ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια...

55
1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2 Η ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ, ΟΣΜΩΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ, ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ, ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ

Transcript of ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια...

Page 1: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

1

ΔΙΑΤΡΟΦΗ &

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2Η

ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ, ΟΣΜΩΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ,

ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ, ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ

Page 2: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

2

Περιεχόμενα

• Ισοζύγιο νερού, στέρηση νερού και αλάτων, ωσμωτική πίεση

πλάσματος, πίεση αίματος, ομοιοστασία υγρών, σύστημα

ρενίνης-αγγειοτασίνης, αλδοστερόνη, αντιδιουρητική

ορμόνη, κολπικά νατριοδιουρητικά πεπτίδια, δίψα,

αφυδάτωση, χορήγηση υγρών για την καταπολέμηση της

αφυδάτωσης.

Page 3: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

3

ΙΣΟΖΥΓΙΟ - ΣΤΕΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ - ΑΛΑΤΩΝ

• ΧΩΡΙΣ ΝΕΡΟ 3-7

ΗΜΕΡΕΣ,

• ΧΩΡΙΣ ΤΡΟΦΗ

ΑΛΛΑ ΜΕ ΝΕΡΟ

45 ΗΜΕΡΕΣ,

• ΧΩΡΙΣ ΝΕΡΟ

ΑΛΛΑ ΜΕ

ΤΡΟΦΗ 3-4

ΜΗΝΕΣ

(ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ

ΤΗΝ ΤΡΟΦΗ),

• ΜΕ ΤΡΟΦΗ

ΧΩΡΙΣ ΑΛΑΤΑ

(ΖΩΑ) 1,5 ΜΗΝΑ.

Page 4: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

4

ICV = Intercellular volume = Ενδοκυτταρικά υγρά (όγκος)

ECV = Extracellular volume = Εξωκυτταρικά υγρά (όγκος)

ISF = Interstitial fluid = Διάμεσα ή Μεσοκυττάρια υγρά

Vascular space = Αγγειακός χώρος

ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ

Page 5: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

5

ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ (ΩΣΜΩΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ)

ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ

Η ωσμωτική πίεση του

πλάσματος καθορίζεται από τη

συγκέντρωση ωσμωτικά

δραστικών ουσιών, όπως Na+,

Cl-, η γλυκόζη και η ουρία.

Φυσιολογική τιμή Posm πλάσματος:

270 – 310 (290±15) mΟsm/kg H2O.

Page 6: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

6

Πίεση αίματος (υδροδυναμική, καρδιά, αγγεία,

όγκος αίματος, υδροστατική, βαρύτητα, πίεση

σπλάχνων στα αγγεία, παχυσαρκία, σύσταση

αίματος και οσμωτική πίεση)

Page 7: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

7

Page 8: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

8

ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Page 9: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

9

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ

ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΤΟΥ

ΑΙΜΑΤΟΣ

• ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΕΝΙΝΗΣ-ΑΓΓΕΙΟΤΑΣΙΝΗΣ

• ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗ

• ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ

• ΚΑΡΔΙΑΚΑ ΝΑΤΡΙΟ-ΝΑΤΡΙΟΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ ΠΕΠΤΙΔΙΑ

Page 10: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

10ACE = angiotensin converting enzyme

Page 11: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

11

Το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης

• 1. Το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης–αλδοστερόνης

ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση.

• 2. Όταν η πίεση αίματος (συστολική <100 mmHg), ή ο όγκος

αίματος πέφτει, τα νεφρά απελευθερώνουν ρενίνη στο αίμα.

• 3. Η ρενίνη διασπά το αγγειοτενσινογόνο (πρωτείνη του

αίματος), σε μικρότερα τμήματα όπως η αγγειοτενσίνη Ι.

• Η αγγειοτενσίνη Ι, που είναι σχετικά ανενεργής, χωρίζεται σε

μικρότερα τμήματα από το ένζυμο ACE (ένζυμο μετατροπής

της αγγειοτενσίνης). Ένα τέτοιο τμήμα είναι η αγγειοτενσίνη

ΙΙ, το οποίο είναι πολύ ενεργό.

Page 12: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

12

Το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-

αλδοστερόνης

• 4. Η αγγειοτενσίνη ΙΙ, προκαλεί σύσπαση των λείων μυικών

ινών των αγγείων, με αποτέλεσμα αύξηση της αρτηριακής

πίεσης. Επίσης, προκαλεί απελευθέρωση αλδοστερόνης από

τα επινεφρίδια.

