ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΙΑΣ...

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΙΑΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ 1

6ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΙΑΣ

ΖΑΚΥΝΘΟΥ

ΖΑΚΥΝΘΟΣ 2008


ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σπουδαία πολιτιστική παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιές αποτελούν αναμφισβήτητα οι εκκλησίες και τα μοναστήρια του νησιού μας. Έτσι φέτος στα πλαίσια πολιτιστικού προγράμματος που ανέλαβαν να υλοποιήσουν οι μαθητές της Ε΄1 τάξη του Σχολείου μας, αποφασίσαμε να μελετήσουμε και να γνωρίσουμε ένα στολίδι της ορεινής Ζακύνθου, το Μοναστήρι της Ανα-φωνήτριας. Στόχος μας ήταν να μάθουν οι μαθητές, το πόσο σημαντικά στοι-χεία ιστορικής, δογματικής, καλλιτεχνικής και λαογραφικής παράδοσης υ-πάρχουν στο νησί μας. Τα παιδιά επισκέφτηκαν τη Μονή, έζησαν από κοντά τη μαγεία της φύσης και βίωσαν την ιερότητα του χώρου. Συνέλλεξαν πλη-ροφορίες, ανακάλυψαν νέα στοιχεία και εμπλούτισαν τις γνώσεις τους όσον αφορά την πολιτιστική κληρονομιά τους, τις παραδόσεις, τις δοξασίες τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής και γνώρισαν από κοντά ένα σημαντικό κομμάτι της τοπικής τους ιστορίας. Ο Δάσκαλος της Ε΄1 τάξης

Σπύρος Ι. Θεοδόσης

Ευχαριστούμε τον υπεύθυνο

Πολιτιστικών Θεμάτων Α/Θμιας

Εκπαίδευσης Ζακύνθου

κ. Δ. Φλεμοτόμο

και τον Διευθυντή του Σχολείου μας

κ. Π. Αβούρη για τη συμβολή τους

στην προσπάθεια μας αυτή.

Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ


Το Μοναστήρι της Αναφωνήτριας, για πολλούς λόγους, είναι

άρρηκτα δεμένο με την ιστορία της Ζακύνθου. Εκεί συν τοις άλλοις,

έζησε τα στερνά του χρόνια ο προστάτης του νησιού Άγιος Διονύσιος

κι εκεί όπως εύστοχα και ποιητικά περιγράφει στο επικολυρικό του

ποίημα «Ο Γούμενος της Αναφωνήτριας» ο Αντρέας Μαρτζώκης

άγιασε αμαρτάνοντας και συγχωρώντας τον ίδιο τον φονιά του αδελ-

φού του.

Τον ιστορικό κι όχι μόνο αυτό χώρο γνώρισαν φέτος οι μαθητές της

Ε΄1 τάξης του 6ου Δημοτικού Σχολείου Ζακύνθου, στα πλαίσια των

πολιτιστικών προγραμμάτων της Α/θμιας εκπαίδευσης και συγχρό-

νως έμαθαν κάτι πολύ σημαντικό από την ιστορία, την παράδοση και

την καλλιτεχνική έκφραση του τόπου τους. Με βοηθό τον δραστήριο

δάσκαλό τους Σπύρο Ι. Θεοδόση άνοιξαν βιβλία, ρώτησαν γεροντό-

τερους επισκέφτηκαν το Μοναστήρι σε μια από τις δυο γιορτές , το

οικογενειακό «Μεσοσαράκοστο» μα παν’ απ’ όλα διαπίστωσαν πως

μπορείς να μάθεις κι ερευνώντας, μα και παρατηρώντας. Κι αυτό εί-

ναι πιστεύω εκείνο που θα τους μείνει περισσότερο αλλά και το πιο

ωφέλιμο.

Η ιστορία της Επτανήσου γενικότερα και της Ζακύνθου ειδικότερα

η τόσο διαφορετική από αυτήν του υπόλοιπου ελληνικού κορμού ε-

λάχιστα υπάρχει στα σχολικά εγχειρίδια. Το ίδιο συμβαίνει και με την

σπουδαία λογοτεχνία της αυτήν που σαν αποκορύφωμα έδωσε έναν

Σολωμό, έναν Κάλβο κι έναν Φώσκολο στην ακμή της, μα κι έναν

Ξενόπουλο λίγο πριν την παρακμή της. Ευκαιρία είναι λοιπόν αυτά

τα προγράμματα για να διδαχτούν οι μαθητές τα του τόπου τους και

να τον αγαπήσουν, κάνοντας από μικροί κτήμα τους την ευθύνη για

συνέχεια.

Θυμάμαι με χαρά τα συγχαρητήρια που έδωσε ο Δεσπότης μας στο-

υς μικρούς αυτούς μαθητές – ερευνητές για την άψογη και σωστή

συμπεριφορά τους, όταν μαζί παρακολουθήσαμε κάποια κατανυκτική

Προηγιασμένη στην παραπάνω γιορτή. Αληθινά τους αξίζουν.

Μακάρι αυτές οι στιγμές να μείνουν ανεξίτηλα χαραγμένες στην

μνήμη τους και σ’ αυτές τις αναζητήσεις να στρέφονται πάντα τα εν-

διαφέροντά τους. Έτσι το μέλλον της Ζακύνθου ίσως είναι καλύτερο.

