Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

88
1 ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΜΗΜΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Διαδρομές στη διδασκαλία της ελληνικής σε αλλόγλωσσους στην Ελλάδα ΕΝΟΤΗΤΑ Β4 «Διδασκαλία ξένης γλώσσας μέσω Η/Υ» Ομάδα διδασκαλίας Ράνια Βοσκάκη (Συντονίστρια) Βίκυ Μάρκου (Διδάσκουσα) Κυριακή Ιωαννίδου (Διδάσκουσα)

Transcript of Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

Page 1: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

1

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Διαδρομές στη διδασκαλία της ελληνικής σε αλλόγλωσσους στην Ελλάδα

ΕΝΟΤΗΤΑ Β4 «Διδασκαλία ξένης γλώσσας μέσω Η/Υ»

Ομάδα διδασκαλίας Ράνια Βοσκάκη (Συντονίστρια)

Βίκυ Μάρκου (Διδάσκουσα) Κυριακή Ιωαννίδου (Διδάσκουσα)

Page 2: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

2

Περίληψη: Περιγραφή και στόχοι της ενότητας Στην ενότητα «Β4. Διδασκαλία ξένης γλώσσας μέσω Η/Υ» παρουσιάζονται τρόποι ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών στη γλωσσική τάξη. Στόχος του μαθήματος είναι η ανάπτυξη της ικανότητας επιλογής και δημιουργίας υποστηρικτικού υλικού προσαρμοσμένου στις γλωσσικές ανάγκες των μαθητών, καθώς και ο σχεδιασμός μαθήματος με τη χρήση ηλεκτρονικών εργαλείων. Έγινε επιλογή των βασικότερων εργαλείων του Web 2.0, με γνώμονα τα κριτήρια της χρηστικότητας, της χρησιμότητας και της ελεύθερης προσβασιμότητάς τους στο διαδίκτυο. Παράλληλα, αναδεικνύονται τρόποι χρήσης τους τόσο για την προετοιμασία του γλωσσικού μαθήματος από τον διδάσκοντα όσο και για την αυτονόμηση των μαθητών και τη συνέχιση της μάθησης εκτός τάξης. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάζονται χρήσιμες πηγές ανεύρεσης διδακτικού υλικού στο διαδίκτυο, ηλεκτρονικά λεξικά και σώματα κειμένων για τη νέα ελληνική, κλειστά περιβάλλοντα μάθησης και εργαλεία ανατροφοδότησης. Αναπτύσσονται οι έννοιες των Κοινοτήτων Μάθησης και των Κοινοτήτων Πρακτικής, ενώ περιγράφεται αναλυτικά η δημιουργία ιστολογίου, wiki, wordpress και edmodo. Επίσης, παρουσιάζονται προγράμματα σύγχρονης επικοινωνίας και εργαλεία διαμοιρασμού αρχείων. Γίνεται αναφορά σε μια σειρά υποστηρικτικών εργαλείων του web 2.0, όπως τα σύννεφα λέξεων, εργαλεία κατασκευής ασκήσεων παραγωγής και κατανόησης προφορικού λόγου, εργαλεία κατασκευής διδακτικού υλικού σε μορφή κόμικ, εργαλεία δημιουργίας οπτικοακουστικού υλικού με ενσωμάτωση υπότιτλων ή μεταγλώττισης.

Διάρκεια μελέτης Για τη μελέτη της ενότητας αυτής θα χρειαστείτε:

• 10 ώρες για τη μελέτη του θεωρητικού κεφαλαίου και της προτεινόμενης βιβλιογραφίας

• 10 ώρες για τη μεταφόρτωση και την ενασχόλησή σας με τα προτεινόμενα ηλεκτρονικά εργαλεία.

Συγγραφική ομάδα Ράνια Βοσκάκη Βίκυ Μάρκου Κυριακή Ιωαννίδου Κυριακή Σισμανίδου

Page 3: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

3

Περιεχόμενα 1 Χρήσιμες πηγές ανεύρεσης εκπαιδευτικού υλικού ................................................ 5

1.1 Ψηφιακό Σχολείο............................................................................................. 5

1.2 Φωτόδεντρο ..................................................................................................... 6

1.3 YouTube .......................................................................................................... 7

1.4 Ιστοσελίδα Πιστοποίησης της Ελληνομάθειας ............................................... 7

2 Ηλεκτρονικά εργαλεία για την ελληνική γλώσσα ................................................. 9

2.1 Ηλεκτρονικό Λεξικό ....................................................................................... 9

2.1.1 Χρήση ηλεκτρονικών λεξικών στη διδακτική και εφαρμογές .............. 10

2.2 Ηλεκτρονικά Σώματα Κειμένων ................................................................... 13

2.2.1 Είδη σωμάτων κειμένων ....................................................................... 14

2.2.2 Χρήση σωμάτων κειμένων στη διδακτική ............................................ 15

2.2.3 Διαθέσιμα σώματα κειμένων για τη διδακτική της νέας ελληνικής και εφαρμογές ...................................................................................................... 16

2.2.3.1 Σώμα Νέων Ελληνικών Κειμένων της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα 16

2.2.3.2 Εθνικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας (ΕΘΕΓ) .............................. 21

2.3 Λογισμικό αναγνωσιμότητας ........................................................................ 24

3 Κλειστά Περιβάλλοντα Μάθησης και εργαλεία ανατροφοδότησης .................... 26

3.1 Καυτές Πατάτες ............................................................................................ 26

3.1.1 JCloze .................................................................................................... 27

3.1.2 JMatch ................................................................................................... 28

3.1.3 JQuiz ..................................................................................................... 30

3.1.4 JCross .................................................................................................... 32

3.1.5 Jmix ....................................................................................................... 33

3.1.6 The Masher: Το πρόγραμμα συρραφής αρχείων .................................. 35

3.1.7 Διδακτική αξιοποίηση του προγράμματος hot potatoes στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας ...................................... 36

3.1.8 Παραδείγματα ασκήσεων σε περιβάλλον hot potatoes από το Κλικ .... 40

3.1.9 Ασκήσεις για … εξάσκηση!.................................................................. 40

3.2 Syrveymonkey ............................................................................................... 40

3.3 Socrative ........................................................................................................ 41

3.4 Polleverywhere .............................................................................................. 46

4 Κοινότητες Μάθησης και Κοινότητες Πρακτικής ............................................... 47

Page 4: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

4

4.1 Ιστολόγιο ....................................................................................................... 47

4.2 Wikis ............................................................................................................. 51

4.3 Wordpress ...................................................................................................... 54

4.4 Edmodo ......................................................................................................... 55

4.5 E-twinning ..................................................................................................... 61

4.6 Εργαλεία σύγχρονης επικοινωνίας (VOIP) ................................................... 63

4.6.1 Skype (έκδοση 3.2) ............................................................................... 63

4.6.2 ooVoo .................................................................................................... 67

5 Εργαλεία διαμοιρασμού αρχείων ......................................................................... 68

5.1 Dropbox ......................................................................................................... 68

5.2 Googledrive ................................................................................................... 70

5.3 Onedrive ........................................................................................................ 73

6 Χρήσιμα υποστηρικτικά εργαλεία web 2.0 ......................................................... 77

6.1 Σύννεφα Λέξεων ........................................................................................... 77

6.1.1 Wordle................................................................................................... 77

6.1.2 Tagxedo................................................................................................. 78

6.2 Voki ............................................................................................................... 78

6.3 Toondoo ........................................................................................................ 79

6.4 Clipflair ......................................................................................................... 81

6.5 Prezi ............................................................................................................... 82

6.5.1 Εφαρμογές του prezi στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας ............................................................................................................... 83

Βιβλιογραφία ............................................................................................................... 85

Page 5: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

5

1 Χρήσιμες πηγές ανεύρεσης εκπαιδευτικού υλικού

Είναι σημαντικό κατά τον σχεδιασμό του γλωσσικού μαθήματος να εντοπίζουμε το κατάλληλο διδακτικό υλικό, βασιζόμενοι σε διάφορες πηγές που είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο. Στο κεφάλαιο αυτό δεν φιλοδοξούμε να εξαντλήσουμε το σύνολο των αξιόλογων πηγών που υπάρχουν – κάτι τέτοιο θα ήταν πρακτικά ανέφικτο. Επιλέξαμε κάποιες ενδεικτικά και σας τις παρουσιάζουμε συνοπτικά, παραθέτοντας μικρά παραδείγματα πιθανής χρήσης σας. Από εκεί και πέρα η αξιοποίησή τους ή η χρήση άλλων εξίσου ή περισσότερο χρήσιμων πηγών επαφίεται κυρίως σε εσάς. Θα ήταν ενδιαφέρον να καταθέσετε στο φόρουμ δικές σας προτάσεις.

1.1 Ψηφιακό Σχολείο

Το Ψηφιακό Σχολείο (http://ebooks.edu.gr/new/allmaterial.php) παρέχει ηλεκτρονικά το σύνολο των διδακτικών εγχειριδίων που χρησιμοποιούνται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσε να θεωρηθεί ακατάλληλο για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Κι όμως, μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο, τόσο για τους διδάσκοντες που αναζητούν υλικό όσο και για τους μαθητές. Τα διαθέσιμα εικονογραφημένα λεξικά Α΄, Β΄, Γ΄ δημοτικού1

Το υλικό διατίθεται σε διάφορες μορφές: ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να το χρησιμοποιήσει απευθείας από την ιστοσελίδα

, για παράδειγμα, μπορούν να δοθούν στους μαθητές ως πηγές που μπορούν να χρησιμοποιούν και εκτός τάξης. Είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του δασκάλου, αλλά και του μαθητή, που δεν έχει πάντα τη δυνατότητα να τα έχει σε έντυπη μορφή, ιδιαίτερα εκτός Ελλάδας.

2, από τη στιγμή που διαθέτει σύνδεση στο διαδίκτυο ή να κατεβάσει (σε μορφή pdf3) εκείνο που τον ενδιαφέρει για ανάγνωση και χρήση εκτός σύνδεσης. Χρήσιμο μπορεί να φανεί, για παράδειγμα το Ανθολόγιο Α΄ Β΄ δημοτικού, για μικρούς μαθητές, Α΄ επιπέδου ελληνομάθειας. Το ποίημα μας Μαρίας Γουμενοπούλου «Η γελαστή οικογένεια4

Εκτός από το υλικό που έχει ταξινομηθεί για το μάθημα της γλώσσας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και υλικό από άλλα μαθήματα, όπως για παράδειγμα από το

» (σελ. 12) αποτελεί κατάλληλο υλικό, αν διδάσκουμε τη θεματική «οικογένεια». Χρήσιμες είναι και οι δραστηριότητες που παρέχονται μετά από κάθε ποίημα. Ακόμα και αν δεν είναι όλες κατάλληλες για τη διδασκαλία μας ελληνικής ως ξένης, μπορούν όμως να βοηθήσουν τον διδάσκοντα να δημιουργήσει δικές του, προσαρμοσμένες στις ανάγκες της δικής του τάξης.

1 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-A111/665/4358,19785/ 2 http://ebooks.edu.gr/new/allcourseshtml.php 3 http://ebooks.edu.gr/new/allcoursespdf.php 4 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-A111/671/4451,19992/

Page 6: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

6

μάθημα των Εικαστικών Γ΄ και Δ΄ δημοτικού5

, στο κεφάλαιο «ενότητα 4», «Άνθρωποι - Κούκλες» υπάρχουν σύντομα κείμενα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, το οποίο μας επιτρέπει να το αξιοποιήσουμε για τη διδασκαλία γλώσσας.

1.2 Φωτόδεντρο

Το Φωτόδεντρο (http://photodentro.edu.gr/lor/) είναι το Πανελλήνιο Αποθετήριο Μαθησιακών Αντικειμένων για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση6

Έστω ότι έχουμε διδάξει λεξιλόγιο σχετικό με διατροφή. Πληκτρολογώντας «διατροφή», ένα από τα αποτελέσματα είναι το «Ετοίμασε το μεσημεριανό μενού

. Είναι ελεύθερα προσβάσιμο και απευθύνεται στους μαθητές, στους δασκάλους, στους γονείς. Διαθέτει ποικίλα μαθησιακά αντικείμενα, όπως οπτικοακουστικό υλικό, τρισδιάστατους χάρτες, κ.ά. Η πλοήγηση στο υλικό μπορεί να γίνει με βάση τις συλλογές ανά σχολικό μάθημα, τη θεματική περιοχή, τον τύπο αντικειμένου ή εισάγοντας διάφορα φίλτρα, όπως την ηλικία του μαθητή, τη θεματική περιοχή που σας ενδιαφέρει, κ.τ.λ. Μπορείτε, επίσης, στην αρχική σελίδα, στο πεδίο της αναζήτησης να γράψετε το θέμα για το οποίο ενδιαφέρεστε να βρείτε υλικό.

7

Μπορούμε, επίσης, να πλοηγηθούμε στο δείγμα επιλεγμένων μαθησιακών αντικειμένων, στο κάτω μέρος της αρχικής σελίδας. Π.χ. το «Ανακύκλωση τώρα

», το οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, για να κάνουμε επανάληψη μέσω της άσκησης που προτείνεται. Ζητάει από τους μαθητές να σύρουν με το ποντίκι διάφορα τρόφιμα και να φτιάξουν δύο διαφορετικά μεσημεριανά μενού. Αφήνοντας τον δείκτη του ποντικιού επάνω στις εικόνες, εμφανίζεται η λέξη. Στη συνέχεια καλούνται οι μαθητές να αιτιολογήσουν τις επιλογές τους, δίνοντας με αυτό τον τρόπο τη δυνατότητα για την παραγωγή προφορικού λόγου. Είναι στο χέρι του διδάσκοντα να το εμπλουτίσει με δικές του δραστηριότητες, όπως εκείνος επιθυμεί. Θα μπορούσε για παράδειγμα να χωρίσει τους μαθητές σε ομάδες και καθεμιά να πρέπει να αποδείξει γιατί οι δικές της επιλογές είναι καλύτερες, βάζοντας έτσι τους μαθητές στη διαδικασία να μιλήσουν, βοηθώντας μέσα στην ομάδα ο ένας μαθητής τον άλλο και μαθαίνοντας μέσα από αυτή τη διαδικασία.

8

5

», μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μαθητές μικρής ηλικίας μετά από ένα μάθημα σχετικό με το θέμα της ανακύκλωσης. Βοηθάει να κάνουν επανάληψη με παιγνιώδη τρόπο, εμπεδώνοντας έτσι ευκολότερα το σχετικό λεξιλόγιο. Όπως παρατηρείτε, το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό παιχνίδι αποτελεί υλικό για την Μελέτη του

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-A103/722/4786,21629/ 6 Σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από το ΙΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ στο πλαίσιο του «Ψηφιακού Σχολείου» και αποτελεί κεντρική e-υπηρεσία του ΥΠΑΙΘ για την οργάνωση και τη διάθεση του ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου στη σχολική κοινότητα. 7 http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3488?locale=el 8 http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3601?locale=el

Page 7: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

7

Περιβάλλοντος. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη διδασκαλία γλώσσας. Μην περιορίζετε, λοιπόν, την αναζήτηση υλικού βάσει του σχολικού μαθήματος γλώσσας. Υπάρχει υλικό κατασκευασμένο για άλλα σχολικά μαθήματα, που μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο κατά τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Θα θέλαμε να δούμε τις δικές σας προτάσεις στο φόρουμ, βασισμένες σε ψηφιακό υλικό που εντοπίσατε και θεωρείτε κατάλληλο, με ή χωρίς τις απαραίτητες προσαρμογές για την δική σας γλωσσική τάξη.

1.3 YouTube

Το YouTube (www.youtube.com) αποτελεί μια χρήσιμη πηγή ανεύρεσης ιδιαίτερα πλούσιου οπτικοακουστικού υλικού. Είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του διδάσκοντα, ο οποίος αναζητά ένα βίντεο για το γλωσσικό του μάθημα. Το υλικό αυτό μπορεί να είναι μια τηλεοπτική εκπομπή, μια διαφήμιση, οδηγίες χρήσης, ή ακόμα και ένα τραγούδι. Έστω ότι διδάσκουμε τη θεματική «Μεσόγειος», σε μια τάξη ενηλίκων, το ομώνυμο τραγούδι9, που παραθέτουμε ενδεικτικά, θα μπορούσε να λειτουργήσει υποστηρικτικά στο υλικό μας. Επίσης, αν η τάξη μας απαρτίζεται από μικρότερους ηλικιακά μαθητές και το θέμα που διδάσκουμε σχετίζεται με το σχολείο ή την πρώτη μέρα στο σχολείο, το βίντεο του Νέμο10

Το διαθέσιμο υλικό είναι ευρύτατο και ανάλογα με τον σχεδιασμό μαθήματος που επιθυμούμε να κάνουμε, μπορεί να αξιοποιηθεί ως εφόρμηση, συμπληρωματικά στα κείμενα που θα χρησιμοποιήσουμε ως βάση, στο πλαίσιο μιας δραστηριότητας επανάληψης, εξάσκησης (εντός ή/και εκτός τάξης) στην παραγωγή προφορικού λόγου.

ενδείκνυται να χρησιμοποιηθεί βοηθητικά.

Εσείς, έχετε χρησιμοποιήσει κάποιο βίντεο από το YouTube; Κατά πόσο θεωρείτε ότι λειτούργησε υποστηρικτικά και ότι βοήθησε τους μαθητές σας;

1.4 Ιστοσελίδα Πιστοποίησης της Ελληνομάθειας

Η ιστοσελίδα Πιστοποίησης της Ελληνομάθειας (http://www.greek-language.gr/certification/index2.html) υλοποιήθηκε από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και σχεδιάστηκε προκειμένου να συγκεντρώσει πληροφορίες για όσους

9 https://www.youtube.com/watch?v=N5kPDHAqRtw 10 https://www.youtube.com/watch?v=kNNDu2c1u2s

Page 8: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

8

επιθυμούν να συμμετάσχουν στις εξετάσεις καθώς και για τους διδάσκοντες την ελληνική ως ξένη γλώσσα. Εκτός από διάφορες πληροφορίες σχετικά με τη διεξαγωγή των εξετάσεων, την αίτηση συμμετοχής, τα εξεταστικά κέντρα ανά τον κόσμο και τα αποτελέσματα των εξετάσεων, ο εκπαιδευτικός μπορεί να αντλήσει υλικό (διαρκώς εμπλουτιζόμενο), όπως δείγματα εξεταστικών θεμάτων χωρισμένα ανά επίπεδο και ανά δεξιότητα (ΚΓΛ, ΚΠΛ, ΠΠΛ, ΚΠΛ)11. Επίσης, μπορεί να συμβουλευτεί διδακτικές προτάσεις12 και διδακτικά εγχειρίδια13, να χρησιμοποιήσει στην τάξη του τα διαγνωστικά τεστ14, προκειμένου να ελέγξει το επίπεδο ελληνομάθειας των μαθητών του, να αντλήσει υλικό από την τράπεζα υλικού15, όπου παρέχεται τράπεζα κειμένων, τράπεζα πολυμεσικού υλικού και τράπεζα παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου. Τέλος, στο πλαίσιο της δικής του ενημέρωσης και περαιτέρω κατάρτισης, ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να μελετήσει το διαθέσιμο ερευνητικό υλικό16

Για τον εκπαιδευτικό εκείνον που επιθυμεί να κατανοήσει ή/και να αποδώσει στα ελληνικά έννοιες του επιστημονικού πεδίου της εκπαιδευτικής αξιολόγησης, παρέχεται ηλεκτρονικά το Λεξικό δοκιμασιολογίας

.

17

. Πρόκειται για ένα χρηστικό λεξικό όρων εκπαιδευτικής αξιολόγησης, όπου παρουσιάζονται και επεξηγούνται όροι, χωρίς να προαπαιτείται κάποια ιδιαίτερη εξειδίκευση στο πεδίο αυτό. Ο χρήστης έχει την επιλογή να πληκτρολογήσει τον όρο που αναζητά και να πατήσει "βρες", ή να περιηγηθεί στο λεξικό επιλέγοντας αριστερά σε κάθετη διάταξη ένα από τα γράμματα της αλφαβήτου.

11 http://www.greek-language.gr/certification/node/12.html 12 http://www.greek-language.gr/certification/teaching/index.html 13 http://www.greek-language.gr/certification/node/115.html 14 http://www.greek-language.gr/certification/tests/index.html 15 http://www.greek-language.gr/certification/dbs/index.html 16 http://www.greek-language.gr/certification/research/index.html 17 http://www.greek-language.gr/certification/research/lexicon/index.html

Page 9: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

9

2 Ηλεκτρονικά εργαλεία για την ελληνική γλώσσα

Στο κεφάλαιο αυτό, θα συζητήσουμε για τα ηλεκτρονικά λεξικά και τα σώματα κειμένων. Όλοι έχουμε πραγματοποιήσει κάποια στιγμή αναζητήσεις σε ηλεκτρονικά λεξικά που βρίσκονται στο διαδίκτυο. Το ηλεκτρονικό λεξικό είναι ένα λεξικό που βρίσκεται σε ηλεκτρονική (και όχι σε έντυπη) μορφή. Ωστόσο, το γεγονός ότι τα δεδομένα ενός λεξικού βρίσκονται σε ηλεκτρονική μορφή δεν σημαίνει ότι οι πληροφορίες αυτές μπορούν να είναι απόλυτα επεξεργάσιμες από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι κάποιος έχει πληκτρολογήσει (ή σαρώσει) το περιεχόμενο ενός λεξικού και το έχει μετατρέψει σε ηλεκτρονική μορφή δεν σημαίνει ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε στον μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες που μας παρέχει ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής και να πραγματοποιήσουμε «έξυπνες» αναζητήσεις. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει κάθε είδους πληροφορίας που περιέχεται στο λεξικό να έχει σημανθεί αναλόγως, ώστε ο υπολογιστής να μπορεί να τις αναζητήσει αυτόματα. Στο κεφάλαιο αυτό, αφού παρουσιάσουμε τα χαρακτηριστικά ενός ηλεκτρονικού λεξικού (υποκεφάλαιο 2.1), θα προτείνουμε πώς μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, πραγματοποιώντας «έξυπνες» αναζητήσεις (υποκεφάλαιο 2.1.1). Στη δεύτερη ενότητα του κεφαλαίου αυτού (υποκεφάλαια 2.2 έως και 2.2.3.2) θα παρουσιάσουμε τα σώματα κειμένων. Ένα σώμα κειμένων είναι ένα σύνολο από αυθεντικά κείμενα, το οποίο έχει μεγάλη έκταση και επιτρέπει τη δειγματική αναζήτηση γλωσσικών πληροφοριών. Τα σώματα κειμένων χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ κατά τα μέσα του 20ού αιώνα, οι επιστήμονες άρχισαν να τα χρησιμοποιούν ευρέως, προκειμένου να αναζητούν πληροφορίες σε αυθεντικά και όχι κατασκευασμένα κείμενα. Αρχικά, θα προσεγγίσουμε το θέμα θεωρητικά, αναφερόμενοι στα είδη των σωμάτων κειμένων και τους τρόπους χρήσης τους στη διδακτική, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία (υποκεφάλαια 2.2 έως και 2.2.2). Στη συνέχεια, θα παρουσιάσουμε τα πιο σημαντικά σώματα κειμένων που είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο και θα προτείνουμε τρόπους εφαρμογής τους στη διδασκαλία της νέας ελληνικής (υποκεφάλαια 2.2.3 έως και 2.2.3.2).

