ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ - TEI...

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ:

«ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΛΤΛ

ΤΗ ΔΙΛΡΚΕΙΛ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ. ΜΙΛ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ»

ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ: ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ:ΤΣΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ-ΟΛΥΜΠΙΑ ΑΕΜ 9731 ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΚΟΥΤΣΟΛΑΜΠΡΟΥ ΣΟΦΙΑ ΑΕΜ 10053

Ο Κ Τ Ω Β Ρ ΙΟ Σ 2013

ΕΥ ΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ξεκινώντας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους

εκείνους που συνέβαλαν στη δημιουργία, ολοκλήρωση και

τελειοποίηση της πτυχιακής μας εργασίας. Ευχαριστούμε θερμά την

καθηγήτριά μας κα. Πολυχρονίδου Περσεφόνη για την ουσιαστική

καθοδήγησή της πάνω στο σκελετό που θα έπρεπε να στηριχτεί η

πτυχιακή μας εργασία, όπως και τους υπόλοιπους καθηγητές αλλά

και συμφοιτητές που μας υποστήριξαν και μας βοήθησαν καθ’ όλα τα

χρόνια των σπουδών μας.

Με εκτίμηση

ΤΣΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ-ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΟΥΤΣΟΛΑΜΠΡΟΥ ΣΟΦΙΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ

Στους γονείς μας, για την υπομονή και την πίστη που

υπέδειξαν καθ’ όλη τη διάρκεια της φοίτησής μας καθώς και

κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και ολοκλήρωσης αυτής της

εργασίας!

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Π ΕΡΙΕΧΟ Μ ΕΝΑ Π ΙΝ Α Κ Ω Ν ..........................................................................3

Π ΕΡΙΕΧΟ Μ ΕΝΑ Δ ΙΑ Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ω Ν .........................................................4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ..............................................................................................................5

ΠΕΡΙΛΗΨΗ...............................................................................................................6

ΕΙΣΑΓΩΓΗ................................................................................................................7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ..............................................9

1.1. «Ελληνική Τ αυτότητα» Προϊόντων.............................................................9

1.2. Bar Code Για Αναγνώριση Ελληνικών Προϊόντων.................................10

1.3. Αναλυτικός Κατάλογος Ελληνικών Προϊόντων.......................................12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ - ΓΕΝΙΚ Α......20

2.1. Εισαγωγή......................................................................................................20

2.2. Ορισμός της συμπεριφοράς καταναλωτή..................................................20

2.3. Διαδικασία λήψης απόφασης.....................................................................22

2.3. Παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά καταναλωτή.................23

2.3.1. Πολιτισμικοί παράγοντες....................................................................25

2.3.2. Κοινωνικοί παράγοντες.......................................................................26

2.3.2. Ψυχολογικοί παράγοντες.....................................................................26

2.4. Μέθοδοι έρευνας για τη συμπεριφορά καταναλωτή................................27

2.4.1. Ερωτηματολόγια..................................................................................27

2.4.2. Ομάδες εστίασης (Focus Groups).......................................................27

2.4.3. Συνεντεύξεις.........................................................................................28

2.4.4. Αφήγηση εμπειριών.............................................................................28

2.4.5. Φωτογραφίες και εικόνες....................................................................28

2.4.6. Ημερολόγια...........................................................................................29

2.4.7. Πειράματα.............................................................................................29

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ......................30

3.1. Νέα ήθη στην καταναλωτική συμπεριφορά..............................................30

3.1.1. Η νέα παγκόσμια οικονομική εξισορρόπηση.....................................30

3.1.2. Δημογραφικές προκλήσεις..................................................................31

3.1.3. Επικοινωνία, δικτύωση και κοινωνικοποίηση..................................32

3.2. Πλοήγηση στα Νέα Δεδομένα των Καταναλωτών...................................32

- 1 -

3.3. Νέα αγοραστική κουλτούρα - καίριος ο ρόλος της γυναίκας..................36

3.4. Καταναλωτική συμπεριφορά σε περιόδους κρίσης και επιπτώσεις στο

μάρκετινγκ..............................................................................................................38

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ Π ΡΟΪΟΝΤΩΝ............................................................................43

4.1. Στροφή στα ελληνικά προϊόντα.................................................................43

4.2. Απαραίτητη η κατανάλωση ελληνικών προϊόντων..................................45

4.3. Ελληνικά προϊόντα προτιμούν οι Τούρκοι................................................48

4.4. Τα ελληνικά προϊόντα κατακτούν την Αμερική.......................................50

4.5. Παγκόσμια κατανάλωση και Ελληνική παραγωγή βιολογικών

προϊόντων................................................................................................................51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ - ΑΝΑΛΥΣΗ...........................53

5.1. Μέθοδος Έρευνας........................................................................................53

5.2. Περιοχή Έρευνας:.......................................................................................53

5.3. Στόχοι Της Έρευνας:...................................................................................53

5.4. Εκλογή Της Μεθόδου Συγκέντρωσης Στοιχείων.....................................54

5.5. Επιλογή Του Δείγματος...............................................................................54

5.6. Δειγματοληψία.............................................................................................54

5.7. Ερωτηματολόγιο..........................................................................................55

5.8. Μέθοδος Δειγματοληψίας...........................................................................55

5.9. Αποτελέσματα Έρευνας..............................................................................55

ΒΙΒΛΙΟ ΓΡΑΦ ΙΑ...................................................................................................79

Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α Α ...............................................................................................Α1

- 2 -

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Π Ι Ν Α Κ Ω Ν

Πίνακας 5.1 Φύλο........................................................................................................56

Πίνακας 5.2 Ηλικία......................................................................................................57

Πίνακας 5.3 Οικογενειακή κατάσταση........................................................................58

Πίνακας 5.4 Επίπεδο μόρφωσης..................................................................................59

Πίνακας 5.5 Επάγγελμα...............................................................................................60

Πίνακας 5.6 Ποιό είναι το μηνιαίο εισόδημα σας.......................................................61

Πίνακας 5.7 Πόσες ξένες γλώσσες μιλάτε...................................................................62

Πίνακας 5.8 Ποιές ξένες γλώσσες μιλάτε....................................................................63

Πίνακας 5.9 Έχει βιώσει η οικογένειά σας τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.....64

Πίνακας 5.10 Πριν την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιούσατε για την

αγορά προϊόντων για το σπίτι ήταν.............................................................................65

Πίνακας 5.11 Μετά την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιείτε για την

αγορά προϊόντων για το σπίτι είναι............................................................................66

Πίνακας 5.12 Προτιμούσατε πάντα το καλάθι σας να γεμίζει από ελληνικά προϊόντα

.....................................................................................................................................68

Πίνακας 5.13 Θεωρείται επιτακτική την ανάγκη να αγοράζουμε ελληνικά προϊόντα 69

Πίνακας 5.14 Για ποιο λόγο ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα.........................................70

Πίνακας 5.15 Πιστεύετε ότι με την προτίμηση των ελληνικών προϊόντων συμβάλουμε

κατά κάποιο τρόπο στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης...............................71

Πίνακας 5.16 Θα φτάναμε στην εποχή της κρίσης, αν προτιμούσαμε στις αγορές μας

τα ελληνικά προϊόντα...................................................................................................72

Πίνακας 5.17 Πιστεύετε ότι τα ελληνικά προϊόντα είναι φθηνότερα από τα

εισαγόμενα, ώστε να τα στηρίξουμε στην περίοδο που διανύουμε............................73

Πίνακας 5.18 Από πότε ξεκινήσατε να ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα.........................74

Πίνακας 5.19 Ελέγχατε πάντα τις ετικέτες των προϊόντων για να δείτε τον τόπο

προέλευσης..................................................................................................................75

Πίνακας 5.20 Βρίσκετε πάντα ελληνικά προϊόντα στα καταστήματα που κάνετε τις

αγορές σας....................................................................................................................76

Πίνακας 5.21 Υπάρχει πληθώρα ελληνικών προϊόντων..............................................77

Πίνακας 5.22 Θεωρείται ότι η διαφήμιση των ελληνικών προϊόντων είναι επαρκής,

ώστε να διευρυνθεί η ελληνική αγορά και να ανακάμψουμε οικονομικά...................78

- 3 -

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Δ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ω Ν

Διάγραμμα 5. 1. Φύλο..................................................................................................56Διάγραμμα 5. 2. Ηλικία...............................................................................................57Διάγραμμα 5. 3. Οικογενειακή κατάσταση.................................................................58Διάγραμμα 5. 4. Επίπεδο μόρφωσης...........................................................................59Διάγραμμα 5. 5. Επάγγελμα.........................................................................................60Διάγραμμα 5. 6. Ποιό είναι το μηνιαίο εισόδημα σας.................................................61Διάγραμμα 5. 7. Πόσες ξένες γλώσσες μιλάτε............................................................62Διάγραμμα 5. 8. Ποιές ξένες γλώσσες μιλάτε.............................................................63Διάγραμμα 5. 9. Έχει βιώσει η οικογένειά σας τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης......................................................................................................................................64Διάγραμμα 5. 10. Πριν την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιούσατε γιατην αγορά προϊόντων για το σπίτι ήταν......................................................................65Διάγραμμα 5. 11. Μετά την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιείτε για τηναγορά προϊόντων για το σπίτι είναι.............................................................................66Διάγραμμα 5. 12. Προτιμούσατε πάντα το καλάθι σας να γεμίζει από ελληνικάπροϊόντα.......................................................................................................................68Διάγραμμα 5. 13. Θεωρείται επιτακτική την ανάγκη να αγοράζουμε ελληνικάπροϊόντα.......................................................................................................................69Διάγραμμα 5. 14. Για ποιο λόγο ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα..................................70Διάγραμμα 5. 15. Πιστεύετε ότι με την προτίμηση των ελληνικών προϊόντωνσυμβάλουμε κατά κάποιο τρόπο στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης..........71Διάγραμμα 5. 16. Θα φτάναμε στην εποχή της κρίσης, αν προτιμούσαμε στις αγορέςμας τα ελληνικά προϊόντα............................................................................................72Διάγραμμα 5. 17. Πιστεύετε ότι τα ελληνικά προϊόντα είναι φθηνότερα από ταεισαγόμενα, ώστε να τα στηρίξουμε στην περίοδο που διανύουμε.............................73Διάγραμμα 5. 18. Από πότε ξεκινήσατε να ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα...................74Διάγραμμα 5. 19. Ελέγχατε πάντα τις ετικέτες των προϊόντων για να δείτε τον τόποπροέλευσης..................................................................................................................75Διάγραμμα 5. 20. Βρίσκετε πάντα ελληνικά προϊόντα στα καταστήματα που κάνετετις αγορές σας..............................................................................................................76Διάγραμμα 5. 21. Υπάρχει πληθώρα ελληνικών προϊόντων.......................................77Διάγραμμα 5. 22. Θεωρείται ότι η διαφήμιση των ελληνικών προϊόντων είναι επαρκής, ώστε να διευρυνθεί η ελληνική αγορά και να ανακάμψουμε οικονομικά ... 78

- 4 -

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η αναγκαιότητα για τη στροφή των καταναλωτών σε Ελληνικά προϊόντα και

υπηρεσίες είναι η σημερινή πραγματικότητα. Υπάρχουν Ελληνικές εταιρείες με

εξαιρετικά από κάθε άποψη προϊόντα, που σέβονται τον καταναλωτή και το

περιβάλλον, που όμως δεν μπορούν να αντέξουν στον ανταγωνισμό της συνεχούς

προβολής αντίστοιχων προϊόντων του εξωτερικού και τελικά παραμένουν άγνωστα

στους περισσότερους από εμάς.

