλ$υ. O γιατρ*ς Μπ$ν!ρ *µως, $%τε τ$ καταλα-

ανει. Εναι υθισµν$ς σε στ$ι-εα και +ωτ$γρα+ες, π$υ, απλ,ν$ντ!ς τα π!νω στ$

τραπι, τ$υ παρ$υσι!ει $ γιατρ*ς Ντ$µ*τ$. Κ$ιτ!$ντας µε τρ*π$ π!νω απ* τ$ν ,µ$

τ$υ, διακρνω µια παρ!ενη +ωτ$γρα+α: να ψ!ρι. Τι τρ$µερ* ψ!ρι π$υ εναι *µως!

– Πρ*κειται για να ενδια+ρ$ν περαµα τ$υ καθηγητ6 Τ$µ!κι, µας εηγε $ για-

τρ*ς Ντ$µ*τ$. 8να ψ!ρι τρας µε δυ$ κε+!λια και τσσερα µ!τια.

Μ$υ 6τησε να εηγ6σω *τι αυτ* τ$ ψ!ρι, εκτεθειµν$ στ$ εργαστ6ρι$ κ!τω απ*

α-τνες κ$αλτ$υ, γινε ραδιενεργ* και δεν !ργησε να παρ$υσι!σει σηµεα δυσµ$ρ+ας.

– Ναι, ναι, λει $ γιατρ*ς Ντ$µ*τ$, µην α+6ν$ντ!ς µ$υ -ρ*ν$ να τ$ µετα+ρ!σω. Κ’

η αλ6θεια εναι πως *σ$ υπ$!λλεται σε περισσ*τερες α-τνες κ$αλτ$υ, τ*σ$ η

δυσµ$ρ+α εµ+ανεται µεγαλ%τερη. Jστερα απ* µια εδ$µ!δα τ$ ψ!ρι γ!ει δυ$

κε+!λια, τσσερα µ!τια. Τ$ δι$ πρ!γµα µπ$ρε να συµε και στα ανθρ,πινα ρ+η 6

ακ*µη και στα ρ+η π$υ θα γενν6σ$υν τα ρ+η αυτ!, αν η µητρα -ει υπ$στε

ραδιενεργ* επδραση. Oι µεταλλαγς µπ$ρ$%ν, α+6ν$ντας ανπα+η µια γενι!, να

εµ+ανιστ$%ν στην επ*µενη. Τα πρ*σωπα π$υ -$υν υπ$στε ραδιενεργ* επδραση δεν

µπ$ρ$%ν να ’ναι σγ$υρα *τι τα τρισγγ$ν! τ$υς δε θα γεννηθ$%ν σαν αυτ! τα +$ε-

ρ! ψ!ρια.

Πλησι!$υµε τ$ τραπι µε καρ+ωµνα τα µ!τια π!νω στ$ ψ!ρι τ$υ γιατρ$%

Τ$µ!κι. O Γ!λλ$ς κ$ιτ!ει για π$λλ6 ,ρα µσα απ* να +ακ* π$υ κρατ!ει στ$ -ρι

και π$υ τ$ν δνει πειτα στην O-!τσ$υ µ’ να -αµ*γελ$ (ακ*µη κι $ γεν!τ$ς αυτ*ς

γιατρ*ς +ανεται να ’-ει αγγι-τε απ* την $µ$ρ+ι! της). Η µικρ6 µ$υ αδερ+6 *µως

κ$υν!ει τ$ κε+!λι αρνητικ! και κ!νει κατ! πσω αν!στατη. Εναι κ!τασπρη. Ρ-νει

να καιν$%ρι$ τρ$µαγµν$ λµµα στ$ ψ!ρι και γυρει αµσως αλλ$% τα µ!τια, σα

να γυρε%ει δι$δ$. Καταλαανω πως εναι καλ%τερα να την απ$τρα6ω απ* τ$

θαµα αυτ*. Αλλ!ω να γρ6γ$ρ$ λµµα µε τ$ γιατρ* Ντ$µ*τ$. Κανες δεν ρει

[ 2 2 5 ]

[ 2 2 6 ]


καλ%τερα απ’ αυτ*ν τα τσακι-

σµνα νε%ρα και την λλειψη

ψυ-ραιµας και ελγ-$υ *λων

αυτ,ν των θυµ!των της ατ$µι-

κ6ς *µας.

– Ευ-αριστ, για την επσκε-

ψ6 σας, Νακαµ$%ρα-σαν, µ$υ

λει γρ6γ$ρα, σπρ,-ν$ντ!ς µε

πρ$ς την π*ρτα για να συντ$-

µψει τ$υς -αιρετισµ$%ς. Ελπ-

ω να σας αναδ, σ%ντ$µα.

Βρισκ*µαστε και $ι δυ$ στ$

δρ*µ$, συν$δευ*µενες απ* τ$ν

Σαµ-σαν. Η O-!τσ$υ, στ$ +ως

της µρας, +ανεται πι$ !σπρη

ακ*µα, απ’ *,τι στ$ σκ$τειν*

δωµ!τι$ τ$υ γιατρ$%. Σ+γγει

τα -ρια π!νω στ$ στ6θ$ς,

κ!ν$ντας αυτ6ν τη συγκινητικ6

κνηση π$υ εναι µ*ν$ δικ6 της.

– Πρπει να ιαστ,, µ$υ λει. Σε δκα λεπτ! -ρει!εται να ’µαι στη δ$υλει! µ$υ.

Η ,ρα εναι µ*λις µα και δ$υλει! πι!νει συν6θως στις δ%$. Θα 6θελα π$λ% να

περπατ6σει λγ$ µα µας, αλλ’ αυτ6 δεν ακ$%ει τπ$τα. Τ$ σκ!ει τρ-$ντας. Θε

µ$υ! Για µια στιγµ6 µε πι!νει πανικ*ς και για να δευτερ*λεπτ$ δ$κιµ!ω να τρω

πσω της. Σε ττ$ιες ,ρες κατ!πτωσης, κανες δεν µπ$ρε να ρει τι -ει στ$ κε+!λι

της η O-!τσ$υ.

– Γι$%κα, π!ψτε ν’ ανησυ-ετε για την O-!τσ$υ. 8τσι κι αλλι,ς -ετε αρκετς +ρ$-

ντδες, λει $ Σαµ-σαν, σ+γγ$ντ!ς µ$υ +ιλικ! τ$ -ρι. Αυτ* τ$ παιδ εναι ερωτευµ-

ν$, αυτ* εν’ *λ$.

ΙΙρ$σπαθ, να πεσω τ$ν εαυτ* µ$υ πως -ει δκι$, ρω *µως πως στ$ !θ$ς $ι

+*$ι µ$υ εναι δικαι$λ$γηµν$ι. Η O-!τσ$υ δεν µπ$ρε να ’ναι ευτυ-ισµνη %στερα

απ’ αυτ* π$υ µαθε. Ωστ*σ$ δε θλω να τ$ συητ6σω µε τ$ν Αµερικ!ν$.

Κατεαν$υµε αργ! πρ$ς την *-θη κι ακ$λ$υθ$%µε την καιν$%ρια γ+υρα. Ακρι-

,ς κ!τω απ* µας, στην *-θη, νας ανθρωπ!κ$ς ψαρε%ει. Ρ-νει τ$ δ-τυ τ$υ αδι!-

κ$πα στ$ νερ*, τ$ τρα!ει ω, τ$ αναρ-νει π!λι.

Κ!θε +$ρ! τ$ νερ* τιν!εται και αναπ+τει σε λεπτς σταγ$ντσες και $ι $µ*κε-

Η πυρηνικ κρη#η στη $ιρσµα (6.8.1945)


ντρ$ι κ%κλ$ι πλαταν$υν γ%ρω απ* τ$ δ-τυ τ$υ. Κ$ντ! στην *-θη διακρνω να

µπ$υκτ$ λ$υλ$%δια π$υ µνει σκαλωµν$ αν!µεσα σε δυ* πτρες. Ελπω πως $

Σαµ-σαν δε θα τ$ διακρνει και δ$κιµ!ω να ι!σω τ$ 6µα µ$υ.

– Κ$ιτ!τε, λει, λπω να µπ$υκτ$ λ$υλ$%δια *πως και την !λλη +$ρ!. Εναι

απστευτ$, αλλ! θα ’λεγε κανες πως τ$ ’αλαν εκε επτηδες.

Αγαπηµνη µαµ!, θα -ρειαστε να τ$υ τ$ εηγ6σω. Ανατρι-ι!ω στη σκψη πως θ’

ανα+ρω τ$ π$λυαγαπηµν$ σ$υ *ν$µα µπρ$στ! σ’ ναν ν$, τ$ ρεις, *µως $ Σαµ-

σαν γινε τ,ρα δικ*ς µας. 8-ει τ$ δικαωµα να ρει. !ρη σ’ αυτ*ν, θα µ!θ$υνε κι

!λλ$ι τι γινε εδ,. Αγαπηµνη µαµ!, συγ-,ρεσ µε αν διηγηθ, σ’ αυτ* τ$ν Αµερικ!-

ν$ τις τελευταες σ$υ ,ρες, τ$ τι υπ+ερες σ’ αυτ* τ$ π$τ!µι. Συγ-,ρεσ µε, µαµ!.

– 8-ετε δκι$, Σαµ-σαν. Αυτ* τ$ µπ$υκτ$ τ$ ακ$%µπησε εκε η O-!τσ$υ, λω µε

-αµηλ6 +ων6 στ$ Σαµ-σαν, π$υ κ$ιτ!ει π!ντα εκε.

– Η O-!τσ$υ;, ρωτ!ει απ$ρηµν$ς.

– Ναι, λω, !ει εδ, κ!θε πρω να καιν$%ρι$ µπ$υκτ$, *πως π!ει για τη δ$υ-

λει! της.

Κι αρ-ω να ιστ$ρ, στ$ Σαµ-σαν *,τι θα 6ταν αδ%νατ$ να τ$υ πω µερικς µρες

πριν. ;λα αυτ! τα -ρ*νια δε µλησα σε κανναν, $%τε µια +$ρ!, γι’ αυτ* τ$ πρ!γµα.