2.1 Ηλεκτρονικό Λεξικό

Τα ηλεκτρονικά λεξικά μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμα κατά την προετοιμασία του διδάσκοντα καθώς και για τη διερευνητική μάθηση (inquiry-based learning) των μαθητών. Ο τρόπος αυτός μάθησης βασίζεται περισσότερο στις

Page 10: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

10

αναζητήσεις που κάνουν οι ίδιοι οι μαθητές, παρά στην παρουσίαση του διδακτικού υλικού από τον διδάσκοντα. Οι βασικές πληροφορίες που περιέχονται συνήθως σε ένα λεξικό (ηλεκτρονικό ή μη) για την ελληνική γλώσσα είναι οι εξής:

• το λήμμα μιας λέξης, με βάση το οποίο γίνεται η καταχώριση στο λεξικό. Για παράδειγμα, ο λεκτικός τύπος τραπεζιού ανήκει στο λήμμα τραπέζι.

• η γραμματική της κατηγορία. Για παράδειγμα, η λέξη τραπέζι είναι ουσιαστικό.

• η ετυμολογία της. Για παράδειγμα η λέξη εμπειρία προέρχεται από την πρόθεση εν και τη λέξη πείρα.

• σε ορισμένα λεξικά και όχι για όλα τα λήμματα ορισμένες μορφολογικές πληροφορίες. Για παράδειγμα, η λέξη πάχος μπορεί να σχηματίσει πληθυντικό τα πάχη και τα πάχητα.

• η σημασία της. Πρόκειται για τον ορισμό της λέξης.

• ορισμένα παραδείγματα χρήσης της λέξης. Συχνά στα λεξικά δίνονται παραδείγματα στα οποία φαίνεται καθαρά η σημασία της λέξης.

• η μετάφρασή της εάν πρόκειται για πολύγλωσσο λεξικό.

Όταν οι παραπάνω πληροφορίες δίνονται με συνέπεια σε όλες τις λέξεις του λεξικού, μπορούμε να τις αναζητήσουμε αυτόματα μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η χρήση ενός ηλεκτρονικού λεξικού διευκολύνει σημαντικά τη διδασκαλία χάρη στη γρήγορη ταχύτητα αναζήτησης (Jian et al. 2009). Επιπλέον, παρατηρείται ότι, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, οι μαθητές εκφράζουν εμφανή προτίμηση στα ηλεκτρονικά από ότι στα έντυπα λεξικά, θεωρώντας τα βοηθητικά για την εκμάθηση (Boonmoh 2003), παρά το γεγονός ότι οι καθηγητές δεν είναι πάντα αρκετά καταρτισμένοι για τη χρήση των ηλεκτρονικών λεξικών στην τάξη (Boonmoh 2010, Dashtestani 2013). Στο υποκεφάλαιο που ακολουθεί, θα δείξουμε αναλυτικά πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα ηλεκτρονικό λεξικό της νέας ελληνικής που είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο.

2.1.1 Χρήση ηλεκτρονικών λεξικών στη διδακτική και εφαρμογές

Το ηλεκτρονικό λεξικό που θα χρησιμοποιήσουμε στην εφαρμογή αυτή είναι το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (1998). Η ηλεκτρονική του μορφή βρίσκεται αναρτημένη στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα18 που υλοποίησε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Το περιβάλλον που αφορά τα ηλεκτρονικά λεξικά19

18

επιτρέπει την παράλληλη αναζήτηση σε περισσότερα του ενός λεξικά (π.χ. το Ελληνο-αγγλικό Λεξικό Γεωργακά, το Λεξικό της Κοινής

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html 19 http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/index.html

Page 11: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

11

Νεοελληνικής20

). Ωστόσο, η αναζήτηση αποκλειστικά στο Λεξικό του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη δίνει περισσότερες δυνατότητες και ενδείκνυται για την «έξυπνη» χρήση του στο πλαίσιο της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ειδικότερα, για να επωφεληθούμε των δυνατοτήτων που προσφέρει το περιβάλλον της ιστοσελίδας, θα πρέπει να επιλέξουμε τη Σύνθετη Αναζήτηση, στο αριστερό μενού που βλέπουμε στην παρακάτω εικόνα:

Το περιβάλλον του Λεξικού της Κοινής Νεοελληνικής στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα

Το περιβάλλον σύνθετης αναζήτησης στο ηλεκτρονικό Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

20 Το Αντίστροφο Λεξικό Αναστασιάδη-Συμεωνίδη λειτουργεί ανεξάρτητα, λόγω της ιδιαιτερότητας του ως προς την αντίστροφη αλφαβήτιση των λημμάτων του και κατά συνέπεια δεν συμπεριλαμβάνεται στην Παράλληλη Αναζήτηση.

Page 12: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

12

Για παράδειγμα, μπορούμε να αναζητήσουμε λέξεις ή εκφράσεις που χρησιμοποιούνται με ένα συγκεκριμένο ύφος (π.χ. ειρωνικό, λόγιο, υβριστικό), να συλλέξουμε λέξεις που χρησιμοποιούνται για να χαρακτηρίσουν μια συγκεκριμένη κατηγορία ουσιαστικών, όπως για παράδειγμα λέξεις που χαρακτηρίζουν έναν άνθρωπο (επιλογή Χρήση > για άνθρωπο), ή να συγκεντρώσουμε μεταφορικές χρήσεις της γλώσσας ή παροιμίες (επιλογή Χρήση > μεταφορικά και παροιμία αντίστοιχα). Επίσης, μπορούμε να αναζητήσουμε όρους που ανήκουν σε ένα θεματικό πεδίο (επιλογή Σημασιολογικό Πεδίο), να συγκεντρώσουμε όλες εκείνες τις λέξεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον στον πληθυντικό αριθμό ή στην παθητική φωνή (επιλογή Γραμματική – Σύνταξη) ή να δούμε λέξεις που δεν είναι ουσιαστικά, αλλά λειτουργούν ως τέτοια (επιλογή Γραμματική – Σύνταξη > ως ουσιαστικό). Ας δούμε ένα παράδειγμα εφαρμογής στη διδασκαλία. Έστω ότι θέλουμε να διδάξουμε την απρόσωπη σύνταξη στους μαθητές μας. Με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού λεξικού μπορούμε να συγκεντρώσουμε όλες τις απρόσωπες εκφράσεις που έχουν καταγραφεί για την ελληνική γλώσσα. Για να πραγματοποιήσουμε αυτή την αναζήτηση, αφήνουμε όλα τα πεδία κενά, εκτός από το πεδίο Γραμματική – Σύνταξη, όπου επιλέγουμε τη λέξη απρόσωπο. Χωρίς να έχουμε συμπληρώσει κάτι άλλο στο πεδίο της αναζήτησης, πατάμε το κουμπί βρες, όπως δείχνει η παρακάτω εικόνα:

Παράδειγμα αναζήτησης στο πεδίο «Γραμματική -Σύνταξη»

Σύμφωνα με την εικόνα που ακολουθεί, βλέπουμε απόσπασμα από το σύνολο των λημμάτων που χρησιμοποιούνται σε απρόσωπη σύνταξη. Η απρόσωπη έκφραση δίνεται σε κάθε καταχώριση μετά την ένδειξη απρόσ., όπως φαίνεται στο μπλε πλαίσιο του πρώτου λήμματος στην παρακάτω εικόνα.

Page 13: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

13

Απόσπασμα αποτελεσμάτων αναζήτησης

2.2 Ηλεκτρονικά Σώματα Κειμένων

Η συστηματική μελέτη των σωμάτων κειμένων προέκυψε από την ανάγκη των γλωσσολόγων να πραγματοποιούν έρευνες βασιζόμενοι σε κείμενα που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο της πραγματικής επικοινωνίας και όχι αποκλειστικά στο γλωσσικό ένστικτο (μέθοδος της ενδοσκόπησης, αγγλ. introspection). Επομένως, όλοι οι επιμέρους κλάδοι της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας (αγγλ. Applied Linguistics) (διδακτική, μετάφραση, κοινωνιολογία, ψυχολογία κ.τ.λ.) επηρεάστηκαν από την τάση αυτή και στράφηκαν στη χρήση των σωμάτων κειμένων (Leech 1997: 9, Biber et al. 1998: 11). Η έντονη παρουσία των σωμάτων κειμένων στους κλάδους της γλωσσολογίας οδήγησε στην ανάπτυξη μιας νέας επιστήμης, της Γλωσσολογίας των Σωμάτων Κειμένων (αγγλ. Corpus Linguistics). Προς την κατεύθυνση αυτή συνέβαλε σημαντικά και η πρόοδος της τεχνολογίας, η οποία είναι πια αναπόσπαστο κομμάτι της επιστήμης αυτής. Οι νέες τεχνολογίες χρησιμοποιούνται σήμερα για να συγκροτήσουμε τα σώματα κειμένων, να τα επεξεργαστούμε καθώς και να αναζητήσουμε οποιουδήποτε είδους πληροφορία σε αυτά (π.χ. σημασιολογική, συντακτική, πραγματολογική κ.τ.λ.). Πιο συγκεκριμένα, τα σώματα κειμένων μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμα καθώς μπορούμε να βγάλουμε ποσοτικά (π.χ. συχνότητα λέξεων, δομών) αλλά και ποιοτικά στοιχεία (π.χ. παρουσία ή απουσία λέξεων, υφολογική ανάλυση κ.τ.λ.) για την πραγματική χρήση της γλώσσας. Οι δυνατότητες επεξεργασίας που μας παρέχει

Page 14: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

14

το κάθε σώμα κειμένων εξαρτάται από το είδος του και τη μορφή του (βλ. παρακάτω).

2.2.1 Είδη σωμάτων κειμένων

Όταν μιλάμε για σώματα κειμένων σήμερα, αναφερόμαστε σε ηλεκτρονικά σώματα κειμένων. Ένα σώμα κειμένων σε ηλεκτρονική μορφή μάς επιτρέπει αμέτρητες δυνατότητες. Το μεγαλύτερό του πλεονέκτημα είναι η ταχύτητα με την οποία μπορούμε να κάνουμε αναζητήσεις, καθώς αυτές πραγματοποιούνται, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, με αυτόματο τρόπο. Επιπλέον, χάρη στην τεχνολογία, τόσο η επεξεργασία του όσο και η προβολή του μπορεί να λάβει τη μορφή που εμείς επιθυμούμε, ώστε να είναι όσο το δυνατόν φιλικότερη προς τον χρήστη. Όταν γίνεται λόγος για ηλεκτρονικά σώματα κειμένων, δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά σε σώματα κειμένων γραπτού λόγου. Τα σώματα κειμένων μπορεί να είναι γραπτά (αρχείο word, pdf, jpg κ.τ.λ.) αλλά και προφορικά (ηχητικό αρχείο avi, mp3, wav κ.τ.λ.). Στην πρώτη περίπτωση αναλύεται ο γραπτός ενώ στη δεύτερη ο προφορικός λόγος. Μια άλλη διάκριση γίνεται μεταξύ μονόγλωσσων και πολύγλωσσων σωμάτων κειμένων. Το μονόγλωσσα σώματα κειμένων αποτελούνται από κείμενα μίας γλώσσας. Αντίθετα, τα πολύγλωσσα σώματα κειμένων αποτελούνται από κείμενα γραμμένα σε πολλές γλώσσες. Το πιο συνηθισμένο παράδειγμα πολύγλωσσου σώματος κειμένων είναι το σώμα από παράλληλα κείμενα, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως στη μετάφραση. Πιο συγκεκριμένα, το παράλληλο σώμα κειμένων αποτελείται από κείμενα γραμμένα σε μία γλώσσα, δίπλα στα οποία βρίσκεται η μετάφρασή τους σε μια άλλη γλώσσα. Στην εικόνα που ακολουθεί, βλέπουμε ένα απόσπασμα παράλληλων κειμένων από τη γαλλική στην αγγλική γλώσσα (Paumier 2009, σς. 191-197; Lecuit, Maurel & Vitas, 2011).

Απόσπασμα λογισμικού XAlign κατά την παραλληλοποίηση

μεταφρασμένων κειμένων από τη γαλλική στην αγγλική γλώσσα

Page 15: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

15

Τέλος, προκειμένου να μπορούμε πιο εύκολα να αναζητούμε πληροφορίες στα κείμενα και να πραγματοποιούμε εξειδικευμένες γλωσσικές έρευνες, τα σώματα κειμένων συχνά επισημειώνονται. Επισημείωση είναι η προσθήκη πληροφοριών (κυρίως μεταγλωσσικών) οι οποίες προστίθενται στο κείμενο είτε χειρωνακτικά είτε αυτόματα, για να ερμηνεύσουν ορισμένα τμήματά του (Habert 2005, Leech 2005). Η επισημείωση ενός κειμένου μπορεί να αφορά πληροφορίες που αφορούν τη γραμματική κατηγορία των λέξεων (αγγλ. Part-Of-Speech/POS annotation), τη σύνταξη (αγγλ. syntactic annotation), το ύφος (αγγλ. stylistic annotation) κ.ά. Στο χώρο της διδακτικής, παραδείγματα επισημείωσης αποτελούν ο χαρακτηρισμός των λαθών στο κείμενο του μαθητή, ο χαρακτηρισμός μιας λέξης ως αργκό, κ.τ.λ. Αναλυτικά παραδείγματα χρήσης επισημειωμένων σωμάτων κειμένων θα ακολουθήσουν στο υποκεφάλαιο 2.2.3.

2.2.2 Χρήση σωμάτων κειμένων στη διδακτική

Σύμφωνα με τον Leech (1997), μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα σώματα κειμένων στη διδασκαλία με τρεις τρόπους: έμμεσα, άμεσα καθώς επίσης μπορούμε να κατασκευάσουμε εμείς οι ίδιοι σώματα κειμένων στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας και στη συνέχεια να τα χρησιμοποιήσουμε. Αναλυτικότερα, η έμμεση χρήση των σωμάτων κειμένων είναι αυτή που πραγματοποιείται περισσότερο κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τη χρήση λεξικών (σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή), γραμματικών καθώς και οποιωνδήποτε διδακτικών εγχειριδίων των οποίων η συγγραφή έχει βασιστεί σε σώματα κειμένων. Έτσι, συχνά βλέπουμε στα εγχειρίδια παραδείγματα από εφημερίδες, περιοδικά κ.τ.λ. Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η έμμεση χρήση των σωμάτων κειμένων παρατηρείται σε όλα τα στάδια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Για παράδειγμα, η άντληση παραδειγμάτων από αυθεντικά σώματα κειμένων μπορεί να πραγματοποιηθεί και για ένα τεστ αξιολόγησης. Η άμεση χρήση των σωμάτων κειμένων μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε προχωρημένα επίπεδα, καθώς απαιτείται εμπειρία από την πλευρά των μαθητευόμενων, καθώς και διαθέσιμος χρόνος για την πρακτική αυτή (McEnery & Xiao 2011). Αυτό συνήθως γίνεται ως εξής: αρχικά ο μαθητής παρατηρεί τα αυθεντικά κείμενα, στη συνέχεια συζητά με τους συμμαθητές του τις παρατηρήσεις του και, τέλος, βγάζει συμπεράσματα, τα οποία επαληθεύει από μεγαλύτερο όγκο δεδομένων (Johns 1991, Carter & McCarthy 1995). Η τρίτη κατηγορία κατά τον Leech (1997) είναι η περίπτωση κατά την οποία συγκροτείται ένα σώμα κειμένων με αποκλειστικό σκοπό τη χρήση του στη διδασκαλία. Σύμφωνα με τους McEnery & Xiao (2011), τέτοια σώματα κειμένων είναι αυτά που χρησιμοποιούνται για ειδικούς σκοπούς (π.χ. διδασκαλία ειδικής

Page 16: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

16

γλώσσας, ορολογίας, επικοινωνίας για επαγγελματική χρήση), ή αυτά που αποτελούνται από κείμενα του ίδιου του μαθητή (πρώτης ή δεύτερης/ξένης γλώσσας). Για παράδειγμα, μπορούμε να φτιάξουμε ένα σώμα κειμένων με τις εκθέσεις που γράφουν οι μαθητές μας. Αυτά τα σώματα κειμένων μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε άμεσα είτε έμμεσα, όπως εξηγήθηκε παραπάνω. Τα πλεονεκτήματα των σωμάτων κειμένων στη διδασκαλία είναι πολλά. Αρχικά, ο μαθητής έχει πρόσβαση σε αυθεντικά κείμενα και όχι σε κατασκευασμένα παραδείγματα. Με αυτό τον τρόπο, έρχεται σε επαφή με την πραγματική γλώσσα και δεν περιορίζεται σε γνώσεις που υπάρχουν σε κάποιο βιβλίο, κάποιες από τις οποίες μπορεί να μη συναντήσει ποτέ στην πραγματική επικοινωνία (Mindt 1996:232). Επιπλέον, ιδιαίτερα στην άμεση χρήση των σωμάτων κειμένων, του δίνεται η δυνατότητα να ανακαλύψει ο ίδιος κάποια χαρακτηριστικά της γλώσσας, χωρίς να είναι αυτά που του υποδεικνύονται άμεσα.

2.2.3 Διαθέσιμα σώματα κειμένων για τη διδακτική της νέας ελληνικής και εφαρμογές

Στην ενότητα αυτή, θα παρουσιάσουμε τα δύο δημοφιλέστερα σώματα κειμένων που υπάρχουν για την ελληνική γλώσσα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διδασκαλία. Επίσης, θα δούμε αναλυτικά μία εφαρμογή στη διδασκαλία για κάθε ένα από αυτά.

2.2.3.1 Σώμα Νέων Ελληνικών Κειμένων της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα

Το σώμα κειμένων αυτό καταρτίστηκε από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (www.greeklanguage.gr) στο πλαίσιο του προγράμματος Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση21. Βρίσκεται αναρτημένο στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα (www.greek-language.gr) και είναι δωρεάν προσβάσιμο στο σύνολό του. Το σώμα κειμένων έχει συνολική έκταση 7.000.000 λέξεις. Αποτελείται, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, από κείμενα δημοσιογραφικού λόγου από τις εφημερίδες Μακεδονία (3.000.000 λέξεις) και Τα Νέα (2.000.000 λέξεις). Τα κείμενα αυτά είναι ταξινομημένα ανά κειμενικό είδος (Πολίτης 2006) (π.χ. είδηση, ρεπορτάζ, χρονογράφημα κ.τ.λ.). Επιπλέον, το σώμα κειμένων αποτελείται από κείμενα εκπαιδευτικού λόγου (2.000.000 λέξεις), τα οποία προέρχονται από σχολικά βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Ελλάδας, για το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Τα εκπαιδευτικά κείμενα έχουν ταξινομηθεί ανά κειμενικό τύπο και οι πηγές που χρησιμοποιούνται σε αυτά ανά κειμενικό είδος (Πολίτης 2006).

21 Το έργο Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση εντάχθηκε στο Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας, συγχρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε. και υλοποιήθηκε από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

Page 17: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

17

Στο σώμα κειμένων, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε αναζήτηση συνολικά (επιλέγοντας παράλληλη αναζήτηση), ή σε ένα τμήμα του. Η επιλογή του τμήματος στο οποίο θέλουμε να αναζητήσουμε μια λέξη μπορεί να γίνει ανά εφημερίδα, ή να επιλέξουμε να αναζητήσουμε τη λέξη στο σύνολο του εκπαιδευτικού λόγου. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις εφημερίδες, μπορούμε να αναζητήσουμε σε μία ή περισσότερες στήλες της εφημερίδας (θεματικές ενότητες) ή σε ένα ή περισσότερα κειμενικά είδη. Για παράδειγμα, μπορούμε να ψάξουμε μόνο στην εφημερίδα Τα Νέα και μόνο στη στήλη Ελλάδα. Σε ό,τι αφορά τα διδακτικά βιβλία του Γυμνασίου και του Λυκείου, η αναζήτηση μπορεί να γίνει σε ένα ή περισσότερα βιβλία (θεματικές ενότητες) ή σε ένα ή περισσότερους κειμενικούς τύπους ή κειμενικά είδη (για τον διδακτικό λόγο και τις πηγές αντίστοιχα). Για παράδειγμα, μπορούμε να αναζητήσουμε τη λέξη τότε μόνο σε κείμενα αφήγησης (κειμενικός τύπος) που περιέχονται στο βιβλίο της Αρχαίας Ιστορίας της Α΄ Γυμνασίου. Όταν αναζητούμε μια λέξη, μπορούμε να τη γράψουμε στον τύπο που θέλουμε να τη βρούμε (κλιτός τύπος) ή στον λημματικό της τύπο. Αυτό σημαίνει ότι στο κουτί της αναζήτησης μπορούμε να πληκτρολογήσουμε είτε τον τύπο σπιτιού (κλιτός τύπος) είτε τη λέξη σπίτι (λημματικός τύπος) και το σύστημα θα βγάλει ως αποτέλεσμα όλους τους κλιτούς τύπους που συνδέονται με τη λέξη που έχουμε πληκτρολογήσει. Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, για κάθε τύπο της λέξης, αναγράφεται δίπλα και πόσες φορές εντοπίστηκε στο σώμα κειμένων (441 φορές ο τύπος σπίτι και 170 φορές ο τύπος σπίτια) .