Είναι επίμονο και κουραστικό να ψάχνει κάποιος στα καταστήματα για να δει

αν υπάρχει ελληνικό προϊόν ή αν αυτό που θέλει να αγοράσει κατασκευάζεται σε

άλλη χώρα και συνεπώς τα χρήματα που ξοδεύει πολλές φορές φεύγουν όλα για το

εξωτερικό.

Σε αυτή την εργασία, επιχειρούμε να δώσουμε πληροφορίες για τα ελληνικά

προϊόντα που προσφέρουν δουλειά σε ελληνικά χέρια στην εποχή της οικονομικής

κρίσης που διανύουμε. Η παρούσα πτυχιακή σκοπεύει να βοηθήσει όλους εμάς τους

καταναλωτές να γνωρίσουμε τα Ελληνικά προϊόντα και να τα προτιμήσουμε.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Ελληνικά προϊόντα, καταναλωτική συμπεριφορά, οικονομική κρίση

- 5 -

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η επιλογή του θέματος «ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ. ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ» αποτέλεσε

μεγάλη πρόκληση στο να γραφεί μια μελέτη η οποία να αναφέρεται σε ζητήματα που

μας απασχολούν όλους καθημερινά.

Η παρούσα εργασία θα προσπαθήσει να αναλύσει την κατάσταση που

επικρατή στην ελληνική αγορά ξεκινώντας στο 1ο κεφάλαιο με την ελληνική

ταυτότητα των προϊόντων, το πώς γίνεται η αναγνώριση των ελληνικών προϊόντων

μέσω bar code και στο τέλος του κεφαλαίου εμφανίζεται ένας πλήρης κατάλογος των

ελληνικών προϊόντων.

Το 2ο κεφάλαιο αναφέρεται στην καταναλωτική συμπεριφορά. Αναλύει τη

διαδικασία λήψης απόφασης του καταναλωτή τους παράγοντες που επηρεάζουν τη

συμπεριφορά του καταναλωτή, πολιτισμικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς και

τέλος αναλύει μεθόδους έρευνας για τη συμπεριφορά του καταναλωτή.

Το 3ο κεφάλαιο μιλάει για την επιρροή της κρίσης στην καταναλωτική

συμπεριφορά παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα. Αναλύει τα νέα ήθη στην

καταναλωτική συμπεριφορά και τη νέα αγοραστική κουλτούρα, ποιος είναι ο ρόλος

της γυναίκας σε όλο αυτό και ποιες οι επιπτώσεις στο μάρκετινγκ.

Στο 4ο κεφάλαιο εμφανίζονται επίσημα στοιχεία κατανάλωσης ελληνικών

προϊόντων μέσα από έρευνες που έχουνε διεξαχθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα

στη χώρα μας.

Τέλος στο 5ο κεφάλαιο αναλύεται η μεθοδολογία της έρευνας της παρούσας

εργασίας καθώς και τα αποτελέσματα αυτής με μορφή πινάκων και διαγραμμάτων.

- 6 -

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στην δίνη της κρίσης που όλοι μας σήμερα βρισκόμαστε, τα πρώτα «θύματα»

είναι, οι πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι σε αυτές και οι

καταναλωτές.

Παράλληλα κινούνται και οι κάθε λογής επιτήδειοι που διαμορφώνουν το

κλίμα και τα φοβικά σύνδρομά της απαισιοδοξίας, αναστέλλοντας κάθε προοπτική

οδηγώντας σε βαθύτερη ύφεση και την οικονομία αλλά και την κοινωνία.

Αποτρέπεται δε, έτσι και κάθε διάθεση για επενδύσεις και ανάπτυξη.

Το σύνθημα της σημερινής εποχής θα έπρεπε να είναι «καταναλώνω ελληνικά

προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να αυξηθεί η ζήτηση των ελληνικών προϊόντων». Να

αυξήσουν οι επιχειρήσεις την παραγωγή τους και κατ’ επέκταση να δημιουργήσουν

επενδύσεις και να προσλάβουν εργαζόμενους. Οι εργαζόμενοι με τη σειρά τους θα

αυξήσουν την αγοραστική τους δύναμη ενισχύοντας έτσι, τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Βεβαίως, η όποια πολιτική υποκατάστασης των εισαγωγών πρέπει να ασκείται με

μέτρο και να έχει φυσικά και κοστολογικά όρια.

Είναι επιτακτική ανάγκη, σήμερα περισσότερο από ποτέ, να ενισχυθεί ο

Έλληνας παραγωγός, έμπορος, βιοτέχνης ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις

για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και να αντιμετωπισθεί η ανεργία που

αποτελεί το μεγάλο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας.

Βεβαίως το εισόδημα των καταναλωτών δεν είναι μάνα εξ ουρανού αλλά

δημιουργείται μέσα, κυρίως, από την απασχόληση. Κατά συνέπεια, η αύξηση της

εγχώριας παραγωγικής δραστηριότητας, είναι ταυτόσημη με την αύξηση της

απασχόλησης και αυτή μπορεί να προέλθει κυρίως από την αύξηση των εξαγωγών

προϊόντων και υπηρεσιών.

Η ενίσχυση της ελληνικής επιχείρησης, δε σημαίνει μόνο νέες θέσεις

εργασίας, αλλά και αξιοπρεπή εργασία για όλους. Σημαίνει, τήρηση της εργατικής

νομοθεσίας, εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων, σεβασμό στα εργασιακά

δικαιώματα και αυστηρά και παραδειγματικά μέτρα κατά της εργοδοτικής

αυθαιρεσίας.

- 7 -

Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίσουν άψογες συνθήκες

εργασίας, αυστηρή τήρηση της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας και μισθούς

που να ανταποκρίνονται όχι μόνο στις ανάγκες αλλά και τη συνεισφορά και τις

προσδοκίες των εργαζόμενων μισθωτών.

Περαιτέρω, σημαίνει, ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες και ορθολογική

τιμολόγηση. Σημαίνει τη διασφάλιση της υγιεινής και ασφάλειας των προϊόντων και

υπηρεσιών, τον έλεγχο της κερδοσκοπίας, αισχροκέρδειας καθώς και των αθέμιτων

και καταχρηστικών πρακτικών των επιχειρήσεων.

Με μία νέα οπτική θεώρηση των πραγμάτων και μέσα από ένα πρίσμα

ποιοτικής αναβάθμισης τόσο των ελληνικών προϊόντων όσο και των παρεχόμενων

υπηρεσιών προτείνετε, να αναδειχθεί με το καλύτερο δυνατό τρόπο και κατά πρώτον,

στο «ελληνικό εμπορικό ράφι», το ελληνικό αγροτικό προϊόν, να αναγεννηθεί η

ελληνική παραγωγική μηχανή στο ένδυμα, στο παπούτσι, στο κόσμημα και σε κάθε τι

που στο βωμό μιας λανθασμένης καταναλωτικής πρακτικής, και όχι μόνο, σχεδόν

«εξοβελίστηκε» από τις επιλογές όλων.

Να ανακαλυφθεί και πάλι η αξία της Ελληνικής γαστρονομικής παράδοσης

και να επαναπροσδιοριστούν οι προτεραιότητες στον τουρισμό και την

επισκεψιμότητα στο παραδοσιακά φιλόξενο ελληνικό κατάλυμα σε κάθε σημείο της

Ελλάδας.

Σε αυτόν τον καλό αγώνα δεν περισσεύει κανείς, όλοι μας είμαστε συμμέτοχοι

και όλοι μας έχουμε την ευθύνη για να επιτύχουμε. Σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές που

μετέρχεται η Ελληνική Οικονομία και η Κοινωνία γενικότερα αυτό που έχει ιδιαίτερη

αξία, είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης με νηφαλιότητα, χωρίς παρορμητισμούς.

- 8 -

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

1.1. «Ελληνική Ταυτότητα» Προϊόντων

Χωρίς την επίσημη ελληνική ταυτότητα είναι τα εγχώριος παραγόμενα

προϊόντα. Σε αναμονή είναι η δημιουργία του Σήματος Ελληνικών Προϊόντων και

Υπηρεσιών, κάτι που σε μια περίοδο που το ελληνικό καταναλωτικό κοινό

πραγματοποιεί μια σαφή στροφή προς τα εγχώριος παραγόμενα προϊόντα θα

ξεδιάλυνε το τοπίο για το τι τελικά παράγεται στη χώρα μας, ενώ ταυτόχρονα θα

έδινε την επίσημη "ελληνική ταυτότητα" στα εξαγώγιμα προϊόντα και υπηρεσίες,

υποβοηθώντας σαφώς τις εξαγωγικές επιδόσεις των εξωστρεφών επιχειρήσεων.

Αν και η δημιουργία του σήματος έχει θεσπιστεί από τον Απρίλιο του 2012, ο

υπουργός Ανάπτυξης δεν έχει προχωρήσει στην έκδοση της αναγκαίας υπουργικής

απόφασης για το σχεδιασμό του, με αποτέλεσμα οι παραγωγικοί φορείς της χώρας να

μην μπορούν να αποδείξουν και επισήμως την «ελληνικότητα» των προϊόντων τους.

Το νομικό πλαίσιο για το σήμα

Το νομικό πλαίσιο για τη δημιουργία του σήματος είναι σαφές. Συγκεκριμένα,

όπως ορίζει το άρθρο 184 του νόμου 4072/2012, ο οποίος δημοσιεύθηκε στην

Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 11 Απριλίου του 2012, «Θεσπίζεται προαιρετικό

σήμα διάκρισης της προέλευσης των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών, το οποίο

αποτελείται από λεκτικό και εικαστικό τμήμα.

