www.i-reporter.gr // www.i-reportergr.com ΜΑΡΤΙΟΣ 2010

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ» ΧΡΗΣΤΟΣ Η. ΧΑΛΑΖΙΑΣ ΑΝΑΡΧΙΑΦΑΚΕΛΟΣ

αναρχία

Το i-R ανοίγει το φάκελο Αναρχία... __________________________

Ο όρος «αναρχία» χρησιμοποιεί-ται για την περιγραφή των κοι-νωνικών – φιλοσοφικών και πολι-τικών ιδεών που έχουν ως σκοπό

την εγκαθίδρυση δικαιοσύνης, ισότητας και αδελφοσύνης στην κοινωνία, με την εξάλει-ψη κάθε κρατικού και κοινωνικού μέσου κα-ταπίεσης.

Την αμφιλεγόμενη αυτή θεωρία δεν την βρί-σκουμε μόνο στους στοχαστές του 19ου και στις αρχές του 20ου αλλά και στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Στο έργο του Αισχύλου (467π.Χ) «Επτά επί Θήβας» Στην αναφορά της Αντιγόνης που αρνείται την υπακούσει στους νόμους και στις διαταγές της εξουσίας

να αφήσει άταφο το νεκρό σώμα του αδελ-φού της Πολυνείκη. Οι Κυνικοί που έλεγαν ότι, ο κόσμος είναι μια πολιτεία χωρίς διάκρι-ση κρατών, την αδιαφορία προς τους κοινω-νικούς θεσμούς, κοινή κτήση και χρήση των υλικών αγαθών. Οι Στωικοί φιλόσοφοι, ο Αρί-στιππος και ο Ηράκλειτο έφτασαν στο ση-μείο να διακηρύξουν την απέχθεια τους στο κράτος. Ο Ζήνων απέκλεισε κάθε εξωτερικό εξαναγκασμό και επικαλέστηκε σαν μονα-δικό και επαρκή κανόνα συμπεριφοράς του ατόμου και της κοινότητας, την ηθική πα-ρόρμηση. Ο Αντίφων που καθόριζε ως ανα-γκαίες προϋποθέσεις την ομογνωμοσύνη και την ομοφροσύνη ανάμεσα στα μέλη της κοι-νότητας. Ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη μιλάει

i Reporter

»»ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ Η.ΧΑΛΑΖΙΑ

για τους κανόνες δικαίου, της παράδοσης, τα ήθη και έθι-μα, οι αποφάσεις των θνητών δικαστών και οι ποινές δεν εί-ναι σε καμιά περίπτωση εφι-κτό να εισχωρήσουν στο πε-δίο όπου αυτοί κινούνται και οι υποχρεώσεις δεν έχουν κα-μιά επιρροή πάνω τους ,αφού επιβάλλονται κάτω από μια ανεξέλεγκτη δύναμη και η υποχρέωση περιορίζεται σε μια διαφορετική κατάστα-ση. Η Αντιγόνη δεν υπολόγι-σε και δεν υπάκουσε σε κανέ-να νόμο. Ο Αριστοφάνης σχε-δόν σε όλο του το έργο σατι-ρίζει την εξουσία και αρνεί-ται τους νόμους στις Σφήκες

(422 π.Χ) και κάθε κατεστη-μένη αρχή στην Λυσιστράτη (411 π.Χ) και στις νεφέλες τη θρησκεία.

Αυτές οι απόψεις για πάνω από 1900 χρόνια έμεινα θαμ-μένες στο χρονοντούλαπο του κατεστημένου. Χρειά-στηκε να έρθει η εποχή των μεγάλων αλλαγών, και εξε-γέρσεων του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα για να έρ-θουν και πάλι στο προσκήνιο. Να φύγουν από τα παρισινά καφέ να κωδικοποιηθούν και να γίνουν θεωρία όνειρο που να εμπνέει νέους για να αντι-σταθούν στην κρατική εξου-

σία και στα συμφέροντα της ολιγαρχίας.

Να την πολεμήσει το κατε-στημένο κάθε φορά που ανη-συχεί για την ασφάλεια του με συκοφαντία και κάθε εί-δους βία ξεχνώντας ότι η αναρχική θεωρία είναι ενά-ντια στη βία : «Αυτό που δι-ακρίνει τους αναρχικούς απ’ όλους τους άλλους, είναι ακριβώς ο φόβος της βίας, η επιθυμία και η πρόθεση να εξαλειφθεί η βία» όπως χα-ρακτηριστικά γράφει ο Μα-λατέστα στο εγχειρίδιο «περί αναρχισμού και βίας»

i Reporter

“ Στο έργο του Αισχύλου (467π.Χ) «Επτά επί Θήβας» Στην ανα-φορά της Αντιγόνης που αρνείται την υπακούσει στους νό-

μους και στις διαταγές της εξουσίας να αφήσει άταφο το νε-κρό σώμα του αδελφού της Πολυνείκη.

αναρχία

i Reporter

Μαξ Στίρνερ: Η δομή του αναρχισμού__________________________

Η κατάρρευση της επανάστασης του 1848 σημαδεύει το τέλος του ουτο-πικού σοσιαλισμού. Απέδειξε ότι η αστική κοινωνία δεν είχε να φοβη-

θεί τίποτα από τις ουτοπίες αυτές. Τις μέρες του Ιούνη ξεσηκώθηκε το παρισινό προλεταριάτο, χωρίς να βρει καμιά υποστήριξη σ’ αυτούς που είχανε απευθείας στο ίδιο με τις σοσιαλιστικές τους ουτοπίες. «κανένας σοσιαλιστικός θεωρη-τικός, κανένας διανοούμενος, καμιά προσωπι-κότητα με όνομα, δεν αγωνίστηκε στο πλευρό των εργατών» έγραφε ο Ταλμόν. Από τις φα-ντασιώσεις του σοσιαλισμού που αγκάλιαζαν όλο τον κόσμο, δεν μένει πια τίποτα άλλο, εξόν από το κοινωνικό ζήτημα, που τώρα θα προ-σπαθήσουν να λύσουν οι κυβερνήσεις.

Η επανάσταση του 1848 φέρνει στα συγκαλά τους όλους εκείνους που είχαν πιστέψει πως μπορούν να επαναστατικοποιήσουν την πραγ-ματικότητα με τις ιδέες. Τώρα κερδίζει έδα-φος ο αναρχισμός που καλεί στην καθαρή δρά-ση. Σε όλες τις εποχές υπήρξε η τελευταία θέση των αλλοτριωμένων ανθρώπων. Οι ιδέες του είναι παλιές, φτάνουν ίσα με την αρχαιότητα και δε φαίνονται να συνδέονται με ένα ιδιαίτε-ρο σχηματισμό. Ο αναρχισμός δεν κάνει λόγο για κοινωνικά καθορισμένες πράξεις και αί-τια, ούτε προπαγανδίζει αξίες ή ορισμένους θε-σμούς, παρά προβάλει την απαίτηση για μια ελευθερία χωρίς ορούς. Δεν αποκρούει μια ορι-σμένη αξία ή έναν ορισμένο θεσμό, παρά όλες τις αξίες και όλους τους θεσμούς. Στη διάρκεια της γαλλικής επανάστασης βρήκε το θέμα του

»»ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

αναρχία

i Reporter

αναρχισμού απήχηση στον Συλβαν Μερεσάλ, όμως πραγ-ματική του τύχη δε βρισκόταν στην ανήσυχη εποχή του τέ-λους του 18ου και τω αρχών του 19ου αιώνα. Προτού βρει ακροατές η έκκληση για καθα-ρή δράση, έπρεπε να σταθερο-ποιηθούν πρώτα οι συνθήκες και να συντριβούν οι ελπίδες των διαφωτιστών. Όσο εξακο-λουθούσε να γίνεται πιστεύω πως κοινωνία και ιστορία βρί-σκονταν σε κίνηση και πως ήταν δυνατό ν’ αλλάξει μ’ ένα σοφά γραμμένο βιβλίο, υπήρ-

χε η δυνατότητα να ταυτίζεται με την πραγματικότητα και να εννοείται σαν ένα, αν και ιδι-αίτερα προοδευτικό τμήμα αυ-τής. Ο Μαρξ δεν ήταν αναρχι-κός γιατί πίστευε πως η ίδια η πραγματικότητα έπρεπε να εν-νοείται ως ευρισκόμενη σε δι-αλεκτική ανάπτυξη. Ο αναρχι-κός όμως είναι ένας άνθρωπος που θέλει να θέσει σε κίνηση κοκαλωμένες σταθεροποιημέ-νες συνθήκες.

Με την έννοια αυτή πρωτότυ-πο του διανοούμενου αναρ-

χικού είναι ο Γιόχαν Κάσπαρ Σμίτ, γνωστός με το ψευδώνυ-μο Μαξ Στίρνερ (1806 – 1856). Έναντι του εφιάλτη του χεγκε-λιανού συστήματος ξαναπιά-νει ο Στίρνερ, όμοια όπως οι Σέλλιγκ, Φόιερμπαχ, και Κιρ-κεργκαρτ, την ύπαρξη σαν κα-τηγορία που παραβλέφτηκε και παραποιήθηκε από τον Χέ-γκελ. Ο Στίρνερ είναι στο ση-μείο αυτό ριζοσπαστικότε-ρος από τους Φουριέ, Πρου-ντόν κ.α εφόσον αρνιέται να εντάξει αυτή την ύπαρξη σ΄έ-να σύστημα, όπως επεδίωξαν

εκείνοι. «Δεν έχω τοποθετήσει πουθενά την υπόθεσή μου», ατό είναι σύνθημα του βιβλί-ου του «Ο Ένας και η Ιδιοκτη-σία του». ( 1845). Το βιβλίο αυτό είναι το μοναδικό έργο που παρουσίασαν οι νεοχεγκε-λιανοί, γιατί δε διστάζει να δεί-ξει το όριο που είχε τεθεί με το σύστημα του Χέγκελ. Όποιος θελε να προχωρήσει πέρα απ’ αυτό το σύστημα όφειλε, όπως παρατήρησε αργότερα ο Λασ-σάλ, είτε να ξαναγυρίσει στην πίστη στο θεό, είτε να σταμα-τήσει στην ελεύθερη ύπαρ-

ξη του ατόμου. Με την έννοια αυτή δεν μπορούσε να υπάρ-χει μια θετική φιλοσοφία ( Σέ-λιγκ), ούτε ένας υπαρξιακός χριστιανισμός ( Κικεργκάρτ) ή ελεύθερος νατουραλισμός ( Φόιερμπαχ). Όποιος ήθελε να προχωρήσει πέρα από τον Χέ-γκελ και να μην ξαναγυρίσει σε μια πίστη, όφειλε να στα-θεί στην πραγματικότητα της ελεύθερης ύπαρξης και ν’ απο-φύγει να εντάξει ξανά αυτή την ύπαρξη σε κατηγορίες. Ακριβώς αυτή είναι η πρόθεση του Στίρνερ. Το έργο του δεν

είναι τίποτε άλλο από τη στα-θερή διαβεβαίωση πως ο ατο-μισμός είναι η μοναδική πραγ-ματικότητα και η εξουσία αυ-τού του ατομισμού πάνω στην ίδια τη ζωή του, η μοναδική πραγματική ελευθερία. Όπως είπε ο Σβάιλστρουπ. Το έργο του Στίρνερ , είναι υπεράσπι-ση της ζωής κι όχι η υπεράσπι-ση ενός δικαιώματος. Το πα-ράδοξο μιας τέτοιας θεωρίας συνίσταται στο ότι αυτή έχει μια πραγματικότητα μόνο σαν πράξη κι όχι σα θεωρία. Ενδο-σκόπηση και αντανάκλαση, εί-

“Η κατάρρευση της επανάστασης του

1848 σημαδεύει το τέλος του ουτοπικού σοσιαλισμού. Απέδειξε ότι η αστική κοινωνία δεν είχε να φοβηθεί τίποτα από τις ουτοπίες

αυτές.

αναρχία

i Reporter

ναι πάντα το γενικό που δεί-χνει πέρα από τη μερική ύπαρ-ξη και σαν τέτοιες είχανε συλ-ληφθεί κι από τον Χέγκελ, ενώ εδώ, στον Στίρνερ οφείλουν να ταχθούν κάτω από τη μερι-κή ύπαρξη, δηλαδή να περιο-ριστούν στην εξασφάλιση της ελευθερίας αυτής της ύπαρ-ξης. Ο Στίρνερ καταπολέμα κάθε τι το ιερό και αφηρημένο. Τους παπάδες και τους δασκά-λους. (είναι χαρακτηριστική η αναφορά στα θέματα παιδειας στο βιβλίο του) Αυτή ήταν μια θεωρία που σαν θεωρία είχε

μέσα της την αντίφαση. Η φι-λοσοφική εξαγγελία μιας ελευ-θερίας, ου δεν μπορούσε και δεν έπρεπε να είναι άλλη από την ελευθερία που βιώνεται μέσα στην πράξη.

Απ΄ όλες τις κοινωνικές θε-ωρίες η πιο ριζοσπαστική εί-ναι ο αναρχισμός. Όπως είπε ο Μπακούνιν (1814 – 1876)πηγή του κακού είναι η αρχή της κυ-βέρνησης κι όχι αυτή ή εκείνη η μορφή κυβέρνησης. Σκοπός είναι η επανάσταση, η αποδέ-σμευση αυτού που στην επο-

χή μας λέγεται κακό πάθος, η αναγνώριση μιας μόνο δρα-στηριότητας, δηλαδή της κα-ταστροφής. Κατέστρεψε το κράτος, και την ατομική ιδιο-κτησία γράφει ο Ενρικο Μα-λατέστα και όλα θα πάνε καλά. «Ο επαναστάτης» εξηγεί ο Νε-τσάγιεφ «είναι ένας άνθρω-πος ταγμένος». Το κράτος και οι κοινωνικοί θεσμοί που βρί-σκονται πίσω του έχουν μόνο ένα σκοπό, να καταπιέζουν το λαό τους παραγωγούς και να την υποτάσσουν σε μια μειο-ψηφία εκμεταλλευτών. Από τη

αναρχία

i Reporter

στιγμή που αυτή η μειοψηφία θα τιναχτεί στον αέρα, η κοι-νωνική συμβίωση των ανθρώ-πων, θα περιοριστεί, πάνω στη βάση της ισότητας αι αδελφο-σύνης, στην εκπλήρωση άλλων διαχειριστικών καθηκόντων.

Ύπαρξη σημαίνει τρόπος ζωής χωρίς θεό και αυθεντία. Ο κό-σμος είναι καθαρή ύλη. Δε χρειάζεται ούτε ιδέες ούτε κα-νενός είδους κυριαρχία. Και η συντριβή όλων γενικά των θε-σμών και αξιών σημαίνει την απελευθέρωση της ζωής σε χι-λιάδες χιλιάδων κέντρα. Ελευ-θερίας στους εργάτες, ελευθε-ρία σε όλους τους καταπιεζό-μενους και θάνατο στους κυ-ρίαρχους εκμεταλλευτές και κάθε είδους υποστηρικτές του κράτους. ο Μπακούνιν αναφέ-ρει στη διεθνή Ένωση εργα-τών « Θέλουμε να καταστρέ-ψουμε όλα τα κράτη, όλες τις εκκλησίες με όλους τους θε-σμούς, όλους τους θρησκευτι-κούς, πολιτικούς, δικαστικούς, διοικητικούς, νομισματικούς, οικονομικούς και τους νόμους ώστε να λυτρωθούν τα εκατομ-μύρια των φτωχών, παραπλα-νημένων, υποταγμένων βασα-νισμένων και εκμεταλλευομέ-νων ανθρώπων». Ο άνθρωπος δεν πρέπει ούτε να κοινωνικο-ποιηθεί ούτε να προσηλυτιστεί σε μια αλήθεια, Εδώ γίνεται έκκληση στη δικαιοσύνη ή το συμφέρον, παρά στο δικαίωμα της ζωής να επαναστατεί κατά της καταπίεσης. Δεν υπάρχει μόνο μια ανυπόφορη σκλαβιά, παρά και μια ανυπόφορη λογι-

κή, όχι μόνο ανυπόφορες αντι-φάσεις, παρά και ανυπόφορη τάξη. Εδώ δε σκιαγραφείται μια θεωρία του ταξικού αγώ-να. «Η τελευταία λέξη της επι-στήμης μας» γράφει ο Μπα-κούνιν «θα είναι να αρνηθού-με τις υποτιθέμενες ακλόνητες αλήθειες, της δυτικής φιλοσο-φίας, ν’ αρνηθούμε ολοκληρω-τικά τη δύση».

Όπως στην περίπτωση του Προυντόν, έτσι και τώρα με τον αναρχισμό δεν ήταν δύ-

σκολο στο Μαρξ ν’ αποδείξει, πως έχει θεωρητικά μια κατώ-τερη θέση, ότι ούτε θεωρητι-κή διατύπωση έχει, ούτε στην πράξη μπορεί να εφαρμοστεί, χωρίς ν΄ αντιφάσκει με τον ίδιο τον εαυτό του. Ως δόγμα ο αναρχισμός είναι μια θεωρία και μάλιστα μια θεωρία που σε πολλά σημεία είναι περισσότε-ρο ανεπεξέργαστη και αντα-νακλαστική από τη θεωρία του σοσιαλισμού. Σαν πράξη απαι-τούσε την υποταγή σε μια νέα άθικτη αυθεντία. Η αντίφα-ση ανάμεσα στην ελευθερία που υπόσχεται και την υπα-κοή που απαιτεί από τους οπα-δούς του είναι εντυπωσιακή. Ο Μαρξ ήταν Χεγκελιανός μέ-χρι του σημείου που πίστευε, πως η ιστορία ήταν υποχρεω-μένη να έχει λογική συνέπεια. Δεν μπορούσε να υπάρχει σ΄ αυτή τίποτε που να αντιτίθεται στην έννοια αυτή. Ο Προυντόν και ο αναρχισμός τοποθετού-νται αντίθετα στο πείσμα των αξιών και θεσμών που απλού-στατα θέλουν ν’ αναγνωριστεί η ύπαρξη τους. Δεν αναγνωρί-ζουν μια εσωτερική λογική της εξέλιξης, απαιτούν την πραγ-ματοποιήσει ενός ορισμένου προγράμματος. Αυτός ο ιρα-σιοναλισμός που αποτελεί την αληθινή θέση έναντι της θεμε-λιωμένης στο διαφωτισμό εν-δοσκόπησης στην ιδιομορφία της ανθρώπινης κοινωνίας και των πράξεων του ανθρώπου, φτάνει με τον αναρχισμό στην ακρότατη συνεπεία του.