Απόσπασμα αποτελεσμάτων αναζήτησης της λέξης σπίτι στα Σώματα Κειμένων της Πύλης

Στα αποτελέσματα της αναζήτησης, μπορούμε να δούμε τη μορφολογική περιγραφή του κάθε τύπου: τη γραμματική του κατηγορία καθώς και πληροφορίες

Page 18: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

18

που αφορούν την κλίση του (πτώση, αριθμός, γένος, χρόνος, έγκλιση κ.τ.λ.). Οι πληροφορίες αυτές δίνονται σε τυποποιημένη μορφή, η οποία επεξηγείται όταν σύρουμε το ποντίκι πάνω στον εκάστοτε χαρακτηρισμό. Όπως βλέπουμε στην παρακάτω εικόνα, όταν μετακινήσαμε το ποντίκι στην ακολουθία Nns μας έβγαλε ένα μήνυμα ότι πρόκειται για την ονομαστική (N) ενικού (s) στο ουδέτερο γένος (n).

Απόσπασμα αποτελεσμάτων αναζήτησης της λέξης σπίτι στα Σώματα Κειμένων της Πύλης και επεξήγηση μορφολογικής περιγραφής

Επιπλέον, στην αναζήτηση μπορούμε να δούμε τη λέξη εντός συγκειμένου. Πιο συγκεκριμένα, μπορούμε να δούμε το προτασιακό της περιβάλλον, με έντονη μορφοποίηση στο σύνολο του κειμένου, πατώντας πάνω στον κωδικό του άρθρου (N0002 της προηγούμενης εικόνας). Το αποτέλεσμα που λαμβάνουμε φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Παράδειγμα προτασιακού περιβάλλοντος της λέξης σπίτι μετά από αναζήτηση στην Πύλη

Ας προχωρήσουμε τώρα σε μια εφαρμογή. Έστω ότι θέλουμε να διδάξουμε στους μαθητές μας πώς μπορούν να τοποθετήσουν ένα γεγονός στον χρόνο, κατά την αφήγηση. Οι λέξεις που θέλουμε να μάθουν να χρησιμοποιούν σωστά είναι οι λέξεις πρωί, μεσημέρι, μέρα και βράδυ. Χρησιμοποιώντας το σώμα κειμένων, θα μπορέσουν να παρατηρήσουν οι ίδιοι τις δομές στις οποίες μπορούμε να συναντήσουμε τις λέξεις αυτές σε αυθεντικά κείμενα και με αυτόν τον τρόπο να μάθουν να τοποθετούν τις λέξεις αυτές σωστά σε μια πρόταση.

Page 19: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

19

Επιπλέον, επειδή μας ενδιαφέρει η αφήγηση, θα περιοριστούμε στον κειμενικό τύπο αφήγηση, ο οποίος έχει χρησιμοποιηθεί για την ταξινόμηση των κειμένων διδακτικού λόγου από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ας ξεκινήσουμε την αναζήτηση: πληκτρολογούμε στον φυλλομετρητή (αγγλ. browser) την ηλεκτρονική διεύθυνση των σωμάτων κειμένων (http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/index.html). Επιλέγουμε το σώμα κειμένων των διδακτικών βιβλίων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, πληκτρολογούμε στο πεδίο της αναζήτησης τη λέξη πρωί και διαλέγουμε στον κατάλογο με τα κειμενικά είδη/τύπους τον κειμενικό τύπο αφήγηση. Μπορούμε να επιλέξουμε την εμφάνιση Ολόκληρη πρόταση, για να δούμε την πρόταση στο σύνολό της και όχι κομμένη με βάση τον αριθμό των γραμμάτων που προηγούνται. Σύμφωνα με όσα διαλέξαμε, στην οθόνη μας πρέπει να βλέπουμε την παρακάτω εικόνα.

Παράδειγμα αναζήτησης

Πατάμε το κουμπί βρες για να ξεκινήσει η αναζήτηση. Το σύστημα, πριν ξεκινήσει την αναζήτηση, μας ρωτάει ποια από τις λέξεις πρωί, πρωινό και πρωινός θέλουμε να ψάξουμε, καθώς και οι τρεις λέξεις περιέχουν την ακολουθία γραμμάτων π-ρ-ω-ι. Επιλέγουμε τη λέξη πρωί, για να πραγματοποιηθεί η αναζήτηση. Λαμβάνουμε το αποτέλεσμα που βλέπουμε στην επόμενη εικόνα.

Page 20: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

20

Απόσπασμα αποτελεσμάτων αναζήτησης

Τα αποτελέσματα αυτά ερμηνεύονται ως εξής. Ο τύπος πρωί βρέθηκε 25 φορές σε κείμενα χαρακτηρισμένα ως αφήγηση ως προς τον κειμενικό τους τύπο. Μπορεί να αντιστοιχεί στα κείμενα στις εξής μορφολογικές περιγραφές: - μπορεί να είναι επίρρημα (σύμβολο ADV) - μπορεί να είναι ουσιαστικό στην ονομαστική ενικού του ουδετέρου (Nns22

- μπορεί να είναι ουσιαστικό στην αιτιατική ενικού του ουδετέρου (Ans) )

- μπορεί να είναι ουσιαστικό στην κλητική ενικού του ουδετέρου (Vns) Μπορούμε να επιλέξουμε Εμφάνιση λέξης στο κάτω μέρος των αποτελεσμάτων, για να δούμε το σύνολο των εμφανίσεων, όπως φαίνεται στην ακόλουθη εικόνα.

22 22 Σε αυτή την ακολουθία γραμμάτων, το πρώτο γράμμα συμβολίζει την πτώση (Ν: ονομαστική, G: γενική, A: αιτιατική, V: κλητική) το δεύτερο γράμμα το γένος (m: αρσενικό, f: θηλυκό, n: ουδέτερο) και το τρίτο γράμμα τον αριθμό (s: ενικός, p: πληθυντικός)

Page 21: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

21

Το σύνολο των αποτελεσμάτων αναζήτησης

Με βάση τις προτάσεις που εμφανίστηκαν, οι μαθητές μπορούν να καταγράψουν κάπου τις εκφράσεις στις οποίες εμφανίζεται η λέξη πρωί (π.χ. το πρωί της + ημερομηνία, το πρωί της ημέρας εκείνης, το πρωί που + πρόταση, το πρωί, πρωί κ.ο.κ.). Η ίδια αναζήτηση μπορεί να γίνει και για τις λέξεις μεσημέρι, μέρα και βράδυ ώστε να μάθουν οι μαθητές διάφορους τρόπους για να τοποθετούνται στο χρόνο.

2.2.3.2 Εθνικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας (ΕΘΕΓ)

Αυτό το σώμα κειμένων (αγγλ. ονομασία Hellenic National Corpus™) κατασκευάστηκε από το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (www.ilsp.gr) στο πλαίσιο των προγραμμάτων EXCELAN: Αριστεία στην Γλωσσική Τεχνολογία και Κατάρτιση σε συστήματα γλωσσικών τεχνολογιών πυρήνα στο ΙΕΛ. Έχει έκταση 47.000.000 λέξεις και τα κείμενά του προέρχονται από ποικίλες πηγές (εφημερίδες, βιβλία, περιοδικά, διαφημιστικά έντυπα, ανακοινώσεις κ.ά.). Τα κείμενα είναι ταξινομημένα με βάση το κειμενικό τους είδος αλλά και το περιεχόμενό τους. Ένα τμήμα των σωμάτων κειμένων είναι διαθέσιμο στο σύνολο των επισκεπτών, ενώ το

Page 22: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

22

σύνολό τους διατίθεται μόνο σε συνδρομητές. Η αναζήτηση στα σώματα κειμένων γίνεται μέσα από την ιστοσελίδα http://hnc.ilsp.gr. Το περιβάλλον αναζήτησης φαίνεται στην εικόνα που ακολουθεί.

Στιγμιότυπο οθόνης με το περιβάλλον της αναζήτησης στον ΕΘΕΓ

Όπως βλέπουμε στην εικόνα, η αναζήτηση στο σώμα κειμένων ΕΘΕΓ μπορεί να γίνει βάσει τριών χαρακτηριστικών: τη λέξη, το λήμμα και το γραμματικό προσδιορισμό. Πιο συγκεκριμένα, μπορούμε να αναζητήσουμε μια συγκεκριμένη ακολουθία γραμμάτων (επιλογή λέξη), μια λέξη σε οποιαδήποτε μορφή της (επιλογή λήμμα), ή να αναζητήσουμε μια κατηγορία λέξεων που ανήκει σε μια συγκεκριμένη γραμματική κατηγορία (επιλογή γραμματικός προσδιορισμός). Για παράδειγμα, μπορούμε να αναζητήσουμε όλα τα ουσιαστικά. Μπορούμε, επίσης, να περιορίσουμε ακόμη περισσότερο την αναζήτησή μας στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης γραμματικής κατηγορίας. Έτσι, μπορούμε να αναζητήσουμε μόνο τα κύρια ονόματα ή μόνο τα επίθετα που βρίσκονται στον συγκριτικό βαθμό. Επιπλέον, μπορούμε να συμπεριλάβουμε στην αναζήτησή μας περισσότερες από μία λέξεις. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να κάνουμε χρήση ενός επιπλέον κριτηρίου για κάθε λέξη. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να αναζητήσουμε δύο λέξεις, τη λέξη κινητό και τη λέξη τηλέφωνο, στο πρώτο κριτήριο θα επιλέξουμε το χαρακτηριστικό λέξη και θα πληκτρολογήσουμε τη λέξη κινητό, ενώ στο δεύτερο κριτήριο θα επιλέξουμε πάλι το χαρακτηριστικό λέξη και θα πληκτρολογήσουμε τη λέξη τηλέφωνο. Οι λέξεις αυτές μπορούν να είναι η μια δίπλα στην άλλη (απόσταση μία λέξη), ή να παρεμβάλλονται μεταξύ τους άλλες λέξεις (απόσταση περισσότερες από μία λέξεις). Ακολουθεί ένας συμφραστικός πίνακας στον οποίο η πρώτη πρόταση έχει τις λέξεις κινητό τηλέφωνο τη μια δίπλα στην άλλη, ενώ στη δεύτερη πρόταση, παρεμβάλλεται μεταξύ τους η λέξη τους.

Page 23: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

23

Αποτελέσματα αναζήτησης στον ΕΘΕΓ

Όλες οι παραπάνω αναζητήσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν στο σύνολο ή σε ένα τμήμα του σώματος κειμένων. Η επιλογή του τμήματος του σώματος κειμένων στο οποίο θα πραγματοποιήσουμε την αναζήτηση μπορεί να γίνει με βάση το μέσο δημοσίευσης (π.χ. διαδίκτυο, βιβλίο, περιοδικό κ.τ.λ.), το κειμενικό είδος (π.χ. λογοτεχνικό κείμενο, ενημερωτικό κτλ), το θέμα του (π.χ. αν αφορά την επιστήμη, την υγεία, την κοινωνία κ.τ.λ.), τον εκδότη, τον συγγραφέα ή την ημερομηνία δημοσίευσης. Ας προχωρήσουμε τώρα σε μια εφαρμογή. Έστω ότι θέλουμε να διδάξουμε στους μαθητές μας τον σχηματισμό του υπερθετικού βαθμού των επιθέτων και επιθυμούμε να δούμε πώς μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε. Όπως αναφέραμε παραπάνω, το σώμα κειμένων του ΕΘΕΓ μάς επιτρέπει να περιορίσουμε την αναζήτησή μας σε μια συγκεκριμένη υποκατηγορία λέξεων που ανήκουν στην ίδια γραμματική κατηγορία. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η αναζήτηση επιθέτων στον υπερθετικό βαθμό. Για να πραγματοποιήσουμε την αναζήτησή μας, επισκεπτόμαστε τη βασική σελίδα (http://hnc.ilsp.gr/find.asp), επιλέγουμε στο πρώτο κριτήριο τον γραμματικό προσδιορισμό και διαλέγουμε από τον κατάλογο την κατηγορία που μας ενδιαφέρει: τον υπερθετικό βαθμό που αποτελεί υποκατηγορία του επιθέτου. Ως δεύτερο κριτήριο επιλέγουμε να είναι ουσιαστικό, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, για να δούμε τη χρήση του επιθέτου όταν συνοδεύει ουσιαστικό. Στη συνέχεια πατάμε Εύρεση.

Παράδειγμα αναζήτησης στον ΕΘΕΓ

Page 24: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

24

Εφόσον είμαστε απλοί επισκέπτες στη σελίδα και όχι συνδρομητές, μας εμφανίζονται δειγματικά πέντε αποτελέσματα, όπως φαίνεται στην ακόλουθη εικόνα.

Αποτελέσματα αναζήτησης

Στα αποτελέσματα αυτά μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής μαζί με τους μαθητές μας: - ο υπερθετικός βαθμός ενός επιθέτου στα ελληνικά μπορεί να συνοδεύεται από

το αόριστο άρθρο (προτάσεις 1, 3 και 5), σε αντίθεση με άλλες γλώσσες όπως τα αγγλικά, όπου υπάρχει υποχρεωτικά το οριστικό άρθρο.

- ο υπερθετικός βαθμός δεν χρησιμοποιείται αποκλειστικά για να δηλώσει ένα έντονο χαρακτηριστικό σε σχέση με άλλες μονάδες, αλλά μπορεί απλά να δίνει έμφαση στο εν λόγω χαρακτηριστικό. Για παράδειγμα, στην πρόταση 1, η λέξη ευρύτατου σημαίνει πολύ ευρέως και δεν πραγματοποιείται σύγκριση στην πρόταση με άλλα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας.

- ο υπερθετικός βαθμός μπορεί να μη συνοδεύεται από κανένα άρθρο (προτάσεις 2 και 4).

2.3 Λογισμικό αναγνωσιμότητας

Όταν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε ένα κείμενο στο πλαίσιο διδασκαλίας, αξιολόγησης ή ως υλικό για μια δραστηριότητα, συχνά αναρωτιόμαστε αν είναι κατάλληλο για το επίπεδο ελληνομάθειας των μαθητών μας. Στην περίπτωση αυτή, ένα χρήσιμο εργαλείο, που μπορεί να μας βοηθήσει να το κατατάξουμε στο σωστό

Page 25: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

25

επίπεδο είναι το λογισμικό αναγνωσιμότητας23

Αρκεί να αντιγράψουμε αυτόματα το κείμενό μας στο κενό πεδίο που υπάρχει στην ιστοσελίδα «Επικολλήστε κείμενο», όπως βλέπουμε και παρακάτω:

. Αναπτύχθηκε στο ΚΕΓ, είναι ελεύθερα προσβάσιμο και εύχρηστο. Αρκεί το κείμενό μας να είναι σε ηλεκτρονική επεξεργάσιμη μορφή, να μην είναι δηλαδή φωτογραφία κειμένου. Το λογισμικό αυτό ελέγχει τον βαθμό αναγνωσιμότητας οποιουδήποτε ελληνικού κειμένου, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων. Ο βαθμός αναγνωσιμότητας αναφέρεται στον βαθμό δυσκολίας ανάγνωσης.

Επιλέξαμε ένα απόσπασμα συνταγής από τα Σώματα Κειμένων της Πύλης (http://goo.gl/Lzoh3t), το επικολλήσαμε στο αντίστοιχο πεδίο του λογισμικού αναγνωσιμότητας και πατήσαμε «Υπολογισμός δεικτών». Το αξιολόγησε σε μεγάλο ποσοστό κατάλληλο για το επίπεδο Α1 και λιγότερο κατάλληλο για το επίπεδο Α2.

23 http://www.greek-language.gr/certification/readability/index.html

Page 26: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

26

3 Κλειστά Περιβάλλοντα Μάθησης και εργαλεία ανατροφοδότησης

Τα Κλειστά Περιβάλλοντα Μάθησης αφορούν εκπαιδευτικά λογισμικά κατά τη χρήση των οποίων ο μαθητής/χρήστης δεν έχει τη δυνατότητα να αλλάξει το περιεχόμενο του λογισμικού. Ως κλειστά μαθησιακά περιβάλλοντα μπορούν να χαρακτηριστούν λογισμικά εξάσκησης και ανατροφοδότησης. Ουσιαστικά πρόκειται για προγράμματα εξάσκησης και πρακτικής (drill and practice24

), τα οποία έχουν ως κύριο στόχο την εξάσκηση των μαθητών σε επιμέρους ενότητες διδαγμένης ύλης. Βασικό τους χαρακτηριστικό είναι ότι η διόρθωση και η ανατροφοδότηση γίνεται από το ίδιο το πρόγραμμα, το οποίο προσαρμόζεται στις δυνατότητες του μαθητή και παρουσιάζει στο τέλος την πορεία και την επίδοσή του. Στοχεύουν κυρίως στη γλωσσική διδασκαλία εξασκώντας τους μαθητές σε διάφορες ενότητες της γραμματικής και του συντακτικού ή στην εκμάθηση του λεξιλογίου (Κουτσογιάννης 2007). Στο πλαίσιο αυτού του κεφαλαίου παρουσιάζονται: οι Καυτές Πατάτες, το Syrveymonkey, το Socrative και το Polleverywhere.

3.1 Καυτές Πατάτες

Το πρόγραμμα hot potatoes25 (καυτές πατάτες) μας βοηθά να κατασκευάσουμε εύκολα ασκήσεις για το γλωσσικό μάθημα. Το πρόγραμμα είναι ελεύθερο και δωρεάν και υπάρχει μετάφρασή του και στην ελληνική γλώσσα. Για να χρησιμοποιήσουμε το πρόγραμμα πρέπει πρώτα να το «κατεβάσουμε» από τη σελίδα στο διαδίκτυο: http://hotpot.uvic.ca/ πεδίο downloads. Όπως βλέπετε στην παρακάτω εικόνα, υπάρχουν πέντε είδη προγραμμάτων για κατασκευή ασκήσεων και ένα πρόγραμμα για συρραφή πολλών ασκήσεων.

Το λογισμικό hot potatoes (εικόνα 1)

24 Κουτσογιάννης Δ. (2007). Λογισμικό για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/bibliographies/edu_soft/02.html. 25 Το λογισμικό δημιουργήθηκε από ερευνητικό κέντρο του πανεπιστημίου Victoria το 1998 (Arneil & Holmes 1998).

Page 27: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

27

Αναλυτικά: JCloze→ Ασκήσεις συμπλήρωσης κενών JMatch→ Ασκήσεις αντιστοίχισης JQuiz→ Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής ή Σωστού-Λάθους JCross→ Κατασκευή σταυρόλεξου JMix→ Βάλε στη σωστή σειρά The Masher→ Συρραφή πολλών ασκήσεων

3.1.1 JCloze

Με τo JCloze μπορούμε να δημιουργήσουμε ασκήσεις με κενά σε κείμενο. Ξεκινάμε πατώντας με το ποντίκι πάνω στην πατάτα JCloze. Ανοίγει η οθόνη δημιουργίας της άσκησης, όπως βλέπουμε στην παρακάτω εικόνα.

JCloze

Στο κενό πλαίσιο γράφουμε το κείμενο που θέλουμε (ή χρησιμοποιούμε την εντολή «αντιγραφή» και «επικόλληση», εάν έχουμε έτοιμο ένα ηλεκτρονικό κείμενο). Στη συνέχεια επιλέγουμε με το ποντίκι κάποια ή φράση και πατάμε πάνω στο πεδίο που αναγράφει τη λέξη «κενό». Αμέσως οδηγούμαστε σε ένα νέο παράθυρο, όπου εάν θέλουμε συμπληρώνουμε κάποια βοήθεια για τον μαθητή. Στο παράδειγμα της επόμενης εικόνας δίνεται ο χρόνος του ρήματος και το ρήμα στον ενεστώτα.

Page 28: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

28

Συμπλήρωση βοήθειας για το μαθητή

Όταν ολοκληρώσουμε την άσκηση πρέπει να την αποθηκεύσουμε. Πηγαίνουμε στο πεδίο «Αρχείο» και επιλέγουμε «αποθήκευση ως». Αφού αποθηκεύσουμε την εργασία μας ως «καυτή πατάτα» (αρχείο με κατάληξη .jcl) θα πρέπει να πάμε στο πεδίο «Αρχείο» και να επιλέξουμε «Δημιουργία σελίδας Web». Θα αποθηκεύσουμε έτσι την εργασία σε αρχείο με κατάληξη html. Αμέσως ανοίγει η προεπισκόπηση της άσκησης και μπορούμε να δούμε τι ετοιμάσαμε. Η διαδικασία που περιγράψαμε παρουσιάζεται στο βίντεο 2 (βλ. video-2-create-jcloze). Αυτά είναι τα βασικά βήματα για τη δημιουργία της άσκησης JCloze. Εξασκηθείτε κι εσείς ετοιμάζοντας μία απλή άσκηση για τους μαθητές σας. Στην άσκηση JCloze μπορείτε φυσικά να προσθέσετε τίτλο. Μπορείτε ακόμα να προσθέσετε μια εικόνα ή ένα ηχητικό αρχείο (αυτά γίνονται από το πεδίο «Εισαγωγή»). Σημαντική είναι η «Διαμόρφωση επιλογών» (πατάτε στο πεδίο «Επιλογές»). Μέσα από αυτή την καρτέλα μπορείτε να αλλάξετε τις οδηγίες, τα χρώματα, τα σύμβολα της άσκησης και άλλα. Συνεχίστε να πειραματίζεστε με το πρόγραμμα και υπάρχουν πολλά που θα ανακαλύψετε!