Το σήμα είναι ενιαίο για τις κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών και δεν

μπορεί να παραπέμπει σε άλλα σήματα. Το ειδικότερο περιεχόμενο και η απεικόνιση

αυτού, καθώς και η τυχόν διαγωνιστική διαδικασία για το σχηματισμό τέτοιου

σήματος καθορίζονται με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας

και Ναυτιλίας».

- 9 -

Η δημιουργία ενός «Εθνικού “brand name”» αναγνωρίζεται ως μια ισχυρή

παράμετρος για την ενίσχυση των εξαγωγών της χώρας μας. Στην Εθνική

Στρατηγική της Ελλάδας για τις εξαγωγές που παρουσίασε ο υπουργός Ανάπτυξης

την 1/11/2012, το «στρατηγικό όραμα», όπως χαρακτηριστικά, αναφέρθηκε

στηρίζεται σε 3 άξονες:

■ Τη διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης της Ελλάδας,

δηλαδή του αριθμού των προϊόντων και των εταιρειών

που εξάγουν.

Την προώθηση των εξαγωγών που περιλαμβάνει την

αναδιάρθρωση των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών, τη

δημιουργία εθνικής εμπορικής ταυτότητας (brand) και

τη συνολική υποστήριξη προς τις εταιρείες στην

Ελλάδα.

Τη διευκόλυνση εξωτερικού εμπορίου (TF), με έμφαση

στην απλοποίηση των προ - τελωνειακών και

τελωνειακών διαδικασιών.

Παρά τις όποιες εξαγγελίες, το ζήτημα είναι ότι διαπιστώνονται ακατανόητες

καθυστερήσεις για τη δημιουργία ενός σήματος, που όχι μόνο δεν στοιχίζει για το

ελληνικό Δημόσιο, αλλά αντίθετα θα συμβάλει στην αναγνώριση των ελληνικών

προϊόντων.1

1.2. Bar Code Γ ια Αναγνώριση Ελληνικών Προϊόντων

Ένας απλός τρόπος για να αναγνωρίζουμε τα ελληνικά προϊόντα είναι τα τρία

πρώτα νούμερα του "γραμμωτού κώδικα" (bar code), τα οποία θα πρέπει να είναι 520

ή 5 21.

Δυστυχώς αυτό δεν είναι πάντα σωστό, οι κωδικοί αυτοί δεν εκδίδονται από

κάποιον δημόσιο φορέα πιστοποίησης αλλά από ένα σωματείο με μέλη από τις

επιχειρήσεις χονδρεμπορίου και λιανεμπορίου που ονομάζεται GS1 Association -

Greece που είναι μέλος του διεθνούς Οργανισμού GS1, νόμιμος και μοναδικός

εξουσιοδοτημένος φορέας στην Ελλάδα για την έκδοση και διαχείριση κωδικών

1 ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 19/6/2013

- 10 -

barcodes (προθέματα 520 και 521). Στην πράξη οι κωδικοί παραχωρούνται σε

εταιρίες που έχουν έδρα στην Ελλάδα, ανεξάρτητα αν έχουν δραστηριότητες αλλού,

και αποτελούν την ταυτότητα ενός συγκεκριμένου προϊόντος.2 3

Όλα τα προϊόντα φέρουν ένα «γραμμωτό κώδικα» αναγνώρισης (bar code ή

ακριβέστερα universal product Code - UPC) με κάποια νούμερα στη βάση του. Για τα

προϊόντα που παράγονται στην Ελλάδα, (αλλά και τα εισαγόμενα που υφίστανται

κάποια επεξεργασία, τυποποιούνται ή συσκευάζονται στην Ελλάδα, και έχουν

ελληνική προστιθέμενη αξία), τα πρώτα τρία νούμερα στον γραμμικό κώδικα είναι

520 ή 5 21

Για παράδειγμα:

Αν και το θέμα της παραχώρησης αυτού του κωδικού είναι πολύ περίπλοκο

και δεν εξασφαλίζει απόλυτα την ελληνικότητα ενός προϊόντος, το 520 ή 521 είναι το

μόνο μέσο αναγνώρισης που διαθέτουμε.

«Εάν δεν υπάρχει ο κωδικός 520 ή 5 21, το προϊόν, σχεδόν πάντα, δεν έχει

καμία σχέση με την Ελλάδα» Πιο συγκεκριμένα, εάν το προϊόν δεν έχει τους

κωδικούς 520 ή 521 σε ποσοστό πιθανότητας 98% δεν είναι ελληνικό. Αν τους έχει,

σε ποσοστό πιθανότητας 95%, είναι ελληνικό.

2 http://gs1greece.org3 Κίνημα πολιτών, καταναλώνουμε ότι παράγουμε, http://www.protimoellinika.gr

- 11 -

52012341

http://gs1greece.org

http://www.protimoellinika.gr

1.3. Αναλυτικός Κατάλογος Ελληνικών Προϊόντων

ΣΟΚΟΛΑΤΕΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΙΟΝ (Γάλακτος, Αμυγδάλου, Break, Nucrema, Mabel, Υγείας ΙΟΝ, Σοκοφρέτα, Noizetta). Ελληνική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1930 και έχει δύο εργοστάσια παραγωγής, Αθήνα και Άρτα. www.ion.gr

Παυλίδης - Kraft Foods (Lacta, Παυλίδου υγείας, Toblerone, Παυλίδης γεμιστή, Lila Pause, Kiss,Gioconda, Merenda). H Παυλίδης εξαγοράστηκε το 1990 από τον αμερικανικό κολοσσό Kraft Foods (www.kraftfoods.gr), με κατακόρυφη πτώση ποιότητας και αύξηση τιμών έκτοτε, βλέπε καιwww.ekathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/ w articles civ 12 12/09/2009 329024

ΜΠΙΣΚΟΤΑ


ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ (Πτι Μπερ, Μιράντα, Caprice, Cream Crackers, Digestive, Γεμιστά, Marie, Mascot, Rondo, Crispies, Φρυγανιές κτλ). Ελληνική εταιρεία που ξεκίνησε το 1938 από Πολίτες πρόσφυγες και στις μέρες μας απασχολεί 1000 άτομα σε 4 ιδιόκτητα εργοστάσια σε όλη την Ελλάδα. www.papadopoulou.grELBISCO πρώην Ελληνική Εταιρεία Μπισκότων (Elite φρυγανιές, Αλλατίνη, Κρις Κρις, Βοσινάκη, Forma). www.elbisco.gr

ΚΕΤΣΑΠ


ΚΥΚΝΟΣ (κέτσαπ, πάστα ντομάτας, κονσερβοποιημένα φρούτα και λαχανικά). Ελληνική εταιρεία με έτος ίδρυσης το 1911, έδρα το Ναύπλιο και παραγωγή-διανομή στα Σαβάλια Ηλείας. www.kyknos.com.gr

HEINZ, αμερικανικό trust που μονοπωλεί την αγορά σε 50 χώρες, με κύκλο εργασιών 10δις δολλάρια παγκοσμίως! www.heinz.com

- 12 -

http://www.ion.gr/

http://www.kraftfoods.gr/

http://www.ekathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_12_12/09/2009_329024

http://www.papadopoulou.gr/

http://www.elbisco.gr/

http://www.kyknos.com.gr/

http://www.heinz.com/

ΠΑΓΩΤΑ/Γ ΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ


ΚΡΙ ΚΡΙ (παγωτά, γιαούρτι, φρέσκο γάλα). Ελληνική εταιρεία που δραστηριοποιείται από το 1954, με σύγχρονη μονάδα παραγωγής στις Σέρρες και κέντρο διανομής στην Αθήνα. www.krikri.gr

ΑΓΝΟ (γάλα, γιαούρτι, τυρί, χυμοί) (Τα 4 τελευταία χρόνια συνεργασία με την DANONE. www.agno.gr

ΕΒΓΑ (παγωτά, κρουασάν, χυμοί). Ιδρύθηκε το 1934 ως Ευρωπαϊκή Βιομηχανία Γάλακτος και Αλεύρου, και είναι ΕΛΛΗΝΙΚΗ μέχρι και σήμερα αμιγώς ελληνικών συμφερόντων. www.evga.net

ΜΕΒΓΑΛ (γάλα, γιαούρτι, τυρί) (Με επιφυλάξεις, ανακοίνωσε πρόσφατα συνεργασία με την DANONE στον τομέα διανομής των προϊόντων). www.mevgal.gr

ΕΒΟΛ (Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Βόλου) (γάλα, γιαούρτι, τυρί). Συνεταιριστική εταιρεία που εκπροσωπεί κτηνοτρόφους της ευρύτερης περιοχής Βόλου - Πηλίου - Βελεστίνου. Ασκεί παρεμβατική πολιτική στην τιμή του γάλακτος, διασφαλίζοντας το εισόδημα των κτηνοτρόφων της περιοχής, οι οποίοι απολαμβάνουν από τις υψηλότερες τιμές που δίνονται στο γάλα πανελλαδικά. Ειδικεύεται και στα βιολογικά προϊόντα www.evol- easvolou.gr

ΔΕΛΤΑ, εξαγοράστηκε από τον όμιλο VIVARTIA (MiG) το 2006 (στον οποίο ανήκουν και τα Goody’s, Μπάρμπα Στάθης, Flocafe, 7 Days κρουασάν, Χρυσή Ζύμη), ο οποίος αν και ελληνικό cogglomerate, βαδίζει στα χνάρια των ξένων πολυεθνικών με συμμετοχή ξένων κεφαλαίων και τακτική εξαγορών και συγχωνεύσεων www.vivartia.com

Όλυμπος (Γαλακτοβιομηχανία Λαρίσης) (γάλα, γιαούρτι, τυρί, χυμοί). www.olympos.gr

ALGIDA, φίρμα παγωτού που ανήκει στον πολυεθνικό κολοσσό Unilever, που μεταξύ άλλων στην Ελλάδα εμπορεύεται και τα προϊόντα Zwan, Βιταμ, Pumaro, Νέα Φυτίνη, ελαιόλαδο Αλτις, Lipton, Knorr, Helmann’s, ηλιέλαιο Sol, Friol, Φλώρα, Calvé, Becel, αλλά και είδη υγειινής όπως Vaseline, Ultrex, Timotei, Svelto, Sun, Skip, Rexona, Organics, Omo, Lux, Klinex, Dove, Cif, Cajoline, Brut, Axe, Aim!! ! Έχει εξαγοράσει πλήθος ελληνικών εταιριών (Ελαίς 1962, Pummaro 1999), αλλά και ξένων με δραστηριότητα στην Ελλάδα (Knorr-Bestfoods). www.unilever.gr

