“….κάποτε φτάνει η στιγμή που αναζητούμε τη διέξοδο στην ελευθερία. Το ζήτημα είναι, φτάνοντας στην πόρτα, έχουμε τη δύναμη να την ανοίξουμε; “ THE TRUMAN SHOW

 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ 

 ΘΕΜΑ: REALITY SHOWS, ΕΚΦΡΑΣΗ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΜΙΑΣ ΜΗΧΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ.           

6o ΛΥΚΕΙΟ ΖΩΓΡΑΦΟΥ, 2011‐2012.   

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ  Η  τηλεόραση απορροφά αρκετά  μεγάλο  χρόνο  από  τη  ζωή μας. Όλοι οι άνθρωποι ανεξάρτητα από την ηλικία, το επάγγελμα, την κοινωνική  τάξη  αφιερώνουν  πολύτιμο  χρόνο  στη  θέαση τηλεοπτικών  εκπομπών  αντί  να  κάνουν  άλλα  ενδιαφέροντα πράγματα,  τα  οποία  τους  ωφελούν,  όπως  για  παράδειγμα  να αθλούνται,  να  ψυχαγωγούνται  και  να  επικοινωνούν  με  τους αγαπημένους τους ανθρώπους. Εκπομπές χαμηλής ποιότητας και κόστους  γεμίζουν  τον  τηλεοπτικό  χρόνο  και  σπαταλούν  τον ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων, χωρίς στην ουσία να προσφέρουν τίποτε  το  επιμορφωτικό,  όπως  άλλες  εκπομπές,  λ.χ.  τα ντοκιμαντέρ.  Στις  εκπομπές  αυτές  καλούνται  να  εκθέσουν  τα προσωπικά  τους  προβλήματα  καθημερινοί  άνθρωποι  και συμμετέχουν  διάφοροι  ειδικοί,  όπως  ψυχολόγοι,  νομικοί, κοινωνιολόγοι, κ.α., καθώς και απλοί άνθρωποι ως κοινό.  Οι εκπομπές αυτές κατηγορούνται συχνά για εξευτελισμό της ανθρώπινης προσωπικότητας και εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου για λόγους θεαματικότητας. Προσφέρουν ως θέαμα πραγματικές ιστορίες που αφορούν την προσωπική ζωή, τις οικογενειακές σχέσεις, το αυστηρά ιδιωτικό που το καθιστούν δημόσιο. Υπάρχουν πολλά είδη εκπομπών αυτού του περιεχομένου που προβάλλονται σε καθημερινή βάση προσφέροντας διασκέδαση ή και λύπη στους τηλεθεατές, είτε με το γέλιο είτε με τον πόνο των ανθρώπων που χαίρονται ή υποφέρουν αντίστοιχα .Γιατί όμως υπάρχουν αυτές οι εκπομπές;  Οι εκπομπές αυτές έχουν αρκετές σκοπιμότητες. Οι βασικότερες από αυτές είναι: 

Η πρόκληση θεαματικότητας και τα μεγάλα νούμερα τηλεθέασης. Δυνατό παράδειγμα εκπομπών με αυτό τον  απώτερο στόχο είναι τα προσωπικά δράματα, όπως η ερωτική εξαπάτηση, η μοιχεία, η διγαμία, η κακοποίηση ή ο ξυλοδαρμός, και οι καθημερινές μεν πλην κρυφές ιστορίες που προκαλούν το νοσηρό ενδιαφέρον σε αρκετούς ανθρώπους. Η παρουσίαση εκπομπών που ασχολούνται με πτυχές της προσωπικής ζωής απλών ανθρώπων, έχει ήδη δημιουργήσει πολλούς προβληματισμούς και ανησυχίες σε ειδικούς και μη εξ αιτίας της αυξανόμενης προσφοράς. Μάλιστα γίνονται ολοένα και χειρότερες με το αιτιολογικό ότι ο κόσμος «αυτά ζητάει». 

  

  Συνυφασμένο με την προηγούμενη σκοπιμότητα είναι το κέρδος. Τις τελευταίες δεκαετίες το marketing έχει γίνει και πανεπιστημιακή έδρα∙ οι εταιρείες πλέον δεν διοικούνται απλώς μόνο με την πρωτοβουλία του προέδρου ή του συμβουλίου τους, αλλά με όλους τους κανόνες της ψυχολογίας και της επιχειρηματικότητας. Το σύγχρονο μέσο με το οποίο αυξάνονται τα έσοδα των τηλεοπτικών σταθμών είναι οι διαφημίσεις. Ο προηγούμενος αιώνας αλλά και ο δικός μας μπορούν να χαρακτηριστούν ως αιώνες τις διαφήμισης. Οι άνθρωποι εκφράζουν καθημερινά νοήματα, σκέψεις, συναισθήματα με τα διαφημιστικά σλόγκαν, τα οποία έχουν επέμβει τόσο πολύ στη γλώσσα, ώστε  την αλλοιώνουν μερικές φορές και η συνθηματολογία τους  αποτυπώνεται στον εγκέφαλο του θεατή έως τα όρια της προπαγάνδας. Έτσι δύσκολα διαχωρίζεται το ψέμμα από την αλήθεια, η επιφάνεια από το βάθος, το πραγματικό από το πλαστό. Αυτό το μηχανισμό τον γνωρίζουν καλά οι ειδικοί της επικοινωνίας και όσοι εμπλέκονται σε αυτήν. 

Οι εκπομπές αυτές βέβαια δεν είναι πάντα ελληνικής δημιουργίας, αλλά τις περισσότερες φορές είναι μίμηση ανάλογων ξένων εκπομπών. Ο μικρόκοσμος του ριάλιτι ανήκει σε ένα πλατύ τηλεοπτικό σύμπαν που προέκυψε από την παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, από την ομογενοποίηση της καθημερινότητας. Παίκτες, παιγνίδια, διαγωνισμοί, τραγούδια, ανταγωνισμοί, όλα ίδια, σε μια ομοιόμορφη επανάληψη σε όλον τον κόσμο.   

Το φτηνό κόστος των εκπομπών για την κάλυψη του προγράμματος. Ο εγκλεισμός σε ένα σπίτι είναι φτηνός, το ίδιο και τα σκηνικά που κατασκευάζονται μια φορά. Οι παίκτες υποβάλλονται σε σπαρτιάτικη διαβίωση και αυτό προωθείται ως ικανότητα επιβίωσης και όχι ως ύπουλο χτύπημα κάτω από τη μέση για πρόκληση συγκρούσεων.  

Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι στους στόχους αυτών των εκπομπών  κρύβεται κατά κάποιον τρόπο και ο εθισμός των θεατών σε χαμηλού επιπέδου προγράμματα, ώστε η ποδηγέτηση τους να είναι πιο εύκολη. Η τηλεόραση  είναι ένα πανίσχυρο μέσο διαμόρφωσης συνειδήσεων και συμπεριφορών. Όλοι οι ειδικοί της επικοινωνίας τονίζουν το ρόλο της στην άσκηση κοινωνικού ελέγχου. Ο σπουδαίος φιλόσοφος Κ. Πόππερ έλεγε χαρακτηριστικά: «Η τηλεόραση έχει εξελιχθεί σε μια κολοσσιαία εξουσία,  

 

 στην ισχυρότερη εξουσία της εποχής μας, λες και είναι ο ίδιος ο Θεός που μιλάει. Καμία δημοκρατία δεν μπορεί να επιβιώσει επί μακρόν αν δεν περιορίσει, αν δε βάλει τέλος στην κατάχρηση αυτής της εξουσίας».  Τα ριάλιτι  σόου έχουν κυρίως αρνητικά αποτελέσματα, αν και από κάποιους θεωρούνται ως ένα δημόσιο βήμα που δίνει την ευκαιρία να έρθουν στο προσκήνιο διάφορα προβλήματα και να ευαισθητοποιηθούν η κοινή γνώμη και οι δημόσιοι φορείς:  η ακούσια διαπόμπευση και ο εξευτελισμός των συμμετεχόντων, όπως και η καταπάτηση ατομικών δικαιωμάτων  τους. Η  εξαφάνιση της προσωπικότητας του άλλου είναι βασικός όρος για τη λειτουργία του σόου, καθώς επίσης και η διαστρέβλωση της έννοιας της κονωνικότητας. Οι παίκτες αυτοπαγιδεύονται από την ανάγκη τους για επιβεβαίωση και εκχωρούν τα δικαιώματά τους στο αδηφάγο κοινό, αφού πρώτα δεσμευτούν και νομικά με υπογραφή συμβολαίων. Είτε, λοιπόν, από αδυναμία είτε από  ιδιοτέλεια ο άνθρωπος αφήνεται εθελοντικά  να τον παρακολουθούν, να τον χλευάζουν, να τον κρίνουν, ανακρίνουν, κατακρίνουν. 