• 5. Η αλδοστερόνη προκαλεί κατακράτηση νατρίου και

απώλεια καλίου από τα νεφρά. Το νάτριο κατακρατεί νερό στα

αγγεία και προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Page 13: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

13Χυμάση = πρωτεολυτικό ένζυμο των Σιτευτικών κυττάρων

ΣΝΣ = Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα, ΣΝΔ = Συμπαθητική Νευρική Διέγερση

Page 14: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

14

ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗ – ΑΛΑΤΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Φλοιός επινεφριδίων

Σπειροειδής ζώνη → Αλδοστερόνη

Στηλιδωτή ζώνη → Κορτιζόλη

Δικτυωτή ζώνη → Ανδρογόνα

Μυελός επινεφριδίων → Αδρεναλίνη

Page 15: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

15

ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗ – ΑΛΑΤΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Page 16: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

16

ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ

• Τα ρυθμιστικά ερεθίσματα για την έκκριση αλδοστερόνης.

• 1). Η αγγειοτασίνη ΙΙ είναι ισχυρός επαγωγέας έκκρισής της.

• 2). Η φλοιοεπινεφριδιοτρόπος ορμόνη (ACTH), που

εκκρίνεται από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης, διεγείρει τα

επινεφρίδια στην έκκριση αλδοστερόνης.

• 3). Η υπερκαλιαιμία διεγείρει την έκκριση αλδοστερόνης

που αυξάνει την αποβολή καλίου από τους νεφρούς για να

επαναφέρει την κανονική συγκέντρωση.

• 4). Τα καρδιακά (κολπικά) νατριοδιουρητικά πεπτίδια

αναστέλλουν την έκκρισή της.

Page 17: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

17

ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ

Page 18: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

18

Αποτελέσματα του συστήματος ρενίνης-

αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης

• ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΗ Na+ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΦΡΟ,

• ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΦΡΟ (ΜΕΣΩ Na+ ΚΑΙ

ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗΣ ΟΡΜΟΝΗΣ),

• «ΠΕΙΝΑ» ΓΙΑ ΑΛΑΤΙ (ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ, ΟΧΙ ΛΟΓΩ

ΑΛΛΟΤΡΙΟΦΑΓΙΑΣ),

• ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΔΙΨΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΝΕΡΟΥ,

• ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ,

• ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΥΤΟ ΚΥΡΙΟΣ ΣΤΟΧΟΣ (ΜΕ ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ)

ΓΙΑ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ.

Page 19: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

19

Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ «ΑΞΟΝΑ»

Page 20: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

20

Αναστολείς της ρενίνης

Αναστολείς του ACE

Προσαγωγό

Απαγωγό

Page 21: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

21

Page 22: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

22

ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ (ADH)

• Η ADH είναι η σημαντικότερη ορμόνη για το ισοζύγιο ύδατος.

Πεπτίδιο με Μ.Β.=1.084 συντίθεται στους υπεροπτικούς και

παρακοιλιακούς πυρήνες του υποθαλάμου και έχει χρόνο

ημιζωής 16-20 λεπτά.

• Μεταφέρεται διαμέσου νευραξόνων των υποθαλαμικών

κυττάρων με την πρωτεΐνη νευροφυσίνη Ι, στον οπίσθιο λοβό

της υπόφυσης (νευροϋπόφυση ως «αποθήκη») και εκκρίνεται.

• Δρα στα άπω και στα αθροιστικά ουροφόρα σωληνάρια και

διευκολύνει την επαναρρόφησή νερού, αυξάνοντας τη

διαβατότητά τους σ' αυτό (συμπύκνωση ούρων).

Page 23: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

23

ΕΚΚΡΙΣΗ ADH

• ΥΠΟ-ΟΓΚΑΙΜΙΑ, ΑΥΞΗΣΗ ΟΣΜΩΤΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ.

• Στους ανθρώπους η ναυτία είναι από τους ισχυρότερους

διεγέρτες έκκρισης ADH. Χημικά που προκαλούν ναυτία

(απομορφίνη, νικοτίνη, αλκοόλη) αυξάνουν τα επίπεδα ADH.

• Άλλοι παράγοντες που διεγείρουν την έκκριση της ADH είναι το

stress (πόνοι, τραύματα, επεμβάσεις) και φάρμακα (οπιούχα,

βαρβιτουρικά, βινκριστίνη, βινπλαστίνη κ.ά.)

Page 24: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

24

ΕΚΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗΣ ΟΡΜΟΝΗΣ

Page 25: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

Η αντιδιουρητική ορμόνη δρα πριν από τη δίψα

25

ΑΥΞΗΣΗ ADHΑΥΞΗΣΗ ΔΙΨΑΣ

Page 26: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

26

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΙΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ

• Diabetes insipidus , λατ. insipid = ο άγευστος επειδή στα

ούρα δεν ανιχνεύεται η γλυκόζη του κλασσικού διαβήτη.

