ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και...

55
1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 10 Η ΧΑΛΚΟΣ, ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Transcript of ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και...

Page 1: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

1

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 10Η

ΧΑΛΚΟΣ, ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ

ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Page 2: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

2

Χαλκός

• Ο χαλκός είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τους

ανθρώπους και τα ζώα. Η περιεκτικότητα των ιστών σε

χαλκό ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία.

• Σε μεγαλύτερη συγκέντρωση βρίσκεται στο ήπαρ και σε

μικρότερες ποσότητες στον εγκέφαλο, στην καρδιά, στα

νεφρά και στο σπλήνα.

Page 3: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

3

Ρόλος

• Ο χαλκός συμμετέχει σε μία πληθώρα λειτουργιών του

οργανισμού. Μερικές από αυτές είναι: η απορρόφηση του

σιδήρου, η μεταφορά του οξυγόνου, ο σχηματισμός της

αιμοσφαιρίνης και ο σχηματισμός συνδετικού ιστού.

• Επίσης, συμβάλλει στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού

συστήματος, στο σχηματισμό και συντήρηση της μυελίνης κ.α.

Page 4: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

4

Λειτουργία

• Ο χαλκός είναι ένα λειτουργικό συστατικό κάποιων

απαραίτητων ενζύμων, τα οποία είναι γνωστά ως χαλκο-

ένζυμα και είναι απαραίτητα για:

• Ενεργειακή παραγωγή,

• Σχηματισμό συνδετικού ιστού,

• Μεταβολισμό σιδήρου,

• Κεντρικό νευρικό σύστημα,

• Ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων,

• Αντιοξειδωτική Δράση.

Page 5: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

5

Page 6: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

6

Χαλκός και οξειδάση του κυτοχρώματος

Page 7: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

7

Συντονισμένη απορρόφηση Σιδήρου και Χαλκού

Η απορρόφηση του Cu+ διευκολύνεται από τους μεταφορείς

CTR1 ή/και Dmt1, ενώ τα ιόντα Fe+ + μεταφέρονται από τον

Dmt1. Στο κυτταρόπλασμα τα ιόντα Cu+ δεσμεύονται και

διακινούνται από ειδικές συνοδούς πρωτεΐνες ή σαπερόνες

( Cu+ -CHAP) , ή αποθηκεύονται συνδεδεμένα με Ζη –

μεταλλο-θειονεϊνών (ΜΤ). Ο Fe++ ενσωματώνεται σε

φερριτίνη (FT) και αποθηκεύεται ως Fe+++ .

Page 8: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

8

Συντονισμένη απορρόφηση Σιδήρου και

Χαλκού

Η πρωτεΐνη Atox1 μεταφέρει τον αποθηκευμένο Cu+ στην

βασεοπλευρική ATP7A που με φερροπορτίνη (FP)

διευκολύνει τη μεταφορά Cu+ και Fe++ . Η Ηφαιστίνη

(hepaestin, HEPH ), ενσωματώνει το Cu2+ σε αλβουμίνη

ορού (ALB ) και το Fe 3+ σε τρανσφερίνη ( TF) για

περαιτέρω μεταφορά στην κυκλοφορία.

Page 9: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

9

Συντονισμένη απορρόφηση Σιδήρου και Χαλκού

Page 10: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

10

Συνιστώμενη πρόσληψη χαλκού

• O Βρετανικός Δείκτης Διαιτητικής Πρόσληψης (Reference

Nutrient Intake, RNI) θεωρεί ως βέλτιστο όριο τα 1,2 mg/ημέρα

για τους ενήλικες, ενώ για τις γυναίκες σε θηλασμό απαιτούνται

υψηλότερα ποσά

• Ο πίνακας που ακολουθεί παραθέτει τη συνισταμένη

πρόσληψη (RDA) χαλκού σε μικρογραμμάρια στα διάφορα

επίπεδα ηλικίας.

Page 11: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

11

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΓΙΑ ΧΑΛΚΟ (RDA)

Επίπεδο

ΗλικίαςΗλικία

Άρρεν

(μg/day)

Θήλυ

(μg/day)

Βρέφη0-6 μηνών 200 ΑΙ 200 ΑΙ

7-12 μηνών 220 ΑΙ 220 ΑΙ

Παιδιά

1-3 ετών 340 340

4-8 χρονών 440 440

9-13 χρονών 700 700

Έφηβοι 14-18 χρονών 890 890

Ενήλικες 19 χρονών + 900 900

Εγκυμοσύνη όλες οι ηλικίες - 1000

Θηλασμός όλες οι ηλικίες - 1300

Page 12: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

12

Τροφές πλούσιες σε χαλκό

• Ο χαλκός απορροφάται από το λεπτό έντερο και από το

στομάχι. Η απορρόφησή του ποικίλλει ανάλογα με την

ποσότητα που προσλαμβάνεται.