Η σπίλωση από τη διάδοση φημών. Το παιγνίδι της «αποκάλυψης» των μυστικών αποκτά ενδιαφέρον, όταν το κακό συγχέεται με το καλό και η ντροπή  που νοιώθουν οι παίκτες συγκρίνεται με τη «σωστή» στάση των θεατών. Πολλοί δεν άντεξαν την πίεση και είχαν άσχημη κατάληξη. 

  Υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις στις οποίες τα θύματα αυτής της διαπόμπευσης φθάνουν στο σημείο να αντιδρούν υπερβολικά, συνήθως με αυτοτραυματισμό ή ακόμα και με αυτοκτονία. Οι αιτίες είναι ίσως η αδυναμία σθένους, η έλλειψη αυτοπεποίθησης και  η ανικανότητα των θιγόμενων να προασπίσουν τον εαυτό τους. Η αλλοτρίωση της ανθρώπινης ύπαρξης στο αποκορύφωμά της. 

 Προβλήματα στις  κοινωνικές σχέσεις και στον επαγγελματικό χώρο, λόγω φθόνου ή ζήλειας , λόγω προσποιητού θαυμασμού, απογοήτευσης. Όλη η προσποίηση και η καταπίεση έχουν αντίκτυπο στην υγεία των σχέσεων, δεν είναι δυνατόν η επίδειξη ανούσιων ιδιοτήτων να οδηγήσει σε ουσιαστικές σχέσεις. 

 Ακόμα μία συχνή συνέπεια που από πολλούς θα χαρακτηριζόταν το κυριότερο πρόβλημα που 

αντιμετωπίζουν οι θεατές των τηλεοπτικών εκπομπών του είδους: το γεγονός, δηλ., ότι οι τηλεθεατές χάνουν την αίσθηση του δικού τους παρόντος, της ζωής τους,  αποπροσανατολίζονται από τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας, αλλά και του καθενός ξεχωριστά. Η αλλοτρίωση, το να γίνεσαι, δηλ.,ξένος, να πέφτεις στα χέρια άλλου, παραμονεύει και οι μηχανισμοί της εξόντωσης του ατόμου κρύβονται για τους ανυποψίαστους. Και προχωρώντας παραπέρα η καθήλωση στη ζωή του καθενός‐είτε παίκτη είτε θεατή‐έρχεται και από την ύπαρξη της κάμερας και μόνο, η οποία γεννά μόνη της το πρόβλημα ( θα αναφερθούμε σε σχετική θεωρία παρακάτω).  

 Επιπρόσθετα ένα ακόμα αποτέλεσμα είναι η εξοικείωση με ακραία συναισθήματα και ακραίες καταστάσεις που προκαλούνται από τεχνητά ερεθίσματα. Π.χ., όταν βλέπουμε φίδι στο δάσος, η υπερέκκριση αδρεναλίνης οδηγεί σε γρήγορα αντανακλαστικά με σκοπό την επιβίωση, όταν όμως γίνεται σε ένα studio της τηλεόρασης εκκρίνεται μεν αδρεναλίνη , αλλά χωρίς αληθινό ερέθισμα. Αυτό ίσως να προκαλέσει ψυχοσωματικά προβλήματα όπως αϋπνία, αγωνία και αδυναμία συνειδητοποίησης των πραγματικών ερεθισμάτων. Στα σόου του είδους η βία που ασκείται στα μυστικά των ανθρώπων είναι αυτή που οδηγεί στη συνεχή φλυαρία, «ανοησιολογία», με αποτέλεσμα να χάνει το νόημά της η επικοινωνία. 

 Παράλληλα κάποιοι ασταθείς και ανασφαλείς χαρακτήρες αποκτούν εθισμό στην υπερέκθεση στα Μ.Μ.Ε. και, όταν αυτή η έκθεση παύει να υπάρχει ξαφνικά, η ζωή μοιάζει χωρίς προοπτική και νόημα, παθαίνουν κατάθλιψη, stress και άλλες ψυχικές διαταραχές. 

Τα άτομα που βρίσκονται στην εφηβική και μετεφηβική ηλικία συχνά ταυτίζονται με τους πρωταγωνιστές, θαυμάζουν την πρόσκαιρη λάμψη και κάνουν τραγικές επιλογές για τη ζωή τους. 

 Όλα αυτά οδηγούν στην αποβλάκωση, στην παθητική διαβίωση, στην αλλοτρίωση, στην τυποποιημένη συμπεριφορά, στον αυτοματισμό και στην έλλειψη κριτικού πνεύματος. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει στενέψει τον προσωπικό του χρόνο και δεν τον  αξιοποιεί, εποικοδομητικά, όπως με ενημέρωση, ανώτερου επιπέδου ψυχαγωγία και ,φυσικά, με μόρφωση. 

      

 Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το σύνθετο αυτό θέμα;   Σίγουρα δεν αποτελεί λύση η απαγόρευση, διότι η επίκληση της ελευθερίας έκφρασης και της λειτουργίας των τηλεοπτικών σταθμών  αποτελεί ισχυρό επιχείρημα. Ούτε πάλι η αστυνομική επέμβαση στα τηλεοπτικά στούντιο, όπου λαμβάνουν χώρα τα βίαια «δρώμενα», οδηγεί σε λύση. Αντίθετα η καταστολή δικαιώνει εν μέρει τους υποστηρικτές της υποκουλτούρας των σόου με αποτέλεσμα η βίαιη συμπεριφορά (έντονες λεκτικές ή και σωματικές διαμάχες ανάμεσα στους παίχτες,) να γίνεται περιζήτητο το κομμάτι του θεάματος στην τηλεοπτική αρένα. 

 Η ύπαρξη κοινωνικού ελέγχου καθίσταται αναγκαία, αφού στις μέρες μας οι  τηλεοπτικοί σταθμοί είναι  διαμορφωτές συνειδήσεων, υποκινητές συμπεριφορών πέρα από κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Η θέσπιση κανόνων δεοντολογίας από τα ίδια τα μέσα σύμφωνα με την παγκόσμια ισχύουσα δημοσιογραφική δεοντολογία είναι ο μόνος τρόπος να επιβάλλεται όριο στις παραπάνω αυθαιρεσίες. 

Οι κριτικά σκεπτόμενοι θεατές μειώνουν την προσδοκώμενη θεαματικότητα. Για άλλη μια φορά η παιδεία είναι το ισχυρό όπλο στον πόλεμο με την «εύκολη» διαβίωση και την εξαρτημένη συμπεριφορά. 

Συν τοις άλλοις, μεγάλη μπορεί να είναι η συμβολή των πνευματικών ανθρώπων, λόγω του ότι μπορούν να διακρίνουν τις σκοπιμότητες των παραγωγών, με αποτέλεσμα να καταγγέλουν τα φαινόμενα αυτά. Αυτό βέβαια προϋποθέτει ότι οι θεατές είναι εξοπλισμένοι με παιδεία και κρίση, ώστε να αποδεχθούν τα ποιοτικότερα αποτελέσματα. 

Όταν έχουμε καταπάτηση δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών καθίσταται αναγκαία η επέμβαση της δικαιοσύνης ( περιπτώσεις παραβίασης προσωπικών δεδομένων, έκθεσης ανηλίκων σε κίνδυνο, κ.λ.π.). 

 [ Σε αυτό το σημείο χρήσιμο είναι να δούμε την τεκμηρίωση από το Ε.Ρ.Σ. της οδηγίας προς τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς για τις εκπομπές τηλεοπτικής αναπαράστασης της  πραγματικότητας (reality shows).  

τεκμήριο 1.

ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΟΔΗΓΙΑ Σήμερα ημέρα Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 2010 και ώρα 12:00 το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης συνήλθε σε συνεδρίαση, ……………..Αιτιολογικό Διαπιστώθηκε ότι στις εκπομπές τηλεοπτικής αναπαράστασης της πραγματικότητας (reality shows) η ποιοτική στάθμη είναι συχνά χαμηλή, ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου ελλιπής και η προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας ανεπαρκής. Για τους λόγους αυτούς το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης Απευθύνει προς όλους τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας την εξής οδηγία: Η μετάδοση των πάσης φύσεως ψυχαγωγικών ή διαγωνιστικών εκπομπών…. οφείλει να συνάδει με τις συνταγματικώς κατοχυρωμένες αρχές που σκοπούν στην διασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων, στην προστασία της προσωπικότητας και της αξίας του ανθρώπου, καθώς και στην προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας. ………………..με την τήρηση ορισμένων αρχών και κανόνων όπως κατωτέρω διατυπώνονται: 1. Kάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ακόμη και ιδιωτικού δικαίου, …..βαρύνεται με την υποχρέωση σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν κυρίως οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, οι οποίοι λειτουργούν μεν ως ιδιωτικές επιχειρήσεις, επιτελούν, όμως, σύμφωνα με το νόμο δημόσια λειτουργία κατά την άσκηση της οποίας οφείλουν να εκπληρούν τους στόχους του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος. 2. Οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία της αξιοπρέπειας, της προσωπικότητας, της τιμής, της υπόληψης, του ιδιωτικού, οικογενειακού και επαγγελματικού βίου των προσώπων που εμφανίζονται, συμμετέχουν ή αναφέρονται στις πάσης φύσεως εκπομπές τους. 3. Η ταπείνωση, έστω και εθελούσια, η υποβάθμιση ή η εκμετάλλευση ενός ατόμου από τρίτους στο πλαίσιο οποιασδήποτε ιδιωτικής ή δημόσιας διαδικασίας προσκρούει στην αξία του ανθρώπου, η προστασία της οποίας αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας…………. 4. Η υποχρέωση σεβασμού της τιμής, της υπόληψης, της ψυχικής υγείας και του εσωτερικού κόσμου του ατόμου, καθώς και του απαραβίαστου της οικογενειακής και ιδιωτικής ζωής αποτελούν μερικότερες εκδηλώσεις του δικαιώματος της προσωπικότητας και επομένως η τήρησή τους ενδιαφέρει την δημόσια τάξη, επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση και δεν δικαιολογεί παρεκκλίσεις χάριν οποιουδήποτε σκοπού γενικότερου συμφέροντος. 5. Υπό την έννοια αυτή η πλήρης εξαφάνιση της ιδιωτικής ζωής του ατόμου, ο ευτελισμός της τιμής, της υπόληψης ή της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής κατά την διάρκεια ψυχαγωγικών ή διαγωνιστικών εκπομπών, μετά ή άνευ ανταλλάγματος, καθώς και ο δημόσιος διασυρμός του, έστω υπό το πρόσχημα της ψυχαγωγίας, της πληροφόρησης ή της συμμετοχής του κοινού, που συντελούνται στις εκπομπές τηλεοπτικής αναπαράστασης της πραγματικότητας (reality shows) ή σε αντίστοιχης φύσης εκπομπές, κατατείνουν στην προσβολή της προσωπικότητας των συμμετεχόντων και της αξίας του ανθρώπου εν γένει, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα έννομη τάξη. 6. Ειδικότερα, ……η υποβολή σε ευτελιστικές, ακραίες ή επιβαρυντικές για τη σωματική και ψυχική υγεία δοκιμασίες, καθώς και η εξώθηση σε πραγματικές ή σκηνοθετημένες συγκρούσεις, με άμεσο σκοπό την αύξηση της τηλεθέασης, την απόκτηση δημοσιότητας και τον προσπορισμό κέρδους, ιδίως στο πλαίσιο των διαγωνιστικών εκπομπών, αποτελούν μορφές προσβολής της ανθρώπινης αξίας και της προσωπικότητας εν γένει……. 7. Περαιτέρω, οι τηλεοπτικοί φορείς οφείλουν να μεριμνούν για την ορθή, δόκιμη και καλαίσθητη εκφορά του δημοσίου λόγου, ενημερώνοντας τους συμμετέχοντες και λαμβάνοντας υπόψη την ώρα μετάδοσης της εκάστοτε εκπομπής και την ενδεχόμενη παρακολούθηση αυτής και από ανήλικους θεατές. 8. Σε κάθε περίπτωση, οι τηλεοπτικοί σταθμοί οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των ανηλίκων τηλεθεατών από σκηνές ή εικόνες που ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή την ηθική τους ανάπτυξη. 9. Η κατάταξη και σήμανση των ανωτέρω ψυχαγωγικών ή διαγωνιστικών εκπομπών πρέπει να γίνεται με βάση το περιεχόμενο του προγράμματος και

το βαθμό της τυχόν δυσμενούς επίδρασής του στους ανηλίκους τηλεθεατές. Η επιλογή ορισμένης ώρας προβολής, καθώς και η χρήση του αντίστοιχου οπτικού συμβόλου δεν απαλλάσσουν τον τηλεοπτικό φορέα από την υποχρέωση ορθής και σύννομης σήμανσης βάσει του περιεχομένου κάθε εκπομπής. Επιπροσθέτως, σε τυχόν αναμετάδοση του προγράμματος πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχική σήμανση και η αντίστοιχη ώρα μετάδοσης, ώστε να διασφαλίζεται πλήρως η προστασία των ανηλίκων τηλεθεατών. Ο Πρόεδρος του Ε.Σ.Ρ ]

KATHΓΟΡΙΕΣ  ΡΙΑΛΙΤΙ  

Τα ριάλιτι σόου αναδύθηκαν από την τηλεοπτική πραγματικότητα και γρήγορα προκάλεσαν τεράστιο ενδιαφέρον και απέκτησαν τέτοια δημοσιότητα, ώστε κίνησαν την περιέργεια του κοινού, κριτικών και διαφημιστικών εταιρειών. Έτσι η θεματολογία τους εμπλουτίστηκε και γενικά διακρίνονται οι εξής κατηγορίες: 1) τα real life shows 2) τα παιγνίδια και 3) τα talent shows 

Tα δυο τελευταία είναι η μετεξέλιξη των πρώτων ριάλιτι. Στη Wikipedia  είδαμε και τις εξής διακρίσεις:   Documentary style = είδος τεκμηριωμένο 1.1 Historical re‐creation  =ιστορικής αναδημιουργίας 1.2 Science                           =Επιστημονικά 1.3 Dating                            =για ραντεβού 1.4 Law Enforcement/ Military  =Στρατιωτικά  1.5 Makeover                       =αλλαγή σπιτιών, προσώπων..    1.6 Lifestyle change            =αλλαγή τρόπου ζωής 1.7 Fantasies fulfilled         = εκπλήρωση φαντασιώσεων 1.8 Docusoaps starring celebrities  = σαπουνόπερες με μορφή ντοκυμαντέρ                                                                  2    Hidden camera               =κρυφή μηχανή λήψης 3    Reality game shows/Reality “Playoffs” =παραστάσεις παιχνιδιών ριάλιτι,  «τελικοί» ριάλιτι                                                                                 3.1 Talent Searches                 =αναζητήσεις ταλέντων   4    Spoofs  (καθομ.)               = καλαμπούρια   5. Parodies                         =παρωδίες      

 Στα πρώτα ριάλιτι άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους συμβιώνουν σε ένα σπίτι, και η καθημερινότητά τους δίνεται με τη μορφή ντοκυμανταίρ. Το σπίτι στη συνέχεια έγινε νησί, φάρμα, μπαρ. Όλα «αναλύουν την ανθρώπινη φύση» μέσα από διαγωνισμούς, συναισθηματικούς‐ψυχολογικούς ανταγωνισμούς, ψηφοφορίες απόρριψης του λιγότερο δημοφιλούς. Η συμβίωση έδωσε τη θέση της στην επιβίωση, αυτή στο ταλέντο στο χορό, στο τραγούδι ,στην ηθοποιία, και, όταν αυτά δεν ήταν πρωτότυπα πια, φτάσαμε στην αναμόρφωση προσώπων και σωμάτων με πλαστικές εγχειρήσεις .Ούτε εκεί σταμάτησε η εξέλιξη όμως, ακολούθησε η αναμόρφωση σπιτιών υπό τα χειροκροτήματα φίλων, συγγενών, η μαγειρική για όλες τις ηλικίες, η αγροτική ζωή με τους αγρότες που ερωτεύονται, τα ερωτικά ραντεβού και η γελοιοποίηση, η αναβάθμιση εστιατορίων με γερές δόσεις ύβρεων, οι οικονομικές συμβουλές για αποτυχημένους οικογενειακούς προυπολογισμούς, οι πεθερές που εγκρίνουν/δεν εγκρίνουν τις νύφες, οι φάρσες που θα φέρουν σε αδιέξοδο το υποψήφιο θύμα…..και ξεχάσαμε τις νταντάδες που φέρνουν στον ίσιο δρόμο τα κακομαθημένα μωρά των αδύναμων γονιών. Είναι φανερό ότι η ιστορία των ριάλιτι έχει ακόμα πολύ δρόμο, όσο οι άνθρωποι δεν αποφασίζουν στηριζόμενοι σε καλλιέργεια ατομική και σε παιδεία συλλογική.          