3.1.2 JMatch

Με το JMatch μπορείτε να φτιάξετε ασκήσεις αντιστοίχισης. Υπάρχουν δύο τρόποι να εμφανίζεται η άσκηση στους μαθητές. Ο πρώτος τρόπος είναι με ερωτηματικό μετά τη λέξη (όπως βλέπετε στην παρακάτω εικόνα) και ο δεύτερος με δύο στήλες.

Page 29: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

29

Αντιστοίχιση με εμφάνιση ερωτηματικού (1ος τρόπος)

Αντιστοίχιση με εμφάνιση δύο στηλών (2ος τρόπος)

Για να κατασκευάσετε τις ασκήσεις αντιστοίχισης πατάτε πάνω στην πατάτα Jmatch και εμφανίζετε η οθόνη στην οποία θα γράψετε τις λέξεις ή τις φράσεις της άσκησης (όπως βλέπετε παρακάτω). Προσοχή: θα πρέπει να γράψετε στη σωστή σειρά τις λέξεις που ταιριάζουν στην αριστερή και δεξιά στήλη! Το πρόγραμμα ανακατεύει μόνο του τις λέξεις της δεύτερης στήλης.

Περιβάλλον δημιουργίας της άσκησης Jmatch

Αφού ετοιμάσετε την άσκηση πηγαίνετε στο πεδίο «Αρχείο» και επιλέξτε «αποθήκευση ως». Aν θέλετε να εμφανίζεται η άσκηση με τον πρώτο τρόπο (όπως

Page 30: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

30

στην πρώτη εικόνα της προηγούμενης σελίδας) επιλέξετε «δημιουργία σελίδας web» και αμέσως μετά «Σελίδα web για v.6 browser», όπως στο βίντεο 3 (βλ. video-3-create-jmatch1). Αν θέλετε να εμφανίζεται η άσκηση με τον δεύτερο τρόπο (όπως στην δεύτερη εικόνα της προηγούμενης σελίδας), επιλέξετε «δημιουργία σελίδας web» και αμέσως μετά «Σύρε/κι άσε σελίδα web», όπως στο βίντεο 4 (βλ. video-4-create-jmatch2). Αυτά είναι τα βασικά βήματα δημιουργίας άσκησης με το JMatch. Συνεχίστε να πειραματίζεστε και θα ανακαλύψετε ότι υπάρχουν κι άλλες δυνατότητες! 3.1.3 JQuiz

Με το JQuiz μπορείτε να φτιάξετε ασκήσεις πολλαπλής επιλογής ή σωστού λάθους. Ξεκινάμε πατώντας με το ποντίκι πάνω στην πατάτα JQuiz. Ανοίγει η οθόνη δημιουργίας της άσκησης. Στο πεδίο Ε1 γράφετε την πρώτη σας ερώτηση. Στη στήλη των απαντήσεων σημειώνετε τις πιθανές απαντήσεις και στη συνέχεια στη στήλη Ρυθμίσεις κάνετε τικ στο σωστό (Αποδοχή ως σωστό). Για παράδειγμα:

Παράδειγμα άσκησης πολλαπλής επιλογής

Στο JQuiz υπάρχει δυνατότητα να φτιάξουμε άσκηση με πολλές σωστές και λάθος απαντήσεις. Αυτό γίνεται από το πεδίο που είναι σε κίτρινο κύκλο στην επόμενη εικόνα, αν επιλέξουμε άσκηση «πολλαπλών επιλογών».

Page 31: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

31

Επιλογή τύπου άσκησης

Οι ασκήσεις πολλαπλής επιλογής είναι χρήσιμες στο γλωσσικό μάθημα όταν υπάρχει ένα κείμενο και ακολουθούν οι ερωτήσεις. Για να εισαγάγετε ένα κείμενο πατάτε πάνω στο εικονίδιο ανοιχτό βιβλίο (όπως στην παρακάτω εικόνα) και στη συνέχεια κάνετε τικ στην επιλογή «να περιληφθεί βοηθητικό κείμενο». Στο πλαίσιο μπορείτε να γράψετε ή να επικολλήσετε το κείμενό σας.

JQuiz Εικονίδιο εισαγωγής κειμένου (σε κύκλο)

Στο βίντεο μπορείτε να δείτε πώς γίνεται εισαγωγή κειμένου και κατασκευή άσκησης πολλών επιλογών (βλ. βίντεο 5: video-5-create-jquiz2).

Page 32: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

32

Στις ασκήσεις JQuiz μπορούμε να εισάγουμε αρχεία ήχου ή βίντεο για ασκήσεις κατανόησης προφορικού λόγου. Ένα απλό παράδειγμα μπορείτε να δείτε στο βίντεο 6. Στην άσκηση αυτή παρουσιάζεται η κατανόηση προφορικού λόγου σε άσκηση τύπου σωστό-λάθος (βλ. βίντεο 6: video-6-create-quiz3). Υπάρχουν ακόμα πολλές δυνατότητες για ασκήσεις με το JQuiz. Δοκιμάστε να φτιάξετε κι εσείς!

3.1.4 JCross

Με το JCross μπορούμε να φτιάξουμε σταυρόλεξα. Επιλέγουμε πρώτα ποιες λέξεις θέλουμε να βρουν οι μαθητές και ποιους ορισμούς θέλουμε να δώσουμε για τις λέξεις. Το πρόγραμμα αυτόματα δημιουργεί το σταυρόλεξο. Ξεκινάμε πατώντας στην πατάτα JCross. Εμφανίζεται η κεντρική οθόνη με το πλέγμα. Αν θέλουμε να δημιουργηθεί αυτόματα το σταυρόλεξο πατάμε στο εικονίδιο με το πλέγμα και το ραβδί (όπως στην επόμενη εικόνα).

Αυτόματη δημιουργία σταυρόλεξου (εικόνα 10)

Στη συνέχεια γράφουμε τις λέξεις που θέλουμε να υπάρχουν στο σταυρόλεξο μέσα στο πλαίσιο (όπως στην παρακάτω εικόνα).

Page 33: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

33

Εισαγωγή λέξεων

Για να εξηγήσουμε στους μαθητές ποια λέξη ζητάμε πρέπει να συμπληρώσουμε το πεδίο «ορισμοί» (το πεδίο με το κλειδί στην εικόνα 10). Στον ορισμό περιγράφουμε τη λέξη, γράφουμε συνώνυμο ή αντίθετο, δίνουμε παράδειγμα ή ό,τι άλλο είναι κατάλληλο για τους μαθητές. Στην επόμενη εικόνα βλέπουμε την καρτέλα που εμφανίζεται, για να συμπληρώσουμε τον ορισμό της λέξης (στη συγκεκριμένη περίπτωση της λέξης «γαλάζιο»).

Εισαγωγή ορισμού

Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να δείτε τη διαδικασία που περιγράψαμε. Στη θέση των ορισμών γίνεται εισαγωγή εικόνων (βλ. βίντεο 7: video-7-create-cross). 3.1.5 Jmix

Με το JMix μπορούμε να κατασκευάσουμε ασκήσεις του τύπου: «βάλε στη σωστή σειρά». Δίνουμε δηλαδή στους μαθητές ανακατεμένες λέξεις ή φράσεις και θα πρέπει να τις βάλουν σε σειρά. Ας δούμε πώς δουλεύει:

Page 34: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

34

Κάνουμε κλικ πάνω στην πατάτα JMix. Εμφανίζεται η καρτέλα όπου θα γράψουμε την άσκηση. Γράφουμε στο πεδίο «Βασική πρόταση» τις λέξεις ή φράσεις που θέλουμε να έχει η άσκηση. Προσοχή! μετά από κάθε λέξη πατάμε το πλήκτρο enter. Στη συνέχεια κάνουμε «αποθήκευση ως», όπως σε όλες τις ασκήσεις με καυτές πατάτες.

Εισάγουμε τις λέξεις στο πεδίο "Βασική Πρόταση"

Υπάρχουν δύο δυνατότητες για την εμφάνιση της άσκησης. Η πρώτη είναι να κάνουν κλικ με το ποντίκι οι μαθητές σε κάθε λέξη με τη σειρά. Για τη διαμόρφωση της άσκησης με αυτό τον τρόπο διαλέγουμε «Δημιουργία σελίδας web» και μετά «Σελίδα web για v6 browsers» (βλ. βίντεο 8: video-8-create-mix8). Η δεύτερη επιλογή είναι η «Σύρε /κι άσε σελίδα web για v6 browsers». Τότε οι μαθητές θα λύνουν την άσκηση κάνοντας κλικ πάνω σε μία λέξη και «τραβώντας» την με το ποντίκι ώστε να πάει στη σωστή θέση (βλ. βίντεο 9: video-9-create-mix9). Το πρόγραμμα JMix είναι κατάλληλο για ασκήσεις που αφορούν το συντακτικό (σειρά όρων μιας πρότασης). Όμως προσοχή: η ελληνική γλώσσα προσφέρει πολλές δυνατότητες σωστής σειράς λέξεων! Ένα παράδειγμα: «Εδώ και τρία χρόνια μένω στην οδό Αγίας Σοφίας» ή «Μένω στην οδό Αγίας Σοφίας εδώ και τρία χρόνια» ή «Στην οδό Αγίας Σοφίας μένω εδώ και τρία χρόνια». Στην περίπτωση που δεχόμαστε περισσότερες από μία σωστές απαντήσεις συμπληρώνουμε το πεδίο «Εναλλακτικές προτάσεις» στο JMix (όπως βλέπετε στην επόμενη εικόνα).

Page 35: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

35

Στο πεδίο εναλλακτικές προτάσεις εισάγουμε πιθανές σωστές απαντήσεις

Καλό είναι να αποφεύγεται η ύπαρξη πολλών σωστών απαντήσεων ή να οδηγείται ο μαθητής στη σωστή λύση με κάποια βοήθεια π.χ. μια εικόνα, ένα βίντεο, ένα κείμενο. Η εισαγωγή εικόνας/ ήχου γίνεται από το πεδίο «Εισαγωγή», ενώ η εισαγωγή κειμένου από το εικονίδιο «ανοιχτό βιβλίο» ή από το πεδίο «αρχείο» επιλέγοντας στη συνέχεια «προσθήκη βοηθητικού κειμένου».

3.1.6 The Masher: Το πρόγραμμα συρραφής αρχείων

Αν φτιάξουμε πολλές ασκήσεις και θέλουμε να τις ενώσουμε χρησιμοποιούμε το Masher (η πατάτα με τη μπότα στην εικόνα 1). Το πρόγραμμα είναι απλό: κάνετε κλικ με το ποντίκι επάνω στην πατάτα με τη μπότα και στη συνέχεια πατάτε στο πεδίο «Προσθήκη αρχείου».

Εισαγωγή αρχείων

Page 36: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

36

Διαλέγετε τις ασκήσεις που θέλετε να ενώσετε και πατάτε το κουμπί με τη λέξη ok. Μετά κάνετε κλικ πάνω στο πεδίο «Κατασκευή ενότητας» και η ενότητα είναι έτοιμη!

Εικόνα 1. κατασκευή ενότητας

Υπάρχουν δύο πράγματα που πρέπει να προσέξετε, για να λειτουργεί σωστά η συρραφή αρχείων:

1) Τα αρχεία σας πρέπει να έχουν όνομα με λατινικούς χαρακτήρες και όχι με ελληνικούς. (Αν έχετε αποθηκεύσει ένα αρχείο με ελληνικούς χαρακτήρες απλά κάνετε δεξί κλικ πάνω στο όνομά του και το αλλάζετε – εντολή «Μετονομασία»).

2) Όλα τα αρχεία σας πρέπει να βρίσκονται στον ίδιο φάκελο και σε αυτό το φάκελο να δημιουργήσετε τo αρχείο Masher. Δηλαδή πρέπει να έχετε τις ασκήσεις που θα ενώσετε όλες μαζί στον ίδιο φάκελο. Εκεί πρέπει να έχετε και τις εικόνες, τα ηχητικά αρχεία και τα βίντεο που χρησιμοποιήσατε. Σε αυτόν, λοιπόν, τον φάκελο θα κατασκευάστε την άσκηση Masher. Για να διαλέξετε τον φάκελο που θα αποθηκευθεί το αρχείο Masher πηγαίνετε στο πεδίο «Φάκελος εξαγόμενων αρχείων» (βρίσκεται ακριβώς πάνω από την «Κατασκευή ενότητας») και στην συνέχεια πατάτε στο πεδίο «Αναζήτηση».

3.1.7 Διδακτική αξιοποίηση του προγράμματος hot potatoes στη διδασκαλία

της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας

Οι ασκήσεις που κατασκευάζουμε με το πρόγραμμα hot potatoes έχουν μεγάλη ποικιλία και γι’ αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολλές και διαφορετικές φάσεις της διδασκαλίας. Για την παρουσίαση νέας ύλης στους μαθητές μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το JMatch και συγκεκριμένα την επιλογή «flashcards για v6 browsers» (βρίσκεται

Page 37: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

37

στο πεδίο «Αρχείο», στην επιλογή «Δημιουργία σελίδας web»). Με αυτή την εντολή φτιάχνουμε εύκολα μια παρουσίαση του νέου λεξιλογίου (βλ. βίντεο 10: video-10-create-flashcards) ή ενός νέου γραμματικού φαινομένου. Στους μαθητές εμφανίζεται πρώτα η πληροφορία της αριστερής στήλης και στη συνέχεια οι πληροφορίες της αριστερής και δεξιάς στήλης μαζί (όπως στην παρακάτω εικόνα). Με το ίδιο υλικό που ετοιμάσαμε τις καρτέλες μπορούμε να δημιουργήσουμε άσκηση για τον έλεγχο κατανόησης.

Καρτέλες παρουσίασης JMatch

Σε υψηλά επίπεδα γλωσσομάθειας η άσκηση JMix μπορεί να μην ελέγχει απλά τη δομή μιας πρότασης αλλά τη δομή ολόκληρου κειμένου. Για παράδειγμα, μπορεί να ζητείται από τον μαθητή να βάλει σε σωστή σειρά τις παραγράφους ενός κειμένου (όπως στην επόμενη εικόνα). Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να εισαγάγουμε το κείμενο στο πεδίο «βασική πρόταση» (προσοχή: να υπάρχει enter μετά από κάθε παράγραφο) και στη συνέχεια να επιλέξουμε «δημιουργία σελίδας web» «Σύρε κι άσε σελίδα Web για v6 browsers». Οι ασκήσεις που κατασκευάζουμε με hot potatoes μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την αξιολόγηση της γλωσσομάθειας. Οι περισσότερες ασκήσεις στην πιστοποίηση επάρκειας της ελληνομάθειας, όπως μπορείτε να δείτε στη δομή των εξεταστικών θεμάτων, ανταποκρίνονται στην τυπολογία ασκήσεων που κατασκευάζουμε με hot potatoes.

Page 38: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

38

Βάλε τις παραγράφους σε σωστή σειρά. Άσκηση με JMix26

Στις ασκήσεις που κατασκευάζουμε σε περιβάλλον hot potatoes είναι δυνατόν να εισάγουμε τον παράγοντα χρόνο, όταν θέλουμε να λύσουν την άσκηση οι μαθητές σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αυτό γίνεται από το πεδίο «Επιλογές». Από εκεί επιλέγουμε την εντολή «διαμόρφωση επιλογών» και ανοίγουμε την καρτέλα με τον τίτλο «χρονόμετρο», όπως βλέπετε παρακάτω.

Εισαγωγή χρονόμετρου σε άσκηση

Επιπλέον μπορούμε να λαμβάνουμε με e-mail τα αποτελέσματα των μαθητών σε κάποια άσκηση. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στις περιπτώσεις που κάθε μαθητής ή ομάδα μαθητών εργάζεται αυτόνομα (ή στο σπίτι), αλλά ο δάσκαλος θέλει να γνωρίζει το επίπεδο κατανόησης του εξεταζόμενου φαινομένου ή το επίπεδο επιτυχίας γενικά. Η ρύθμιση αποστολής e-mail γίνεται από το πεδίο «Επιλογές». Από εκεί επιλέγουμε την εντολή «διαμόρφωση επιλογών» και ανοίγουμε την καρτέλα με τον τίτλο «CGI», όπως παρακάτω.

26 Κείμενο από την ιστοσελίδα Θαλής και Φίλοι, Συγγραφέας: Τάσος Μπούντης, άρθρο με τίτλο: «Τύχη ή βεβαιότητα;»

Page 39: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

39

Εισαγωγή διεύθυνσης e-mail για παραλαβή αποτελεσμάτων

Από το ίδιο πεδίο («Διαμόρφωση επιλογών») μπορούμε να αλλάξουμε τα χρώματα στην ιστοσελίδα της άσκησης, έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι φιλικό προς τους μαθητές! Δείτε τις επιλογές στην παρακάτω εικόνα.

Αλλαγή χρωμάτων και γραμματοσειράς

Σε περίπτωση που έχουμε κάποιο blog (ιστοχώρο) μπορούμε να αναρτήσουμε τις ασκήσεις hot potatoes σε ηλεκτρονική σελίδα μας. Ένας εύκολος τρόπος να γίνει αυτό είναι, αφού κατασκευάσουμε την άσκηση και την προβάλουμε σε σελίδα του browser, να αντιγράψουμε τον πηγαίο κώδικα και να τον επικολλήσουμε στον χώρο διαμόρφωσης (edit) της σελίδας μας. Οι ασκήσεις σε περιβάλλον hot potatoes μπορούν να συμπληρώσουν την παραδοσιακή διδασκαλία με το έντυπο υλικό. Το πλεονέκτημα των ηλεκτρονικών ασκήσεων είναι ότι ο μαθητής μπορεί να επαναλάβει όσες φορές θέλει την άσκηση,

Page 40: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

40

να ελέγξει τα αποτελέσματά του και να δοκιμάσει ξανά να δώσει λύσεις στις λανθασμένες απαντήσεις. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η αυτόνομη μάθηση, η χειραφέτηση του μαθητή και η διαδικασία ανακάλυψης της γνώσης. Οι ασκήσεις που κατασκευάζονται με hot potatoes δεν είναι κατάλληλες μόνο για ατομική εξάσκηση. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επίλυση από ομάδα μαθητών στην τάξη ή στο εργαστήριο πληροφορικής. Επιπλέον μπορούν να λυθούν σε ολομέλεια στην τάξη με χρήση προτζέκτορα ή διαδραστικού πίνακα, εφόσον διαθέτει το σχολείο.

3.1.8 Παραδείγματα ασκήσεων σε περιβάλλον hot potatoes από το Κλικ

1. Αντιστοίχιση (JMatch) με χρήση εικόνων: http://goo.gl/h12rPu 2. Βάλε στη σωστή σειρά τις λέξεις (JMix): http://goo.gl/YJFHUX 3. Σταυρόλεξο (JCross): http://goo.gl/qa0eeg 4. Συμπλήρωση κενών (JCloze): http://goo.gl/Fmr9nR

3.1.9 Ασκήσεις για … εξάσκηση!

1. Δείτε τα δείγματα εξετάσεων ελληνομάθειας και μετατρέψτε μία από τις ασκήσεις σε ηλεκτρονική με το πρόγραμμα hot potatoes (για παράδειγμα: ερώτημα 3, επίπεδο Α1, πολλαπλή επιλογή27

2. Με βάση το κείμενο του )

Κλικ σελίδα 110 με τίτλο «Αγαπημένη μου Μαρία» να ετοιμάσετε μία άσκηση σε περιβάλλον hot potatoes.

3. Διαβάστε το διάλογο «ετοιμάζω ταξίδι» (Κλικ, ενότητα 5) και ετοιμάστε μία σχετική άσκηση hot potatoes.

4. Ακούστε τα ηχητικά αρχεία επιπέδου Α1 (Κλικ, υλικό εξάσκησης). Ετοιμάστε μία άσκηση κατάλληλη για το κείμενο που διαλέξατε.

5. Ετοιμάστε μία άσκηση με θέμα τις χώρες του κόσμου (σχετική σελίδα με κατάλογο χωρών υπάρχει στη Wikipedia)

6. Διαβάζετε το πρόγραμμα μίας εκδήλωσης του δήμου Θεσσαλονίκης. Ετοιμάστε μία άσκηση κατανόησης κειμένου για επίπεδο Β1, με βάση τις πληροφορίες που παίρνετε.

3.2 Syrveymonkey

Το Surveymonkey (https://www.surveymonkey.com/) αποτελεί μια διαδικτυακή εφαρμογή δημιουργίας ερωτηματολογίων και μπορείτε να έχετε πρόσβαση κάνοντας μια απλή εγγραφή. Στη δωρεάν έκδοσή του επιτρέπει τη δημιουργία 27 Εναλλακτικά, αν δεν ανοίξει ο σύνδεσμος με το pdf, πατήστε: Α1 για παιδιά 8-12 ετών, Α΄ σειρά δειγμάτων, Α1π-Κατανόηση γραπτού λόγου

Page 41: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

41

ερωτηματολογίων έως 10 ερωτήσεων πολλαπλή επιλογής ή σωστού/λάθους με δυνατότητα δημιουργίας ερωτήσεων ανοικτού τύπου με σύντομη απάντηση. Ενημερώνεστε για τις απαντήσεις που έχουν δοθεί από τους μαθητές σας μέσω του ηλεκτρονικού σας ταχυδρομείου. Επίσης, σας παρουσιάζει συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα της τάξης ανά ερώτημα. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να τους δίνετε μικρά τεστ για το σπίτι. Η ηλεκτρονική διεύθυνση (url) του ερωτηματολογίου που σχεδιάσατε μπορεί να σταλεί στους μαθητές σας μέσω e-mail, edmodo ή να ενσωματωθεί στο blog σας.