ΦΑΓΕ (γιαούρτι, γάλα, συσκευασμένο τυρί). Ιδρύθηκε το 1926 από τον Α. Φιλίππου και διατηρεί μέχρι σήμερα ηγετική θέση στην ελληνική αγορά. Διαθέτει 3 μονάδες παραγωγής στην Ελλάδα και μία στις ΗΠΑ. www.fage.gr

NESTLE, η μεγαλύτερη παραγωγός ειδών διατροφής στον κόσμο, με ετήσιο τζίρο 60δις δολάρια!! Μέσα από διαρκείς συγχωνεύσεις και εξαγορές άλλων εταιριών, έφτασε το 2003 να διαθέτει 511 εργοστάσια σε 86 χώρες! Στην Ελλάδα, εκτός από παγωτά (μέχρι εκεί φτάσανε τα πλοκάμια της, αφού πρόκειται για άκρως επικερδή αγορά), εμπορεύεται και τα προϊόντα farine lactee, δημητριακά fitness και clusters, σοκολάτες boss, kitkat, crunch, smarties, baci, nesquik, nescafe (μόνο ο νεσκαφέ φραπέ έχει

- 13 -

http://www.krikri.gr/

http://www.agno.gr/

http://www.evga.net/

http://www.mevgal.gr/

http://www.evol-easvolou.gr/

http://www.evol-easvolou.gr/

http://www.vivartia.com/

http://www.olympos.gr/

http://www.unilever.gr/

http://www.fage.gr/

αναδειχθεί σε εθνικό προϊόν, με το 25% του εγχώριου τζίρου!!), νερά κορπή, vittel, perrier, contrex, san pellegrino, maggi κύβους, μέχρι friskies και purina για τους τετράποδους.. καταναλωτές. Όλα αυτά τα προϊόντα προσθέτουν στην κερδοφορία της ήδη ζάμπλουτης NESTLE. www.nestle.grDANONE (Activia, Danonino, Actimel, Danette, νερά Evian και Volvic, Milupa, Nutricia κτλ), γαλλοϊταλικός κολοσσός που τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να παρεισφρήσει και στην ελληνική αγορά. www.danone.comFrieslandCampina (τυρί Milner, γάλα NOYNOY κτλ), ολλανδικός γαλακτοκομικός όμιλος, τα προϊόντα του οποίου πωλούνται σε 100 χώρες. www.friesl andcampina. comArla (Lurpak, γάλα, τυριά κτλ), δανέζικος γαλακτοκομικός όμιλος, με πολλά μεταλλαγμένα είδη.

ΚΑΛΛΥΝΤΤΚΑ/ΕΤΛΗ ΥΓΤΕΤΝΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ (σαπούνι σώματος, αφρόλουτρο Καραβάκι, Aromatics, Natura, Olivia, αφρός ξυρίσματος Καραβάκι). Ιστορική ελληνική εταιρεία (ιδρύθηκε το 1870 στο Πλωμάρι Λέσβου). Από το Φεβρουάριο του 2001 λειτουργεί το νέο υπερσύγχρονο εργοστάσιο στη Ριτσώνα, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής σαπουνιού στα Βαλκάνια και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. www.papoutsanis.gr

Procter & Gamble, περιέχει (Pantene, Vidal Sassoon, Ivory, Camay, Herbal Essences, Gillette, Wella, Secret, Old Spice, Always, Tampax, Crest, Fixodent, Oral-B, Head & Shoulders, Olay, Max Factor, Nice n’ Easy, Cover Girl, SK-II, Vicks, Ariel, Tide, Ace, Luv, Swiffer, Zest, Dash, Bold, Mr. Clean, Pampers αλλά και αρώματα Valentino, Dolce Gabbana, Polo, Dunhill, Christina Aguilera, Lacoste, Naomi Campbell, Gucci, Hugo Boss, Escada, Burberry και Puma, ηλεκτρικές συσκευές Braun, τροφές ζώων Eukanuba, Pringles πατατάκια, μπαταρίες Duracell). Αμερικανική πολυεθνική, η τέταρτη πιο κερδοφόρος επιχείρηση στον κόσμο που δραστηριοποιείται σε 160 χώρες παγκοσμίως. www.pg.com

APIVITA (σαπούνι, σαμπουάν, κρέμες σώματος, αρωματοθεραπεία). Σειρά φυσικών καλλυντικών υψηλής ποιότητας, με ολοένα αυξανόμενες πωλήσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ξεκίνησε το 1979 με 4 άτομα προσωπικό και σήμερα απασχολεί 220 άτομα και παράγει πάνω από 300 διαφορετικά προϊόντα. www.apivita.com

Colgate - Palmolive, (Colgate, Kolynos, Palmolive, καθαριστικά ΑΖΑΧ, καθαριστικά ρούχων Soflan και Soupline, Fabuloso, Mennen). Αμερικανική πολυεθνική, ανταγωνίστρια της P&G, δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1963 με δικό της εργοστάσιο στην Π. Ράλλη, αλλά τουλάχιστον παράγει στην Ελλάδα! www.colgate.com.gr

ΚΟΡΡΕΣ (σαπούνι σώματος, αφρόλουτρο, Unilever, (Vaseline, Ultrex, Timotei, Svelto,

- 14 -

http://www.nestle.gr/

http://www.danone.com/

http://www.frieslandcampina.com/

http://www.papoutsanis.gr/

http://www.pg.com/

http://www.apivita.com/

http://www.colgate.com.gr/

καλλυντικά, αντηλιακό, αρωματοθεραπεία, σαμπουάν, φαρμακευτικά προϊόντα). Σειρά φυσικών προϊόντων με μεγάλο αριθμό καταστημάτων στο εξωτερικό. www.korres.com

Sun, Skip, Rexona, Organics, Omo, Lux, Klinex, Dove, Cif, Cajoline, Brut, Axe, Aim). Διαφοροποιημένη πολυεθνική με δραστηριότητα σε πολλούς τομείς, βλ. και τρόφιμα. www.unilever.gr

Mastihashop (προϊόντα περιποίησης προσώπου και σώματος, οδοντόκρεμα και άλλα φαρμακευτικά προϊόντα, παραδοσιακά γλυκά και ποτά, τσίχλες, μαστίχα και μαστιχέλαιο). Συνεταιριστική εταιρεία που εκπροσωπεί την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. www.mastihashop.com

Scwarzkopf. www.unilever.gr

ΕΥΡΗΚΑ (ΕΥΡΗΚΑ απορρυπαντικά πιάτων και ρούχων, ΤΙΚ ΤΑΚ καθαριστικό τουαλέτας, TOPINE απολυμαντικό, FLUP αποφρακτικό, CLARO σκόνη πλυντηρίου πιάτων, FRESH AIR αποσμητικό χώρου, FAMOSO για τζάμια, ALGOFLASH λιπάσματα και προϊόντα φυτών, AROXOL εντομοκτόνο, ZITA ultra και ΕΥΡΗΚΑ καθαριστικά). Ο Όμιλος ΕΥΡΗΚΑ ξεκίνησε την πορεία του από την Κύπρο, όπου το 1959 ο Ξάνθος Σαρρής ίδρυσε την ΕΥΡΗΚΑ ΛΤΔ., στην Αμμόχωστο. Ένα χρόνο μετά προχώρησε στην ίδρυση δεύτερης εταιρείας στην Ελλάδα, με την επωνυμία ΕΥΡΗΚΑ Ελλάς, το 1960, στην Αθήνα. Σημαντικός σταθμός ήταν η πλήρης καταστροφή της κυπριακής εταιρείας, το 1974, λόγω της τουρκικής εισβολής. Η εταιρεία κατάφερε να επαναλειτουργήσει 30 ημέρες μετά, στη Λεμεσό, στηρίζοντας την προσπάθεια των προσφύγων εργαζομένων της. Το 1977 η ΕΥΡΗΚΑ Ελλάς μετέφερε την έδρα της στο Βόλο και εκεί ξεκίνησε τη δημιουργία των σύγχρονων εγκαταστάσεων παραγωγής της, τις οποίες διατηρεί μέχρι σήμερα. www.eureka.com.cvROLCO - MyPlanet (MyPlanet σειρά απορρυπαντικών, AVA, ROL και ESSEX απορρυπαντικά, HiGeen αντισηπτικό gel χεριών, καλλυντικά TACT Beauty Care, Herborium apothecary αρώματα και φροντίδα σώματος, ROLCO BtoB επαγγελματικός καθαρισμός). Ελληνική εταιρία που ιδρύθηκε το 1948 στο Μοσχάτο Αττικής και σήμερα διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα εργοστάσια στην ΝΑ Ευρώπη. www.rolco.gr,www.herborium.gr, www.mvplanet.com. gr.

- 15 -

http://www.korres.com/


http://www.mastihashop.com/


http://www.eureka.com.cy/

http://www.rolco.gr/

http://www.eureka.com.cy/

http://www.myplanet.com.gr/

ΣΝΑΚΣ


Chipita Pringles, πρόκειται για παραπροϊόν του αμερικανικού υπερκολοσσού Procter & Gamble που δραστηριοποιείται κυρίως στον τομέα ειδών υγιεινής, (βλ. πλήρη λίστα με προϊόντα στα είδη υγιεινής). www.pg.comΤσακίρης πατατάκια, εξαγοράστηκαν το 2004 από την Coca-Cola 3ELay’s πατατάκια, αρχικά προϊόν της αμερικανικής Frito Lay, η οποία εξαγοράστηκε το 1965 από την Pepsico

SUPER MARKET - Εμπορικά Καταστήματα


ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ. Αλυσίδα καταστημάτων που ιδρύθηκε το 1954 από τους αδερφούς Σπύρο και Γιάννη Σκλαβενίτη και τον Μιλτιάδη Παπαδόπουλο. Το 2005 οι ιδιοκτήτες της δέχτηκαν πρόταση εξαγοράς από πολυεθνικό όμιλο η οποία, όπως ακούστηκε στην αγορά, ξεπερνούσε τα 400 εκ ευρώ. Οι εξελίξεις έμελλε να ήταν καταλυτικές. Αρχές Μαρτίου του 2006 φεύγει από τη ζωή ο Σπύρος Σκλαβενίτης και στις 27 Ιουνίου του ίδιου έτους τα τέσσερα παιδιά του, η Μαρία, ο Γεράσιμος, ο Στέλιος και η Βίκυ δηλώνουν τη διάθεση τους να αναλάβουν την ευθύνη της εταιρείας, απορρίπτοντας την πρόταση που είχε γίνει από τον πολυεθνικό όμιλο. Συγχρόνως, εξαγοράζουν σε συνεργασία με τον Νίκο Μαμιδάκη, το σύνολο των μετοχών των οικογενειών του Γιάννη και του Νάσου Σκλαβενίτη και της οικογένειας του Μιλτιάδη Παπαδόπουλου. Η μετα-ξενική σύνθεση της επιχείρησης διαμορφώνεται ως εξής: Οικογένεια Σπύρου Σκλαβενίτη 80%, Νίκος Μαμιδάκης 14% και Ανδρέας Ποταμιάνος 6%. Σήμερα η Σκλαβενίτης διαθέτει 72 καταστήματα, εξυπηρετεί καθημερινά περισσότερους από 150.000 πελάτες, απασχολώντας περίπου 7.100 εργαζόμενους ενώ έκλεισε το οικονομικό έτος 2008 με κύκλο εργασιών 1.088 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση των πωλήσεων σε σχέση με το 2007 της τάξης του 13,31%. www.sklavenitis.gr