ΤΟ  “BIG BROTHER”  (Τζορτζ Όργουελ)  Είναι το πρώτο ριάλιτι που παρουσιάστηκε και σάρωσε σε τηλεθέαση αρχικά στην Ολλανδία και στη συνέχεια στην Ισπανία, Αγγλία, Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία, Γερμανία, Η.Π.Α.,…… Άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι κλείνονται σε ένα σπίτι(“το σπίτι του big brother”), βρίσκονται διαρκώς κάτω από τον έλεγχο της παραγωγής μέσω καμερών και η μόνη επαφή με τον «έξω κόσμο» είναι η φωνή του Μεγάλου Αδελφού που τους δίνει εντολές, τους αναθέτει «μυστικές αποστολές», τους ακούει «φιλικά», τους παρακινεί να αντιδράσουν σε ενέργειες των συμπαικτών τους, δέχεται παράπονα, ξεσπάσματα, καρφώματα και , γενικά, είναι παρών σε κάθε στιγμή της «ζωής» στο σπίτι.  Χαρακτηριστικά γνωρίσματα είναι το «δωμάτιο της επικοινωνίας», η ψηφοφορία των παικτών για να προτείνουν τους «υποψήφιους προς αποχώρηση», η ψηφοφορία των θεατών για να διώξουν τον παίκτη που αντιπαθούν, η προσπάθεια των παικτών να παραμείνουν στο παιγνίδι πάση θυσία και το χρηματικό έπαθλο. 

Το ριάλιτι αυτό «γεννήθηκε» από το πολύ γνωστό βιβλίο «1984» του  Τζορτζ Όργουελ, Βρετανού συγγραφέα‐δημοσιογράφου, δημοφιλέστερα έργα του οποίου είναι Η Φάρμα των Ζώων και το 1984, δύο βιβλία που του χάρισαν τη μεγάλη του φήμη. Η Φάρμα των Ζώων είναι πολιτική αλληγορία και το βιβλίο που τον έκανε πλούσιο και διάσημο. Το 1949 κυκλοφόρησε το τελευταίο του έργο, το περίφημο 1984, κορυφαία ίσως στιγμή του συγγραφέα και πολιτικού στοχαστή. Θεωρείται βιβλίο‐σταθμός του 20ού αιώνα στην πολιτική σκέψη. Η δράση είναι τοποθετημένη στο μελλοντικό τότε έτος 1984, σκιαγραφεί  

 

 

 

αριστουργηματικά όσο και εφιαλτικά το ολοκληρωτικό αστυνομικό κράτος, όπου τα πάντα εξελίσσονται υπό την παρακολούθηση του Μεγάλου Αδελφού. 

Περιγράφει την ιστορία ενός ανθρώπου, του Γουίνστον Σμιθ, στον εφιαλτικό κόσμο της Ωκεανίας, μιας χώρας που βρίσκεται κάτω από ένα δυστοπικό απολυταρχικό καθεστώς στο οποίο όλοι οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση. Η χώρα βρίσκεται σε συνεχή πόλεμο με δύο άλλες υπερδυνάμεις και θυμίζει τα απολυταρχικά καθεστώτα του Στάλιν και του Χίτλερ και οι άνθρωποί της ζουν υπό ιδιαίτερα καταπιεστικές συνθήκες. 

Ο Όργουελ έγραψε το βιβλίο το 1948 (από αναριθμητισμό αυτού του έτους προέρχεται και ο τίτλος του έργου).Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχει επηρεάσει σημαντικά τον παγκόσμιο πολιτισμό. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στον Μεγάλο Αδελφό, τον (ανύπαρκτο) πολιτικό ηγέτη της χώρας, «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΔΕΛΦΟΣ ΣΕ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ». Ο Μεγάλος Αδελφός αποτελεί σήμερα έκφραση που υποδηλώνει καθεστώς παρακολούθησης. 

 

 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ‐Μάρσαλ Μακ Λούαν (ο προφήτης των media) 

Ο Άντυ Γουόρχολ, είχε πει κάποτε ότι στο μέλλον όλοι θα γίνονται διάσημοι για   δεκαπέντε λεπτά. Ο περίφημος δημιουργός της πόπ άρτ είχε αντιληφθεί από πολύ νωρίς ότι η διάδοση της τηλεόρασης θα πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις. 

Ο στοχαστής όμως που μίλησε πρώτος για τον μαζικό πολιτισμό του παγκόσμιου χωριού, καθιέρωσε τον όρο media και προέβλεψε τις τερατογενέσεις των ριάλιτι είναι ο Μάρσαλ Μακ Λούαν 

Το μέσον είναι το μήνυμα  

Η θεωρία του Μακ Λούαν, όπως αναπτύσσεται στο σημαντικότερο βιβλίο του «Μedia. Οι προεκτάσεις του ανθρώπου» (1964), ακούγεται ανατρεπτική και σήμερα.. Η τεχνολογική επανάσταση δεν έρχεται εκ των έξω, όπως συμβαίνει στα βιβλία επιστημονικής φαντασίας, δεν είναι προέκταση της φύσης, αλλά του ανθρώπου. Το αυτοκίνητο είναι η «μηχανική νύφη», το ραδιόφωνο «ένα φυλετικό τύμπανο» , η τηλεόραση «ο δειλός γίγαντας» και το έντυπο «ο αρχιτέκτονας του εθνικισμού». Η τεχνολογία, δηλαδή, αποτελεί επέκταση του κεντρικού νευρικού συστήματος. Αφού τα μέσα δημιουργούν τα περιβάλλοντα, μπορούμε να μιλάμε για οικοσυστήματα πληροφοριών και τότε «το μέσον είναι το μήνυμα». Και αφού η τεχνολογία συνιστά επεξεργασία και συσσώρευση της εμπειρίας, κάθε τεχνολογική εξέλιξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο. Αν, λοιπόν, κάθε πόλεμος είναι «πόλεμος εικονισμάτων», τότε οι σημερινοί πόλεμοι δεν είναι παρά μάχες άνισων τεχνολογιών, όπως έλεγε. Ο 21ος αιώνας τον επιβεβαιώνει. 

