Γραμματικη Γ & Δ δημοτικόυ-Σωτήρη Τερζίδη.pdf

7/17/2019 Γραμματικη Γ & Δ δημοτικόυ-Σωτήρη Τερζίδη.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/-pdf563db992550346aa9a9e9d01 1/100



2

Περιεχόµενα

!όγγοι

Γράµµατα

Δί"η#α ωνήεντα

Δί"η#α Σύµ#ωνα

Λ$ξει%

Συλλα$%

'ροτά(ει%

)κ!λι"η και *#αίρε(η

Διατήρη(η του +ν,

Συλλαι(µό%

- τόνο%

Τα µ$ρη του Λόγου. κλιτά και άκλιτα µ$ρη

-ικογ$νειε% λ$ξεων

Σύν!ετε% λ$ξει%*ντί!ετε% λ$ξει%

Συν/νυµε% και *ντί!ετε% λ$ξει%

*ρι!µοί και 0τ/(ει%

-ρι(τικό και *όρι(το άρ!ρο

Το αόρι(το άρ!ρο $να%1 µία1 $να

Το ορι(τικό άρ!ρο ο1 η1 το

-υ(ια(τικά

2λί(η των ου(ια(τικ/ν

*ρ(ενικά ου(ια(τικά

Θηλυκά ου(ια(τικά

-υδ$τερα ου(ια(τικά

3(ο(ύλλαα και *νι(ο(ύλλαα ου(ια(τικά

4

5

6

7

8

9

::

:;

:4

:5

:9

<<

<4

<6<7

<9

;=

;:

;:

;<

;;

;6

;6

45

5:

57



3

>0οκορι(τικά

?εγε!υντικά

Τα ε0ί!ετα

*ντωνυµίε%

'ρο(ω0ικ$% αντωνυµίε%

2τητικ$% αντωνυµίε%

Δεικτικ$% αντωνυµίε%

@ρωτηµατικ$% αντωνυµίε%

*ρι!µητικά ε0ί!ετα

*0όλυτα αρι!µητικά

Τακτικά αρι!µητικά

'ολλα0λα(ια(τικά αρι!µητικά

*ναλογικά αρι!µητικά

?ετοA$%

Bήµατα

Cρόνοι των ρηµάτων

'αροντικοί Aρόνοι. @νε(τ/τα% και 0αρακείµενο%

'αρελ!οντικοί Aρόνοι. 'αρατατικό%

*όρι(το%

>0ερ(υντ$λικο%

?ελλοντικοί Aρόνοι

59

6:

6<

7<

7<

7;

74

75

76

76

77

78

78

79

8;

87

87

89

9:

94

97



4

Φθόγγοι

• Τους φθόγγους τους παριστάνουµε µε γραπτά σηµάδια, τα γράµµατα.

Μικρά Κεφαλαία Ονοµασία Μικρά Κεφαλαία Ονοµασία

α Α άλφα ν Ν νι

β Β βήτα ξ Ξ ξι

γ Γ γάµα ο Ο όµιρον

δ ! δ"λτα π Π πι

ε # "$ιλον ρ % ρο

& ' &ήτα σ ( σ)γµα

η * ήτα τ Τ ταυ

+ , +ήτα υ - .$ιλον

ι / γι0τα φ 1 φι

2 άπα χ 3 χι

λ 4 λάµδα $ 5 $ι

µ 6 µι 7 8 7µ"γα

2ά+ε συλλαβή αποτελε)ται από µιρ"ς φ7νο.λες που τις

ονοµά&ουµε φθόγγους. * ελληνιή γλ0σσα "χει 25 φ+όγγους:

α ,ε, ι, ο, ου, β, γ, δ, ζ, θ, κ, λ , µ, ν, π, ρ, σ, τ, φ, χ , µπ, ντ, γκ, τσ, τζ.

Γεια σας, παιδιά!

Με λένε Γραµµατικούλα γιατί όπς

καταλάβατε αγαπά πολύ τ!

γραµµατικ". #δ$ θα συζ!τ"σουµε,

γιατί άλλο, για τ! γραµµατικ".



5

Γράµµατα

Τα φν"εντα ε)ναι 7: α, ε, !, ι, ο, υ,

αι τα σύµφνα ε)ναι 17: β, γ, δ, ζ, θ, κ, λ , µ, ν, %, π, ρ, σ, τ, φ, χ , & .

• (το παραάτ7 αν"δοτο χρ7µατ)στε µε όινο τα φ7νήεντα αι

µε πράσινο τα σ.µφ7να.

Πατ"ρας: 4οιπόν, πες µου, Τάη, "µα+ες να διαβά&εις στο σχολε)ο;

Τάης: 9χι αόµη.

Πατ"ρας: Τουλάχιστον να γράφεις;

Τάης: Ο.τε.

Γιάννης: 6α τότε τι άνεις στο σχολε)ο;

Τάης: Περιµ"ν7 το διάλειµµα.

α ν

β ξ

γ ο

δ π

ε ρ

& σ η τ

+ υ

ι φ

χ λ $

µ 7

Τα γράµµατα τα χ7ρ)&ουµε :

• στα φν"εντα, γιατ) "χουν

φ7νο.λα,• αι στα σύµφνα



6

'ί&!φα Φν"εντα

• 6πορε)τε να βρε)τε αι να χρ7µατ)σετε τα δ)$ηφα φ7νήεντα στις

παραάτ7 προτάσεις;

9λοι οι άτοιοι του χ7ριο. .$7σαν τη σηµα)α.

* οιογ"νειά µου πάντοτε ονειρευόταν µια 7ρα)α µονοατοι)α.

•

(υµπληρ0στε τα

δ)$ηφα

φ7νήεντα

αι

τους

τόνους

που

λε)πουν

.

άδ__ος, αν__γ7 αρρ7στ__ ν7 Αυγ__στος

γ__τονιά δ__χν7 λ __στός __µπ)

µ__ά&7 όπ__ος π__ ν0 τ__χος

χ __ρετ0 ανεβ__ ν7 σ __π)&7 τελ __0ν7

$υγ__ο π__&7 διάλ __µµα __τά&7

!.ο φ7νήεντα που διαβά&ονται µα&) αι

αο.γονται σαν να ε)ναι "να τα λ"µε

δί&!φα. Τα δ)$ηφα φ7νήεντα ε)ναι:

αι = ε, οι = ι, ει = ι, ου = ου.



7

'ί&!φα (ύµφνα

• ,"λετε να βάλετε στο σ7στό σηµει7µατάριο τις παραάτ7

λ"ξεις;

γαρ)&7, µαντ)λι, λόξυγας, ολ.µπι, ουµπ), µαγο.ρα, αφετ&ής,

οντός, γάιντα, απαντ0, λάµπα, ορ)τσι, τ&άµι, µπα)ν7, δαντ"λα.

µπ

γκ

τζ

ντ

τσ

Παιδιά, ετός από τα δ)$ηφα φ7νήεντα

υπάρχουν αι τα δί&!φα σύµφνα. #)ναι δ.ο

σ.µφ7να που όταν τα διαβά&ουµε, αο.γονται

σαν να ε)ναι "να.

• Τα δ)$ηφα σ.µφ7να ε)ναι:

µπ, ντ, γκ, τσ, τζ



8

)έ%εις

• 6πορε)τε να γρά$ετε από πόσες λ"ξεις αποτελο.νται οι παραάτ7

προτάσεις;

* 6αρ)να ήρ+ε µε αινο.ρια τσάντα. ………………

Ο Ν)ος διαβά&ει όµορφα. ………………

Ο Γι0ργος ση0+ηε στον π)ναα. ………………

• ,"λετε να ξεχ7ρ)σετε τις λ"ξεις στις παραάτ7 προτάσεις;

(ήµεραεπισεφ+ήαµετο&7ολογιόήπο.

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

9λαταπαιδιάµα&ευτήαµεστηναυλήτουσχολε)ου.

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Οουρανόςήτανσυννεφιασµ"νοςαισελ)γοξ"σπασεµιαδυνατήαταιγ)δα

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

9λες οι προτάσεις αποτελο.νται

από µιρότερα οµµάτια που

λ"γονται λέ%εις.

2ά+ε λ"ξη γράφεται ξεχ7ριστά.



9

(υλλαβές

• ,α χαιρόµουνα πολ. αν µε βοη+ο.σατε να χ7ρ)σουµε τις

παραάτ7 λ"ξεις σε συλλαβ"ς.

µ.τη ……………………………………………………………

χάραας ……………………………………………………………

παραάτ7 ……………………………………………………………

παρα+υράι ……………………………………………………………

αληµ"ρα ……………………………………………………………

• Οι λ"ξεις που "χουν µια συλλαβή λ"γονται µονοσύλλαβες:

φ7ς, ποιος.

• Οι λ"ξεις που "χουν δ.ο συλλαβ"ς λ"γονται δισύλλαβες:

νε - ρό, χ0 - ρα

• Οι λ"ξεις που "χουν τρεις συλλαβ"ς λ"γονται τρισύλλαβες:

µη – τ" - ρα, πα – τ" - ρας

• Οι λ"ξεις που "χουν τ"σσερις συλλαβ"ς λ"γονται τετρασύλλαβες:

πα – ρά - +υ- ρο

• Οι λ"ξεις που "χουν περισσότερες από τ"σσερις συλλαβ"ς λ"γονται

πολυσύλλαβες:

αυ – το – ι – νη - τό – δρο - µος

Τις λ"ξεις µπορο.µε να τις χ7ρ)σουµε

σε µιρότερα οµµάτια, τις συλλαβές.

π.χ . νερό νε - ρό

παρά+υρο πα – ρά – +υ - ρο



10

• ,"λετε να ταξινοµήσετε τις παραάτ7 λ"ξεις ανάλογα µε τον

αρι+µό τ7ν συλλαβ0ν;

Ξεινήσαµε να πάµε να πα)ξουµε µπάλα. 1τάσαµε στο οιόπεδο. Αφο.

πρ0τα τσα7+ήαµε, αταφ"ραµε να χ7ριστο.µε σε δ.ο οµάδες. Τότε

ανααλ.$αµε ότι ξεχάσαµε να φ"ρουµε την µπάλα.

6ονοσ.λλαβες

!ισ.λλαβες

Τρισ.λλαβες

Τετρασ.λλαβες

Πολυσ.λλαβες



11

*+Ο,-(#.(

• ,"λετε να βάλετε τις λ"ξεις στη σειρά αι να φτιάξετε τις

προτάσεις;

διάβασµα, όταν, βαρι"µαι, "χ7

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

το, στην, αρ"σει, παιχν)δι, πολ., αυλή, µου

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Μια µικρ" κουβεντούλα που

καταλαβαίνουµε τι λέει.

π.χ . 3+ες πήγα για µπάνιο στη

+άλασσα.

Προσπα+ήστε να +υµάστε ότι:

• %εκινούµε πάντοτε µε κεφαλαίο

γράµµα

• και τελει$νουµε µε τελεία, µε

ερτ!µατικό " µε θαυµαστικό.

Γραµµατιο.λα, τι λ"µε πρότασ!;



12

Το πουλ) γαβγ)&ει. …………………………………………………………………………………….

Το λιοντάρι τιτιβ)&ει.…………………………………………………………………………………….

* γάτα βελά&ει.…………………………………………………………………………………….

Το πρόβατο βρυχάται.…………………………………………………………………………………….

Ο σ.λος χλιµιντρ)&ει. …………………………………………………………………………………….

Το άλογο νιαουρ)&ει.…………………………………………………………………………………….

ήρ+ε το φ+ινόπ7ρο τα σχολε)α άνοιξαν αι ά+ε ατεργάρης στον πάγο

του οι σχολι"ς αυλ"ς &7ντάνε$αν αι πάλι οι παλιο) φ)λοι

ξαναβρ)σονται

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

3µ., οι παραάτ7 προτάσεις µπλ"χτηαν.

6πορε)τε να τις ξεµπλ"ξετε;

Από τη βιασ.νη µου ξ"χασα να ξεινήσ7

µε εφαλα)ο γράµµα αι να βάλ7 τελε)ες.

6πορε)τε να µε διορ+0σετε;



13

/κθλι&! και -φαίρεσ!

• Αχ , οι υπολογιστ"ς δυσολε.ονται µε τον απόστροφο. 6πορε)τε να

µε βοη+ήσετε;

το όνειρο, µου αρ"σει, να "χ7, σου "δ7σα, µε "σπρ7ξε, του ουρανο.,

+α ή+ελα, που "χει, πο. ε)ναι, από όλα, µε άφησαν, να αο.ς

από το βουνό = απ’ το βουνό

τα άλογα = τ’ άλογα

να έχω = να ’χω

µου εί πε = µου ’πε

9π7ς µιλάµε, άποιες φορ"ς,

όβουµε γράµµατα από τις λ"ξεις για να αο.γονται

αλ.τερα. (τη +"ση του

γράµµατος ή της συλλαβής που

λε)πει βά&ουµε "να σηµαδάι

που το λ"µε απόστροφο ( ’ ).

Τ0ρα ατάλαβα! Γι’ αυτό λ"µε

αι γράφουµε:

• από το βουνό = απ’ το

βουνό

• τα άλογα = τ’ άλογα

• να "χ7 = να ’χ7

• µου ε)πε = µου ’πε



14

'ιατ"ρ!σ! του ( ν)

• Ο υπολογιστής χρειά&εται τη βοή+ειά σας. (υµπληρ0στε το ( ν) όπου

ε)ναι απαρα)τητο.