• Έτσι σε λήψη 7,5 mg χαλκού απορροφάται το 12% ενώ σε

λήψη 0,8 mg απορροφάται το 56%. Η απορρόφησή του

μπορεί να φτάσει και το 71% αν η λήψη του είναι μεταξύ 0,96

mg –1,2 mg την ημέρα.

• Ο πίνακας που ακολουθεί, περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε

χαλκό και την περιεχόμενη ποσότητα.

Page 13: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

13

Τροφές πλούσιες σε χαλκό

Page 14: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

14

Περιεκτικότητα τροφών σε Χαλκό:

Τροφές Cu (mg)

Γαρίδες 100g 0,30

Συκώτι μοσχαριού 100g 6,09

Πουλερικά 100g 0,07

Μοσχάρι 100g 0,14

Χοιρινό 100g 0,09

Γάλα πλήρες 100g 0,003

Φιστίκια 100g 1,24

Ψωμί ολικής 100g 0,25

Αυγά 100g 0,07

Page 15: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

15

Ανεπάρκεια χαλκού

• Κλινικά, η ανεπάρκεια χαλκού είναι σχετικά ασυνήθιστη. Τα

επίπεδα χαλκού του ορού, αλλά και τα επίπεδα της

Κερουλοπλασμίνης του ορού μπορούν να μειωθούν στο 30%

του κανονικού σε περιπτώσεις σοβαρής ανεπάρκειας.

• Ο χαλκός καταστέλλει τον αναστολέα του Ενζύμου Πρωτεάση-

α1 του ορού (καταστρέφει την ελαστάση) και προστατεύει από

πνευμονικό εμφύσημα και ρευματοειδή αρθρίτιδα).

• Ένα από τα πιο κοινά κλινικά σημάδια ανεπάρκειας χαλκού

είναι h αναιμία που δεν ανταποκρίνεται άμεσα στη θεραπεία

σιδήρου αλλά διορθώνεται από τη συμπλήρωση χαλκού.

Page 16: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

16

Ρόλος της κερουλοπλασμίνης του ορού

Ρόλος της κερουλοπλασμίνης ώς σιδηρο-οξειδάσης του πλάσματος

Ceruloplasmin (Cp), Transferrin (Tf)

Harris et al. (6): American Journal of Clinical Nutrition, 67:972S-977S

Page 17: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

17

Ανεπάρκεια χαλκού

• Η ανεπάρκεια χαλκού μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μη

ομαλούς χαμηλούς αριθμούς λευκών αιμοσφαιρίων

(φαγοκύτταρα, φαγοκυτταρική πενία), πάθηση που μπορεί

να συνοδευτεί από αυξανόμενη ευαισθησία στη μόλυνση.

• Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η υπερβολική πρόσληψη

άλλων θρεπτικών συστατικών -κυρίως μέσω κατανάλωσης

διατροφικών συμπληρωμάτων - μπορεί να επηρεάσουν

αρνητικά την απορρόφηση του χαλκού, όπως είναι η

βιταμίνη C και ο ψευδάργυρος.

Page 18: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

18

Συμπτώματα

• Η ανεπάρκεια χαλκού οδηγεί σε εμφάνιση αποχρωματισμού

δέρματος και μαλλιών, καθώς και μειωμένη λειτουργία

ανοσοποιητικού συστήματος. Η οστεοπόρωση και άλλες

ανωμαλίες της ανάπτυξης των οστών σχετικές με την

ανεπάρκεια χαλκού είναι οι πιο κοινές στα ανεπαρκή σε χαλκό

νήπια με χαμηλό βάρος γέννησης και τα μικρά παιδιά.

• Το γάλα της αγελάδας είναι σχετικά φτωχό σε χαλκό και οι

περιπτώσεις της ανεπάρκειας χαλκού έχουν αναφερθεί

συνήθως στα υψηλού κινδύνου νήπια και τα παιδιά που

σιτίζονται μόνο με γάλα αγελάδας.