 Στις μέρες μας το μήνυμα γίνεται το πρωτεύον χαρακτηριστικό του πολιτισμού μας. Τα μηνύματα σχεδιάζονται για να μεταφέρονται σε σενάρια επικοινωνίας ενός προς έναν, ενός προς πολλούς, πολλών προς πολλούς, ανθρώπου προς μηχανή και μηχανής προς μηχανή. Επίσης ένα μήνυμα μπορεί να είναι τόσο μικρό και ταυτόχρονα να γίνεται ο διακομιστής πλούσιων πληροφοριών (κάθε είδους), να διοργανώνει εκδηλώσεις, να χτίζει διαλόγους γύρω από θέματα, ακόμη και να παίζει ρόλο σε κοινωνικές ομάδες. Η τεράστια ποικιλία των μέσων καθιστά το μήνυμα κυρίαρχο χάρη στην ευελιξία που αποκτά στη νέα εποχή. Στην τηλεόραση, η απλότητα είναι πιο αποτελεσματική από την πολυπλοκότητα. Στη διαφήμιση η έκκληση προς το συναίσθημα είναι καλύτερη από την απαγγελία πληροφοριών. Η τηλεόραση συνδυάζει απλά μηνύματα με κυρίαρχα συναισθήματα και προωθεί τρεις μηχανισμούς:                  1. Το Δικαίωμα Κατανάλωσης (η αγορά ενός προϊόντος είναι η απόλυτη διαδρομή προς την ευτυχία).                 2. Την Ατομική Υπεροχή                 3. Την Αποδοχή της βλακείας  

  

Σήμερα πολλοί επικοινωνιολόγοι δικαιώνουν τις θεωρίες του Μακ Λούαν. «Τα ΜΜ Ε θεωρούνται από πολλούς τμήματα του συστήματος ,αμφισβητούνται και χάνουν σε εμπιστοσύνη και κοινωνική αποδοχή .Η ίδια η κοινωνία αποδέχεται σε μεγάλο βαθμό ότι “το μέσον είναι το μήνυμα” και ένα τμήμα της αντιδρά. Το εντυπωσιακό είναι ότι το ίδιο ισχύει και για την εναλλακτική ενημέρωση που παρέχεται μέσω, π.χ., του Ιnternet. Ανάλογα με το blog και την ιστοσελίδα‐ όπως και την ΤV, το ράδιο ή την εφημερίδα‐ ξέρεις ποιο μήνυμα και ποια χαρακτηριστικά επικοινωνίας θα συναντήσεις». Και καταλήγει: «Μέσα σ΄ ένα πλαίσιο ρυθμιστικών αλλαγών που χρειάζεται η κοινωνία και το κράτος,ίσως τα ίδια τα ΜΜΕ για λόγους εξέλιξης και επιβίωσής τους θα πρέπει να δοκιμάσουν αλλαγές που να αναδεικνύουν περισσότερο το γεγονός ,το μήνυμα, και να προκαλούν την ελεύθερη αξιολόγηση από τους ίδιους τους πολίτες».

Ο McLuhan είπε πως η οθόνη της τηλεόρασης είναι πολύ ισχυρή, αλλά και επικίνδυνη. Η τηλεόραση φιλοδοξεί να προωθήσει στους ανθρώπους έναν κόσμο, ο οποίος δέν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, παράγει ένα «θολό περίγραμμαʺ που θα οδηγήσει σε ʺμια χυδαία εξάπλωση.ʺ  

Και πραγματικά η επιτυχία των εν λόγω εκπομπών είναι τόσο μεγάλη που έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό  μια σειρά από άλλα τηλεοπτικά προγράμματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα δελτία ειδήσεων, τα οποία όλο και πιο συχνά παρουσιάζουν τις ιστορίες του αστυνομικού ρεπορτάζ υπό τη μορφή reality show, με συνεντεύξεις και προφίλ του θύτη, των συγγενών του θύματος, μέχρι και του κάθε περίεργου ή περαστικού που επιθυμεί να καταθέσει την άποψη του επί του θέματος. Η θεαματοποίηση του γεγονότος και η πληθώρα ασήμαντων και άχρηστων πληροφοριών που παρουσιάζονται για το θέμα, έχει ως αποτέλεσμα να χάνεται πολλές φορές η ουσία της ίδιας της είδησης. Είναι φανερό ότι οι συντελεστές αυτών των εκπομπών είναι όλο και περισσότερο σε αναζήτηση αληθινών και «πικάντικων» ιστοριών που εξάπτουν την περιέργεια και την φαντασία των τηλεθεατών. Μερικές φορές, ελλείψει τέτοιων γεγονότων, αναγκάζονται να τα κατασκευάσουν. Έχουν καταγραφεί αρκετές περιπτώσεις όπου η δήθεν πραγματική ιστορία έχει αποδειχθεί εκ των υστέρων δημιούργημα της φαντασίας των παραγωγών με πρωταγωνιστές κομπάρσους ή διάφορους επιδειξιομανείς, οι οποίοι δε χάνουν την ευκαιρία να  

εμφανιστούν σε οποιαδήποτε εκπομπή αρκεί να κερδίσουν λίγα λεπτά... διασημότητας. Άρα, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι, όσο μεγαλύτερη είναι η μοναξιά και η απελπισία ενός ανθρώπου, τόσο πιο εύκολα δέχεται να εμφανιστεί σε κάποιο reality show. Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι όλη αυτή η δημοσιοποίηση των προσωπικών καταστάσεων αντί να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους, τους απομονώνει και τους περιθωριοποιεί ακόμη περισσότερο. Τα media μετατρέπουν σε τηλεοπτικό θέαμα προσωπικά προβλήματα και ιστορίες καθημερινής τρέλας. 

Μερικές από τις χαρακτηριστικές ρήσεις του Μακ Λούαν: 

► Αυτό που διαφημίζει πάνω απ’ όλα η διαφήμιση είναι η ίδια η διαφήμιση. ► Η διαφήμιση είναι η μεγαλύτερη τέχνη του εικοστού αιώνα. ► Όσο περισσότερα στοιχεία για μας καταγράφουν οι βάσεις δεδομένων, τόσο λιγότερο υπάρχουμε. ► Κάθε τεχνολογία, κάθε μέσο όταν φτάνει στο όριο του, αλλάζει εντελώς ► Κάθε νέο μέσο είναι ένα παλιότερο. ► Μόνο οι αδύναμοι και οι μπερδεμένοι θέλουν την ψεύτικη απλότητα της βάναυσης ειλικρίνειας. ► Η νέα ηλεκτρονική αλληλεξάρτηση αναδημιουργεί τον κόσμο δίνοντάς του την εικόνα ενός παγκόσμιου χωριού. ► Το μέσο είναι το μήνυμα. ► Είναι το πλαίσιο που αλλάζει με κάθε νέα τεχνολογία, και όχι μόνο η εικόνα μέσα στο πλαίσιο. ► Οι μελλοντικοί κυρίαρχοι της τεχνολογίας θα έχουν χαρούμενη διάθεση και υψηλή νοημοσύνη. Οι μηχανές εύκολα υποτάσσουν τους κατσούφηδες και τους βλάκες ► Η σύγχρονη Κοκκινοσκουφίτσα, που έχει ανατραφεί με τον ήχο της διαφήμισης, δεν έχει καμία αντίρρηση να φαγωθεί από τους λύκους. ► Η βία, είτε φυσική είτε ψυχική, είναι μια αναζήτηση της ταυτότητας και του νοήματος. Όσο λιγότερη ταυτότητα, τόσο μεγαλύτερη βία. 

 

 

 

 

AΛΛΟΤΡΙΩΣΗ 

Είναι φανερό γιατί οδηγούμαστε στην ανάγκη να παρουσιάσουμε συνοπτικά την έννοια της αλλοτρίωσης. Τα media έχουν προκαλέσει ένα είδος μετάλλαξης στον τρόπο με τον οποίον οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τον ίδιο τους τον εαυτό και τους άλλους. 

Ο όρος χρησιμοποιείται στις κοινωνικές επιστήμες και σημαίνει την αποξένωση ή τον αποχωρισμό της προσωπικότητας του ανθρώπου από τον κόσμο της εμπειρίας.  Η αλλοτρίωση αναφέρεται: α) σε μια κατάσταση αποξένωσης του εγώ του ανθρώπου από τον αντικειμενικό κόσμο και β) σε μια αποξένωση της προσωπικότητας από το ίδιο της το εγώ.  Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για τον άνθρωπο που είναι αποξενωμένος από την εργασία του ή από τα προϊόντα της εργασίας του και φτάνει έτσι στην αποκοπή της ύπαρξής του από τη φύση που τον περιβάλλει.  Στην δεύτερη ο αλλοτριωμένος άνθρωπος κάτω από πολλές επιδράσεις είναι αποξενωμένος από τον ίδιο του τον εαυτό οικονομικά (με τη λατρεία του εμπορεύματος και του χρήματος), πολιτικά και ιδεολογικά. Μια προχωρημένη κατάσταση αλλοτρίωσης είναι εκείνη που ο άνθρωπος χάνει τα ενδιαφέροντά του ή τις συγκινήσεις για τον εξωτερικό κόσμο, διαποτίζεται‐όπως λέει η Κ.Horney‐από μια αίσθηση μη πραγματικότητας, μεταβάλλεται σ’ ένα πρόσωπο  που έχει ξεχάσει τα όσα το ίδιο, αγαπά ,αποστρέφεται ή πιστεύει και στην ουσία έχει λησμονήσει τι πραγματικά είναι. Σ’ αυτήν την περίπτωση το άτομο έχει χάσει τελείως την προσωπικότητά του.   Με ποιους τρόπους όμως αλλοτριώνεται σήμερα ο άνθρωπος; Οπωσδήποτε με τους ακόλουθους:  

1) με την υπαγωγή της προσωπικότητας στην κυριαρχία των ενστίκτων ή στην καταπίεση της αμείλικτης ανάγκης 

2) με την τεχνολογία 3) με την εμπορική διαφήμιση (που οδηγεί σ’ αυτό που λέμε 

«καταναλωτική κοινωνία») 4) με την πολιτική προπαγάνδα (κόμματα – νεολαίες κτλ.)  5) με το θρησκευτικό προσηλυτισμό. 