το άνεµο τη γάτα δε πα)&7 µη αο.ς

το λαγό τη ότα δε γράφ7 µη &ητάς

το µήνα τη ηµ"ρα δε ε)χα µη ξ.νεις

το το)χο τη µπάλα δε βλ"π7 µη ντ.νεις

το $αρά τη σόµπα δε ήταν µη γαρ)&εις

!ε µου λες,

Γραµµατιο.λα, γιατ) εν0 λ"µε τον

άνθρπο, λ"µε το

µ"να; Πότε βά&ουµε

το ( ν) αι πότε δεν το

βά&ουµε;

Α! #)ναι πολ. ε.ολο. Οι λ"ξεις τον,

τ!ν, δεν, µ!ν γράφονται µε ( ν) όταν η

επόµενη λ"ξη αρχ)&ει µε:

• φν"εν (α, ε, !, ι, ο, υ, )

• από τα σύµφνα κ, π, τ , %, &

• από τα δί&!φα σύµφνα

µπ, ντ, γκ, τσ, τζ

6ε τα υπόλοιπα σ.µφ7να χάνεται

το ( ν).



15

(υλλαβισµός

• Προσπα+ήστε να συλλαβ)σετε τις παραάτ7 λ"ξεις.

γαλανός ……………………………………………………………

αετός ……………………………………………………………

άνεµος ……………………………………………………………

ατοι)α ……………………………………………………………

/απ7ν)α ……………………………………………………………

λεµόνι ……………………………………………………………

Για να +υµη+0…

• /να φν"εν είναι από µόνο του µια

συλλαβ". Τα σ.µφ7να χρειά&ονται

οπ7σδήποτε φ7νήεν.

π.χ . α – " – ρας, α – γό - ρι

• /να σύµφνο ανάµεσα σε δύο

φν!έντα συλλαβίζεται µε το

δεύτερο φν"εν,

π.χ . πα – ρά – +υ - ρο

Γεια σας, παιδιά!

(ήµερα "φερα τον

αδερφό µου τον

2)µ7να για να σας

µιλήσει για το

συλλαβισµό, δηλαδή

π$ς χρίζουµε τις

λέ%εις σε συλλαβές.



16

• (υλλαβ)στε τις παραάτ7 λ"ξεις. Ξ"ρ7 ότι µπορε) να δυσολευτε)τε

λ)γο. Αλλά αν προσπα+ήσετε +α τα αταφ"ρετε.

)έ%! (υλλαβισµός #λλ!νικ" λέ%!

ασπ)δα α – σπ) - δα σπ)τι

ξαφνιά ξαφ – νι - ά

ατµός

στάχτη

περπατ0

άµπια

φαντασ)α

άγυρα

απνός

παρ"ν+εση

$άλτης

άλµα

*αιδιά, προσοχ"!!!

'ύο όµοια σύµφνα πάντοτε χρίζονται γιατ) δεν υπάρχει ελληνιή λ"ξη που να ξεινάει από δ.ο όµοια σ.µφ7να. π.χ . όκ-κι- νος, +ά-λασ-σα

• 'ύο σύµφνα ανάµεσα σε δύο φν"εντα συλλαβίζονται µε το

δεύτερο φν"εν όταν αρχίζει απ’ αυτά ελλ!νικ" λέ%!.

π.χ . βι-βλ )-ο (γιατ) αρχ)&ει ελληνιή λ"ξη π.χ . βλ "π7),

τε-τρά-δι-ο (γιατ) αρχ)&ει ελληνιή λ"ξη π.χ . τραπ"&ι)

• -ν δεν αρχίζει ελλ!νικ" λέ%! τότε χρίζονται. Το πρ0το

σ.µφ7νο πηγα)νει µε το πρ0το φ7νήεν, αι το δε.τερο

σ.µφ7νο µε το δε.τερο φ7νήεν.

π.χ . πόρ - τα, δάφ – νη (χ7ρ)&ονται γιατ)

δεν αρχίζει ελληνιή λ"ξη από ρτ ή φν )



17

•

6πορε)τε να συλλαβ)σετε τις παραάτ7 λ"ξεις;

)έ%! (υλλαβισµός #λλ!νικ" λέ%!

πορ+µός πορ - +µός

άν+ρ7πος

αντρε)ος

εδροµή αµβροσ)α

ασπρ)&7

ασφράγιστος

ελησ)α

σ.ννεφο

Παιδιά, "µα+α π7ς τα πήγατε αταπλητιά.

Για να δο.µε, όµ7ς, τι γ)νεται όταν "χουµε τρ)α σ.µφ7να µα&);

• Τρ)α ή περισσότερα σ.µφ7να συλλαβ)&ονται µε τον )διο τρόπο µε

τα δ.ο σ.µφ7να. -ν αρχίζει ελλ!νικ" λέ%! από τα δύο πρ$τα

τότε πάνε όλα µαζί

π.χ . ε-χθρός (χ+ες), ά-στρο (στρ0ν7)

• Αν δεν αρχ)&ει τότε χρίζονται. Το πρ0το σ.µφ7νο πηγα)νει µε

το πρ0το φ7νήεν αι τα άλλα δ.ο σ.µφ7να µε το δε.τερο

φ7νήεν

π.χ . ά ν – θρ7 – πος

εκ – δρο -µή



18

• Προσπα+ήστε να συλλαβ)σετε σ7στά τις παραάτ7 λ"ξεις

'ί&!φα φν"εντα (αι, ει, οι, υι, ου)

α)+ουσα άτοιοι

σχολε)ο υιο+ετ0

Οι δίφθογγοι (αη, α:, οη, ο:)

ελαηδ0 βοη+ός

α:τός ρόιδι

Οι συνδυασµοί (αυ, ευ)

αυγό ευλογ)α

αυτ) ευτυχ)α

'ί&!φα σύµφνα (γ , µπ, ντ, τσ, τ&)

άγυρα τ&)τ&ιας

αλαµπόι ότσυφας

αντήλι δ"ντρο

Γραµµατιο.λα, +αυµάσια.

Τ0ρα +α π7 τον τελευτα)ο ανόνα.

•

τα δί&!φα φν"εντα αι τα δί&!φα σύµφνα,

• οι δίφθογοι: α!, α0, (άι), ο!, ο0 (όι),

• αι τα ευ ι αυ

'# 12+.3Ο4,-.

π.χ . α)-µα, νε-ράι-δα, α-γ)-στρι, α-µπ"-λι,



19

9ταν όλος ο τότε γν7στός όσµος

µιλο.σε ελληνιά, "πρεπε να µά+ουν

να τον)&ουν σ7στά τις λ"ξεις.

#υτυχ0ς τ$ρα χρ!σιµοποιούµε

µόνο ένα σ!µαδάκι, τον τόνο.

Ο τόνος

2)µ7να, το ’ξερες π7ς οι αρχα)οι

;λληνες δε χρησιµοποιο.σαν

τόνους;Τότε γιατ) βά&ουµε

εµε)ς;

Για να δο.µε, πότε βά&ουµε αι πότε δεν βά&ουµε τόνο;

• 'εν τονίζουµε τις µονοσύλλαβες λέ%εις

• ,ονίζουµε πάντοτε τις υπόλοιπες λέ%εις.

• ,ονίζουµε το πού και το π$ς όταν

ρτάµε

•

,ονίζουµε το πού και πού και το π$ς και π$ς

• ,ονίζουµε πάντοτε το (")

όταν λέµε " το ένα " το άλλο



20

• Παιδιά, ξ"χασα να βάλ7 τους τόνους.

6πορε)τε να µε βοη+ήσετε να τους βάλουµε;

- Που ειναι η µαµα; Πες µου εσυ που την ειδες.

- #)ναι στο φουρνο που βρισεται στην πλατεια.

- 2ι εγ7 τ7ρα π7ς +α πα7 στο σχολειο;

- Που αι που πρεπει να πηγα)νεις µόνη σου. Πρεπει

οµ7ς να προσεχεις παρα πολ. όταν περνας τις

διασταυρ7σεις.

- * προσοχη µου +α ε)ναι µεγαλη. * +α µα+7 να

πηγαιν7 µονη µου η +α µε πηγαινει η µητερα µου

σ’ ολη µου τη &7η στο σχολειο.

- Να προσεχεις. 2αλο δροµο!

*αιδιά, θυµ!θείτε τους παραπάν κανόνες και

τονίστε σστά τις λέ%εις.

1ασουλι το φασουλι γεµι&ει το σαουλι. #γ7 το

λε7 στο συλο µου αι ο συλος στη ουρα του. Ο

1λεβαρης ι αν φλεβισει αλοαιρι +α µυρισει.

Απο Αυγουστο χειµ7να ι από 6αρτη αλοαιρι.

Π7ς αι π7ς περιµεν7 τις χριστουγεννιατιες

διαοπες. Που αι που µας +υµάται.



21

• ,"λετε να τον)σετε τις παραάτ7 λ"ξεις αι να τις χ7ρ)σετε σε

οξ.τονες, παροξ.τονες αι προπαροξ.τονες;

αιρος, αν+ρ7πος, ηπος, τοπιο, παρα+υρο, φτερο, ατ7, ανοιγ7,

επειδη, ρατ7, λυπηµενος, χαρουµενος, παι&οντας, ανοιχτος, δεχοµαι

Ο%ύτονες *αρο%ύτονες *ροπαρο%ύτονες

Γραµµατιο.λα, ξ"ρεις ότι

τ!ν τελευταία συλλαβ"

κάθε λέ%!ς τ! λέµε

λ"γουσα, τ!ν προτελευταία

παραλ"γουσα και τ!ν

προπροτελευταία

προπαραλ"γουσα;

(7στά, 2)µ7να.

#πιπλέον, όταν ! λ"γουσα

τονίζεται, λέµε τ! λέ%! ο%ύτον!,

όταν ! παραλ"γουσα τονίζεται τ!

λέµε παρο%ύτον! κι όταν !

τονίζεται ! προπαραλ"γουσα τότε

τ! λέµε προπαρο%ύτον!.



22

,α µέρ! του )όγου

Κλιτά και άκλιτα µέρ!

• Ξαναγρά$τε το παραάτ7 ε)µενο στον πλη+υντιό αρι+µό (στα

πολλά).

Για πολλή 0ρα το άλογο "βοσε. Ο γε7ργός χαρο.µενος "βλεπε το χ0µα

µαλα7µ"νο από την πρ0τη βροχή. Το χ0µα σαν να περιµ"νει το σπόρο.

Π"ρα µαριά φάνηε το παιδ) να γυρνά από το σχολε)ο.

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

• 3ρ7µατ)στε µε όινο χρ0µα τις λ"ξεις που άλλαξαν (τις λιτ"ς) αι

µε πράσινο τις λ"ξεις που "µειναν )διες (άλιτες)

9λες οι λ"ξεις της ελληνιής γλ0σσας χ7ρ)&ονται σε δ.ο

οµάδες. (ε αυτ"ς που αλλά&ουν µορφή, τα κλιτά µ"ρη του

λόγου αι σ’ αυτ"ς που δεν αλλά&ουν µορφή τα άκλιτα

µ"ρη του λόγου.



23

• 37ρ)στε τις παραάτ7 λ"ξεις στο +"µα αι στην ατάληξη

Κλιτές λέ%εις 5έµα (+ χαρακτ"ρας) Κατάλ!%!

ουραν - ός ουραν ός

ποτήρι

ορυφή

γαλανός

ξ.λινος

τρ"χ7

διαβά&7

οιµάµαι

σ"φτοµαι

• (ε ά+ε λιτή λ"ξη το τελευτα)ο µ"ρος που

αλλά&ει, το λ"µε κατάλ!%!.

π.χ . δρόµ-ος, δουλε.-

• Το µ"ρος που ε)ναι στη αρχή ά+ε λ"ξης αι δεν

αλλά&ει, το λ"µε θέµα.

π.χ . δρόµ-ος, δουλεύ-7

• Το τελευτα)ο γράµµα του +"µατος, το λ"µε

χαρακτ"ρα π.χ . δρόµ-ος, δουλεύ-7



24

Οικογένειες λέ%εν

• * µηχανή αυτή +α σας βοη+ήσει να φτιάξετε αινο.ριες λ"ξεις.

γυµνά&7 γυµναστ"ριο

διά&7

σπουδά&7

δουλε.7 δουλ ειά

γιατρε.7

παντρε.7

ξυπν0 ξυπνητ"ρι

ποτ)&7

σαλ)&7

Παιδιά, ξ"ρετε ότι αι οι λ"ξεις "χουν οιογ"νεια; Πολλ"ς

λ"ξεις παράγονται (φτιάχνονται) από άποια πρ7ταρχιή λ"ξη,

τη ‘µάνα’ λ"ξη π.χ . &7γραφ)&7 &7γραφιά



25

αµπ"λι αµπελ $νας

άχυρο

ξ"νος

στρατός

βιβλιοπ0λης βιβλιοπ7λ είο

ταχυδρόµος

νοσοόµος

αφ"ς

αλός αλοσύν!

δ)αιος

α+0ος α+7ότ!τα

απλός

γεννα)ος

οξ.ς οξύτ!τα

ταχ.ς

Τ0ρα µπορε)τε να συνεχ)σετε. Προσπα+ήστε να φτιάξετε ι άλλες

συγγενι"ς λ"ξεις από αυτ"ς που βλ"πετε στον π)ναα.



26

(ύνθετες λέ%εις

• 2αι τ0ρα η σειρά σας. Προσπα+ήστε να εν0σετε τις παραάτ7 λ"ξεις

αι να σχηµατ)σετε σ.ν+ετες.

παιδ) + τόπος παιδότοπος

άσπρο + µα.ρο

σουπ)δι + τόπος

πε&ός + δρόµος

ν.χτα + πουλ)

ανάβ7 + σβήν7

ρ"µα + σαπο.νι

µαχα)ρι + πιρο.νι

άνεµος + +.ελλα

ανο)γ7 + λε)ν7

σιγά + τραγουδ0

+άλασσα + πουλ)

* λ"ξη που γ)νεται από δ.ο άλλες λ"γεται

σύνθετ!