Διονύσης Φλεμοτόμος

Υπεύθυνος Πολιτιστικών Προγραμμάτων

Α/θμιας Εκπαίδευσης Ζακύνθου


Το παιδαγωγικό αίτημα για ενεργό συμμετοχή των παιδιών στη δια-

δικασία παραγωγής της γνώσης, περιορίζεται συνήθως στα στεγανά

που ορίζουν η συνήθεια και η τυπικότητα.

Έτσι πολλές φορές η συναισθηματική διάσταση της δυναμικής αυ-

τής διαδικασίας είναι ελλειμματική με εύλογα προβλέψιμες συνέπει-

ες.

Η εντρύφηση των παιδιών του Ε΄1 τμήματος του Σχολείου μας στο

Πρόγραμμα το σχετικό με το Μοναστήρι της Αναφωνήτριας, έδωσε

στα παιδιά τη χαρά να βιώσουν το δρόμο για τη γνώση συναισθημα-

τικά και αισθητικά ανεξάρτητα από τη ζέση του θρησκευτικού τους

συναισθήματος.

Αυτό φάνηκε και από τον κατανυκτικό τρόπο με τον οποίο βίωσαν

την Προηγιασμένη θεία λειτουργία της 2ας Απριλίου 2008 στο Μο-

ναστήρι της Αναφωνήτριας. Η πρόσληψη της γνώσης αυτής που είναι

τόσο έντονα συναρτημένη με στοιχεία συναισθηματικά και αισθητι-

κά είναι ζητούμενο στην πραγματικότητα του Σχολείου και συνάμα

αμοιβή στο μόχθο των συναδέλφων που εργάστηκαν για την υλοποί-

ηση του Προγράμματος.

Παναγιώτης Αβούρης

Διευθυντής

του 6ου Δημοτικού Σχολείου


ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ

Η Μονή της Αναφωνήτριας με τον χαρακτηριστικό της μεσαιωνικό

πύργο βρίσκεται στην περιοχή του Πλεμοναρίου, στα ΒΔ της Ζακύν-

θου.

Ιδρύθηκε πιθανώτατα τον 15ο αιώνα από τον Λεονάρδο Γ' Τόκκο Κό-

μητα Παλατίνο Κεφαλληνίας και Ζακύνθου και από τη σύζυγό του

Λάππα. Βυζαντινής προέλευσης είναι η θαυματουργή Εικόνα της Πα-

ναγίας της «Αναφωνήτριας», η οποία έφθασε κατά τρόπο θαυμαστό

εδώ από την αλωμένη Κωνσταντινούπολη (1453). Όπως αναφέρεται

σ’ ένα σπάνιο βιβλίο του Flaminio Corner ύστερα από την άλωση της

Πόλης, ξέφυγε από την βασιλεύουσα ένα εμπορικό πλοίο που ναυά-

γησε στις δυτικές ακτές της Ζακύνθου. Ανάμεσα στα λείψανα του να-

υαγίου ήταν και μια εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε με το εξής θα-

ύμα : οι βοσκοί από τα γύρω βουνά είδαν την νύχτα να φωτίζει όλη

εκείνη η περιοχή από μια θαυμαστή και μυστηριώδη στήλη φωτός.

Αμέσως ειδοποίησαν τους ιερείς και το άλλο πρωί πήγαν μαζί με

άλλους στο σημείο όπου βρήκαν ανάμεσα σε θάμνους την εικόνα της

Παναγίας.

Η Μονή έγινε αδελφάτο από τον ιερομόναχο Ι. Ρωσάνο και το Μονα-

χό Α. Βλάχο το 1534.

Από τότε η Βενετία την παραχωρούσε μαζί με τη μεγάλη της περιου-

σία ως jus patronato σε πρόσωπα επιφανή. Το 1568 δόθηκε στον Αρ-

χιεπίσκοπο Διονύσιο Σιγούρο (Άγιο σήμερα και Προστάτη του νησιο-

ύ). Εδώ μάλιστα συνέβη η συνάντηση του Αγίου Ασκητή με το φονιά

του ίδιου του αδελφού Του, τον οποίο συγχώρησε.


Ο ΠΥΡΓΟΣ-ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ

Τελευταίος κάτοχος της Μονής με βενετσιάνικο διάταγμα υπήρξε η

οικογένεια Φλαμπουριάρη.

Οι τοιχογραφίες (όσες έχουν διασωθεί) ιστορήθηκαν πιθανώτα-

τα κατά την ανακαίνιση του 1669, που έγινε με διάταγμα του Μορο-

ζίνι. Οι τοιχογραφίες συγγενεύουν με την τεχνοτροπία των αδελφών

Μόσχων από το Ναύπλιο. Δίπλα στον πύργο της Αναφωνήτριας υ-

πάρχει επίσης ένα εκκλησάκι της Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτρας.

Το ιστορικό αυτό μοναστήρι διατηρούσε παλιότερα μια σπουδαία

βιβλιοθήκη με αρχαία χειρόγραφα που είναι άγνωστη η τύχη τους. Σε

καιρούς ανομβρίας έφερναν την εικόνα της Παναγίας της Αναφωνήτ-

ριας στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων της πόλεως όπου έμενε

για προσκύνημα. Όταν έβρεχε ο κλήρος και ο λαός ξαναγύριζαν την

εικόνα στο μοναστήρι της. Η εκκλησία και ο μοναστήρι της Παναγί-

ας της Αναφωνήτριας ευτυχώς δεν έπεσαν με τους σεισμούς του 1953

κι αναστηλώθηκαν αργότερα. Στις ημέρες μας η Μονή λειτουργεί ως

Ενοριακός Ναός του ομώνυμου διπλανού χωριού, ο πύργος υφίστα-

ται ως καμπαναριό, ενώ αποτελεί τόπο προσκυνηματικό, λόγω της

σύνδεσής του με τον «Άγιο της Συγνώμης» Διονύσιο.


ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΙΑΣ

Ήταν ένα γλυκό ανοιξιάτικο πρωινό. Η φύση ήταν μυρωμένη με μύ-

ρια αρώματα και στολισμένη με χίλια χρώματα. Από μέρες περιμένα-

με όλα τα παιδιά της τάξης μας αυτήν την εκδρομή. Είχαμε ακούσει

τόσα πολλά γι’ αυτό το Μοναστήρι και τώρα ανυπομονούσαμε να το

θαυμάσουμε από κοντά. Η διαδρομή ήταν υπέροχη! Καθώς το λεω-

φορείο ανηφόριζε στην πλαγιά του βουνού δαντελωτές ακτές έπαιζαν

κρυφτό με τα πανύψηλα δέντρα, ενώ τα αγριολούλουδα έκαναν το

τοπίο ακόμη πιο μαγευτικό. Χωρίς να το καταλάβουμε φτάσαμε στο

χωριό Αναφωνήτρια και σε λίγο μπήκαμε στο ιστορικό Μοναστήρι.

Τα βλέμματα μας έπεσαν αμέσως στο μεσαιωνικό πύργο που χρησι-

μεύει τώρα ως καμπαναριό, αλλά και στο ξέπορτο που χτυπούσε α-

πελπισμένα ο φονιάς του αδελφού του Αγίου Διονυσίου. Στην εκκλη-

σία μέσα επικρατούσε μια απέραντη ησυχία. Όλα τα παιδιά παρακο-

λουθήσαμε με δέος την κατανυκτική Θεία λειτουργία της Προηγιασ-

μένης και ακούσαμε από τον Μητροπολίτη για το έθιμο του

«Μεσοσαράκοστου». Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μας. Μετά

τη Θεία Λειτουργία βγήκαμε στον προαύλιο χώρο και συμμετείχαμε

στην Λιτανεία της ιστορικής εικόνας της Παναγίας της Αναφωνήτρι-

ας. Μαζί μας ήταν και πιστοί από τα γύρω χωριά.


Η ατμόσφαιρα ήταν συγκινητική! Τα παλιά κτίρια, τα αρχοντικά, ο

πύργος, σε παρέπεμπαν σε άλλες εποχές.

Στο τέλος ο υπεύθυνος Πολιτιστικών Προγραμμάτων κ. Διονύσης

Φλεμοτόμος μας μίλησε για την ιστορία της Μονής, τις τοιχογραφίες

της, την αρχιτεκτονική της και τόσα άλλα πολύτιμα και ενδιαφέρον-

τα πράγματα. Μάθαμε ακόμη άγνωστες πτυχές της τοπικής μας ιστο-

ρίας και γίναμε πιο υπερήφανοι για τον τόπο μας. Ακούσαμε παραδό-

σεις για το πώς βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας και για το πώς πήρε

το όνομά της η Μονή. Επισκεφτήκαμε το χώρο που ασκήτεψε ο

προστάτης του νησιού μας, ο Άγιος Διονύσιος και είδαμε τα ιερά

άμφιά του. Τέλος βλέποντας το ξέπορτο που χτυπούσε φοβισμένα ο

φονιάς του αδελφού του, θαυμάσαμε το μεγαλείο της ψυχής του Αγί-

ου και θυμηθήκαμε το στίχο του ποιητή:

«Αγιάζει ο αναμάρτητος την ώρα που αμαρτάνει».

Αποχαιρετώντας το χώρο, δώσαμε όλα τα παιδιά την υπόσχεση να

τον επισκεφτούμε ξανά με την πρώτη ευκαιρία και να μεταφέρουμε

σε φίλους και γνωστούς την εμπειρία μας αλλά και την πεποίθηση

ότι ο τόπος μας έχει πολλές και σπάνιες ομορφιές που πρέπει να γίνο-

υν γνωστές σε όλους.

Σίγουρα χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσους μας βοή-

θησαν να τις ανακαλύψουμε.


Ο ΦΟΝΟΣ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

Οι ανταγωνισμοί των αρχόντων της Ζακύνθου, αντιζηλίες, κυρί-

ως, για τα πρωτεία και τις τιμές του Συμβουλίου της Κοινότητας, εί-

χαν εκδηλωθεί από τα πρώτα χρόνια της Βενετοκρατίας. Οι τίτλοι

και τα αγαθά, που παραχωρούσε η Βενετία στους άρχοντες για τις

πολεμικές τους υπηρεσίες σ’ αυτήν, ανάσταιναν ακόρεστες επιθυμίες

ανώτερων τιμητικών διακρίσεων και φιλοπρωτίας.