αναρχία

i Reporter

Μπακούνιν: ο άνθρωπος των εξεγέρσεων __________________________

Για κάθε διάσημο άνδρα υπάρχει μια στιγμή που ο θρύλος του φθάνει στο απόγειο της. Για τον Μιχάλη Μπα-κούνιν η «στιγμή» αυτή ήταν το1848,

η χρονιά των πολλών εξεγέρσεων. Τότε σε ηλι-κία τριάντα τεσσάρων ετών, είχε γίνει ο «πονο-κέφαλος» όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσε-ων και ο «αποδιοπομπαίος τράγος» όλων των διοικητικών αρχών. Το ψηλό ανάστημά του, η λιονταρίσια ματιά του ήταν γνωστή σε όλους τους καταπιεζόμενους. «Οι κριτικές αλλά και η παιδεία του μεγάλου Ρώσου», όπως έλεγε ο αναρχικός Αρμάνδος Μπορκι, βρέθηκαν στο στοιχείο τους εκείνο το «έτος των θαυμάτων», που οι λαοί του Παρισιού και της Βιέννης, της Βουδαπέστης, και της Πράγας, του Μιλάνου

και της Βενετίας σήκωσαν κεφάλι. «Ανάσα-να με όλες τις αισθήσεις μου και με όλους τους πόρους του κορμιού μου τη μέθη της επανα-στατικής ατμόσφαιρας»,είτε ύστερα από χρό-νια ο ίδιος ο Μπακούνιν, καθώς αναθυμόταν τις ημέρες των αγώνων του, που ήταν λίγες αλλά αξέχαστες. Έστηνε τα πόδια του, ύστε-ρα από πολλές διαπραγματεύσεις, μια μορφή «συνυπάρξεως» με την εξουσία και, ένα λεπτό αργότερα, είχε γίνει κιόλας μπελάς. Ακόμη

Για μια ακόμη φορά άναψε στο Παρίσι το «πράσινο φως», για τα γεγονότα του 1848. Ο Μπακούνιν έκανε αμέσως την εμφάνισή του στην γαλλική πρωτεύουσα . τα μάτια του γε-μάτα νοσταλγία για την Ρωσία, «έβαλε τα πα-

»»ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ Η. ΧΑΛΑΖΙΑ

αναρχία

i Reporterρισινά οδοφράγματα στις δια-βάσεις του Καυκάσου και οι κατασκονισμένοι μέσα στις φόρμες τους Γάλλους εργά-τες έπαιρναν την μορφή Γε-ωργιανών αγροτών. Αυτός, που κατά τα φαινόμενα έσερ-νε μέσα του όλη την κληρονο-μική νωθρότητα της αριστο-κρατίας, κοιμόταν ελάχιστα μιλούσε πολύ και η φωνή του θύμιζε βροντή. Ενθουσιαζό-ταν και ενθουσίαζε όποιος τον άκουγε. Ήταν εκδηλωτικός. Με ύφος άκακο και χαρούμε-νο «μοίραζε» εγκάρδια, αλλά γερά χτυπήματα στις πλάτες των άλλων. Ο επικεφαλής της επανάστασης επιτροπής τον χαρακτήρισε επιγραμματικά την «φύση» του : «Τι άνθρω-πος. Την πρώτη μέρα της επα-ναστάσεως είναι πραγματικά πολύτιμος» , αλλά την δεύτε-ρη θα έπρεπε να τον εκτελέ-σω».

Η επαναστατική κυβέρνη-ση, αντί να τον εκτελέσει τον άφησε ελεύθερο και τον έστει-λε στην Πολωνία, για να βοη-θήσει την εξέγερση εναντίον της Ρωσίας και της Πρωσίας. Επειδή, όμως στο μεταξύ οι πολωνικές εξεγέρσεις εμφάνι-σαν ύφεση, ο Μπακούνιν κα-τέληξε στο Μπρεσλαου. Και από την στιγμή εκείνη ο θρύ-λος άρχιζε να μπερδεύεται με την πραγματικότητα, σε μια ανεκδοτολογία γεμάτη παρά-ξενες λεπτομέρειες. Στο τραί-νο, για να μην τον αναγνωρί-σουν, παρακάλεσε μια κυρία,

που μόλις είχε γνωρίσει, να του κόψη τα γένια. Αργότερα, πηγαίνοντας με άμαξα στην Πράγα και βλέποντας ένα πλήθος που κραύγαζε, γύρω από κάποιον πύργο, κατέβη-κε, ανέλαβε την αρχηγία της «επιχειρήσεως» (διέθετε την γοητείες του ηγέτη και όποιος τον έβλεπε υπάκουε αυθόρ-μητα στις διαταγές του), χώ-ρισε τους αγρότες σε ομά-δες, έδωσε οδηγίες και όταν, στο τέλος, οι φλόγες τύλιξαν το κτίριο, ανέβηκε ικανοποιη-μένος στην άμαξα του για να φύγει. Στην Πάργα, τον Ιού-νη του 1848,πήρε μέρος στις εργασίες του σλαβικού συνε-δρίου, που συγκροτήθηκε από

Τσέχους, Σλοβένους, Κροάτες και πολωνούς της Ρουθηνίας. Άλλο το συνέδριο εκείνο διε-κόπη από την έκρηξη της επα-νάστασης εναντίο του αυστρι-ακού στρατού. Όταν έφτασαν τα στρατεύματα των Αψβούρ-γων, τον είδε να πυροβολεί από το παράθυρο του ξενο-δοχείου και αργότερα να ρί-χνει αλάθητες βολές από οδο-φράγματα, ενώ μια ωραία κο-πέλα, που βρισκόταν στ πλευ-ρό του, γέμισε συνεχώς το πι-στόλι του. Η ομορφιά και το θάρρος δεν λείπουν ποτέ από τους θρύλους του. Στην Δρέσ-δη, όταν δέχθηκε τους κοινο-τικούς συμβούλους, καθόταν σε ένα βαρέλι με δυναμίτιδα, κρατώντας στο χέρι ένα αναμ-μένο τσιγάρο. Κάποτε έφθασε στο σημείο να βγάλει από το μουσείο την Μαντόνα σεξστί-να του Ραφαήλ και άλλους πε-ρίφημους πίνακες, για να τους «στήσει» στην κορυφή ενός οδοφράγματος, με την πεποί-θηση ότι οι Πρώσοι, παιδιά του Καντ και του Χέγκελ και, γι’ αυτό, λάτρες του ωραίου, δεν θα πυροβολούσαν πια.

«όταν η άμυνα της πόλεως έφθασε σε σημείο απελπιστι-κό, πρότεινε να κλεισθούν στο δημαρχείο να ανατιναχθούν όλοι στον αέρα. Δεν δέχθη-καν όμως οι άλλοι. Ο συνθέ-της Ριχάρδος Βάγκνερ ( για τη συμμετοχή του στην κίνηση ρου 1848 είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη και εξορία του στην Ελβετία, όπου μελέτησε

“ Για κάθε διάσημο

άνδρα υπάρχει

μια στιγμή που ο θρύλος του

φθάνει στο απόγειο της.

Για τον Μιχάλη Μπακούνιν η

«στιγμή» αυτή ήταν το 1848

αναρχία

i Reporter

τις νέες επαναστατικές μουσι-κές θεωρίες του). Ο Βάγκνερ, βρισκόταν εκείνες τις μέρες στη Δρέσδη. Κατά τον Ιρλαν-δό συγγραφέα Μπέρναρντ Σω ο μεγάλος μουσικοσυν-θέτης εμπνεύστηκε τον «Ζί-γκφρηντ» όταν είδε τον Μπα-κούνιν σε δράση. Ο Βάγκνερ ένοιωσε δέος μπροστά στον Μπακούνιν, γιατί τον άκουσε να μιλάει στις επαναστατημέ-νες ομάδες.

Με τη βοήθεια της ψυχανά-λυσης και των ερμηνευτι-κών κριτηρίων στης σχολής της Φραγκφούρτης ο Χερ-μέρτ Μαρκούζε γράφει δεν θα ήταν τολμηρό, να δούμε στον Μπακούνιν τον «πατέ-ρα» και τον «πρόδρομο» της σημερινής αμφισβήτησης των πάντων. Κάτι τέτοιο έγραψε πριν από χρόνια στο Βελιγρά-δι ο Ι. Μαλίνιν , στη μονογρα-φία του»Το οιδιπόδειων σύ-μπλεγμα και το πεπρωμένο του Μιχαήλ Μπακούνιν στο πρόβλημα της ψυχολογίας της επανάστασης».

Ο ίδιος ο Μπακούνιν ήταν ένας «πνεύμα αμφισβήτη-σης» που γεννήθηκε κυρίως σαν αντίδραση στην τυραννία του Τσάρου Νικολάου Α, του οποίου το καθεστώς, παίρνο-ντας αφορμή από το κίνημα των «δεκεμβριανιστών» που ξέσπασε το 1825 στην Πε-τρούπολη, «σκλήρυνε» ακόμη περισσότερο. ο Μιχαήλ Μπα-κούνιν ήταν ακόμη νέος, όταν

οι « Δεκεμβριστές» ανέβηκαν στην αγχόνη ή πήραν το δρό-μο της εξορίας για τη Σιβηρία. Ήταν ο τρίτος στη σειρά από ένδεκα αδέλφια. Πολύ γρήγο-ρα δημιούργησε «κοινό μέτω-πο» των αδελφών του εναντί-ον του πατέρα τους, εν ονό-ματι της «ελευθερίας» και «εναντία» στον «πατερναλι-σμό».Κάθε χρόνο στο ερχο-μό του χειμώνα, όταν έπρε-πε να εγκαταλείψουν το χω-ριό, τη γεννετηρά του, το Πρι-αμουκίνο ( στην περιοχή του Τόρσοκ, στη διοικητική περι-φέρεια Τβέρ, το σημερινό Κα-

λίνιν) η οικογένεια ήταν υπο-χρεωμένη να τραγουδήσει τον αποχαιρετιστήριο ύμνο του χωριού, που τον είχε σύνθεση ο πατέρας του , ο Αλέξανδρος Μιχαήλοβιτς, ο μετριοπαθής φιλελεύθερος, που είχε υπη-ρετήσει ως ακόλουθος στις ρωσικές πρεσβείες της Φλω-ρεντίας, της Νεαπόλεως και στην Τουρκία. Ευγενής στην καταγωγή, ο Αλέξανδρος είχε στην διάθεση του χίλιες «ψυ-χές», δηλαδή χίλιους άνδρες «κολλήγους» που τους «κλη-ρονόμησε» μαζί με απέρα-ντες εκτάσεις καλλιεργήσιμης

αναρχία

γης. Πίστευε στη θρησκεία και, σαν πρακτικός άνθρωπος αποφάσισε να κάνει τον Μι-χαήλ αξιωματικό του πυροβο-λικού.

Ο Μιχαήλ αμφισβητούσε και απέρριπτε κάθε μορφή «τα-μπού». Επηρεασμένος από την φιλοσοφία του Χέγκελ έμαθε να αμφισβητεί τη θρη-σκεία, τν εκκλησία, την πα-τροπαράδοτη έννοια της οικο-γένειας και του κράτους. Στο

Παρίσι γνώρισε τον Πρου-ντόν και πείστηκε πως η «ιδι-οκτησία είναι κλοπή». Και στην ρωμανική Ελβετία ανα-κάλυψε τη σκέψη του Ζαν Ζακ Ρουσώ.

Εγκατέλειψε την στρατιωτι-κή καριέρα και το σπίτι του, έδωσε κυριολεκτικά μια κλω-τσιά στα προνόμια, όπως και άλλοι αναρχικοί, ο Κροπότκιν , ο Καφίρε, ο Γκαεάνι, και αδι-αφόρησε τελείως για την χρη-

ματική περιουσία του. Η έν-νοια του χρήματος, του δικού του και των άλλων, του ήταν εντελώς άγνωστη. Υπέγραψε γραμμάτια με αγγελική αθω-ότητα, μοιράζοντας σα στον κόσμο που υπέφερε. Και σπα-ταλούσε το χρήμα λες και δεν είχε καμιά αξία. Ο Βάγκνερ τον είδε μια μέρα να αδειάζει όλο το περιεχόμενο της τσέ-πης του στα χέρια κάποιου ζη-τιάνου. Έτσι έδειξε ως ποιο σημείο είχε πια ξεπεράσει ο

Μιχαήλ τους τύπους και τις αντιλήψεις της κοινωνίας του, συνέβη ακριβώς την παρα-μονή της αναχώρησης του, όταν παρέστησαν μάρτυρες σε μια λογομαχία με ένα πα-λιό του φίλο, τον αντιδραστι-κό Κατκώφ. Λόγο στον λόγο ήλθαν στα χέρια και η μονο-μαχία φαινόταν αναπόφευ-κτη, μια που κανείς δεν ήταν δειλός. Αλλά ο Μπακούνιν, αν αι υπήρξε αξιωματικός είπε «όχι».

Το 1840 άφησε την Ρωσία και επί οκτώ χρόνια γύρισε στην Ευρώπη σαν «τσιγγάνος», κουβαλώντας συχνά μαζί του μια βαλίτσα, ένα κρεβάτι εκ-στρατείας και ένα τενεκεδέ-νιο κύπελλο. Μια φορά, γυρί-ζοντας από κάποιο ταξίδι συ-νέβη να βρει ¨βολεμένο» στο δωμάτιο του κάποιον φίλο του με τη γυναίκα του. Το πράγμα γι’ αυτόν ήταν τόσο φυσικό, ώστε χωρίς να πει λέξη, έκα-

νε μεταβεί και έφυγε, αναζη-τώντας γα τον εαυτό του άλλο κατάλυμα.

Η επαναστατική φλόγα του 1848 έσβησε αφήνοντας τον Μπακούνιν στα χέρια της πρωσικής αστυνομίας. Ήταν πονοκέφαλος να κρατούν σε περιορισμό τον πιο διάση-μο επαναστάτη της Ευρώ-πης. Οι Δικαστές της Σαξο-νίας τον καταδίκασαν σε θά-νατο, αλλά η κυβέρνηση, του

i Reporter

“Η έννοια του χρήματος, του δικού του και των άλλων, του ήταν

εντελώς άγνωστη. Υπέγραψε γραμμάτια με αγγελική

αθωότητα, μοιράζοντας τα στον κόσμο που υπέφερε. Και σπαταλούσε το χρήμα λες και δεν είχε καμιά αξία

αναρχία

i Reporter

έδωσε χάρη και τον απέλασε στην Αυστρία. Εκεί, καινούρ-για θανατική καταδίκη, και-νούργια χάρη, καινούργια έκ-δοση για το ο τσάρος, που κά-ποτε τον είχε καταδικάσει σε ισόβια εξορία και τώρα τον είχε επικηρύξει για δέκα χι-λιάδες ρούβλια , τον ζητούσε επίμονα. Όταν διάβηκαν τα σύνορα, οι Αυστριακοί αστυ-νομικοί του έβγαλαν τις αλυ-σίδες και ο Μπακούνιν βρή-κε την ευκαιρία για ένα μικρό «λόγο»: «παιδιά μου’ άρ-χισε να λέει «στο σπίτι του κανείς πεθαίνει πιο εύκολα» .Ο κοζάκος αξι-ωματικός τον διέκοψε. κατέληξε στο φρούριο Πετροπαβλόφσκ στην Πετρούπολη και έμεινε αλυσοδεμένος οκτώ χρό-νια. Η στέρηση της ελευ-θέριας του στοίχισε. Υπέ-φερε από την καρδιά και το συκώτι του, είχε σκορβούτο και του έπε-φταν τα δόντια. Άρχισε να σκέπτεται τν αυτοκτο-νία. ‘Ένα πρωί κατέβηκε στο κελί του ο υπουργός Εσωτερικών κα του ανα-κοινώσε ότι ο Νικόλαος Α επιθυμούσε γραπτή ανα-φορά για την περίπτωση του. Ο Μπακούνιν κάθισε και έγραψε την «ομολογία» του, ο τσάρος την διάβασε, σημεί-ωσε τις παρατηρήσεις του και φύλαξε κατά μέρος, για τον γιο του. κανένας άλλος δεν είχε καταφέρει τότε να ρίξει καμιά ματιά σε εκείνα τα χει-

ρόγραφα, που ήλθαν στο φως, ύστερα από πολύ καιρό ( συ-γκεκριμένα στην εποχή της επανάστασης του1917) και σκανδάλισε τους επαναστά-τες με την πρώτη ματιά, αφού ένας άνδρας σαν τον Μπα-κούνιν μπόρεσε να γράψει στον τσάρο λόγια κολακείας, σαν μετανιωμένος και «νεο-φώτιστος» εγκληματίας.

Αλλά ένα προσεκτικό διάβα-σμα των χειρογράφων απο-

καλύπτουν ότι ο Μπακού-νιν έπαιξε κωμωδία, για να πετύχει διπλό σκοπό: πρώ-τον να μεταφερθεί στη Σιβη-ρία και δεύτερον , να πει στον Νικόλαο Α μερικές αλήθειες. Πράγματι, του εξηγούσε τι ήταν ο κομμουνισμός, εκθει-

άζει «τους ευγενικούς εργά-τες που ανεμίζοντας τις κόκ-κινες σημαίες»πολέμησαν στα οδοφράγματα του Παρι-σιού «ήρεμοι, σεμνοί, πειθαρ-χημένοι και ευγενικοί». Έλε-γε ότι η αυτοκρατορία δεν ήτα παρά μια απέραντη φυ-λακή, που τα κλειδιά της κρα-τούσε ο τσάρος. Και πρόσθε-σε: «Στη Ρωσία είναι απίθα-νο να βρεθεί δημόσιος υπάλ-ληλος, που να μην είναι κλέ-φτης’. Τελικά, δεν είναι εύκο-

λο να ξεχωρίσουμε αν τα κείμενα του Μπακούνιν πιο στόχο είχαν. Γεγονός είναι πως, όταν τα έγρα-ψε ήταν σίγουρος ότι δεν θα ξανά χαιρόταν την ελευθερία του. Και μολο-νότι δεν εξέθεσε κανέναν σε κίνδυνο με την «εξο-μολόγηση».

Το 1857 ύστερα από οκτώ χρόνια που α πέρασε «μεταγόμενος» από ένα φρούριο – φυλακή στο άλλο, ο Μπακούνιν κα-τάφερε να πάρει «χάρη» και να τον στείλουν στο Τομάκ, της Δυτικής Σιβη-ρίας. Επιστρέφοντας στο φως του ήλιου, το γέρικο λιοντάρι, βρήκε πάλι τν

ενεργητικότατα του. Μέσασε λίγο καιρό η κατάσταση του άλλαξε ριζικά. Πρώτον γιατί κατάφερε να φτιάξει ένα ξύ-λινο σπιτάκι και να νυμφευ-τεί την Αντόνια, κόρη του Πο-λωνού εξόριστου Ξαβιέ Κβια-τόφσκυ, που ήταν είκοσι πέ-

αναρχία

i Reporter

ντε χρόνια νεώτερη του και δεύτερον, γιατί πέτυχε, χάρης στον κυβερνήτη της Σιβηρίας. Που ήταν ξάδελφος του, της μητέρας του, την μεταφορά του στην σιβηρική πρωτεύου-σα, το Ιρκούτσκ, και αργότε-ρα την άδεια να ταξιδεύει για λογαριασμό κάποιας εμπορι-κής εταιρείας.

Αυτά ήταν προνόμια που ο Μπακούνιν εξακολουθούσε να απολαμβάνει, ακόμη κα με τον καινούργιο κυβερνήτη, που ήταν ξάδελφος μιας από τις νύφες του έως ότου, κάνο-ντας χρήση αυτών των «πε-ριθωρίων ελευθερίας» απο-φάσισε να δραπετεύσει. Βρι-σκόμαστε στο 1861 και οι πλη-ροφορίες για τις εκπληκτικές επιχειρήσεις του Γαριβάλδη, έφθασαν ακόμη και ως την Σιβηρία. Το 1872,ο Μπακού-νιν έγραψε για τον Γαριβάλ-δη: «Μπορώ να βεβαιώσω , πως όλος ο πληθυσμός του Ιρ-κούτσκ, σχεδόν χωρίς εξαίρε-ση, έμποροι, τεχνίτες, εργά-τες, ακόμη και δημόσιοι υπάλ-ληλοι, είχαν ταχθεί με πάθος υπέρ του ελευθερωτή, που αγωνιζόταν εναντίον του βα-σιλιά των δυο Σικελιών και πι-στού συμμάχου του τσάρου». Και πρόσθετε παρακάτω ότι «κατά την χρονική διάρκεια 1860 -1863, όταν ο ρωσικός αγροτικός κόσμος βρισκόταν σε μεγάλο αναβρασμό, οι χω-ρικοί της μεγάλης και Μικρής Ρωσίας περίμεναν τον ερχομό του «Γαριβαλδώφ». Και όταν

τους ρωτούσαν ποιος ήταν αυτός, απαντούσαν: «Είναι μεγάλος αρχηγός, ο φίλος των φτωχών και θα έλθει να μας ελευθερώσει».