SPAR Βερόπουλος. Σαν Βερόπούλος ξεκίνησε συνεργασία με τον ολλανδικό γίγαντα SPAR (μεγαλύτερη εταιρεία τροφίμων παγκοσμίως) ήδη από το 1973, πουλώντας τα προϊόντα της, και έκτοτε έχει εξαπλωθεί με 228 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων και 31 καταστημάτων με την επωνυμία Χαλκιαδάκης στην Κρήτη. www.veropoulos. gr

ΑΤΛΑΝΤΙΚ. Ιδρύθηκε το 1980 από τον Παναγιώτη Αποστόλου και έφτασε σήμερα να έχει ένα δίκτυο 88 καταστημάτων πανελλαδικώς, σε συνεργασία με την ΑΡΙΣΤΑ. www.atlantic.gr

ΑΒ Βασιλόπουλος. Ιδρύθηκε το Δεκέμβριο 1969 από τους αδελφούς Γεράσιμο και Χαράλαμπο Βασιλόπουλο. Τον Νοέμβριο του 1990 εισάγεται στην

- 16 -

http://www.pg.com/

http://www.sklavenitis.gr/

http://www.veropoulos.gr/

http://www.atlantic.gr/

Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Τον Ιούλιο του 1992 εξαγοράζεται από τον Όμιλο Delhaize, βελγικών συμφερόντων με δραστηριότητες σε 6 χώρες. www.ab.gr

My Market - METRO. Ιδρύθηκε το 1976 και προήλθε από το συνεταιρισμό οκτώ παντοπωλών, ενώ ήταν από την αρχή και παραμένει πάντα απόλυτα ελληνικών συμφερόντων. Ο κύκλος εργασιών της εταιρείας προέρχεται από δύο βασικές κατηγορίες καταστημάτων: τις πωλήσεις λιανικής μέσα από τα My Market και τις πωλήσεις χονδρικής μέσα από τα METRO Cash & Carry. Η My Market διαθέτει 45 καταστήματα, τα περισσότερα από τα οποία είναι ΕΛΛΗΝΙΚΑ στην Αττική. www.mymarket.metro.com.sr

Carrefour Μαρινόπουλος, γαλλική αλυσίδα υπερκαταστημάτων, στην οποία ανήκει και η Dia, το όνομα Μαρινόπουλος διατηρείται απλά και μόνο για να κάνει την ελληνική συσχέτιση και να εξαπατάται ο καταναλωτής. www.carrefour. gr

Μασούτης.. www.mymarket.metro.com. gr LIDL, γερμανικός υπερκολοσσός με 8000 καταστήματα σε 20 χώρες (200 μόνο στην Ελλάδα!) Ανήκει στον επιχειρηματικό όμιλο Schwarz και πουλάει τρόφιμα και άλλα προϊόντα λιανικού εμπορίου δικής του μάρκας σε πολύ χαμηλές τιμές. Εργατικά συνδικάτα και ενώσεις εργαζομένων σε Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο καταγγέλλουν την εταιρεία ότι καταστρατηγεί την ευρωπαϊκή νομοθεσία εξαναγκάζοντας τους εργαζόμενους να δουλεύουν παραπάνω ώρες, κατασκοπεύοντας το προσωπικό με κρυφές κάμερες, απολύοντας εγκύους γυναίκες κτλ. Στην ουσία τα φτηνά προϊόντα παράγονται από Πολωνούς και Βούλγαρους σκλάβους των Γερμανών για 300 ευρώ το μήνα! www.lidl.gr

Sender stores.. www.mymarket.metro.com.gr PRAKTIKER, γερμανικός υπερκολοσσός DIY με 440 καταστήματα σε 10 χώρες και συνολικές πωλήσεις ύψους € 3,7 δις το 2009! www.oraktiker.grIKEA, σουηδικός υπερκολοσσός που έχει καταλάβει την παγκόσμια αγορά επίπλου, παράγοντας μαζικά στην Κίνα και ρίχνοντας το κόστος. www.ikea.gr Zara, ισπανική αλυσίδα που έχει καταλάβει την παγκόσμια αγορά ρούχου, παράγοντας μαζικά στην Κίνα και ρίχνοντας το κόστος. www.ikea.gr

- 17 -

http://www.ab.gr/

http://www.mymarket.metro.com.gr/

http://www.carrefour.gr/


http://www.lidl.gr/


http://www.praktiker.gr/

http://www.ikea.gr/

http://www.ikea.gr/

ΜΠΥΡΕΣ/ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ


CRAFT Microbrewery. H πρώτη ελληνική μικροζυθοποιία που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1997 και παράγει μπύρα για πρώτη φορά στην Ελλάδα με την φιλοσοφία και το μεράκι της μικρής παραγωγής. Λειτουργούν με μεγάλη επιτυχία και δύο εστιατόρια- ζυθοποιία στο Χαλάνδρι και στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας. www.craft.gr

Αθηναϊκή Ζυθοποιία (Amstel, Heineken,Άλφα, Fischer, Erdinger, Murphy’s Irish Stout και Red, Duvel, Chimay, Kirin, McFarland, Carib, Sol, Desperados, Tiger, Moretti, Foster’s και Krusovice Kralovsky). Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία Α.Ε. ιδρύθηκε το 1963 από μια ομάδα Ελλήνων επιχειρηματιών, αλλά πλέον αποτελεί μέλος του ολλανδικού ομίλου Heineken N.V. www.athenianbrewery.gr

Ούζο Μίνι, προϊόν της Ένωσης Ποτοπαραγωγών Μυτιλήνης (ΕΠΟΜ). www.ouzomini.gr

Μύθος Ζυθοποιία (Mythos, Carlsberg, Kaiser, Henninger, Kronenbourg, Grimbergen, Guinness, Kilkenny). Είναι ΕΛΛΗΝΙΚΗ η δεύτερη μεγαλύτερη ζυθοποιία στην Ελλάδα και ανήκει εξ’ ολοκλήρου στον Ομίλο Εταιρειών Carlsberg. www.mythosbrewery.gr

Ούζο Βαρβαγιάννη, προϊόν της Ποτοποιίας «Βαρβαγιάννης ΕΠΕ», έτος ίδρυσης 1860. www.barbayanni-ouzo.com

Ούζο 12, προϊόν της ιταλικής εταιρείας Campari. www.camparigroup.com

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ/ΧΥΜΟΙ


ΕΨΑ (λεμονάδα, πορτοκαλάδα, κόλα, γκαζόζα, βυσσινάδα, σόδα, τόνικ) Από το 1924 λειτουργεί σε ιδιόκτητο εργοστάσιο παραγωγής στην Αγριά Βόλου και παραμένει 100% ελληνική. www.epsa.gr

Coca Cola 3E (Coca Cola, Sprite, Fanta, Amita,Frulite, Tuborg, νερό ΑΥΡΑ, Waterblue και Λύττος, σνακς TSAKIRIS). Κάποτε σαν 3Ε ήταν η μεγαλύτερη ελληνική εταιρεία εμφιαλώσεως, τώρα πια ανήκει στην γνωστή πολυεθνική των δισεκατομμυρίων.

Λουξ (λεμονάδα, πορτοκαλάδα, κόλα, γκαζόζα, βυσσινάδα, σόδα, τόνικ, χυμοί φρούτων) Εταιρεία που ιδρύθηκε το 1950 στην Πάτρα. www.loux.gr

Pepsico - ΗΒΗ (Pepsi, 7UP, ΗΒΗ, νερό Λουτράκι, Lipton, Gatorade, Pure Rush). Κάποτε σαν Ηβη ήταν η αγαπημένη πορτοκαλάδα, εξαγοράστηκε κι αυτή απ’ την ανταγωνίστρια της Coca Cola, Pepsico. www.pepsico-ivi. grΚλιάφα (λεμονάδα, πορτοκαλάδα, γκαζόζα, βυσσινάδα, σόδα). Από το 1977 η ΚΛΙΑΦΑ συνεργάζεται με την Ελληνική Εταιρία Εμφιαλώσεως παράγοντας για λογαριασμό της τα προϊόντα Coca Cola, Sprite και Fanta. www.kliafa.gr

- 18 -

http://www.craft.gr/

http://www.athenianbrewery.gr/

http://www.ouzomini.gr/

http://www.mythosbrewery.gr/

http://www.barbayanni-ouzo.com/

http://www.camparigroup.com/

http://www.epsa.gr/

http://www.loux.gr/

http://www.pepsico-ivi.gr/

http://www.kliafa.gr/

ΒΕΝΖΤΝΑΛΤΚΑ/ΥΓΡΑ ΚΑΥΣΙΜΑ


Aegean Oil. Πρόκειται για ελληνική εταιρεία, συμφερόντων Δ. Μελισσανίδη, η οποία δραστηριοποιείται στον κλάδο της εμπορίας πετρελαιοειδών και πρόσφατα έχει εισέλθει και στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο (Aegean Power). www.aegeanoil. gr

BP (British Petroleum), πολυεθνική εταιρεία βρετανικών συμφερόντων (η μεγαλύτερη του Η. Βασιλείου) και αμφιλεγόμενη δραστηριότητα ανά τον κόσμο (βλ. πρόσφατο ατύχημα στον Κόλπο του Μεξικού, καταπίεση εργαζομένων και κοινωνικών ομάδων) www.bp.com

ΕΚΟ ΑΒΕΕ. Το 1982, μετά την απόφαση της EXXON να εγκαταλείψει τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες στην Ελλάδα, εκδηλώνεται ενδιαφέρον από την πλευρά του Ελληνικού Δημοσίου για την αγορά του πακέτου των μετοχών της ESSO. Η ESSO μετονομάζεται σε ΕΚΟ, υπάγεται στη ΔΕΠ και λειτουργεί πλέον ως επιχείρηση του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ακολουθεί συνεχή ανοδική πορεία στην πετρελαϊκή και πετροχημική αγορά της χώρας. Σήμερα δραστηριοποιείται στην αποθήκευση και διακίνηση υγρών καυσίμων, λιπαντικά υψηλής τεχνολογίας και διαθέτει εκτεταμένο δίκτυο πρατηρίων υγρών καυσίμων με σχεδόν 1200 πρατήρια σε όλη την Ελλάδα. www.eko.gr