Άποιος διαβήτης, άποιος = χωρίς ποιότητα επειδή στο ούρο

δεν ανιχνεύονται κάποια ιδιαίτερα στοιχεία (π.χ. σάκχαρα).

• Κατάσταση που διακρίνεται από πολυουρία (4-10

λίτρα/ημέρα) και πολυδιψία. Σε αντίθεση με το

σακχαρώδη διαβήτη δεν ανιχνεύονται αυξημένα επίπεδα

γλυκόζης στα ούρα.

Page 27: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

27

ΑΠΟΙΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

• Διακρίνεται σε άποιο διαβήτη εξαιτίας ανεπάρκειας παραγωγής

αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH ή βασοπρεσσίνης) που

παράγεται από την υπόφυση ή σε αδυναμία των κυττάρων του

νεφρού να αντιδράσουν στην ADH.

• Ο πρώτος τύπος λέγεται κεντρικός ή κρανιακός και ο δεύτερος

τύπος λέγεται νεφρογενής Α.Δ. Είναι πολύ σημαντικό να

ελεγχθεί η υποκείμενη αιτία για την εμφάνιση άποιου διαβήτη

έτσι ώστε να εφαρμοστεί και η κατάλληλη θεραπεία.

Page 28: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

28

ΚΟΛΠΙΚΑ ΝΑΤΡΙΟΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ ΠΕΠΤΙΔΙΑ (ΑΝΡ)

Page 29: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

29

ΡΥΘΜΙΣΗ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗΣ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟ

ΝΕΦΡΩΝΑ

ΝΕΦΡΩΝΑΣ, ΟΥΡΟΦΟΡΑ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑ (Ο.Σ.)

ΕΓΓΥΣ Ο.Σ. ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ ΕΩΣ:– Να+ 65-70%

– ΝΕΡΟ 65%

Ο.Σ. ΑΓΚΥΛΗ ΤΟΥ HENLE ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ ΕΩΣ:– Na+ 25%

– ΝΕΡΟ 25%

– ΔΡΑΣΗ ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗΣ ΟΡΜΟΝΗΣ

ΑΠΩ Ο.Σ. ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ ΕΩΣ:– Na+ 5%

– ΔΡΑΣΗ ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗΣ ΟΡΜΟΝΗΣ

ΑΠΑΓΩΓΟ Ο.Σ. ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ ΕΩΣ:– Na+ 1-2%

– NΕΡΟ 0-9,7%

Page 30: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

30

ΡΥΘΜΙΣΗ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗΣ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟ

ΝΕΦΡΩΝΑ

Page 31: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

31ΣΗΜΕΙΑ ΔΡΑΣΗΣ ΟΡΜΟΝΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΩΝ ΣΕ ΝΕΦΡΩΝΑ & ΟΥΡΟΦΟΡΑ

Με βιολετί οι περιοχές του ουροφόρου

Με ροζ τα σημεία δράσης των διουρητικών

Με κόκκινο τα σημεία επαναρρόφησης από το πρόουρο

Με πράσινο τα σημεία αποβολής προς το πρόουρο

Τα ποσοστά με μπλε

Οι ορμόνες με πορτοκαλί

Page 32: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

32

ΟΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΤΟΥ

ΣΩΜΑΤΟΣ, ΔΙΟΥΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΨΑ

• ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ: ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΟΣΜΩΤΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΚΑΙ

ΑΓΓΕΙΟΤΕΝΣΙΝΗΣ ΙΙ (ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΔΙΨΑΣ).

• ΕΛΛΕΙΨΗ ΝΕΡΟΥ: ↑ ΟΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ → ΔΙΕΓΕΡΣΗ

ΟΣΜΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ → ΑΥΞΗΣΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ

ADH → ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΣΗ → ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗ ΝΕΡΟΥ.

• ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ ΝΕΡΟΥ: ↓ ΟΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ → ↓ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ

ΟΣΜΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ → ↓ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ADH →

ΔΙΟΥΡΗΣΗ → ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΝΕΡΟΥ.

Page 33: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

33

ΟΣΜΩΤΙΚΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΥ

• Οι οσμωϋποδοχείς που

βρίσκονται στον υποθάλαμο

μπορούν και αντιλαμβάνονται

ακόμη και μεταβολές στην

οσμωτικότητα των υγρών του

οργανισμού φυσιολογικών

ατόμων, της τάξεως του 1-2%,

που αντιστοιχούν σε μεταβολή

όγκου υγρών του κατά 350 ml.