Ύστερα από μεγάλες περιπέ-τειες έφθασε στην Ιαπωνία, από κει στις ΗΠΑ και, τελικά, στο Λονδίνο, που ήταν το «κέ-ντρο» των ευρωπαίων πολιτι-κών φυγάδων. Έτοιμος να ξα-ναρχίσει τους αγώνες, έγρα-φε στις εφημερίδες, εξέδι-δε συγγράμματα και προσπα-

θούσε να βοηθήσει την πολω-νική επανάσταση του 1863, είτε ξεσηκώνοντας την Φιλαν-δία εναντίον του τσάρου (σχέ-διο που ναυάγησε «εν τη γε-νέσει» του) είτε οργανώνο-ντας μια εφήμερη αποστο-λή στη Ρωσία, που δεν έφθα-σε ποτέ στον προορισμό της. Αναφερόμενος στην περίο-δο αυτή ο φίλος του Αλέξαν-δρος Χέρτσεν, που υπήρξε και ο ποιο αυστηρός κριτής αυτού του αιρετικού επαναστατεί, λάτρη των εξεγέρσεων : «Δεν του αρέσουν μόνο οι βρυχηθ-μοί της επανάστασης, οι ανα-ταραχές των δημοσίων συ-γκρούσεων, των οδοφραγμά-των και των οχλαγωγιών. Του άρεσε επίσης και η προετοι-μασία, η ατμόσφαιρα δηλαδή που δημιουργείται στις παρα-μονές των εξεγέρσεων: η πυ-ρετώδης κινήσεις, οι άγρυ-πνες νύχτες, οι έντονες συζη-τήσεις, οι διενέξεις, οι συμ-φωνίες, τα μανιφέστα, η χημι-κή μελάνη αι οι μυστικοί κώ-δικες με το «κλειδί» της απο-κρυπτογράφησης».

Αυτή η πλευρά του χαρακτή-ρα και της συμπεριφοράς του Μπακούνιν ήταν αποτέλε-σμα της επίδρασης του ιτα-λού πατριώτη, που ο Ματσίνι τον γνώρισε στο Λονδίνο και της «ματσινικής» οργάνω-σης που την έζησε στον χώρο της ιταλικής πραγματικότη-τας. Ο Μπακούνιν πήγε στην Ιταλία μ την Αντόνια το 1864 και έμενε εκεί, μερικές δια-

“ Η επανα-στατική φλόγα

του 1848 έσβησε

αφήνοντας τον Μπακούνιν

στα χέρια της πρωσικής

αστυνομίας. Ήταν πονοκέφαλος να κρατούν σε

περιορισμό τον πιο διάσημο

επαναστάτη της Ευρώπης.

αναρχία

i Reporter

κοπές, ως το 1867. Ο πρώτος σταθμός ήταν φυσικά το νη-σάκι Καπρέρα έδρα του Γα-ριβάλδη, που φάνηκε, καθώς έγραψε σε κάποια φίλη του, σαν μιαν μικρή «αληθινή σο-σιαλιστική δημοκρατία. Δεν ξέρουν τι θα πει ιδιοκτησία. ¨όλα ανήκουν σε όλους. Δεν ξέρουν ούτε τι θα επίσημο έν-δυμα, Όλοι φορούν σακάκια από χοντρό ύφασμα με ανοι-χτό γιακά και κόκκινα κοντο-μάνικα πουκάμισα. Όλοι εί-ναι μαυρισμένοι από τον ήλιο. Όλοι εργάζονται συναδελφω-μένοι. και όλοι τραγουδούν».

Στη Φλωρεντία, όπου παρου-σιάσθηκε σαν «διεθνής αδελ-φός με μυστική αποστολή» συναντήθηκε με τον Τζουζέπε Ματσίνι, σύχναζε στη βιβλιο-θήκη Βιεσέ . Αλλά η Νεάπο-λη ήταν το βασικό κέντρο των επιχειρήσεων του. Εγκατέ-στησε εκεί την έδρα της οργά-νωσης «Διεθνής Οικογένεια». Είχε έτσι την ευκαιρία να ζει συνεχώς κοντά στους χωρι-κούς και στους πληβείους του Νότου και, μέσα σε εκείνο το περιβάλλον των τρομοκρατι-κών συνθηκών ζωής, ο Μπα-κούνιν βρήκε το κατάλληλο έδαφος για να δημιουργήσει μια αληθινή, ουσιαστική σοσι-αλιστική οργάνωση με «φόρ-μες» αναρχικές. Η Ιταλία δεν είχε αναπτύξει την μεγά-λη βιομηχανία της και, συνε-πώς, δεν διέθετε ισχυρό εργα-τικό προλεταριάτο. Έτσι δεν υπήρχε στον χώρο της ούτε

μια οργάνωση που να υπόσχε-ται σοσιαλισμό με την μαρξι-στική έννοια. Αυτή που ίδρυ-σε ο Μπακούνιν ήταν η πρώ-τη.

Στην Νεάπολη επίσης τον Γε-νάρη του 1869,με την βοή-θεια μιας ομάδα «μπακουνι-στών» γεννήθηκε το πρώτο τμήμα της Σοσιαλιστικής διε-θνής, στην οποία ο Μπακού-νιν είχε προσχωρήσει το 1868. Αλλά στην Ίσκια ο Μπακού-νιν, απαλλαγμένος από κάθε οικονομικό πρόβλημα, αφού τον χρηματοδοτούσε μια νε-αρή ρωσίδα πριγκίπισσα που είχε διακόψει κάθε δεσμό με την αριστοκρατική τάξη, βρή-

κε το κατάλληλο περιβάλ-λον για να ανάπτυξη τις ιδέ-ες του: εκεί στη Ίσκια, «ανα-κάλυψε» ότι ήταν αναρχικός. Από εκεί έφυγε το γράμμα για τον Χέρτσεν που αφορούσε τη σλαβική υπόθεση. Ο πόλεμος του1866 για την, προσάρτηση του Βένετο στην Ιταλία, τον άφησε αδιάφορο. Τώρα πια είχε γίνει «ανοιχτά» ο επικρι-τής των κυβερνήσεων της πα-ραδοσιακής δεξιάς, της Εκ-κλησίας της Μοναρχίας, της Γραφειοκρατίας των προνο-μίων, αλλά και των παιδιών του Ματσίνι και του Γαριβάλ-δη, για τον οποίο έλεγε ότι έπεσε «στα χέρια του Λα Φα-ρίνα και του Καβούρ, που τον

αναρχία

i Reporter

έριξαν στην αγκαλιά της μο-ναρχίας». Ο Μπακούνιν βασι-ζόταν στα «εκατομμύρια των εργατών και των χωρικών που είχαν μείνει ξένοι σε όλα αυτά τα γεγονότα».

Το 1868 μια προκήρυξη του, που παρακινούσε σε εξέγερση εναντίον της φορολογίας του αλευριού, έλεγε «σε αυτό το ευτυχισμένο βασίλειο της Ιτα-λίας» με τα είκοσι πέντε εκα-τομμύρια κατοίκων, μόνο δυο εκατομμύρια είναι οι φορολο-γούμενοι. Αυτά τα δυο εκα-τομμύρια είναι όλοι καλοί άν-θρωποι. Έχουν μια αξιοσέ-βαστη κοινωνική θέση, ψη-φίζουν, ψηφίζονται και γίνο-νται συχνά βουλευτές. Γι αυ-τούς προσεύχεται ο πάπας, γι αυτούς έγινε ο αστικός κώδι-κας, ο δικαστικός κλητήρας, αστυνομικός και ο χωροφύ-λακας, τα σχολεία, τα βιβλία, οι επιστήμες, τα μουσεία, τα θέατρα, τα άλογα και όλα τα αγαθά». Και συνεχίζει παρα-κάτω: «αλλά τα υπόλοιπα εί-κοσι τρία εκατομμύρια των ιταλών τι κάνουν και τι είναι; Εσείς, αστοί και προνομιούχοι

αντιμετωπίσατε ποτέ αυτό το ερώτημα»;

Στη Νεάπολη ο Μπακούνιν ήταν ένας θρύλος. Ο αναρχι-κός Ενρίκο Μαλατέστα θυ-μάται ότι : «τον περιέγραφαν σαν ένα ασυνήθιστο πρόσω-πο, υπέρβαλαν τα προσόντα του και τα ελαττώματά του, μιλούσαν για το πελώριο ανά-στημά του, την καταπληκτική όρεξη του, το ατημέλητο ντύ-σιμο του, την «αυτοκρατο-ρική»αποστροφή του για το χρήμα».

Λένε, πως όταν έφτασαν στην Ιταλία οι Πολωνοί που δια-σώθηκαν από τις εξεγέρσεις του 1863, ο Μπακούνιν έδω-σε στον πρώτο που βρέθηκε μπροστά του, τα μισά από τα χρήματα που είχε στην τσέ-πη του, στον δεύτερο, τα μισά από εκείνα που του είχαν απο-μείνει… «και ούτω καθ΄ εξής ώσπου να μείνει εντελώς απέ-νταρος».

Η επιρροή του φθάνει από τη Νεάπολη ως το Μιλάνο, την Ρουμανία και την Σικε-

λία, αλλά κυρίως προς δυο ευ-ρωπαϊκές χώρες, την Ελβετία και την Ισπανία. Στην πρώ-τη υπήρχαν πολλοί εργάτες ( ιδίως στις κοιλάδες του Ιού-ρα), που διεκπεραίωναν στα σπίτια τους την δουλειά που τους ανέθεταν οι καπιταλι-στές έμποροι. Ήταν μια ιδι-ότυπη κατηγορία εργαζομέ-νων, κάτι μεταξύ τεχνίτη και βιομηχανικού εργάτη. Αυτοί, λοιπόν, οι «κατ’ οίκον» εργα-ζόμενοι ήταν θαυμάσιο «έδα-φος» για την καλλιέργεια των ιδεών του Μπακούνιν. Στην Ισπανία, εξ άλλου, αν και δεν πήγε ποτέ ο ίδιος, κατόρθω-σε, με την βοήθεια κυρίως του μαθητή του Τζοζέπα φανέλλι, να «θεμελιώσει», το 1868, δυο έδρες της διεθνούς: στη Μα-δρίτη και στη Βαρκελώνη. Το 1873 οι «μπακουνιστές» έδω-σαν το παρών στις εξεγέρσεις που ξέχασαν, όταν παραιτή-θηκε ο βασιλιάς Αμεδαίος της Ισπανίας και ανακηρύχτηκε η δημοκρατία. Στην ισπανική αναρχική παράδοση, αρκετά ισχυρή στην Καταλονία, και στο μετέπειτα αναρχοσυνδι-καλιστικό ρεύμα, ήταν πάτα

“ Το 1868 μια προκήρυξη του, που παρα-κινούσε σε εξέγερση εναντίον της φορολογίας του αλευριού,

έλεγε «σε αυτό το ευτυχισμένο βασίλειο της Ιταλίας» με τα είκοσι πέντε εκατομμύρια κατοίκων, μόνο δυο

εκατομμύρια είναι οι φορολογούμενοι.

αναρχία

i Reporter αναρχία

i Reporter

φανερή η επίδραση του Μιχα-ήλ Μπακούνιν.

Δεν θα παρακολουθήσου-με τον Μπακούνιν στον ατε-λείωτο δαίδαλο των φανε-ρών ή μυστικών οργανώσε-ων που ίδρυσε και συνέδε-σε μεταξύ τους, άλλοτε προ-σχωρώντας σε αυτές και άλ-λοτε αποσυρμένος. Του άρε-σε να «παίζει» με την επανά-σταση, η οποία όπως έλεγε ο ίδιος, είναι ¨κατά τρία τέταρ-τα φαντασία αι κατά το ένα τέταρτο πραγματικότητα». Ο Γάλλος – Πρωσικός πόλεμος του1870 του έδωσε την ευκαι-ρία για την τελευταία ενερ-γό επέμβασή του. Στη Λυών, με την κατάληψη του δημαρ-χείου, διακήρυξε την κατά-λυση του Κράτους. Αλλά το Κράτος, κατά την σαρκαστι-κή περιγραφή του Μαρξ, με την μορφή δυο λόχων εθνο-φρουράς, μπήκε από μια πόρ-τα που οι επαναστάτες λησμό-νησαν ανοιχτή και σάρωσε την αίθουσα, αναγκάζοντας τον Μπακούνιν «να γίνει κα-πνός».

Μετά τον πόλεμο διέκοψε οριστικά κάθε επαφή με τον Ματσίνι. Αιτία της διαφωνί-ας τους ήταν ο διαφορετικός τρόπος εκτίμησης των γεγο-νότων σαν που οδήγησαν στο δραματικό και αιματηρό επει-σόδιο της παρισινής κομμού-νας. Λίγο νωρίτερα, ο Ματσί-νι τον είχε κατηγορήσει σαν «άθεο».Τον Αύγουστο του

1871 ο Μπακούνιν έγραψε: «που ήσαν χθες όπως είδα-με , οι υλιστές, οι άθεοι; Στην παρισινή Κομμούνα. Και που, οι ιδεαλιστές, οι πιστοί στον θεό; Στην εθνοσυνέλευση των Βερσαλλιών». Διέκοψε επίσης και τον Μαρξ, για άλλους λό-γου βαθύτερους λόγους. Με-ταξύ τους άλλωστε είχαν προ-ηγηθεί διάφορες προστριβές. Ο Μαρξ είχε οργισθεί, γιατί ο Μπακούνιν δεν φάνηκε συνε-πής στην υποχρέωση του να μεταφράσει στα ρωσικά το

πρώτο μέρος του «Κεφαλαί-ου». Είχε επίσης αγανακτή-σει όταν ο Μπακούνιν, για κά-ποιο χρονικό διάστημα, φάνη-κε επηρεασμένος από τον νε-αρό συμπατριώτη του Σεργκέι Νετσάγιεφ, που ήταν ο ποιο γνωστός επαναστάτης στην Τσαρική Ρωσίας και ο ήρωας που ενέπνευσε τον Ντοστο-γιέφσκι και να γράψει το βι-βλίο του «Δαιμονισμένοι».

Ανάμεσα στον Μαρξ και στον Μπακούνιν υπήρχαν βαθιές διαφορές σκέψεως – διαφο-ρές που γινόταν οξύτερες από τν κοινή τους επιθυμία να αποκτήσουν προβάδισμα στη Διεθνή και από την διαφο-ρά ιδιοσυγκρασίας. Ο Καμίν-σκυ, βιογράφος του Μπακού-νιν γράφει: « ο Μπακούνιν είναι το άκρως αντίθετο του Μαρξ. Είναι ο μεγάλος φίλος. Σε αγκαλιάζει, γελάς μαζί του, κλαίς πάνω στον ώμο του». Η μεθοδική και επιστημονι-κή σκέψη του Μαρξ εξέφρα-σε έναν σοσιαλισμό κατάλλη-λο για χώρες με υψηλή βιομη-χανική ανάπτυξη, όπως η Αγ-γλία και η Γερμανία. Η ηφαι-στειώδη ιδιοσυγκρασία του Μπακούνιν μεταφραζόταν, αντίθετα, σε μορφές αγώνων κατάλληλες για τους πληβεί-ους της Ρωσίας και της Νότιας Ιταλίας. Η ασυμφωνία, όπως ήταν φυσικό, είχε δυσάρεστες επιπτώσεις σε όλα τα ουσιώδη προβλήματα της θεωρίας και της πρακτικής της επανάστα-σης.

“ Ανάμεσα στον Μαρξ

και στον Μπακούνιν

υπήρχαν βαθιές διαφορές

σκέψεως – διαφορές που

γινόταν οξύτερες από τν κοινή

τους επιθυμία να αποκτήσουν

προβάδισμα στη Διεθνή και από

την διαφορά ιδιοσυγκρασίας.

αναρχία

i Reporter

Μέσα στο πάθος της σκληρής διαμάχης ο Μαρξ δεν δίστασε να μεταχειρισθεί άδικα μέσα. Κατηγόρησε τον Μπακούνιν σαν παράσιτο και πολιτικό εκ-βιαστή, με αποτέλεσμα η Διε-θνής στο συνέδριο της Χάγης, τον Σεπτέμβρη του 1872, να αποβάλει από τις τάξεις της τους αναρχικούς, ου συγκε-ντρώθηκαν στο Σαίν – Ιμιέρ και δημιούργησαν δική τους οργάνωση. Η Διεθνής της Χά-γης επέζησε δυο μόνο χρό-νια μετά την διάσπαση, ενώ η αναρχική κράτησε ως το 1878.

Στην πολιτική σκέψη του Μπακούνιν οι δουλοπάροικοι και οι χωρικοί, σαν δύναμη καταστροφής της διαφθαρμέ-νης δυτικής κοινωνίας, είχαν την πρώτη θέση. Η συνένωση των δουλοπαροίκων που εκεί-νος υποστήριζε και που τότε, το 1848, έμοιαζαν καθαρή ου-τοπία, συνετέλεσε κατά πολύ στην κατάρρευση των τριών μεγάλων ιμπεριαλιστικών χω-ρών που τους καταπίεζαν : της Ρωσίας, της Αυστρίας και ένα κομμάτι της Οθωμανικής αυ-τοκρατορίας. Όπως οι δου-λοπάροικοι, έτσι και οι φτω-χοί χωρικοί της Δύσης δεν εί-χαν διαφθαρεί από τον «πο-λιτισμό», παρέμειναν υγι-είς «βάρβαροι’ και διατήρη-σαν ανέπαφη την επαναστα-τική τους ορμή. Ήσαν αναρχι-κοί από ένστικτο. Ο Μπακού-νιν είχε ένα κοινό χαρακτηρι-στικό με όλους τους χωρικούς

–από εκείνους της γαλλικής επανάστασης, ως τους άλλους της Κίνας: την δυσπιστία και την άρνηση «κατά παντός τίτ-λου ιδιοκτησίας». Απεχθα-νόταν αυτό το ένα «κομμά-τι χαρτί»που δημιουργεί δια-κρίσεις και «ρίχνει πάντα το άδικο στην ράχη του φτωχού» ήθελε να κάψει τα πάντα. «Το ολοκαύτωμα όλων των γε-μάτων σφραγίδες εγγράφων ,επισήμων και ημιεπισήμων, ποινικών και πολιτικών , είναι ένας από τους ωραιότερους σκοπούς μιας γνήσιας σοσια-λιστική επανάσταση. Και εί-ναι επίσης πολύ πιο ανθρώ-πινο και ριζοσπαστικό μέσο , από το να κόβεις κεφάλια».