3.3 Socrative

To Socrative (http://www.socrative.com/) είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα που μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια. Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς σας προσφέρει ανατροφοδότηση για την πορεία του μαθήματος, τη συνολική εικόνα της τάξης, αλλά και του κάθε μαθητή ξεχωριστά. Ακολουθούν εικόνες με τα βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε κατά τη χρήση του. Μπαίνοντας στην αρχική σελίδα, επιλέγετε το πεδίο «Teacher login» και δημιουργείτε λογαριασμό.

Page 42: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

42

Page 43: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

43

Page 44: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

44

Page 45: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

45

Page 46: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

46

3.4 Polleverywhere

Το Polleverywhere (http://www.polleverywhere.com/) αποτελεί μια διαδικτυακή εφαρμογή την οποία μπορεί ο εκπαιδευτικός να χρησιμοποιήσει, για να κατασκευάσει ένα ερωτηματολόγιο. Είναι ελεύθερα προσβάσιμο στο διαδίκτυο (επιτρέποντας έναν ικανοποιητικό αριθμό συμμετεχόντων/μαθητών), αρκεί κάποιος να εγγραφεί. Οι ερωτήσεις μπορούν να είναι ανοιχτού ή κλειστού τύπου (πολλαπλής επιλογής ή σωστό/λάθος). Επίσης, μπορεί να ενσωματωθεί στο powerpoint (για εκδόσεις 2007 και μετά), αφού πρώτα κατεβάσετε την εφαρμογή (PollEv). Έστω ότι έχετε δώσει στους μαθητές σας ένα ερωτηματολόγιο σχεδιασμένο με το Polleverywhere, το οποίο οι μαθητές σας συμπληρώνουν μέσα στην τάξη. Ταυτόχρονα, αν έχετε κατεβάσει την εφαρμογή ενσωμάτωσης στο powerpoint, το οποίο προβάλλεται στον διαδραστικό πίνακα, τότε όλη η τάξη βλέπει άμεσα τα ραβδογράμματα και γραφήματα που δημιουργούνται κατά τη συμπλήρωση. Αυτό δίνει τη δυνατότητα να συζητήσετε πάνω στις σωστές και λανθασμένες απαντήσεις.

Page 47: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

47

4 Κοινότητες Μάθησης και Κοινότητες Πρακτικής

Οι Κοινότητες Μάθησης αποτελούν μια εναλλακτική πρόταση της παραδοσιακής διδασκαλίας. Ξεκινούν από τις παραδοσιακές αρχές σχέσεων δασκάλου-μαθητή και βασίζονται σε αρχές κοινής συμμετοχής. Ο εκπαιδευτικός στις Κοινότητες Μάθησης δεν είναι ο φορέας της γνώσης, αλλά συνεργάτης σε συνομιλίες με σκοπό την οικοδόμηση της γνώσης. Στο πλαίσιο αυτής της κοινότητας, τα μέλη της είναι πρόθυμα να μάθουν μέσω της συμμετοχής τους στις απαιτούμενες δραστηριότητες και ενδιαφέρονται για την επιτυχία των άλλων μελών. Όλη αυτή η διαδικασία αλληλεπιδράσεων δημιουργεί δεσμούς ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας που έχουν ως κοινό στόχο τη μάθηση. Η επικοινωνία μεταξύ των μελών επιτυγχάνεται μέσω καναλιών. Παράδειγμα Κοινότητας Μάθησης είναι οι Διαδρομές του ΚΕΓ: http://elearning.greek-language.gr/ Οι Κοινότητες Πρακτικής αποτελούν ομάδες, όπου ο ένας μαθαίνει από τον άλλο. Αποτελούνται από ομάδες ατόμων που μοιράζονται έναν προβληματισμό ή το πάθος για αυτό που κάνουν και αλληλεπιδρούν με τρόπο ώστε να μάθουν να το κάνουν καλύτερα. Δομούνται κυρίως γύρω από αυθεντικά κοινά προβλήματα που απασχολούν όλα τα μέλη της ομάδας. Η γνώση δεν παρουσιάζεται απομονωμένη από τις πραγματικές εφαρμογές της, γιατί με αυτό τον τρόπο αξιοποιείται ουσιαστικά από τα μέλη της κοινότητας. Δημιουργούνται κυρίως σε εργασιακά περιβάλλοντα. Παράδειγμα μιας τέτοιας κοινότητας είναι η Κοινότητα Πρακτικής που ανέπτυξε πρόσφατα το ΚΕΓ: http://dialogos.greek-language.gr/mod/page/view.php?id=85. Αν και οι έννοιες των Κοινοτήτων Μάθησης και Πρακτικής αναπτύχθηκαν πριν από τη διαδικτυακή τεχνολογία, οι ολοένα αυξανόμενες δυνατότητες που προσέφεραν οι Νέες Τεχνολογίες επέτρεψαν τη μεταφορά των κοινοτήτων αυτών σε διαδικτυακά περιβάλλοντα. Σήμερα, υπάρχουν διάφορα διαδικτυακά περιβάλλοντα ικανά να φιλοξενήσουν τέτοιου είδους κοινότητες. Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται μερικά από αυτά.

4.1 Ιστολόγιο

Το ιστολόγιο (blog) είναι ένας διαδικτυακός τόπος, όπου μπορούμε να αναρτούμε διάφορα μηνύματα (posts) και να τα δημοσιεύουμε στο διαδίκτυο, σαν ένα είδος διαδικτυακού ημερολογίου, στο οποίο οι νεότερες αναρτήσεις φαίνονται πρώτες. Στην εκπαιδευτική πραγματικότητα αυτό σημαίνει ότι ένα blog μπορεί πολύ εύκολα να αποτελέσει έναν τρόπο καταγραφής και παρακολούθησης της εκπαιδευτικής

Page 48: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

48

δραστηριότητας από τον εκπαιδευτικό και τους εκπαιδευόμενους.28 Ταυτόχρονα, η διδασκαλία μπορεί να εμπλουτιστεί με επιπλέον υλικό, που θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο από τον εκπαιδευτικό (κείμενα, υπολογιστικά φύλλα, ασκήσεις, κουίζ, κ.τ.λ.), αλλά και με παραπομπή σε άλλους ιστοχώρους (ηλεκτρονικά λεξικά, γραμματικές, σώματα κειμένων, Βικιπαίδεια κ.ά.). Επίσης, οι παρεχόμενες πληροφορίες μπορούν να χωριστούν ανάλογα με το περιεχόμενό τους και τις ανάγκες της εκπαιδευτικής κοινότητας σε διαφορετικούς φακέλους (υποθέματα του ίδιου μαθήματος, άλλα μαθήματα της ίδιας τάξης, άλλη τάξη κ.τ.λ.)29

Πιο συγκεκριμένα, ένα ιστολόγιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί: .

• ως αντικατάσταση του πίνακα ανακοινώσεων (του τμήματος ή και ολόκληρου του εκπαιδευτικού οργανισμού (σχολείο, πανεπιστήμιο, κ.τ.λ.)).

• ως μέσο ανάρτησης οδηγιών και καθοδήγησης από απόσταση.

• ως μέσο παρότρυνσης για περαιτέρω προβληματισμό και διάλογο, για θέματα που επεκτείνονται πέρα από τα όρια του εκπαιδευτικού οργανισμού.

• ως εργαλείο που προωθεί και διευκολύνει τη συνεργασία ανάμεσα σε όλα τα μέλη της κοινότητας μάθησης (διδάσκοντες, εκπαιδευόμενοι, υπεύθυνοι προγραμμάτων, διευθυντές σχολείων ή εκπαίδευσης κ.τ.λ.).

• ως ιστότοπος δημοσιοποίησης και δημοσιότητας, καθιστώντας το σχολείο χώρο ανοιχτό προς την ευρύτερη κοινωνία και αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Σε όλη αυτή την εκπαιδευτική δραστηριότητα, βέβαια, ο εκπαιδευόμενος δεν παραμένει αμέτοχος, απλός δέκτης των παρεχόμενων πληροφοριών. Αντίθετα, συμμετέχει με τη μορφή σχολίων και συνδιαμορφώνει την πορεία του ιστολογίου.

Μια ακόμα πολύ σημαντική εφαρμογή των ιστολογίων στη διδασκαλία, όπου τον πρωταγωνιστικό ρόλο αναλαμβάνουν οι εκπαιδευόμενοι, είναι να δημιουργήσουν το δικό τους blog. Έτσι, ο καθένας μπορεί να διαμορφώσει τον προσωπικό του διαδικτυακό τόπο μάθησης, να εκφραστεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο και να δημιουργήσει ένα είδος διαδικτυακού πορτφόλιο (e-portfolio)30

Επίσης, η δυνατότητα «συνδρομής» σε ένα κανάλι RSS

, όπου θα μπορεί και ο ίδιος, αλλά και ο εκπαιδευτικός να ανατρέχει, για να παρακολουθεί την πρόοδό του οποτεδήποτε και από οπουδήποτε βρίσκεται.

31

28 Ένα πολύ ωραίο παράδειγμα είναι το παρακάτω blog, (Βραβείο elearning awards 2009 και Βραβείο καινοτομίας 2010):

και λήψης «ενημερώσεων» για οποιαδήποτε καινούρια ανάρτηση/δημοσίευση πραγματοποιήσει κάποιος από τους εκπαιδευόμενους (RSS-Feed), είναι πραγματικά πάρα πολύ χρήσιμη για τους εκπαιδευτικούς. Μ’ αυτό το εργαλείο μπορούν να έχουν πολύ σύντομα μια γενική εικόνα για τη δραστηριότητα και δραστηριοποίηση

http://3gymnasio-toumpas-thessalonikis.blogspot.gr/. 29Δείτε το αξιόλογο ιστολόγιο ενός Δημοτικού Σχολείου. Αξίζει να ανοίξετε μερικές από τις προτεινόμενες σελίδες, π.χ. για την Ελληνική Ιστορία σε ελληνικά και αγγλικά, τα δικαιώματα των παιδιών κ.ά.: http://blogs.sch.gr/4dimes/ . 30 Για περισσότερες πληροφορίες στο θέμα e-portfolio δείτε εδώ. 31 Για περισσότερες πληροφορίες στο θέμα (Really Simple Syndication) δείτε στη Βικιπαίδεια.

Page 49: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

49

των εκπαιδευόμενων, χωρίς να χρειάζεται να μπουν σε κάθε blog, για να διαπιστώσουν αν υπάρχει καινούρια ανάρτηση. Μ’ αυτόν τον τρόπο εξοικονομούν χρόνο, που είναι λιγοστός ούτως ή άλλως. Οι παραπάνω αναφορές αποτελούν, ασφαλώς, λίγες μόνο από τις δυνατότητες αξιοποίησης των ιστολογίων στην εκπαιδευτική πράξη, ως έναυσμα για περαιτέρω δημιουργική ενασχόληση και ενσωμάτωσή τους στη διδακτική καθημερινότητα. Ένα δωρεάν διαδικτυακό εργαλείο, που μας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε εύκολα, γρήγορα και χωρίς κόστος ένα τέτοιο blog, είναι το Blogger.32

Πώς μπορούμε, όμως, να κατασκευάσουμε ένα blog χρησιμοποιώντας το blogger; Πολύ εύκολα!

1. Μπαίνουμε στην διεύθυνση http://www.blogger.com/start. (Τη γλώσσα μπορείτε να την επιλέξετε εσείς, στο κάτω μέρος της οθόνης, δεξιά.)

2. Αν δεν έχουμε λογαριασμό Google+, συμπληρώνουμε τα στοιχεία που μας ζητάει είτε για Προφίλ Google+ είτε μόνο για Προφίλ Blogger. (εικ.1) Κάθε φόρμα καταχώρισης αποτελείται από υποχρεωτικά πεδία που οφείλουμε να συμπληρώσουμε. Αν δεν συμπληρωθεί ένα πεδίο τότε το περιβάλλον αυτόματα σας επισημαίνει την έλλειψη.

Προσοχή! Δεν είναι απαραίτητο να συμπληρώσετε όλα τα στοιχεία σας! Μόνο τα υποχρεωτικά. Επίσης μπορείτε να πατήσετε Συνέχεια όταν σας ζητάει να συνδεθείτε με δικές σας επαφές, για να το αποφύγετε.

εικ.1 3. Στην περίπτωση που διαθέτουμε ήδη λογαριασμό στο Google+ απλά

συμπληρώνουμε τη Διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τον Κωδικό πρόσβασης και πιέζουμε το κουμπί Σύνδεση.

4. Για να δημιουργήσουμε ένα νέο Blog απλά επιλέγουμε το κουμπί Νέο ιστολόγιο (εικ.2,1 αριστερά κάτω).

32 Το Edublog προσφέρει επίσης ιστολόγια και μάλιστα ειδικά για την εκπαίδευση, αλλά η δωρεάν έκδοσή του δίνει πολύ περιορισμένες δυνατότητες. Επίσης όσοι μπορούν να δημιουργήσουν λογαριασμό στο sch.gr, έχουν τη δυνατότητα πολύ εύκολα να διαμορφώσουν και το δικό τους blog.

Page 50: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

50

εικ.2

5. Τα ιστολόγια, που ήδη έχουμε δημιουργήσει, φαίνονται ακριβώς δίπλα από την επιλογή Νέο ιστολόγιο (π.χ. Diadromes, εικ.2, 2).

6. Πατώντας πάνω στο πορτοκαλί πλαίσιο με το μολύβι, δίπλα στο ιστολόγιο που δημιουργήσαμε, (εικ.2, 3), μπορούμε να διαμορφώσουμε μια νέα ανάρτηση, όπως στο παράδειγμα (εικ. 3).

Συγκεκριμένα, κάνοντας κλικ στο πάνω μέρος της σελίδας που άνοιξε (Δημοσίευση τίτλου), πληκτρολογούμε τον τίτλο της ανάρτησής μας (εικ.3). Στο μεγάλο πλαίσιο που άνοιξε από κάτω μπορούμε να πληκτρολογήσουμε και να μορφοποιήσουμε ένα κείμενο, αλλά και να προσθέσουμε ό,τι άλλο θέλουμε (συνδέσμους, εικόνες, βίντεο κ.τ.λ.). Αρκεί να πατήσουμε στα κατάλληλα εικονίδια στο πάνω μέρος της σελίδας, όπως βλέπουμε στην εικ. 3. Στη συνέχεια, όταν η ανάρτησή μας είναι έτοιμη, κάνουμε κλικ στο πλαίσιο πάνω δεξιά, που γράφει Αποθήκευση. Τέλος, αν θέλουμε να δημοσιεύσουμε απευθείας την ανάρτησή μας, πατάμε το πορτοκαλί πλαίσιο, Δημοσίευση. (Αν απλά επεξεργαστήκαμε μια παλιότερη ανάρτηση, θα γράφει, Ενημέρωση, όπως στην εικ.3. Σ’ αυτή την περίπτωση εμφανίζεται και η ένδειξη Επαναφορά σε πρόχειρο, αν δεν θέλουμε να είναι ορατή η καινούρια ανάρτηση.)

Τη μορφή της ανάρτησης, πριν τη δημοσιεύσουμε, τη βλέπουμε πατώντας την Προεπισκόπηση.

1

2 3

Για να προσθέσουμε

υπερ-σύνδεση, εικόνα, βίντεο…

Τίτλος ανάρτησης

Δημοσίευση/ Ενημέρωση

Αποθήκευση/Επαναφορά

Προεπισκόπηση

Page 51: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

51

εικ.3

4.2 Wikis

Περιγραφή Τα wikis είναι διαδικτυακοί χώροι (σύνολα ιστοσελίδων) που επιτρέπουν στο σύνολο των χρηστών τους να προσθέσουν, να αφαιρέσουν ή να επεξεργαστούν το περιεχόμενό τους πολύ γρήγορα και εύκολα, χωρίς να έχουν κάνει υποχρεωτικά εγγραφή. Τα wikis, συνεπώς, διευκολύνουν τη συνεργασία πολλών ατόμων για τη συγγραφή ενός έργου. Δεν είναι απλώς «εργαλεία» για να πετύχουμε έναν συγκεκριμένο στόχο, είναι ουσιαστικά μια «εύπλαστη» πλατφόρμα πάνω στην οποία μπορούμε να χτίσουμε μια ποικιλία εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.33

Χρήση

Τα wikis προσφέρονται ως εργαλεία για συνεργατική μάθηση (από απόσταση). Ο διδάσκων μπορεί να δημιουργήσει ένα ιδιωτικό wiki, όπου μόνο οι μαθητές θα έχουν πρόσβαση (επί πληρωμή), ένα δημόσιο wiki με δυνατότητα αλλαγής των περιεχομένων μόνο από τους μαθητές ή ένα δημόσιο wiki, το οποίο οποιοσδήποτε χρήστης μπορεί να το βλέπει και να το αλλάζει. Έτσι, για παράδειγμα, μαθητές της ελληνικής σε διαφορετικά μέρη θα μπορούσαν να συνεργάζονται μεταξύ τους σε κοινές εργασίες (projects) ή δοκιμασίες, όπου οι μεν θα παρείχαν βοήθεια στους δε ως προς τα ελληνικά, δημιουργώντας μια κοινότητα μάθησης. Αλλά και καθηγητές, της ίδιας ειδικότητας κυρίως, θα μπορούσαν να συνεργαστούν σε ένα

33 Δεγγλέρη, Σ, Ι. Κουκλιάτης, Κ. Κυροπούλου, Ε. Μουδατσάκη, Ε. Χαλδογερίδης & Ι. Χαμψάς (2011). 24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη. Σύντομη περιγραφή και παρουσίαση δυνατοτήτων, Θεσσαλονίκη http://www.slideshare.net/gpalegeo/24-web-20

Πληκτρολόγηση κειμένου

Υπερ-σύνδεση (που οδηγεί στην παραπάνω

σελίδα του Wordle)

Εικόνα

Page 52: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

52

κοινό Wiki, όπου θα πραγματοποιούνταν ανταλλαγή διδακτικού υλικού και απόψεων αναφορικά με τη διδακτική πραγματικότητα, δημιουργώντας έτσι μια κοινότητα πρακτικής. Το μεγαλύτερο Wiki είναι η πασίγνωστη πλέον Βικιπαίδεια (Wikipedia), όπου μπορεί ο καθένας να συνεισφέρει με τις γνώσεις του και να συμπληρώσει πληροφορίες για ένα θέμα που γνωρίζει καλά. Η τεράστια επισκεψιμότητα αυτού του wiki και ο πολύ μεγάλος αριθμός των ατόμων που συνεργάζονται για τη συγγραφή του καθιστούν σαφές ότι ένα wiki πρέπει να παρέχει τα εξής εργαλεία: α) ξεχωριστή συζήτηση για τα περιεχόμενά του, β) ιστορικό αλλαγών με δυνατότητα επιστροφής σε προηγούμενες εκδόσεις της σελίδας, και γ) αυτόματες ειδοποιήσεις για τις αλλαγές που γίνονται στη σελίδα, για να γίνονται μόνο οι επιθυμητές αλλαγές. Πολύ συχνά, προγράμματα επεξεργασίας μαθήματος (Class Management Systems), όπως το Moodle, διαθέτουν δικά τους ενσωματωμένα wikis. Προσφέρονται, όμως, και δωρεάν wikis στο διαδίκτυο. Ένα τέτοιο είναι και το wikispaces.com. Για να δημιουργήσετε για εσάς και την ομάδα σας (τάξη, σχολείο κτλ.) το δικό σας wiki, μπορείτε να ακολουθήσετε τα απλά βήματα, όπως περιγράφονται παρακάτω: Πληκτρολογείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.wikispaces.com/. Στην αρχική σελίδα πατάτε στην επιλογή I’m a teacher (Είμαι εκπαιδευτικός). Στην επόμενη σελίδα που θα ανοίξει (εικ. 1) επιλέγετε για τον εαυτό σας ένα όνομα χρήστη (Username), όποιο θέλετε (αρκεί να μην χρησιμοποιείται ήδη από κάποιον άλλο χρήστη), έναν δικό σας κωδικό πρόσβασης (Password) και πληκτρολογείτε τη διεύθυνση του ηλεκτρονικού σας ταχυδρομείου (e-mail).

Προσοχή! Καλό είναι αυτά τα στοιχεία να τα φυλάξετε κάπου, για να μπορείτε να έχετε πρόσβαση στο wiki σας.

εικ. 1

Τέλος, αφού ολοκληρώσετε και αυτό το βήμα πατώντας συμμετοχή (Join), σας δίνεται η δυνατότητα να επιλέξετε, στην επόμενη σελίδα που θα ανοίξει (εικ.2), μια διεύθυνση στο διαδίκτυο (αρκεί να μην έχει δοθεί σε άλλο χρήστη), η οποία συμπληρώνεται αυτόματα με το .wikispaces.com από το πρόγραμμα (εικ.2, 1.). Στη συγκεκριμένη διεύθυνση θα βρίσκεται το wiki που θα δημιουργήσετε. Επίσης, καλείστε να συμπληρώσετε στοιχεία του εργασιακού σας χώρου, κάποια από τα οποία δεν είναι υποχρεωτικό να συμπληρωθούν, και τέλος να κάνετε κλικ στο κουτάκι στο κάτω μέρος της σελίδας, για να δηλώσετε ότι θέλετε να χρησιμοποιήσετε το εκπαιδευτικό εργαλείο στην εκπαίδευση (I certify this wiki will be used for education) (εικ.2, 2.).