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την αλλοτρίωση του ανθρώπου είναι: 

α) τα μέσα μαζικού επηρεασμού (ραδιόφωνο, τηλεόραση κτλ.) και  β) η «Κυβερνητική», δηλαδή η επιστήμη και τεχνική που οργανώνει και στρέφει σε συγκεκριμένη κατεύθυνση τις ιδέες, τα συναισθήματα και τη βούληση του ανθρώπου.     Όπου υπάρχει λόγος, υπάρχει και «αίρεση» (εκλογή) και όπου «αίρεση», εκεί και ελευθερία. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος διατηρήσει με τη δύναμη του λόγου (σκέψης – κρίσης) την προσωπικότητά του, τότε μπορεί να κρίνει, να συγκρίνει και ελεύθερα να αποδεχτεί κάτι ή να το απορρίψει. Διαφορετικά είναι αναπόφευκτη η αλλοτρίωσή του, που σημαίνει ουσιαστικά αποπροσωποποίηση.  Είναι άραγε τυχαίο που τράβηξε το ενδιαφέρον μας  η παρακάτω αναφορά στον τύπο;   Τεκμήριο 2. 

«ΟΗΕ: Είδος βασανισμού η μακροχρόνια απομόνωση κρατουμένων. Μπορεί να γίνει επιτρεπτή για διάστημα μέχρι και 15 ημερών».Δημοσίευση, 19‐10‐2011 Η μακροχρόνια απομόνωση φυλακισμένων αποτελεί είδος βασανισμού και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ψυχικές και σωματικές βλάβες, υποστηρίζει ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για θέματα βασανιστηρίων Χουάν Μέντεζ. Ο ίδιος κάλεσε τις κυβερνήσεις όλων των χωρών να απαγορεύσουν τη χρήση αυτού του μέτρου ως μέσο σωφρονισμού, υπογραμμίζοντας ότι σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να υποβάλλονται σε αυτή τη δοκιμασία άνθρωποι με νοητική υστέρηση ή ανήλικοι κρατούμενοι. 

 

  

     

 Σύμφωνα με τον Χουάν Μέντεζ, η απομόνωση μπορεί να γίνει επιτρεπτή για διάστημα μέχρι και 15 ημερών, και αυτό για την προστασία των κρατουμένων, αλλά πρέπει να απαγορευτεί η κράτηση στην απομόνωση για μεγαλύτερο διάστημα.  Μιλώντας ενώπιον της επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο κ. Μέντεζ είπε ότι η πολύμηνη απομόνωση ισοδυναμεί με «εκτεταμένη κακοποίηση».  «Λαμβάνοντας υπόψη τον πόνο ή την σοβαρή ψυχική ταλαιπωρία που επιφέρει η μακροχρόνια κράτηση στην απομόνωση, τότε μιλάμε για βασανισμό ή σκληρή, απάνθρωπη και ταπεινωτική αντιμετώπιση» είπε, μεταξύ άλλων.  Όσο κι αν η είδηση αφορά πολιτικούς κρατουμένους βρίσκουμε μια ομοιότητα στα συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του εγκλεισμού με το θέμα μας. 

 

Τεκμήριο 3.  ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ  Θεωρούμε πολύ χαρακτηριστική μια κριτική που δημοσιεύθηκε στον Τύπο για την έναρξη του τελευταίου big brother στην Ελλάδα (πηγή: εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 10‐2‐2010) .  .  Το  χειρότερο  δεν  ήταν  η  επιστροφή  ενός  τηλεοπτικού προγράμματος που σφράγισε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είδος  την  κατρακύλα  στον  ξεδιάντροπο  κανιβαλισμό  των κοινωνιών της καταθλιπτικής κατανάλωσης 

Το χειρότερο ήταν ότι τις κερκίδες του στούντιο στην πρεμιέρα τις γέμιζε  πιτσιρικαρία που  χειροκροτούσε  ξέφρενα,  προφανώς  υπό την  καθοδήγηση  των  αρμοδίων  για  την  εμψύχωση  του τηλεπλήθους, τις πιο άγριες περιγραφές της παρουσιάστριας για τον  απανθρωπισμό  που  θα  υποστούν  οι  συμμετέχοντες:  «Θα κλειστούν στο σπίτι αυτό, χωρίς καμία απολύτως επαφή ούτε με  φίλους  ούτε  με  συγγενείς».  Εδώ  έπεσε  το  πρώτο  ξέφρενο χειροκρότημα. «Το Μπιγκ Μπράδερ είναι το πιο συναρπαστικό 

πρόγραμμα». Τα χειροκροτήματα δυναμώνουν και συνοδεύονται από στριγκλιές «ααααα!». 

 Το  πιθανότερο  είναι  ότι  η  χούφτα  των  πιτσιρικάδων  που  είχαν τοποθετηθεί στις πρώτες σειρές  των κερκίδων πέριξ  του βάθρου της  Κορομηλά,  προκειμένου  να  διαφημίσουν  ακουσίως  ένα πρόγραμμα  γερασμένο  όσο  και  η  αγορά  που  το  δημιούργησε, ουδόλως  έδωσε  σημασία  στις  εν  λόγω  φράσεις.  Ωστόσο εκστομίστηκαν  σαν  να  είναι  απολύτως  φυσικό  να  δέχονται άνθρωποι  να  κλειστούν  σε  γυάλινα  κλουβιά  όπου  θα  μπορούν όλοι  να  τους  παρακολουθούν  ενώ  εκείνοι  δεν  θα  έχουν  άλλον ορίζοντα από τον φράχτη πέριξ της «βίλας». Προφανώς αγνοούν και  ουδόλως  ενδιαφέρονται  να  μάθουν  ότι  ακριβώς  αυτό  στο οποίο υποβάλλονται υπήρξε η σκληρότερη πειθαρχική ποινή που εφευρέθηκε  ποτέ  για  βαρυποινίτες.  Η  μεγαλύτερη  τιμωρία κάποτε  ήταν  να  βρίσκεται  κάποιος  σε  κοινή  θέα,  να  τον παρακολουθούν οι δεσμοφύλακες και εκείνος να μην τους βλέπει ποτέ,  να  μην  ξέρει  καν  πού  βρίσκονται.  Το  αγνοεί  και  η πιτσιρικαρία  που  χειροκροτούσε  ξέφρενα  την  μπιγκμπραδερική φυλακή. Οπως αγνοεί ότι ακριβώς αυτό ήταν ο απόλυτος στόχος των  ολοκληρωτισμών.  Η  θέα  στον  ιδιωτικό  χώρο.  Αυτό  που παραμένει  και  το  μεγάλο  διακύβευμα  των  σύγχρονων δημοκρατιών,  όπου  η  ασφάλεια  των πολιτών  κοντράρεται  με  το δικαίωμα  στην  απόλυτη  ιδιωτικότητα.  Οπως  και  να  έχει, παραμένει  δικαίωμα  που  αίφνης  θέτει  σε  αμφισβήτηση  όχι  ένα αυταρχικό  καθεστώς  αλλά  ο  παθολογικός  ναρκισσισμός προσωπικοτήτων που έχουν εθισμό στην έκθεση του εαυτού τους. Ακραίες  άλλωστε  περιπτώσεις  επιλέχτηκαν,  ολίγον  μοντέλες, υποψήφιες  επαρχιακών  καλλιστείων,  «επαγγελματίες» συμμετέχουσες σε παντός είδους ριάλιτι ή σε εκπομπές εμπορικής αξιοποίησης  της γυναικείας σάρκας ως  διαθέτουσες άφθονη και καμπυλώδη,  και  μερικοί  γραφικοί  τύποι  από  την  πλευρά  των ανδρών,  με  επίσης  πασιφανή  την  αδυναμία  στην  κάμερα.  Δεν είναι εκεί το θέμα. Είναι στην εφιαλτική εικόνα του αποκλεισμού που  καταναλώνεται  ως  διασκέδαση  και  που  δεν  αποτυπώνει παρά το ασφυκτικό αδιέξοδο  ενός κόσμου ο οποίος συνεχίζει  να υποδύεται την αμεριμνησία σαν πεισμωμένος μετεξεταστέος της δημοκρατίας  ενώ  ξέρει  ότι  δεν  τη  δικαιούται.  Στο  μεταξύ προσφέρεται  άφθονη  θέα  από  ξυπόλητες  πατούσες  που ξεπροβάλλουν  πίσω  από  καναπέδες  και  μαξιλάρες,  καθώς  οι μπιγκμπραδεριστές  κάτοχοί  τους  το  έχουν  ρίξει  στον  ύπνο  της πλήξης. Τι θέαμα! 

 Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: νόσος και μάλιστα από τις πιο σοβαρές του 21ου αιώνα. 

 Στην καθημερινή ζωή με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση θλίψης και μελαγχολίας, αυτό συνήθως είναι παροδικό και μάλλον οφείλεται σε κάτι σχετικά ασήμαντο και επουσιώδες. Η κατάθλιψη διαφέρει από την Κλινική Κατάθλιψη, η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά, ώστε να επεμβαίνουν στην καθημερινότητα ενός ατόμου.

Η κατάθλιψη βρίσκεται στην τέταρτη θέση των αιτιών απώλειας ετών ζωής, και αναμένεται μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια να φτάσει στην πρώτη θέση.  Τα «σημεία των καιρών»: Η διαπροσωπική επικοινωνία γίνεται πια με pixels και το Facebook και το Twitter έχουν καταλάβει μεγάλο μέρος της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.. Ταυτόχρονα, τα τηλεοπτικά σόου είναι μια κυρίαρχη μορφή διασκέδασης, ιδίως σε καιρούς οικονομικής κρίσης και παίζουν ρόλο στη μάστιγα της κατάθλιψης. Βοηθούν όσους νιώθουν απομονωμένοι να βρουν μια διέξοδο κοινωνικότητας ή επιδεινώνουν την κατάσταση προσφέροντάς τους την ψευδαίσθηση της παρέας. Η χρήση τους εξαρτάται από τον κάθε άνθρωπο. Παράλληλα, η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη, όταν το άτομο ανησυχεί για τυχόν επικρίσεις από το κοντινό του περιβάλλον, επειδή έχασε τη δουλειά του, δεν μπορεί να συντηρήσει την οικογένεια και πολλούς ακόμη λόγους.  Μάλιστα, σε δύσκολες περιστάσεις ολόκληρες κοινωνίες γίνονται ʺκαταθλιπτικέςʺ και η απαισιοδοξία κυριαρχεί. Σε περιόδους φτώχειας και κοινωνικών προβλημάτων, όχι μόνο εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα η κατάθλιψη, αλλά είναι και μεγαλύτερη η δυσκολία αντιμετώπισής της, αφού πλήττονται οι πιο αδύναμοι οικονομικά άνθρωποι. Όταν κάποιος έχει κατάθλιψη συνήθως περιγράφει τον εαυτό του ως λυπημένο, απεγνωσμένο, αποθαρρυμένο και απογοητευμένο. 

Η κατάθλιψη μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες που ενεργούν μόνοι τους ή και συντονισμένα. Αντίδραση σε καταστάσεις, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή η μετακόμιση από ένα σπίτι σε ένα άλλο. Τα μονότονα περιβάλλοντα μπορεί να είναι καταθλιπτικά. Όταν κάποιος  

δεν μπορεί να ελέγξει το περιβάλλον του, η κατάσταση αυτή μπορεί να φέρει αισθήματα ανημποριάς. Οικογενειακές διαφωνίες ή οικονομικές δυσκολίες μπορεί να επιφέρουν κατάθλιψη. Άλλα αίτια κατάθλιψης είναι οι κλιματικές συνθήκες, η μοναξιά και το αίσθημα ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν νοιάζονται για εμάς, εσωτερικά προβλήματα, έλλειψη αυτοσεβασμού, έντονο άγχος, δυσθυμία, κυκλοθυμία... Ασθένειες και αλλαγές στην ψυχολογία ενός ατόμου που συμβαίνουν στην ψύχωση και την άνοια μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε κατάθλιψη. Σε στρεσογόνες συνθήκες, λόγω της μελαγχολίας που προκαλείται από το παρατεταμένο άγχος, οι άνθρωποι μπορούν να «αφήνονται» ως έρμαιο στις εξωτερικές συνθήκες, σαν ένα εγκαταλελειμμένο καράβι, το οποίο παρασύρεται ακυβέρνητο από τα κύματα.  

Έτσι υπάρχουν  άνθρωποι που έχουν μάθει να μην αφήνουν την ζωή τους στην «τύχη». Να μην δέχονται τις αρνητικές καταστάσεις όπως αυτές έρχονται, αλλά να παλεύουν να τις αλλάξουν. Ακόμη και αν οδηγηθούν σε μελαγχολία από αυτές, θα παλέψουν πιο γρήγορα να βγουν από αυτήν, «μετατρέποντας» μέσω του τρόπου σκέψης τους, την θλίψη σε θυμό.Άλλοι άνθρωποι αντιθέτως έχουν μάθει να θεωρούν ότι η ζωή τους «ρυθμίζεται» κυρίως από εξωτερικούς παράγοντες και όχι από  

τους ίδιους. Ελπίζουν σε μία εξωτερική παρέμβαση η οποία θα αλλάξει τα πράγματα. Είναι πιθανότερο να ελπίζουν σε μία «θεϊκή» παρέμβαση, η οποία βοηθά στο να περιμένουν βοήθεια από κάποιον άλλον. Δεν μπορούμε να πούμε ότι φταίνε γι αυτό, έτσι έχουν μάθει, και νομίζουν ότι οι ίδιοι δεν μπορούν να «αλλάξουν». 

Τα reality βλάπτουν σοβαρά την υγεία... των πρωταγωνιστών τους, οδηγώντας συχνά σε νευρικό κλονισμό, κατάθλιψη, ακόμη και σε αυτοκτονία. Αναλώσιμοι «διάττοντες αστέρες» της μιας νύχτας, οι εν λόγω (δι)άσημοι εισέρχονται, στην πλειονότητά τους, στο τηλεοπτικό τοπίο φορτωμένοι εκ των προτέρων με ψυχολογικά «βάρη» για να εξέλθουν από αυτό, μερικούς μήνες μετά, με διαταραχές και τάσεις αυτοκτονίας, οι οποίες έχουν κοστίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 11 άτομα. Χαρακτηριστική η πρόσφατη περίπτωση της 48χρονης Σκοτσέζας τραγουδίστριας Σούζαν Μπόιλ, η οποία μέσα σε μόλις 2 μήνες αναδύθηκε από την απόλυτη αφάνεια στο επίκεντρο της παγκόσμιας δημοσιότητας για να καταλήξει εν συνεχεία,  

εσπευσμένα, σε ψυχιατρείο του Λονδίνου. Στις αρχές του περασμένου Απρίλη ήταν μια άνεργη γεροντοκόρη, η οποία δεν είχε φιλήσει ποτέ της άνδρα. Στα μέσα του ιδίου μήνα, μετά την εντυπωσιακή της εμφάνιση στη σκηνή του σόου «Βρετανία Εχεις Ταλέντο», έγινε «το ασχημόπαπο με τη θεϊκή φωνή». Η συνέχεια βρήκε τη Σούζαν να εμφανίζεται δίπλα στην Οπρα και στον Λάρι Κινγκ και να δέχεται πρόσκληση από τον Λευκό Οίκο να τραγουδήσει για τον Ομπάμα στο πλαίσιο των εορτασμών της 4ης Ιουλίου. Στις 30 Μαΐου, ωστόσο, το «Βρετανία Εχεις Ταλέντο» έρριξε αυλαία, με τη Σούζαν να έρχεται... δεύτερη. Την αμέσως επόμενη ημέρα, η 48χρονη εισήχθη «εξαντλημένη συναισθηματικά» στην ψυχιατρική κλινική «Priory» του Λονδίνου.  