Page 19: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

19

Page 20: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

20

Ανεπάρκειες χαλκού

Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να είναι αιτία της

ανεπάρκειας χαλκού. Οι θυρεοειδείς ορμόνες

αυξάνουν την απορρόφησή του.

Page 21: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

21

Το σύνδρομο Menkes

• Σύνδρομο ανάκυρτων τριχών ή πολυδυστροφία (kinky hair

syndrome) είναι γενετικό νευροεκφυλιστικό νόσημα του

μεταβολισμού του χαλκού, χαρακτηριζόμενο από εκφύλιση της

φαιάς ουσίας του εγκεφάλου, ιδιάζον προσωπείο και τριχωτό

κεφαλής και νευρολογικές διαταραχές.

• Οφείλεται σε μετάλλαξη του γονιδίου ATP7A, που εντοπίζεται

στο χρωμόσωμα Xq13.3 και οδηγεί σε ελάττωση εντερικής

απορρόφησης του χαλκού και απόδοσής του στο ΚΝΣ.

Page 22: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

22

Το σύνδρομο Menkes

• Η συνακόλουθη δυσλειτουργία των ενζύμων των

εξαρτώμενων από τον χαλκό ερμηνεύει τα συμπτώματα της

νόσου (υποθερμία, υποχρωματισμός του δέρματος και των

μαλλιών, αλλοιώσεις έσω αγγειακού χιτώνα, ελικοειδείς

τρίχες, απομετάλλωση του σκελετού), αντίστοιχα.

• Εκδηλώνεται με ενδομήτρια αναστολή της ανάπτυξης, που

επιμένει μετά την γέννηση. Παρουσιάζεται στη νεογνική ηλικία

με νευρολογικές διαταραχές και αποτυχία ανάπτυξης.

Page 23: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

23

Νόσος Menkes

Page 24: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

24

Συμπληρώματα χαλκού

Page 25: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

25

Τοξικότητα• Η τοξικότητα από χαλκό είναι σπάνια στο γενικό πληθυσμό.

Τα συμπτώματα της οξείας τοξίκωσης από χαλκό

περιλαμβάνουν τους κοιλιακούς πόνους, τη ναυτία, τον εμετό

και τη διάρροια, τα οποία βοηθούν στο να αποτραπεί η

πρόσθετη κατάποση και η απορρόφηση του χαλκού.

• Τα σοβαρότερα σημάδια περιλαμβάνουν σοβαρή βλάβη του

ήπατος, ανεπάρκεια των νεφρών, κώμα και θάνατο. Θέμα

μεγαλύτερης ανησυχίας από μια θρεπτική σκοπιά είναι η

πιθανότητα της βλάβης του συκωτιού ως αποτέλεσμα της

μακροπρόθεσμης έκθεσης σε χαμηλότερες δόσεις χαλκού.

Page 26: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

26

Τοξικότητα

• Τέλος αξίζει να σημειωθεί η ύπαρξη της νόσου του Wilson.

Πρόκειται για γενετική ασθένεια, κατά την οποία ο χαλκός δε

μεταβολίζεται επιτυχώς στο σώμα. Παράλληλα με τη

θεραπευτική αγωγή (φάρμακα που εμποδίζουν την

απορρόφηση χαλκού), συνιστάται δίαιτα χαμηλή σε χαλκό.

• Ο πίνακας που ακολουθεί, περιλαμβάνει το επίπεδο

ανεκτικότητας πρόσληψης χαλκού στα διάφορα επίπεδα ηλικίας

του ανθρώπου.

Page 27: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

27

Νόσος Wilson

Συσσώρευση χαλκού σε

ομόζυγη μετάλλαξη του γονιδίου

ATP7B (ATPase, Cu++

transporting, beta polypeptide)

Page 28: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

28

Επίπεδο ανεκτικότητας πρόσληψης Χαλκού

Επίπεδο Ηλικίας Ανώτερο όριο, UL (mg/day)

Βρέφη 0-12 μηνών Δεν είναι γνωστή η ποσότητα

Παιδιά 1-3 χρόνων 1

Παιδιά 4-8 χρόνων 3

Παιδιά 9-13 χρόνων 5

Έφηβοι 14-18 χρόνων 8

Ενήλικες 19 χρόνων + 10

Page 29: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

29

Αλληλεπιδράσεις με άλλα θρεπτικά συστατικά

• Σίδηρος: η επαρκής θρεπτική θέση του χαλκού εμφανίζεται

να είναι φυσιολογικά απαραίτητη για τον αποτελεσματικό

μεταβολισμό του σιδήρου και το σχηματισμό των ερυθρών

αιμοσφαιρίων του αίματος.