π.χ . άγριο + λουλο.δι = αγριολο.λουδο

ανεβα)ν7 + ατεβα)ν7 = ανεβοατεβα)ν7



27

-ντίθετες λέ%εις

• 1τιάξτε τις αντ)+ετες λ"ξεις

α +

γν7στός άγν7στος

δυνατός

πυρετός

βραστός

αν +

άξιος

ήσυχος

ισχυρός

ξε+ µαρα)ν7 ξεµαρα)ν7 ξε+ ουρά&οµαι ξεουρά&οµαι

ξε+ µα+α)ν7 ξε+ αρφ0ν7

ξε+ πουλ0 ξε+ σεπά&7

ξε+ βιδ0ν7 ξε+ στρ0ν7

ξε+ βουλ0ν7 ξε+ βάφ7

6ερι"ς φορ"ς για να πο.µε την αριβ0ς

αντ)+ετη λ"ξη από αυτή που σεφτόµαστε,

βά&ουµε µπροστά το α- ή το αν-

π.χ . α + πρό+υµος = απρό+υµος

αν + αλάτι = ανάλατο

(ε άλλες περιπτ0σεις βά&ουµε το

%ε- για να δε)ξουµε το αντ)+ετο

ή για να δηλ0σουµε το πάρα πολ.



28

• 3ρ7µατ)στε το οµµάτι από την ά+ε

λ"ξη που ε)ναι το )διο:

&"φος, &!φ)&7, $ηφοφόρος, $ηφοδ"λτιο, υπο$ήφιος, $ηφοφορ)α

αλόγερος, αλοα)ρι, αλόαρδος, αλοπερν0, αλοσ.νη, αλοφαγάς

λειδ), λειδ0ν7, λειδαράς, ξελειδ0ν7, λειδαµπαρ0ν7, λε)δ7µα

• 6πορε)τε να βρε)τε τις συγγενι"ς λ"ξεις που παράγονται από τη λ"ξη

+άλασσα;

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

• 37ρ)στε σε δ.ο οιογ"νειες τις παραάτ7 λ"ξεις

πεδιάδα, παιδιός, παιδ)ατρος, πεδινός, παιδε.7, γήπεδο,

οιόπεδο, πα)&7, πα)χτης, στρατόπεδο

παιδί πεδίο (τόπος)

Οι λ"ξεις που παράγονται από την )δια αρχιή λ"ξη αι

ανήουν στη )δια οιογ"νεια, λ"γονται συγγενικές.



29

(υν$νυµες και -ντίθετες λέ%εις

• 6πορε)τε να αντιστοιχ)σετε τα συν0νυµα µε µια γραµµή;

ατάστηµα ξειν0 βάφ7 ουβεντιά&7

αρχ)&7 µαγα&) µιλά7 χρ7µατ)&7

δ)ν7 στενοχ7ρι"µαι +υµ0ν7 µπαστο.νι

βλ"π7 οιτά&7 διαρ)ν7 ξεχ7ρ)&7

λυπο.µαι προσφ"ρ7 ραβδ) νευριά&7

• (ηµει0στε - για τα αντ)+ετα αι ( για τα συν0νυµα

ατάστηµα - µαγα&)

αυριανός - χ+εσινός

µυαλ7µ"νος - άµυαλος

περ)εργος - παράξενος

"ληξαν - άρχισαν

ν)η - ήττα

(υν$νυµες λ"γονται οι λ"ξεις µε την )δια

περ)που σηµασ)α π.χ . λευός - άσπρος

-ντίθετες λ"γονται οι λ"ξεις µε την αντ)+ετη

σηµασ)α π.χ . α+αρός - βρόµιος



30

-ριθµοί και *τ$σεις

,

2)µ7να,

όλες οι λιτ"ς λ"ξεις "χουν δ.ο αρι+µο.ς,

Τον #νικό αριθµό, που φανερ0νει "να

πράγµα αι τον *λ!θυντικό αριθµό που

φανερ0νει πολλά πράγµατα.

Γραµµατιο.λα, γν7ρ)&εις ότι τα λιτά µ"ρη του λόγου ετός από τα ρήµατα "χουν

πτ$σεις και γέν!;

6πάρχουν 3 γέν!: το αρσενικό, το θ!λυκό

και το ουδέτερο γένος.

/χουν και 4 πτ$σεις:

• Την Ονοµαστικ", απαντά στη ερ0τηση ποιος; Ο µαθ!τ"ς

διαβά&ει.

• Την Γενικ", απαντά στην ερ0τηση τίνος; Το φόρεµα τ!ς µαµάς.

• Την -ιτιατικ", απαντά στην ερ0τηση ποιον; τι; #)δα τον *έτρο.

• Την Κλ!τικ", ε)ναι η πτ0ση που καλούµε, φνάζουµε άποιον,

<ουσε, Μαρία, τη µαµά σου.



31

Οριστικό και -όριστο άρθρο

,ο αόριστο άρθρο ένας, µία, ένα

#νικός αριθµός

*τ$σεις Αρσενιό ,ηλυό Ουδ"τερο

Ονοµαστιή "νας µ)α (µια) "να

Γενιή ενός µιας ενός

Αιτιατιή "να( ν) µια "να

2λητιή - - -

Γεια σου,

/άσ7να!

Γραµµατιο.λα, άσε µε να π7 για το

οριστικό άρθρο. Το χρησιµοποιο.µε

σε γνστά, συγκεκριµένα και

ορισµένα πρόσ7πα, &0α ή πράγµατα.

π.χ . Τηλεφ0νησε ο Ν)ος (ξ"ρουµε

ποιος ε)ναι)

Πολ. (7στά. #ν0 το αόριστο

άρθρο όταν δεν %έρουµε " δε

θέλουµε να πούµε αι έχει µόνο

ενικό αριθµό.

π.χ . Αγόρασα ένα βιβλ)ο (δεν

ξ"ρουµε ποιο βιβλ)ο ε)ναι)



32

,ο οριστικό άρθρο ο, !, το


*τ$σεις Αρσενιό ,ηλυό Ουδ"τερο Ονοµαστιή ο η το

Γενιή του της του

Αιτιατιή το( ν) τη( ν) το

2λητιή - - -

*λ!θυντικός αριθµός

*τ$σεις Αρσενιό ,ηλυό Ουδ"τερο

Ονοµαστιή οι οι τα

Γενιή τ7ν τ7ν τ7ν

Αιτιατιή τους τις τα

2λητιή - - -

•

2υλ0στε µε όινο χρ0µα τα οριστικά άρθρα αι µε πράσινο τα

αόριστα.

,ο ...παγτό

6ια µ"ρα ο Τοτός πάει σε "να &αχαροπλαστε)ο της γειτονιάς του αι

&ητάει να µά+ει αν "χουν παγ7τό βατόµουρο. O &αχαροπλάστης

απαντάει π7ς δεν "χει. Τις επόµενες µ"ρες ο Τοτός πηγα)νει συνεχ0ς

στο )διο &αχαροπλαστε)ο αι ρ7τάει να µά+ει αν "χει παγ7τό βατόµουρο . ;να πρ7ινό ο &αχαροπλάστης τον λυπή+ηε που τον

"βλεπε να περνάει ά+ε µ"ρα από το &αχαροπλαστε)ο αι παγ7τό

βατόµουρο να µη βρ)σει. Γι’ αυτό παραγγ"λνει να του φ"ρουν 5

ιλά παγ7τό βατόµουρο. Την άλλη µ"ρα ο Τοτός ξαναπάει στο

&αχαροπλαστε)ο αι λ"ει: - Παγ7τό βατόµουρο "χετε;

- Βεβα)7ς, απαντάει χαρο.µενα ο &αχαροπλάστης.

- Αηδ)α δεν ε)ναι, απαντάει ο Τοτός.



33

Ουσιαστικά

-ετός, Καλιακούδα και 7οσκός

;νας αετός π"ταξε ορµητιά από άποιο $ηλό βράχο αι άρπαξε "να

αρν) από το οπάδι ενός βοσο.. 6ια αλιαο.δα, που τον ε)δε, ή+ελε

από &ήλια να τον µιµη+ε). ;ανε µια βουτιά µε σάλαγο αι όρµησε πάν7

σε "να ριάρι. 2α+0ς όµ7ς χ0+ηαν τα ν.χια της στο µαλλ) του αι δεν

µπορο.σε να ξεφ.γει, άρχισε να φτερουγ)&ει, 7σότου ο βοσός, που

ατάλαβε τι γινόταν, "τρεξε αι την "πιασε. ;ο$ε τα αροπτ"ρυγά της

αι, µόλις βράδιασε, την πήγε στα παιδιά του. 9ταν αυτά τον ρ0τησαν τι

πουλ) ήταν, απάντησε.

-#γ0 ξ"ρ7 π7ς ε)ναι αλιαο.δα, αυτή όµ7ς νοµ)&ει π7ς ε)ναι αετός.

#π)σης, ουσιαστιά ε)ναι αι οι λ"ξεις που φανερ0νουν:

• ενέργεια, π.χ . το γρά$ιµο

• κατάστασ!, π.χ . η πε)να, η λ.πη

• ιδιότ!τα, π.χ . η αλοσ.νη

Ουσιαστικά, Αχιλλ"α, είναι

οι λέ%εις που φανερ$νουν

πρόσπο, ζ$ο-φυτό,

πράγµα αι λ"γονται

συγεριµ"να, π.χ . ο

γιατρός, η γάτα, το χαρτ)

Παιδιά, +"λετε να υπογραµµ)σετε τα

ουσιαστιά στο παραάτ7 ε)µενο;



34

(υγκεκριµένα

*ρόσπα

3$α-φυτά

*ράγµατα

-φ!ρ!µένα

#νέργεια

Κατάστασ!

.διότ!τα

Τ0ρα, γρά$τε τις λ"ξεις που

υπογραµµ)σατε στην ατηγορ)α που

ταιριά&ει.



35

• 37ρ)στε τα παραάτ7 ουσιαστιά σε οινά αι .ρια. 6η ξεχάσετε

να γρά$ετε µε εφαλα)ο γράµµα τα .ρια ουσιαστιά.

βασ)λης, π"τρα, πλο)ο, αντιγόνη, +άσος, τραπ"&ι,

πανηγ.ρι, χειµ0νας, σάββατο, χαρτ), παναγ)α, βουνό, ήλιος,

αραγιό&ης, ελλάδα, $αλ)δι, όλυµπος, παγ7νιά

Κοινά ουσιαστικά Κύρια ουσιαστικά

/άσ7να, τα ουσιαστιά χ7ρ)&ονται αι σε δ.ο άλλες

µεγάλες ατηγορ)ες:

• στα κοινά ουσιαστιά π.χ . ο δάσαλος, ο λαγός

•

αι στα κύρια ουσιαστιά π.χ . η Α+ήνα, ο Ν)ος, η

2ρήτη, αι γράφονται πάντοτε µε εφαλα)ο το

πρ0το γράµµα.



36

Κλίσ! τν ουσιαστικ$ν

-ρσενικά ουσιαστικά

#νιός αρι+µός

Ονοµαστιή ο αγ0νας ο γλάρος ο νιητ"ς

Γενιή του αγ0να του γλάρου του νιητ" Αιτιατιή το( ν) αγ0να το( ν) γλάρο το( ν) νιητ"

2λητιή -- αγ0να -- γλάρε -- νιητ"

Πλη+υντιός αρι+µός

Ονοµαστιή οι αγ0νες οι γλάροι οι νιητές

Γενιή τ7ν αγ0νν τ7ν γλάρν τ7ν νιητ$ν

Αιτιατιή τους αγ0νες τους γλάρους τους νιητές

2λητιή -- αγ0νες -- γλάροι -- νιητές

•

Ο γείτονας ποτ)&ει.

• * γάτα του γείτονα

"πιασε "να ποντ)ι.

• #)δα το γείτονα.

• Γείτονα, +ες "να µήλο;

• Οι γείτονες ποτ)&ουν.

• * γάτα τν γειτόνν

"πιασε "να ποντ)ι.

• #)δα τους γείτονες.

• Γείτονες, +"λετε από "να

µήλο;

6ην ξεχνάτε να βά&ετε το ‘ ν’ στην αιτιατιή

του ενιο. αρι+µο. όταν η επόµενη λ"ξη

αρχ)&ει από φν"εν, από κ, π, τ, %, & αι

από µπ, ντ, γκ, τσ, τζ.



37


Ονοµαστιή ο αι0νας ο φάρος ο παλαιστ"ς

Γενιή του

Αιτιατιή το( ν)

2λητιή -- -- --


Ονοµαστιή οι αι0νες

Γενιή τ7ν

Αιτιατιή τους

2λητιή -- -- --


Ονοµαστιή ο χειµ0νας ο λαγός ο πα)τ!ς

Γενιή του


2λητιή -- -- --


Ονοµαστιή οι

Γενιή τ7ν


2λητιή -- -- --

2αι τ0ρα η σειρά σας! 6πορε)τε να

λ)νεται τα παραάτ7 ουσιαστιά;



38

• Γρά$τε στην αιτιατιή του #νιο. αρι+µο. στα παραάτ7 ουσιαστιά

ο αναπτήρας τον αναπτήρα ο ήπος

ο ταµ)ας ο ελαι0νας

ο χάρτης ο απατε0νας

ο πευ0νας ο γιατρός

ο λαµπτήρας ο λοχ)ας

• Γρά$τε την ονοµαστιή αι τη γενιή του Πλη+υντιο. αρι+µο. στα

παραάτ7 ουσιαστιά

ο αρχαρ)ας οι αρχαρ)ες τν αρχαρι$ ν

ο επαγγελµατ)ας

ο τραυµατ)ας

ο ανεµιστήρας οι ανεµιστήρες τν ανεµιστήρν

ο ινητήρας

ο αναπτήρας

ο αχυρ0νας οι αχυρ0νες τν αχυρ0νν

ο στρατ0νας

ο αµπελ0νας

ο µάστορας οι µάστορες τν µαστόρν

ο εισπράτορας

ο αυτοράτορας

Για να δο.µε, µπορε)τε να ξεχ7ρ)σετε αι

σχηµατ)σετε την -ιτιατικ" του #νιο. από

την Γενικ" του Πλη+υντιο. αρι+µο.;



39


Ονοµαστιή ο µα+ητ"ς ο επιβάτ!ς ο νησι0τ!ς

Γενιή του µα+ητ" του επιβάτ! του νησι0τ!