Page 53: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

53

εικ. 2

Για να ενημερωθείτε πιο αναλυτικά για τη χρήση των wikis στην εκπαίδευση, κάντε κλικ στο πάνω μέρος της ιστοσελίδας, όπου γράφει Wikispaces. Η σελίδα που θα ανοίξει (εικ. 3) λέγεται Wikispaces classroom και, όπως λέει και το όνομά της, χρησιμοποιείται για εκπαιδευτικό σκοπό. Στην επιλογή About (εικ.3), που βρίσκεται στο πάνω μέρος της κεντρικής σελίδας του Wikispaces Classroom, υπάρχει η δυνατότητα να διαβάσετε περισσότερες λεπτομέρειες για τη χρήση των wikis στην εκπαίδευση.

εικ. 3

Δυστυχώς οι πληροφορίες αυτές δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, οπότε θα πρέπει να τις διαβάσετε σε κάποια άλλη γλώσσα. (Πηγαίνετε Ρυθμίσεις (Settings) πάνω δεξιά, εικ. 2, 3.)

1. Διεύθυνση προσωπικής

σελίδας wikispaces

Wikispaces

2. Για χρήση από εκπαιδευτικούς

3. Για χρήση από

εκπαιδευτικούς

Page 54: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

54

Στην εικ. 4 βλέπετε, ως παράδειγμα, την εικόνα ενός wiki για τις Διαδρομές. Όποιος έχει ήδη ένα προσωπικό wiki ή θέλει να πειραματιστεί και να το χρησιμοποιήσει στη διδασκαλία του, μπορεί να το μοιραστεί με τον ίδιο τρόπο στο forum ή να μας επιτρέψει να γίνουμε μέλη του και να δημιουργήσουμε έτσι μια κοινότητα ανταλλαγής διδακτικού και παιδαγωγικού υλικού.

εικ. 4

4.3 Wordpress

Το Wordpress (https://el.wordpress.org/) είναι ένα λογισμικό ανοιχτού κώδικα, που δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας ενός ιστολογίου (blog) ή ενός ιστότοπου. Όπως ακριβώς και το blogger που παρουσιάστηκε αναλυτικά παραπάνω (βλ. υποκεφάλαιο 4.1) επιτρέπει τη δημοσίευση και διαχείριση περιεχομένου που επιθυμείτε στο πλαίσιο της δικής σας τάξης. Η κατασκευή του είναι παρόμοια με αυτή του blogger, γι' αυτό και σας παρουσιάζουμε συνοπτικά τον τρόπο σχεδιασμού του.

Page 55: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

55

4.4 Edmodo

Τα κοινωνικά δίκτυα είναι διαδικτυακές υπηρεσίες που στην ουσία αποτελούν «προσωπικούς χώρους» για επικοινωνία και διαμοιρασμό περιεχομένου. Χαρακτηρίζονται από ευκολία στη χρήση, από γρήγορη προσαρμογή στις αλλαγές της καθημερινής ζωής, διευκολύνουν τη δημιουργία αυθόρμητων σχέσεων, και διευρύνουν την αλληλεπίδραση και την επικοινωνία σύμφωνα με τους Ajjan & Hartshorne (2008).34

Τα κοινωνικά δίκτυα, κυρίως το facebook, αποτελούν ήδη αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας κυρίως των μαθητών, αλλά και των εκπαιδευτικών. Το γεγονός αυτό όχι μόνο δεν πρέπει να το αγνοήσουμε, αλλά αντίθετα να το συμπεριλάβουμε στη διδακτική πράξη, για να υποστηρίξουμε τις παιδαγωγικές δραστηριότητες, συνδέοντας τη μάθηση με τη διασκέδαση και δημιουργώντας έτσι πολύ εύκολα κοινότητες μάθησης ή/και πρακτικής. Με τον τρόπο αυτό ενισχύονται η θέληση και τα κίνητρα των μαθητών για την απόκτηση γνώσης, προωθείται η ενεργή τους συμμετοχή στη διδακτική διαδικασία, καλλιεργείται η κριτική τους σκέψη και ταυτόχρονα η αυτονομία στην εκπαιδευτική καθημερινότητα. Το Edmodo είναι ένα ασφαλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης και μάθησης, ειδικά διαμορφωμένο για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Με την πλατφόρμα αυτή επιτυγχάνεται πολύ εύκολα η κοινωνική δικτύωση της τάξης35

34Ajjan, H. & Hartshorne, R. (2008). «Investigating faculty decisions to adopt Web 2.0 technologies: Theory and empirical tests». The Internet and Higher Education, 11(2): 71-80.

στη νέα διαδικτυακή εποχή με τη δημιουργία μιας κλειστής, ασφαλούς κοινότητας μάθησης, όπου οι συμμετέχοντες ανταλλάσσουν πληροφορίες, υλικό σε

http://cgit.nutn.edu.tw:8080/cgit/PaperDL/WWD_100524122855.PDF. 35 Ως εκπαιδευτικός θεωρείται ο οποιοσδήποτε συντονιστής/η οποιαδήποτε συντονίστρια και δημιουργός της συγκεκριμένης ομάδας του Edmodo, ενώ ως μαθητές και τάξη οι υπόλοιποι συμμετέχοντες.

Page 56: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

56

ηλεκτρονική μορφή, ιδέες και απόψεις πάνω σε ένα γενικότερο ή πιο εξειδικευμένο εκπαιδευτικό θέμα. Σκοπός είναι η αύξηση αφενός της ενεργής συμμετοχής των μαθητών και αφετέρου της εξ αποστάσεως εκπαιδευτικής αλληλεπίδρασης μεταξύ ομάδας μαθητών (τάξης) και εκπαιδευτικών. Γιατί, όμως, να χρησιμοποιηθεί συγκεκριμένα το Edmodo ως μέσο κοινωνικής δικτύωσης;

• Ένα σημαντικό στοιχείο είναι η πολύ θετική πρώτη αντιμετώπιση/υποδοχή που τυγχάνει το νέο εργαλείο στους μαθητές, όπως μαρτυρά και η κριτική αξιολόγηση εκπαιδευτικών που το χρησιμοποίησαν στην εκπαιδευτική διαδικασία.36

• Επιπλέον η ομοιότητά του με το Facebook εξοικονομεί αρκετό διδακτικό χρόνο, καθώς οι μαθητές μπορούν σχεδόν αμέσως να το χρησιμοποιήσουν για τον κύριο στόχο τους, χωρίς ιδιαίτερα χρονοβόρες επεξηγήσεις εκ μέρους του καθηγητή.

Σε αυτό συμβάλλει ασφαλώς και η ομοιότητα του Edmodo με το πολύ γνωστό και πλέον ευρέως διαδεδομένο εργαλείο κοινωνικής δικτύωσης, το Facebook. Η θετική αυτή προδιάθεση αποτελεί ασφαλώς και ένα ισχυρό κίνητρο για την περαιτέρω ενασχόληση των μαθητών με αυτό το εργαλείο και την ανάπτυξη της συνεργατικότητας ανάμεσα στα μέλη της διαδικτυακής κοινότητας.

• Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται και η δυνατότητα που παρέχει το Edmodo στον εκπαιδευτικό να έχει συγκεντρωμένο και ταξινομημένο το υλικό που χρειάζεται για τη διδασκαλία του. Στις εφαρμογές και τις δυνατότητες της συγκεκριμένης πλατφόρμας μάθησης θα αναφερθούμε αναλυτικά παρακάτω.

• Εξίσου μεγάλη σημασία έχει και η μεταμόρφωση/μετατροπή των μαθητών από παθητικούς αποδέκτες πληροφοριών σε εξερευνητές και παραγωγούς γνώσης, που συνδιαμορφώνουν το αντικείμενο του μαθήματος και συναποφασίζουν για την πορεία του.

• Η ειδοποιός διαφορά, όμως, σε σχέση με τα άλλα κοινωνικά δίκτυα είναι ότι όλα τα παραπάνω συντελούνται σε ένα ασφαλές, κλειστό περιβάλλον, προστατευμένο από εξωτερικούς κινδύνους. Αυτή η ιδιαιτερότητα είναι εξαιρετικά σημαντική όταν η ομάδα αποτελείται από ανήλικους μαθητές, που πρέπει να προστατευτούν.

Το Edmodo δεν χρειάζεται εγκατάσταση. Απλά πληκτρολογούμε τη διεύθυνση www.edmodo.com και δημιουργούμε έναν λογαριασμό ως εκπαιδευτικοί. Πατώντας το «Είμαι εκπαιδευτικός», χρειάζεται να συμπληρώσετε αυτά που φαίνονται παρακάτω στην εικόνα: το όνομά σας, το ηλεκτρονικό σας ταχυδρομείο, ένα όνομα χρήστη, τον προσωπικό σας κωδικό

36 Βλ. Σωτηρούδας κ.α.(2013), Καπανιάρης κ.α.(2012).

Page 57: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

57

και να δηλώσετε ότι συμφωνείτε με τους όρους υπηρεσιών και προσωπικών δεδομένων. Ο λογαριασμός σας είναι έτοιμος.

εικ. 1

Μην ξεχάσετε να αλλάξετε τη γλώσσα! Από το 2011 υπάρχουν οι περισσότερες οδηγίες και σε ελληνική γλώσσα. Πηγαίνετε κάτω κάτω στη σελίδα που βλέπετε και επιλέξτε ελληνικά. Αφού ασχοληθείτε με τη συμπλήρωση των προσωπικών σας στοιχείων, καλείστε να διαμορφώσετε τη διαδικτυακή σας τάξη, όπως βλέπετε στην παρακάτω εικόνα. (Δυστυχώς όσες εφαρμογές δημιουργήθηκαν μετά το 2011 δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.)

εικ. 2

Ο κωδικός ομάδας, που φαίνεται στην εικ. 3 αριστερά, είναι ο κωδικός που θα δώσετε στους μαθητές σας. (Αν εγγραφείτε σαν μαθητές, θα σας ζητηθεί κατά τη διαδικασία της εγγραφής.) Μια καινούρια δυνατότητα, για να αποφύγετε τη διαδικασία αυτή, είναι να τους δώσετε τη διεύθυνση που εμφανίζεται αν πατήσετε δίπλα από τον κωδικό (Join URL). Εσείς απλά θα δεχτείτε στην ομάδα μόνο αυτούς που θέλετε.

Page 58: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

58

εικ. 3

Τώρα, λοιπόν, έχουμε ένα προσωπικό περιβάλλον Edmodo, όπου μπορούμε με τον ίδιο τρόπο να προσθέσουμε όσες ομάδες και υποομάδες θέλουμε. Η πλατφόρμα μάθησης Edmodo έχει πολλές και ποικίλες εφαρμογές, οι οποίες συνεχώς ανανεώνονται και συμπληρώνονται. Αναφέρονται ενδεικτικά μερικές από αυτές, όπως φαίνονται στην αρχική σελίδα του Edmodo:

εικ. 4

Πατώντας την ένδειξη Σημείωση, μπορείτε να στείλετε ένα μήνυμα στους μαθητές σας, κάνοντας κλικ πιο κάτω και πληκτρολογώντας το.

Από εδώ στέλνετε Προειδοποίηση για σημαντικές ημερομηνίες που πλησιάζουν (π.χ. παράδοση εργασιών, ένα διαγώνισμα, μια εκδρομή).

Κάνοντας κλικ στην ένδειξη Εργασία, μπορείτε να γράψετε τον τίτλο κάποιας εργασίας για τους μαθητές, να ανεβάσετε οδηγίες, τις οποίες μπορείτε να έχετε ήδη ετοιμάσει και αποθηκεύσει στον υπολογιστή σας, και να ορίσετε την ημερομηνία

Αν θέλετε μπορείτε πολύ εύκολα να δημιουργήσετε ένα κουίζ απλά πατώντας εδώ και ακολουθώντας τις οδηγίες.

Τέλος, πατώντας Ψηφοφορία, μπορείτε να θέσετε ένα ζήτημα προς ψηφοφορία.

Page 59: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

59

1. Πιο αναλυτικά, για να αναρτήσετε μια Σημείωση ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα (εικ.5):

1.1. Γράψτε το μήνυμά σας. 1.2. Επιλέξτε από κάτω τις ομάδες στις οποίες θέλετε να στείλετε το μήνυμα

πληκτρολογώντας το όνομά τους. (Θα εμφανιστούν περισσότερες επιλογές.)

1.3. Αν θέλετε, μπορείτε, επίσης, να επιλέξετε ένα από τα τέσσερα σύμβολα για να επισυνάψετε α) κάποιο αρχείο από τον υπολογιστή σας, β) κάποιο σύνδεσμο του διαδικτύου (όπως το τραγούδι του YouTube που φαίνεται με το x στην εικόνα), γ) κάποιο αρχείο από τη βιβλιοθήκη του Edmodo ή δ) ακόμα και να ορίσετε την ώρα που θα δημοσιευτεί το μήνυμα στην προεπιλεγμένη ομάδα.

εικ. 5

Και έτσι θα δουν το μήνυμα δημοσιευμένο οι μαθητές (στη συγκεκριμένη περίπτωση, εσείς):

1.1

1.2

1.3

Page 60: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

60

εικ. 6

2. Μια επιπλέον εφαρμογή που κρίνεται πολύ σημαντική είναι η Βιβλιοθήκη. Όπως βλέπουμε στην εικ. 3, πάνω πάνω, στη βασική γραμμή εργαλείων, έχει τέσσερα εικονίδια. Aν κάνουμε κλικ στο πρώτο από δεξιά, το βιβλίο, ανοίγει τη βιβλιοθήκη μας στο Edmodo και βλέπουμε ό,τι μας δείχνει η εικόνα 7.

2.1. Στα Περιεχόμενα Βιβλιοθήκης (library items) (1) μπορούμε να εισάγουμε ό,τι θεωρούμε χρήσιμο (αρχεία όλων των ειδών και συνδέσμους στο διαδίκτυο (links)).

2.2. Στη συνέχεια, για να μπορούμε να τα βρούμε εύκολα, προσθέτουμε φακέλους κάνοντας κλικ στην επιλογή που βρίσκεται ακριβώς από κάτω (Φάκελοι) (2) και δημιουργώντας ένα φάκελο για κάθε θέμα. Γυρνώντας στα Περιεχόμενα (library items) επιλέγουμε ένα από τα αρχεία, όπως φαίνεται στην εικ. 7. Τότε ανοίγουν διάφορες επιλογές από πάνω και πατώντας πάνω

στο εικονίδιο , εμφανίζεται η επιλογή προσθήκης σε άλλους φακέλους (add to other folders). Έτσι, προσθέτοντας το αρχείο σε κάποιον φάκελο, που ήδη έχουμε δημιουργήσει, τον ανοίγουμε αργότερα και βλέπουμε ακριβώς όσα έχουμε προσθέσει σ’ αυτόν (ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες, άρθρα πάνω σ’ ένα συγκεκριμένο θέμα κ.τ.λ.).

2.3. Επίσης, ιδιαίτερα χρήσιμη αποδεικνύεται και η επόμενη εφαρμογή. Στα Συνημμένα (3) εμφανίζονται αυτομάτως όλα τα αρχεία που δημοσιεύτηκαν ως συνημμένα στο Edmodo από όλους τους χρήστες του δικτύου.

2.4. Και τέλος κάνοντας κλικ στην τελευταία επιλογή (4), μπορούμε να δώσουμε τα στοιχεία μας, για να έχουμε άμεση πρόσβαση στα προσωπικά μας αρχεία του Google Drive. Έτσι θα μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε και να τα επεξεργαστούμε απευθείας. Αυτά τα αρχεία, βέβαια, δεν είναι ορατά στους υπόλοιπους. Η βιβλιοθήκη είναι προσωπικός χώρος πληροφοριών. Αν θελήσουμε να είναι κάτι ορατό και σε άλλους, πρέπει να αλλάξουμε τις ρυθμίσεις και να το δηλώσουμε ρητά.

Προσοχή! Ό,τι προσθέσουμε στον φάκελο Αγαπημένα, αυτομάτως θα είναι ορατό σε όλους! Για όλους τους άλλους φακέλους επιλέγουμε εμείς ποιος θα τους βλέπει.

Page 61: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

61

εικ. 7

4.5 E-twinning

Τα εργαλεία της Σύγχρονης Επικοινωνίας αξιοποιούνται κατάλληλα στη διδασκαλία όταν υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας των μαθητών με μαθητές άλλων τάξεων από διαφορετικά σχολεία, ακόμα και σε διαφορετικές χώρες. Τη δυνατότητα εξεύρεσης τάξεων για επικοινωνία δίνει το δίκτυο e-twinning. Το e-twinning είναι μια κοινότητα σχολείων της Ευρώπης στην οποία μπορεί να ενταχθεί όποιος εκπαιδευτικός επιθυμεί να συνεργαστεί με άλλους εκπαιδευτικούς πάνω σε κάποιο αντικείμενο κοινού ενδιαφέροντος. Η συμμετοχή γίνεται μέσω χρήσης της πλατφόρμας http://www.etwinning.net/el/pub/index.htm και προϋπόθεση αποτελεί η εγγραφή του εκπαιδευτικού στην πλατφόρμα (εικόνα 1). Η διαδικασία είναι εύκολη αν είναι καταχωρημένο το σχολείο μας στην πλατφόρμα.

Βιβλί

1 2

3 4

Για να προσθέσετε κάτι από τη βιβλιοθήκη σε έναν (ή και περισσότερους) φακέλους.

Page 62: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

62

. Εικόνα 2. Εγγραφή στην πλατφόρμα e-twinning

Το e-twinning προσφέρει δυνατότητα συμμετοχής σε υπάρχουσες δράσεις ή δημιουργίας ενός νέου έργου από τον εκπαιδευτικό. Στην πρώτη περίπτωση η αναζήτηση γίνεται από το πεδίο «Έργα» και στη συνέχεια «αναζήτηση» ή μέσω του φόρουμ. Στη δεύτερη περίπτωση επιλέγουμε «Έργα» και στη συνέχεια το πεδίο «δημιουργία ενός έργου». Μια άλλη δυνατότητα είναι η χρήση της αναζήτησης εταίρων μέσα από το πεδίο «Βρείτε e-twinners» (εικόνα 2).

Εικόνα 3. Επιλογές που προσφέρει η πλατφόρμα e-twinning

Σε γενικές γραμμές τα σχέδια εργασίας που περιλαμβάνονται στο e-twinning εμπλουτίζουν τη διδασκαλία όχι μόνο με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, αλλά και με την εφαρμογή διαθεματικών και διαπολιτισμικών προγραμμάτων στην πράξη.

Page 63: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

63

4.6 Εργαλεία σύγχρονης επικοινωνίας (VOIP)

Στο πλαίσιο σύγχρονης επικοινωνίας με τους μαθητές σας ή σύγχρονης επικοινωνίας των μαθητών σας με άλλους μαθητές/ομιλητές της νέας ελληνικής μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποια εργαλεία, όπως το skype και το ooVoo.

4.6.1 Skype (έκδοση 3.2)

Το Skype είναι ένα διαδικτυακό εργαλείο που επιτρέπει τη σύγχρονη επικοινωνία και προωθεί τη μάθηση σε κοινότητα. Συγκεκριμένα με το Skype μπορείτε:

• να ανταλλάξετε γραπτά μηνύματα σύγχρονης επικοινωνίας (instant messages).

• να συνομιλήσετε με μικρόφωνα με τον συνομιλητή/τους συνομιλητές σας. • να μιλήσετε βλέποντας τον συνομιλητή σας σε κάμερα. • να στείλετε αρχεία οποιασδήποτε μορφής. • να αναζητήσετε φίλους που χρησιμοποιούν το Skype χρησιμοποιώντας την

ηλεκτρονική τους διεύθυνση • να αναζητήσετε άλλους συναδέλφους ή πιθανούς ομιλητές για το μάθημά

σας. • να τηλεφωνήσετε σε άλλους παντού στον κόσμο με χαμηλή χρέωση (εσείς

καλείτε από το Skype και ο συνομιλητής σας μπορεί να μιλάει από το τηλέφωνο).

Με το διαδικτυακό αυτό εργαλείο η μαθησιακή διαδικασία αποκτά πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους μαθητές, οι οποίοι έτσι μπορούν πολύ εύκολα να έρχονται σε οπτικοακουστική επαφή και να γνωρίζουν άλλους ανθρώπους, νοοτροπίες και κουλτούρες (ήθη και έθιμα) και μάλιστα χωρίς να εγκαταλείπουν την αίθουσα διδασκαλίας. Ιδιαίτερα επικερδής είναι η χρήση του Skype στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, αλλά και σε μαθήματα ιστορίας, γεωγραφίας, καλλιτεχνικών, θεατρικής αγωγής, πληροφορικής κ.τ.λ.. Ειδικά στο μάθημα μιας ξένης/δεύτερης γλώσσας και κυρίως στα μεγαλύτερα επίπεδα γλωσσομάθειας το Skype μπορεί

• να κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών, φέρνοντάς τους σε επικοινωνία με συνομήλικους από άλλες χώρες.

• να εμπλουτίσει τη διδακτική διαδικασία φέρνοντας ειδικούς εύκολα και ανέξοδα μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας.

• να βελτιώσει τις τέσσερις δεξιότητες (ΚΠΛ, ΚΓΛ, ΠΠΛ, ΠΓΛ) εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας μέσω βίντεο ή γραπτών μηνυμάτων με τη χρήση της γλώσσας-στόχου σε αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας.

Page 64: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

64

• να δώσει στους μαθητές τη δυνατότητα να αποκτήσουν εμπειρίες και προσωπική άποψη για τη χώρα της οποίας τη γλώσσα μαθαίνουν, χωρίς να απομακρυνθούν από την αίθουσα διδασκαλίας.

• να βοηθήσει τους μαθητές να καταρρίψουν τυχόν προκαταλήψεις που εμποδίζουν την εκμάθηση της γλώσσας-στόχου.