• Η αναιμία είναι ένα κλινικό σημάδι της ανεπάρκειας χαλκού

και ο σίδηρος έχει βρεθεί ότι συσσωρεύεται στο συκώτι των

ζώων με ανεπάρκεια χαλκού, δείχνοντας ότι ο χαλκός

(κυρίως δεσμευμένος στην κερουλοπλασμίνη) απαιτείται για

τη μεταφορά σιδήρου στο μυελό των οστών για το

σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος.

Page 30: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

30

Αλληλεπιδράσεις με άλλα θρεπτικά συστατικά

• Ψευδάργυρος: φαίνεται ότι εμποδίζει την απορρόφηση του

χαλκού. Οι υψηλές από διατροφικά συμπληρώματα

προσλήψεις ψευδάργυρου (50 mg/ημέρα ή περισσότερο) για

εκτεταμένες χρονικές περιόδους μπορούν να οδηγήσουν στην

ανεπάρκεια χαλκού.

• Ο ψευδάργυρος αυξάνει τη σύνθεση μιας εντερικής πρωτεΐνης

κυττάρων αποκαλούμενης μεταλλοθειονίνη, η οποία δεσμεύει

ορισμένα μέταλλα και αποτρέπει την απορρόφησή τους με

την παγίδευση τους στα εντερικά κύτταρα.

Page 31: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

31

Ανταγωνισμός απορρόφησης Zn - Cu

ΜΤ = Μεταλλοθειονίνη

Page 32: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

32

Αλληλεπιδράσεις με άλλα θρεπτικά συστατικά

• Η μεταλλοθειονίνη έχει μια ισχυρότερη έλξη για το χαλκό από

ότι για τον ψευδάργυρο, έτσι τα υψηλά επίπεδα

μεταλλοθειονίνης που επάγονται από τον περίσσιο

ψευδάργυρο προκαλούν μια μείωση στην εντερική

απορρόφηση του χαλκού.

• Αντίθετα, η υψηλή πρόσληψη χαλκού δεν έχει γενικά βρεθεί να

έχει επιπτώσεις στη θρεπτική αξιοποίηση του ψευδάργυρου.

Page 33: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

33

Ψευδάργυρος

• Ο ψευδάργυρος ανήκει στα μικροθρεπτικά συστατικά, καθώς

είναι ένα απαραίτητο μέταλλο, το οποίο ο οργανισμός

χρειάζεται σε πολύ μικρές ποσότητες. Κατέχει τη δεύτερη

υψηλότερη συγκέντρωση στον άνθρωπο (2-3 g με το 90%

στους μυς και τα οστά) μετά τον σίδηρο, και διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο σε βασικές λειτουργίες του οργανισμού.

• Είναι απαραίτητο συστατικό για περισσότερα από 100 ένζυμα

που εμπλέκονται στην πέψη και αξιοποίηση του λίπους,

πρωτεϊνών και υδατανθράκων, ενώ είναι συνδεδεμένος με τη

διαδικασία της «απόπτωσης» στα μιτοχόνδρια.

Page 34: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

34

Ο ψευδάργυρος στις καρβοξυπεπτιδάσες

Page 35: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

35

Page 36: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

36

Ψευδάργυρος

• Είναι απαραίτητος για τη λειτουργία του ανοσοποιητικού

(ενεργοποίηση κυττάρων), την προστασία του από μολύνσεις

και ιώσεις και τη διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων.

• Ο ρόλος του στη σύνθεση του DNA και στην αναπαραγωγή

και ανάπτυξη των κυττάρων , τον καθιστά στοιχείο ζωτικής

σημασίας για την ομαλή ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της

εγκυμοσύνης, στην παιδική και στην εφηβική ηλικία.

• Τέλος, ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για την

ομαλή/επιτυχή αίσθηση της γεύσης και της όσφρησης.

Page 37: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

37

Τα «δάχτυλα ψευδαργύρου»

Page 38: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

38

Ψευδάργυρος και μολύνσεις

• Ο ψευδάργυρος απαιτείται για τη δημιουργία των Τ-

λεμφοκυττάρων, των λευκών κυττάρων του σώματος που

επιτίθενται στους ιούς και τα παθογόνα βακτήρια,

βοηθώντας μας να καταπολεμήσουμε τις λοιμώξεις.