Η αρχοντική οικογενειακή παράδοση -ανδραγαθήματα στους πο-

λέμους και ανώτερη κοινωνική επιβολή- αποτελούσε απαραίτητο

κριτήριο εξασφαλίσεως υψηλοτέρων αξιωμάτων στην ιεραρχία του

Συμβουλίου της Κοινότητας και, γενικότερα, της Βενετσιάνικης α-

ποικιοκρατίας. Ο ανταγωνισμός αυτός των αρχόντων της Ζακύνθου,

επόμενο ήταν να εκδηλωθεί εντονότερος ανάμεσα στις οικογένειες

εκείνες, οι οποίες είχαν προσφέρει σπουδαίες πολεμικές υπηρεσίες

στη Βενετία, εξασφαλίζοντας, έτσι, τα πρωτεία της κοινωνικής ζωής

του τόπου. Οι εξέχουσες και συγγενικές οικογένειες των Σιγούρων

και των Μονδίνων, ιδιαίτερα ύστερ’ από τη Ναυμαχία του Έπαχτου,

φορτωμένες με νέα πολεμικά τρόπαια και δάφνες, απόκτησαν ακόμη

περισσότερη δύναμη, όχι μόνο στις τάξεις του αρχοντολογιού, αλλά

και στον ίδιο το Λαό. Οι ποπολάροι, ανάλογα με τις υποχρεώσεις, τα

αισθήματα και τα συμφέροντα καθενός, εξεθείαζαν τις πολεμικές α-

ρετές και τα κοινωνικά προτερήματα, άλλοι των Σιγούρων και άλλοι

των Μονδίνων. Έτσι, άρχισε να χωρίζεται ο ανήσυχος και δραστήρι-

ος Αιγιαλός σε δύο μεγάλες αντίπαλες κοινωνικές παρατάξεις οπα-

δών και αντιπάλων των δύο πρωτευουσών οικογενειών.

Εκείνο τον καιρό (1581), οι σχέσεις των δύο οικογενειών είχαν

οξυνθεί, από άγνωστη αιτία. Έτσι, η φιλονικία αυτή, που κατέληξε

σε αδιάλλακτη αμοιβαία έχθρα (οφειλόμενη πιθανότατα στους αντα-

γωνισμούς των ιερατικών αξιωμάτων του Συμβουλίου της Κοινότη-

τας), εύρισκε ζωηρή εριστική απήχηση στους οπαδούς των δύο οικο-

γενειών.

Όπως προκύπτει από τέσσερες ανέκδοτες πολύτιμες εκθέσεις του

Προβλεπτή Ζακύνθου, Giov. Antonio Venier, προς τη Βενετσιάνικη

Κυβέρνηση, χρονολογημένες από 21 Νοεμβρίου 1582, 28 Δεκεμβρί-

ου 1582, 1 Ιουνίου 1583 και 16 Ιουλίου 1583, η αδιάλλακτη έχθρα

των δύο πρωτευουσών οικογενειών Σιγούρων και Μονδίνων είχε ξε-


σηκώσει ολόκληρο τον Αιγιαλό σε δύο αντιμαχόμενες φατρίες, με α-

ποτέλεσμα να προκαλούνται ταραχές και φόνοι.

Ο Προβλεπτής αναφέρει, στην πρώτη του έκθεση, ότι οι έχθρες

και τα μίση των δύο οικογενειών και παρατάξεων, που βρήκε όταν

πάτησε το πόδι του στη Ζάκυνθο, «ύστερ’ από μια πομπώδη ειρήνευ-

ση», άναψαν πάλι, κατά τη διάρκεια του Καρναβαλιού του 1582.