Και τ,ρα εηγ, στ$ Σαµ-σαν, πως, σ’ αυτ* ακρι,ς τ$ µρ$ς, η µητρα µας ρ-τηκε,

σαν νας ωνταν*ς πυρσ*ς, στ$ π$τ!µι, µετ! την κρηη της *µας.

– Dλλες εκ$σι -ιλι!δες !νθρωπ$ι εκ$υρ!$νται στ$ !θ$ς αυτ$% τ$υ π$ταµι$%.

;πως η µαµ!, *ρµησαν κι αυτ$ τυλιγµν$ι απ* τις +λ*γες µσα στα νερ!. Oι !νθρω-

π$ι ρ-$νται σ6µερα κι α+6ν$υν λ$υλ$%δια στην επι+!νεια τ$υ π$ταµι$%. Εναι $

µ*ν$ς τ!+$ς π$υ µπ$ρ$%ν να στ$λσ$υν µε λ$υλ$%δια.

O Σαµ-σαν µ$% σ+γγει τα -ρια. ∆ε λει λη. Τ$ ’ερα πως δε θα µπ$ρ$%σε να πει

λη. Τ,ρα καταλαανει γιατ, κενη την πρ,τη µρα π$υ πρασε απ’ τ$ σπτι, η O-!-

τσ$υ τ$% !ρπαε α+νικ! απ’ τα -ρια τ$ λ$υλ$%δι π$υ της π6ρε απ’ τ$ µπ$υκτ$

της.

– Σαµ-σαν, θλω να σας διηγηθ, τις τελευταες στιγµς της µαµ!ς. Θλω να σας τις

ιστ$ρσω γιατ εναι η µ$ρα π$υ µλλεται σως σε π$λλ$%ς απ* µας κι σως ακ*µη και

στην ανθρωπ*τητα $λ*κληρη.

Πρ$σπαθ, να τ$υ περιγρ!ψω τη σκην6 αυτ6 π$υ τη θυµ!µαι τ*σ$ καλ!: την π*λη

της ιρ$σµα στις +λ*γες. Τ$υ µιλ, γι’ αυτ6 την τρ$µαγµνη +υγ6 µσα απ* τ$υς δρ*-

µ$υς τη µρα εκενη, µα µε τη θεα Ματσ$%ι και τη µαµ!, π$υ ε-ε στην πλ!τη της

τη µικρ6 O-!τσ$υ, µ*λις τρι,ν -ρ$ν,ν τ*τε. Εµαστε σ-εδ*ν γυµνς, τα ρ$%-α µας τα

ε-ε αρπ!ει $ !νεµ$ς της κρηης. Μπ!λες +ωτι!ς αυλ!κωναν τ$ν αρα, τνααν

+λ*γιν$υς πδακες, π$υ καναν ν’ αν!$υν *λα *σα !γγιαν, τα δντρα, τα σπτια και

[ 2 2 7 ]

[ 2 2 8 ]


τ$υς ανθρ,π$υς π$υ τρ-ανε πρ$ς *λες τις κατευθ%νσεις. Oι δρ*µ$ι ε-αν θερµανθε,

η !σ+αλτ$ς ραε, π$λλ$ σκ%λ$ι ψ6θηκαν ωνταν$, γιατ δεν µπ*ρεσαν να εκ$λ-

λ6σ$υν απ* κ!τω τα π*δια τ$υς. Θυµ!µαι τα τρ$µα-τικ! $υρλια-τ! των +τω-,ν

αυτ,ν ,ων. Κ’ η µαµ! πρπει να +,ναε κι αυτ6 πριν πηδ6σει, αναµµνη, στ$

π$τ!µι.

– Γι$%κα, σωπ!στε. Εναι π!νω απ* τις δυν!µεις σας.

Πρπει να ρω τη δ%ναµη να µιλ6σω. Πρπει να τα ρει *λα, µια και τ,ρα ρ-

σκεται εδ, µ’ αυτ$%ς π$υ επι6σανε. 8να κλαδ δντρ$υ πεσε π!νω µ$υ, α+6ν$-

ντ!ς µε λιπ*θυµη και σ,$ντ!ς µε σως απ* τ$ θ!νατ$. 8τσι, τ$ τλ$ς της µαµ!ς τ$

µαθα απ* τη δι6γηση της θεας µ$υ. Αυτ6 την δια δι6γηση επαναλαµ!νω λ$ιπ*ν

στ$ Σαµ-σαν.

– Η θεα Ματσ$%ι λει πως π$τ δε θα µπ$ρσει να ε-!σει τα $υρλια-τ! +ρκης,

$%τε την ανυπ*+$ρη µυρωδι! της σ!ρκας π$υ καιγ*ταν. Αυτ6 περιµ!εψε την O-!-

τσ$υ απ* την *-θη, *π$υ την πταε η µαµ! πριν πηδ6σει στ$ νερ*. Μσα στ$ πλ6-

θ$ς των απελπισµνων, η µαµ! στρεψε για τελευταα +$ρ! τ$ ωρα$ της πρ*σωπ$

πρ$ς τη µικρ6 της κ*ρη. Φ,ναε για τελευταα +$ρ! τ$ *ν$µα της O-!τσ$υ και υθ-

στηκε, γ!$ντας µια κραυγ6 απελπισας. @ταν ακρι,ς στ$ µρ$ς π$υ λπετε αυτ!

τα λ$υλ$%δια, τα λ$υλ$%δια της O-!τσ$υ.

∆εν µπ$ρ, να συνε-σω !λλ$. ∆εν µπ$ρ,. Ω µαµ!, τ$ µαυρισµν$ σ$υ πρ*σωπ$

µε κ$ιτ!ει π!ντα, µες απ* τ$ γκρ$ νερ*. Υπ!ρ-ει να +ωτ$στ+αν$ γ%ρω στ$

κε+!λι σ$υ, απ* τα +λ*γιν! σ$υ µαλλι!. Oρκ$µαι, µαµ!, στ$ καρ$υνιασµν$ σ$υ

πρ*σωπ$, και στα λαµπαδιασµνα σ$υ µαλλι!, $ρκ$µαι ν’ α+ιερ,σω την υπ*λ$ιπ6

µ$υ ω6, να εµπ$δσω να επαναλη+θ$%ν ττ$ιες +ρικαλε*τητες. Α µαµ!, µ$υ -αµ$-

γελ!ς; Αυτ* περµενες απ* την κ*ρη σ$υ; Την υπ*σ-εσ6 της *τι θ’ α+ιερωθε σ’ αυτ6

την πρ$σπ!θεια; Αυτ*, λ$ιπ*ν, γινε. Σ$υ τ$ υπ*σ-$µαι. Τ$ πρ*σωπ* σ$υ µε την επι-

θαν!τια αγωνα τ$υ -!θηκε τ,ρα µσα στα κυµατ!κια τ$υ π$ταµ$% και τ$ µ*ν$ π$υ

µνει πια, εναι τ$ µπ$υκτ$ της O-!τσ$υ, τα !νθη της ιρ$σµα. Κ$ιµ!σαι εν ειρ6νη,

αγαπηµνη µαµ!; Κ$ιµ!σαι πραγµατικ! εν ειρ6νη;

Ε. Μ*ρρις, Τα λυλδια της (ιρσµα,µτ+ρ. Νικη+*ρ$ς Βρεττ!κ$ς, Θεµλι$


[ 2 2 9 ]

¶ÔÈÂ˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ·fi ÙËÓ ÙÚÔÌ·¯ÙÈÎ‹ ¤ÎÚËÍË ·ÙÔÌÈÎ‹˜ ‚fiÌ‚·˜ ÛÙË ÃÈÚÔÛ›Ì· Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ-ÓÙ·È ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ·;

¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ı‡Ì·Ù· Ô ∞ÌÂÚÈÎ·Ófi˜ ™·Ì Î·È ÔÈ· ÛÙ¿ÛË ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÂ› ÛÙË ÃÈÚÔÛ›Ì·;

∆È Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ó Ù· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ÙË˜ O¯¿ÙÛÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÈ˙ÒÓÙÂ˜ ÙË˜ÃÈÚÔÛ›Ì·;

¶ÔÈÔÈ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ·fiÛ·ÛÌ·; ¶ÔÈÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÂÚÈÛ-ÛfiÙÂÚÔ Î·È ÁÈ·Ù›;

¶Ò˜ ÎÏÂ›ÓÂÈ Ë °ÈÔ‡Î· ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙË˜ ÊÚÈÎÈ·ÛÙÈÎ‹˜ ÛÎËÓ‹˜ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·ÔÛ¿-ÛÌ·ÙÔ˜; ¶ÔÈ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÚÔ‰›‰Ô˘Ó ÔÈ ··ÓˆÙ¤˜ ÂÚˆÙËÌ·ÙÈÎ¤˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜;

∏ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Ë °ÈÔ‡Î· ÂÍÈÛÙÔÚÂ› ÛÙÔ ™·Ì Â›Ó·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎ‹. µÚÂ›ÙÂ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ÏË-ÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÎÚËÍË ÙË˜ ·ÙÔÌÈÎ‹˜ ‚fiÌ‚·˜ ÛÙË ÃÈÚÔÛ›Ì·, ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÈ˜ Ô‰˘ÓËÚ¤˜,Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈÂ˜ Û˘Ó¤ÂÈ¤˜ ÙË˜, Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÌÂ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ ÃËÌÂ›·˜ÁÈ·Ù› Ë ˘ÚËÓÈÎ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ¤¯ÂÈ ÙfiÛÔ Î·Ù·ÛÙÚÔÊÈÎ¿ ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù·.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

5

4

3

2

1

Ενττα Μρρις (1902-1988)

Σ$υηδ6 µυθιστ$ρι$γρ!+$ς, σ%υγ$ς τ$υ Αµερικαν$% ειρηνιστ6 συγγρα+α :ρα Μ*ρρις. Τ$

µυθιστ*ρηµ! της Τα λυλδια της (ιρσµα (1965) ανα+ρεται στ$ δρ!µα αυτ,ν π$υ επη-

σαν ως +$ρες των καταστρ$+ικ,ν συνεπει,ν της ραδιενργειας. Μετα+ρ!στηκε σε εκ$σι

γλ,σσες και ευαισθητ$π$ησε -ιλι!δες αναγν,στες για τη +ρικαλε*τητα τ$υ ατ$µικ$% π$λµ$υ.