Αιτιατιή το( ν) µα+ητ" τον επιβάτ! το( ν) νησι0τ!

2λητιή -- µα+ητ" -- επιβάτ! -- νησι0τ!


Ονοµαστιή οι µα+ητές οι επιβάτες οι νησι0τες

Γενιή τ7ν µα+ητ$ν τ7ν επιβατ$ν τ7ν νησι7τ$ν

Αιτιατιή τους µα+ητές τους επιβάτες τους νησι0τες

2λητιή -- µα+ητές -- επιβάτες -- νησι0τες

• Ο µαθ!τ"ς διαβά&ει.

• * τσάντα του µαθ!τ"

ε)ναι βαριά.

• Γαργάλησα το µαθ!τ".

• Μαθ!τ", τραγο.δα.

• Οι µαθ!τές διαβά&ουν.

• Οι τσάντες τν µαθ!τ$ν

ε)ναι βαρι"ς.

• Γαργάλησα τους µαθ!τές.

• Μαθ!τές, τραγουδάτε.



40


Ονοµαστιή ο νιητ"ς ο εργάτ!ς ο ράφτ!ς

Γενιή του


2λητιή -- -- --



Γενιή τ7ν


2λητιή -- -- --


Ονοµαστιή ο αγοραστ"ς ο επιβάτ!ς ο αγρότ!ς

Γενιή του


2λητιή -- -- --



Γενιή τ7ν


2λητιή -- -- --

2αι τ0ρα η σειρά σας! 6πορε)τε να

λ)νεται τα παραάτ7 ουσιαστιά;



41

• Να παράγετε αρσενιά ουσιαστιά σε –!ς όπ7ς στα παραδε)γµατα.

η πόλη ο πολ ίτ!ς η τ"χνη

η µ"ση η 4ευάδα

ο Πειραιάς ο Πειραι$τ!ς ο Βόλος

τα Γιάννινα τα 3ανιά

ο αγρός ο αγρότ!ς το τόξο

ο δήµος ο )ππος

• Να βάλετε το δε.τερο ουσιαστιό στη γενιή αι φτιάξετε προτάσεις.

το χειρορότηµα – ο +εατής Το χειρορότηµα του +εατή

ο όσµος – το βιβλ)ο

η πλαγιά – το βουνό

η στάση – το λε7φορε)ου

ο ά+λος – οι αροβάτες Ο ά+λος τ7ν αροβατ0ν

η στολή – οι να.τες

το άστρο – οι ιππότες

το βιβλ)ο - οι σελ)δες

Προσοχή στον αρι+µό του δε.τερου

ουσιαστιο..



42


Ονοµαστιή ο υνηγός ο δάσαλ ος ο δρόµος

Γενιή του υνηγού του δασάλ ου του δρόµου

Αιτιατιή το( ν) υνηγό το( ν) δάσαλ ο το( ν) δρόµο

2λητιή -- υνηγέ -- δάσαλ ε -- δρόµε


Ονοµαστιή οι υνηγοί οι δάσαλ οι οι δρόµοι

Γενιή τ7ν υνηγ$ν τ7ν δασ άλ ν τ7ν δρόµν

Αιτιατιή τους υνηγούς τους δασ άλ ους τους δρόµους

2λητιή -- υνηγοί -- δάσαλ οι -- δρόµοι

• Ο κάµπος ε)ναι µεγάλος.

• Τα χ7ριά του κάµπου

ε)ναι µεγάλα.

• Οι γε7ργο) οργ0νουν τον

κάµπο.

• Οι κάµποι ε)ναι µεγάλοι.

• Τα χ7ριά τν κάµπν

ε)ναι µεγάλα.

• Οι γε7ργο) οργ0νουν τους

κάµπους.

*ροσοχ": Τα προπαροξ.τονα αρσενιά σε – ος ατεβά&ουν τον τόνο

στη γενιή αι αιτιατιή πλη+υντιο..

π.χ . ο ά ν+ρ7πος– του αν+ρ$που

!εν ατεβά&ουν τον τόνο τα σ.ν+ετα αι πολυσ.λλαβα ουσιαστιά.



43


Ονοµαστιή ο ουρανός ο "µπορος ο άµπος

Γενιή του


2λητιή -- -- --



Γενιή τ7ν


2λητιή -- -- --


Ονοµαστιή ο γιατρός ο άνεµος ο γ"ρος

Γενιή του


2λητιή -- -- --

*λ!θυντικός αριθµός Ονοµαστιή οι

Γενιή τ7ν


2λητιή -- -- --

2αι πάλι η σειρά σας! 2λ)νετε τα

παραάτ7 ουσιαστιά.



44

• 6πορε)τε να βάλετε στη γενικ" ενικού αι πλ!θυντικού τα

παραάτ7 ουσιαστιά;

ονοµαστικ" ενικού γενικ" ενικού γενικ" πλ!θυντικού

ο φ)λος

ο αιρός

ο γ"ρος

ο σ.µβουλος

ο δάσαλος

ο αδερφός

ο ανεµόµυλος

ο πε&όδροµος

• Γρά$τε στο σστό αριθµό αι πτ$σ! τα παραάτ7 ουσιαστιά

* &7ή τ7ν ( ναυτιός) ……………………………….….. δεν ε)ναι ε.ολη.

* εργασ)α τ7ν (γιατρός) ……………………………….….. ε)ναι +αυµαστή.

Τα α+ήοντα τ7ν (δήµαρχος) ……………………………….….. ε)ναι πολλά.

Το 7ράριο τ7ν (ατάστηµα) …………………………………….….….. ε)ναι µεγάλο.

• Γρά$τε τα παραάτ7 ουσιαστιά στ!ν κλ!τικ".

οδηγός οδηγ" (τ"φανος

αδερφός 27νσταντ)νος

φ)λος Αλ"ξανδρος

λαγός Αλλά: 1ο)βος 1ο)βο

ουρανός Ν)ος



45

5!λυκά ουσιαστικά


Ονοµαστιή η φ7λιά η γυνα) α η α)+ουσα

Γενιή της φ7λιάς της γυνα) ας της α)+ουσας

Αιτιατιή τη( ν) φ7λιά τη( ν) γυνα) α τη( ν) α)+ουσα

2λητιή _ φ7λιά _ γυνα) α _ α)+ουσα


Ονοµαστιή οι φ7λιές οι γυνα) ες οι α)+ουσες

Γενιή τ7ν φ7λι$ν τ7ν γυναι $ν τ7ν αι+ουσ$ν

Αιτιατιή τις φ7λιές τις γυνα) ες τις α)+ουσες

2λητιή _ φ7λιές _ γυνα) ες _ α)+ουσες

• 8 πλατεία ε)ναι µεγάλη.

• #γαινιάστηε το

σιντριβάνι τ!ς πλατείας.

• ,α α+αρ)σουµε τ!ν

πλατεία µας.

• ,α πλαοστρ7+ο.ν όλες οι

πλατείες.

• 4ειτουργο.ν τα σιντριβάνια

τν πλατει$ν.

• * βροχή ξ"πλυνε τις πλατείες.



46

• Ξανα+υµη+ε)τε πότε βά&ουµε ( ν) αι πότε δε βά&ουµε στο άρ+ρο της

αιτιατιής αι σχηµατ)στε την αιτιατιή ενιο. στα παραάτ7

ουσιαστιά.


Ονοµαστιή η αρδιά η γλ0σσα η +άλασσα

Γενιή της

Αιτιατιή τη( ν)

2λητιή _ _ _



Γενιή τ7ν

Αιτιατιή τις

2λητιή _ _ _

Παιδιά, προσοχή στα άρ+ρα

• ! (ενιός), οι (πλη+υντιός).

•

τ!ς (ενιός), τις (πλη+υντιός).

Παιδιααά! ...* σειρά σας!



47

• (χηµατ)στε την αιτιατιή του #νιο. αρι+µο.

η 0ρα τη( ν) 0ρα η π"ρδια

η +άλασσα η λαµπάδα

η γ"φυρα η αµα&όνα

η εφηµερ)δα η ρ)&α

η ροτ)δα η εργάτρια

η τράπε&α η ταχ.τητα

• 6πορε)τε να παράγετε +ηλυά ουσιαστιά όπ7ς στα παραδε)γµατα;

το µ"ρος η µεριά το σ.ννεφο

το βράδυ ο άπονος

το µ"λι η µ"λ ισσα ο άρχοντας

ο µάγος ο γε)τονας

ο εργάτης η εργάτρια ο φοιτητής

ο µα+ητής ο α+λητής

αδι0 η αδι ία δηµιουργ0

λειτουργ0 προεδρε.7



48


Ονοµαστιή η πηγ" η δ) ! η &άχαρ!

Γενιή της πηγ"ς της δ) !ς της &άχαρ!ς

Αιτιατιή τη( ν) πηγ" τη( ν) δ) ! τη( ν) &άχαρ!

2λητιή _ πηγ" _ δ) ! _ &άχαρ!


Ονοµαστιή οι πηγές οι δ) ες οι &άχαρες

Γενιή τ7ν πηγ$ν τ7ν δι $ν τ7ν ___

Αιτιατιή τις πηγές τις δ) ες τις &άχαρες

2λητιή _ πηγές _ δ) ες _ &άχαρες

• ;σβησε ! γραµµ".

• (ταµάτησε στην άρη τ!ς

γραµµ"ς .

• ;χασες γιατ) πάτησες τ!

γραµµ".

• 6περδε.τηαν οι γραµµές.

• * χάραξη τν γραµµ$ν

ε)ναι δ.σολη.

• 3άραξα όλες τις γραµµές.

• Από τα παροξ.τονα +ηλυά σε –! µόνο µεριά

σχηµατ)&ουν γενιή πλη+υντιο..

• 9λα τα προπαροξ.τονα δε σχηµατ)&ουν τη γενιή του

πλη+υντιο..



49


Ονοµαστιή η γραµµ" η ανάγ ! η άνοιξ!

Γενιή της


2λητιή _ _ _



Γενιή τ7ν ___


2λητιή _ _ _


Ονοµαστιή η βροντ" η &"στ! η ο.ρασ!

Γενιή της


2λητιή _ _ _



Γενιή τ7ν ___


2λητιή _ _ _

Ξ"ρ7, ξ"ρ7… * σειρά µας πάλι.



50

• ,"λετε να σχηµατ)σετε την αιτιατιή του ενιο.;

η αντάµ7ση τη( ν) αντάµ7ση η βροντή

η γραµµή η πλ0ρη

η ν)η η &"στη

η στα.ρ7ση η λ.πηση

η φ0τιση η πλάτη

• 6πορε)τε να µεταφ"ρετε τα +ηλυά ουσιαστιά στη γενιή αι να

φτιάξετε προτάσεις;

το νερό η πηγή Το νερό της πηγής

τα νερά οι πηγ"ς

το νερό η βρ.ση

τα νερά οι βρ.σες

το σήµα η ν)η

ο αδερφός η ν.φη

η ηµ"ρα η βάφτιση



51

Ουδέτερα σε -ο


Ονοµαστιή το βουνό το δ"ντρο το άλογο

Γενιή του βουνού του δ"ντρου του αλόγου

Αιτιατιή το βουνό το δ"ντρο το άλογο

2λητιή _ βουνό _ δ"ντρο _ άλογο


Ονοµαστιή τα βουνά τα δ"ντρα τα άλογα

Γενιή τ7ν βουν$ν τ7ν δ"ντρν τ7ν αλόγν

Αιτιατιή τα βουνά τα δ"ντρα τα άλογα

2λητιή _ βουνά _ δ"ντρα _ άλογα

• <πλ7σε το φτερό.

• Αν"βηε στην ορυφή του

βουνού.

• ;πιασε το χέρι του παιδιο..

• <νοιξε τα µάτια.

• !ιάβασαν τον π)ναα µε τα

δροµολόγια τν τρένν.

• <ουσαν όλα τα τραγούδια.



52


Ονοµαστιή το νερό το βιβλ)ο το "πιπλ ο

Γενιή του

Αιτιατιή το

2λητιή _ _ _


Ονοµαστιή τα νερά

Γενιή τ7ν

Αιτιατιή τα

2λητιή _ _ _


Ονοµαστιή το φτερό το +ηρ)ο το +"ατρο

Γενιή

Αιτιατιή

2λητιή _ _ _


Ονοµαστιή

Γενιή

Αιτιατιή

2λητιή _ _ _

Παιδιά! * σειρά σας.



53

Ουδέτερα σε -ι


Ονοµαστιή το παιδί το χιόνι

Γενιή του παιδιού του χιονιού

Αιτιατιή το παιδί το χιόνι

2λητιή _ παιδί _ χιόνι


Ονοµαστιή τα παιδιά τα χιόνια

Γενιή τ7ν παιδι$ν τ7ν χιονι$ν

Αιτιατιή τα παιδιά τα χιόνια

2λητιή _ παιδιά _ χιόνια


Ονοµαστιή το $7µί το χ"ρι

Γενιή του


2λητιή _ _


Ονοµαστιή τα

Γενιή τ7ν


2λητιή _ _

Γιο.πιιιι! =ρ+ε η σειρά µας!



54

Ουδέτερα σε –ος


Ονοµαστιή το βάρος το "δαφος

Γενιή του βάρους του εδάφους

Αιτιατιή το βάρος το "δαφος

2λητιή _ βάρος _ "δαφος


Ονοµαστιή τα βάρ! τα εδάφ!

Γενιή τ7ν βαρ$ν τ7ν εδαφ$ν

Αιτιατιή τα βάρ! τα εδάφ!

2λητιή _ βάρ! _ εδάφ!


Ονοµαστιή το λά+ος το µ"γε+ος

Γενιή του


2λητιή _ _



Γενιή τ7ν


2λητιή _ _

Ξ"ρουµε, η σειρά µας!