(Πιθανότατα, η ανακωχή αυτή ακολούθησε ύστερ’ από την δολοφο-

νία του Κωνσταντίνου Νουκίου Σιγούρου, αδελφού του Αγίου Διονυ-

σίου, στις αρχές Δεκεμβρίου 1580). Ο Προβλεπτής δεν αναφέρει τη

δολοφονία τούτη, ούτε τα αίτια της «πομπώδους» ανακωχής των δύο

οικογενειών. Ο σκοπός των εκθέσεών του, ιδιαίτερα της πρώτης και

της δεύτερης, αποβλέπει στο να εκφράσει τις ζωηρές ανησυχίες του

για την εξέλιξη της οξύτατης αυτής αντιδικίας των δύο οικογενειών

και παρατάξεων, και να κρούση τον κώδωνα του κινδύνου στη Βε-

νετσιάνικη Κυβέρνηση για μια ενδεχόμενη γενικότερη κοινωνική

σύρραξη στη Ζάκυνθο. Οι προσπάθειές του, όπως αναφέρει ο ίδιος,

για να ειρηνεύσει τους αντιμαχόμενους, τιμωρώντας ακόμα όσους

έδειχναν ανυπακοή, έμειναν άκαρπες και ναυάγησαν. Η κοινωνία του

πυκνοκατοικημένου Αιγιαλού ήταν αδιάλλακτα χωρισμένη σε δύο

αντίπαλα στρατόπεδα και δεν είχε μείνει κανένας ουδέτερος στην οι-

κογενειακή αυτή διένεξη! Ολοένα, κάθε μέρα, μεγάλωναν τα μίση

και άναβε ο φανατισμός, με αντεκδικήσεις και φόνους. Ο Προβλεπ-

τής και οι Ευγενείς από το Κάστρο, ήταν αδύνατο, εξ αιτίας της α-

ποστάσεως και των μέσων, να εμποδίσουν ένα γενικότερο κύμα κοι-

νωνικών ταραχών στον ανταριασμένο Αιγιαλό. Απευθύνεται, λοιπόν,

ο Προβλεπτής προς τη Βενετσιάνικη Γερουσία, η οποία είχε σημαν-

τικά στρατηγικά συμφέροντα από τη γεωγραφική θέση της Ζακύνθο-

υ, και ζητεί να βρει αυτή αποτελεσματικούς τρόπους ειρηνεύσεως

των δύο οικογενειών και παρατάξεων. Οι φόνοι, τα επεισόδια και

άλλα, άγνωστα έως τώρα, τοπικά γεγονότα της χρονικής περιόδου

1582 - 1583, πλαισιωμένα όλα από την αδιάλλακτη έχθρα των δύο

οικογενειών και παρατάξεων, αποτελούν το αντικείμενο των υπολοί-

πων ανεκδότων εκθέσεων του Προβλεπτή Ζακύνθου Giov. Antonio

Venier. Οι πολύτιμες αυτές εκθέσεις αποκτούν ιδιαίτερη αξία για την

ιστορική έρευνα της κοινωνίας της Ζακύνθου στα χρόνια εκείνα. Ε-

μείς, ωστόσο, είμαστε υποχρεωμένοι εδώ να σταματήσουμε αποκλε-

ιστικά και μόνο στο σκοτεινό ζήτημα της δολοφονίας


του Κωνσταντίου Νουκίου Σιγούρου.

Ο Ε. Ρ. Ραγκαβής γράφει ότι ο αδελφός του Αγίου Διονυσίου

Κωνσταντίνος σκοτώθηκε σε κάποια μάχη στην Πελοπόννησο, στα

1582. Ο Ραγκαβής, ωστόσο, παραλείπει να μνημονεύσει την πηγή α-

πό όπου αντλεί την πληροφορία του. Όπως κι άλλες πληροφορίες του

Ραγκαβή για τη Ζακυνθινή οικογένεια Σιγούρου, έτσι κι αυτή ελέγχε-

ται ανακριβής.

Ο Λ. Χ. Ζώης απέδειξε, από επίσημα έγγραφα του κατεστραμμέ-

νου Αρχειοφυλακείου Ζακύνθου, ότι ο Κωνσταντίνος Νουκίου Σιγο-

ύρος ζούσε μέχρι την 14 Ιουλίου 1580, που έδωσε στον Ιω. Μαλλια-

ρά το περιβόλι του στις Βαρές (Συμβολαιογράφος Ζακύνθου Ιω.

Δρακόπουλος), και είχε πεθάνει πριν από την 21 Δεκεμβρίου 1580,

που ο Ιεράρχης Διονύσιος και ο πενθερός του αδελφού του, Θεόδω-

ρος Παΐδης, παρίστανται ως επίτροποι της κληρονομίας του «ποτέ μι-

σέρ Κωνσταντή Σιγούρου» (Συμβολαιογράφος Ζακύνθου Ν. Παπαγι-

αννόπουλος).

Ο Κωνσταντίνος Σιγούρος παντρεύτηκε τη Σταματούλα Θεοδώ-

ρου Παΐδη. Από το γάμο του, απέκτησε δύο κόρες, την Παυλίνα και

τη Φιορού. Η πρώτη πέθανε νεώτατη κ’ η δεύτερη παντρεύτηκε στα

1600, τον Π. Στυλιανέση. Ο Κωνσταντίνος Σιγούρος, επιφανής

άρχοντας και κτηματίας, απέτυχε την 19 Ιουνίου 1580, ως Σύνδικος

της Κοινότητας Ζακύνθου, ψηφίσθηκε, όμως, ως Κήνσωρ, με ψήφο-

υς 81 κατά 45. Η αποτυχία του εκείνη να υπερψηφισθή Σύνδικος, μή-

πως υπήρξε απαρχή της φιλονικίας των Σιγούρων με τους Μονδίνο-

υς; Εξέχοντες Υμνογράφοι του Αγίου Διονυσίου, κυρίως, όμως, η α-

γέραστη και ζωντανή παράδοση της Ζακύνθου, αναφέρουν ότι ο

Κωνσταντίνος Νουκίου Σιγούρος δολοφονήθηκε κι ο φονιάς, κυνη-

γημένος από τις Αρχές, περιπλανήθηκε άθελά του στα βουνά κι

έφθασε στο μοναστήρι της Αναφωνήτριας, όπου ζήτησε άσυλο από

τον άγνωστο του Ηγούμενο και αδελφό του θύματος. Ο κακούργος

εξομολογήθηκε το φρικτό έγκλημά του στον Ηγούμενο της Αναφω-

νήτριας. Ο Άγιος Διονύσιος έκρυψε από τους στρατιώτες και συγχώ-

ρησε το φονιά του αδελφού του και, μάλιστα, τον βοήθησε να φύγη

με μια βάρκα, μέσα στη νύχτα, για την απέναντι στεριά της Κεφαλο-

νιάς.