Απ$δ*θηκε στα ελληνικ! απ* τ$ν π$ιητ6 Νικη+*ρ$ Βρεττ!κ$, µεγ!λ$ µρ$ς της π$ησης τ$υ

$π$$υ εκ+ρ!ει αντστ$ι-$ κ$ινωνικ* πρ$ληµατισµ* για τ$ν ανθρωπισµ* και την ειρ6νη.

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

[ 2 3 0 ]

∆√§∏™ ¡π∫∏º√ƒ√À

ŸÙ·Ó Âı·›ÓÂÈ ¤Ó· ·È‰›

Τ µεγαλτερ µρς της ανθρωπτητας στην επ µας απλαµνει τα υλικ αγαθ πυ

αρκετ νθρωπι στ παρελθν στερθηκαν. Κι µως ακµη δεν ει εκλεψει η πενα, η πα

µαστ$ει κυρως τις ρες τυ τρτυ κσµυ. Τα παιδι πυ πεθανυν εναι µια υπαρκτ αντ-

αση πυ αµαυρνει τ σγρν πλιτισµ, πως µε θλψη διαπιστνει µεταπλεµικς πιη-

τς Τλης Νικηρυ.

∞ιταµνωση

εναι *ρ$ς των στατιστικ,ν δελτων

η πενα εωραϊσµνη

απ$πρ$σωπ$π$ιηµνη

*πως θα τ*νιε και κ!π$ι$ς διαν$ητ6ς

λη -ωρς εικ*να

να παιδ εναι µ$ν!κρι$

να παιδ πεθανει κ!θε δευτερ*λεπτ$

µε την κ$ιλι! πρησµνη

µ!τια π$υ δεν -ωρ!νε πια στις κ*γ-ες τ$υς

σε -,ρες π$υ $ν$µ!$νται εωτικς

πεθανει στ$ κατ,+λι τ$υ σπιτι$% µ$υ

*ταν πεθανει να παιδ

π+τει αθ%τατ$ σκ$τ!δι τ$ ηµρωµα

ρ-ει µεγ!λα δ!κρυα λαµπερ!

πτρινα γν$νται τα +%λλα και τα δντρα


ταρ!εται $ %πν$ς των αρ-αων νεκρ,ν

κι απ* τη γη αναδ%$νται τα πρ*σωπ! τ$υς

εν, σαν -!λκιν$ π$υλ

$ !νεµ$ς τ$ε%εται στ$ -,µα

Βλσης Κανιρης,Τπ

O Τ Α Ν Π Ε Θ Α Ι Ν Ε Ι Ε Ν Α Π Α Ι ∆ Ι Τ λ η ς Ν ι κ η ρ υ

[ 2 3 1 ]


$ι λεις κι $ι +ωνς συντρ$νται

τριγ%ρω $ κ*σµ$ς καταρρει

¶ÔÈÔ ÚfiÏÔ ¤¯ÂÈ Ë ÚÒÙË ÛÙÚÔÊ‹ Î·È Ò˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ Ô›ËÌ·;

∆È ÂÓÓÔÂ› Ô ÔÈËÙ‹˜ ÌÂ ÙÔ ÛÙ›¯Ô «Ï¤ÍË ¯ˆÚ›˜ ÂÈÎfiÓ·»; ∂ÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ ·Ó Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ ÛÙÔ Ô›Ë-Ì· ÂÈÎfiÓÂ˜ Ô˘ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÂ Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¤˜ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜.

¶ÔÈÂ˜ ·ÓÙÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜ ÚÔÎ·ÏÂ› Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡; ¶ÔÈÔ˘˜ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ¯ÚË-ÛÈÌÔÔÈÂ› Ô ÔÈËÙ‹˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂÈ ÙÈ˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Û˘Ì‚¿ÓÙÔ˜;

™Â Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, ÂÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ ÛÂ ÔÈÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiÙÂ Î·ÈÁÈ·Ù› ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ÙË˜ Â›Ó·˜ Â›¯Â Ï¿‚ÂÈ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜.

∂ÚÂ˘Ó‹ÛÙÂ ÔÈÂ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ¤¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ· ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙË˜ Â›Ó·˜, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙË˜ OÈÎÈ·Î‹˜ OÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂˆÁÚ·Ê›·˜. ∂ÍÂÙ¿ÛÙÂ Â›ÛË˜ ÔÈÂ˜ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÈ· Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÔ˘Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ô˘ ÏÈÌÔÎÙÔÓÂ› Î·ÈÒ˜ ·˘Ù¤˜ ‰ÚÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜.

¢ I A £ E M A T I K E ™ ¢ P A ™ T H P I O T H T E ™

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Τ. Νικη+*ρ$υ, Πιµατα 1966-2002,Να Π$ρεα

[ 2 3 2 ]

ªπÃ∞§∏™ °∫∞¡∞™

™Ù· Î·Ì¤Ó·

Oι στι αυτ τυ τραγυδι, πυ υπρ#ε αρκετ δηµιλς στη διρκεια της δεκαετας

τυ 1990, αναρνται στις καταστρικς συνπειες των πυρκαγιν. Αν και τ θαµα των

καµνων δντρων πρκαλε θλψη, πιητς επιµνει στην πραγµατπηση της κυριακτικης

εκδρµς, πρτρπντας τη σντρ τυ αλλ και κθε νθρωπ, να γυν #ω απ τη

µνωση τυ σπιτι τυς και την εικνικ πραγµατικτητα της τηλερασης, απκαθιστντας

#αν τη δηµιυργικ ανθρπινη επικινωνα.

Œλα να π!µε στα καµνα,

στ$ν Υµηττ* και στην Αυλ,να,

π$υλι! και πε%κα συλλ$γσ$υ

εν*ς καµν$υ παραδεσ$υ,

δντρα π$υ 6τανε +αντ!σ$υ

και στη σκι! τ$υς εκ$υρ!σ$υ.

8λα και π!ρε µε µα σ$υ

στην κυριακ!τικη εκδρ$µ6 σ$υ,

γ!λε µε στ$ -λωρ* κ$ρµ σ$υ,

στις εκ$λς τ$υ παραδεσ$υ.

8λα να π!µε στα καµνα,

δε µας -ωρ!ει πια τ$ σπτι,

ρ-$νται δ%σκ$λες ηµρες

µ$υτ$υρωµνες σαν ∆ευτρες,

ρ-$νται +λ*γες απ’ τα δ!ση

και µια +ωτι! να µας δικ!σει,

µσα στ$ π%ριν* της -ν*τ$,

απ* τ$ν σ-ατ$ ως τ$ν πρ,τ$.

8λα να γ$%µε απ’ τ$ σπτι

αν! σε δρ*µ$υς και πλατεες,

Σ T A Κ Α Μ Ε Ν Α M ι λ η ς Γ κ α ν ς

π!ρε και τα παιδι! µα σ$υ

εδ,, στ$ -ελ$ς της α%σσ$υ,

κι !+ησε µ*νη στ$ τραπι

την τηλε*ραση να παει,

να δε-νει γ-ρωµ$ τ$ν π*ν$

δπλα σ’ να +ιλτ$ τ*ν$,

να δε-νει +$νικ! και +λ*γες,

τσ*ντες, π$λιτικ$%ς και ρ,γες,

εν, εµες θα ’-$υµε +τ!σει

στ$ σταυρ$δρ*µι τ$υ ε6ντα*

µε τα παιδ!κια µας στ$ν ,µ$,

για να µας δε-ν$υνε τ$ δρ*µ$.

[ 2 3 3 ]

* σταυρδρµι τυ ε%#ντα: $ π$ιητ6ς στ$ σηµε$ αυτ* υπαινσσεται την εσωτερικ6 µεταν!στευση απ*

την %παιθρ$ στα µεγ!λα αστικ! κντρα, στις αρ-ς της δεκαετας τ$υ 1960

Κωνσταντν$ς Παρθνης,Πεκα στην Κρκυρα

Μ. Γκαν!ς, Στι, Μελ!νι

[ 2 3 4 ]


∆Ô Ô›ËÌ· ÂÚÈ¤¯ÂÈ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÚÔÙÚÔ¤˜. µÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ‰‡Ô ‚·ÛÈÎfiÙÂÚÂ˜ Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜.

¶ÔÈ· ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎ¿ ÚfiÛˆ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Ô›ËÌ· Î·È ÔÈÔ˜ ÚfiÏÔ˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Â› ÛÂÎ·ı¤Ó· ·fi ·˘Ù¿;

∏ ÊˆÙÈ¿ ¤¯ÂÈ Î˘ÚÈÔÏÂÎÙÈÎ‹ Î·È ÌÂÙ·ÊÔÚÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÛÙÔ Ô›ËÌ·. ∆È ÛËÌ·›ÓÂÈ Î¿ıÂ ÊÔÚ¿;

°È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ıÂˆÚÂ› fiÙÈ «¤Ú¯ÔÓÙ·È ‰‡ÛÎÔÏÂ˜ ËÌ¤ÚÂ˜»; ∆È ÚÔÙÂ›ÓÂÈ ÁÈ·Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜;

∞ÎÔ‡ÛÙÂ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÛÂ ÌÔ˘ÛÈÎ‹ §·˘Ú¤ÓÙË ª·¯·ÈÚ›ÙÛ· ·fi ÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ ƒ›ÍÂ ÎfiÎÎÈÓÔÛÙË Ó‡¯Ù· (1993). ¶ÔÈ· ÂÓÙ‡ˆÛË Û·˜ ¤Î·ÓÂ Ë ·ÎÚfi·Û‹ ÙÔ˘; ¶ÔÈÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ ¤ÌÂÈÓ·Ó ÛÙÔÌ˘·Ïfi Û·˜ Î·È ı· ı¤Ï·ÙÂ Ó· Í·Ó·ÎÔ‡ÛÂÙÂ ‹ Ó· ÛÈÁÔÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÙÂ;

OÚÁ·ÓÒÛÙÂ ÌÈ· Î˘ÚÈ·Î¿ÙÈÎË ÂÎ‰ÚÔÌ‹ ÌÂ ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ Û·˜ Î·È ·Ô‰Ú¿ÛÙÂ ·fi ÙËÓ ÂÈÎÔ-ÓÈÎ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙË˜ ÙËÏÂfiÚ·ÛË˜.