Shell (Royal Dutch Shell), πολυεθνική εταιρεία βρετανο-ολλανδικών συμφερόντων, με δραστηριότητα στην εξόρυξη και εμπορία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έχει δεχθεί πλήθος καταγγελιών για περιβαλλοντικές παραβάσεις και ανάμειξη στις εσωτερικές πολιτικές υποθέσεις πολλών κρατών (βλ. συγκρούσεις στη Νιγηρία). Το 2009 ανακυρήχθηκε ως η μεγαλύτερη πολυεθνική παγκοσμίως από το περιοδικό Fortune και η δεύτερη μεγαλύτερη από το Forbes. www.shell.com

Jet Oil - Mamidoil. Eλληνική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1969 από τους Κυριάκο, Γιώργο και Νίκο Μαμιδάκη. Δραστηριοποιείται στον κλάδο της αποθήκευσης, διακίνησης και εμπορίας πετρελαιοειδών στην εγχώρια αγορά και στην ευρύτερη αγορά των Βαλκανίων και διαθέτει δίκτυο 600 πρατηρίων. www.jetoil.grETEKA. Eλληνική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1983, με αντικείμενο τον εφοδιασμό πλοίων όλων των κατηγοριών στα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας. Σύντομα επεκτάθηκε και στον τομέα των οδικών μεταφορών με 250 πρατήρια καυσίμων σε όλη την Ελλάδα, πετρέλαιο θέρμανσης και πλήρη σειρά λιπαντικών. www.eteka.com.gr

- 19 -

http://www.aegeanoil.gr/

http://www.bp.com/

http://www.eko.gr/

http://www.shell.com/

http://www.jetoil.gr/

http://www.eteka.com.gr/


ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ - ΓΕΝΙΚΑ

2.1. Εισαγωγή

Σχεδόν σε κάθε στιγμή της ζωής του, ο σύγχρονος άνθρωπος υιοθετεί κάποια

μορφή καταναλωτικής συμπεριφοράς. Βλέποντας μία διαφήμιση στην

τηλεόραση, σχολιάζοντας με φίλους μία ταινία που είδαμε πρόσφατα, αγοράζοντας

ένα νέο CD, ή ακόμη και πετώντας ένα παλιό ζευγάρι παπούτσια, συμπεριφερόμαστε

ως καταναλωτές. Χαρακτηριστικά, ο Staff (1997) υποστηρίζει ότι “η πράξη της

κατανάλωσης είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας”.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 οι καθηγητές του μάρκετινγκ

ανέπτυξαν εμπειρία στις κοινωνικές επιστήμες ή τις επιστήμες συμπεριφοράς, όπου οι

ανθρώπινες συμπεριφορές μελετώνται μέσω της παρατήρησης και των πειραμάτων.

Μεγάλο μέρος της έρευνάς τους βασιζόταν σε θεωρίες, η πλειοψηφία των οποίων

προερχόταν από κοινωνικές επιστήμες όπως η πολιτισμική ανθρωπολογία, η

κοινωνιολογία, η ψυχολογία, η οικονομία, η πολιτική επιστήμη και η ιστορία. Έτσι, η

έρευνα της συμπεριφοράς του ανθρώπου ως καταναλωτή ξεκινά μόλις στα μέσα της

δεκαετίας του 1960. Κίνητρο της παραπάνω έρευνας αποτέλεσε η ανάγκη να

απαντηθεί, από τους υπεύθυνους για την προώθηση των πωλήσεων, το ερώτημα πως

οι κοινωνικές επιστήμες μπορούν να συμβάλλουν στην εύρεση των αιτιών που

οδηγούν στην καταναλωτική πράξη και στην απόφαση για αγορά.

2.2. Ορισμός της συμπεριφοράς καταναλωτή

Ο όρος συμπεριφορά καταναλωτή αναφέρεται συνήθως σε οποιαδήποτε

ανθρώπινη συμπεριφορά που αποσκοπεί στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών.

διάφοροι ορισμοί κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί για την συμπεριφορά καταναλωτή.

Παρακάτω αναφέρονται μερικοί από αυτούς.

- 20 -

Σύμφωνα με τους Blackwell et Al. (2001), “Η συμπεριφορά καταναλωτή

αποτελεί μια πολύπλευρη επιστήμη η οποία δεν ερευνά μόνο την διαδικασία λήψης

αποφάσεων και την αυτή καθεαυτή απόκτηση του προϊόντος, αλλά και τις περαιτέρω

δραστηριότητες του καταναλωτή μετά την αγορά του προϊόντος, όπως χρήση,

αξιολόγηση και απόρριψη του προϊόντος ή της υπηρεσίας”.

H American Marketing Association ορίζει από την πλευρά της την

συμπεριφορά του καταναλωτή ως “τη δυναμική αλληλεπίδραση του συναισθήματος,

της γνώσης, της συμπεριφοράς και του περιβάλλοντος μέσω της οποίας οι άνθρωποι

διεξάγουν συναλλαγές στη ζωή τους”. Γενικότερα ισχύει:

Καταναλωτική συμπεριφορά = Ψυχολογία + Marketing

Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, δύο κλάδοι της ψυχολογίας παίζουν

σημαντικό ρόλο στην εξήγηση της συμπεριφοράς του καταναλωτή. Αυτοί είναι, η

κοινωνική ψυχολογία και η γνωστική ψυχολογία. Η κοινωνική ψυχολογία είναι “η

μελέτη του τρόπου με τον οποίο η προσωπικότητα, οι στάσεις, τα κίνητρα και οι

συμπεριφορές του ατόμου επηρεάζονται από τις κοινωνικές ομάδες” (www.ama.org).

Η γνωστική ψυχολογία, από την άλλη πλευρά, είναι η μελέτη όλων των γνώσεων που

σχετίζονται με ψυχικές συμπεριφορές. Η προσοχή, η αντίληψη, η μνήμη/κατανόηση

και η λήψη αποφάσεων είναι οι πτυχές της γνωστικής ψυχολογίας που παίζουν

καθοριστικό ρόλο στην συμπεριφορά των καταναλωτών (www.ama.org).

Τέλος, o Σιώμκος (2002) ορίζει ως συμπεριφορά καταναλωτή: “...όλες οι

σχετικές με την αγορά προϊόντος δραστηριότητές, οι σκέψεις και οι επιδράσεις που

συμβαίνουν πριν, στην διάρκεια και μετά την αγορά του προϊόντος, όπως αυτές

πραγματοποιούνται από αγοραστές και καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών

καθώς και από αυτούς που επηρεάζουν την αγορά”.

Η συμπεριφορά καταναλωτή περιλαμβάνει συνεπώς πολύ περισσότερα από

τον τρόπο με τον οποίο κάποιος αγοράζει απτά προϊόντα. Αφορά και τον τρόπο με

τον οποίο οι καταναλωτές χρησιμοποιούν υπηρεσίες, δραστηριότητες και ιδέες όπως

για παράδειγμα όταν πηγαίνουν στον γιατρό, επισκέπτονται ένα μουσείο, κάνουν ένα

ταξίδι, διαβάζουν ένα βιβλίο, κ.λ.π. Με όποιον ορισμό συμπεριφοράς καταναλωτή

και αν ταυτίζονται οι ερευνητές, το σίγουρο είναι ότι για όλους, η μελέτη της

- 21 -

http://www.ama.org

http://www.ama.org/

συμπεριφοράς του καταναλωτή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αντικείμενα

μελέτης της επιστήμης του Marketing και ουσιαστικά αποσκοπεί στην διερεύνηση

των ακόλουθων ερωτημάτων (Μπάλτας, Παπασταθοπούλου, 2003):

❖ Γιατί ο καταναλωτής αγοράζει ένα αγαθό/υπηρεσία;

❖ Πως ο καταναλωτής αγοράζει το προϊόν;

❖ Πως ο καταναλωτής καταναλώνει/χρησιμοποιεί το προϊόν;

❖ Πως ο καταναλωτής αξιολογεί το προϊόν μετά την αγορά;

❖ Πως ο καταναλωτής απαλλάσσεται από το προϊόν ή τη συσκευασία

του μετά την χρήση του;.

2.3. Διαδικασία λήψης απόφασης

Η υιοθέτηση της έννοιας της διαδικασίας - η οποία περιλαμβάνει διάφορα

στάδια - αποτελεί τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να γίνει κατανοητή η

συμπεριφορά του καταναλωτή. Έτσι λοιπόν, το πιο ολοκληρωμένο μοντέλο που

περιγράφει τη διαδικασίας λήψης απόφασης αγοράς είναι αυτό του Κθϊ^ γ (1991). Το

μοντέλο αυτό δέχεται ότι η διαδικασία της αγοράς αρχίζει πολύ πριν την πραγματική

αγορά και έχει συνέπειες για πολύ καιρό μετά την αγορά. Επιπλέον, υποθέτει ότι οι

καταναλωτές περνούν και από τις πέντε φάσεις της αγοράς ενός προϊόντος.

Σχήμα 2.1.: Το μοντέλο αγοραστικής διαδικασίας πέντε φάσεων του Κθϊ^ γ

/Αναγνώριση της ανάγκης

AΑναζήτηση

πληροφοριών

/ mmΑξιολόγηση

εναλλακτικών *

λύσεων

Απόφαση για αγορά

Συμπεριφορά μετά την αγορά

Πηγή: Wilkie, 1994

Εκτός από το μοντέλο του Kotler πολλοί ερευνητές δέχονται και το μοντέλο

των τριών φάσεων (Wilkie, 1994). Τα τρία στάδια που περιγράφονται παρακάτω

- 22 -

είναι κυρίως ενδεικτικά για το πώς μπορεί να λειτουργεί η συμπεριφορά του

καταναλωτή. Το πρώτο επίπεδο - δραστηριότητές προ αγοράς - περιλαμβάνει το

σύνολο των ενεργειών για την επιλογή του προϊόντος. Το δεύτερο επίπεδο που

ακολουθεί - δραστηριότητες αγοράς - περιλαμβάνει την αγορά του προϊόντος, και

τέλος το τρίτο επίπεδο - δραστηριότητες μετά αγοράς - περιλαμβάνει ενέργειες όπως

η απαξίωση και η αχρήστευση του προϊόντος.