Page 34: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

34

Η ΔΙΨΑ

• Η ρύθμιση της δίψας είναι τουλάχιστον τόσο σημαντική στην

οσμωρύθμιση, όσο και η έκκριση ADH. Το αίσθημα της δίψας

διεγείρεται όταν χαθεί ποσότητα ύδατος 2% του σωματικού

βάρους (~1,5 lit σε άνδρα βάρους 70 Kg).

• Διαταραχή στη δίψα προδιαθέτει σε υπέρτονη αφυδάτωση,

ακόμη κι όταν η oσμωρύθμιση μέσω ADH είναι φυσιολογική.

Το κέντρο της δίψας βρίσκεται στον άνω υποθάλαμο. Για τη

διέγερση της δίψας και την έκκριση ADH ευθύνεται η αύξηση

της Ο.Π. αλλά και η ενδοκυττάρια συγκέντρωση ύδατος στα

κύτταρα των οσμωρυθμιστικών κέντρων του υποθαλάμου.

Page 35: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

35

Ρύθμιση της δίψαςΗ αίσθηση της δίψας διεγείρεται από:

1). Η ↓ απώλεια υγρών 2% του σωματικού βάρους,

2). Κατά 1% οσμωτικότητας του πλάσματος,

3). Πτώση >10-15% όγκου αίματος,

4). Ισχυρή αγγειοτενσίνης II.

Page 36: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

Ρύθμιση της δίψας

36

Page 37: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

37

ΠΟΣΟ ΝΕΡΟ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ?

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ιατρικής των Ηνωμένων Πολιτειών

(ΙΟΜ, 2015), η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη νερού για

τους άντρες είναι τα 3 λίτρα (περίπου 12 ποτήρια) υγρών την

ημέρα και για τις γυναίκες τα 2,2 λίτρα (περίπου 8 ποτήρια). Σε

αυτές τις ποσότητες έχει υπολογιστεί και ένα ποσοστό νερού

(20-30% του παραπάνω) που λαμβάνουμε από τις τροφές. Σε

αυξημένη θερμοκρασία περιβάλλοντος, οι ανάγκες αυξάνονται.

Page 38: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

38Eur. J. Nutr. (2015), 54, Suppl (2):,S11–S16, DOI 10.1007/s00394-015-0944-8

Page 39: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

39

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 8 ΠΟΤΗΡΙΑ Χ 8 oz

(240ml) ΣΤΙΣ Η.Π.Α. ΘΕΤΙΚΑ & ΑΡΝΗΤΙΚΑ

Page 40: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

40

ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ

Page 41: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

41

Page 42: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

42

Page 43: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

43

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ

• ΔΙΨΑ, ΜΙΚΡΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΟΛΙΓΟΥΡΙΑ, ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ < 5%,

• ΔΙΨΑ, ΟΛΙΓΟΥΡΙΑ, ΞΗΡΟΤΗΤΑ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ

ΣΤΟΜΑΤΟΣ, «ΒΥΘΙΣΜΕΝΑ ΜΑΤΙΑ» (ΕΙΣΟΛΚΗ ΒΟΛΒΩΝ),

ΑΤΑΞΙΑ ΑΚΡΩΝ (ΤΡΕΚΛΙΣΜΑ) ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΝ ΣΕ

ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ 5-10%,

• ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΓΓΕΙΟΣΥΣΠΑΣΗ, ΚΥΑΝΩΣΗ, ΤΑΧΥΠΝΟΙΑ,

ΛΙΠΟΘΥΜΙΑ, ΚΑΤΑΡΕΥΣΗ, ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΝ ΣΕ

ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ > 10%.

Page 44: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

44

Page 45: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

45

Αφυδάτωση

(Οσμωτική Πίεση Ω πλάσματος, Να+ ορού)

• Ισοτονική ή ισονατριαιμική (70% των περιπτώσεων)

Να+: 130-150 mEq/L

Ω : 280-310 mOsm/L

• Υποτονική ή υπονατριαιμική (15% των περιπτώσεων)

Να+: <130 mEq/L

Ω : < 280 mOsm/L

• Υπερτονική ή υπερνατριαιμική (15% των περιπτώσεων)

Να+: >150 mEq/L,

Ω : > 310 mOsm/L

Page 46: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

46

ΙΣΟΤΟΝΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ

Καταστάσεις που συνοδεύονται από ισότονη αφυδάτωση:

Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock),

Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό σύστημα,

Απώλεια υγρών από το ουροποιητικό σύστημα,

Απώλεια υγρών με την άδηλη αναπνοή (δέρμα, αναπνευστικό).