Η εγκυρότερη μαρτυρία της συγγνώμης του Αγίου Διονυσίου προ-

έρχεται από τον Υμνογράφο του, Άγγελο Σουμάκη, γνωστό άρχοντα

και λόγιο της Ζακύνθου. Ο Άγγελος Σουμάκης ή Συμμάχιος εξυμνεί

την πράξη συγγνώμης του Αγίου Διονυσίου προς το φονιά του αδελ-

φού του, την οποία είχε ακούσει ασφαλώς από το στόμα των γονέων,

συγγενών και συμπολιτών του, συγχρόνων της ζωής ή του θανάτου

του Ιεράρχη.Παρ’ όλη την έλλειψη ως τώρα σύγχρονης γραπτής μαρ-

τυρίας για τη δολοφονία του Κωνσταντίνου Νουκίου Σιγούρου, εμείς

την παραδεχόμαστε, από πολλά επίσημα στοιχεία, ως το ιστορικό γε-

γονός των αρχών Δεκεμβρίου του 1580. Μια έρευνα στον κυκεώνα

των Βενετσιάνικων Αρχείων, πιστεύουμε πως, ανάμεσα σ’ άλλα, θα

έφερνε στο φως και το κλειδί του ιστορικού αυτού ζητήματος! Ωστό-

σο, υπάρχει από τα πράγματα ένα μυστήριο γύρω από την απόκρυψη

της δολοφονίας του Κωνσταντίνου Νουκίου Σιγούρου. Η μοναδική

έγγραφη πηγή της Ζακύνθου, που θα έλυνε οριστικά το σκοτεινό αυ-

τό ζήτημα, εξαφανίσθηκε σκόπιμα σε άγνωστη εποχή και από

άγνωστο πρόσωπο! Ένα μεγάλο «γιατί» γεννιέται αυθόρμητα, ύστερ’

από την ανάγνωση της παρακάτω επίσημης μαρτυρίας του Λ.Χ. Ζώη:

«Ανέτρεξα εις πολλάς πηγάς, προς εξακρίβωσιν του θανάτου του (του

Κωνσταντίνου Νουκίου Σιγούρου), διεξήλθα κατά λέξιν σχεδόν όλους

τους τότε συμβολαιογράφους και άλλα έγγραφα, εζήτησα σχετικάς πλη-

ροφορίας εκ των Αρχείων Κερκύρας και Βενετίας, αλλ’ αι παρασχεθεί-

σαι μοι πληροφορίαι ουδόλως διελεύκαναν το τόσω σκοτεινόν, όσω

και ενδιαφέρον ζήτημα τούτο. Μία μόνη ευτυχής σύμπτωσις παρουσι-

άσθη, η οποία και προς στιγμήν εθέρμανε τας ελπίδας μου. Ήτο η ανα-

κάλυψις παρά τω Αρχειοφυλακείω Ζακύνθου του Βιβλίου Αποφάσεων

του Κακουργοδικείου των ετών 1580 - 1584, όπου ήλπιζα ότι θ’ ανεύ-

ρισκον την καταδικαστικήν απόφασιν του φονέως και την αιτίαν του

φόνου του Κωνσταντίνου Σιγούρου, αν, πράγματι, συνέβη τοιούτος. Α-

τυχώς, αι ελπίδες μου διεψεύσθησαν, διότι εκ του ανωτέρω βιβλίου

έχουν αποσπασθή και φαίνονται τα ίχνη της εκραφής τα υπ’ αρ. 5 και 6

(φύλλα), σελίδες τέσσαρες, ακριβώς εις τα φύλλα εκείνα, εις τα οποία

διαλαμβάνονται αι καταδικαστικαί αποφάσεις από το τέλος Νοεμβρίου

1580 μέχρι της 6 Μαρτίου 1581. Επίσης, και εκ του τέλους του βιβλίου

έχουν αποσπασθή δύο σελίδες, εν αις ονομαστικόν ευρετήριον των πε-

ριεχομένων του βιβλίου. Τι να υποθέση τις εντεύθεν; Υπήρχε πράγματι

εις τας ελλειπούσας σελίδας το όνομα του φονέως ,


του Κωνσταντίνου Σιγούρου και η αιτία της πράξεως; Και αν υπήρχε-

ποία χειρ βέβηλος ή αργυρώνητος απέσπασε τα σελίδας εκείνας; Και

οι αποσπάσαντες -διότι, ασφαλέστατα, αι σελίδες απεσπάσθησαν σκο-

πίμως- ήσαν τάχα ενδιαφερόμενοι, ήσαν συγγενείς του δράστου, ζητή-

σαντες ούτω ν’ αποκρύψουν από τας μελλούσας γενεάς το όνομα του

φονέως του αδελφού του Αγίου, δια την αλγεινήν εντύπωσιν, ή άραγε

του παθόντος, φονευθέντος ίσως δια πράξιν, η οποία, χάριν του γοήτ-

ρου της οικογένειας των Σιγούρων, θα έπρεπε να μη γίνη γνωστή εις

τους μεταγενέστερους; Όπως και αν έχη το πράγμα, μυστήριον καλύπ-

τει την υπόθεσιν ταύτην...». Και ερωτάται: Την απόσπαση των

σελίδων εκείνων, όπου υπήρχε το όνομα του φονιά, τα αίτια της πρά-

ξεως, κι η καταδικαστική απόφαση, επραγματοποίησαν οι Μονδίνοι

ή οι Σιγούροι; Ας λεχθεί ότι παλιότερα είχε διορισθεί Αρχειοφύλακας

Ζακύνθου κάποιος Μονδίνος και, συνεπώς, η απόσπαση των σελίδων

ήταν εύκολη. Επίσης, δεν πρέπει ν’ αποκλεισθεί καθόλου και η εκδο-

χή της αποσπάσεως των σελίδων από την οικογένεια των Σιγούρων,

από ευσχημοσύνη προς το πρόσωπο του Αγίου, αν όχι και σύμφωνα

με την απαίτηση του ίδιου, για να ειρηνεύσουν τα πνεύματα. Η τελε-

υταία αυτή εκδοχή πλησιάζει περισσότερο προς την αλήθεια, επειδή,

αν προσέξει κανείς σ’ όλα τα μεταγενέστερα οικογενειακά συμβόλαι-

α του Αγίου Διονυσίου, θα παρατηρήσει ότι σε κανένα απ’ αυτά δε

μνημονεύεται ο τρόπος του θανάτου του αδελφού του, αλλά πάντα η

έκφραση «ο μακαρίτης μισέρ Κωνσταντής» κι ακόμα, το σπουδαιότε-

ρο, ότι ύστερ’ από λίγα χρόνια, η τόσο επιθυμητή συμφιλίωση των

δύο οικογενειών είχε πραγματοποιηθεί, χωρίς καμμίαν επέμβαση ή

πίεση της Βενετίας. Πίσω απ’ όλα αυτά, είμαστε βέβαιοι ότι υπήρχε

η απέραντη ανεξικακία και συγνώμη του Αγίου μας, ο οποίος, αφού

ήπιε ολόκληρο το φοβερό εκείνο ποτήρι της δολοφονίας του αγαπη-

μένου του αδελφού, έσφιξε την καρδιά του, κοίταξε ψηλά και αγω-

νίσθηκε σκληρά με όλους, και πρώτ’ απ’ όλα με τον ίδιο τον εαυτό

του, για να ξεχασθεί το τρομερό εκείνο έγκλημα, που μάτωσε τόσο

την ψυχή του, να ειρηνεύσουν οι δύο πρωτεύουσες οικογένειες και

να συμφιλιωθούν οι συμπολίτες του.


ΤΟ ΞΕΠΟΡΤΟ ΠΟΥ ΧΤΥΠΗΣΕ Ο ΦΟΝΙΑΣ

ΑΝΤΡΕΑΣ ΜΑΡΤΣΩΚΗΣ (1849 - 1923 )

Ο ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΑΣ

Εκεί μακριά στης Παναγιάς το άγιο μοναστήρι

Λιμάνι κάστρο της ψυχής, Παράδεισου γεφύρι

Με της ζωής το σάβανο το μαύρο τυλιγμένος

Και στη λαγούσα τ’ ασκητή απάνου ακουμπισμένος,

Χλωμός αχνός στο πρόσωπο μ’ αργό πλησιάζει βήμα

Καλόγερος π’ αναζητά στην ερημιά ένα μνήμα

Ξέσκεπο μνήμα που η ζωή θάφτεται να πλαγιάσει

Προσμένοντας το θάνατο ναλθεί να το σκεπάσει.

Τάχα ποιος είν’ ο άγνωστος ποιο νάναι το όνομά του

Μην είν’ αμαρτωλός που για τα κρίματα του

Μετανοιωμένος έρχεται στην άγια μοναξιά

……………………………………………..

Βαθιά ναι η νύχτα και τα στοιχεία

Αντιπαλεύουν μ’ άγρια μανία

Και μες στην πάλη τη φοβερή

Τρέμουν οι βράχοι, σαλεύει η γη


Μέσα στο λόγγο αντιβουίζει

Το αστροπελέκι πέφτει καπνίζει

Αλλ’ η φωτιά του την εκκλησιά

Δεν τη σιμώνει φεύγει μακριά!

Στην πλάση μέσα στην οργισμένη

δέεται ο Γέρος άγρυπνος μένει

η προσευχή του στο μαύρο αιθέρα

ασπρίζει λάμνει σαν περιστέρα.

Σκορπάει τα νέφη τρέχει αρμενίζει

τ’ αστροπελέκι παραμερίζει

αστράφτει λάμπει στ’ άγριο σκοτάδι

σα ουράνιο τόξο μέσα στον Άδη.

Κάτου στο ξέπορτο κάποιος χτυπά

ποιος τάχα νάρχεται τέτοια νυχτιά;

Προβαίνει ο Γούμενος εις την αυλή

-Σπλαχνίσου μ’ άνοιξε λέει μια φω-

νή.

Σκούζει το ξέπορτο. Σαν πεθαμένος

μπαίνει ένας άγνωστος χλωμός,

σβησμένος, με τρόμο πίσω του όλο

κοιτάει θαρρεί πως κάποιος τον κυ-

νηγάει.

Δέρνουν τα μέλη του τρεμ’ η καρδιά

του ίδρωτας χύνεται στην τραχηλία

του τα δάκρυα τρέχουνε στη γη κυ-

λάνε βαριά τα γόνατα χάμου βρον-

τάνε.

Σώσε με Γούμενε λαβ’ εσπλαχνία.

-Εδώ πως βρέθηκες τέτοια νυχτία;

-Βοήθεια σώσε με μην καρτερείς

στα σπλάχνα κρύψε με μέσα της γης

-Θε μου τα ρούχα σου είναι βαμμέ-

να

-Έλεος πατέρα μου κάμε για μένα

Άκου πλακώσανε... είναι σιμά!

Τ’ άσπρο το φάντασμα τρέχει

μπροστά.