55

Ουδέτερα σε -µα


Ονοµαστιή το γράµµα το όνοµα

Γενιή του γράµµατος του ονόµατος

Αιτιατιή το γράµµα το όνοµα

2λητιή _ γράµµα _ όνοµα


Ονοµαστιή τα γράµµατα τα ονόµατα

Γενιή τ7ν γραµµάτν τ7ν ονοµάτν

Αιτιατιή τα γράµµατα τα ονόµατα

2λητιή _ γράµµατα _ ονόµατα


Ονοµαστιή το χρ0µα το µά+ηµα

Γενιή του


2λητιή _ _



Γενιή τ7ν


2λητιή _ _

(ειρά µαααααας!

>>>>>>>>>



56

Ουδέτερα σε –σιµο (-%ιµο, -&ιµο)


Ονοµαστιή το δ"σιµο το τρ"ξιµο

Γενιή του δεσίµατος του τρεξίµατος

Αιτιατιή το δ"σιµο το τρ"ξιµο

2λητιή _ δ"σιµο _ τρ"ξιµο


Ονοµαστιή τα δεσίµατα τα τρεξίµατα

Γενιή τ7ν δεσιµάτν τ7ν τρεξιµάτν

Αιτιατιή τα δεσίµατα τα τρεξίµατα

2λητιή _ δεσίµατα _ τρεξίµατα


Ονοµαστιή το ντ.σιµο το βά$ιµο

Γενιή του του

Αιτιατιή το το

2λητιή _ _



Γενιή τ7ν


2λητιή _ _

Παιδιά, η σειρά σας πάλι! (ιγά, µη βιά&εστε!

Ξ"ρ7 ότι τα πάτε πολ. αλά.



57

.σοσύλλαβα και -νισοσύλλαβα Ουσιαστικά


Ονοµαστιή ο αφές η αλεπού το .µα

Γενιή του αφέ της αλεπούς του .µατος

Αιτιατιή το( ν) αφέ τη( ν) αλεπού το .µα

2λητιή -- αφέ -- αλεπού -- .µα


Ονοµαστιή οι αφ"δες οι αλεπο.δες τα .µατα

Γενιή τ7ν αφ"δν τ7ν αλεπο.δν τ7ν υµάτν

Αιτιατιή τους αφ"δες τις αλεπο.δες τα .µατα

2λητιή -- αφ"δες -- αλεπο.δες -- .µατα

Για σας, παιδιά! #)µαι ο Αλ"ξανδρος. 6ου πάει το ο.ρεµα;(ήµερα +α µά+ουµε αι άλλα πράγµατα για τα ουσιαστιά.

Τα ουσιαστιά τα χ7ρ)&ουµε:

• σε ισοσύλλαβα, όταν "χουν τον )διο αρι+µό συλλαβ0ν αι στον

ενιό αι στον πλη+υντιό αρι+µό,

π.χ . ο λαγός - οι λαγο) αι

• σε ανισοσύλλαβα όταν "χουν στον πλη+υντιό µια συλλαβή

παραπάν7, π.χ . ο αφ"ς - οι αφ"δες



58


Ονοµαστιή ο λε ές η µα:µού το σ0µα

Γενιή του


2λητιή -- -- --


Ονοµαστιή οι λε"δες οι µα:µο.δες τα σ0µατα

Γενιή

Αιτιατιή

2λητιή -- -- --

• 6πορε)τε να χ7ρ)σετε τα παραάτ7 ουσιαστιά σε ισοσ.λλαβα αι

σε ανισοσ.λλαβα; Για να τα αταφ"ρετε +α πρ"πει να σχηµατ)σετε

στο µυαλό σας την ονοµαστικ" πλ!θυντικού.

ο αιρός, η +άλασσα, ο µανάβης , το σ0µα, η αλεπο., το πλο)ο,

ο παππο.ς, η γιαγιά, το όνοµα, ο π.ραυλος, η γειτονιά, το βουνό

.σοσύλλαβα -νισοσύλλαβα

Αχ , το "µα+α πια… * σειρά µας…



59

• Σχηµατ)στε την ονοµαστιή αι τη γενιή πλη+υντιο. στα παραάτ7

ουσιαστιά;

ο αφ"ς

ο µπουφ"ς

ο αρχηγός

ο µα+ητής

ο βαράρης

η γλ7σσο.

η γιαγιά

η ν)η

η µάνα

το στρ0µα

το δ"µα

το πλο)ο

το ρ"ας

• 6πορε)τε να σχηµατ)σετε τον πλη+υντιό τ7ν ανισοσ.λλαβ7ν

αρσενι0ν σε –"ς αι τ7ν ισοσ.λλαβ7ν +ηλυ0ν σε –ίδα σ.µφ7να

µε τα παραδε)γµατα;

ο αφετ&ής οι αφετ&"δες τ7ν αφετ&"δν

ο νοιο.ρης

ο φο.ρναρης

ο µπαάλης

η εφηµερ)δα οι εφηµερίδες τ7ν εφηµερίδν

η σαν)δα

η ελπ)δα

η ασπ)δα



60

6ποκοριστικά

• ,"λετε να βοη+ήσετε το 1ο)βο να πε)σει τον πατ"ρα του να του πάρει

"να δ0ρο;

-(Πατ"ρα)…………………………………

, µπορε)ς σε παρααλ0 να µου πάρεις "να (παιχν)δι) ………………………………… για να πα)&7 ήσυχα στο δ7µάτιό µου;

-Πάλι παιχν)δι; Προχτ"ς δε σου αγόρασα, (αγόρι) ………………………………… µου;

-6α, (µπαµπά) ………………………………… δε σου &ητά7 πολλά. 6ια (µπάλα)

………………………………… αι "να (αλά+ι) ………………………………… για να πα)&7

µπάσετ στο δ7µάτιό µου!

• 6ε µαγιό ραβδ) το µυαλό σας µιρ.νετε τις παραάτ7 λ"ξεις

φ7νή φ7νο.λα νησ)

χ"ρι Βασ)λης

συλ) Γι0ργος

ουτάλι δρόµος

$άρι .πελλο

παιδ) εφάλι

#υριδ)η, όταν +"λουµε να

αλοπιάσουµε τους γονε)ς µας ή

τους µεγαλ.τερους πάντα

χρησιµοποιο.µε υποκοριστικά,

ή όταν θέλουµε να µικρύνουµε

τ!ν α%ία ενός πράγµατος.

2αλά λες, Γραµµατιο.λα.

,"λουµε µια χάρη, λ"µε:

«µπαµπάα, µανο.λα, γιαγιάα».

(πάµε "να ποτήρι αι λ"µε: «δε

βαρι"σαι, "να ποτηράι ήταν».



61

Μεγεθυντικά

• ,"λετε να αντιαταστήσετε τις λ"ξεις στην παρ"ν+εση µε µεγε+υντιά

0στε να δι0ξουµε το σ.λο;

9π7ς πήγαινα στο σχολε)ο, "πεσα πάν7 σε "να (σ.λο) …………………………… .

Τρόµαξα πολ.! ;$αξα να βρ7 µια π"τρα. Που+ενά. ;µπηξα µια (φ7νή)

………………………… αι ο σ.λος ατ"βασε τις (αυτιά) ……………………… του αι

"φυγε.

• 6ε µαγιό ραβδ) αι πάλι το µυαλό σας µεγαλ0στε τις παραάτ7

λ"ξεις

φ7νή φ7νάρα σ.λος σ.λ αρος

αυτο)νητο γάτα

γήπεδο ποντ)ι

µαξιλάρι σουλ)ι

$άρι $αρούκλα βαρ"λι βαρ"λ α

χ"ρι πιάτο

πόδι

σπ)τι σπιταρόνα

Για να µεγαλ0σουµε την αξ)α µια

λ"ξης χρησιµοποιο.µε τις µεγε+υντι"ς αταλήξεις,

-α, -άρα, -αράς, -αρος, -ούκλα κ.ά.

Γι’ αυτό λ"µε για "να µεγάλο

αυτο)νητο, αυτοκιν!τάρα

ή για µια δυνατή φ7νή,

φνάρα



62

,α επίθετα

• ,"λετε να υπογραµµ)σετε τα επ)+ετα στο παραάτ7 ε)µενο;

Οι χριστουγεννιάτιες διαοπ"ς µάς φ.λαγαν για το τ"λος µια φοβερή

"πληξη. ;να τσουχτερό πρ7ινό ξυπνήσαµε όλοι αι αντιρ)σαµε τις

άτασπρες αυλ"ς µας. Τα ατ"λει7τα γλ"ντια που άναµε δεν σταµάτησαν

λεπτό. Ποιος δεν "φτιαξε "να στρουµπουλό χιονάν+ρ7πο ή δεν "παιξε

χιονοπόλεµο; Το βράδυ, δ)πλα στο τ&άι, αο.σαµε όµορφα παραµ.+ια

από τη γιαγιά, εν0 ο µπαµπάς µου "$ηνε νόστιµα άστανα πάν7 στη σιδερ"νια σάρα. Περάσαµε τόσο όµορφα αυτή την υπ"ροχη µ"ρα που

δεν +α την ξεχάσ7 ποτ".

• Τ0ρα, µεταφ"ρετε τα παραπάν7 επ)+ετα µα&) µε τα ουσιαστιά στον

παραάτ7 π)ναα.

χριστουγεννιάτιες διαοπ"ς

Οι λέ%εις που µας φανερ$νουν τι λογ"ς είναι τα ουσιαστικά

λέγονται επίθετα π.χ . γαλανός ουρανός, "ρεµ! +άλασσα



63

• Βάλτε µπροστά από το ουσιαστιό το επ)+ετο που ταιριά&ει.

βαµβαερή, χοντρός, µιρό, τρυφερό, δροσερός, πράσινο, γλυός, λεπτός

χάδι µπλο.&α

φ.λλα άνεµος

ορµός λ7στή

σπ)τι αφ"ς

• 2αι τα χρ0µατα επ)+ετα ε)ναι! ,"λετε να γρά$ετε τι χρ0µα "χουν…

το βαµβάι η παπαρο.να

η π)σσα το λεµόνι

η +άλασσα τα φ.λλα

• Π0ς τα λ"µε µε µια λ"ξη; 1τιάξτε σ.ν+ετα επ)+ετα.

άσπρος αι µαύρος γλάρος

γαλαν" αι λευκ" σηµα)α

πάρα πολύ κόκκινο αυτο)νητο

γαλάζια αι πράσιν! +άλασσα

καστανό αι %ανθό µαλλ)

• #ν0στε αυτά που ταιριά&ουν µεταξ. τους;

µαλαό σα σ)δερο µυτερό σα µαχα)ρι

ελαφρ. σα &υµάρι ρ.ο σα βελόνα

σληρό σαν πο.πουλο οφτερό σαν πάγος



64

• ,"λετε να συµπληρ0σετε τα ενά µε το ατάλληλο γ"νος του

επι+"του;

(πον!ρός)

• Προσπά+ησε η …………………………… αλεπο. να αρπάξει µια ότα.

• <ρπαξε "να πρόβατο ο …………………………… λ.ος.

• ;παι&ε ρυφτο.λι το …………………………… γατάι.

(φρέσκος

)

• 1άγαµε …………………………… $άρι.

• 1άγαµε µια πολ. …………………………… το.ρτα.

• 6πήε στο δ7µάτιο …………………………… α"ρας.

(κρύος)

• Ο …………………………… α"ρας µάς χτ.πησε στο πρόσ7πο.

•

* ……………………………

+άλασσα µάς απ"τρε$ε να άνουµε µπάνιο.• Για να δροσιστο.µε ήπιαµε …………………………… νερό από την πηγή.

(ασ!µένιος)

• 6ου δ0ρισαν µια …………………………… αρφ)τσα.

• (το ουτ) ήταν "νας …………………………… αναπτήρας.

• ;χασα "να …………………………… βραχιόλι.

,α επίθετα, όπ7ς αι τα

ουσιαστιά, σχηµατ)&ουν 3 γέν!:

αρσενικό, θ!λυκό ι ουδέτερο.

2λ)νονται µα&) µε τα ουσιαστιά

σε όλες τις πτ0σεις αι στους δ.ο

αρι+µο.ς.



65

• ,α σας δυσολ"$7 λ)γο! 6πορε)τε να γρά$ετε τα αντ)+ετα

επ)+ετα στα τρ)α γ"νη;

αρσενικό θ!λυκό ουδέτερο

άγριος- άγρια- άγριο ήµερος ήµερη ήµερο

αριβός- αριβή-αριβό

αινο.ριος – αινο.ρια-

αινο.ριο

µιρός- µιρή- µιρό

ρ.ος- ρ.α- ρ.ο

φτ7χός- φτ7χή- φτ7χό

µαρ.ς- µαριά- µαρ.

• Γρά$τε δ)πλα σε ά+ε επ)+ετο "να ουσιαστιό που να ταιριά&ει.

ο αλός η ήσυχη

η όµορφη ο ήρεµος

το πράσινο το $ηλό

• Γρά$τε µπροστά από ά+ε ουσιαστιό "να επ)+ετο που να ταιριά&ει.

6ην ξεχάσετε το άρ+ρο!

µα+ητ"ς βουνά

άν+ρ7ποι &0α

µ"ρες σπ)τια



66


Ονοµαστιή ο $ηλ ός η $ηλ " το $ηλ ό

Γενιή του $ηλ ού της $ηλ "ς του $ηλ ού

Αιτιατιή το( ν) $ηλ ό τη( ν) $ηλ " το $ηλ ό

2λητιή -- $ηλ ό -- $ηλ " -- $ηλ ό


Ονοµαστιή οι $ηλ οί οι $ηλ ές τα $ηλ ά

Γενιή τ7ν $ηλ $ν τ7ν $ηλ $ν τ7ν $ηλ $ν

Αιτιατιή τους $ηλ ούς τις $ηλ ές τα $ηλ ά

2λητιή -- $ηλ οί -- $ηλ ές -- $ηλ ά

• ,"λετε να µεταφ"ρετε στον άλλο αρι+µό τις παραάτ7 προτάσεις;

Το άτασπρο πρόβατο βόσει στον αταπράσινο άµπο.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Από τη δυνατή βροχή πληµµ.ρισε η τσιµεντ"νια αυλή.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Ο 7µιός η+οποιός φορο.σε $ηλό απ"λο.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

* περ)εργη ότα πήδηξε το $ηλό φράτη

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Ουφ, το "µα+α αλά! Τα επ)+ετα

λ)νονται όπ7ς αι τα ουσιαστιά που

"χουν τις )διες αταλήξεις.