Για τον Μπακούνιν η γη δεν είναι ιδιοκτησία κανενός και οι καρποί της ανήκουν σε αυ-τόν που την καλλιεργεί. Το δι-καίωμα τη κληρονομιάς πρέ-πει να καταργηθεί, γιατί όσο υπάρχει «δεν πρόκειται να

γνωρίσει ο κόσμος ισότητα οι-κονομική, κοινωνική και πολι-τική». Ο γάμος πρέπει να εί-ναι ελεύθερος. Η παιδεία του λαού πρέπει να είναι καθολι-κή και πλήρης, γιατί αν μια κοινωνική τάξη «έχει εκ γενε-τής το προνόμιο της ανώτερης παιδείας και της πλήρους μόρ-φωσης, τότε οι άλλες τάξεις θα μείνουν για πάντα εξαρτήμα-τά της». Γι’ αυτό ο Μπακού-νιν ζητούσε για τον λαό: «όλη την εκπαίδευση, τόσο πλήρη, όσο επιτρέπει ο πνευματικός δυναμικός αιώνας, έτσι ώστε να μη μπορεί πια να βρεθεί επάνω από την μάζα των ερ-γατών, κάποια άλλη κοινωνι-κή τάξη, η οποία θα ήταν πι-θανόν να ξέρει περισσότερα και θα ήταν σε θέση, ακριβώς σαν πιο μορφωμένη, να κυ-βερνά και να εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους».

Για την πραγματοποίηση αυ-τού του προγράμματος της σκληρωτικής ελευθερίας, ο Μπακούνιν άρχισε ένα αγώ-να που τον έστρεφε εναντίον κάθε μορφής εξουσίας: των Εκκλησιών ( η ιδέα του θεού είναι ασυμβίβαστη με την ανθρώπινη ελευθερία), των ενόπλων δυνάμεων, των κυ-βερνήσεων, των κοινοβουλί-ων, της γραφειοκρατίας, των τραπεζών και όλων των άλ-λων. Το μέσον για την εφαρ-μογή του προγράμματος ήταν ένα και μόνο η Επανάσταση. Το κοινωνικό κατεστημένο θα ανατρεπόταν και, στα ερείπιά

αναρχία

i Reporter

του, ο Μπακούνιν έβλεπε την δυνατότητα δημιουργίας αυ-τοφυών ελεύθερων κομμουνι-στικών ομοσπονδιών, που θα συνεταιρίζονταν μεταξύ τους, χωρίς να νοιάζονται καθόλου για τα εθνικά σύνορα. Κα γι’ αυτό ήτα αντίθετος στην ιδέα μια ομοσπονδίας κρατών, που θα είχαν το καθένα χωριστά τη δική τους συγκεντρωτι-κή και απολυταρχική εξουσία της δικτατορίας του προλετα-ριάτου. Αντιαυταρχικός, αλλά όχι ατομιστής. Ο Μπακού-νιν προσδιόριζε τον αναρχι-σμό του σαν «κολεκτιβισμό» ή «σοσιαλιστικό».

Ύστερα από την διάσπαση της Διεθνής ο γίγαντας ένοιω-σε κουρασμένος. Πίστευε πως είχε φθάσει η ώρα να κατε-βεί από το καμπαναριό, αφού χτύπησε τις καμπάνες. Έλε-γε πως δεν είχε πια δυνάμεις ούτε και αυτοπεποίθηση, «για να σπρώξει ακόμη περισσό-τερο την πέτρα του Σίσυφου» εναντίον της αντίδρασης που θριάμβευε παντού. Η αδελφή του Τατιάνα πέθανε το 1871, ο Ματσίνι το 1872, η γυναίκα του Αντόνια έφυγε γα την Ρω-σία. Θα ξαναγύριζε;».

Τον Οκτώβρη του 1873 ο Μπα-κούνιν παραιτήθηκε από την Ομοσπονδία του Ιούρα στέλ-νοντας ένα συγκινητικό γράμ-μα στους συντρόφους του: « Αφήστε με ήσυχο, ξεχάστε με, δεν θα ξαναενοχλήσω τώρα πια κανέναν». Αλλά και εδώ

επίσης τίθεται το θέμα τις δι-πλής ανάγνωσης. Από αυτά που έγραφε πόσα είναι λό-για για τους άλλους και, κατά πρώτο λόγο ποσά προς τον εαυτό του; Το γεγονός ήταν πως ο Μπακούνιν ήθελε να λάβει μέρος στις εξεγέρσεις της Ισπανίας και είχε ζητή-σει τα μέσα από τον αναρχικό Κάρλο Καφιέρο. Εκείνος είχε απαντήσει αρνητικά. Και του είχε πει πως δεν έπρεπε να λάβει μέρος στις συγκρούσεις. Έπρεπε, αντίθετα, να φορέσει τις παντόφλες και να κινεί μυ-στικά, όλα τα νήματα. Γεννή-θηκε έτσι η ιδέα της Μπαρο-νάτα, μιας βίλλας που κατα-

σκευάσθηκε από τον Καφιέ-ρο, σε κάποια περιοχή της ελ-βετικής όχθης της λίμνης Μα-τζόρε. Επισήμως ανήκε στον Μπακούνιν, ο οποίος διέδω-σε ότι του την είχαν χαρίσει. Η συνεργασία αυτών των δυο συνεργατών ήταν με περί-οδος γεμάτη τρέλες και ένα άθροισμα από «λεπτές» αθέ-λητες παρεξηγήσεις. Ο Κα-φιέρο ήθελε να χαρίσει στον «γέρο Μιχαήλ» λίγη ανάπαυ-ση, και, συγχρόνως την αυτα-πάτη πως εξυπηρετούσε ακό-μη τον αγώνα. Στον Μπα-κούνιν δεν άρεσε να συνω-μότη στις αποθήκες, με τους πρόσφυγες που είχαν συνα-χθεί εκεί από όλο τον κόσμο, ούτε να ζει σαν αργόσχολος. Γράφει για την περίοδο αυτή: «Έπρεπε, λοιπόν, να παρου-σιάζουμε σαν ένας πολύ ευκα-τάστατος αστός, που τον απα-σχολούσαν μόνο τα οικογενει-ακά προβλήματα». Οπωσδή-ποτε είχε την ευκαιρία να δη-μιουργήσει έναν παράδεισο για την Αντόνια.

Ενώ η Αντόνια έφθασε με τα τρία παιδιά και τον πατέρα της και έγινε δεκτή με πυρο-τεχνήματα. Ο Καφιέρο πού-λησε την περιουσία που είχε στην Μπαρλέττα και έφυγε για την Ρω σια όπου νυμφεύ-τηκε μια επαναστάτρια. Στον γυρισμό τον περίμενε η χρε-ωκοπία. Αναγκάσθηκε εκ των πραγμάτων, να ανακαλέσει την εκχώρηση που είχε κάνει στον Μπακούνιν και να ζη-

“ Ύστερα από την

διάσπαση της Διεθνής

ο γίγαντας ένοιωσε

κουρασμένος. Πίστευε πως είχε φθάσει

η ώρα να κατεβεί από το

καμπαναριό, αφού χτύπησε

τις καμπάνες.

αναρχία

i Reporter

τήσει την επιστροφή της βίλ-λας Μπαρονάτα. Η σύγκρου-ση ανάμεσα στον «γέρο» και στον «μαθητή» του ήταν οδυ-νηρή. Πως μπορούσε να πει ο Μιχαήλ την αλήθεια στην Αντόνια; Η μόνη διέξοδος ήταν ένα «ωραίος θάνατος».και ο Μπακούνιν έλεγε πά-ντα πως το καλύτερο τέλος θα ήτανε, «αν πέθαινε στο επίκε-ντρο μιας μεγάλης επαναστα-τικής θύελλας». Την άνοιξη του 1874 η περιοχή της Εμί-λια βρισκόταν σε αναστάτω-ση. Ο Μπακούνιν δεν ήταν σύμφωνος με εκείνο τον ανώ-φελο αιφνιδιασμό «ματσινι-κού τύπου» που δεν ανταπο-κρινόταν στους κανόνες της μαζικής κινητοποιήσεις, αλλά δεν μπορούσε πια να κάνει πίσω και προχώρησε αναζη-τώντας σαν «λύση», τον θά-νατο που επιθυμούσε. Όταν όμως έφθασε, οι αναταραχές είχαν πια «ξεθυμάνει». Έγρα-ψε στην Αντόνια ένα «δύσκο-λο» γράμμα δίνοντας της ορι-σμένες εξηγήσεις. Αλλά ο θά-νατος δεν είχε φθάσει.

Ντυμένος παπάς, με πράσι-να γυαλιά και ένα καλάθι στο χέρι, άφησε γεμάτος θλίψη την Μπολόνια. Φαίνεται όμως πως ήταν μοιραίο, ακόμη και οι γεμάτες συγκίνηση στιγ-μές της ζωής του, να συνο-δεύονται από κωμικά επεισό-δια. Καθώς ανέβαινε στο αυ-τοκίνητο, που θα τον πήγαι-νε στο σταθμό, το ράσο του μπερδεύτηκε στα πόδια του.

Το τεράστιο κορμί του έκα-νε απεγνωσμένες προσπάθει-ες για να χωρέσει στην πόρ-τα και τότε άρχισε να μαζεύε-ται το πλήθος, που κάθε άλλο παρά καλέ διαθέσεις είχε για τον «ιερέα» που δραπέτευε. Εξ αιτίας του κωμικού επεισο-δίου κινδύνευσε να αναγνωρι-στεί.

Έφυγε απογοητευμένος. Είχε διαπιστώσει, όπως έγραψε, ότι « η σκέψη, η πείρα και

το επαναστατικό πάθος είναι στοιχεία που δεν διαθέτουν οι μάζες». Περισσότερο, όμως τον βασάνιζε ιδέα της συνά-ντησης με την γυναίκα του, που την είχαν αναγκάσει με την βία να εγκαταλείψει την βίλλα Μπαρονάτα». Η Μπα-ρονάτα «είναι δική μου», φώ-ναζε. «Όχι, είναι της επανά-στασης», της απαντούσαν. Οι σύντροφοι δεν συμπαθού-σαν την Αντόνια, είχε «ξεμω-ράνει»τον «δάσκαλο». Ένας

αναρχία

i Reporter

από αυτούς την περιέγραψε: «λεπτή, χαριτωμένη, ασυνή-θιστα επιμελημένη και «κο-κέτα» γα τον εαυτό της. Την ενδιέφεραν περισσότερο τα περσινά φορέματα της, παρά τα κοινωνικά προβλήματα». Στο τέλος ταχτοποιήθηκε στο Λουγκάνο.

Η Αντόνια, που με τον τρό-πο της αγαπούσε αυτόν τον ριψοκίνδυνο σύζυγο εγκατα-στάθηκαν σε μια βίλλα στο Λουγκάνο, όπου ο Μιχαήλ ρί-χτηκε με πάθος στην καλλι-έργεια λουλουδιών που θα τα πουλούσε και θα ξεχρέωνε το νέο του σπίτι. Η καλλιέργεια δεν απέδωσε τα αναμενόμενα και οι πιστωτές πήραν πίσω την βίλλα.Την εποχή αυτή ξεκίνησε μια από της δύσκολες στιγμές της ζωής του. Υπέφερε από το άσθμα και παράλυση της κύ-στεως, που τον ανάγκαζε να φορά μονίμως ένα βοηθητι-κό μηχάνημα. Τη Νύχτα δεν μπορούσε να κοιμηθεί, δεν μπορούσε καν να ξαπλώσει και έπρεπε να μένει ακουμπι-

σμένος στο τραπέζι. Το πνεύ-μα του όμως ήταν πάντα ζω-ντανό. Κατάφερνε μάλιστα να κάνει χιούμορ για τις αρρώ-στιες του. « Αφού είμαι ένας όρθιος άνθρωπος είναι φυσι-κό να στέκομαι με ορθή γω-νία».Οι τελευταίοι στοργικοί οπαδοί του ήταν μια ομάδα ιταλών εργατών και μια φίλη του Ρωσίδα φοιτήτρια που του διάβαζε βιβλία για τις απέρα-ντες εξοχές της μακρινής πα-τρίδας του. Έστηνε ευχάριστα το αυτί του, για να ακούει την φλυαρία των βατράχων, γιατί του θύμιζαν τους βατράχους της Πριαμουκίνο.

Έκλεισε τα μάτια του στη Βι-έννη, την 1η ιούλητου1876 και οι φίλοι του πήγαν στο ληξι-αρχείο για να δηλώσουν τον θάνατό του. Ο υπάλληλος ήθελε να μάθει ποιος ήταν αυ-τός, ο Μπακούνιν και τι επάγ-γελμα έκανε. Στάθηκε δύσκο-λο να του εξηγήσουν την ιδι-ότητα του διανοούμενου επα-ναστάτη. . Τελικά ο Ελβετός υπάλληλος, απομονώνοντας τα όσα προσπαθούσαν να του

εξηγήσουν κράτησε μόνο ότι ήταν Ρώσος και είχε κτήματα εκεί, και έγραψε στο ληξιαρ-χικό βιβλίο: « Μιχαήλ Μπα-κούνιν, κτηματίας». Έτσι χα-ρακτήρισε τον άνθρωπο που ανάλωσε μια ζωή ολόκληρη πολεμώντας εναντίον της ιδι-οκτησίας και του κληρονομι-κού δικαιώματος.

Ο επαναστάτης που μαζί με τον Μπελίνσκι και τον Χέρ-τσεν, ξεκίνησαν τον σοσιαλι-σμό στην Ρωσία, άφησε μια «κληρονομιά» όχι ευκατα-φρόνητη. Ίσως αυτό δεν εί-ναι εύκολο να το καταλάβου-με, μέσα από τις γραμμές της βιογραφίας του, στην οποία κυριαρχεί κατ’ ανάγκη η εκ-χειλίζουσας πληθωρικότη-τα της προσωπικότητάς του. Αλλά ο Μπακούνιν , πέρα από την εκρηκτική του δραστηρι-ότητα, ήξερε επίσης να περ-νά πολλές ώρες σκυμμένος στα βιβλία. Και ο Ένγκελς, που τόσο τον πολέμησε όταν έμαθε για το θάνατο του εί-πε:»Πρέπει να τον σεβαστού-με. Κατάλαβε τον Χέγκελ».

“ Τη Νύχτα δεν μπορούσε να κοιμηθεί, δεν μπορούσε καν να ξαπλώσει και έπρεπε να μένει ακουμπισμένος στο τραπέζι. Το πνεύμα του όμως ήταν πάντα ζωντανό.

Κατάφερνε μάλιστα να κάνει χιούμορ για τις αρρώστιες του. « Αφού είμαι ένας όρθιος άνθρωπος είναι

φυσικό να στέκομαι με ορθή γωνία».

αναρχία

i Reporter

Ο Τζ.Ντ. Χ. Κόουλ στην «Ιστο-ρία της Σοσιαλιστικής σκέ-ψης», υποστηρίζει ότι οι Ρώ-σοι σοσιαλιστές επαναστάτες, τόσο της Αριστερής Ομάδας όσο και της Δεξιάς, ήταν στην ουσία διάδοχοι του Μπακού-νιν και όχι του Μαρξ. Το ποσό είχε δίκαιο ο Μπακούνιν, όταν δυσπιστούσε στο συγκεντρω-τικό Κράτος, ακόμη και όταν παρουσιαζόταν με την μορ-φή του εργατικού, του προ-λεταριακού Κράτους, το είδα-με αργότερα στην Σοβιετική Ένωση. Η αντίθεης του στην πρακτική του αποκαλούμενου «δημοκρατικού συγκεντρω-τισμού» και η καταδικαστική του θέση εναντίον της «προ-σωπολατρίας» ( ο Μπακού-νιν ήταν εκείνος που έγραψε ότι οι μεγάλες δεσπόζουσες φυσιογνωμίες στην κοινωνι-κή επανάσταση, όχι μόνο εί-ναι άχρηστες, αλλά και επιζή-μιες και ασυμβίβαστες με την χειραφέτηση των μαζών».

Και δεν είναι τυχαίο, ότι η μαρ-ξιστική ιστοριογραφία, και ει-δικά η κομουνιστική, αφού, με το πέρασμα των χρόνων, έκανε μια εκτίμηση του μπα-κουνισμού πιο αντικειμενική από εκείνη που είχαν κάνει ο Μαρξ και ο Ένγκελς (στο βι-βλίο για τον αναρχισμό), επέ-στρεψε στην περίοδο του στα-λινισμού, για να διαπιστώσει κρίσεις ιδεολογικές αι αιρε-τικές. Αλλά υπάρχει και ένα άλλο στοιχείο επικαιρότητας,

που αποδεικνύει πόσο δίκαιο είχε όταν υποστήριζε ότι η Επανάσταση έπρεπε να στη-ριχθεί στις υπανάπτυκτες χώ-ρες ( τότε ήταν η Ρωσία σήμε-ρα είναι ο τρίτος Κόσμος που οι οικονομολόγοι για να γλυ-κάνουν αυτό τον απαξιωτικό όρο ανακάλυψαν τον δήθεν όρο των χωρών προς ανάπτυ-ξη),και στην δυνατότητα εξε-γέρσεων των παραμελημένων κοινωνικών τάξεων, των «ρα-κένδυτων προλετάριων»: των χωρικών, του «λούμπεν προ-λεταριάτου».

Η λύση που έδωσε με το «ομο-σπονδιακό σύστημα» συνα-ντά στην πράξη πολλές δυ-σκολίες και μπορεί να θεωρη-θεί, ακόμη και σήμερα, σαν μια λύση του μέλλοντος, αλλά έθεσε τις βάσεις μιας προβλη-ματικής, που συναντούμε στα κρατικά κομμουνιστικά πει-ράματα της Κίνας. Ποιος απο-φασίζει τελικά; Η συνέλευση ολόκληρου του πληθυσμού, η οποία χορηγεί ανακλητές και περιορισμένης εκτάσε-ως εξουσιοδοτήσεις ή μια το-

πική ομοσπονδία παραγωγι-κών συνεταιρισμών; Και πως θα αποφύγουμε τον κίνδυνο να μεταβληθεί σε «Κράτος, η διοίκηση των ζωτικών υπη-ρεσιών μιας εκτεταμένης ζώ-νης; Ιδού τα προβλήματα, τα οποία η «μπακουνική ιδεολο-γία» επισήμανε με μεγάλο ρε-αλισμό προ πολλών ετών, μο-λονότι ο Μπακούνιν δεν εν-διαφερόταν να καθορίσει εκ των προτέρων, ποια θα μπο-ρούσε να είναι η κοινωνική διάρθρωση του μέλλοντος. Και τούτο, γιατί ο Μπακού-νιν ήθελε προπάντων να είναι ένας καταδαφιστής των πα-λαιών και νεκρών πραγμάτων και των επιζήμιων μύθων. Εί-ναι μια άποψη που ο Μαλατέ-στα συνέβαλε με πλήρη ακρί-βεια, όταν έγραψε: «Ήλθε να «ταρακουνιση» όλες τις πα-ραδόσεις, όλα τα δόγματα, κοινωνικά, πολιτικά, και εθνι-κά που θεωρούνταν ως τότε από την μάζα των «διανοου-μένων» σαν αναταραχές και εκτός πάσης συζητήσεως αλή-θειες.

“ Οι τελευταίοι στοργικοί οπαδοί του ήταν μια ομάδα ιταλών

εργατών και μια φίλη του Ρωσίδα φοιτήτρια που του διάβαζε βιβλία

για τις απέραντες εξοχές της μακρινής πατρίδας του.