• Μελέτες δείχνουν ότι σε υποσιτισμένα παιδιά με χαμηλά

επίπεδα ψευδαργύρου, η συμπληρωματική χορήγηση

ψευδαργύρου ενισχύει τον αριθμό των Τ-λεμφοκυττάρων

και μειώνει τη σοβαρότητα και τη διάρκεια της λοίμωξης.

Page 39: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

39

Ψευδάργυρος και επούλωση τραυμάτων

• Τα συμπληρώματα ψευδαργύρου χρησιμοποιούνται βοηθητικά

στη θεραπεία δερματολογικών προβλημάτων, όπως τα έλκη

στα πόδια, αλλά μόνο στα άτομα τα οποία είχαν αρχικά χαμηλά

επίπεδα ψευδαργύρου.

• Οι κρέμες ψευδαργύρου που εφαρμόζονται άμεσα στην πληγή

είναι πιο αποτελεσματικές στη μείωση της μόλυνσης και την

προαγωγή της επούλωσης απ’ ότι τα συμπληρώματα.

• Περιέχεται σε κρέμες κατά της ακμής και σε σαμπουάν για

διάφορες καταστάσεις του τριχωτού της κεφαλής, με σκοπό να

ενισχύσει την επούλωση.

Page 40: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

40

Ψευδάργυρος στη δίαιτα

• Μια δίαιτα με ποικιλία τροφίμων παρέχει επαρκή πρόσληψη

ψευδαργύρου, γύρω στα 8 mg την ημέρα για τις γυναίκες και

11 mg την ημέρα για τους άνδρες.

• Καθώς το κόκκινο κρέας αποτελεί μία από τις καλύτερες

πηγές ψευδαργύρου, ενώ τα «φυτικά οξέα» μειώνουν την

απορρόφησή του, οι φυτοφάγοι πρέπει να προσέχουν, ώστε

να συμπεριλαμβάνουν στη δίαιτά τους τρόφιμα όπως τα

γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αβγά, τα ολικής αλέσεως

δημητριακά, οι ξηροί καρποί και τα όσπρια. Οι έγκυες και οι

θηλάζουσες χρειάζονται επιπλέον 2 mg την ημέρα.

Page 41: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

41

Συνισταμένη ημερήσια πρόσληψη

Page 42: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

42

Ψευδάργυρος στη δίαιτα

• Οι πλουσιότερες πηγές είναι οι υψηλές σε πρωτεΐνη τροφές. Το

κόκκινο κρέας και το κρέας γενικά περιέχει ψευδάργυρο, επίσης

τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια.

• Το κοτόπουλο είναι επίσης καλή πηγή (σκουρόχρωμα

τμήματά). Άλλες πηγές είναι τα φιστίκια, τα όσπρια, τα

δημητριακά και τα γαλακτοκομικά.

• Άτομα που αποκλείουν το κρέας από τη διατροφή πρέπει να

τρώνε γαλακτοκομικά, αυγά, δημητριακά ολικής άλεσης, ξηρούς

καρπούς και όσπρια, για να προσλαμβάνουν επαρκείς

ποσότητες ψευδαργύρου.

Page 43: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

43

Επιλεγμένες πηγές ψευδαργύρου

Page 44: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

44

Επιλεγμένες πηγές ψευδαργύρου

Page 45: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

45

Ιδανικές προσλήψεις

• Στην Ευρώπη η ανάγκη για συμπληρωματική χορήγηση είναι

σπάνια Συμπτώματα έλλειψης ψευδαργύρου, όπως μειωμένη

ανάπτυξη στα παιδιά, αδυναμία και δερματικές κακώσεις,

εμφανίζονται πολύ σπάνια, αλλά, αν υπάρχει υποψία

έλλειψης, είναι σημαντικό να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια.

• Ως γενικός κανόνας, μια ισορροπημένη δίαιτα είναι επαρκής

για να παρέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά, ενώ τα

συμπληρώματα είναι χρήσιμα όταν δεν λαμβάνουμε αρκετά

θρεπτικά συστατικά από τη δίαιτα (σε ανεπαρκή θερμιδική

πρόσληψη, αλκοολισμό, νόσημα του πεπτικού συστήματος).

Page 46: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

46

Έλλειψη ψευδαργύρου

• Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο να λαμβάνεται καθημερινά

μέσω της διατροφής, καθώς ο οργανισμός δεν έχει κάποιο

εξειδικευμένο σύστημα αποθήκευσή του. Η έλλειψη

ψευδαργύρου εμφανίζεται με μη-ειδικά συμπτώματα:

• Χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης,

• Απώλεια μαλλιών,

• Διάρροια,

• Δερματικά προβλήματα,

• Αδυναμία όρασης στο σκοτάδι,

• Απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους.