67


Ονοµαστιή ο άγριος η άγρια το άγριο

Γενιή του άγριου της άγριας του άγριου

Αιτιατιή το( ν) άγριο τη( ν) άγρια το άγριο

2λητιή -- άγριε -- άγρια -- άγριο


Ονοµαστιή οι άγριοι οι άγριες τα άγρια

Γενιή τ7ν άγριν τ7ν άγριν τ7ν άγριν

Αιτιατιή τους άγριους τις άγριες τα άγρια

2λητιή -- άγριοι -- άγριες -- άγρια

• ,"λετε να µεγαλ0σετε τις παραάτ7 προτάσεις;

(τεράστια, αστε)α, όµορφο)

;χ7 δ.ο συλιά.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Αγόρασα "να ποδήλατο.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

<ουσα µια ιστορ)α.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

• Τα επ)+ετα ρατο.ν τον τόνο στην )δια

συλλαβή σε όλες τις πτ0σεις.

• 6ε τα επ)+ετα οι προτάσεις µεγαλ0νουν

αι οµορφα)νουν.



68

•

Να συµπληρ0σετε τα ενά µε τις ατάλληλες λ"ξεις όπ7ς στο παράδειγµα

Το δελφ)νι ε)ναι το εξυπνότερο &0ο. #)ναι πολ. "ξυπνο.

Το παγόνι ε)ναι το οµορφότερο πουλ). #)ναι ……………………………………………………

Ο ελ"φαντας ε)ναι το µεγαλ.τερο &0ο. #)ναι ……………………………………………………

• (υµπληρ0στε µε τα ατάλληλα παρα+ετιά.

* *λ"τρα ε)ναι $ηλή.

* !ανάη ε)ναι ……………………………………………… από την *λ"τρα.

* Αντιγόνη ε)ναι η …………… ………………………… µα+ήτρια απ’ όλες µ"σα στην

τάξη της.

Αλ"ξανδρε,

ε)πες στα παιδιά ότι µερι"ς

φορ"ς πρ"πει να πο.µε ποιος

έχει µια ιδιότ!τα σε

µεγαλύτερο βαθµό; Για να το

πετ.χουµε χρησιµοποιο.µε τα

παραθετικά " τους βαθµούς

τν επιθέτν.

Να, µια αλή ευαιρ)α να τα πο.µε.

Οι βα+µο) ε)ναι τρεις:

• Ο θετικός: πονηρός

• Ο συγκριτικός: πιο πονηρός ή

πονηρότερος

• 2αι ο υπερθετικός: ο πιο πονηρός, ο

πονηρότερος, πολ. πονηρός,

πονηρότατος



69

• Γρά$τε ι αλλι0ς τις προτάσεις. Αντιαταστήστε τις

υπογραµµισµ"νες λ"ξεις

Ο γιος ε)ναι πιο ν"ος από τον πατ"ρα. ( νεότερος)

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

* αγελάδα ε)ναι πιο µεγάλη από το µοσχάρι.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Το πλο)ο ε)ναι πιο µαρ. από τη βάρα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Το δελφ)νι ε)ναι πιο "ξυπνο &0ο από όλα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

• Π0ς αλλι0ς µπορο.ν να γραφο.ν; 6πορε)τε να συνεχ)σετε;

πιο αρχα)ος ο πιο &7ηρός

πιο τ)µιος ο εργατιότερος

βαρ.τερος η πιο ν"α

ελαφρ.τερος το πιο λευό

πιο αλή η βαρ.τερη

µιρότερη το αλ.τερο

7ραιότερο ο πιο δ.σολος

πιο α+αρό η πιο βα+ιά

πιο φτ7χά ο λιγότερος

ευολότερα η µιρότερη



70

• 6πορο.µε να φτιάξουµε επ)+ετα σε –ινος, -ιν! –ινο από ουσιαστιά.

χαρτ) χάρτινος, - ιν!, – ινο βράδυ

µαλλ) +άλασσα

π"τρα )τρο

γυαλ) ξ.λο

δ"ρµα παν)

• #π)+ετα σε –ικος, -ικ!, -ικο, από ουσιαστιά ή επ)+ετα.

λόγος λογι ός, - ικ", - ικό ;λληνας ελληνικός, - ικ", – ικό

φ.ση γ"νος

παιδ) νησι0της

χαδιάρης µιρο.λης &όρι φ)λος

,"λεις, Αλ"ξανδρε, να

φτιάξουµε επ)+ετα;Γραµµατιο.λα, φτιάχνονται

τα επ)+ετα;

Πάρε µολ.βι αι

χαρτ) αι +α δεις!



71

• #π)+ετα σε -ερός, -ερ", -ερό, από ουσιαστιά ή επ)+ετα.

δροσιά δροσερός –ερ", -ερό µ.τη

φόβος τρόµος τ.χη φαρµάι

πάγος αρπός

• #π)+ετα σε -!ρός, -!ρ", -!ρό, από ουσιαστιά ή επ)+ετα.

πόνος άν+ος αν+!ρός, -!ρ", -!ρό

&7ή αιχµή

τόλµη σι7πή

• Π0ς λ"γεται αυτός που "χει; #π)+ετα σε –τός, -τ", τό

τρ)χες αγά+ια

µισ+ός πριόνι

χνο.δι &υµ7+ε) &υµτός, -τ", -τό

• Γρά$τε τ0ρα από π"ντε (5) επ)+ετα που να χαρατηρ)&ουν τα

παραάτ7 ουσιαστιά.

άν+ρ7πος:

+άλασσα:

σπ)τι:

ποτάµι:

γ"φυρα:



72

-ντνυµίες

1. *ροσπικές αντνυµίες

• %7τάµε «ποιος» ή «ποιοι» διαβά&ουν αι συµπληρ0νουµε τα ενά

διαβά&7 διαβά&ουµε

διαβά&εις διαβά&ετε

διαβά&ει διαβά&ουν

• %7τάµε «ποιος» ή «ποιοι» άνουν ή πα+α)νουν άτι αι

συµπληρ0νουµε τα ενά

εργά&οµαι αι πα)&εις.

πονάµε αι γελάτε.

τραγουδάς αι χορε.ει.

γράφετε αι &7γραφ)&ουν.

Τ0ρα +α µά+ουµε για τις

προσπικές, τις κτ!τικές, τις

δεικτικές αι τις

ερτ!µατικές αντ7νυµ)ες.

Οι προσ7πι"ς αντ7νυµ)ες

φανερ0νουν

• το πρόσπο που µιλάει

• το πρόσπο που του µιλάµε

• εκείνον " εκείνο για το οποίο

µιλάµε.

Οι προσ7πι"ς αντ7νυµ)ες ε)ναι:

εγ$, εσύ, αυτός, -", -ό

εµείς, εσείς, αυτοί, -ές, -ά



73

• (υµπληρ0στε όπ7ς στο παράδειγµα.

Π"ταξε το ξ.λο. Π"ταξ" το

3τ"νισε εµ"να

!0σε σε εµάς.

Πάρε τα µολ.βια.

1"ρε σε µ"να.

2ο)ταξε τον Π"τρο.

!0σε στην #υγεν)α.

10ναξε την Αργυρ0.

2. Κτ!τικές αντνυµίες

• Να συµπληρ0σετε τα ενά µε τις ατάλληλες τητι"ς αντ7νυµ)ες.

Ο χάραας ε)ναι δικός µου. Ο χάραάς µου.

Το σχολε)ο ε)ναι δικό µας. Το σχολε)ο …………..

* µπάλα ε)ναι ………………….. * µπάλα µας.

Το σπ)τι ε)ναι ………………….. Το σπ)τι σας.

Ο σ.λος ε)ναι δικός σας. Ο σ.λος …………..

* ξ.στρα ε)ναι ………………….. * ξ.στρα σου.

Το µολ.βι ε)ναι ………………… Το µολ.βι σου.

Το παιχν)δι ε)ναι δικό του. Το παιχν)δι …………..

* γάτα ε)ναι δικ" τ!ς. * γάτα …………..

Ο ήπος ε)ναι δικός τους. Ο ήπος …………..

1ανερ0νουν σε ποιον ανήει άτι αι ε)ναι οι: µου, σου,

του, µας, σας, τους. Πολλ"ς φορ"ς όταν +"λουµε να

τον)σουµε περισσότερο ότι άτι µας ανήει,

χρησιµοποιο.µαι το επ)+ετο δικός, δικ", δικό µε τις

τητι"ς αντ7νυµ)ες.



74

3. 'εικτικές αντνυµίες

• ,"λετε να συµπληρ0σετε τα ενά µε την ατάλληλη δειτιή

αντ7νυµ)α;

αυτός, εε)νος, το.τος, τόσος, τ"τοιος,

……………………………………… που ά+οµαι ε)ναι το +ραν)ο µου.

2ά+ισε σε …………………………………… το +ραν)ο που ε)ναι οντά στο διό µου.…………………………………… το +ραν)ο, στο βά+ος της α)+ουσας, ε)ναι χαλασµ"νο.

……………………………… το σπ)τι στο βά+ος του δρόµου +α γ)νει πολυατοι)α.

Π"ρασαν ………………………………… χρόνια από τότε.

………………………………… αρπο.&ι δεν "χουµε ξαναφάει.

(ε)τούτος, -!, -ο για πολ. οντινά πρόσ7πα, &0α, πράγµατα.

αυτός, -!, -ο για οντινά πρόσ7πα, &0α, πράγµατα.εκείνος, -!, -ο για µαρινά πρόσ7πα, &0α, πράγµατα

τέτοιος, -!, -ο για να δε)χνουµε την ποιότητα

τόσος, -!, -ο για να δε)χνουµε την ποσότητα

'εικτικές λ"γονται οι

αντ7νυµ)ες που τις

χρησιµοποιο.µε όταν δε)χνουµε.

Γραµµατιή αι στην

τηλεόραση; Τι άλλο +α

δο.µε!



75

4. #ρτ!µατικές αντνυµίες

• ,"λετε να συµπληρ0σετε τα ενά µε την ατάλληλη ερ7τηµατιή

αντ7νυµ)α;

………………… µα+ητής µ)λησε; ……………………… µ"ρα +α βρε+ο.µε;

……………………… παρά+υρο να λε)σ7; …………………… γλυό +"λεις;

……………… χρόνια π"ρασαν από τότε; …………… άνει το παγ7τό;

………… µ"ρα ε)ναι α.ριο; …………… +ερµορασ)α "χει σήµερα;

…………… µήλο +"λεις; Αυτό ε)ναι …………… νόστιµο.

(ου "δ7σα το …………… µεγάλο αι το …………… 7ρα)ο.

…………… παιδ) πήδησε …………… µαριά; 6)λα …………… δυνατά.

…………… χ7ριό "χει τους …………… πολλο.ς ατο)ους;

…………… παιδιά µιλάνε; !ε σας αντ"χ7 …………… !

Οι αντ7νυµ)ες που χρησιµοποιο.µε όταν ρτάµε λ"γονται

ερτ!µατικές ι ε)ναι τρεις: οι ποιος, ποια, ποιο,

οι πόσος, πόσ!, πόσο αι το τι π.χ . *οιος κοιµάται τ!ν $ρα του

µαθ"µατος;

,α τρελα+0! Γρήγορα να λε)σουµε

την τηλεόραση! Τι πράγµατα ε)ναι

αυτά! 2αλ.τερα να πάµε στο πάρο.

-πάρχει όµ7ς, αι η λ"ξη πιο που σηµα)νει

πολύ. 6πορε)ς να ξεχ7ρ)σεις αι να βάλεις το

σ7στό «ποιο –πιο» αι «ποια -πια»;



76

-ριθµ!τικά #πίθετα

1. -πόλυτα αριθµ!τικά

• ,"λετε να γρά$ετε τους απόλυτους αριθµούς από το 1 7ς το 10;

1 6

2 7

3 8

4 9 ενν"α ή εννιά

5 10

• Να γρά$ετε µε γράµµατα τους απόλυτους αρι+µο.ς,

(το σπ)τι µου "χ7 (1) ………………………………. αρουρα)ο, (1) ……………………………….

µα:µο. ι (1) ………………………………. παγ0νι. (το δ7µάτιό µου "χ7 ρυµµ"να

(2) ………………………………. ποντ)ια, (3) ………………………………. βατράχια αι

(4) ………………………………. σουλήια. (ε λ)γο +α το άν7 &7ολογιό ήπο.

2αι που να το µά+ουν οι γονε)ς µου!!! Γλ"ντι που "χει να γ)νει…

• Πόσες µ"ρες "χει:

το τριήµερο: ………………… το τετραήµερο: …………………

το πεν+ήµερο: ………………… το δεαπεν+ήµερο: …………………

Οι λ"ξεις που φανερ0νουν αρι+µο.ς

λ"γονται αριθµ!τικά επίθετα. Αυτά

χ7ρ)&ονται σε απόλυτα, τακτικά,

πολλαπλασιαστικά αι αναλογικά.

Το ήξερες; 2αι οι α ι+ ο) επ)+ετα ε)ναι!



77

2. ,ακτικά αριθµ!τικά

Να γρά$ετε τη σειρά τ7ν µην0ν

/ανουάριος: πρ0τος /ο.λιος:

6άης: Νο"µβριος:

1λεβάρης: Α.γουστος:

Απρ)λης: Οτ0βριος:

/ο.νιος: !ε"µβριος:

6άρτιος: (επτ"µβριος:

• 6αντ"$τε π0ς λ"γονται.

1 ολόληρο πράγµα 6ια µονάδα

2 ολόληρα πράγµατα 6ια







Τα τακτικά αριθµ!τικά φανερ0νουν

τη +"ση που πα)ρνει άτι σε µια σειρά.