αναρχία

i Reporter

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΝΩΝΥΜΟΥ: Η επαναστατική απόλαυση του να σκέφτεσαι τον εαυτό σου Εκδόσεις : ΕΛΕΥΙΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

FELIX GUATTARI: Το αίσθημα τα ευτυχίας γί-νεται ανατρεπτικό όταν είναι συλλογικό Εκδό-σεις: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Φ. ΓΟΥΝΤΓΟΥΩΡΘ – Ε. ΧΑΡΒΕϋ- Ν.ΟΥΩΛΤΕΡ: Το είναι ο αναρχισμός Εκδόσεις : ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

HEDLEY BULL: Η αναρχική κοινωνία: Εκδό-σεις: ΠΟΙΟΤΗΤΑ

SAM DOLGOFF: Αναρχικές Κολεκτίβες: Εκδό-σεις ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΘΗΚΗ

ΧΕΝΡΥ ΝΤΑΙΗΒΙΝΤ ΘΟΡΩ: Πολιτική ανυπακοή ζωή χωρίς αρχές περπατώντας :Εκδόσεις ΔΙΕ-ΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

ΧΕΝΡΥ ΝΤΑΙΗΒΙΝΤ ΘΟΡΩ: Αντίσταση στην πο-λιτική εξουσία Εκδόσεις: ΕΡΑΤΩ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΥΤΣΑΣ: Μιχαήλ Μπακούνιν ο κό-σμος του και το έργο του Εκδόσεις ΑΡΔΗΝ

ΠΡΟΣΠΕΡ – ΟΛΙΒΙΕ ΛΙΣΑΓΚΑΡΕ: Η ιστορία της Παρισινής κομμούνας του 1871 Εκδόσεις ΕΛΥΕ-ΘΡΟΣΤΥΠΟΣ

ΜΑΡΕΐ ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ: Άκου μαρξιστή Εκδόσεις: ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΟΘΗΚΗ

ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΜΑΡΚΟΥΖΕ :εξέγερση, αναρχι-σμός, μοναξιά Εκδόσεις : ΡΟΜΒΟΣ

INTA METT: Η κομμούνα της Κρονστάνδης : Εκ-δόσεις: ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Α.ΜΠΕΡΚΜΑΝ : Το αλφαβητάρι του αναρχι-σμού Εκδόσεις: ΚΑΤΣΑΝΟΣ

Κ. ΜΑΡΞ Φ. ΕΝΓΚΕΛΣ: Για τον αναρχισμό εκδό-σεις: ΚΑΖΑΝΤΖΑ

ANDRE NATAF: Η καθημερινή ζωή των αναρχι-κών στη Γαλλία Εκδόσεις: ΠΑΠΑΔΗΜΑ

FRANZ NEUMANN: Τα όρια της δικαιολογημέ-νης ανυπακοής Εκδόσεις: ΕΥΡΑΣΙΑ

MAX RUBEL: Ο Μαρξ θεωρητικός του αναρχι-σμού Εκδόσεις: ΑΣΤ.ΔΕΛΗΘΑΝΑΣΗ

KRICKPATRICK SALE: Λουδίτες :Εκδόσεις ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

ΛΕΟΝΤΡΟΤΣΚΙ: Για τον αναρχισμό: Εκδόσεις: ΑΛΛΑΓΗ

TOMAS IBANEZ – MANUEL CASTELLS: Ο νεο-αναρχισμός και η σύγχρονη κοινωνία Εκδόσεις: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ.

αναρχία

i Reporter

Ελληνικός αναρχισμός __________________________

Οι πρώτες αναρχικές ομάδες, δημι-ουργήθηκαν στα τέλη του19ου και στις αρχέςτου20ου αιώνα στην Πά-τρα και στον Πύργο. Το 1893 ιδρύ-

θηκε η «Σοσιαλιστική Αδελφότητα» μια σύνθε-ση μαρξισμού, χριστιανισμού, Αναρχίας στην Πάτρα από εργάτες, μικροεπαγγελματίες και ελάχιστους διανοούμενους...

Ο εκδότης της εφημερίδας «Σημερινή» γράφει: «Με την πρωτοβουλία της Σοσιαλιστικής Αδελ-φότητας ιδρύθηκε το πρώτο σωματείο των Πα-τρών, που ήταν των ξυλεργατών. Υπήρχαν τότε στην Πάτρα τρία ξυλουργικά εργοστάσια (Μα-μάκη, Παπανικολάου, και Τασσοπούλου) που παρελάμβαναν κορμούς δένδρων από την Βό-ρεια Ελλάδα και έφτιαναν σανίδες για στα-φιδοκιβώτια. Τον Αύγουστο του 1896 το νεα-ρό σωματείο των ξυλουργών κήρυξε την πρώ-τη του απεργία, που έληξε με νίκη τω εργατών μέσα σε μια εβδομάδα…» «… Έλλειψη Εργα-

τικού Κέντρου, οι συγκεντρώσεις των εργατών γινόταν στο πρώτο δημόσιο σχολείο των Πα-τρών στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου. Ο κό-σμος του έλεγε «μπουμπούλικο» από την Ιταλι-κή λέξη «πούμπλικο» που θα πει δημόσιο. Όλα τα άλλα σχολεία ήταν ιδιωτικά και του Αγίου Γεωργίου το μόνο δημόσιο του Κράτους, επο-μένως του Λαού. Με αυτό το δικαίωμα οι ερ-γάτες έμπαιναν μέσα…» Τα στελέχη της Σοσι-αλιστικής Αδελφότητας ανέπτυξαν τα ποιο ρι-ζοσπαστικά στοιχεία του σοσιαλισμού, επηρε-ασμένα περισσότερο από την σκέψη του Φου-ριέ αλλά κυρίως από το έργο του Προυντόν. Τις θέσεις τους της δημοσιεύουν στην πρώτη αναρχική εφημερίδα «Επί τα Πρόσω» που έκ-διδε ο Μαγκανάρας. Η Σοσιαλιστική αδελφό-τητα έδρασε για τρία χρόνια από το 1893 έως το 1896 και μετά διαλύθηκε γεννώντας διάφο-ρες αναρχικές ομάδες

Μετά την διάλυση της αδελφότητας δημιουρ-

»»ΤΟΥ C. ZELAZ

αναρχία

i Reporterγήθηκαν ομάδες στον Πύργο με επικεφαλής, τους Δημήτρη Καραμπίλια, Δημήτρη Μπα-ντώνα ( που δολοφονήθηκε το 1898 ) Δημήτρη Αρνέλο, Πα-ναγιώτη Τσεκούρα και Βασίλη Καλιντζη. Ομάδες αυτές ανέ-πτυξαν συνεργασία με το Γαλ-λικό αναρχικό κίνημα.

Η δολοφονία του μεγαλο-τραπεζίτη Φραγκόπουλου το 1896, από τον τσαγκάρη Δη-μήτρη Μάτσαλη, η αστυνομί-α(χωροφυλακή τότε) απαγό-ρευσε κάθε δράση των αναρ-χικών ομάδων και ανέστειλαν τν κυκλοφορίας της εφημε-ρίδας «Επί τα Πρόσω». Στην παρανομία πλέον κυκλοφο-ρούσαν χειρόγραφες εφημε-ρίδες και τα έργα του Πρίγκι-πα Κροπότκιν, «Αναρχία» του Μιχαήλ Μπακούνιν «Ο Θεός και το Κράτος».

Με την επανέκδοση της εφη-μερίδας «Επί τα Πρόσω» για πρώτη φορά κάνουν χρήση του όρου «αναρχία» σε αντί-θεση του όρου αναρχισμός που κάνουν χρήση οι μαρξι-

στές, το κατεστημένο και οι οπαδοί των ισμών.

Στο κύριο άρθρο της επανέκ-δοσης γράφουν: « Λέγοντες αναρχίαν εννοούμε ότι η αν-θρωπότης κατά τον φυσικήν νόμον της απαρέντου τελειο-ποιησμότητος, θέλει εξελιχθει μέχρι του σημείου εκείνου της προόδου κατά το οποίον οι άν-θρωποι της Γης άπαντες, μη υποκείμενοι εις βιοτικάς ανά-γκας, απηλλαγμένοι προλήψε-ων και συνειδητές ότι φυσι-κή ελευθερία είναι μεταξύ των κοινωνικών ατόμων εθελουσί-ας αλληλεγγύης δεν θέλουσιν έχει ανάγκη προσωπικών αρ-χών και εξουσιών ίνα αποτρέ-πωνται του κακού».

Ο σκοπός και η δράση των πρώτων αναρχικών ομάδων είναι η διακίνηση των ιδεών τους, και η ανάπτυξη του συν-δικαλιστικού κινήματος που την εποχή εκείνη ήταν κάτι το άγνωστο για τη χώρας μας.

Προς το τέλος του 19ου αιώνα το αναρχικό κίνημα γνωρίζει

την μεγαλύτερη ανάπτυξη του. Το Φλεβάρη του 2898 γίνεται στην Πάτρα η απόπειρα δολο-φονίας κατά του Γεωργίου Α’. Η πράξη αυτή γίνεται αφορ-μή διώξεων και διάλυσης όλων των αναρχικών ομάδων στην περιοχή της Πάτρας.

Την πρωτοκαθεδρία θα την πάρουν οι αναρχικές ομάδες του Πύργου, που από το1893 έχουν και την δική τους εφη-μερίδα το «Νέο Φως». Στη δε-κάχρονη δράση των ομάδων Πάτρας - Πύργου κυκλοφόρη-σαν πέντε τίτλοι εφημερίδων , το1895 στην Πάτρα το «Φως» και το «Εμπρός», το 1896, η «Επί τα Πρόσω» το 1898 το «Νέον Φως»στον Πύργο.

Το 1900 γίνεται στο Παρίσι το Διεθνές Επαναστατικό Συ-νέδριο, του οποίου η επιτρο-πή έστειλε πρόσκληση προς τους αναρχικούς του Πύργου. Τα οικονομικά προβλήματα δε τους επέτρεπαν όμως να πα-ραβρεθούν σε αυτό το συνέ-δριο και έστειλαν μια επιστο-λή η οποία αρχίζει ως εξής: «

“ Οι πρώτες αναρχικές ομάδες, δημιουργήθηκαν στα τέλη του 19ου και στις αρχέςτου20ου αιώνα στην Πάτρα και

στον Πύργο. Το 1893 ιδρύθηκε η «Σοσιαλιστική Αδελφό-τητα» μια σύνθεση μαρξισμού, χριστιανισμού, Αναρχίας

στην Πάτρα από εργάτες, μικροεπαγγελματίες και ελάχι-στους διανοούμενους...

αναρχία

i Reporter

Σύντροφοι! Από τις όχθες του Αλφειού, από την ιερή Άλτη, από την ιστορική Ολυμπία, που είταν στην αρχαιότητα το διεθνές κέντρο των Ολυμπια-κών αγώνων και της διανόη-σης, όλοι μας χαιρετίζουμε την ιδέα του Συνεδρίου. Απ’ αφορ-μή της οικονομικής κρίσης που μαστίζει την επαρχία μας, δεν μπορέσαμε να στείλουμε στο συνέδριο αντιπρόσωπο, περι-οριζόμενοι στο να στείλουμε μόνο έκθεση.

» Εδώ ο αναρχισμός εμφανί-στηκε στα 1892. Η προπαγάν-δα της ιδεολογίας μας πήρε μεγάλη έχταση παρ’ όλο το λίγο καιρό που πέρασε από τό-τες. Κι’ ακόμα, αν δεν είχαμε το πρόσκομμα της θρησκείας, θα είχαμε μεγαλύτερη προό-δους. Είμαστε υποχρεωμένοι εν πρώτοις να χτυπούμε κάθε δοξασία, όχι χωρίς επιτυχία. Η νεολαία μέρα με την ημέρα επηρεάζεται από τις ιδέες μας. Σας αναγγέλλουμε με ευχαρί-στηση πως εδώ δεν υπάρχουν καθόλου σοσιαλιστές με κύ-ρος, παρά μόνο μερικοί προ-παγανδιστές ελευθερόφρονοι και αναρχικοί.

»πρέπει να σημειωθεί ότι εδώ δεν υπάρχει εργατικό σωμα-τείο εξαιτίας που δεν υπάρχει βιομηχανία. Δεν καλλιεργούν παρά κορινθιακή σταφίδα και οι εργάτες που σκάφτουν και εργάζονται στ’ αμπέλια δεν εί-ναι εδώ΄, αλλά έρχονται από τις ορεινές γειτονικές επαρ-χίες τρεις φορές το χρόνο, γι’

αυτό εμποδιζόμαστε να δια-δώσουμε τις ιδέες μας ανά-μεσα σ’ αυτούς, αρκούμενοι να τους σκορπάμε μπροσού-ρες….»

»Έχουμε μεταφράσει πολλές αναρχικές μπροσούρες σαν: α) «Θεός και Κράτος» του Μπακούνιν β) «Η Αναρχία και η φιλοσοφία του Ιδεώδες της» του Κροπότκιν γ) «Αι Διακη-ρύξεις του Etievant» και δ) Το έργο του αναρχικού, Ζιράρ. Οι μπροσούρες αυτές κυκλοφο-ρούν χειρόγραφες και έχουν μεταφραστεί απο το σύντρο-φο Δημήτριο Αρνέλο…»

Υπογράφουν Αναρχικός Όμι-λος Πύργου : οι Πάνος Μαχαι-ράς, Νικόλαος Διδάχος, Δημή-τριος Αρνέλος, Πάνος Κορο-βέσης, Σπύρος Κατήρας, Βα-σίλης Θεοδωρίδης, Δημήτριος Διονυσόπουλος, Κ. Νοβιτέρης, Γεώργιος Πετρίτσης, Β. Πού-λος, Ιωάννης Παναγούτης».

Πέρα από τους εργάτες, ξυ-λουργούς, τσαγκάρηδες, έχου-με και την παρουσία διανοου-μένων που με κάθε τρόπο υπο-στηρίζουν την ιδέα της αναρ-χίας. Ο Κεφαλλονίτης ποι-ητής Μικέλης Αβλίχος, από τους πρώτους ποιητές που είχε επαφή με την ομάδα Μπακού-νιν, και οι στίχοι του καυτηρί-αζαν το Κρατικό κατεστημένο και τους παπάδες.. Σε κάποια στιγμή της λογοτεχνικής του ζωής αναρχικός υπήρξε και ο Κωστής Παλαμάς όταν έγρα-φε : «Γιούχα και πάλι γιούχα της πατρίδας…» Ο δοκιμιο-γράφος Νίκος Καρβούνης που μέσα από τα κείμενα του περ-νούσε με ένα ιδιότυπο τρόπο τις ιδέες της αναρχίας.

Ο ποιο σταθερός εκφραστής της αναρχικής ιδέας ήταν ο Ηρακής Αποστολίδης, με πλούσια δράση αρχικά στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια στην Αθήνα. Ο Ηρα-κλής Αποστολίδης ήταν ο ορ-γανωτής της συντεχνίας των Κούρδων φορτοεκφορτωτών. Μετά από μικρό χρονικό διά-στημα οργάνωσε την ποιο δύ-ναμη απεργιακή κινητοποίη-

αναρχία

i Reporter

ση που έφτασαν στο σημείο να ισοπεδώσουν τον διώροφο αστυνομικό σταθμό της περι-οχής!

Η αναρχοσυνδικαλιστική δρά-ση του Ηρακλή Αποστολίδη αντιμετώπισε την υπονόμευση του Μπεναρόγια, της σοσια-λιστικής ομάδας και των πρα-κτόρων του Βουλγαρικού Κο-μιτάτου που αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν.

Το νεοσύστατο Τουρκικό κρά-τος τον απέλασε και ήρθε στην Αθήνα, όπου έγινε μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος γνω-στού ως «Κόμματος του Πα-ταριού» στην πλατεία Κλαύθ-μωνος, όπου οργάνωσε σε σω-ματείο τους Σιδηροδρομικούς και οι οποίοι έκαναν τις πρώ-τες μεγάλες απεργίες.

Από το 1920 – 1921 ο Ηρα-κλής Αποστολίδης διεύθυνε την εφημερίδα «Άμυνα» όπου δημοσίευσε πληθώρα αναρχο-συνδικαλισιτκων άρθρων. Συ-νελήφθηκε αρκετές φορές για τη δράση του. Εξέδωσε μαζί με τον Ρένο Αποστολίδη το μονα-δικό για την εποχή του αναρ-χικό περιοδικό «Τα Νέα Ελ-ληνικά» πέθανε το 1970 αφή-νοντας μια σειρά από δοκίμια και την κλασική ποιητική αν-θολογία που τη συνέχισε ο Ρέ-νος και σήμερα την συνεχί-ζουν τα εγγόνια του, Στάντης και Ήρκος.

Ο Ρένος συνεχιστής του πνεύ-ματος του πατέρα του συνεχί-

ζει τους αγώνες του δίνοντας μάχες στα πεζοδρομία αλλά και μην πένα του καυτηριά-ζει το κοινωνικό κατεστημένο. Το 1950 κυκλοφορεί το πρώ-το του βιβλίο «Πυραμίδα 67» που είναι και το μοναδικό της σύγχρονης ιστορικής λογοτε-χνίας που μέσα από την προ-σωπική του μαρτυρία παρου-σιάζει τον εμφύλιο πόλεμο μέσα από αναρχικές θέσεις. Το «Κατηγορώ» είναι ένα από τα σπουδαιότερα πολιτικά κεί-μενα κριτικής των θεσμών και του κατεστημένου, κατά το πρότυπο του Αναρχικού Μαξ Στίρνερ.

Ο Μάης του ’68 θα ωθήσει προς την χώρας μας τον από-ηχο των νεοαναρχικών αντι-λήψεων μέσα από τις εκδόσεις «διεθνής Βιβλιοθήκη»Στα τέλη της δεκαετίας του’70 κάνουν την εμφάνιση τους στα μεγαλούπολης διάφορες ομά-δες, οι οποίες μαζί με τους Τροτσκιστές και τους Μαοϊ-

κούς θα πάρουν μέρος στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Με την μεταπολίτευση ο εκ-δοτικός οίκος «Ελεύθερος Τύ-πος»κυκλοφορεί σχεδόν όλα τα έργα των αναρχικών δια-νοητών, οι εκδόσεις «Ρήξη» «Κομμούνα», «Νησίδες» Ελευθεριακή Κουλτούρα» «’Αρδην» «αντί Σχολείο» «Λέ-σχη Κατασκόπων» «Κύκλος ης φωτίας» κυκλοφορούν διά-φορα έργα σύγχρονων αναρ-χικών διανοητών.

Σήμερα υπάρχουν πέρα από τα Εξάρχεια που θεωρείται ο κεντρικός χώρος ζύμωσης των αναρχικών ιδεών, αναρχι-κές ομάδες υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις μεγαλουπόλεις και κατά καιρούς εκδίδουν διά-φορα εντυπα. Η κάνουν χρή-ση της τεχνολογίας δημιουρ-γώντας ιστοσελίδες στο διαδί-κτυο μια από τις πρώτες ιστο-σελίδες είναι του Indymedia.

αναρχία

i Reporter

Αναρχοκομμουνισμός: Ούτε αφέντης - ούτε θεός __________________________

Τι είναι ο Αναρχικός κομμουνισμός; Σίγουρα αυτό αποτελεί μια αντίφα-ση των όρων. Κομμουνισμός σημαίνει ένα δρακόντειο αστυνομικό κράτος

και αναρχισμός την καταστροφή του κράτους; Τότε, δεν είναι σίγουρα ασυμβίβαστοι μετα-ξύ τους αυτοί οι όροι; Λοιπόν, αυτό το άρθρο υποστηρίζει το αντίθετο. Μια α – κρατική και εθελοντική μορφή του κομμουνισμού είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα του αναρχισμού. Πι-στεύω ότι ο αναρχισμός είναι απραγματοποίη-τος χωρίς αυτό.