Page 47: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

47

ΙΣΟΤΟΝΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ

Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό σύστημα

Εμετοί ή ρινογαστρική παροχέτευση,

Απώλεια εντερικού υγρού, παγκρεατικού υγρού ή χολής

(διάρροια, συρίγγια, στομίες),

Συνήθως συνυπάρχουν μεταβολική αλκάλωση ή οξέωση και

υποκαλιαιμία (απώλεια ηλεκτρολυτών).

Page 48: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

48

ΙΣΟΤΟΝΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ

Απώλεια υγρών από το ουροποιητικό σύστημα

Διουρητικά (αυξημένη αποβολή νατρίου λόγω μη

επαναρρόφησης),

Ωσμωτική διούρηση, (μη ελεγχόμενος σακχαρώδης

διαβήτης, απώλεια νερού/νατρίου),

Ανεπάρκεια φλοιού επινεφριδίων,

Νεφροπάθεια με απώλεια άλατος,

Κεντρικός ή νεφρογενής άποιος διαβήτης, (απώλεια ύδατος,

υπερνατριαιμία, υπερωσμωτικότητα).

Page 49: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

49

ΙΣΟΤΟΝΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ

Εκτίμηση υπο-ογκαιμικού ασθενούς.

Ο ασθενής με υπο-ογκαιμία παρουσιάζει:

Μειωμένη σπαργή δέρματος (ένδειξη απώλειας υγρών από

τον διάμεσο χώρο),

Ξηρότητα γλώσσας και βλεννογόνων,

Ορθοστατική υπόταση και ζάλη,

Ταχυκαρδία στην όρθια θέση,

Σύμπτωση τοιχωμάτων έξω σφαγίτιδας.

Page 50: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

50

ΙΣΟΤΟΝΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΘεραπεία

Οι περισσότεροι ασθενείς με υπο-ογκαιμία έχουν έλλειμμα

νατρίου και ύδατος,

Ισότονο διάλυμα χλωριούχου νατρίου (0,9%) περιέχει 154

mEq/l νατρίου, συγκέντρωση ανάλογη του πλάσματος και

χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ισότονης αφυδάτωσης,

Η χορήγηση κολλοειδών διαλυμάτων (πλάσματος,

λευκωματίνης) είναι χρήσιμη. Η λευκωματίνη (αλβουμίνη)

παραμένει στον ενδο-αγγειακό χώρο και προκαλεί

μετακίνηση υγρού από τον διάμεσο χώρο.

Page 51: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

51

Φυσιολογικός ορός (normal saline)

Ένα λίτρο περιέχει:

- 154 mEq Na+ = 154 mmol/L

- 154 mEq Cl- = 154 mmol/L

Page 52: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

52

ΙΑΤΡΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΥΓΡΩΝ

• ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΟΡΟΥ, ΔΗΛΑΔΗ 0,9% NaCl

(Na+/Cl- = 1/1). ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΕΙ ΜΕ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ

ΑΙΜΑΤΟΣ,

• ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ Νa+, Cl- (1,17/1), Ca++ ΚΑΙ

ΓΑΛΑΚΤΙΚA IONTA (ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΞΕΩΣΗΣ):

RINGER’S LACTATE. ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΠΡΟΤΙΜΑΤΑΙ ΣΤΟ

ΠΡΩΤΟ ΣΤΑΔΙΟ. ΔΕΝ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ

ΛΟΓΩ ΤΟΥ Ca++.

• META THN ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΥΡΗΣΗΣ, ΠΙΘΑΝΗ

ΧΟΡΗΓΗΣΗ Κ+ Κ.ΛΠ. ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ.

Page 53: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

53

RINGER’S LACTATE

Ένα λίτρο περιέχει:

- 130 mEq Na+ = 130 mmol/L

- 109 mEq Cl- = 109 mmol/L

- 28 mEq γαλακτικά = 28 mmol/L

- 4 mEq Κ+ = 4 mmol/L

- 3 mEq Ca++ = 1.5 mmol/L

- Οσμωτικότητα = 273 mOsm/L

Τα γαλακτικά μεταβολίζονται σε

διττανθρακικά στο ήπαρ και

υποστηρίζουν την οξεοβασική

ισορροπία.

Page 54: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

54

ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ

Page 55: ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι”... · 2018-01-05 · Απώλεια αίματος (ολιγαιμικό shock), Απώλεια υγρών από το γαστρεντερικό

55