π.χ . πρ0το αστ"ρι, δε.τερο αστ"ρι,

τρ)το αστ"ρι …!

;χουµε, όµ7ς, αι τα αριθµ!τικά

ουσιαστικά. #)ναι λ"ξεις που

φανερ0νουν πλή+ος π.χ . δυάδα,

τριάδα, τετράδα λπ.



78

3. *ολλαπλασιαστικά αριθµ!τικά

• ,"λετε ι εσε)ς να φτιάξετε πολλαπλασιαστιά αρι+µητιά επ)+ετα;

Πήρε (3) ………………………. δόση από το φάρµαο.

'ήτησε "να (2) ………………………. σάντουιτς µε λουάνιο

;ανε (2) ………………………. προσπά+εια για να πηδήξει το ποτάµι, αλλά

τελιά "πεσε µ"σα.

4. -ναλογικά αριθµ!τικά

• Ξ"ρ7 ότι ουραστήατε, αλλά ξ"ρ7, επ)σης, ότι µπορε)τε να φτιάξετε

αναλογιά αρι+µητιά επ)+ετα.

* α)+ουσα +εάτρου ε)ναι (10) ………………………. από µια α)+ουσα

διδασαλ)ας.

Το παρά+υρο της ου&)νας ε)ναι (2) ………………………. από το παρά+υρο του

δ7µατ)ου µου.

Του

πήρε (3) ……………………….

0ρα

µ"χρι να

φτάσει

στο

σπ)τι

του

µε

τα

πόδια.

Τα πολλαπλασιαστικά αριθµ!τικά

επίθετα φανερ0νουν από πόσα απλά

µ"ρη αποτελε)ται άτι π.χ . η 25η

6αρτ)ου ε)ναι διπλ" γιορτή, ά+ε ουτ)

ξυλοµπογι"ς "χει από τριπλά χρ0µατα

λπ.

Τα αναλογικά αριθµ!τικά επίθετα

φανερ0νουν από πόσες φορ"ς "να ποσό

ε)ναι µεγαλ.τερο από "να άλλο

π.χ . το 4 ε)ναι διπλάσιο του 2

το 9 ε)ναι τ ιπλάσιο του 3



79

Μετοχές

• Προσπά+ησε να σχηµατ)σεις µετοχ"ς από τα

παραάτ7 ρήµατα.

• 1τιάξτε µετοχ"ς από τα παραάτ7 ρήµατα.

δ"νοµαι δεµένος δεµέν! δεµένο

χάνοµαι

λ.νοµαι

διπλ0νοµαι

πληρ0νοµαι

στολ)&οµαι

ντ.νοµαι

λο.&οµαι

• 6πορε)τε να ξεχ7ρ)σετε τις παραάτ7 λ"ξεις σε επ)+ετα αι µετοχ"ς;

λι7µ"νος, γλυός, 7ρα)ος, διορ+7µ"νη, πλο.σιες, αινο.ριο,

όρ+ιοι, χαλασµ"νες, χτυπηµ"να, δι$ασµ"νοι

-ισθάνοµαι κουρασµένος αλλά και

χαρούµενος. Αο.στε τι "µα+α, σήµερα!

Οι λ"ξεις που τελει0νουν σε -µενος, -µεν!,

-µένο δεν ε)ναι επ)+ετα. Αλλά, επειδ"

προέρχονται από ρ"µατα λέγονται µετοχές αι

λ)νονται όπ7ς αι τα επ)+ετα.

#πίθετα Μετοχές



80

• Τ0ρα που µά+ατε τις µετοχ"ς συµπληρ0στε τα ενά τ7ν προτάσε7ν

µε τις µετοχ"ς που λε)πουν.

(πληγ0νοµαι) Το &0ο ε)ναι ……………………………………………………….. .

(συλλογ)&οµαι) Το παιδ) ε)ναι……………………………………………………….. .

(διπλ0νοµαι) * εφηµερ)δα ε)ναι ……………………………………………………….. .

(στολ)&οµαι) * τάξη µας ε)ναι ……………………………………………………….. .

• Προσπα+ήστε να µεταφ"ρετε τις παραπάν7 προτάσεις στον

πλη+υντιό αρι+µό.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

• Ξ"ρετε ότι µπορο.µε να το γρά$ουµε διαφορετιά;

"χ7 ξεχαστε) ε)µαι ξεχασµ"νος

"χεις διαιολογη+ε) "χει παραπονε+ε)

"χουµε συγινη+ε)

"χετε απασχολη+ε)

"χουν αγαλιαστε)



81

-πάρχουν λ"ξεις που τελει0νουν σε

– οντας ή – $ντας. #)ναι ι αυτ"ς µετοχ"ς

στην ενεργητιή φ7νή. !εν λ)νονται.

1ανερ0νουν µε ποιο τρόπο "γινε άτι ή πότε

"γινε άτι, π.χ . Πα)&οντας π"ρασε η 0ρα.

Ξηµερ0νοντας τ"λει7σε το πανηγ.ρι.

• ,"λετε να σχηµατ)σετε µετοχ"ς σε –οντας αι –$ντας;

Αολου+ήστε τα παραδε)γµατα.

µιλ0 µιλ $ντας ελπ)&7 ελπ)&οντας

ξεχν0 στολ)&7

γελ0 µαλ0ν7

υνηγ0 βιδ0ν7

βοη+0 συνεχ)&7

&ητ0 π)ν7

* ενεργητιή µετοχή γράφεται µε

7µ"γα (–$ντας) όταν τονίζεται

το ‘ο’ π.χ . γελ $ντας, πηδ$ντας.

9ταν δεν τονίζεται το ‘ο’

γράφετε µε όµιρον (–οντας)

π.χ . τρ"χ οντας, πα)&οντας

Τις µετοχ"ς, όµ7ς, που τελει0νουν σε -µένος, -µέν!, -µένο, τις

συναντούµε µόνο στ!ν παθ!τικ" φν".



82

• ,"λετε να συµπληρ0σετε τις αταλήξεις τ7ν µετοχ0ν που λε)πουν;

Περάσαµε την 0ρα µας γράφ…………… , διαβά&……………, αι άν……………

περιπάτους στο οντινό δάσος. (ιγά σιγά φτάσαµε στην πλατε)α

χορε.……………, γελ …………… αι τραγουδ…………… .

• Τ0ρα προσπα+ήστε να µεταφ"ρετε τις παραάτ7 προτάσεις στον

πλη+υντιό αρι+µό.

Ο µα+ητής πηγα)νει στο σχολε)ο τρ"χοντας αι πηδ0ντας.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

!ιαβά&οντας π"ρασε η 0ρα ευχάριστα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

;νι7+ε 7ρα)α πα)&οντας στο πάρο.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

#πειδή πιστε.7 ότι ε)σαστε πολ.

"ξυπνα παιδιά +α παρατηρήσατε ότι

οι ενεργ!τικές µετοχές

δεν κλίνονται.



83

+"µατα

•

6πορε)τε να βρε)τε αι να υλ0σετε τα ρήµατα;

2ά+ε πρ7) ξυπν0, ντ.νοµαι, π)ν7 το γάλα µου αι ξεινά7 για το

σχολε)ο. 6α&) µου ξυπνά αι ο φιλαράος µου, ο αρουρα)ος. ((σσς, µην

αο.σουν οι γονε)ς µου!) Ντ.νεται, φοράει τα ρο.χα του, πλ"νει τη

µουσο.δα του αι πα)ρνει το πρ7ινό του. 6ετά πα)ρνουµε τις σάες µας

αι ξεινο.µε για το σχολε)ο. (το δρόµο συναντάµε αρετο.ς

συµµα+ητ"ς µας. Τους αληµερ)&ουµε αι συνεχ)&ουµε µ"χρι το σχολε)ο.

• ,"λετε να γρά$ετε τα αντ)+ετα ρήµατα;

ανεβα)ν7 ανο)γ7

γράφ7 µπα)ν7

ξηλ0ν7 αρχ)&7

• 6πορε)τε να φτιάξετε ρήµατα από τα παραάτ7 ουσιαστιά αι επ)+ετα;

αρχή φανερός

λειδ) αριβός

πάγος ρ.ος

&7γραφιά

&εστός

/άσ7να,

τι λ"µε

ρήµατα;

Οι λ"ξεις που φανερ0νουν τι κάνει κάποιος

" τι παθαίνει " σε ποια κατάστασ!

βρίσκεται λέγονται ρ"µατα.



84

#νιός αρι+µός Πλη+υντιός αρι+µός

;τσι λ)νονται τα ρήµατα.

• #σε)ς µπορε)τε να λ)νετε τα παραάτ7 ρήµατα;

#νικός

αριθµός

α?

πρόσ7πο

εγ0 δ" ν γράφ ποτίζ

β?

πρόσ7πο

εσ.

γ?

πρόσ7πο

αυτός

*λ!θυντικός

αριθµός

α?

πρόσ7πο

εµε)ς

β?

πρόσ7πο

εσε)ς

γ?

πρόσ7πο

αυτο)

α?

πρόσ7πο εγ$ πλέν

α?

πρόσ7πο εµείς πλένουµε

β?

πρόσ7πο

εσύ πλένεις β?

πρόσ7πο

εσείς πλένετε

γ?

πρόσ7πο

αυτός πλένει γ?

πρόσ7πο

αυτοί πλένουν

Παιδιά, προσ"ξατε άτι!

Τα ρήµατα που τελει0νουν σε ‘ο’

γράφονται πάντοτε µε –. #ν0

όταν τελει0νουν σε –εις αι –ει

γράφονται πάντοτε µε ει.



86

• Παιδιά, εσε)ς τ0ρα προσπα+ήστε να συµπληρ0σετε τα ενά τ7ν

ρηµάτ7ν

-αίν -εύ

ανεβ……….. µα&………..

µα+……….. χορ………..

χορτ……….. µαγειρ………..

&εστ……….. παλ ………..

• Προσπα+ήστε να λ)νετε τα παραάτ7 ρήµατα

#νικός

αριθµός

α?

πρόσ7πο

εγ0 µπαίν πηγαίν $αρεύ

β?

πρόσ7πο

εσ.

γ?

πρόσ7πο

αυτός

*λ!θυντικός

αριθµός

α?

πρόσ7πο

εµε)ς

β?

πρόσ7πο

εσε)ς

γ?

πρόσ7πο

αυτο)

/άσ7να, πρ"πει να ξ"ρεις ότι τα

ρήµατα που τελει0νουν σε -αίν

γράφονται µε -αι. #ξαιρο.νται τα

δέν, µέν, πλέν.

#ν0, Γραµµατιο.λα, τα

ρήµατα που τελει0νουν σε

–εύ γράφονται µε ευ.

#ξαιρε)ται το κλέβ.



87

1ρόνοι τν +!µάτν

1. *αροντικοί χρόνοι: #νεστ$τας και *αρακείµενος

• ,"λετε να δε)τε π7ς λ)νονται ο #νεστ0τας αι ο Παραε)µενος αι

να το µά+ετε ι εσε)ς;

#νεστ$τας *αρακείµενος

εγ0 διαβά& τρ"χ7 "χ διαβάσει "χ7 τρ"ξει

εσ. διαβά&εις "χ εις διαβάσει

αυτός διαβά&ει "χ ει διαβάσει

εµε)ς διαβά&ουµε "χ ουµε διαβάσει

εσε)ς διαβά&ετε "χ ετε διαβάσει

αυτο) διαβά&ουν "χ ουν διαβάσει

Τα ρήµατα "χουν διάφορους

τ.πους που φανερ0νουν πότε

γ)νεται αυτό που δε)χνουν. Αν

συµβα)νει τ0ρα, λ"µε στο παρόν,

αν συν"βηε πριν, λ"µε στο

παρελθόν ι αν συµβε) α.ριο, λ"µε

στο µέλλον. Αυτο) οι τ.ποι λ"γονται χρόνοι τν ρ!µάτν.

(ήµερα +α µά+ουµε για τον

#νεστ$τα αι τον *αρακείµενο.

Ο #νεστ$τας φανερ$νει το

παρόν, κάτι που γίνεται τ$ρα,

εν0 ο *αρακείµενος κάτι που

έγινε στο παρελθόν και τ$ρα

έχει τελει$σει.

Ο *αρακείµενος σχηµατ)&εται µε

το βοη+ητιό ρήµα ‘έχ’

π.χ . #γ0 "χ7 "να όµορφο

ποδήλατο.



88

• Για προσπα+ήστε τ0ρα µόνοι σας να λ)νετε τους δ.ο χρόνους.

6πορε)τε να τα αταφ"ρετε!

#νεστ$τας *αρακείµενος

εγ0 δ"ν7 όβ7 "χ7 δ"σει "χ7 ό$ει

εσ.

αυτός

εµε)ς

εσε)ς

αυτο)

• ,"λετε να µεταφ"ρετε τις παραάτ7 προτάσεις στον πλη+υντιό

αρι+µό;

#νεστ$τας

2ά+ε πρ7) πηγα)ν7 στο σχολε)ο µε τα πόδια.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Το πρ7) αι το βράδυ βουρτσ)&ει πάντοτε τα δόντια του.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

2ά+ε 2υριαή πηγα)ν7 βόλτα µε το ποδήλατό µου.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

*αρακείµενος

;χεις ολυµπήσει σε αυτή την παραλ)α;

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Αυτή "χει οδηγήσει αι αυτο)νητο!

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

!εν "χ7 τελει0σει αόµα τα µα+ήµατά µου.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...



89

2. *αρελθοντικοί 1ρόνοι

*αρατατικός

• ,"λετε να µεταφ"ρετε τις παραάτ7 προτάσεις στον

πλη+υντιό αρι+µό;

#νεστ$τας

Φορά το µαγιό, παίρν το ποδήλατο αι π!γαίν στην παραλ)α.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

-φ"νεις το ποδήλατο, απλ$νεις την πετσ"τα, αι βουτάς στη +άλασσα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

*ρόσεχε την ορ+ογραφ)α για να µην κάνεις λά+ος.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...