Από την εμπειρία στους αναρχικού κύκλους φαίνεται ότι αρκετοί αναρχικοί βρίσκονται αγκυλωμένοι σε μια απλουστευτική αντίληψη, ότι ο αναρχισμός είναι απλώς και μόνο κάτι που

έχει να κάνει με τη συγκρότηση μικρών ομά-δων φίλων οι οποίες συγκαλούν ακανόνιστες χρονικά συναντήσεις, όπου ο καθένας κάθεται σε κύκλο και προσπαθεί να είναι αντιεξουσια-στής. Εάν πιεστούν, οι περισσότεροι από τους αναρχικούς αυτούς θα πουν ότι ο αναρχισμός είναι κάτι που έχει να κάνει μόνο με την απαλ-λαγή από την εξουσία και το σεβασμό της προ-σωπικής ελευθερίας. Νομίζω ότι χρειαζόμα-στε να υπερβούμε αυτή τη χονδροειδή θεωρία και πρακτική και εδώ είναι που ο αναρχικός κομμουνισμός αποβαίνει χρήσιμος. Ο αναρχι-κός κομμουνισμός υπερβαίνει τη φιλελεύθε-ρη αντίληψη που υπογραμμίσαμε παραπάνω, ότι ο αναρχισμός είναι απλώς μια συμπαθητική ιδέα ατομικής ελευθερίας και γι’ αυτό συνεπά-γεται, σχεδόν αναπόφευκτα, μια ιδέα ξεκομμέ-

»»Επιμέλεια ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

αναρχία

i Reporter

νη από τους αγώνες των κατα-πιεσμένων.

Έτσι λοιπόν, ο σκοπός αυτού του κειμένου είναι, με πολύ αδρές πινελιές, αν υπογραμμί-σει τις βασικές ιδέες του αναρ-χικού κομμουνισμού και συ-γκεκριμένα η το μην οικονο-μικών συναλλαγών αναρχικού κομμουνισμού σε ένα κοινό που δεν γνώρισε καν τον τύπο αυτό αναρχισμού. Επίσης πα-ρουσιάζει μερικές σύντομες παρατηρήσεις όσον αφορά την πιθανότητα για την ανά-πτυξη ενός σύγχρονου αναρχι-κού κομμουνισμού σήμερα.

Ο αναρχικός κομμουνισμός δεν εμφανίστηκε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1870 στην Ευρώπη. Παρουσιάστη-κε ενάντια στο θέατρο της ανόδου του βιομηχανικού κα-πιταλισμού, με όλη του την εκμετάλλευση, την αποξένω-ση, τη φτώχεια και μιζέρια που δημιουργήθηκε ανάμεσα στους εργάτες και τους αγρό-τες καθώς και την ανάδειξη ενός όλο και περισσότερο δυ-ναμικού και συγκεντρωτικού κράτους, το οποίο εξυπηρέτη-σε συνολικά τα συμφέροντα των αφεντικών ή της καπιτα-λιστικής τάξης. Ο αναρχικός κομμουνισμός αναπτύχθηκε από την αναρχική κολεκτιβι-στική πτέρυγα της Πρώτης Δι-εθνούς, μια πτέρυγα που εκδι-ώχθηκε από τη Διεθνή από τον Καρλ Μαρξ και τους υποστη-ρικτές του.

Ο Πιότρο Κροπότκιν, ίσως ο περισσότερο σημαίνων θεω-ρητικός του αναρχικού κομ-μουνισμού, ισχυρίστηκε ότι η πραγματική καταγωγή του αναρχισμού ήταν «η δημιουρ-γική, εποικοδομητική δράση των μαζών». Υποστήριξε ότι «ο αναρχισμός έλκει την κατα-γωγή του από το λαό και θα δι-ατηρήσει τη ζωτικότητα και τη δημιουργική του δύναμη αρ-κετά μόνο εάν παραμείνει κί-νημα του λαού».

Η ομάδα Εργατική υπόθε-ση, ομάδα εξόριστων Ρώσων αναρχικών κομμουνιστών, μια ομάδα στην οποία συμπερι-λαμβανόταν και ο Ν. Μάνχο, ένας αγρότης ηγέτης που πο-λέμησε εναντίον των Λευκών και των Μπολσεβίκων μετά τη Ρωσική επανάσταση έγραψε , με παρόμοια διάθεση, στην Οργανωτική Πλατφόρμα των Ελευθεριακών Κομμουνιστών

(1926) ότι «η ταξική πάλη δη-μιουργήθηκε από τη σκλαβιά σε βάρος των εργατών και οι φιλοδοξίες τους για ελευθε-ρία από την καταπίεση γέννη-σαν την ιδέα του αναρχισμού: μια ιδέα συνολικής άρνησης ενός συστήματος βασισμέ-νου στις αρχές της τάξης και του Κράτους και της αντικα-τάστασής του από μια ελεύθε-ρη μη κρατική κοινωνία εργα-τικής αυτοδιάθεσης. Έτσι λοι-πόν, ο αναρχισμός δεν προέρ-χεται από τις αφηρημένες σκέ-ψεις ενός ακαδημαϊκού ή ενός φιλοσόφου, αλλά από τον άμε-σο αγώνα των εργατών ενά-ντια στον καπιταλισμό, από τις ανάγκες και τις αναγκαιότητες των εργατών, από τις βλέψεις τους για ελευθερία και ισότη-τα».

Οι διακεκριμένοι αναρχικοί στοχαστές Μπακούνιν, Κρο-πότκιν, Μαλατέστα και άλλοι, δεν ανακάλυψαν αυτοί την ιδέα του αναρχισμού, αλλά έχοντας την ήδη ανακαλύψει μέσα στις μάζες , απλώς βοη-θήκαν από τη δύναμη της σκέ-ψης και της γνώσης τους ώστε να τη συγκεκριμενοποιήσουν και να την εξαπλώσου. Έτσι βλέπουμε ότι ο αναρχικός κομμουνισμός δεν μπορεί να ειδωθεί απλώς και μόνο ως μια συμπαθητική ιδέα, ξεκομμένη από τους αγώνες των καταπι-εσμένων. Οι τύχες του αναρ-χικού κομμουνισμού σχετίζο-νται στενά με την ανάπτυξη της ταξικής πάλης. Οι αναρχι-

“ Ο αναρχι-κός κομμου-

νισμός δεν εμφανίστη-κε μέχρι τα

μέσα της δεκαε-τίας του 1870 στην

Ευρώπη.

αναρχία

i Reporter

κοί κομμουνιστές έμαθαν αρ-κετά από το περιεχόμενο και τη μορφή των αγώνων των κα-ταπιεσμένων. Μετά την Πα-ρισινή Κομμούνα του 1871 οι αναρχικοί κομμουνιστές υιο-θέτησαν την «κομμούνα» ως το μοντέλο τους για μια μελλο-ντική αταξική και α- κρατική κοινωνία και μετά τη ρωσική επανάσταση του 1917 τα εργα-τικά συμβούλια.

Ο αναρχικός κομουνισμός αποτελείται από δυο πλευρές τον αναρχισμό και τον κομ-μουνισμό. Εξετάζοντας πρώ-τα τον αναρχισμό, λέμε ότι ο αναρχισμός είναι η συνεχής δημιουργία και επαναδημι-ουργία μη ιεραρχικών εθελο-ντικών ομάδων, ποικίλων με-γεθών, για την ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων. Με τα λόγια του Κροπότκιν , ο αναρχισμός «επιζητά την περισσότερο ολοκληρωμένη ανάπτυξη της ατομικότητας, συνδυασμένης με το ανώτερο επίπεδο ανάπτυξης των εθελο-ντικών συνδέσμων σε όλες τις πλευρές της, σε όλο τον πιθα-νό βαθμό της, για κάθε διανο-ητό στόχο. Θα μπορούσαν να παίρνουν οι σύνδεσμοι συνε-χώς νέα μορφές που θα απα-ντούσαν καλύτερα στις πολλα-πλές φιλοδοξίες όλων».

Έτσι, ο αναρχισμός είναι η συ-νεχής πρόληψη της αναδη-μιουργίας κάθε αρχής, κάθε εξουσίας, κάθε Κράτους και πλήρης και τέλεια ελευθε-ρία για το άτομο που, ελευ-

θέρα και οδηγημένο από τις ανάγκες τους, συνασπίζεται με άλλα άτομα σε μια ομάδα. Τότε έρχεται η ελευθέρα ανά-πτυξης για την ομάδα αυτή η οποία ομοσπονδοποιείται με άλλες σε μια γειτονιά, μετέ-πειτα η ελευθερία ανάπτυξης για τις κοινότητες οι οποί-ες ομοσπονδοποιούνται σε μια περιοχή και πάει λέγοντας, μέχρι τη δημιουργία ενός κόσμου χωρίς σύ-νορα.

Έτσι , στη θέση των εξουσια-στικών οργα-νώσεων μη εξουσιαστι-κές οργα-νώσεις μπο-ρούν να δη-μ ι ο υ ρ γ η -θούν από τους ίδιος τους ανθρώ-πους για να εξυπηρετού-σουν την αυτο-βοήθεια και την αλληλοβοήθεια. Η τάση γι’ αυτόν τον ελεύθερο σύνδεσμο υπάρχει ακόμα και στη σύγχρονη καπιταλιστι-κή κοινωνία στη μορφή της υποστήριξης κάποιου κόσμου σε απεργίες και άλλες μορφές αλληλεγγύης προς την εργα-τική τάξη, για παράδειγμα, η των διεθνών σιδηροδρομικών και ταχυδρομικών δικτύων, ακόμα και αυτού του Ερυθρού

Σταυρού η διαφόρων ναυαγο-σωστών συνδέσμων κ.λ.π Αυ-τοί οι εθελοντικοί σύνδεσμοι ε ί ν α ι βέ-

β α ι α , περιορισμέ-νης υφής και παρα-μορφωμένοι από τον καπιτα-

αναρχία

i Reporter

λισμό, αλλά, πάντως, μας δί-νουν μια γρήγορη ματιά του τι

προοιωνίζει η ελεύ-θερη συμ-

φ ω ν ί α στο

μ έ λ λ ο ν για μας εάν

δημιουργήσουμε μια α- κρατική κοινωνία.

Το δεύτερο μέρος του αναρ-χικού κομμουνισμού είναι ο κομμουνισμός. Δυστυχώς, ο κομμουνισμός είναι τώρα μια «βρώμικη» λέξη. Αλλά όμως, όταν χρησιμοποιείται από τους αναρχικούς κομμουνι-

στές δεν σημαίνει αστυνο-μικό κράτος ή στρατιωτι-

κού στυλ κομμουνισμό ή κρατικό καπιταλι-

σμό, αλλά, αντίθε-τα, έναν ελεύθερο

και εθελοντικό κομμουνισμό.

Ο κόσμος σκέ-φτεται ότι η ο ι κ ο ν ο μ ί α έχει να κάνει με αφεντικά, λογιστές, οι-κ ο ν ο μ ο λ ό -γους, χρήμα, αγορά, κέρ-δη, παραγω-γή, διαχωρι-σμό της εργα-

σίας, μισθωτή εργασία…Επί-

σης, οι αναρχι-κοί κομμουνιστές,

όπως ο Κροπότ-κιν, είχαν μια ανα-

ζωογονητική αντίλη-ψη για την οικονομία. Οι

καπιταλιστές ισχυρίζονται ότι όλα αυτά που παραθέσα-με πριν, όπως τα χρήματα και η αγορά, είναι φυσιολογικά και είναι αδύνατον να έχου-με κάτι διαφορετικό. Αλλά όμως, οι ισχυρισμοί αυτοί εί-ναι προϊόντα της φαντασίας

των καπιταλιστών και φαντά-ζουν σαν ένα πέπλο για να κα-λύψουν την πραγματικότητα. Εάν ανασηκώσουμε το πέπλο αυτό, έχουμε μπροστά μας την πραγματικότητα, ανθρώπι-νες υπάρξεις με την πολυπλο-κότητα των αναγκών τους που χρειάζονται ικανοποίηση.

Ο αναρχικός κομμουνισμός εί-ναι ανθρωποκεντρικός και όχι μυστικοπαθής. Οι αναρχικοί κομμουνιστές δεν δίνουν προ-σοχή στο θεό (εάν υπάρχει) ή στους πολιτικούς ή στους γρα-φειοκράτες για να αλλάξουν την κοινωνία, αλλά, αντίθετα, στον ίδιο τον κόσμο. Έτσι, η αναρχική κομμουνιστική αντί-ληψη για την οικονομία είναι η άρνηση του να ασχοληθούμε με τους όρους της. Δεν χρειά-ζεται να μιλάμε για τα χρήμα-τα και την αγορά και πάει λέ-γοντας, αλλά, αντίθετα, χρειά-ζεται να μιλάμε για τα οικονο-μικά μέσα για την ικανοποίη-ση των αναγκών όλων των αν-θρώπων με τη λιγότερη σπα-τάλη ενέργειας για να τα κα-ταφέρουμε. Σε συνολική αντί-θεση με τον ασαφή και διφο-ρούμενο στόχο μερικών σο-σιαλιστών για το «δικαίωμα στην εργασία», οι αναρχικοί κομμουνιστές στοχεύουν στο «δικαίωμα της ευημερίας» ( δηλαδή, της ικανοποίησης των φυσικών, δημιουργικών και άλλων αναγκών).

Αλλά για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες αυτές χρειάζεται να οργανωθεί ξανά η κοινω-

αναρχία

i Reporter

νία. Χρειάζεται μια επανάστα-ση που θα καταργήσει όλες τις τάξεις και τη μισθωτή εργα-σία. Οι αναρχικοί κομμουνι-στές απορρίπτουν την αγορά, το χρήμα και το κέρδος ως εκ-μεταλλευτικά και μη απαραί-τητα. Σε αντιστάθμισμα, χρει-αζόμαστε μια κοινωνία κοινό-τητας και εθελοντικής συμφω-νίας για να ικανοποιήσουμε τις κοινές αυτές ανάγκες και απαιτήσεις. Έτσι, εάν επιλύσουμε τα κοινωνικά προ-βλήματα της ιε-ραρχίας και της α ν ι σ ό τ η τ α ς , τότε η «οικο-νομία» δια-λύεται μέσα σε μια σειρά από πρακτι-κά ζητήματα ( όπως πώς να δημιουργήσου-με ένα πολυτε-λές επίπεδο ζωής για όλους με ένα μίνιμουμ εργασιακού χρόνου, πώς να κάνου-με την παραγωγή ασφα-λή, καθαρή και παιχνιδιάρι-κη, εάν είναι δυνατόν, πως θα μπορέσουμε να ενοποιήσουμε καλύτερα τη βιομηχανία και τη γεωργία, πώς να ενοποιή-σουμε καλύτερα τη χειρωνα-κτική με τη διανοητική εργα-σία κ,.λ.π

Υπάρχουν δυο απόψεις στον κομμουνισμό. Η πρώτη είναι το να θέσουμε υπό την κυριό-τητα όλων ολόκληρο τον πλού-

το του κόσμου, το όνομα ολό-κληρης της ανθρωπότητας, επειδή ο πλούτος αυτός απο-τελεί τη συλλογική εργασία της. «Όλα ανήκουν σε όλους». Αυτό προϋποθέτει την κατάρ-γηση ολόκληρης της ιδιοκτη-σίας, την κατάργηση της πα-ρακράτησης από λίγους όλων

τ ω ν π ό -ρων για την ευημερία όλων.

Η δεύτερη είναι το να οργανω-θεί η κοινωνία σύμφωνα με την αρχή «από καθένα σύμφωνα με τις ικανότητες του, στον κα-θένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Αυτό σημαίνει ότι κάθε τι πρέπει να παράγεται, να δι-ανέμεται και να ανταλλάσσε-ται ελεύθερα σύμφωνα με τις

ανάγκες. Ο καθένας μπορεί να είναι γνώστης των αναγκών του και μπορεί να παίρνει δω-ρεάν από την κοινή αποθή-κη ό,τι χρειάζεται. Εάν υπήρ-χε έλλειψη, τα αγαθά θα μοι-ράζονται ανάλογα με τις ανά-γκες. Ένας από τους λόγους που η κατάργηση του χρήμα-τος αποτελεί μια αναγκαιό-τητα είναι επειδή δεν μπορεί

να υπάρξει ακριβές μέτρο της παραγωγικής συ-

νεισφοράς κάθε ατό-μου καθώς η πα-

ραγωγή είναι σή-μερα τόσο περι-πλεγμένη.

Αυτές οι δυο απόψεις του κ ο μ μ ο υ ν ι -σμού είναι στενά συνυ-φασμένες με-

ταξύ τους: κοι-νή κατοχή των

α π α ρ α ί τ η τ ω ν προϋποθέσεων πα-

ραγωγής και κοινή απόλαυση των καρπών

αυτής της παραγωγής. Η κατάργηση της ιδιοκτησίας προϋποθέτει την κατάργηση του συστήματος μισθωτής ερ-γασίας. Η διατήρηση κάποιας μορφής ιδιωτικής ιδιοκτησί-ας ή χρηματική ανταλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανασυγκρότηση των τάξεων και του κράτους. Όπως σημεί-ωσε ο Κροπότκιν «η Επανά-σταση, υποστηρίζουμε, πρέπει να είναι κομμουνιστική. Εάν δεν είναι, τότε θα καταπνιγεί

αναρχία

i Reporter

σε ποταμούς αιμάτων και πρέ-πει να αρχίσουμε ξανά από την αρχή».

Ο κομμουνισμός δεν είναι κά-ποιο άσκοπο όνειρο. Ακόμα και στη σημερινή καπιταλι-στική κοινωνία, έχουμε δημό-σιες γέφυρες, παραλίες, δρό-μους, πάρκα, μουσεία, βιβλι-οθήκες και εγκαταστάσεις νε-ρού (τουλάχιστον σε κάποιες πόλεις) που είναι ελεύθερα να χρησιμοποιηθούν από τον κα-θένα ανάλογα με τις ανάγκες του. Για παράδειγμα, ο βιβλιο-θηκάριος δεν σε ρωτάει ποιες ήταν οι υπηρεσίες που πρό-σφερες στην κοινωνία για να δανειστής ένα βιβλίο. Υπάρ-χουν άπειρα παραδείγματα που μας δίνουν μια ιδέα για το τι είναι δυνατό κάτω από μια αταξική και χωρίσει χρήματα κοινωνία.

Μια από τις περισσότερο κοι-νές ψευδείς αντιλήψεις για τον κομμουνισμό είναι ότι σημαί-νει απλώς και μόνο ένα δρακό-ντειο κράτος όπου μια μικρή ελίτ του κόμματος εκμεταλ-λεύεται την πλειοψηφία του πληθυσμού, όπως έγινε στην ΕΣΣΔ, στις αποικίες της στην Ανατολική Ευρώπη και ό,τι

συμβαίνει τώρα στην Κίνα, στη Βόρεια Κορέα. Υπάρ-χουν αρκετές θεωρίες όσον αφορά σε ποιον τύπο κοινω-νίας βρίσκονταν οι παραπά-νω χώρες, αρχίζοντας από τον «γραφειοκρατικό καπιταλι-σμό» του ελευθεριακού σοσι-αλιστή Κορνήλιου Καστοριά-δη και φτάνοντας σε εκείνους τους αναρχικούς που ισχυρί-ζονται ότι ήταν «κρατικός κα-πιταλισμός». Όλοι όμως, συμ-φωνούν ότι όλες αυτές οι κοι-νωνίες ήσαν ή είναι καπιταλι-στικές και όχι κομμουνιστικές.