Αχ νιώθω, δύστυχε νιώθω μαντεύω

-Έρχονται κρύψε με! έλεος γυρεύω.

-Θε μου στο χέρι σου το ματωμένο

το κρίμα πόκαμες βλέπω γραμμένο.

-Σώσε με Γούμενε, ευλογημένε!

Άνθρωπο σκότωσες δυστυχισμένε! -

-Ποιόν εθανάτωσες; Πες μου αποκ-

ρίσου.

-Πρόφτασε Γούμενε σώσε σπλαχνί-

σου!

-Ποιόν εθανάτωσες; -Μη με ρωτάς!

Έρχονται έρχονται! Δεν αγροικάς;

Βοήθεια σώσε με μην καρτερείς…

στα σπλάχνα κρύψε με μέσα της γης

Τρέχουν ξοπίσω μου με κυνηγούνε

ζητούν εκδίκηση αίμα διψούνε!

Θέλουν το αίμα μου την κεφαλή μο-

υ…

Στο άγιο χέρι σου στέκει η ζωή μου!

- Πες μου μολόγησε τ’ άθλιο θύμα

πόστειλες άσπλαχνε στο μαύρο μνή-

μα!

-Αχ σκύψε άκουσε μες στην καρδιά

πατέρα θάψε το κλειστ’ το βαθειά!

……………………………………..


Τ’ άτιμο χνώτο του φονιά, που χύθηκε στ’αυτί του,

σταλάζει στην ψυχή του

και βόσκει μεσ’ στα σπλάχνα του μες στης καρδιάς τα φύλλα

θανάτου ανατριχίλα…

Η όψη του Καλόγερου σαν το λουλούδι αχνίζει

το χείλι του νεκρώνει

ζαλίζεται το πνεύμα του το μάτι του γυαλίζει

το μέτωπο του ιδρώνει…

Κρυφά ένα δάκρυ κύλησε από το βλέφαρο του

στ’ αχνό το πρόσωπο του

κι αγάλι αγάλι στου φονιά το χέρι το βαμμένο

σταλάζει φλογισμένο.

Αίμα και δάκρυ σμίγουνε… Τ’ αδέλφια τα καημένα

θερμαίνοντ’ ενωμένα…

το χέρι που τα χώρισε, για λίγο τα ταιριάζει

το χέρι ανατριχιάζει.

Εστέναξε το βλέμμα του υψώνει δακρυσμένο

εις τον εσταυρωμένο.

Θάρρος Χριστέ μου δόσ’ του!

Το θύμα είναι τ’ αδέλφι του κι ο φονιάς εμπρός του!


…………………………………………..

-Εδώθε τον είδες, παπά, να διαβεί;

Τα μάτια του θρηνούνε...

Θολώνει αχνίζει ο πέλεκυς, λαμποκοπά ο σταυρός

Χριστός και δήμιος τη ζωή τ’ αμαρτωλού ζητούνε…

Την κέρδισε ο Χριστός!

-Α! αν τον είδα-...Χάραμα μόλις ξυπνούσ’ η μέρα

κάποιος μου εφάνει πότρεχε στη λαγκαδιά εκεί πέρα…

Τέτοια τους λέει στενάζοντας και το χρυσό του στόμα

που αφότου επρωτολάλησε δεν είπε ψέμα ακόμα

εψεύτηκε πρώτη φορά! Την παρθενιά του χάνει

κι αγιάζει ο αναμάρτητος την ώρα που αμαρτάνει!

Ο εσταυρωμένος τ’ άκουσε στο θείο εκείνο ψέμα

χαμογελούν τα χείλη του στρέφει γλυκό το βλέμμα

ο άγγελος που στέκεται οπίσω του κρυμμένος

την ώρα εκείνη απ’ το Θεό επίτηδες σταλμένος

ευθύς το ψέμα αγκάλιασε το πήρε στα φτερά του

το φέρνει στον παράδεισο εκεί στην κατοικιά του

Η πίστις η Συγχώρησις αδέλφι τ’ ονομάζουν

και με τα δάκρυα πόχυσε, για κείνον ετοιμάζουν

μαργαριταροκέντητο, περήφανο ένα στέμμα

που λάμπει ως άστρο φωτεινό στη μέση του : ΤΟ ΨΕΜΑ


Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

1. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΝΤΕΝΙΑ

2. ΓΙΑΤΡΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ

3. ΘΕΟΔΟΣΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ

4. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

5. ΛΙΩΠΑΣ ΒΑΓΓΕΛΛΗΣ

6. ΜΑΛΑΦΟΥΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

7. ΜΠΑΣΤΑ ΕΛΕΝΑ

8. ΞΕΝΟΣ ΝΙΚΟΣ

9. ΠΑΓΑΝΗ ΝΑΤΑΛΙΑ

10. ΠΑΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ

11. ΠΑΛΑΙΟΘΟΔΩΡΟΥ ΙΩΑΝΝΑ

12. ΠΑΣΚΑΪ ΦΩΤΗΣ

13. ΠΕΤΤΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

14. ΠΛΕΣΣΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ

15. ΤΕΤΡΑΔΗΣ ΣΠΥΡΟΣ

16. ΨΑΛΛΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ


ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΣΠΥΡΟΣ Ι. ΘΕΟΔΟΣΗΣ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΙΑΣ...

Documents

Transcript of ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΝΑΦΩΝΗΤΡΙΑΣ...