Page 47: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

47

Έλλειψη ψευδαργύρου

Acrodermatitis enteropathica on the face seen with severe zinc

deficiency. Maverakis E, Lynch PJ, Fazel N. Acrodermatitis

enteropathica. Dermatol Online J. 2007, 13:11

Page 48: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

48

Αλωπεκία (νευροενδοκρινικές διαταραχές, μύκητες,

έλλειψη ψευδαργύρου, έλλειψη απαραίτητων Λ.Ο.)

Page 49: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

49

Έλλειψη ψευδαργύρου

• Καθυστέρηση στην επούλωση τραυμάτων,

• Διαταραχές της όσφρησης και γεύσης,

• Συχνές λοιμώξεις,

• Καθυστέρηση της σεξουαλικής ωρίμανσης, υπογοναδισμός,

• Σε αυξημένο κίνδυνο για ανεπάρκεια ψευδαργύρου είναι

δυνατόν να βρίσκονται οι χορτοφάγοι, τα άτομα που

ακολουθούν εξαντλητικές δίαιτες, οι ανορεξικοί, όσοι

χρησιμοποιούν τη σόγια ως υποκατάστατο του κρέατος, οι

έγκυες και οι θηλάζουσες, τα άτομα με γαστρεντερικές

διαταραχές, οι αλκοολικοί και οι ηλικιωμένοι.

Page 50: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

50

Έλλειψη ψευδαργύρου

Page 51: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

51

Η έλλειψη ψευδαργύρου παγκοσμίως

• Η Διεθνής Συμβουλευτική Ομάδα για τον Ψευδάργυρο

(IZiNCG) έχει εκτιμήσει, πως ο επιπολασμός της

ανεπάρκειας ψευδαργύρου είναι 31% παγκοσμίως, ενώ

κυμαίνεται 4% -73%, με τα υψηλότερα ποσοστά ανεπάρκειας

και τις σοβαρότερες επιπτώσεις να εμφανίζονται στις χώρες

της Αφρικής, της Ανατολικής Μεσογείου και της Ν.Α. Ασίας.

• Το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού κατοικεί σε χώρες με

υψηλό κίνδυνο ανεπάρκειας, με πιο ευπαθείς ομάδες τα

βρέφη, τα μικρά παιδιά, οι έγκυες και θηλάζουσες μητέρες,

λόγω των αυξημένων αναγκών τους σε ψευδάργυρο.

Page 52: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

52

Η έλλειψη ψευδαργύρου παγκοσμίως

• Η συμπληρωματική χορήγησης ψευδαργύρου, που έχουν

πραγματοποιηθεί σε αναπτυσσόμενες χώρες, οδηγεί σε

μειωμένη συχνότητα και επίπτωση της διάρροιας, της

πνευμονίας και σε χαμηλότερη θνησιμότητα στα παιδιά.

• Παράλληλα, τα συμπληρώματα ψευδαργύρου έχουν βοηθήσει

στην ανάπτυξη και αύξηση βάρους υποσιτισμένων και

λιπόβαρων παιδιών, ενώ η συμπληρωματική χορήγηση

ψευδαργύρου στις εγκύους, μπορεί να εμποδίσει τη δυσμενή

έκβαση της εγκυμοσύνης, να συμβάλει στην αύξηση βάρους

του νεογνού μετά τον τοκετό και στη μείωση των μολύνσεων.

Page 53: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

53

Συμπληρώματα Ψευδαργύρου

Page 54: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

54

Υπερβολή σε ένα «καλό» συστατικό

• Πολύ υψηλή πρόσληψη ψευδαργύρου (>200mg) είναι τοξική

και μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα διάρροιας, ναυτίας

και εμετού. Επίσης, ο ψευδάργυρος ανταγωνίζεται με τον

χαλκό και το σίδηρο για το ίδιο μονοπάτι εισόδου από το

έντερο στην κυκλοφορία του αίματος, οπότε η υπερβολική

πρόσληψή του μπορεί να αλληλεπιδράσει με την

απορρόφηση του σιδήρου και του χαλκού.

Page 55: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -1”... · 2018-01-05 · τα ψάρια και τα θαλασσινά, με «πρωταθλητή» τα στρείδια . •

55