*"γαινα στο σπ)τι, φορούσα το µαγιό αι "τρεχα στην παραλ)α.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

:φ!νες την σάα ι έτρεχες στο ποτάµι για $άρεµα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Τον έπαιρνε όλο το πρ7) στο τηλ"φ7νο, µα εε)νος δεν το σ"κνε.………………………………………………………………………………………………………………………………………...

(ήµερα παιδιά, +α µά+ουµε για τον *αρατατικό.Ο *αρατατικός φανερ$νει κάτι που γινόταν στο παρελθόν συνεχ$ς.

π.χ . 3τες το πρ7) έπαιζα µπάλα στο γήπεδο.

9λο το αλοα)ρι π"γαινα ά+ε πρ7) για µπάνιο στη ,άλασσα.

6α&) µε τους φ)λους µου παίρναµε φόρα αι βουτούσαµε στο

δροσερό νερό.



90

• 6ε λ)γη προσπά+εια προσπα+ήστε να λ)νετε τα παραάτ7 ρήµατα

στον #νεστ0τα αι Παρατατιό όπ7ς στα παραδε)γµατα.

#νεστ$τας *αρατατικός

εγ0 α+αρίζ ποτ)&7 α+άριζα πότι&α

εσ. α+αρίζεις α+άριζες

αυτός α+αρίζει α+άριζε

εµε)ς α+αρ)&ουµε α+αρίζαµε

εσε)ς α+αρίζετε α+αρίζατε

αυτο) α+αρίζουν α+άριζαν

#νεστ$τας *αρατατικός

εγ0 γράφ τρ"χ7 "γραφα "τρεχα

εσ. γράφεις "γραφες

αυτός γράφει "γραφε

εµε)ς γράφουµε γράφαµε

εσε)ς γράφετε γράφατε

αυτο) γράφουν γράφαν



91

-όριστος

6ετ"φερε τις παραάτ7 προτάσεις στον παρατατιό.

• Για να δο.µε! 6πορε)τε να λε)νετε τα ρήµατα

στον Παρατατιό αι Αόριστο όπ7ς στα παραδε)γµατα;

*αρατατικός -όριστος

εγ0 "γραφα "παι&α "γρα$α "παιξα

εσ. "γραφες "γρα$ες

αυτός "γραφε "γρα$ε

εµε)ς γράφαµε γρά$αµε

εσε)ς γράφατε γρά$ατε

αυτο) γράφαν γρά$αν

*αρατατικός -όριστος

εγ0 γ.ρι&α φρόντι&α γ.ρισα φρόντισαν

εσ. γ.ρι&ες γ.ρισες

αυτός γ.ρι&ε γ.ρισε

εµε)ς γυρ)&αµε γυρ)σαµε

εσε)ς γυρ)&ατε γυρ)σατε

αυτο) γ.ρι&αν γ.ρισαν

6ην ξεχνάτε ότι αι οι δ.ο ε)ναι

χρόνοι του παρελ+όντος.

Παιδιά, µά+αµε ότι τον *αρατατικό τον χρησιµοποιο.µε όταν γ)νεται

άτι στο παρελ+όν συνεχ0ς ή µε επαναλή$εις.

-πάρχει, όµ7ς, αι ο -όριστος που χρησιµοποιε)ται για να δεί%ει

κάτι που έγινε στο παρελθόν σε µια στιγµ" (µια φορά).

Π.χ . Την 2υριαή έπαιζα όλη µ"ρα. (*αρατατικός)

3τες, µόλις τέλεισα τα µα+ήµατά µου, έπαι%α. (-όριστος)



92

• Αφο. µά+ατε να ξεχ7ρ)&ετε τον Παρατατιό από τον Αόριστο,

εν0στε µε µια γραµµή την ά+ε πρόταση µε το χρόνο που

ταιριά&ει.

*αρατατικός •

• 3τες "παι&α µε τον φ)λο µου τον Τάη

στην παραλ)α.

• 6όλις "φτασα χτ.πησα την πόρτα.

• ;φερες το µαγιό σου να πάµε για

µπάνιο;

-όριστος •

• 2ά+ε πρ7) "παιρνε το ποδήλατο αι

πήγαινε για $άρεµα.

• Που γυρ)&ατε τόσες 0ρες µ"σα στη

&"στη;

• !εν φάγανε το µεσηµεριανό τους

φαγητό αόµη.

• Τ0ρα, µεταφ"ρετε τις παραπάν7 προτάσεις από τον ενιό στον

πλη+υντιό αρι+µό αι αντ)στροφα.


…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

-όριστος

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..



93

• Για να σας ουράσ7 λ)γο παραπάν7! 6πορε)τε να µεταφ"ρετε το

παραάτ7 ε)µενο στους χρόνους Παρατατιό αι Αόριστο; (όπου

χρειά&εται άντε αλλαγ"ς)

;να ασπρόµαυρο συλάι πηγα)νει ά+ε µ"ρα για µπάνιο στη +άλασσα.

1οράει το µαγιό του αι τα βατραχοπ"διλά του αι βουτάει στα βα+ιά.

2άποιες φορ"ς βρ)σει το φ)λο, τον Ασπρο.λη. 6α&) πα)&ουν όλη την

ηµ"ρα αι άνουν το.µπες στο νερό. Αργά το απόγευµα, µα&ε.ουν τα

πράγµατά τους αι γυρ)&ουν π)σ7 στα σπ)τια τους για να συναντη+ο.ν

αι πάλι την άλλη µ"ρα.*αρατατικός

2ά+ε µ"ρα ……………………………………………………………………………

……………………………………………………..……………………………………

…………………………………………..………………………………………………

……………………….……………………………………...…………………………..

………………………..…………………………………………………………………

-όριστος

3τες το πρ7) …………………………………………………………………………

……………………………………………………..……………………………………

…………………………………………..………………………………………………

……………………….……………………………………...…………………………..

………………………..…………………………………………………………………



94

6περσυντέλικος

• Για να άνουµε µια προσπά+εια να τον

αταλάβουµε αλ.τερα.

*αρακείµενος 6περσυντέλικος

εγ0 "χ διαβάσει "χ7 τρ"ξει ε)χ α διαβάσει ε)χα τρ"ξει

εσ. "χ εις διαβάσει ε)χ ες διαβάσει

αυτός "χ ει διαβάσει ε)χ ε διαβάσει

εµε)ς "χ ουµε διαβάσει ε)χ αµε διαβάσει

εσε)ς "χ ετε διαβάσει ε)χ ατε διαβάσει

αυτο) "χ ουν διαβάσει ε)χ αν διαβάσει

(ήµερα παιδιά, +α µά+ουµε για τον τρ)το χρόνο του παρελ+όντος, τον

-περσυντ"λιο. Ο 6περσυντέλικος φανερ0νει άτι που "γινε στο παρελ+όν

αι ε)χε τελει0σει πριν γ)νει άτι άλλο. (χηµατ)&εται µε το βοη+ητιό ρήµα

‘"χ7’ όπ7ς αι ο Παραε)µενος αι γ)νεται ‘είχα’.

π.χ . * µητ"ρα είχε µαγειρέ&ει πριν φτάσουν στο σπ)τι ο παππο.ς µε τη

γιαγιά.



95

*αρακείµενος 6περσυντέλικος

εγ0 "χ γρά$ει "χ πα)ξει ε)χ α γρά$ει ε)χ α πα)ξει

εσ.

αυτός

εµε)ς

εσε)ς

αυτο)

• 6πορε)τε να λ)νετε τους τρεις χρόνους του παρελ+όντος;

*αρατατικός -όριστος 6περσυντέλικος

εγ0 σο.πι&α σο.πισα ε)χ α σουπ)σει

εσ.

αυτός

εµε)ς

εσε)ς

αυτο)

*αρατατικός -όριστος 6περσυντέλικος

εγ0 "οβα "ο$α ε)χ α ό$ει

εσ.

αυτός

εµε)ς

εσε)ς

αυτο)



96

• 2ά+ε µ"ρα πα)&7 µε τους φ)λους µου στο πάρο.

…………………………………………………………………………………………………………………………….

• Α.ριο +α πάµε εδροµή στο Πήλιο.

…………………………………………………………………………………………………………………………….

• ;χεις δει το αινο.ριο µου ποδήλατο;

…………………………………………………………………………………………………………………………….

;να συµπα+ητιό $αράι +"λει να άνει +αλάσσιο σι. 6ια µ"ρα

πα)ρνει στα χ"ρια του µια µιρή σαν)δα, δ"νει "να ορδόνι αι φ7νά&ει

"να δελφ)νι να το τραβήξει. 1φσσσσς, γλιστρά η σαν)δα αι το $αράι

ε)ναι ευτυχισµ"νο. Πηγα)νει τόσο γρήγορα που η σαν)δα πετάει σπ)+ες.

( ;λενα (πετσιάλε, 3αρο.µενες 0ρες, 6)ν7ας: 1995)

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Ας δυσολ"$ουµε λ)γο τις ασήσεις. 6πορε)τε να

µεταφ"ρετε την πρόταση στους παρελ+οντιο.ς

χρόνους;

2αι τ0ρα το ε)µενο!



97

3. Μελλοντικοί χρόνοι

• Για να δο.µε π7ς σχηµατ)&ονται οι µελλοντιο) χρόνοι.

#%ακολουθ!τικός

µέλλοντας

(τιγµιαίος

"

(υνοπτικός

µέλλοντας

(υντελεσµένος

µέλλοντας

εγ0 +α όβ +α ό$ +α "χ ό$ει

εσ. +α όβεις +α ό$εις +α "χ εις ό$ει

αυτός +α όβει +α ό$ει +α "χ ει ό$ει

εµε)ς +α όβουµε +α ό$ουµε +α "χ ουµε ό$ει

εσε)ς +α όβετε +α ό$ετε +α "χ ετε ό$ει

αυτο) +α όβουν +α ό$ουν +α "χ ουν ό$ει

Οι 6ελλοντιο) χρόνοι

ε)ναι τρεις: ο #%ακολουθ!τικός

Μέλλοντας, ο (τιγµιαίος

" (υνοπτικός Μέλλοντας

αι ο (υντελεσµένος

Μέλλοντας.

•

Ο #%ακολουθ!τικός Μέλλοντας φανερ0νει άτι που θα γίνεται στο

µέλλον συνέχεια " µε επαναλ"&εις

π.χ . α.ριο το απόγευµα +α δουλε.7

• Ο (τιγµιαίος " (υνοπτικός

Μέλλοντας δε)χνει άτι που θα γίνει

στο µέλλον σε µια στιγµ",

π.χ . α.ριο +α ξυπνήσ7 ν7ρ)ς

• Ο (υντελεσµένος Μέλλοντας δε)χνει

άτι που θα έχει τελει$σει στο

µέλλον πριν αρχίσει κάτι άλλο,

π.χ . 6"χρι να "ρ+εις +α "χ7 διαβάσει

τα µα+ήµατά µου.



98

• (ειρά σας τ0ρα να προσπα+ήσετε ι εσε)ς.


µέλλοντας

(τιγµιαίος

"

(υνοπτικός

µέλλοντας


µέλλοντας

εγ0 +α γράφ +α γρά$ +α "χ γρά$ει

εσ.

αυτός

εµε)ς

εσε)ς

αυτο)


µέλλοντας

(τιγµιαίος

"

(υνοπτικός

µέλλοντας


µέλλοντας

εγ0 +α τρ"χ +α τρ"ξ +α "χ τρ"ξει

εσ.

αυτός

εµε)ς

εσε)ς

αυτο)



99

#νεστ$τας

2ά+ε πρ7) ξυπν0, ντ.νοµαι, π)ν7 το γάλα µου, πα)ρν7 τη σάα µου αι

ξειν0 για το σχολε)ο. Ουφ, τι βαρετό πράγµα!

#%ακολουθ!τικός µέλλοντας

9ταν +α ανο)ξουν τα σχολε)α ά+ε πρ7) …….…………………………………

……………………………………………………………………..……………………

………………………………………………………………….……………………….

(τιγµιαίος " (υνοπτικός µέλλοντας

Α.ριο το πρ7) …….…………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………….……………………….

(υντελεσµένος µέλλοντας

Α.ριο το πρ7), µ"χρι να φτάσεις στη δουλειά, εγ0 +α "χ7 …….……..……

…………………………………………………………………………………….…….

.………………………………………………………………….………………………

Ας δυσολ"$ουµε λ)γο τις ασήσεις. 6πορε)τε να

µεταφ"ρετε την πρόταση σε όλους τους

µελλοντιο.ς χρόνους;



Ο ήλιος ξεπροβάλει σιγά σιγά πάν7 από την ορυφή του βουνο. αι

οι ατ)νες του &εστα)νουν τη γη. Τα &0α, τα πουλιά αι τα "ντοµα

ξεινο.ν την περιπλάνησή τους σε γη αι ουρανό για να ανα&ητήσουν

την τροφή τους. Οι µ"λισσες πετο.ν από λουλο.δι σε λουλο.δι

$άχνοντας για ν"ταρ. 2άποια ε)ναι τυχερά αι βρ)σουν την τροφή

τους, άποια όχι. 9µ7ς ο αγ0νας για την α+ηµερινή ανα&ήτηση τροφής

ε)ναι δ.σολος. Αρετά από αυτά όχι µόνο δεν βρ)σουν τροφή, αλλά τα

)δια γ)νονται τροφή για τ’ άλλα &0α. #)ναι "νας .λος που δε τελει0νει

ποτ".

( ;λενα (πετσιάλε, 3αρο.µενες 0ρες, 6)ν7ας: 1995, διασευή)

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

6ην ξεχνάτε, σειρά τ0ρα, "χει το

ε)µενο! 6πορε)τε να το µεταφ"ρετε

στους µελλοντιο.ς χρόνους;

Γραμματικη Γ & Δ δημοτικόυ-Σωτήρη Τερζίδη.pdf

Documents

Transcript of Γραμματικη Γ & Δ δημοτικόυ-Σωτήρη Τερζίδη.pdf