Το Skype διατίθεται ελεύθερο στο διαδίκτυο στη διεύθυνση http://www.skype.com/en/download-skype/skype-for-computer/. Στη σελίδα αυτή μπορείτε να ανακτήσετε την έκδοση του Skype που ταιριάζει με το λειτουργικό του υπολογιστή σας (Windows, Linux, Mac Os, κ.ά.). Αφού επιλέξετε την κατάλληλη, ακολουθήστε τη διαδικασία ανάκτησης (download). Μετά το «κατέβασμα» του αρχείου, θα πρέπει να το «τρέξετε» πατώντας πάνω σε αυτό (Προσοχή! Θυμηθείτε πού το σώσατε!). Όπως βλέπετε προτείνεται αυτόματα η επιλογή της γλώσσας

εικ. 1

(εμείς διαλέγουμε τα ελληνικά).

Μετά την εγκατάσταση και με το άνοιγμα του Skype θα ξεκινήσει η διαδικασία δημιουργίας του λογαριασμού σας.

Επιλογή γλώσσας

Page 65: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

65

Στο πρώτο πλαίσιο θα σας ζητηθεί να συμπληρώσετε τα προσωπικά σας στοιχεία

Στο δεύτερο πλαίσιο καλείστε να συμπληρώσετε τα

- όνομα και ηλεκτρονική διεύθυνση (που θα επιτρέπει σε άλλους να σας αναζητούν μέσω του Skype, χωρίς να φαίνεται στον λογαριασμό σας, αν δεν το επιθυμείτε).

στοιχεία του προφίλ

Πιο κάτω καλείστε να επιλέξετε το όνομα, με το οποίο οι άλλοι θα σας βλέπουν (

σας, που θα είναι ορατά στον προσωπικό σας λογαριασμό skype.

όνομα Skype), και έναν κωδικό

Αν θέλετε να λαμβάνετε ενημερώσεις για τα νέα αναφορικά με το Skype, πληκτρολογήστε το κείμενο που βλέπετε στο πλαίσιο, σύμφωνα με τις οδηγίες.

, που εσείς μόνο θα γνωρίζετε και θα χρησιμοποιείτε (για να συνδεθείτε).

Εφόσον ολοκληρωθεί με επιτυχία η συμπλήρωση των στοιχείων που ζητούνται, πατήστε το πράσινο κουμπί Συμφωνώ – συνέχεια στο κάτω μέρος της σελίδας. Προσοχή! Δεν χρειάζεται να συμπληρώσετε όλα τα στοιχεία που σας ζητούνται, παρά μόνο αυτά με το αστεράκι.

Εφόσον ολοκληρωθεί με επιτυχία η συμπλήρωση των στοιχείων, που ζητούνται, μπορείτε να πειραματιστείτε με το νέο σας διαδικτυακό εργαλείο μάθησης. Παρακάτω περιγράφονται ενδεικτικά οι κύριες λειτουργίες και δυνατότητές του. (εικ. 2):

Ηλεκτρονική διεύθυνση

Όνομα Skype

Κωδικός skype

Page 66: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

66

• Από το Skype δηλώνετε την κατάσταση σύνδεσης (αν είστε διαθέσιμος, απασχολημένος, επιστρέφετε σε λίγο, λείπετε, κ.ά.). Από το ίδιο σημείο μπορείτε να διαμορφώσετε το προφίλ σας (βάζοντας μια φωτογραφία σας ή κάποια άλλη εικόνα), να ρυθμίσετε το απόρρητο του λογαριασμού σας καθώς επίσης και να αποσυνδεθείτε (Έξοδος).

• Από τις Επαφές μπορείτε να προσθέσετε επαφές (των οποίων το e-mail γνωρίζετε), να αναζητήσετε άλλους (μέσω e-mail ή άλλων κριτηρίων).

• Από την Κλήση μπορείτε να καλέσετε τηλεφωνικά κάποιον, να στείλετε μηνύματα σε κινητά, καθώς και να ρυθμίσετε τον ήχο των κλήσεων.

• Από την Προβολή μπορείτε να ρυθμίσετε τι θέλετε να φαίνεται κατά την είσοδό σας στο Skype, καθώς και το ιστορικό παλιότερων κινήσεων (παλιότερα μηνύματα, SMS, απεσταλμένα και ληφθέντα αρχεία κ.ά.).

• Από τα Εργαλεία μπορείτε να διαλέξετε σε τι γλώσσα θα γράφετε (Αλλαγή γλώσσας) και να αλλάξετε τις ρυθμίσεις του λογαριασμού σας (Επιλογές).

εικ. 2

Αν κάνετε διπλό κλικ πάνω σε μια επαφή, τότε ανοίγει νέο παράθυρο (εικ. 3). Σ’ αυτό το παράθυρο σάς δίνονται οι επιλογές κλήσης της συγκεκριμένης επαφής πολύ εύκολα, ακριβώς κάτω από τη φωτογραφία της επαφής (Βιντεοκλήση, Κλήση, επιπλέον επιλογές κλήσεων (+) και ρυθμίσεις ( ))

Έτσι φαίνονται οι συνδεδεμένοι

φίλοι σας

Μπορείτε να προσθέσετε/ να ψάξετε επαφές για επικοινωνία

Από το σημείο αυτό μπορείτε να συνομιλήσετε με

περισσότερα μέλη ταυτόχρονα.

Page 67: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

67

εικ. 3

Στην εικ. 3 βλέπετε το πλαίσιο της γραπτής επικοινωνίας, που παρουσιάζει χώρο στον οποίο εσείς γράφετε τα μηνύματά σας (1) και ένα μεγαλύτερο πλαίσιο όπου βλέπετε να εμφανίζονται τόσο οι απαντήσεις του συνομιλητή σας, όσο και οι δικές σας (2).

4.6.2 ooVoo

Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το πρόγραμμα ooVoo, το οποίο είναι εξίσου απλό και εύχρηστο. Διατίθεται δωρεάν στη διεύθυνση http://www.oovoo.com/download.aspx, από όπου μπορείτε να το κατεβάσετε. Οι λειτουργίες του καθώς και οι δυνατότητες που παρέχει είναι παρόμοιες, εάν όχι ίδιες, με εκείνες του skype που περιγράψαμε αναλυτικά παραπάνω.

1

2

Page 68: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

68

5 Εργαλεία διαμοιρασμού αρχείων

Τα εργαλεία διαμοιρασμού αρχείων είναι αυτά που επιτρέπουν σε δύο ή περισσότερους χρήστες να βλέπουν ή/και να επεξεργάζονται ταυτόχρονα ένα αρχείο. Στην ενότητα αυτή θα δούμε τα προγράμματα: dropbox, googledrive και onedrive.

5.1 Dropbox

Ένας εναλλακτικός τρόπος να ανεβάσουμε οποιαδήποτε εργασία από «καυτές πατάτες» στο ιστολόγιό μας είναι με τη βοήθεια του dropbox με τον ακόλουθο τρόπο:

1. Δημιουργούμε λογαριασμό στο dropbox, αν δεν έχουμε. (Είναι πολύ χρήσιμο, σαν προσωπικός διαδικτυακός χώρος αποθήκευσης δεδομένων. Μπορείτε να δημιουργήσετε από εδώ: https://www.dropbox.com/).

2. Συνδεόμαστε με κάποιον φυλλομετρητή (π.χ. Google Chrome) στον λογαριασμό που έχουμε δημιουργήσει στο dropbox.

3. Αν δεν έχουμε, ενεργοποιούμε τον «Public folder». Σε καινούρια καρτέλα πληκτρολογούμε: www.dropbox.com/enable_public_folder. Αυτομάτως, θα εμφανιστεί στην αρχική σελίδα του λογαριασμού μας στο dropbox ο αντίστοιχος φάκελος «Public».

4. Μέσα σ’ αυτόν τον φάκελο προτείνουμε να δημιουργήσετε έναν υποφάκελο (π.χ. «pictures»), όπου θα αποθηκεύετε όλες τις φωτογραφίες για τις εργασίες σας. Φυσικά, μπορείτε να δημιουργείτε και έναν φάκελο για κάθε εργασία, όπου θα συγκεντρώνετε όλα τα απαραίτητα αρχεία (htm και φωτογραφίες).

5. Στη συνέχεια δημιουργούμε όπως γνωρίζουμε μια άσκηση στο hot potatoes, δίνοντας όμως σαν links τη διεύθυνση που θα αντιγράψουμε από το dropbox. Πηγαίνουμε στον φάκελο με τις φωτογραφίες και πατάμε πάνω στη φωτογραφία που θέλουμε να εισαγάγουμε. Τότε θα εμφανιστεί ακριβώς πάνω από τα αρχεία του φακέλου η επιλογή «Copy public link» (εικ. 1)

εικ.1

Page 69: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

69

Κάνουμε κλικ και εμφανίζεται η διεύθυνση που αντιγράφουμε και εισάγουμε στην αντίστοιχη εικόνα στo «hot potatoes» (εικ. 2). Επαναλαμβάνουμε για κάθε εικόνα και συνεχίζουμε κανονικά τη δημιουργία της άσκησης.

εικ.2

6. Αφού τελειώσουμε κανονικά την άσκηση και την αποθηκεύσουμε στον υπολογιστή μας, την «τραβάμε» στον φάκελο «public» του «dropbox». Εκεί πρέπει να βρίσκονται, στον ίδιο ή διαφορετικό υποφάκελο, και οι φωτογραφίες ή οποιοδήποτε άλλο υλικό έχουμε χρησιμοποιήσει στην εργασία, για να εμφανιστεί στο blog. Αν το αρχείο htm της άσκησης ανοίγει κανονικά στον φυλλομετρητή από το dropbox, μπορούμε να συνεχίσουμε με την ανάρτηση στο blogger.

7. Μπαίνουμε στο προσωπικό μας blog και πατάμε «Νέα Ανάρτηση». Θα ανοίξει η μάσκα της εικ. 3. Γράφουμε τον τίτλο και στη συνέχεια κάνουμε κλικ στην ένδειξη HTML. Εκεί σβήνουμε ό,τι υπήρχε και εισάγουμε <iframe src="URL Here" frameborder="0" height="500" width="600" scrolling="auto"></iframe> όπως ακριβώς φαίνεται εδώ (ή αν θέλετε δείτε το link). Το κομμάτι που είναι με έντονα γράμματα (URL Here) θα το αντικαταστήσετε με το public link από το αρχείο .htm της άσκησής σας από το dropbox (όπως περιγράψαμε και για την εισαγωγή εικόνας πιο πάνω, βλ. εικ.1).

εικ. 3

8. Τέλος, πατάμε Αποθήκευση και Προεπισκόπηση και αν είναι όλα όπως τα θέλουμε Δημοσίευση. Η ανάρτησή μας είναι έτοιμη!

Ένα απλό παράδειγμα: http://diadromes1.blogspot.gr/

Page 70: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

70

5.2 Googledrive

Το Google Drive είναι ένα πρόγραμμα της εταιρίας Google, το οποίο επιτρέπει την ταυτόχρονη επεξεργασία ενός αρχείου από δύο χρήστες. Η ιστοσελίδα στην οποία βρίσκεται η εφαρμογή αυτή είναι η http://drive.google.com. Για να μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή Google Drive, θα πρέπει να έχει λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στο google. Αφού μπούμε στο ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο, κάνουμε αριστερό κλικ στις Εφαρμογές και επιλέγουμε το πρόγραμμα Drive (εικόνα 1)

εικόνα 1

Όταν ανοίξει το πρόγραμμα Drive, βλέπουμε το σύνολο αρχείων που μπορούμε να μοιραστούμε με κάποιον. Εφόσον δεν έχουμε ανεβάσει κάτι, ο κατάλογός μας είναι κενός. Επιλέγουμε Δημιουργία και μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα φάκελο, ή ένα αρχείο, όπως αρχείο κειμένου, παρουσίασης, υπολογιστικού φύλλου, κ.τ.λ.

Page 71: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

71

Επιλέγουμε να δημιουργήσουμε αρχικά ένα φάκελο και, ακολουθώντας τις οδηγίες, τον ονομάζουμε Routes. Έτσι, στην κεντρική μας οθόνη βλέπουμε το φάκελο που δημιουργήσαμε.

Ας δοκιμάσουμε να μέσα στο φάκελο Routes να δημιουργήσουμε ένα αρχείο word. Μπαίνουμε μέσα στο φάκελο Routes και πατάμε Δημιουργία > Έγγραφο

Σε μια νέα καρτέλα έχει ανοίξει ένα κενό έγγραφο, στο οποίο μπορούμε να ξεκινήσουμε να γράφουμε. Γράφουμε μία παράγραφο. Το έγγραφο αποθηκεύεται αυτόματα από το Google Drive και δεν χρειάζεται να μεριμνούμε για αυτό. Μπορούμε, επομένως, να δώσουμε έναν όνομα στο έγγραφό μας και μπορούμε να κλείσουμε την καρτέλα αυτή. Για να δώσουμε όνομα στο αρχείο μας, κάνουμε ένα αριστερό κλικ στο Έγγραφο χωρίς τίτλο και δίνουμε το όνομα που θέλουμε.

Page 72: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

72

Ονομάζουμε το αρχείο μας Ιστορικό Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Εναλλακτικά, αντί να δημιουργήσουμε ένα καινούριο αρχείο, μπορούμε να ανεβάσουμε ένα υπάρχον αρχείο από τον υπολογιστή μας. Για να μπορεί κάποιος άλλος ταυτόχρονα με εμάς να επεξεργάζεται το αρχείο που δημιουργήσαμε ή το αρχείο που ανεβάσαμε, επιλέγουμε Κοινή χρήση

Ανοίγει ένα παράθυρο, όπου μας ζητείτε να καταγράψουμε ποια άτομα θέλουμε να επεξεργάζονται μαζί μας το αρχείο.

Page 73: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

73

Τα άτομα αυτά μπορεί να είναι άτομα που έχουν λογαριασμό στο gmail, αλλά δεν είναι υποχρεωτικό. Μπορούμε για παράδειγμα να προσκαλέσουμε κάποιον που έχει e-mail που λήγει σε hotmail.com . Σε αυτή την περίπτωση, εμείς πληκτρολογούμε στο αντίστοιχο πεδίο το e-mail του, και του έρχεται η πρόσκληση ως μήνυμα στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο, καθώς και ο τρόπος που θα έχει πρόσβαση στο αρχείο. Για να πραγματοποιηθεί η κοινή χρήση πρέπει να πατήσουμε Αποστολή, ώστε να σταλεί η πρόσκληση. Μας ρωτάει αν είμαστε βέβαιοι, και η κοινή χρήση έχει ήδη επιτευχθεί! Όταν ο χρήστης που έχουμε προσκαλέσει επισκεφτεί τη σελίδα που αναγράφεται στο e-mail του μπορεί να βλέπει το ίδιο αρχείο που βλέπουμε εμείς ταυτόχρονα! Πληκτρολογώντας, οι αλλαγές που πραγματοποιούμε στο αρχείο εμφανίζονται και στην οθόνη του συνεργάτη μας σε πραγματικό χρόνο. Και οι αλλαγές που πραγματοποιεί εκείνος φαίνονται στη δική μας οθόνη τη στιγμή που γίνονται. Οποτεδήποτε το θελήσουμε, μπορούμε να διακόψουμε την κοινή χρήση με τον συνεργάτη μας, πατώντας αριστερό κλικ στο Κοινή χρήση, επιλέγοντας την επιλογή Για προχωρημένους και πατώντας το Χ δίπλα στο e-mail του. Επιλέγουμε Αποθήκευση αλλαγών για να ληφθεί υπόψη η καινούρια μας ρύθμιση.

5.3 Onedrive

Η εφαρμογή OneDrive είναι το αντίστοιχο πρόγραμμα που κατασκεύασε η Microsoft, για την αποθήκευση μεγάλου όγκου δεδομένων και τη δυνατότητα ταυτόχρονης χρήσης αρχείων από δύο ή περισσότερους χρήστες. Για να χρησιμοποιήσουμε το πρόγραμμα OneDrive θα πρέπει να έχουμε λογαριασμό στο outlook.com (πρώην hotmail.com). Η διαδικασία είναι εξίσου απλή.

Page 74: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

74

Μπαίνουμε στο ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο και από το βέλος με τις εφαρμογές επιλέγουμε την εφαρμογή OneDrive.

Η εφαρμογή ανοίγει σε νέα καρτέλα στο φυλλομετρητή μας (αγγλ. browser). Οι δυνατότητες που μας δίνει το πρόγραμμα αυτό είναι παρόμοιες με αυτά που είδαμε παραπάνω. Σε αυτή την εφαρμογή, δεν θα επιχειρήσουμε να δημιουργήσουμε εμείς ένα αρχείο, αλλά να ανεβάσουμε ένα υπάρχον που έχουμε στον υπολογιστή μας. Αυτό θα γίνει πατώντας με δεξί κλικ στην επιλογή Upload.

Μας ανοίγει ένα παράθυρο, από το οποίο μπορούμε να πλοηγηθούμε στο περιεχόμενο του υπολογιστή μας και να επιλέξουμε το αρχείο που θέλουμε να ανεβάσουμε. Εμείς εδώ θα ανεβάσουμε ένα αρχείο που ονομάζεται KEG.docx και περιέχει πληροφορίες για την ίδρυση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Αφού ανεβάσουμε το αρχείο, το βλέπουμε στο κέντρο της οθόνης μας.

Page 75: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

75

Πατώντας πάνω στο αρχείο, αυτό ανοίγει και μπορούμε να το διαβάσουμε. Προς το παρόν μπορούμε απλά να το δούμε. Για να το επεξεργαστούμε επιλέγουμε Edit Document στο μήνυμα που μας έχει εμφανίσει στην οθόνη.

Τώρα μπορούμε να το επεξεργαστούμε κανονικά. Δεν υπάρχει πλήκτρο αποθήκευσης γιατί όποια αλλαγή κι αν κάνουμε, αποθηκεύεται αυτόματα. Για να κάνουμε κοινή χρήση του αρχείου πατάμε Share στο πάνω δεξί μέρος της οθόνης μας.

Page 76: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

76

Στο παράθυρο που εμφανίζεται, πρέπει να συμπληρώσουμε το e-mail του συνεργάτη μας και να επιλέξουμε αν θέλουμε απλά να το βλέπει ή, επιπλέον, να το τροποποιεί. Ο συνεργάτης μας δεν είναι απαραίτητο να έχει λογαριασμό στο outlook.com . Με την ολοκλήρωση των στοιχείων του συνεργάτη μας, θα του αποσταλεί ένα e-mail με τη διεύθυνση στην οποία βρίσκεται το αρχείο. Η κοινή χρήση επιτεύχθηκε! Μπορούμε και οι δύο να πραγματοποιούμε ταυτόχρονα αλλαγές στο ίδιο αρχείο, βλέποντας την ίδια στιγμή τις αλλαγές που κάνει ο συνεργάτης μας!

Page 77: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

77

6 Χρήσιμα υποστηρικτικά εργαλεία web 2.0

Εκτός από τα εργαλεία που έχουν αναφερθεί στα προηγούμενα κεφάλαια, υπάρχουν αρκετά άλλα εργαλεία του web 2.0, σχεδιασμένα ή μη για την εκπαίδευση, τα οποία μπορούν ωστόσο να χρησιμοποιηθούν κατά τη διδασκαλία γλώσσας. Κάναμε μια επιλογή μερικών εξ αυτών και σας τα παρουσιάζουμε εδώ.

6.1 Σύννεφα Λέξεων

Τα σύννεφα λέξεων ή word clouds προσφέρουν οπτικοποίηση των συχνοτήτων των λέξεων ενός κειμένου. Αν και τα προγράμματα δημιουργίας σύννεφων λέξεων σχεδιάστηκαν για τη δημιουργία λογότυπων, διαφημιστικών αφισών κ.τ.λ., μπορούν ωστόσο να χρησιμεύσουν ως εργαλείο κατά τη διδασκαλία γλώσσας. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά κατά το στάδιο της εφόρμησης για τη διδασκαλία θεματικού λεξιλογίου, ως βάση για την παραγωγή γραπτού ή προφορικού λόγου.

6.1.1 Wordle

Το Wordle είναι μία εφαρμογή του web 2.0. Είναι ελεύθερα προσβάσιμο, εύκολο στη χρήση και κατάλληλο για όλα τα επίπεδα γλωσσομάθειας. Είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο: http://www.wordle.net/. Μας δίνει τη δυνατότητα να προσθέσουμε κείμενο (που έγραψαν οι μαθητές μας ή που διαθέτουμε σε ηλεκτρονική μορφή από το διαδίκτυο), να το απεικονίσουμε σε μορφή αφίσας, επιλέγοντας τη γραμματοσειρά, το χρώμα, την οριζόντια, κάθετη ή τυχαία εμφάνιση των λέξεων. Κατά την απεικόνιση αφαιρεί αριθμούς και «κοινές λέξεις» (π.χ. άρθρα). Ενδεικτικά, μπορούν οι μαθητές να ενσωματώσουν το κείμενό τους στο wordle και να εντοπίσουν τη συχνότητα χρήσης κάποιων λέξεων στα γραπτά τους. Στη συνέχεια τους ενθαρρύνουμε να τις αντικαταστήσουν με συνώνυμες και να συγκρίνουν το wordle του τροποποιημένου τους γραπτού με το αρχικό. Μπορούμε, επίσης, βασιζόμενοι στο wordle ενός αυθεντικού κειμένου, να τους ζητήσουμε να βρουν παράγωγες λέξεις, αντώνυμα εμπλουτίζοντας έτσι το λεξιλόγιό τους με παιγνιώδη τρόπο. Εναλλακτικά, μπορούμε να τους δώσουμε το ίδιο wordle για την παραγωγή γραπτού λόγου. Επισυνάπτεται το wordle με θέμα «δελτίο καιρού». Το κείμενο, το αντλήσαμε από τα Σώματα Κειμένων της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα (http://goo.gl/a6P8MR).