Ο Τζων Γκρουμπ παραθέτει πέντε κριτήρια για τις ελευθε-ριακές μορφές του κομμουνι-σμού: α) Τα μέσα παραγωγής θα ανήκουν και θα ελέγχονται από την κοινότητα και η παρα-γωγή θα προσαρμοστεί στην ικανοποίηση των αναγκών του καθένα. Η παραγωγή θα είναι προς χρήση και όχι πώληση στην αγορά β) Η διανομή θα γίνεται σύμφωνα με τις ανά-γκες και όχι με την έννοια του αγοράζω και πουλώ γ) Η ερ-γασία θα είναι εθελοντική και δεν θα επιβάλλεται σε εργά-τες με την έννοια του κατανα-γκαστικού μισθού δ) Θα υπάρ-χει μια ανθρώπινη κοινότητα

και οι κοινωνικοί διαχωρισμοί οι βασισμένοι σε τάξη, εθνικό-τητα, φύλο ή ράτσα θα πρέπει να εξαφανιστούν ε) Αντίθετα σε όλα τα κράτη ακόμα και σε εκείνα που ψευδώς ανακηρύσ-σονται από μόνα τους σε «ερ-γατικά κράτη».

Στη βάση αυτών των κριτη-ρίων μπορούμε τώρα να δού-με ότι η παλιά ΕΣΣΔ, που δι-ευθυνόταν από τους Μπολσε-βίκους από το 1917, όταν μια ταξική κοινωνία στην οποία το κράτος, η αγορά και το μι-σθωτό σύστημα διατηρήθη-καν, δίνοντας τη δυνατότητα σε μια μικρή γραφειοκρατική ελίτ να εξαναγκάζει την πλει-οψηφία του πληθυσμού να ερ-γαστεί γι’ αυτήν. Και όπως μια ομάδα συμβουλιακών κομμου-νιστών είπε στη δεκαετία του 1930, «η αντίληψη της δημι-ουργίας κοινωνικών σχέσεων των Μπολσεβίκων δεν είναι, γι’ αυτό το λόγο, τίποτα παρα-πάνω από μια καπιταλιστική οικονομία που αναλαμβάνεται από το κράτος και επιβάλλεται δια μέσου της γραφειοκρατίας του. Ο Μπολσεβίκικος σοσια-λισμός είναι κρατικά οργανω-μένος καπιταλισμός».

“ Ο αναρχισμός και ο κομμουνισμός είναι απαραίτητο συ-μπλήρωμα ο ένας στον άλλον. Χρειάζεται μια σύνθεση

και των δυο για μια ελεύθερη κοινωνία ισότητας.

αναρχία

i Reporter

Ο αναρχισμός και ο κομμου-νισμός είναι απαραίτητο συ-μπλήρωμα ο ένας στον άλ-λον. Χρειάζεται μια σύνθεση και των δυο για μια ελεύθε-ρη κοινωνία ισότητας. Για τον Κροπότκιν είναι «κομμουνι-σμός χωρίς κυβέρνηση, ελεύ-θερος Κομμουνισμός. Είναι η σύνθεση των δυο αυτών πρω-ταρχικών στόχων ασκούμενη από την ανθρωπότητα από την αυγή της ιστορίας οικονομική ελευθερία και πολιτική ελευ-θερία».

Από την άλλη πλευρά, ο κομ-μουνισμός πρέπει αν είναι αναρχικός, διαφορετικά θα εί-ναι εξουσιαστικός κομμουνι-σμός. Οι κομμουνιστικές οικο-νομικές ρυθμίσεις χωρίς ελεύ-θερη, εθελοντική συμφωνία εύκολα θα οδηγήσουν σε δι-κτατορία μιας μειοψηφίας. Ο κομμουνισμός χρειάζεται να είναι ελεύθερος, μη κρατικός και εθελοντικός από το ξε-κίνημα του. Όπως σημείω-σε ο Κροπότκιν «οι κομμου-νιστικές οργανώσεις δεν μπορεί να αφεθούν να δη-μιουργηθούν από νομοθε-τικά σώματα που ονομάζο-νται κοινοβούλια, δημοτι-κά ή κοινοτικά συμβούλια. Πρέπει να είναι δουλειά όλων, μια φυσική ανάπτυ-ξη, ένα παραγωγό της εποι-κοδομητικής μεγαλοφυΐ-ας των μαζών. Ο κομμουνι-σμός δεν μπορεί να επιβλη-θεί από τα πάνω, πρέπει να παραμένει ζωντανός, ακό-

μα και για λίγους μήνες, όταν συνεχής και καθημερινή συ-νεργασία όλων τον επιδοκι-μάσει. Πρέπει να είναι ελεύ-θερος». Ο κομμουνισμός δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον αναρχισμό, χωρίς τις χιλιάδες εθελοντικούς συνδέσμους που σχηματίζονται και ξαναδημι-ουργούνται για να ικανοποιή-σουν τις ανάγκες των ανθρώ-πων.

Από την άλλη πλευρά, ο αναρ-χισμός απ[ο μόνος του, χω-ρίς κομμουνιστικές οικονομι-κές ρυθμίσεις, μπορεί να διαι-ωνίσει τους ταξικούς διαχωρι-σμούς. Εάν η ιδιωτική ιδιοκτη-σία ή το χρήμα διατηρηθούν σε κάποια μορφή, αυτό μπο-ρεί να χρησιμοποιηθεί από κά-ποιες ομάδες ώστε αν εκμε-ταλλευτούν άλλες. Είναι μά-ταιο αν μιλάμε για πολιτικές ελευθερίες όταν η οικονομι-κή σκλαβιά υπάρχει ακόμα. Η

κατάργηση του κράτους προ-ϋποθέτει την κατάργηση του καπιταλισμού. Ο αναρχισμός χρειάζεται τον κομμουνισμό, επειδή με το να ικανοποιήσει τις βασικές ανθρώπινες ανά-γκες, όπως τροφή και καταφύ-γιο για όλους, ο κομμουνισμός προσφέρει την υλική βάση για τον αναρχισμό ή την πολιτική ελευθερία.

Από τη στιγμή που ο καπιτα-λισμός, το μισθωτό σύστημα και το κράτος καταργηθούν, οι άνθρωποι θα είναι πραγμα-τικά ελεύθεροι να αναπτύξουν τις δικές τους δυνάμεις όπως επιθυμούν. Ο αναρχικός κομ-μουνισμός στοχεύει στο να δη-μιουργήσει το μέγιστο ποσο-στό ατομικότητας συνδεδεμέ-νο με το μέγιστο βαθμό κοινό-τητας καις τη πορεία να δημι-ουργηθεί ευδαιμονία και ευη-μερία για όλους.

Σήμερα διαπιστώνουμε ότι αρκετοί σύγχρονοι αναρχι-κοί έχουν έλλειψη κάθε αντί-ληψης κομμουνισμού η σοσι-αλισμού γι’ αυτό το ζήτημα. Ο αναρχισμός γι’ αυτούς εξα-ντλείται στο σχηματισμό φι-λελευθέρων αντιεξουσιαστι-κών ομαδοποιήσεων βασι-σμένων πάνω στα υποκειμε-νικά γούστα των ανθρώπων. Εκλαμβάνεται ο αναρχισμός ως μια απόλυτη αντιεξουσι-αστική και αντικυβερνητι-κή ιδέα, παρά ως μια έκφρα-ση αντικαπιταλισμού – αντι-κρατιμσού ή ως μια κομμου-

αναρχία

i Reporter

νιστική τάση μέσα στην κοι-νωνία. Ακόμα, βλέπουμε ότι μερικοί σύγχρονοι αναρχικοί, ειδικά αυτοί με μαρξιστική ή λενινιστικό παρελθόν, δίνουν σημασία μόνο στις οικονομι-κές πλευρές του αναρχισμού κι έτσι εστιάζουν μεν στην τα-ξική πάλη, αλλά χωρίς καμία ιδέα για αντιεξουσιαστική ορ-γάνωση.

Υπάρχει μια τάση σήμερα από αρκετούς αναρχικούς να βλέ-πουν τον αναρχικό κομμουνι-σμό ως ανεπίκαιρο. Ο «κομ-μουνισμός», βέβαια, ήταν το παράγωγο μιας κοινωνίας βα-σανισμένη σε φαύλους διαχω-ρισμούς, αλλά από τότε μέχρι σήμερα, ισχυρίζονται οι ίδιοι, αυτοί οι διαχωρισμοί δεν εί-ναι και τόσο διακριτοί. Άποψη αυτή είναι γελοία. Πρώτα απ΄ όλα, η κοινωνία σήμερα είναι ακόμα βασισμένη στην ταξική εκμετάλλευση όπως και εκα-τό χρόνια πριν και η εκμετάλ-λευση αυτή κάτω από τον νεο-φιλελευθερισμό ή τη λεγόμενη Νέα Δεξιά έχει ενταθεί! Δεύ-τερον, υπάρχει μια αληθινή ανάγκη να ξαναγίνει επίκαι-ρη η ταξική πάλη και ο αναρ-χικός κομμουνισμός. Η εργα-τική τάξη έχει αλλάξει: η ει-κόνα της αντρικής, λευκής, βι-ομηχανικής εργατικής δύνα-μης ανήκει πλέον στο παρελ-θόν. Η εργατική τάξη τώρα, ως επί το πλείστον, κυριαρχεί-ται από ( έκτακτους) εργαζο-μένους στους τομείς των υπη-ρεσιών και όχι βιομηχανικούς

εργάτες. Επίσης, πλειοψηφία της εργατικής τάξης είναι γυ-ναίκες και ένα υψηλό ποσο-στό της καταπιεσμένες. Από εδώ και στο εξής χρειάζεται να σκύψουμε την προσοχή μας στους αγώνες. Αγώνες ενά-ντια στην ταξική εκμετάλλευ-ση πρέπει να συμπεριλάβει όχι μόνο αγώνες ενάντια στα τα-ξικά αφεντικά, αλλά και αγώ-νες ενάντια σε όλα ατά που δι-αχωρίζουν την εργατική τάξη, όπως σεξισμός και ρατσισμός. Η ταξική πάλη είναι ο αγώνας εκείνος για να απελευθερωθεί ολόκληρη η ανθρωπότητα και όχι κάποια συγκεκριμένη τάξη ή ομάδα.

Μια συγκεκριμένη και άξια λό-γου άποψη για την ανανέωση του αναρχικού κομμουνισμού

έρχεται από την εργασία από τον Μάρεϊ Μπούκτσιν. Η οικο-λογική κρίση σημαίνει ότι πρέ-πει όχι μόνο να αναζητήσουμε μια αληθινή δημοκρατική μέ-θοδο παραγωγής, αλλά ακό-μα να παράγουμε αγαθά μέσω ενός οικολογικού εφικτού τρό-που. Ο Μ. Μπούκτσιν έχει δι-ατυπώσει έναν οικο – αναρχι-κό κομμουνισμό που αξιώνει ότι όλες οι μορφές κυριαρχίας είναι αλληλοσυνδεόμενες. Για παράδειγμα, ισχυρίζεται ότι η οικολογική καταστροφή έχει τις ρίζες της στις ιεραρχικές σχέσεις του ενός προς τον άλ-λον. Εξαλείψτε αυτές τις σχέ-σεις και οι σχέσεις θα γίνουν φυσιολογικές. Έτσι, κάτω από τη διατύπωση του Μπούκτσιν ο αγώνας πρέπει να γίνει για να καταργηθούν όλες οι μορ-φές εξουσίας ( τάξη, ράτσα, φύλο κ.λ.π.) Αλλά το μεγάλο πρόβλημα με τον Μπούκτσιν είναι ότι αρνείται την ταξική πάλη ως μέσο κατάργησης της εξουσίας και αντί γι’ αυτή ενα-ποθέτει τις ελπίδες του στα λε-γόμενα « νέα κοινωνικά κινή-ματα», καταλαμβάνοντας τα τοπικά συμβούλια μέσω της συμμετοχής σε αντιπροσω-πευτικές εκλογές! Αυτή η προ-σπάθεια έχει αποτύχει στο πα-ρελθόν ή έχει οδηγήσει στην αναπόφευκτη δημιουργία κα-θεστωτικών κομμάτων. Η αποτυχία αυτής της μη ταξι-κής προσέγγισης είναι αναπό-φευκτη, επειδή δεν επιζητά να καταργήσει τις εκμεταλλευ-τικές κοινωνικές σχέσεις που

“ Σήμερα δια-πιστώνουμε

ότι αρκετοί σύγχρονοι αναρχικοί

έχουν έλλειψη κάθε αντίληψης κομμουνισμού η σοσιαλισμού γι’ αυτό το ζήτημα.

αναρχία

i Reporter

αποτελούν τη βάση του καπι-ταλισμού. Η επαναστατική τα-ξική πάλη, όπως την είδαμε σε κάποιο βαθμό στην Αργεντι-νή πρόσφατα, ( με την οικονο-μική κρίση και την επέμβαση του Διεθνούς Νομισματικού ταμείου!) είναι το μόνο μέσο με το οποίο μπορεί ο αναρχι-κός κομμουνισμός να επανέλ-θει στο προσκήνιο. Η εμπειρία μας δείχνει ότι μόνο όταν η ερ-γατική τάξη συνειδητοποι-εί την καταπίεσή της και δρά-σει με έναν επαναστατικό τρό-πο, είναι δυνατή η κατάργηση κάθε εκμετάλλευσης.

Σήμερα αρκετές αναρχικές κομμουνιστικές ομάδες σε όλο τον κόσμο είναι «πλατφορ-μισιτκής» κατεύθυνσης. Οι πλτφορμιστές ορθώς διατεί-νονται ότι οι αναρχικοί κομ-μουνιστές είναι αναγκαίο να οργανωθούν σε ενοποιημένες συνεκτικές ομάδες ικανές να προωθήσουν πολύ καλά δια-τυπωμένες απόψεις. Πάντως , το πρόβλημα με μερικές πλατ-φορμισιτκές ομάδες είναι ότι σε γενικές γραμμές θυσιά-ζουν την περιεκτικότητα του αναρχικού κομμουνισμού για χάρη του φετιχισμού της δι-κής τους οργανωτικής μορ-φής και έτσι τείνουν να βα-σανίζονται με την εσωτερική και εξωτερική τους δραστηρι-ότητα, συχνά ανεξάρτητα από το επίπεδο στο οποίο βρίσκε-ται η ταξική πάλη στην κοινω-νία. Φαίνεται να ψάχνουν για πάντα για την ιδανική αναρχι-

κή κομμουνιστική οργάνωση. Ενώ αποτελεί μια άριστη θέση το ότι βλέπουν τον αναρχικό κομμουνισμό ως μέρος της τα-ξικής πάλης, συχνά παραβλέ-πουν την αναγκαία κομμουνι-στική πλευρά του αναρχικού κομμουνισμού και έτσι φαίνε-ται ότι είναι λίγο περισσότερο κολεκτιβιστές απ’ ό,τι κομμου-νιστές.

Πιστεύω ότι ο αναρχικός κομ-μουνισμός δεν αποτελεί μια ανεπίκαιρη θεωρία, αλλά απο-κτά αρκετή σημασία στη σημε-ρινή εξουσιαστική καπιταλι-στική κοινωνία. Με την άνοδο ενός ασαφούς αντικαπιταλι-σμού ή τουλάχιστον μιας σντι-συντεχνιακής αντίληψης στην κοινωνία και ενός γενικότερου σκεπτικισμού όσον αφορά τα πολιτικά κόμματα και τα συν-δικάτα, αλλά και την αυξανό-μενη αμφισβήτηση των μιλι-ταριστικών κρατών, οι προο-πτικές για τον αναρχικό κομ-μουνισμό φαίνονται ευνοϊκές. Ο αναρχικός κομμουνισμός εί-ναι μια βιώσιμη, καλά μελετη-μένη λύση απέναντι στον κα-

πιταλισμό, που υπερβαίνει αο-ριστίες του είδους να είμαστε μόνο «αντικαπιταλιστές» ή αντισυντεχνιακοί.

Η νεοφιλελεύθερη ηγεμονία στην κοινωνία είναι κατά κά-ποιο τρόπο ριζωμένη: μας έχει αναγκάσει να δουλεύουμε όλο και πιο σκληρά για ένα όλο και μικρότερο μισθό, μειώνοντας τα όρια ζωής και προκαλώ-ντας μια πραγματική δυσαρέ-σκεια με το ζήτημα της εργα-σίας σε αρκετό κόσμο. Ποιος θέλει να θυσιάσει σαράντα ή περισσότερα χρόνια από τη ζωή του κάνοντας κάτι που μι-σεί τη δουλειά για να κερδίσει κάποιος άλλος;

Πρέπει, βέβαια, να είμαστε προσγειωμένοι. Η δυσαρέ-σκεια ενάντια στο νεοφιλελευ-θερισμό δεν έχει ακόμα μετα-τραπεί αρκετά σε μια θετική δράση ενάντια στο σύστημα. Στον λεγόμενο «Πρώτο Κό-σμο» η αντίσταση της εργατι-κής τάξης βρίσκεται σε ιστορι-κά χαμηλό επίπεδο, εάν μιλή-σουμε μόνο για τις απεργίες. Αρκετοί άνθρωποι σήμερα εί-ναι απαθείς, αποξενωμένοι και ατομικιστές. Ακόμα και εάν εί-ναι αρκετοί αυτοί που αποδέ-χονται το θέαμα του μοντέρ-νου καπιταλισμού και τις ψεύ-τικες υποσχέσεις του για ευτυ-χία μέσω του καταναγκαστι-κού καταναλωτισμού, υπάρ-χουν ακόμα περισσότεροι που δεν κάνουν τίποτα ενάντιά του. Όταν ανεβαίνει το επίπε-

αναρχία

i Reporter

δο της εργατικής αυτό – δρα-στηριοποίησης , όπως φάνηκε πρόσφατα , η στάση αυτή σί-γουρα θα αλλάξει και ριζοσπα-στικά κινήματα, όπως ο αναρ-χικός κομμουνισμός, ίσως γί-νουν ξαφνικά πάλι δημοφιλή.

Επιπλέον, ο κύριος αντίζη-λος του αναρχικού κομμουνι-σμού στην αριστερά έχει μά-θει: τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχουν ήδη καταρρεύ-σει ή έχουν μετασχηματιστεί σε ακροδεξιά νεοφιλελεύθερα κόμματα. Οι σταλινικοί έχουν χάσει την ΕΣΣΔ και τη γοη-τεία της και άλλες μαρξιστικές – λενινιστικές ομάδες έχουν

καταβληθεί σε ολιγάριθμες και άσχετες με την πραγματι-κότητα σέχτες. Η γενική αυτή κατάρρευση της παραδοσια-κή; Αριστεράς μας προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία ώστε να ενθαρρύνουμε την ανάπτυ-ξη μια συνεκτικής αναρχικής κομμουνιστικής τάσης ανάμε-σα στους ανθρώπους.

Η σημερινή κρίση οικονομι-κή, πολιτική, συστημική, κοι-νωνική δίνει την δυνατότητα στην ανάπτυξη και επανεξε-τάσει κοσμοθεωριών που για πολλούς και γνωστούς λόγους ήταν περιθωριοποιημένες από την προπαγάνδα του κατεστη-

μένου να επανεξεταστούν και να δώσουν λύσεις που ο λαός δεν θα αισθάνεται περιθωρι-οποιημένος αλλά ενεργό, ανε-ξάρτητο και με αυτάρκεια μέ-λος της πολιτείας που ζει. Άλ-λωστε οι προγονοί μας είχαν συνδυάσει τον Πολίτη, την Πόλη την πολιτεία τον πολιτι-σμό - παιδεία. Μια σειρά από έννοιας που αν της μελετή-σουμε θα διαπιστώσουμε ότι αν σε μια αρμονική κοινωνία συνυπάρχουν αυτές οι έννοιες ο λαός θα είναι ελεύθερος και κοινωνικά θα υπάρχει δικαιο-σύνη.