¢ I A £ E M A T I K E ™ ¢ P A ™ T H P I O T H T E ™

44

33

22

11

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Γε,ργι$ς Πρ$κ$π$υ, Αθνατα στν Αρδηττ

OΙ ΦΙΛOΙ ΜΑΣ ΤΑ ZΩA

Τα πντε κεµενα πυ περιλαµννται στην εντητα δενυν διρες, θετικς και αρνη-τικς, µρς συνπαρης τυ ανθρπυ µε τα α. Η συντρικ σση των ναυτικν µετη γτα τυς στ πηµα τυ Νκυ Κααδα εκρει τη συναισθηµατικ ικειτητα. Ηπρνµιακ αυτ σση πυ συν καλλιεργν ι νθρωπι µε τα ικσιτ τυς α ρ-σκεται µως σε πλρη αντθεση µε την απνθρωπη µεταεριση πυ πλλς ρς επιδει-κνυν απναντι στ υπλιπ ωϊκ ασλει, θτντας σε κνδυν τ ευρτερ ικσ-στηµα και τ ιυσικ περιλλν τυ πλαντη. Η υλικ δναµη και η αδιαρα τυανθρπυ για τ περιλλν καταπιει και αανει πλλ εδη ων, αριθµς τωνπων δη ει µειωθε απειλητικ. Τα δ σντµα αλληγρικ αηγµατα αναδεικνυντλς µια λλη δισταση της παρης και της πρσρς των ων στ υσικ και στανθρωπγενς περιλλν.

∆ηµτρης Μυταρς, Εργαστρι

[ 2 3 6 ]

Nπ∫√™ K∞µµ∞¢π∞™

OÈ Á¿ÙÂ˜ ÙˆÓ ÊÔÚÙËÁÒÓ

Τ πηµα ανκει στην πρτη συλλγ τυ πιητ Νκυ Κααδα Μαραµπ (1933), και

αναρεται στη στεν συναισθηµατικ σση των ναυτικν µε τη γτα τυ πλυ.

Oι ναυτικ στα ρτηγ* πντα µια γτα τρυν,

πυ τη λατρε υνε, ωρς να ρυν τ γιατ,

κι αυτ!, σαν απ’ τη "ρδια τυς σλνε κυρασµνι,

περ!ανη στα π$δια τυς θα τρει να τριτε.

Τα "ρδια, $ταν η θλασσα τυπει τις λαµαρνες,

και πλεµει µε δ ναµη να σπσει τα καρι,

µσα στης πλ&ρης τη "αρι σιγ!, πυ "ασαν'ει,

εναι γι’ αυτ ς σα µια γλυκι γυνακεια συντρι.

Εναι περ!ανη κι κν!,* καθ&ς $λες ι γτες,

κι εναι τα γκρ'α µτια της γιµτα ηλεκτρισµ$)

κι $πως αϊδε υν απαλ τη ρη της, νµ'εις

πως αναλ εται σ’ να αργ$ και ηδνικ$ σπασµ$.

Στ ρεµ"ασµ$ και στ θυµ$ µε τη γυνακα µι'ει

κι ι να τες περισσ$τερ την αγαπ ν γι’ αυτ$)

κι $ταν αργ και ρθυµα* στα µτια τυς κιτ'ει,

θαρρες ναν παρεν πως ρνει πυρετ$.

Της υν πντα στ λαιµ$ µια µπακιρνια γ ρα,*

για τυ σιδρυ την κακ!ν αρρ&στια* υλατ$,

ωρς $µως, αλµν, πτ να κατρθ&νυν

να την υλυν απ’ τ µα ρ θνατ µ’ αυτ$.

* ρτηγ: εµπρικ πλα * κν: αργκνητη * ρθυµα: παθητικ, νωελικ * µπακιρνια γρα: λ-

κιν περιλαµι * κακ αρρστια: η τρλα, απ$ τη συνε! θα τυ σιδ!ρυ

O I Γ A T E Σ T Ω N Φ O P T H Γ Ω N N κ ς K α α δ α ς

Γιατ εναι τ’ γρια µτια της υγρ κι ηλεκτρισµνα

κι τσι θελα τ σδερ τ µα ρ τα τρα",

κι υρλι'ντας τρελανεται σ’ να σηµε κιτ&ντας

ρνντας δκρυα σκτειν στυς να τες και "υ".

Λγ πριν απ’ τ θνατ απ$ τυς να τες νας,

–αυτ$ς π ’δε πρµατα στη '!ση τυ ριτ–

αϊδε ντς την, µια στιγµ! στα µτια την κιτ'ει

κι στερα µες στη θλασσα την γρια την πετ.

Και τ$τε ι να τες, πυ πλ σπνια λυγ* η καρδι τυς,

πνε στην πλ&ρη να κρυτ ν µε την καρδι σιτ!,

γεµτη µια παρενη πικρα πυ $λ δαγκ&νει,

σαν $ταν νυµε θερµ! γυνακα αγαπητ!.

[ 2 3 7 ]

* λυγ: λυγ'ει

Νκη Ελευθεριδη, Γυνα κα και γτα

Ν. Κα""αδας, Μαραµπ, 1γρα

[ 2 3 8 ]

O Ι Φ Ι Λ O Ι Μ Α Σ Τ Α 2 Ω Α

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

°È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ Ô›ËÌ·, ÔÈ Ó·˘ÙÈÎÔ› ÛÙ· ÊÔÚÙËÁ¿ ÏÔ›· ÙÚ¤ÊÔ˘ÓÁ¿ÙÂ˜;

∞fi ÔÈ· ·ÚÚÒÛÙÈ· ÎÈÓ‰˘ÓÂ‡ÂÈ Ë Á¿Ù· ÙÔ˘ Î·Ú·‚ÈÔ‡ Î·È Ò˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó ÔÈ Ó·˘ÙÈÎÔ› Ó·ÙËÓ ÚÔÊ˘Ï¿ÍÔ˘Ó; ¶Ò˜ Û˘ÌÂÚÈÊ¤ÚÔÓÙ·È fiÙ·Ó Ë Á¿Ù· ÙÔ˘˜ ÙÂÏÈÎ¿ ·ÚÚˆÛÙ‹ÛÂÈ Î·È Â›Ó·ÈÂÙÔÈÌÔı¿Ó·ÙË;

µÚÂ›ÙÂ ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙË Á¿Ù· ÌÂ ÙË Á˘Ó·›Î· (.¯., «ÎÔ˘Ó¿ÂÈ Û· Á¿Ù· ÙËÓ Ô˘Ú¿ÙË˜») ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙË Ï¤ÍË «Á¿Ù·» ÁÈ· Ó· ·Ô‰ÒÛÔ˘Ó ÌÈ· ¤ÓÓÔÈ· (.¯., «·˘Ùfi˜ Â›Ó·ÈÁ¿Ù·») Î·È ÂÍËÁ‹ÛÙÂ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜.

µÚÂ›ÙÂ Ù· ÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜, ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ Â›‰Ô˜ Î·ÈÙÔ ÚfiÏÔ ÙË˜ ÔÌÔÈÔÎ·Ù·ÏËÍ›·˜.

™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ Î·È ·ÎÔ‡ÛÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒ-Ô˘ ÌÂ Ù· ˙Ò·.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

4

3

2

1

Γιννης Τσαρης, Nατης

∂ƒª∞¡ E™∂

O Ï‡ÎÔ˜

O Γερµανς συγγραας 'ρµαν 'σε γραψε αυτ τ διγηµα στις αρς τυ εικστ

αινα, τ 1903, ταν ακµη τα γρια α δε διτρεαν πλλς κινδνυς τε απειλνταν

µε εανιση, πως συµανει στην επ µας. O µακρς και ψυρς ειµνας των γαλλικν

και ελετικν υνν περιγρεται πλ σκληρς για τα α της περις, τσ πυ ακµα

και ι γνωστ για την επιθετικτητ τυς λκι να αντιµετωπυν πρληµα επιωσης.

¶τ λλτε τα γαλλικ "υν δεν εαν γνωρσει τ$σ κρ τε τ$σ µακρ ει-

µ&να. Εδ& και "δµδες αρας !ταν διαυγ!ς, ηρ$ς και ψυρ$ς. Τις µρες ι ι-

νισµνες κρυς ντα'αν ατελεωτες κτω απ$ τ διαπεραστικ$ γαλ'ι τυ

υραν , τις ν τες τ εγγρι, διαυγς και µικρσκπικ$, σκαρλωνε πνω τυς,

να "ερ$ κατεψυγµν εγγρι απ$ κτρινη λµψη, πυ τ ντν ως τυ λ&-

µια'ε πνω στ ι$νι κι µια'ε µε σ&µα απ$ πγ. Oι νθρωπι απευγαν $λυς

τυς δρ$µυς και κυρως τα υψπεδα, κθνταν καθηλωµνι και εστµ'ντας

κατρες στις καλ "ες των ωρι&ν, πυ τα κ$κκινα παρθυρ τυς µια'αν τη ν τα,

πλι στ γαλ'ι ως τυ εγγαρι , θλ σαν απ$ καπν$ και π$τε π$τε σ"ηναν.

4ταν δ σκλη επ! για τα '&α της περι!ς. Τα µικρ$τερα επγια'αν αρδα,

ακ$µη και τα πυλι, και τα ισν$τερα πτ&µατα γννταν λεα για τα γερκια και

τυς λ κυς. Ακ$µη $µως κι αυτ υπεραν "ερ απ$ τ κρ και την πενα.

Υπ!ραν λγες µ$ν αγλες λ κων και η ανγκη τις κανε να συµµα ν µετα τυς.

Τις µρες ι λ κι "γαιναν για κυν!γι νας νας. Π και π τριγ ρι'ε κπις στ

ι$νι, λιπ$σαρκς,* πεινασµνς, γρυπνς, ωνς και τρµαγµνς, σαν ντα-

σµα. Η µικρ! σκι τυ σερν$ταν δπλα τυ πνω στν πγ. Τντωνε τ ρ γς τυ

στν αρα και εντε* πιανε κπι ερ$, "ασανισµν "γκητ$. Τα "ρδια $µως

"γαιναν $λι µα' στ κυν!γι και ρµ σαν υρλι'ντας στα ωρι. Τα κττσια

και ι στ"λι !ταν καλ υλαγµνα και πσω απ$ τα σαλιστ παραθυρ$υλλα "ρ-

σκνταν κρεµασµνα τα τυκια – δ απ$ την αγλη εαν κι$λας σκτωθε.