Πίνακας 2.1. : Τα τρία στάδια της διαδικασίας συμπεριφοράς καταναλωτή

Πηγή: Wilkie, 1994

Η αντιμετώπιση της συμπεριφοράς καταναλωτή ως μια διαδικασία, “τονίζει

την σημαντικότητά των σταδίων που προηγούνται και ακολουθούν αυτό της αγοράς”

(Wilkie, 1994), και μας δίνει κατευθυντήριες γραμμές για την ανάλυση των λόγων για

τους οποίους ένας καταναλωτής προβαίνει σε συγκεκριμένες αγορές. Η συμπεριφορά

καταναλωτή δεν αντικατοπτρίζει αποκλειστικά τις ενέργειες ενός μόνο ατόμου, αλλά

και περισσότερων, όπως για παράδειγμα όταν μία ομάδα φίλων ή συνεργατών ή μία

οικογένεια αποφασίζει πού να δειπνίσει ή να κάνει μία γιορτή.

2.3. Παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά καταναλωτή

Οι πολυάριθμοι παράγοντες που επηρεάζουν τις αποφάσεις απόκτησης,

χρήσης και διάθεσης μπορούν, σύμφωνα με τους Hoyer και Macinnis (2009), να

ταξινομηθούν σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: ο ψυχολογικός πυρήνας, η διεργασία

λήψης απόφασης, η κουλτούρα του καταναλωτή και τα αποτελέσματα της

συμπεριφοράς καταναλωτή. Πριν οι καταναλωτές μπορέσουν να είναι σε θέση να

πάρουν αποφάσεις, πρέπει να έχουν κάποια πηγή γνώσης ή πληροφοριών στην οποία

- 23 -

να βασίσουν τις αποφάσεις τους. Η πηγή αυτή - ο ψυχολογικός πυρήνας - καλύπτει

τα κίνητρα, την ικανότητα και δυνατότητα, την έκθεση, την προσοχή και την

αντίληψη, την κατηγοριοποίηση και κατανόηση της πληροφορίας και, τέλος, τη

στάση απέναντι σε μία προσφορά (προϊόν ή υπηρεσία). Η διεργασία λήψης

αποφάσεων περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: την αναγνώριση του προβλήματος, την

αναζήτηση πληροφοριών, την λήψη απόφασης και την αξιολόγηση μετά την αγορά.

Σε μεγάλο βαθμό οι καταναλωτικές μας αποφάσεις και ο τρόπος που

επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες επηρεάζεται από την κουλτούρα μας. Η κουλτούρα

αναφέρεται σε τυπικές ή αναμενόμενες συμπεριφορές, κανόνες και ιδέες που

χαρακτηρίζουν μία ομάδα ανθρώπων. Οι τρεις προαναφερθείσες κατηγορίες

επηρεάζουν σημαντικά τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς καταναλωτή, όπως

ησυμβολική χρήση προϊόντων, η διάδοση ιδεών, προϊόντων ή υπηρεσιών σε μία

αγορά.

Σύμφωνα με τον Wilkie (1994) οι παράγοντες που επηρεάζουν την

συμπεριφορά του καταναλωτή είναι

α) Εξωγενείς

β) Κοινωνικοί

γ) Οικονομικοί και δημογραφικοί.

- 24 -

Πίνακας 2.2.: Παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά καταναλωτή κατά

Wilkie

Ε ξω γενείς Κ ο ινω νικ ο ί Ο ικ ονομ ικ οί και Λ η μ ογρ αφ ικ οϊ

κουλτούρα ατομικισμός φύλο

υίΓΟΚΟυλτούραθρυμματισμός πολιτικών & κοινωνικών αξιών

ηλικία

οικογένεια συ^ πάρςεις αντιθέτων φάση γοο κύκλου ζωής

κοινωνική τάξη εκπαιδευτικό επίπεδο

κοινωνικός περίγυρος επάγγελμα

ομάδες ον a φοράς οικονομική κατάσταση

εξωγενείς καταστάσεις ψυχολογικοί παράγοντες

κίνητρα

αντίληψη

μάθηση

πεποιθήσεις και ανταποκρίσεις

Σε αντιστοιχία με τον Wilkie, οι Μπάλτας και Παπασταθοπούλου (2003)

κατατάσσουν και αυτοί τους παράγοντες που επηρεάζουν την καταναλωτική

συμπεριφορά σε τρεις κύριες ομάδες

α) Πολιτισμικούς

β) Κοινωνικούς και

γ) Ψυχολογικούς.

2.3.1. Πολιτισμικοί παράγοντες

Όπως αναφέρουν οι Peter και Olson (1998), η κουλτούρα επιδρά στην

καταναλωτική συμπεριφορά, η οποία, με τη σειρά της, μπορεί να ενισχύσει τη

μορφοποίηση και την εξέλιξη της κουλτούρας. Η πολιτισμική ταυτότητα -

κουλτούρα - ενσωματώνει το σύνολο των αντιλήψεων, πεποιθήσεων και αξιών που

διαμορφώνει ο άνθρωπος στην διάρκεια της ζωής του. Στη διαμόρφωση της

πολιτισμικής ταυτότητας επιδρά καθοριστικά το φυσικό και κοινωνικό

- 25 -

περιβάλλοντου ατόμου και αυτή με την σειρά της επηρεάζει τον τρόπο σκέψης και

συμπεριφοράς του.

2.3.2. Κοινωνικοί παράγοντες

Εκτός από τους πολιτισμικούς παράγοντες η συμπεριφορά του καταναλωτή

επηρεάζεται και από κοινωνικούς παράγοντες όπως οι ομάδες αναφοράς, η

οικογένεια, οι ρόλοι και η κοινωνική θέση.

Οι ομάδες αναφοράς επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τη στάση και την

συμπεριφορά των καταναλωτών. Οι πιο βασικές κατηγορίες ομάδων αναφοράς είναι

α) οι ομάδες ατόμων στις οποίες τα άτομα ανήκουν ήδη (πρωτεύουσες ομάδες) όπως

η οικογένεια, οι φίλοι, οι γείτονες, οι συνάδελφοι, με τους οποίους το άτομο έρχεται

σε συνεχή ανεπίσημη επαφή,

β) οι δευτερεύουσες ομάδες - π..χ. θρησκευτικές, συνδικαλιστικές - οι οποίες

απαιτούν πιο τυπικές σχέσεις μεταξύ των μελών,

γ) οι ομάδες φιλοδοξιών ή έμπνευσης, στις οποίες θα ήθελε να ανήκει το

άτομο και τέλος

δ) οι ομάδες απόρριψης, που είναι εκείνες των οποίων τις αξίες και τις

συμπεριφορές απορρίπτει το άτομο.

Η οικογένεια είναι ο πιο σημαντικός οργανισμός καταναλωτικών αγορών της

κοινωνίας και αποτελεί σημαντικό παράγοντα επιρροής στη διαμόρφωση

αγοραστικής συμπεριφοράς.

2.3.2. Ψυχολογικοί παράγοντες

Οι αγοραστικές επιλογές ενός ατόμου επηρεάζονται από τρις βασικούς

ψυχολογικούς παράγοντες:

α) Παρακίνηση, από την δημιουργία αναγκών, είτε βιογενών, είτε ψυχογενών.

Η ανάγκη μπορεί να γίνει κίνητρο ασκώντας επαρκείς πιέσεις ώστε το άτομο να

αναγκαστεί να αντιδράσει, προκειμένου να μειώσει την ένταση που αισθάνεται.

- 26 -

β) Αντίληψη, που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ενεργεί ένα

υποκινούμενο άτομο. Η αντίληψη δεν εξαρτάται μόνο από τα φυσικά ερεθίσματα,

αλλά και από τα χαρακτηριστικά του ίδιου του ατόμου.

γ) Μάθηση, που αφορά αλλαγές στην συμπεριφορά ενός ατόμου που

προκύπτουν από την εμπειρία.

2.4. Μέθοδοι έρευνας για τη συμπεριφορά καταναλωτή

Οι ερευνητές της συμπεριφοράς καταναλωτή έχουν στη διάθεσή τους μία

σειρά εργαλείων για την συλλογή πρωτογενών δεδομένων, εκ των οποίων κάποια

βασίζονται σε όσα λένε οι καταναλωτές και κάποια σε όσα κάνουν. Ακολούθως

περιγράφονται οι ευρύτερα χρησιμοποιημένες μέθοδοι έρευνας.

2.4.1. Ερωτηματολόγια

Ένα από τα πιο γνωστά ερευνητικά εργαλεία είναι το ερωτηματολόγιο, που

χρησιμοποιείται σε ποικίλες μορφές: με ανοιχτές ερωτήσεις, όπου οι συμμετέχοντες

καλούνται να αναπτύξουν τις απαντήσεις τους, με κλίμακες βαθμολόγησης ή με

πολλαπλές επιλογές.

2.4.2. Ομάδες εστίασης (Focus Groups)

Σε αντίθεση με τα ερωτηματολόγια, με τα οποία μπορούν να συλλεχθούν

δεδομένα από εκατοντάδες ανθρώπους που απαντούν μεμονωμένα στο ίδιο

ερωτηματολόγιο, οι ομάδες εστίασης συγκεντρώνουν συνήθως από έξι έως δώδεκα

συμμετέχοντες, προκειμένου να συζητήσουν ένα θέμα. Καθοδηγούμενοι από έναν

εκπαιδευμένο συντονιστή, οι συμμετέχοντες εκφράζουν τις απόψεις τους σχετικά με

ένα συγκεκριμένο προϊόν ή θέμα, παρέχοντας έτσι στον ερευνητή ποιοτικά στοιχεία

και πληροφόρηση για τις στάσεις των καταναλωτών - σε αντίθεση με τα ποσοτικά

δεδομένα που συλλέγονται μέσω των ερωτηματολογίων.

- 27 -

Όπως οι ομάδες εστίασης, οι συνεντεύξεις παρέχουν άμεση επαφή με τους

καταναλωτές και ενδείκνυνται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου τα προς συζήτηση

θέματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα, εμπιστευτικά, συναισθηματικά φορτισμένα ή

ενδέχεται να φέρουν τον ερωτώμενο σε δύσκολη θέση. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει την

εις βάθος διερεύνηση των αντιλήψεων των καταναλωτών και οι ερευνητές μπορούν

να θέσουν ερωτήσεις σχετικά με τη διεργασία λήψης της απόφασης για αγορά. Οι

παραδοσιακού τύπου συνεντεύξεις απαιτούν ένα κατάλληλα εκπαιδευμένο άτομο που

θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μία «σχέση» με τον ερωτώμενο και ο οποίος θα

είναι σε θέση να παρατηρήσει και συμπεριφορές (αλλαγές στον τόνο της φωνής,

«γλώσσα του σώματος», κ.λ.π.).