αναρχία

i Reporter

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

AGAMBEN GIORGIO Η μορφή – της – ζωής Εκδό-σεις: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ 2003BLOCH ERNST Ουτοπία και επανάσταση Εκδόσεις: ΕΡΑΣΜΟΣ 1985BONANNO M. AL. Κυριαρχία και εξέγερση Εκδό-σεις: Ε.Ι.Κ.Μ. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2008ΓΚΟΛΝΤΜΑΝ ΕΜΜΑ: Η κόκκινη Έμμα μιλάει Εκδό-σεις: ΜΑΡΜΠΟΥΝΑΚΗΣ 1984CLASTRES PIERRE Αρχαιολογία της βίας Εκδόσεις: ΕΡΑΣΜΟΣ 1977GLOVER JONATHAN :Ηθική απόσταση : Εκδόσεις: ΕΡΑΣΜΟΣ 2009GRAEBER DAVID : Αποσπάσματα μιας αναρχικής ανθρωπολογίας Εκδόσεις: ΣΤΑΣΕΙ ΕΚΠΙΠΤΟΝΤΕΣ 2007DOLGOFF SAM Αναρχικές Κολεκτίβες Εκδόσεις: ΔΙ-ΕΘΝΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1982ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ ΠΙΟΤΡ: αγροί, εργοστάσια, εργαστή-ρια Εκδόσεις ΝΗΣΙΔΕΣ 2005ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ ΠΙΟΤΡ: Ηθική Εκδόσεις: ΝΗΣΙΔΕΣ 2007ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ ΠΙΟΤΡ: Η Κατάκτηση του ψωμιού Εκ-δόσεις ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ 2008ΛΑΦΑΡΓΚ ΠΩΛ: Αρχέγονος κομμουνισμός Εκδόσεις: ΑΠΕΙΛΗ ΑΣΥΜΜΕΤΡΗLEFEBVRE HENRI : Η Μαρξιστική θεωρία του κρά-τους Εκδόσεις: ΕΡΑΣΜΟΣ 1977ΜΑΛΑΤΕΣΤΑ ΕΡΡΙΚΟ : Αναρχισμός και οργάνωση Εκδόσεις: ΚΑΤΣΑΝΟΣΜΑΛΑΤΕΣΤΑ ΕΡΡΙΚΟ: Στο δρόμο για την αναρχία Εκδόσεις ΚΑΤΣΑΝΟΣΜΑΛΑΤΕΣΤΑ ΕΡΡΙΚΟ Περί αναρχισμού και βιας: Εκδόσεις: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ 2004ΜΑΛΑΤΕΣΤΑ ΕΡΡΙΚΟ: Χωρίς εξουσία εκδόσεις: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ 1977ΜΑΛΑΤΕΣΤΑ ΕΡΡΙΚΟ: Προς μια ελεύθερη κοινωνία Εκδόσεις: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ 2001ΜΑΡΞ Κ – ΕΝΓΚΕΛΣ Φ: Για τον αναρχισμό Εκδό-σεις: ΚΑΖΑΝΤΖΑ 1979ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ ΜΙΧΑΗΛ: Αντιεξουσιαστικός σοσιαλι-σμός Εκδόσεις : ΚΑΤΣΑΝΟΣ

ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ ΜΙΧΑΗΛ Θεός και κράτος: εκδόσεις ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1974ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ ΜΙΧΑΗΛ: φεντεραλισμός, Σοσιαλι-σμός, αντιθεολογισμός Εκδόσεις: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥ-ΠΟΣΜΠΟΥΚΤΣΙΝ ΜΑΡΡΑΙΗ Άκου μαρξιστή Εκδόσεις: ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1974ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ ΜΑΡΡΑΙΗ : Ιεραρχία και κυριαρχία Εκδόσεις: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ 1977ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ ΜΑΡΡΑΙΗ: Ο μαρξισμός σαν αστική κοινωνιολογία : Εκδόσεις ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ 1987ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ ΜΑΡΡΑΙΗ : Κοινωνικός αναρχισμός Εκδόσεις: ΙΣΝΑΦΙ 2005ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ ΜΑΡΡΑΙΗ Το πρόταγμα του κομμουνι-σμού Εκδόσεις: ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 2006NETTLAU MAX : Ιστορία της αναρχίας Εκδόσεις: ΔΙ-ΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗRANK OTTO : ο Μύθος για τη γέννηση του ηρώα Εκ-δόσεις: ΕΡΑΣΜΟΣ 1982ROCKER RUDOLF : Αναρχισμός και οργάνωση Εκ-δόσεις ΚΑΙΝΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ 2009ΣΤΙΡΝΕΡ ΜΑΞ : Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του Εκδόσεις: ΘΥΡΑΘΕΝ 2005ΣΤΙΡΝΕΡ ΜΑΞ: Οι λανθασμένες αρχές της παιδείας μας Εκδόσεις: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣΤΟΜΣΟΝ Ε.Π: Χρόνος ,εργασία, και βιομηχανικός καπιταλσιμός: εκδόσεις ΚΑΤΣΑΝΟΣ 1983ΤΖΟΛ ΤΖΕΗΜΣ: Οι Αναρχικοί εκδόσεις: ΕΠΙΚΟΥ-ΡΟΣ 1975ΠΡΟΥΝΤΟΝ ΠΙΕΡ ΖΟΖΕΦ: Τι είναι ιδιοκτησία Εκδό-σεις : ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΔΗΣHELLER AGNES : Η μεγάλη δημοκρατία Εκδόσεις: ΕΡΑΣΜΟΣ 1990HOLLOWAY JOHN : Ας αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία Εκδόσεις ΣΑΒΒΑΛΑΣ 2006ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ : Η οργανωτική πλατφόρμα των ελευθε-ριακών κομμουνιστών Εκδόσεις: ΑΡΔΗΝ 2004ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ : Αναρχισμός εναντίον Πρωτογονισμού Εκδόσεις: ΣΤΑΣΕΙ ΕΚΠΙΠΤΟΝΤΕΣ 2009

αναρχία

i Reporterαναρχία

Πλανητική Δημοκρατία ή ένας «αναρχικός καπιταλισμός»__________________________

Η έννοια του κράτους δεν είναι «ελέω θεού» επιφοίτηση. Είναι μια δια-χρονική προσπάθεια του ανθρώ-που να ζήσει σε κοινωνίες όπου δεν

θα τρώει ο ένας τον άλλο και οι συναλλαγές θα έχουν ένα οργανωμένο χαρακτήρα. Γι αυτό και την «ανταλλακτική αξία» των πραγμάτων τη μεγέθυνση των κοινωνιών, την αντικατέστησε με το «νόμισμα», που είχε αντίκρυσμα σε κάτι «πολύτιμο»(για παράδειγμα με τον Χρυσό). Πολιτική, Θρησκευτική και Στρατιωτική εξου-σία πορεύτηκαν «αγκαζέ» με διάφορους τρό-πους και παραλλαγές για αιώνες.

Για χιλιάδες χρόνια βέβαια η έννοια του «εθνι-κού κράτους», όπου προσδιορίζεται χωρικά

(από σύνορα) και από τη φυλή («καθαρότη-τα του αίματος» και της «γλωσσικής συγγένει-ας») ήταν άγνωστες έννοιες για την ανθρωπό-τητα. Η αρχαία Ελλάδα, οι Έλληνες (αλλά όχι μόνο) έδωσαν την έννοια της Πόλης και της Δημοκρατίας σαν δυο βασικά εργαλεία οργά-νωσης και ζωής. Οι Πόλεις ήταν το «κύτταρο» της οργάνωσης σε ένα ενιαίο σύνολο. Γι αυτό είτε ήσουν Σπαρτιάτης, Αθηναίος,Μακεδόνας, Θρακιώτης ή Ιωνας κλπ ήσουν Έλληνας αλλά η κάθε πόλη είχε τους δικούς της νόμους και τρό-πο οργάνωσης της ζωής. Μόνο όταν ένιωσαν συνολική απειλή – από τους Πέρσες – ενώθη-καν για ένα συγκεκριμένο σκοπό. Να ποκρού-σουν τον κίνδυνο και ως ηγετική πνευματική δύναμη απορρόφησαν και ενσωμάτωσαν κάθε

»»ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΑΜΠΑΣΗ

i Reporter

άλλο «κύμα πολιτισμού».

Σήμερα,σε μια παγκοσμιοποι-ημένη κοινωνία – ανεξάρτη-τα από τα κύματα οικονομικής κρίσης που διαπερνούν τη ρα-χοκοκκαλιά μας – το αίτημα της «ελευθερίας για δημιουρ-γία και ανάπτυξη» βλέποντας τη Γη ως το κοινό μας σπίτι ανεξάρτητα από θρησκευτικά «πιστεύω», φυλετικά «χαρα-κτηριστικά» ή γλωσσικά «ιδι-ώματα» είναι το μέγα ζητού-μενο. Η ανθρωπότητα έκανε πολλά βήματα και προσπάθει-ες στο παρελθόν για να βρει και να οικοδομήσει συστή-ματα, πολιτεύματα και μορ-φές οργάνωσης ανάλογα με τις εποχές, τους χώρους και τις προσωπικότητες που έζη-σαν. Αυτή η σωρευμένη εμπει-ρία χιλιάδων χρόνων, ήρθε η ώρα να αξιοποιηθεί καθώς

τώρα υπάρχει η δυνατότητα για μια παγκόσμια λειτουργία όλων μας. Για πρώτη φορά οι εξελίξεις στην τεχνολογία και την επιστήμη μας επιτρέπουν ως ανθρώπινο γένος να λει-τουργούμε ενιαία, ανεξάρτη-τα που γεννηθήκαμε και μεγα-λώσαμε, ανεξάρτητα τι χρώμα έχουμε η τι πιστεύουμε.

Σε αυτές τις νέες συνθήκες, οι απαντήσεις δεν μπορεί παρά να περικλείουν το παρελθόν και να ανιχνεύουν το μέλλον. Σε αυτό το νέο κόσμο που θέ-λουμε να οικοδομήσουμε πρώ-τη προτεραιότητα είναι οι αν-θρώπινες αξίες της ελευθερίας και της δημιουργίας με ειρή-νη. Υπάρχει πολύς χώρος για όλους τόσο εδώ όσο και στο…διάστημα (αφού πλέον η τε-χνολογία και η επιστήμη μας επιτρέπει να αναπτυχθούμε

και προς τα αστέρια).

Ο κόσμος μας και οι άνθρω-ποι δεν χρειάζονται «τείχοι» μεταξύ τους. Δεν υπάρχει κα-νένας λόγος να ξοδεύουμε τε-ράστια ποσά σε οπλικά συστή-ματα με τη σκέψη πως θα σκο-τώσουμε ο ένας τον άλλο. Πως θα δείξουμε ο ένας στον άλλο «πόσο δυνατοί και ισχυροί εί-μαστε». Όλα αυτά τα «στερεό-τυπα» έρχονται από το παρελ-θόν, όταν το μυαλό δεν μπο-ρούσε να δει πιο μακρυά από τη σκιά του. Όταν τα είδωλα του εγωισμού και της μικρότη-τας ήταν πιο δυνατά από αυτά της ψυχής και του πολιτισμού και της επιστήμης. Αλλά μετά από τόσες χιλιάδες χρόνια εξέ-λιξης, τώρα μπορούμε να κά-νουμε το αποφασιστικό βήμα, να οικοδομήσουμε ένα νέο κό-σμο. Έναν πολιτισμό της Γης.

αναρχία

i Reporter

Του κοινού μας πλανήτη που θα συνθέτει και δεν θα διαι-ρεί. Που θα ενώνει και δεν θα χωρίζει. Που θα αναπτύ-σει και δεν θα σπαράσει. Η Γη έχει αναπτύξει τόσους υπέρο-χους πολιτισμούς, εκτός από τη φρίκη και το αίμα, προφα-νώς θυσία στην πρόοδο μας. Στο να πετάξουμε τις προβιές του πρωτόγονου, του βάρβα-ρου, του ζώου που θέλει να

γίνει άνθρωπος. Να ανυψω-θεί πέρα από το πεπερασμένο σαρκίο του και να δημιουργή-σει πολιτισμό και μέλλον.

Η έννοια του εθνικού κράτους σε αυτές τις νέες συνθήκες παίρνει μια εντελώς διαφο-ρετική έννοια και αποστολή. Λειτουργεί σαν τις «Πόλεις» της αρχαίας Ελλάδας. Ανάλο-γα με τις εδαφικές ή άλλες ιδι-αιτερότητες της κάθε περιο-χής οργανώνεται το «πλανητι-

κό χωριό μας» αναδιατάσσο-ντας δυνάμεις και δυνατότη-τες. Οι λαοί λειτουργούν ανά-λογα με τις δυνατότητες τους σε νέα καθήκοντα. Φόροι και άλλα καταναγκαστικά μέτρα δεν μπορούν να υπάρχουν. Ο πλούτος χρησιμοποιείται για το κοινό καλό όλων ανεξάρ-τητα από τη συνεισφορά τους σε αυτόν. Ο,τι παράγεται ανή-κει στην κοινότητα και χρησι-

μοποιείται για όλους. Φυσικά η ατομική επιχειρηματικότη-τα ευνοείται και προάγεται με κάθε τρόπο. Και η ατομική πε-ριουσία. Ο καθένας είναι ελεύ-θερος να αναπτύξει τον εαυτό του. Και το κοινό μας σπίτι.

Όταν ενώσουν οι άνθρωποι τις δυνάμεις τους για το κοι-νό καλό και πρόοδο, τα εθνι-κά κράτη θα αποτελούν τα «κύτταρα» εκείνα που θα λει-τουργούν ως «πυρήνες» προ-

όδου σε μια «σύντηξη» δυνά-μεων και προθέσεων. Φυσικά η υπέρβαση αυτή δεν καταρ-γεί ούτε τις κοινωνικές τάξεις, ούτε τις διαστρωματώσεις που έχουν υπάρξει ανα περι-οχές μέσα στους αιώνες. Απλά η κάθε «φυλή και τόπος» θα δώσει τον καλύτερο εαυτό για την κοινή ανάπτυξη.

Καθήκον μας είναι να ζούμε

αρμονικά με τον πλανήτη μας, να παράγουμε καθαρές τρο-φές απαλλαγμένες από δηλη-τήρια και να ζούμε με πνευμα-τικό τρόπο που να συμβάλλει στην ανύψωση του ανθρώπου.

Μια έννοια θα μπορούσε να είναι του «αναρχικού καπι-ταλισμού» για να περιγρά-ψει όλα τα παραπάνω, αλλά και οι όροι ελάχιστη σημασία έχουν. Αλλωστε πολλές φο-ρές στο παρελθόν κοσμοθεω-

“Καθήκον μας είναι να ζού-με αρμονικά με τον πλα-νήτη μας, να παράγουμε καθαρές τροφές απαλ-λαγμένες από δηλητή-

ρια και να ζούμε με πνευματικό τρόπο που να συμβάλλει στην

ανύψωση του ανθρώπου.

αναρχία

ρίες και δόγματα προσφέρο-νται ως «ευαγγέλια» καταδυ-νάστευσης και ανελευθερίας. Ως μέσο για να προαχθεί μια ελίτ πολιτική, θρησκευτική,δι-καστική ή στρατιωτική για να εξουσιάσει τις υπόλοιπες. Οι άνθρωποι μπορούν να έχουν την δημοκρατία ως σύστημα διακυβέρνησης με τα εθνικά κράτη σε ρόλο «πόλης» - χω-ρίς όπλα όμως. Θα πρέπει όλα τα κράτη έθνη να είναι αφο-πλισμένα, να μην έχει κανέ-να όπλα και στρατό και όποιο «κράτος» απειλεί κάποιο άλλο (με οποιοδήποτε τρόπο) να αντιμετωπίζει αμέσως όλη την «πλανητική κοινότητα».

Στόχος η ευημερία, η ανάπτυ-ξη και η πρόοδος του ανθρώ-πινου γένους. Το πέρασμα από την βαρβαρότητα στο πολιτι-σμό. Από τις άγονες αντιπαρα-θέσεις και τους ανόητους εγω-ισμούς εξουσίας κάθε είδους στην πλανητική διάσταση του ανθρώπινου είδους και πνεύ-ματος.

Η εξουσία ανήκει σε όλους. Για κάθε θέμα ή ζήτημα ή πρόβλη-μα θα μπορεί άμεσα να απο-φασίζουν όλοι – η τεχνολογία το επιτρέπει – σε κλάσματα του δευτερολέπτου όπου κι αν βρίσκονται, ό,τι κι αν κάνουν. Η άμεση δημοκρατία μπορεί να είναι το πολίτευμα του νέου μας πλανητικού «χωριού». Και με καθολική ψηφοφορία να μας εκπροσωπεί ένας Πρό-εδρος που θα επιβλέπει την

ομαλή και εύρυθμη λειτουρ-γία του πλανήτη μας. Φυσικά με όλες εκείνες τις δημοκρα-τικές διασφαλίσεις ώστε να μην μετατραπεί σε αυτοκρά-τορα ή δικτάτορα. Εάν το ζη-τήσει με άμεση ψηφοφορία το 1/3 του «ενεργού πληθυσμού» θα τίθεται υπό αμφισβήτηση η θέση του και θα κινούνται οι διαδικασίες αντικαταστάσης του. Ως «ενεργός πληθυσμός» νοείται ο πληθυσμός από την ηλικία των 18 χρόνων έως και την ηλικία που κάποιος συντα-ξιοδοτείται. Ολες οι αποφά-σεις θα λαμβάνονται με άμεση ψηφοφορία και θα απαιτείται το 50% + 1 ενώ θα είναι εκτε-λεστές αμέσως. Ο Πρόεδρος του Πλανήτη θα εκλέγεται με το 50%+1 του «ενεργού πλη-θυσμού» σε όσες ψηφοφορίες απαιτηθούν για να υπάρξει το αποτέλεσμα αυτό (εάν υπάρ-χουν πολλές υποψηφιότητες). Τα εθνη-κράτη θα στέλνουν (μέσα από δικές τους αποφά-σεις) από ένα σύμβουλο στον πρόεδρο, που όλοι μαζί θα αποτελούν την «πλανητική δι-ακυβέρνηση» (που θα αλλάζει στο τέλος κάθε χρόνου – η θη-τεία δεν μπορεί να ξεπερνά-ει το ένα έτος των συμβούλων και του προέδρου τα 4 χρό-νια).

Καθήκον μας είναι η ειρηνική ανάπτυξη και πρόοδος, μέσα από την προστασία του πλα-νήτη μας σε κάθε μήκος και πλάτος του. Στόχος μας η ευη-μερία των ανθρώπων ανεξάρ-

τητα από ηλικία, φυλή, χρώ-μα, φύλο, τόπο και καταγω-γή. Η ανθρωπότητα θα περά-σει στη νέα εποχή έχοντας εν-σωματώσει και αφομοιώσει το παρελθόν από τη βαρβαρότη-τα μέχρι σήμερα. Ας αφήσου-με όλα τα λουλούδια να ανθί-σουν… φροντίζοντας να μας δίνουν το άρωμα, το χρώμα, την υγεία και την ομορφιά τους.

i Reporter αναρχία

www.i-reporter.gr www.i-reportergr.come-mail: ireportergr@gmail.com

To no.1 επώνυμο δημοσιογραφικό site/blog στην Ελλάδα