Page 78: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

78

6.1.2 Tagxedo

Παρόμοιο πρόγραμμα με το Wordle, εξίσου εύχρηστο για την κατασκευή σύννεφων λέξεων είναι το tagxedo, διαθέσιμο στο http://www.tagxedo.com/. Σ' αυτό δίνεται η δυνατότητα απεικόνισης των λέξεων με διάφορα σχήματα, ανάλογα και με το θέμα της διδασκαλίας μας (π.χ. ζώα, διάφορα αντικείμενα, μέσα μεταφοράς, κ.ά.). Παραθέτουμε ως παράδειγμα το ίδιο κείμενο από τα Σώματα Κειμένων στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, όπως και παραπάνω.

6.2 Voki

Το Voki (http://www.voki.com/) στη βασική του έκδοση είναι δωρεάν και επιτρέπει τη δημιουργία και χρήση κινουμένων προσώπων. Δίνει τη δυνατότητα να προσθέσουμε φωνή είτε ηχογραφώντας τη δική σας φωνή (/των μαθητών σας) είτε γράφοντας ένα κείμενο που το διαβάζει μια τεχνητή, ηλεκτρονική φωνή στη

Page 79: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

79

γλώσσα της επιλογής μας. Στην περίπτωση που επιλέξουμε να γράψουμε ένα μικρό κείμενο, μας δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουμε ανάμεσα σε μία γυναικεία φωνή (Αφροδίτη) και δύο ανδρικές φωνές (Αλέξανδρος και Νίκος), για να το εκφωνήσουν. Δίνει πολλές επιλογές ως προς τον χαρακτήρα που θα το εκφωνήσει (π.χ. άνθρωπο, ζώο, καρτούν, κ.τ.λ.), όπως και επιλογές φόντου και ντυσίματος. Επίσης, μπορούμε να ενσωματώσουμε το Voki στο ιστολόγιό μας ή στο edmodo. Ένα μικρό δείγμα μπορείτε να βρείτε εδώ.

6.3 Toondoo

Το Toondoo είναι διαθέσιμο διαδικτυακά (http://www.toondoo.com/) και παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας κόμικ. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη και απαιτεί μόνο τη δημιουργία προσωπικού λογαριασμού στην πλατφόρμα. Από τη στιγμή που έχετε ολοκληρώσει την εγγραφή σας, μπορείτε να δημιουργήσετε τα δικά σας κόμικ και να τα στείλετε μέσω e-mail στους μαθητές σας, να τα τυπώσετε ή να τα ενσωματώσετε στο ιστολόγιό σας. Επιτρέπει τη δημιουργία οποιωνδήποτε ηρώων επιθυμείτε, σε σκηνικό που εσείς επιλέγετε ή με τη χρήση δικών σας εικόνων ή φωτογραφιών.

Page 80: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

80

Αρχική σελίδα

Διαθέσιμο παράδειγμα στην ιστοσελίδα του tondoo

Επιλογή κουτιών που επιθυμούμε για το κόμικ

Page 81: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

81

Παράδειγμα 4 ηρώων που προσθέσαμε σύροντάς του από αριστερά

Η παραπάνω εικόνα δημιουργήθηκε εφόσον επιλέξαμε στα διαθέσιμα «layouts» τα τέσσερα κάθετα κουτιά. Στη συνέχεια διαλέγοντας από την εργαλειοθήκη αριστερά από τις εικόνες, σύραμε με το ποντίκι τέσσερις ήρωες για το κόμικ. Η εργαλειοθήκη στην κάθετη σειρά αριστερά από τις διαθέσιμες εικόνες ηρώων δίνει τη δυνατότητα επιλογής προσώπων, φόντου κ.τ.λ. Χρήσιμη, επίσης, είναι και η οριζόντια εργαλειοθήκη στο κάτω μέρος, για να προσαρμόσουμε τους ήρωες του κόμικ (π.χ. να τους μεγαλώσουμε, να τους μικρύνουμε, να τους αλλάξουμε προσανατολισμό κ.τ.λ.). 6.4 Clipflair

Η πλατφόρμα clipflair (www.clipflair.net, εικόνα 1) παρέχει εργαλεία δημιουργίας υλικού με εικόνα ή βίντεο σε συνδυασμό με υπότιτλους, κείμενο ή/και ήχο. Προϋπόθεση χρήσης της είναι η εγκατάσταση του προγράμματος silverlight.exe (εμφανίζεται αυτόματα οδηγός εγκατάστασης, μόλις επιχειρήσουμε να πλοηγηθούμε στην πλατφόρμα). Όταν ολοκληρωθεί η εγκατάσταση του προγράμματος, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το clipflair από τον browser μας.

Εικόνα 1. Η αρχική σελίδα της πλατφόρμας clipflair

Page 82: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

82

Μπορούμε να επιλέξουμε είτε να χρησιμοποιήσουμε υπάρχον υλικό (για την ελληνική γλώσσα είναι σχετικά περιορισμένο) ή να δημιουργήσουμε το δικό μας. Στην περίπτωση αυτή επιλέγουμε το πεδίο «studio» (εικόνα 1) και αμέσως μετά «new activity». Οι εντολές χρήσης του προγράμματος βρίσκονται στο κάτω μέρος της οθόνης (εικόνα 2).

Εικόνα 2. Εντολές δημιουργίας μίας παρουσίασης με το clipflair

Οι διδακτικές εφαρμογές του clipflair σχετίζονται ιδιαίτερα με τη μεταγλώττιση και τον υποτιτλισμό ταινιών, αποσπασμάτων βίντεο από τηλεοπτικές εκπομπές, δελτία ειδήσεων και διαφόρων βίντεο που έχουμε δημιουργήσει ή βρίσκουμε διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Το υλικό που δημιουργούμε μπορούμε να το μοιραστούμε με άλλους μέσα από το πεδίο «social» (εικόνα 1).

6.5 Prezi

Ένα από τα εργαλεία που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στη διδασκαλία της ξένης γλώσσας για την παρουσίαση διδακτικού υλικού είναι το prezi (www.prezi.com). Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε με δύο τρόπους:

1. Τοπικά στον υπολογιστή μας, κατεβάζοντας και εγκαθιστώντας το αντίστοιχο αρχείο από την ηλεκτρονική διεύθυνση: http://prezi.com/windows/. Το πλεονέκτημα αυτού του τρόπου εργασίας είναι ότι αποφεύγονται προβλήματα εισαγωγής της ελληνικής γραμματοσειράς στο ηλεκτρονικό περιβάλλον.

2. Μέσω διαδικτύου (online) δημιουργώντας ένα λογαριασμό χρήστη. Στην περίπτωση αυτή, μπαίνουμε στη σελίδα και επιλέγουμε «public», προκειμένου να χρησιμοποιήσουμε δοκιμαστικά δωρεάν το πρόγραμμα.

Το πρώτο βήμα για τη δημιουργία μίας παρουσίασης είναι η επιλογή ενός θέματος-μοτίβου (template). Το prezi διαθέτει έτοιμα μοτίβα από τα οποία μπορούμε να διαλέξουμε αυτό που ταιριάζει καλύτερα στο υλικό που θέλουμε να παρουσιάσουμε. Στην αρχική οθόνη των μοτίβων (εικόνα 1) μπορούμε να επιλέξουμε το πεδίο «more» για να βρούμε περισσότερα έτοιμα μοτίβα.

Page 83: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

83

Εικόνα 1. Επιλογή θέματος-μοτίβου (template) παρουσίασης

Σε περίπτωση που δεν επιθυμούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα έτοιμο θέμα-μοτίβο (template) μπορούμε να δημιουργήσουμε το δικό μας. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να επιλέξουμε «start blank prezi» (εικόνα 2).

Εικόνα 2. Επιλογή δημιουργίας παρουσίασης prezi χωρίς έτοιμο θέμα-μοτίβο (template)

Στη συνέχεια εφαρμόζουμε το υλικό, το οποίο θέλουμε να παρουσιάσουμε στο περιβάλλον του prezi. Οι βασικές εντολές της οθόνης εργασίας μας είναι το «insert», για να εισαγάγουμε κάποια δική μας εικόνα ή άλλο υλικό καθώς και η εντολή «edit path», με την οποία επεξεργαζόμαστε το κάθε βήμα της παρουσίασης. Αναλυτικό βίντεο χρήσης του περιβάλλοντος μπορείτε να παρακολουθήσετε στην σελίδα https://prezi.com/support/.

6.5.1 Εφαρμογές του prezi στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας

Το πρόγραμμα prezi αποτελεί χρήσιμο εργαλείο στη διδασκαλία στις περιπτώσεις που θέλουμε να εστιάσουμε ιδιαίτερα στη δομή της γλώσσας. Τέτοιες περιπτώσεις αφορούν:

Page 84: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

84

• τη σύνταξη (π.χ. παρατακτική – υποτακτική σύνδεση προτάσεων, σειρά όρων μίας πρότασης)

• τη γραμματική της γλώσσας (π.χ. προσθήκη καταλήξεων στο θέμα για κλίση ενός ρήματος)

• το λεξιλόγιο (π.χ. συνώνυμα, ομόρριζα, σύνθεση)

Επιπλέον, μπορούμε να χρησιμοποιούμε το περιβάλλον prezi για παρουσιάσεις θεματικού λεξιλογίου όταν θέλουμε να μεταφερόμαστε από το σύνολο σε επιμέρους σημεία και αντίστροφα. Για παράδειγμα:

• Τα μέρη του σώματος

• Τα μέλη της οικογένειας

• Τα ζώα και τα φυτά ενός δάσους Μπορούμε, επίσης, να προβάλουμε σε prezi ένα κείμενο, ορισμένα σημεία του οποίου θέλουμε να επεξεργαστούμε αναλυτικά. Οι παρουσιάσεις μπορούν ακόμα να αποτελούν τον σκελετό μίας αφήγησης που θα πραγματοποιήσουν οι μαθητές για την παραγωγή προφορικού ή γραπτού λόγου.

Page 85: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

85

Βιβλιογραφία

Biber, D., Conrad, S. & Reppen, R. (1998). Corpus Linguistics: Investigating Language Structure and Use. Cambridge: Cambridge University Press.

Boonmoh, A. (2010). «Teachers’ use and knowledge of electronic dictionaries». ABAC Journal 30(5): 56-74.

Boonmoh, A. (2003). Problem with using electronic dictionaries to translate Thai written essays into English. Μεταπτυχιακή εργασία. King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Bangkok.

Carter, R. & McCarthy, M. (1995). Grammar and the spoken language. Applied Linguistics 16(2): 141-158.

Dashtestani, R. (2013). EFL teachers’ and students’ perspectives on the use of electronic dictionaries for learning English. CALL-EJ 14(2): 51-65.

Habert, B. (2005). Portrait de linguiste(s) à l'instrument. Texto! 10(4). Jian, H. L., Sandnes, F. E., Law, K. M., Huang, Y. P. & Huang, Y. M. (2009). The role of

electronic pocket dictionaries as an English learning tool among Chinese students. Journal of Computer Assisted Learning 25(6): 503-514.

Johns, T. (1991). ‘ "Should you be persuaded": two samples of data-driven learning materials’. Στο: T. Johns & P. King (eds), Classroom Concordancing ELR Journal 4. University of Birmingham.

Lecuit, E., Maurel, D. & Vitas, D. (2011). La traduction des noms propres : une étude en corpus. Corpus – Varia 10: 201-218.

Leech, G. (2005). ‘Adding Linguistic Annotation’. Στο: Μ. Wynne (ed), Developing Linguistic Corpora: a Guide to Good Practice, (pp. 17-29). Οξφόρδη: Oxbrow Books.

Leech, G. (1997). ‘Teaching and language corpora: a convergence’. Στο: A. Wichmann, S. Fligelstone, T. McEnery & G. Knowles (eds), Teaching and Language Corpora, (pp 1-23). London: Longman.

McEnery, T. & R. Xiao. (2011). ‘What corpora can offer in language teaching and learning’. Στο: Hinkel, E. (ed.), Handbook of Research in Second Language Teaching and Learning. London: Routledge.

Mindt, D. (1996). ‘English corpus linguistics and the foreign language teaching syllabus’. Στο: J. Thomas & M. Short (eds), Using Corpora for Language Research, (pp. 232-247). Harlow: Longman.

Paumier, S. (2009). Unitex Manual 3.0. Paris: Université Paris-Est Marne-la-Vallée. Stewart A. & M. Holmes (1998). ‘Hot Potatoes: Free Tools for Creating Interactive Language

Exercises for the World Wide Web’. Presentation, EuroCALL 1998 conference, Leuven. September 1998.

Ηλεκτρονικές πηγές (ημερομηνία πρόσβασης 27 Ιανουαρίου 2015):

Ανθολόγιο Α΄, Β΄ Δημοτικού: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-A111/671/4451,19992/

Βιβλία Ψηφιακού Σχολείου (online): http://ebooks.edu.gr/new/allcourseshtml.php Βιβλία Ψηφιακού Σχολείου (pdf): http://ebooks.edu.gr/new/allcoursespdf.php

Page 86: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

86

Βίντεο (Μεσόγειος): https://www.youtube.com/watch?v=N5kPDHAqRtw Βίντεο (Νέμο): https://www.youtube.com/watch?v=kNNDu2c1u2s Δείγματα εξεταστικών θεμάτων (1) σελ. 8 θεωρίας: http://www.greek-

language.gr/certification/node/12.html Δείγματα εξεταστικών θεμάτων (2) σελ. 40 θεωρίας: http://www.greeklanguage.gr/certification/node/12 Δείγματα εξεταστικών θεμάτων (ερώτημα 3, επίπεδο Α1, σελ. 40 θεωρίας):

http://www.greeklanguage.gr/certification/sites/greeklanguage.gr.certification/files/1._a1_kids_katanohsi_grapta_0.pdf

Δείγματα εξεταστικών θεμάτων (Α1 για παιδιά 8-12 ετών, Α΄ σειρά δειγμάτων, Α1π.-Κατανόηση γραπτού λόγου, σελ. 40 θεωρίας):

http://www.greeklanguage.gr/certification/node/131 Δεγγλέρη, Σ, Ι. Κουκλιάτης, Κ. Κυροπούλου, Ε. Μουδατσάκη, Ε. Χαλδογερίδης, Ι. Χαμψάς (2011). 24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη. Σύντομη περιγραφή και παρουσίαση δυνατοτήτων, Θεσσαλονίκη http://www.slideshare.net/gpalegeo/24-web-20 Δήμος Θεσσαλονίκης (εκδήλωση, σελ. 40 θεωρίας): http://www.greek-language.gr/greekLang/files/document/13_14_heimerino_glossa.pdf Διαγνωστικά τεστ: http://www.greek-language.gr/certification/tests/index.html Διδακτικά εγχειρίδια: http://www.greek-language.gr/certification/node/115.html Διδακτικές προτάσεις: http://www.greek-language.gr/certification/teaching/index.html Διάλογος, ΚΕΓ: http://dialogos.greek-language.gr/mod/page/view.php?id=85 Δομή Εξεταστικών Θεμάτων: http://www.greeklanguage.gr/certification/node/119 Εθνικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας (αρχική σελίδα): http://hnc.ilsp.gr Εθνικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας (σελίδα αναζήτησης): http://hnc.ilsp.gr/find.asp Εικαστικά Γ΄, Δ΄ Δημοτικού: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-

A103/722/4786,21629/ Εικονογραφημένα Λεξικά Α΄, Β΄, Γ΄ Δημοτικού:

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-A111/665/4358,19785/ Ερευνητικό υλικό: http://www.greek-language.gr/certification/research/index.html Ηλεκτρονικά λεξικά Πύλης: http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/index.html Θαλής και Φίλοι, Τάσος Μπούντης, «Τύχη ή βεβαιότητα»:

http://thalesandfriends.org/el/2010/01/01/tyxi-bebaiotita/ Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου: www.ilsp.gr Ιστοσελίδα Πιστοποίησης της Ελληνομάθειας: http://www.greek-

language.gr/certification/index2.html Καπανιάρης, Α., Δ. Λιόβας, , & Δ. Νεοχωρίτου, (2012). «Ασφαλές κοινωνικό δίκτυο μάθησης

για εκπαιδευτικούς και μαθητές (Edmodo): διδάσκοντας στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση». Στο: Χ. Καραγιαννίδης, Π. Πολίτης & Η. Καρασαββίδης (Επιμ.), Πρακτικά 8ου πανελλήνιου συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή για τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας & Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος, 28-30 Σεπτεμβρίου 2012,

http://hcicte2012.uth.gr/main/sites/default/files/proc/Proceedings/KapaniarisEtAl.pdf Καυτές Πατάτες: http://hotpot.uvic.ca/

Page 87: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

87

Καυτές Πατάτες (αντιστοίχιση (JMatch) με χρήση εικόνων): http://goo.gl/h12rPu Καυτές Πατάτες (βάλε στη σωστή σειρά τις λέξεις (JMix)): http://goo.gl/YJFHUX Καυτές Πατάτες (σταυρόλεξο (JCross)): http://goo.gl/qa0eeg Καυτές Πατάτες (συμπλήρωση κενών (JCloze)): http://goo.gl/Fmr9nR Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας: www.greeklanguage.gr Κουτσογιάννης Δ. (2007). Λογισμικό για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής, Θεσσαλονίκη:

Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας,

Κλικ, ενότητα 5, «ετοιμάζω ταξίδι»:

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/bibliographies/edu_soft/02.html.

http://www.greek-language.gr/certification/%CE%9A%CE%9B%CE%99%CE%9A/4.%20%CE%9A%CE%B5%CE%AF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B1%20%CE%9A%CE%A0%CE%9B/%CE%9A%CE%B5%CE%AF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B1%20%CE%9A%CE%A0%CE%9B.pdf

Κλικ, ηχητικά αρχεία επιπέδου Α1: http://www.greek-language.gr/certification/KLIK/index.html?id=3.%20%CE%A5%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%B5%CE%BE%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%B7%CF%83%CE%B7%CF%82

Κλικ σελίδα 110: http://www.komvos.edu.gr/downloads/klik_sta_ellinika_enothta5.pdf Λεξικό Δοκιμασιολογίας: http://www.greek-

language.gr/certification/research/lexicon/index.html Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (ηλεκτρονική μορφή): http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html Λογισμικό Αναγνωσιμότητας: http://www.greek-

language.gr/certification/readability/index.html Μαθησιακό Αντικείμενο Φωτόδεντρου (ανακύκλωση τώρα):

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3601?locale=el Μαθησιακό Αντικείμενο Φωτόδεντρου (μεσημεριανό μενού):

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3488?locale=el Πολίτης, Π. (2006). Περιγραφή των σωμάτων κειμένων της Πύλης. Θεσσαλονίκη: Κέντρο

Ελληνικής Γλώσσας, http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/bibliographies/corpora/pyli.html

Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα: www.greek-language.gr Σώματα Κειμένων Πύλης: http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/index.html Σώματα Κειμένων Πύλης (συνταγή από Τα Νέα): http://goo.gl/Lzoh3t Σώματα Κειμένων Πύλης (δελτίο καιρού από Μακεδονία): http://goo.gl/a6P8MR Σωτηρούδας, Β, Ι. Γαρίτσης & Μ. Κούνδουρος (2012). «Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία της

πληροφορικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η περίπτωση της ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης του Edmodo», Πρακτικά 7ου Πανελληνίου Συνεδρίου Καθηγητών Πληροφορικής, Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 12-14 Απριλίου 2013, https://epimorfwsh-b.wikispaces.com/file/view/Edmodo.pdf

Τράπεζα υλικού: http://www.greek-language.gr/certification/dbs/index.html Οπτικοακουστικό υλικό: www.youtube.com Φωτόδεντρο: http://photodentro.edu.gr/lor/

Page 88: Διδασκαλία Ελληνικής Γλώσσας.pdf

88

Ψηφιακό Σχολείο: Ajjan, H., & Hartshorne, R. (2008). «Investigating faculty decisions to adopt Web 2.0 technologies: Theory and empirical tests». The Internet and Higher Education, 11(2), 71-80.

http://ebooks.edu.gr/new/allmaterial.php

http://cgit.nutn.edu.tw:8080/cgit/PaperDL/WWD_100524122855.PDF. Blog (παράδειγμα, σελ. 47 θεωρίας): http://3gymnasio-toumpas-thessalonikis.blogspot.gr/ Blog (παράδειγμα, σελ. 48 θεωρίας): http://blogs.sch.gr/4dimes/ Blog (παράδειγμα, σελ. 70 θεωρίας): http://diadromes1.blogspot.gr/ Blogger: http://www.blogger.com/start Clipflair: http://www.toondoo.com/ Dropbox: https://www.dropbox.com/ Edmodo: www.edmodo.com Ε-portfolio: http://e-portfolio.sch.gr/ E-twinning: http://www.etwinning.net/el/pub/index.htm Googledrive: http://drive.google.com Onedrive: https://onedrive.live.com/ ooVoo: http://www.oovoo.com/download.aspx Polleverywhere: http://www.polleverywhere.com/ Prezi (online χρήση): http://prezi.com/ Prezi (καταφόρτωση (download) προγράμματος): http://prezi.com/windows/

Prezi (βίντεο χρήσης): https://prezi.com/support/

RSS: http://el.wikipedia.org/wiki/RSS Skype: http://www.skype.com/en/download-skype/skype-for-computer/ Socrative: http://www.socrative.com/ Syrveymonkey: https://www.surveymonkey.com/ Tagxedo: http://www.tagxedo.com/ Toondoo: http://www.toondoo.com/ Voki: http://www.voki.com/ Voki (παράδειγμα εφαρμογής): http://www.voki.com/pickup.php?scid=9414660&height=267&width=200 Wikipedia (Κατάλογος χωρών, σελ. 40 θεωρίας): http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CF%87%CF%89%CF%81%CF%8E%CE%BD Wikispaces: http://www.wikispaces.com/ Wordle: http://www.wordle.net/ Wordpress: https://el.wordpress.org/