O παγετ$ς δεν λεγε να υπωρ!σει. Συν ι λ κι κθνταν ακνητι νας πλι

στν λλ πρσπαθ&ντας να 'εσταθ ν µε τα σ&µατ τυς) στηναν αυτ γυρε ντας

[ 2 3 9 ]

* λιπσαρκς: αδ νατς * εντε: κπτε

[ 2 4 0 ]


να πισυν κπιν ! απ$ τη νεκρ! ερηµι &σπυ κπις, τυραννισµνς απ’ την

πενα, τινα'$ταν επνω "γ'ντας να "ερ$ µυγκρητ$. Τ$τε γυρν σαν $λι πρς

τ µρς τυ, τρεµαν και εσπ σαν σ’ να τρµερ$ υρλιατ$, $λ απειλ! και παρ-

πν.

8να µικρ$ τµ!µα της αγλης απσισε τελικ να ανα'ητ!σει αλλ την τ η τυ.

Νωρς τ πρω "γ!καν απ$ τις σπηλις τυς, συγκεντρ&θηκαν και µ ρισαν γεµτι ντα-

ση και αγωνα τν παγωµν αρα. 8πειτα εκνησαν µε τα και µι$µρ "!µα.

9σι εαν µενει πσω τυς κιτ σαν µε γυρλωµνα µτια, καναν µερικ "!µατα

πρς τ µρς τυς, στθηκαν αναπσιστι κι "υλι και γ ρισαν αργ αργ πσω.

Oι µετανστες ωρστηκαν τ µεσηµρι. Τρεις απ’ αυτ ς τρ"ηαν πρς ανατ-

λς, πρς τν ελ"ετικ$ Ι ρα, ι λλι πρς ν$τν. Oι τρεις !ταν $µρα και δυνατ

'&α, "ερ $µως απσκελετωµνα. Η κιλι τυς !ταν στεν! σαν µια '&νη, στ στ!-

θς τα πλευρ τυς εαν τιναθε ω, τα στ$µατα ερ και τα µτια γυρλωµνα απ$

την απελπισα. 8τασαν στν Ι ρα, τη δε τερη µρα πτυαν να κριρι, την τρτη

να σκ λ κι να γαϊδ ρι, αλλ $λς πληθυσµ$ς της περι!ς εσηκ&θηκε εναντν

τυς. Oι απρσδ$κητι εισ"λες εαν τρµει τυς πντες. Oι ταυδρ$µι κυκλ-

Γεργις Ρϊλς, Βρια

O Λ Y K O Σ ρ µ α ν σ ε

ρ σαν πλισµνι, κανες δεν π!γαινε απ$ τ να ωρι$ στ λλ ωρς να κρα-

τει $πλ ! να συνδε εται απ$ πλ$ρυς. Μετ την ωραα τυς λεα τα τρα '&α

νιωσαν ωραα στην νη περι!) τα πιασε $µως και $"ς) παρ’ $λα αυτ ριψκιν-

δ νευαν εδ& $σ δεν τ εαν κνει πτ στν τ$π τυς κι τσι $ρµησαν µρα µεση-

µρι σε να στ"λ. Αυτ!ν τη ρ $µως "ρθηκαν αντιµτωπι και µε ανθρ&πυς. Oι

λ κι εαν επικηρυθε, κτι πυ διπλασα'ε τ θρρς των ωρικ&ν. Σκ$τωσαν δ ,

τν να µε µια σαρα στ λαιµ$, τν λλ µε τσεκ ρι. O τρτς υγε τρντας

απεγνωσµνα, &σπυ πεσε µισπεθαµνς πνω στ ι$νι. 4ταν πι νς και πι

ωρας απ$ τυς λ κυς, να περ!αν '&, πλ δυνατ$ και ευλ γιστ. 8µεινε &ρα

πνω στ ι$νι αγκµα&ντας. Κ$κκινι, αιµτινι κ κλι στριγ ρι'αν µπρστ

στα µτια τυ και π$τε π$τε "γα'ε να συριτ$ αναστεναγµ$ γεµτ π$ν. Μια τσε-

κυρι τν εε "ρει στην πλτη. Συν!λθε $µως και σηκ&θηκε. Τ$τε µ$ν εδε π$σ

δρ$µ εε κνει. ∆εν υπ!ρε νς τε ανθρ&πων τε σπιτι&ν, µ$ν να ινισµν

ψηλ$ "υν$ εµπρ$ς τυ. 4ταν τ Σασσερλ. Απσισε να πει γ ρω γ ρω. Για να

σ"!σει τη δψα τυ, αγε να µικρ$ κµµτι απ$ τη σκληρ! κρ στα τυ ινι .

Στην λλη πλευρ τυ "υν "ρ!κε να ωρι$. Ν τωνε. Περµενε σ’ να πυκν$

ελατ$δασς. 8πειτα γλστρησε πρσεκτικ γ ρω απ$ τυς ρτες των περι"-

λι&ν, ακλυθ&ντας τη µυρωδι των 'εστ&ν στ"λων. ∆εν υπ!ρε ψυ! στ δρ$µ.

∆ειλ δειλ κιτ σε πρς τ µρς των σπιτι&ν. Πτει τ$τε νας πυρ"λισµ$ς.

Β'ει τα π$δια στν &µ, πτει κι λλη τυεκι. Εε πληγωθε. Η λευκ! τυ κι-

λι εε λεκιαστε απ$ τ αµα πυ ρρεε σε ντρς σταγ$νες. Κατερε $µως µε

ελιγµ ς να ε γει και να τσει στ πρα δσς. Εκε περµενε µε τ’ αυτι τεντω-

µνα) κυσε ωνς και "!µατα να πλησι'υν απ$ δ πλευρς. Κταε µε αγω-

να πρς τ "υν$ επνω. Η αν"αση !ταν πλ δ σκλη, δεν εε $µως λλη επι-

λγ!. Αναρρι!θηκε στ γλιστερ$ "υν$, εν& κτω "ασλευε νας ρυµαγδ$ς απ$

κατρες, διαταγς και &τα απ$ τα ανρια. O πληγωµνς λ κς σκαρλωσε

τρντας στ µισσκ$τειν πευκδσς, εν& τ σκ ρ αµα συνι'ε αργ αργ

να στ'ει.

Τ κρ εε κπσει. O υραν$ς στη δ ση !ταν µιλ&δης κι µια'ε να υπ$σε-

ται ιν$πτωση.

Τ εαντληµν '& εε τελικ ανε"ε στην κρυ!. Βρισκ$ταν σ’ να µεγλ ι-

νισµν υψπεδ, ψηλ πνω απ$ τ ωρι$. ∆εν νιωθε πενα αλλ κτι αµυδρ τσι-

µπ!µατα απ$ τ τρα µα. 8να αµηλ$ων τρεµµεν γ"γισµα "γ!κε απ$ τ στ$µα

τυ, η καρδι τυ τυπ σε µε κ$π κι νιωθε τ ρι τυ θαντυ να τν πι'ει σαν

να ανεπωτα "αρ ρτ. Τν τρ"ηε να µναικ$ λατ) πλωσε στην κυ-

λα τυ κιτ'ντας τη ινισµνη ν τα. Μισ! &ρα πρασε. 8να θαµπ$, κ$κκιν ως

[ 2 4 1 ]

[ 2 4 2 ]


πεσε στ ι$νι, αλλ$κτ και τρυερ$. O λ κς σηκ&θηκε "γκ&ντας και στρεψε

τ ωρα τυ κελι πρς τ ως. 4ταν τ εγγρι πυ ρθων$ταν τερστι και

κ$κκιν σαν αµα απ$ τα ντιανατλικ. Εε "δµδες πλλς να παρυσιαστε

τ$σ κ$κκιν και µεγλ. Τ "λµµα τυ µελλθνατυ '&υ κρεµστηκε µε θλψη

απ$ τ θαµπ$ δσκ τυ εγγαρι κι απ$ τ στ$µα τυ "γ!κε και πλι να αδ ναµ

υρλιατ$.

Πλησασαν &τα και "!µατα. =ωρικ κυκυλωµνι µε τις κπες τυς, κυνηγ

και νεαρ αγ$ρια µε ινπδιλα και σηµες γκτες* πρωρ σαν "υλι'ντας

στ ι$νι. Κραυγς. Κπις εε ανακαλ ψει τν ετιµθνατ λ κ. 8πεσαν δυ

πυρ"λισµ ωρς να "ρυν στ$. Καθ&ς $µως εδαν πως !ταν στα τελευταα τυ,

πεσαν επνω τυ µε ρα"δι και ρ$παλα. Εκενς δεν νιωθε πια τπτα.

Με σπασµνα τα µλη τυ συραν τ λ κ στ ωρι$. Γελ σαν, πανηγ ρι'αν,

γι$ρτα'αν µε ρακ! και κα, τραγυδ σαν, "ρι'αν. Κανες τυς δεν "λεπε την

µρι τυ ινισµνυ δσυς τε τη λµψη των υψιπδων τε τ κ$κκιν εγ-

γρι πυ κρεµ$ταν πνω απ$ τ Σασσερλ και πυ τ αδ ναµ ως τυ αντανα-

κλ σαν ι κννες των $πλων τυς, ι κρ σταλλι τυ ινι και τα γυλινα µτια

τυ σκτωµνυ λ κυ.

* γκτες: κµµτια απ$ ντρ$ ασµα ! δρµα πυ καλ πτυν τ κτω µρς των πδι&ν ! τις κν!µες

8. 8σε, Η πλη των νων στ ντ,µτρ. Θ. Λυπασκης, Σµλη

Mα! Eρνστ, T τελευτα δσς

[ 2 4 3 ]

O Λ Y K O Σ ρ µ α ν σ ε

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

ÃˆÚ›ÛÙÂ ÙÔ ‰È‹ÁËÌ· ÛÂ ıÂÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÓfiÙËÙÂ˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi Ù›ÙÏÔ ÛÂ Î¿ıÂ ÂÓfi-ÙËÙ·.