 Η 48χρονη Σούζαν Μπόιλ βρέθηκε από την κορυφή της δημοσιότητας σε ψυχιατρική κλινική 

 Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, η Πόλα Γκούντσπιντ, αδυνατώντας προφανώς να ανανήψει από το πλήγμα που δέχτηκε, όταν αποπέμφθηκε κακήν κακώς από το σόου «American Idol», αυτοκτόνησε μέσα σε παρκαρισμένο αυτοκίνητο κοντά στην οικία του ειδώλου της, της Πόλα Αμπντούλ, διάσημης τραγουδίστριας και μίας εκ των κριτών του εν λόγω τηλεπαιχνιδιού. 

Οι παραπάνω απώλειες αποτελούν μόνο «την κορυφή του παγόβουνου», καταγγέλλει από τη μεριά του ο δρ Τζέιμι Χούισμαν (επικεφαλής του προγράμματος ψυχολογικής υποστήριξης «AfterTVCARE», μέσω του οποίου έχει περιθάλψει περισσότερους από 800 εκπεσόντες αστέρες reality τα τελευταία 17 χρόνια):  «Τους ωθούν στα άκρα.Το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο, καθώς οι παραγωγοί των εν λόγω σόου δεν ενδιαφέρονται για τους παίκτες, παρά μόνο για τους σπόνσορες, οι οποίοι θέλουν να βλέπουν τους πρωταγωνιστές να τσακώνονται, να καταρρέουν και να κλαίνε». 

Οι παραγωγοί φέρονται να ωθούν τους διαγωνιζομένους επίτηδες στα άκρα, συχνά με τραγικές συνέπειες. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως πολλοί εκ των συμμετεχόντων έχουν ήδη κάποιο «κουσούρι», το οποίο οι ψυχολόγοι των σόου συνηθίζουν να «παραβλέπουν».  Πρόκειται για ανθρώπους, οι οποίοι ζητούν την επιβεβαίωση μέσω μιας υπερ‐προβολής. Στην πράξη, ωστόσο, η πίεση είναι  πολύ μεγαλύτερη από το αναμενόμενο, ενώ συχνά οι χαρακτήρες «φορτώνονται» ρόλους που δεν έχουν καν επιλέξει. Τεκμήριο 4. Πιο συγκεκριμένα 11 εμπλεκόμενοι σε reality έχουν αυτοκτονήσει και άλλοι δύο έχουν αποπειραθεί να δώσουν τέλος στη ζωή τους τα τελευταία χρόνια σε ΗΠΑ, Βρετανία, Σουηδία και Ινδία, σύμφωνα με δημοσίευμα της ιστοσελίδαςTheWrap.com. Κάποιοι από αυτούς είναι οι εξής: 1)Η Πόλα Γκούντσπιντ, ετών 30 από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αυτοκτόνησε μετά την αποπομπή της από το reality show “American Idol”. 2)Άλλη μια αυτοκτονία ήταν αυτή του Σέριλ Κόσεβιτς, ετών 35 επίσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής όπου αυτοκτόνησε τον Ιούλιο του 2007 μετά την αποπομπή του από το reality show “Pirate Masters”.3)Μια τρίτη αυτοκτονία ήταν αυτή του Νατζάι Τουρπίν, ετών 23 από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τον Φεβρουάριο του 2005 στο show “The Contender”.4)Επίσης μια ακόμα αυτοκτονία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ήταν αυτή της Κέλι ΜακΓκι τον Μάιο του 2005 μετά την αποβολή της αδελφής της από το “Extreme Makeover”. 5)Τελευταία και φαρμακερή αυτοκτονία όσο αναφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι αυτή του Τζέιμς Σκοτ Τέριλ, ετών 37 ο οποίος αυτοπυροβολήθηκε τον Ιούνιο του 2007 μετά από την συμμετοχή του στο reality show “Sypernanny”. Οι αυτοκτονίες όμως δεν τελειώνουν εδώ καθώς υπήρξαν τέτοια περιστατικά και σε άλλες χώρες. Παραδείγματα αυτοκτονιών είναι και τα παρακάτω: 1) Ο Μέλανι Μπελ, παραγωγός του σόου “Vegas Elvis” αυτοκτόνησε τον Μάρτιο του 2005. 2)Ακόμα ο Νέιθαν Κλάτερ, ετών 26 αυτοκτόνησε τον Οκτώβριο του 2007, μετά το τέλος του ‘’Paradise Hotel 2’’. Δυο ακόμα περιστατικά που αφορούν τη Βρετανία είναι α) αυτό του Σάιμον Φόστερ, ετών 40 ο οποίος αυτοκτόνησε τον Απρίλιο του 2008, μετά τη συμμετοχή του στο “Wife Swap” και β) η αυτοκτονία της Καρίνα Στίβενσον, ετών μόλις 17 η οποία απαγχονίστηκε το Μάιο του 2005, λίγες ημέρες προτού ξεκινήσει το “The Colony”. Τέλος δυο ακόμα επεισόδια αυτοκτονίας λόγο των reality show είναι α) αυτό της  Σίνισα  

Σαβίγια, ετών 34 στην Σουηδία η οποία βρήκε τραγικό θάνατο πέφτοντας εκούσια στις ράγες τρένου τον Ιούλιο του 1997, αφού όμως είχε εκδιωχτεί από το “Expedition” και β) η Τάνια Σάχα, ετών 21 από την Ινδία τον Σεπτέμβριο του 2008 ήπιε δηλητήριο μετά την απόρριψη της από το “Fatafati”.  Τεκμήριο 5. ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ Πρωτοποριακή απόφαση του ανώτατου  Γαλλικού δικαστηρίου έκρινε ότι οι συμμετέχοντες σε ριάλιτι παιχνίδια είναι εργαζόμενοι. Το δικαστήριο δικαίωσε 3 παίκτες του γαλλικού «Ile de Tentation» (Νησί του Πειρασμού) του καναλιού TF1, οι οποίοι είχαν προσφύγει στη δικαιοσύνη, διεκδικώντας αποζημίωση με το σκεπτικό ότι η παρουσία τους στο παιχνίδι συνιστούσε κανονική εργασία και μάλιστα σε 24ωρη βάση. Οι δικαστές έκριναν ότι οι παίκτες δικαιούνταν κανονικά εργασιακά συμβόλαια με όλα τα παρεπόμενα (π.χ. τήρηση του 35ώρου) και επιδίκασαν στον καθένα αποζημίωση ύψους περίπου 11.000 ευρώ. Η αποζημίωση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, 8.176 ευρώ για υπερωρίες και 1.500 ευρώ για παράνομη λύση των συμβολαίων. Το εν λόγω ριάλιτι σόου τέσταρε την πίστη μεταξύ συντρόφων.  Τα ζευγάρια που έπαιρναν μέρος μεταφέρονταν σε ένα τροπικό νησί, όπου τους φλέρταραν άλλοι παίκτες (όπως οι 3 προαναφερόμενοι) με σκοπό να καταφέρουν να χωρίσουν το ζευγάρι. Παρότι το καθημερινό μενού περιελάμβανε ήλιο, θάλασσα και μασάζ, σε ένα ονειρεμένο σκηνικό, το δικαστήριο έκρινε ότι ακόμη κι αν είναι ένα ευχάριστο παιχνίδι, δεν παύει να είναι δουλειά. Μάλιστα, το καθοριστικό κριτήριο για την ετυμηγορία ήταν το στοιχείο της «υπαγωγής» μεταξύ εργοδότη και παικτών.  Σύμφωνα με τη Liberation, ήδη πάνω από 160 παίκτες έχουν αποφασίσει να κινηθούν δικαστικά. «Οι εταιρείες παραγωγής δεν θα μπορούν πλέον να χειρίζονται τους διαγωνιζομένους όπως έκαναν για χρόνια», δήλωσε ο δικηγόρος των τριών που δικαιώθηκαν. Σε μία κοινωνία «ζαλισμένη» από τις «απειλές» για την επιβίωσή της, βλέπο