¶Ò˜ ÂËÚÂ¿˙ÂÈ Ô ‚·Ú‡˜ ¯ÂÈÌÒÓ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È Ù· ˙Ò· ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜;

¶Ò˜ ÚÔÛ·ıÂ› Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ Ë ·Á¤ÏË ÙˆÓ Ï‡ÎˆÓ; °È·Ù› ÌÂÚÈÎÔ› Í¤ÎÔ„·Ó ·fi ÙËÓ ·Á¤ÏËÎ·È ÔÈÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ‰È¤ÙÚÂÍ·Ó;

¶Ò˜ ·ÓÙÈ‰Ú¿ Ô ÂÙÔÈÌÔı¿Ó·ÙÔ˜ Ï‡ÎÔ˜ Î·È Ò˜ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ÙÔÓ ÂÍfiÓÙˆÛ·Ó;

™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ï‡ÎÔ˘˜, ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÈ‚›ˆÛË˜ Ô˘·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜.

™ÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ ªÔ˘ÛÈÎ‹˜ ·ÎÔ‡ÛÙÂ ÙÔ Û˘ÌÊˆÓÈÎfi ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ˘ ™ÂÚÁÎ¤È ¶ÚÔÎfiÊÈÂÊ «O¶¤ÙÚÔ˜ Î·È Ô Ï‡ÎÔ˜» (1936).

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

4

3

2

1

ρµαν σε (1877-1962)

Γερµαν$ς πε'γρς και πιητ!ς µε µεγλη διεθν! απ!ηση, πς τ 1946 τιµ!θηκε µε τ

"ρα"ε Ν$µπελ. 9πως και συµπατρι&της τυ Μπρτλτ Μπρετ, εναντι&θηκε στ γερµανικ$

εθνικισµ$ και υπστ!ριε τα θ µατα τυ πλµυ. Κατ τη διρκεια τυ Α’ Παγκ$σµιυ πλµυ

εγκαταστθηκε στην Ελ"ετα και π!ρε την ελ"ετικ! υπηκ$τητα. Κ ρια θµατα των ργων τυ

εναι η απδσµευση τυ ανθρ&πυ απ$ τις κινωνικς συµ"σεις τυ δυτικ πλιτισµ και η

ανα'!τηση τυ "αθ τερυ περιεµνυ της 'ω!ς, η πα τν δ!γησε σε γ$νιµη επα! µε τν

ανατλικ$ µυστικισµ$. 8ργα τυ: Κτω απ τν τρ (1906), Γερτρδη (1910), Ντµιαν (1919),

Σιντρτα (1922), O λκς της στπας (1927), Τ παινδι µε τις ντρες (1943) κ..

[ 2 4 4 ]

A¡∆ø¡∏™ ™√Àƒ√À¡∏™

ÕÓıÚˆÔÈ Î·È ‰ÂÏÊ›ÓÈ·

Τ αγηµα πρρεται απ τ ιλ Κυριακτικες ιστρες (2002) τυ Αντνη Συρ-

νη. O συγγραας εκκινε απ τη θλιερ ωτγραα πυ εδε στην εηµερδα και απεικνι-

ε δ πεθαµνα και παραπεταµνα δελνια σε παραλα της 4αλκιδικς. Τ δυσρεστ αυτ

συµν πρληµατει γενικτερα τ συγγραα για την ανθρπινη αδιαρα και την κακ-

µεταεριση των υπνων και ιλικν δελινιν.

Aυτ$ πυ παθανω µε τα δελνια δεν τ παθανω τε µε τυς ανθρ&πυς. 9σα

και να ’ω δει στη 'ω! µυ αρτηκαν ανετηλα στη µν!µη µυ. 1σετα αν τα εδα

στην πραγµατικ$τητα, στη µικρ! ! µεγλη θ$νη ! ωτγραηµνα σε εηµερδες

και περιδικ. ∆εν ρω π&ς γνεται αυτ$. Η αλ!θεια εναι $τι τ’ αγαπω. Κι λλα

'&α $µως αγαπω και τα ’ω εσει. Υπρυν µλιστα και ρισµνα πυ '!σαµε

µα' και τα ασα. 9λ’ αυτ τα δελνια πυ πρανερα, 'ωνταν, ωτγραηµ-

να, κινηµατγραηµνα, εκτπστηκαν εδ& και κµπσ καιρ$ απ$ να νεκρ$ δελ-

νι, πυ τ εδα σε ωτγραα της εηµερδας Μακεδνα. Κετνταν νεκρ$ στην

παραλα της Αρετσ ς, της Νας Κρ!νης, πυρ"ληµν απ$ την καραµπνα κ-

πιυ ψαρ. ∆ε θυµµαι τι λεγε τ ρεπρτ'. Αν δηλαδ! εε εκελει µ$ν τυ για

να πεθνει εκε, αν τ εε ε"ρσει η θλασσα σαν ρηστ πια ! αν τ εε σ ρει

νις τυ για να τ επιδεει. 8ω εσει τα λ$για, µ$ν τη ωτγραα θυµµαι.

Κετνταν νεκρ$, $πως επα, στη "ρ$µικη µµ, µε µια αι&νια θα ’λεγα µεγαλπρ-

πεια, ττια πυ λγα '&α διαθτυν κι ακ$µα πι λγι νθρωπι. Πνω απ$ µια "δ-

µδα !ταν σ’ εκενη τη θση, καταµα, σαν πνακας νεκρ!ς, κατνεκρης σης, ργ

κι αυτ$ τυ ανθρ&πυ, µρι πυ δηµσιε τηκε η ωτγραα τυ κυαρι * τυ

κι !ρθαν και τ περιµ'εψαν, $ι απ$ ντρπ! αλλ απ$ δηµαριακ! πλιτικ!. Ανα-

δ θηκε* στη µν!µη µυ πλι πρτς, πυ δι"ασα στις εηµερδες πως δυ γερµα-

ν "ιψυλ$γι, πειραµατι'$µενι µε διατηρηµνυς εγκελυς δελινι&ν, τα-

ναν να αναρωτι νται «µ!πως τα δελνια δεν εναι τ$σ υπνα $σ αννται».

Κπτε θα ταναν. Μπρε να εδαν κι αυτ τη ωτγραα πυ εδα εγ& στη

Μακεδνα και πυ ντα'ε σαν τ τλς $λων των δελινι&ν τυ κ$σµυ. Κι $ταν

* κυρι: πτ&µα * αναδθηκε: ανα!ρθε

Α Ν Θ Ρ Ω Π R Ι Κ Α Ι ∆ Ε Λ Φ Ι Ν Ι Α Α ν τ ν η ς Σ υ ρ ν η ς

ει επλθει τ τλς κπιυ πυ υπ!ρε ιδιατερα ευυ!ς, ιδιατερα αγαπητ$ς, ιδια-

τερα γεννας, ρνται κπιι κπτε και τν απκαθηλ&νυν,* ρνντς τν στα

µτρα τυ δικ τυς µυαλ , της δικ!ς τυς καρδις και της δικ!ς τυς ανδρεας.

Πριν απ$ ρ$νια πυ ταδευα µε ελικ$πτερ πνω απ$ τη θλασσα τυ Αγυ

9ρυς, εα την τ η να δω µια ικγνεια δελινι&ν, πυ ταδευε κι αυτ! πα'-

ντας. Ελε θερα µσα στ πλαγ, ων'ανε, µας αιρετ σαν, καναν λµατα για να

µας τσυν. Κι εα την ατυα να παρακλυθ!σω σ’ να θαλσσι τσρκ την

κατντια τυς. Μπρε να !ταν και η δια ικγνεια, δεν ρω, $µως $,τι καναν τ

καναν για να ψρι. Εκτελ σαν κθε ν µερ πυ τυς πρ$στα'ε δεσµ λακς

τυς µ$ν για την τρ! τυς. Βυτις, πηδ!µατα, τ µπες και κωλτ µπες. Τα παι-

δκια ειρκρτ σαν και ι γνες αρνταν µε τη αρ τυς. Κανες δεν τυς λει

$τι τα δελνια αυτ εναι υλακισµνα και καταδικασµνα σε θνατ. 9τι υν

ψαρευτε απ’ τυς επιτ!δειυς, $πως ι γυνακες πυ καταθνυν απ$ τις γ ρω

&ρες στη &ρα µας, κι $τι υν πυληθε µε τ κελι, $πως εκενες. Πεν!ντα ιλι-

δες δλρια, τ$σα κστ'ει να δελνι στ τσρκ, και πρπει να "γλει γρ!γρα τα

λετ τυ γιατ πεθανει και γρ!γρα.

Στη θλασσα 'ει µρι και πεν!ντα ρ$νια, στις πισνες $µως µε τ λ&ρι, τις κρ-

µες πυ τα αλευν και τ’ λλα δηλητ!ρια δεν αντει για πλ . Εναι και η αντιπα-

λ$τητα πυ υπρει µε τ’ λλα δελνια για κεν τ ψρι και πρπει συνε&ς να

µεται $πως ι µνµι στις αρνες.* Τ πλ!θς ενθυσι'εται µε κτι ττια και

επευηµε. Τν πρ&τ καιρ$ ελλυ τα ταS'υν µε νεκρ ψρια για να τα καταστ!-

συν τελεως υπκυα. Πλλ κερδ'υν τ ψρι τυς τρελαµνα, επειδ! µπερδε -

νται µε τα κ µατα πυ αναπαργνται στις τετργωνες αυτς δεαµενς και παθα-

νυν $,τι θα πθαινε κι νθρωπς αν ' σε σ’ να δωµτι γεµτ καθρτες. 8τσι

λνε κτι λλι επιστ!µνες.

Η εδηση δε λει αν ι δ επιστ!µνες για τα πειρµατ τυς ρησιµπησαν

εγκελυς υλακισµνων ! αλανιρικων δελινι&ν. Γιατ $σ υπνς και να ’σαι,

πειτα απ$ τ$σ µακρ$ρνη υλκιση και ττια 'ω!, τ λιγ$τερ πυ µπρες να

σεις εναι τ µυαλ$ συ. Μπρε $µως να συµ"ανει και τ’ λλ. Να επρ$κειτ

δηλαδ! για δελνια αλανιρικα και $πως να κυτ$ς νθρωπς θεωρε "λακεες $,τι

αδυνατε να καταλ"ει, τσι κι εµες να τσαµε στ συµπρασµα πως τα δελνια

«δεν εναι τ$σ υπνα $σ αννται».

[ 2 4 5 ]

* απκαθηλνυν: κατε"'υν απ$ ψηλ, υπ"ι"'υν * αρνες: &ρς διεαγωγ!ς θηριµαι&ν ! ταυρ-

µαι&ν

Α. Συρ νης, Κυριακτικες ιστρες,Καστανι&της

[ 2 4 6 ]

R Ι Φ Ι Λ R Ι Μ Α Σ Τ Α 2 Ω Α

¶Ò˜ ·ÓÙ¤‰Ú·ÛÂ Ë ÙÔÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ë ÎÔÈÓ‹ ÁÓÒÌË ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙË ıÏÈ‚ÂÚ‹ Â›‰ËÛË ÙÔ˘ÓÂÎÚÔ‡ ‰ÂÏÊÈÓÈÔ‡ ÛÙË Ã·ÏÎÈ‰ÈÎ‹;

∫·Ù·ÁÚ¿„ÙÂ ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ‰ÂÏÊÈÓÈÒÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ·Ê‹ÁËÌ·, ÚÔ-Ûı¤ÙÔÓÙ·˜, ·Ó ¤¯ÂÙÂ, Î·È ‰ÈÎ¤˜ Û·˜ ÂÌÂÈÚ›Â˜. ¶ÔÈ· ·fi ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ·˘Ù¤˜ Û·˜ ÂËÚÂ¿-˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È ÁÈ·Ù›;

¶Ò˜ ·ÓÙÈ‰Ú¿ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ Â›Ú·Ì· ÙˆÓ ‰‡Ô °ÂÚÌ·ÓÒÓ ‚ÈÔ„˘¯ÔÏfiÁˆÓ; ªÂÔÈ· ÂÈ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù· ·ÓÙÈÎÚÔ‡ÂÈ ÙÈ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜;

¶ÔÏÏ¿ ˙Ò· ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ˆ˜ Û‹ÌÂÚ· ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Î·Ù·›ÂÛË.∞ÓÙÈÛÙÔÈ¯›ÛÙÂ Î¿ıÂ ˙ÒÔ ÌÂ ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ Î·È ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ.∞ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÙÂ ÙË Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ Î·È ÈÂÚ·Ú¯‹ÛÙÂ ÙÔ ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÔ Â›‰Ô˜, ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·ÈÙË ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ.

µÚÂ›ÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· Ù· ‰ÂÏÊ›ÓÈ· Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ‰ÈÎ‹ Û¯¤ÛË Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÂ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆ-Ô, fiˆ˜ ·˘Ù‹ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈÎ‹ ˆ˜ ÙË ÓÂfiÙÂÚË Ù¤¯ÓË Î·È ÏÔÁÔ-ÙÂ¯Ó›·.

∞Ó·˙ËÙ‹ÛÙÂ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÈ˜ ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË˜ ÙˆÓ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ.

¢ I A £ E M A T I K E ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ E ™

3

2

1

Γιργς Γυναρπυλς, Ψρι και καντι σε θαλασσιν τπ

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Mπ§√™ M∞∆™√√Àƒ∂∫

O ÌÂÙ·ÍÔÛÎÒÏËÎ·˜

Τ ιλ 2ωλγα (1962) τυ Τσεσλκυ συγγραα Μλς Ματσυρεκ περιει

δκα σντµες ιστρες ων, ι πες µε ευτρπελ τρπ περιγρυν τα υσικ γνωρ-

σµατα των ων, πως τα αντιλαµνεται και, κυρως, τα ρησιµπιε νθρωπς. Στην ιστ-

ρα τυ µετασκληκα πυ επιλαµε, ασικς ρλς τυ σκυληκι-εργτη στην παρα-

γωγ υψηλς ραπτικς εναι πντα αανς.

O µετασκ&ληκας τινει λγ!ς λγ!ς $µρα πρµα-

τα, µεταωτ υλρια, µπλ 'ες και γρα"τες, "ραδιν

ρµατα και τα τια τα, στη 'ω! τυ µετασκ&ληκας

ει κνει πλλ πρµατα, πλ ακρι" πρµατα για τυς

καλ τερυς µ$διστρυς και µια ρ γνεται µεγλη επδει-

η µ$δας στυ Κριστιν Ντιρ, εσδς µ$ν µε πρσκλ!-

σεις, ντυ'νες αυτκνητα κυ"αλνε τυς πι κµψευ$µε-

νυς ανθρ&πυς απ’ $λα τα σηµεα της γης, µετασκ&-

ληκας τυανει να περνει απκε, θα πρπει να ’ναι ενδια-

ρν, σκτεται, και σκαραλ&νει στα σκαλι, $µως εκε,

στ κεαλ$σκαλ, στκεται πρτιρης µε τη µεγλη στλ!:

ετε πρ$σκληση, κ ριε;

O µετασκ&ληκας δεν ει πρ$σκληση, π θα µπρ -

σε δι"λε να τη "ρει, δεν ει λλωστε καιρ$ να ασλεται

µε πρσκλ!σεις, εναι πρα πλ απασληµνς µε την

ανση $λων αυτ&ν των ωραων µεταωτ&ν, ανακατε"α-

νει λιπ$ν απ$ τα σκαλι, κνει ναν σκπ περπατ

γ ρω στην πλατεα κι πειτα γυρ'ει σπτι και πτει νωρς-

νωρς να κιµηθε. Τι λλ να κνει µε τ$ση δυλει πυ τν

περιµνει τ πρω.

[ 2 4 7 ]

Παλς, Γρατες

Μ. Ματσ$υρεκ, 5ωλγα,µτρ. Σπ ρς Tσακνις, Στιγµ!

[ 2 4 8 ]

R Ι Φ Ι Λ R Ι Μ Α Σ Τ Α 2 Ω Α

°È·Ù› Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÍÔÛÎÒÏËÎ·, fiˆ˜ ÙË ‰ÈËÁÂ›Ù·È Ô ª·ÙÛfiÔ˘ÚÂÎ, ¤¯ÂÈ Â˘ÙÚ¿ÂÏÔ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·;

ªÂ ÔÈ· ¿ÏÏ· ˙Ò· ‹ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÌÔÚÂ› Ó· ·Ú·ÏÏËÏÈÛÙÂ› Ë ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÍÔÛÎÒÏË-Î·; µÚÂ›ÙÂ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯›Â˜ ÌÂ ÙË ˙ˆ‹ ¿ÏÏˆÓ fiÓÙˆÓ, ÙÂÎÌËÚÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙÈ˜ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ˜ Û·˜.

∞Ó ¤¯ÂÙÂ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ÂÈÛÎÂÊıÂ›ÙÂ ÙÔ °ÂˆÔÓÈÎfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ (ÙËÏ.:210 5294841) ‹ ¿ÏÏÂ˜ ÁÂˆÚÁÈÎ¤˜ Û¯ÔÏ¤˜ Ô˘, Ù˘¯fiÓ, ÂÎÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÌÂÙ·ÍÔÛÎÒÏËÎÂ˜. ∑ËÙ‹-ÛÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÛÎÔ˘ÏËÎÈÔ‡. ª¿ıÂÙÂ ·ÎfiÌ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÂ-ÍÂÚÁ·Û›· Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÌÂÙ¿ÍÈ ·fi ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ˆ˜ ÙËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓÙÈÌ‹ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÍˆÙÒÓ ˘Ê·ÛÌ¿ÙˆÓ.

™ÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ ªÔ˘ÛÈÎ‹˜ ·ÎÔ‡ÛÙÂ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ª¤ÏÏ· ª¿ÚÙÔÎ «∞fi ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔÌÈ·˜ Ì‡Á·˜». ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ Î·È ÛÂÈ˜ ÌÔ˘ÛÈÎ¤˜ Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÁÈ· Ù· ˙Ò· Î·È ·ÎÔ‡ÛÙÂ ÔÚÈ-ÛÌ¤Ó· ·fi ·˘Ù¿ Î·Ù¿ ÙË ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÂÓfiÙËÙ·˜.

¢ I A £ E M A T I K ∂ ™ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∂ ™

2

1

Μλς Ματσυρεκ (1926)

Σπ δασε θατρ και µυσικ! και εργστηκε περιστασιακ σε διρα επαγγλµατα, ειρω-

νακτικ και διανητικ. Τ "ι"λ τυ 5ωλγα κυκλ$ρησε τ 1962.

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

[ 2 4 9 ]

∂.Ã. °√¡∞∆∞™

O ÛÎ·ÓÙ˙fi¯ÂÚÔ˜

Τ παρακτω αγηµα απ τ ιλ Η κρ πτη (1991) τυ Ε.4. Γνατ ει επκεντρ την

επµνη πρσπθεια τυ σκαντιρυ να πετει ναν, µλλν ανικτ για τα µτρα τυ,

στ.

¶νω στ λ$, νας σκαντ'$ερς µπανει και "γανει σε µια τερστια δεια

γλστρα. Εναι πλ µεγλη για τ σ&µα τυ η τετργωνη γλστρα, $µως αυτ$ς επι-

µνει πως κπτε θα καταρει να τη γεµσει ωρς τη "!θεια κανεν$ς.

«Με τα ρ$νια µεγαλ&νω, µεγαλ&νω και κθε ρ τη γεµ'ω και λγ περισσ$-

τερ», σκτεται) «τ$τε θα εκυραστ&, σαν ρθει η µρα πυ θα "υλ&σω µε τ

κρµ µυ κθε γωνι».

Κι εακλυθε να µπαιν"γανει στη γλστρα.

Πτ δεν παρνει εδηση απ’ $,τι γνεται γ ρω τυ. 9ι πως εναι αδιρς. Εναι

µνα ασιωµνς στ σκπ$ τυ. 8πειτα εναι και κωλαλς.

Κπτε $µως, µε τα ρ$νια, θα τη γεµσει τη γλστρα τυ, ακ$µα κι αν ρειαστε

ν’ αλλει σ!µα και να γνει τετργωνς.

∆Ô ÎÂ›ÌÂÓÔ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ ‰‡Ô Â›‰Ë ·Ê‹ÁËÛË˜. °È·Ù› Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› ·˘ÙfiÓ ÙÔÛ˘Ó‰˘·ÛÌfi; •·Ó·ÁÚ¿„ÙÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÌÂ ÂÓÈ·›Ô ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ.

¶ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ·ÏÏËÁÔÚÈÎfi ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÈ Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ Ë Èı·Ó‹ÌÂÙ·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÛÎ·ÓÙ˙fi¯ÔÈÚÔ˘;

∞Â˘ı˘ÓıÂ›ÙÂ ÛÙÔ˘˜ Î·ıËÁËÙ¤˜ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È ÙË˜ º˘ÛÈÎ‹˜ Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ· ÙËÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙË Ê‡ÛË Î·È ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘˜. ™˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ Â›-ÛË˜ ÙË Û¯¤ÛË ÂÓfi˜ Î˘ÎÏÈÎÔ‡ ÌÂ ¤Ó· ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ Û¯‹Ì·.

¢ I A £ E M A T I K ∏ ¢ ƒ ∞ ™ ∆ ∏ ƒ π O ∆ ∏ ∆ ∞

2

1

∂ ƒ ° ∞ ™ π ∂ ™

Ε.=. Γνατς, Η κρπτη, Στιγµ!

[ 2 5 0 ]

™∂§. 9 ∂ıÓÈÎ‹ ¶ÈÓ·ÎÔı‹ÎË, 100 ¯ÚfiÓÈ·. ∆¤ÛÛÂÚÈ˜ ·ÈÒÓÂ˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∑ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜, ∂ıÓÈÎ‹ ¶ÈÓ·ÎÔı‹ÎË Î·È ªÔ˘ÛÂ›Ô ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ™Ô‡Ù˙Ô˘.

™∂§. 10 ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ¤ÎıÂÛË˜ «∆Ô›· ÙË˜ ª¿ÓË˜» ÙÔ˘ ∏Ï›· ¢ÂÎÔ˘Ï¿ÎÔ˘.




™∂§. 21 EıÓÈÎ‹ ¶ÈÓ·ÎÔı‹ÎË, 100 ¯ÚfiÓÈ·. ∆¤ÛÛÂÚÈ˜ ·ÈÒÓÂ˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∑ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜, ∂ıÓÈÎ‹ ¶ÈÓ·ÎÔı‹ÎË Î·È ªÔ˘ÛÂ›Ô ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ™Ô‡Ù˙Ô˘.

™∂§. 23 ∫.∞. ª·ÎÚ‹˜, ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Ï·˚Î‹ Ù¤¯ÓË, ª¤ÏÈÛÛ·.




™∂§. 37 ∞. °È·ÁÈ¿ÓÓÔ˜, ∞Ú. °È·ÁÈ¿ÓÓÔ˜, π. ¢ÈÁÎÏ‹˜, O ÎfiÛÌÔ˜ ÙÔ˘ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë. ºÈÁÔ‡ÚÂ˜, ∂ÚÌ‹˜.





™∂§. 57 ∂Ï¤ÓË µ·Î·Ïfi, ∏ Ê˘ÛÈÔÁÓˆÌ›· ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ Ù¤¯ÓË˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ∫¤‰ÚÔ˜.

™∂§. 59 ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ¤ÎıÂÛË˜.



™∂§. 63 ¢ËÌ‹ÙÚË˜ ¶··ÛÙ¿ÌÔ˜, ∑ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ 1930-1940, ŒÎ‰ÔÛË ∞ÛÊ·ÏÈÛÙÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ∞ÛÙ‹Ú.

™∂§. 71 ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ¤ÎıÂÛË˜.



™∂§. 78 ¶·‡ÏÔ˜, ∞‰¿Ì.


™∂§. 85 ∂ÏÏËÓÈÎ¤˜ ∞Ê›ÛÂ˜, ∫¤‰ÚÔ˜.

™∂§. 87 ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ¤ÎıÂÛË˜.

™∂§. 90 ºˆÙÔÁÚ·Ê›· ÙË˜ Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎ‹˜ ÔÌ¿‰·˜.


™∂§. 95 §Â‡ÎˆÌ· 175 ¯ÚfiÓÈ· ∂ÏÏËÓÈÎ¿ ∆·¯˘‰ÚÔÌÂ›·, ∂§∆∞ 2003, ™˘ÏÏÔÁ‹ ª. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓË.




™∂§. 111 §Â‡ÎˆÌ· 175 ¯ÚfiÓÈ· ∂ÏÏËÓÈÎ¿ ∆·¯˘‰ÚÔÌÂ›·, ∂§∆∞ 2003, ™˘ÏÏÔÁ‹ ∂§∆∞.


™∂§. 117 ∆Ô˘ÚÈÛÙÈÎfi˜ Ô‰ËÁfi˜ Greece, KÔ˘‚¤ÏË˜.

™∂§. 119 ºˆ˜ ÛÙÈ˜ ‰È·ÎÔ¤˜ Û·˜, ¤Î‰ÔÛË ÙË˜ ¡ÔÌ·Ú¯È·Î‹˜ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË˜ §Â˘Î¿‰·˜.

™∂§. 120 ºˆ˜ ÛÙÈ˜ ‰È·ÎÔ¤˜ Û·˜, ¤Î‰ÔÛË ÙË˜ ¡ÔÌ·Ú¯È·Î‹˜ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË˜ §Â˘Î¿‰·˜.

™∂§. 123 Ta¸Ï·Ó‰¤˙ÈÎË ÎÔ˘˙›Ó·, ª·ÏÏÈ¿ÚË˜-¶·È‰Â›·.

™∂§. 125 °È¿ÓÓË˜ æ˘¯Ô·›‰Ë˜, ¶·ÙÚÈ‰ÔÁÓˆÛ›·, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.


¶INAKA™ ¶ƒO∂§∂À™∏™ TøN ∂π∫O¡øN


™∂§. 134 XÚ˘Û¿ÓıË ™ˆÙËÚÔÔ‡ÏÔ˘, ∫ÈÓÔ‡ÌÂÓ· ÙÔ›·, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.



™∂§. 145 °È¿ÓÓË˜ æ˘¯Ô·›‰Ë˜, ¶·ÙÚÈ‰ÔÁÓˆÛ›·, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.

™∂§. 151 ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ¤ÎıÂÛË˜ ÂÈÎ·ÛÙÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ ÙË˜ ¡›ÎË˜ ∂ÏÂ˘ıÂÚÈ¿‰Ë.

™∂§. 153 ŒÎ‰ÔÛË ÙÔ˘ ∂∫∂µπ ÁÈ· ÙÔÓ EÌÂÈÚ›ÎÔ, ÕÓÂ˘ fiÚˆÓ, ¿ÓÂ˘ ÔÚ›ˆÓ.

™∂§. 155 ∏ÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÙÔ˘ ∆·¯˘‰ÚÔÌÈÎÔ‡ ∆·ÌÈÂ˘ÙËÚ›Ô˘.

™∂§. 157 ∆Ô˘ÚÈÛÙÈÎfi˜ Ô‰ËÁfi˜ Greece, KÔ˘‚¤ÏË˜.

™∂§. 158 ¢ËÌ‹ÙÚË˜ ¶··ÛÙ¿ÌÔ˜, ∑ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ 1930-1940, ŒÎ‰ÔÛË ∞ÛÊ·ÏÈÛÙÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ∞ÛÙ‹Ú.

™∂§. 161 ∂ÊËÌÂÚ›‰· ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹, 11/07/2004.




™∂§. 177 ŒÎ‰ÔÛË ÙÔ˘ ∂∫∂µπ ÁÈ· ÙÔÓ ∂ÌÂÈÚ›ÎÔ, ÕÓÂ˘ fiÚˆÓ, ¿ÓÂ˘ ÔÚ›ˆÓ.
















™∂§. 226 ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎfi LIFE.





™∂§. 237 ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ¤ÎıÂÛË˜ ÂÈÎ·ÛÙÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ ÙË˜ ¡›ÎË˜ ∂ÏÂ˘ıÂÚÈ¿‰Ë.



™∂§. 242 Art Gallery, Max Ernst, ÙfiÌ. 66, DeAgostini.



[ 2 5 1 ]

ªÂ ·fiÊ·ÛË ÙË˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∫˘‚¤ÚÓËÛË˜ Ù· ‰È‰·ÎÙÈÎ¿ ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ¢ËÌÔ-ÙÈÎÔ‡, ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ §˘ÎÂ›Ô˘ Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ OÚÁ·ÓÈÛÌfi∂Î‰fiÛÂˆ˜ ¢È‰·ÎÙÈÎÒÓ µÈ‚Ï›ˆÓ Î·È ‰È·Ó¤ÌÔÓÙ·È ‰ˆÚÂ¿Ó ÛÙ· ¢ËÌfiÛÈ·™¯ÔÏÂ›·. ∆· ‚È‚Ï›· ÌÔÚÂ› Ó· ‰È·Ù›ıÂÓÙ·È ÚÔ˜ ÒÏËÛË, fiÙ·Ó Ê¤ÚÔ˘Ó‚È‚ÏÈfiÛËÌÔ ÚÔ˜ ·fi‰ÂÈÍË ÙË˜ ÁÓËÛÈfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ∫¿ıÂ ·ÓÙ›Ù˘Ô Ô˘‰È·Ù›ıÂÙ·È ÚÔ˜ ÒÏËÛË Î·È ‰Â Ê¤ÚÂÈ ‚È‚ÏÈfiÛËÌÔ ıÂˆÚÂ›Ù·È ÎÏÂ„›Ù˘ÔÎ·È Ô ·Ú·‚¿ÙË˜ ‰ÈÒÎÂÙ·È Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ 7 ÙÔ˘¡fiÌÔ˘ 1129 ÙË˜ 15/21 ª·ÚÙ›Ô˘ 1946 (º∂∫ 1946, 108, ∞ã).

∞·ÁÔÚÂ‡ÂÙ·È Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙÂ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘,Ô˘ Î·Ï‡ÙÂÙ·È ·fi ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· (copyright), ‹ Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÛÂ ÔÔÈ·‰‹-ÔÙÂ ÌÔÚÊ‹, ¯ˆÚ›˜ ÙË ÁÚ·Ù‹ ¿‰ÂÈ· ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘.

Κεµενα...

Documents

Transcript of Κεµενα...