2.4.3. Συνεντεύξεις

2.4.4. Αφήγηση εμπειριών

Στην περίπτωση αυτή οι συμμετέχοντες αφηγούνται στους ερευνητές ιστορίες

για εμπειρίες τους σε σχέση με ένα προϊόν. Αν και το εργαλείο αυτό αφορά αληθινές

ιστορίες πραγματικών πελατών, ορισμένες φορές οι ερευνητές ζητούν από τους

συμμετέχοντες να αφηγηθούν ή να γράψουν ιστορίες για υποθετικές καταστάσεις που

απεικονίζονται σε μία εικόνα ή σε ένα σενάριο. Η ιδέα πίσω από αυτό είναι ότι οι

ανάγκες, τα συναισθήματα και οι αντιλήψεις των καταναλωτών αποκαλύπτονται από

τον τρόπο με τον οποίο αυτός ερμηνεύει όσα βλέπει στην εικόνα ή στο σενάριο.

2.4.5. Φωτογραφίες και εικόνες

Ορισμένοι ερευνητές χρησιμοποιούν μία τεχνική στην οποία δείχνουν

φωτογραφίες ή εικόνες εμπειριών που έζησαν οι καταναλωτές, προκειμένου να τους

βοηθήσουν να θυμηθούν και να περιγράψουν πληρέστερα τις εμπειρίες τους. Επίσης,

ενδέχεται να ζητήσουν από τους συμμετέχοντες να ζωγραφίσουν ή να συλλέξουν

εικόνες που αντιπροσωπεύουν τις σκέψεις τους και τα συναισθήματά τους σχετικά με

το προς διερεύνηση θέμα. Εναλλακτικά, μπορούν να ζητήσουν από τους

συμμετέχοντες να δημιουργήσουν ένα collage από εικόνες που αντικατοπτρίζουν τον

τρόπο ζωή τους και στη συνέχεια να θέσουν ερωτήσεις για το νόημα και την ερμηνεία

των εικόνων.

- 28 -

Ζητώντας από τους καταναλωτές να κρατούν ημερολόγιο, οι ερευνητές

μπορούν να αντλήσουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις συμπεριφορές τους,

καθότι συχνά τα ημερολόγια αποκαλύπτουν πώς η οικογένεια και οι φίλοι

επηρεάζουν τις αποφάσεις των καταναλωτών για μία πληθώρα προϊόντων και

υπηρεσιών.

2.4.6. Ημερολόγια

2.4.7. Πειράματα

Οι ερευνητές διεξάγουν πειράματα για να προσδιορίσουν κατά πόσο ορισμένα

φαινόμενα του Marketing επηρεάζουν την συμπεριφορά των καταναλωτών. Για

παράδειγμα, μπορούν να σχεδιάσουν ένα πείραμα για να διερευνήσουν αν η στάση

των καταναλωτών απέναντι σε ένα brand επηρεάζεται από το brand name παρά από

παράγοντες όπως τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, τη συσκευασία, το χρώμα, το

λογότυπο ή και τη διάθεση του καταναλωτή. Μετρώντας την ανάπτυξη

συναισθημάτων, την παραγωγή σιέλου, τις κινήσεις των ματιών των συμμετεχόντων,

οι ερευνητές μπορούν αν προσδιορίσουν ποιες διαφημίσεις κινούν περισσότερο το

ενδιαφέρον ή ποια προϊόντα προτιμούνται. Οι ερευνητές μοιράζουν τυχαία τους

συμμετέχοντες στα διαφορετικά πειράματα και μετά παρατηρούν την επίδραση

αυτών.

- 29 -


ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ

ΕΛΛΑΔΑ

3.1. Νέα ήθη στην καταναλωτική συμπεριφορά

Η συγκυρία σύμπτωσης οικονομικών, δημογραφικών και τεχνολογικών

δυνάμεων θα οδηγήσει σε πρωτοφανείς αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά,

σύμφωνα με τη νέα αναφορά της DTTL, με τίτλο «Ο Καταναλωτής το 2020:

Μελετώντας τις ενδείξεις».

Η αναφορά συγκεντρώνει στοιχεία και προβλέψεις για τις οικονομικές και

δημογραφικές τάσεις, εκτιμήσεις για τους πεπερασμένους πόρους, την αειφορία,

καθώς και για τον ισχυρότερο από ποτέ αντίκτυπο που θα έχει η τεχνολογία στην

καθημερινότητά μας. Επίσης, περιλαμβάνει προβλέψεις για το πώς θα εξελιχθούν

καταναλωτική συμπεριφορά και πρότυπα μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Τα συμπεράσματα της συγκεκριμένης μελέτης είναι εξαιρετικά σημαντικά,

καθώς όχι μόνο παρουσιάζουν προβλέψεις για την καταναλωτική συμπεριφορά και το

λιανικό εμπόριο κατά την επόμενη δεκαετία, αλλά καταγράφουν και την πορεία που

αναμένεται να χαράξει η παγκόσμια οικονομία.»

3.1.1. Η νέα παγκόσμια οικονομική εξισορρόπηση

Η μελέτη εκτιμά ότι κατά την επόμενη δεκαετία θα γίνουμε μάρτυρες μιας

νέας τάσης εξισορρόπησης στην παγκόσμια οικονομία, από τη στιγμή που κράτη τα

οποία προηγουμένως βίωσαν οικονομική ανάπτυξη βασισμένη στα υψηλά επίπεδα

δανεισμού και στην υπερβολική κατανάλωση, αναμένεται να εστιάσουν στις

εξαγωγές. Αντίστροφα, τα κράτη των οποίων η ανάπτυξη προήλθε από τις εξαγωγές

στις υπερδανεισμένες χώρες, δεν θα μπορούν πλέον να βασίζονται στις

συγκεκριμένες αγορές. Η αναφορά της Deloitte εκτιμά ότι κράτη όπως η Κίνα, θα

κάνουν στροφή από την προσανατολισμένη στις εξαγωγές ανάπτυξη στην τόνωση

των εγχώριων καταναλωτικών δαπανών.

30

Αυτή η θεμελιώδης αλλαγή στη δομή της παγκόσμιας οικονομίας θα

μεταβάλει και τον τρόπο με τον οποίο το λιανικό εμπόριο και οι μάρκες

αναπτύσσονται. Στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη, οι πολίτες θα είναι οικονομικά

περιορισμένοι. Συνεπώς, η συνολική κατανάλωση σε αυτές τις περιοχές θα αυξάνεται

με χαμηλότερους ρυθμούς σε σύγκριση με το παρελθόν. Εξαιτίας της οικονομικής

κρίσης, οι καταναλωτές έχουν αλλάξει τις συμπεριφορές τους και υπάρχουν ενδείξεις

ότι ορισμένες από αυτές θα παγιωθούν στο μέλλον.

Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζονται τάσεις στροφής προς τα εκπτωτικά εμπορικά

καταστήματα, τα προϊόντα ιδιωτικής αλυσίδας, τη μείωση αγοράς φαγητού εκτός

σπιτιού, τον περιορισμό των ποσών που διατίθενται για την αγορά μεγάλων αλλά μη-

απαραίτητων αντικειμένων για το σπίτι και κυρίως παρατηρείται μεγαλύτερη

ευαισθησία σε θέματα τιμών. Συνεπώς, η μελέτη εκτιμά ότι η ανάπτυξη των μαρκών

και των εταιριών θα συνδέεται κυρίως με τα κέρδη που προέρχονται από τα μερίδια

αγοράς και όχι από τη γενικότερη ανάπτυξη της αγοράς. Για αυτόν το λόγο,

απαιτείται, εκ μέρους των επιχειρήσεων, καλή διαχείριση των μαρκών τους, βελτίωση

της καταναλωτικής εμπειρίας και διαφοροποίηση από τους ανταγωνιστές, που θα

στοχεύει στην αποφυγή της καταστροφικής διαμάχης ως προς την τιμολογιακή

πολιτική.

Για χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, αυτή η αναπροσαρμογή μεταφράζεται σε

λήψη μέτρων που θα τονώσουν τις εγχώριες καταναλωτικές δαπάνες, όπως η

φιλελευθεροποίηση της καταναλωτικής χρηματοδότησης ή η βελτίωση της

κοινωνικής ασφάλισης με στόχο να αποθαρρυνθούν οι τάσεις αποταμίευσης.

3.1.2. Δημογραφικές προκλήσεις

Παράλληλα, ο κόσμος αντιμετωπίζει σημαντικές δημογραφικές προκλήσεις.

Ενώ η Ευρώπη θα «χάσει» πληθυσμό 60 εκατομμυρίων ατόμων μέσα στις επόμενες

πέντε δεκαετίες, η Ινδία αναμένεται να ξεπεράσει την Κίνα και να γίνει το 2030 η

χώρα με το μεγαλύτερο πληθυσμό στον πλανήτη. Ο πληθυσμός της Αφρικής

προβλέπεται να διπλασιαστεί από 1 δισεκατομμύριο το 2009 σε 1,9 το 2050.

Οι ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες θα βιώσουν μια τεράστια δημογραφική

ανάπτυξη στις μεσαίες τάξεις τους, γεγονός που συνιστά τεράστια ευκαιρία για τους

εμπόρους και τις μάρκες. Από την άλλη πλευρά, αυτή η αύξηση του πληθυσμού θα

31

δημιουργήσει επιπρόσθετα περιβαλλοντικά ζητήματα καθώς και προβλήματα

ανεύρεσης πόρων.

3.1.3. Επικοινωνία, δικτύωση και κοινωνικοποίηση

Οι μέθοδοι δέσμευσης των καταναλωτών στην υιοθέτηση πιο βιώσιμων

συμπεριφορών ή στην αγορά περισσότερων προϊόντων και υπηρεσιών δεν θα

περιορίζονται πλέον στις λειτουργίες του μάρκετινγκ και της επικοινωνίας. Εκτιμάται

ότι θα συνδέονται στενά με τη δικτύωση και την κοινωνικοποίηση. Εξάλλου, σήμερα

οι καταναλωτές έχουν στα χέρια τους τη δύναμη της πληροφόρησης, αφού μπορούν

να συγκρίνουν καταστήματα και να πραγματοποιούν αγορές από όπου και όποτε

θέλουν. Αυτή η τάση είναι πιθανό να επιταχυνθεί, από τη στιγμή που η κινητή

επικοινωνία αναμένεται να καταστεί η τεχνολογία με τον ισχυρότερο αντίκτυπο στο

μέλλον, αφού θα παρέχει τη δυνατότητα ανεξάρτητης πρόσβασης στις πληροφορίες.

Η Deloitte εκτιμά ότι η εμπιστοσύνη θα παραμείνει σημαντικό σημείο για

τους καταναλωτές, οι οποίοι θα εξακολουθήσουν να βασίζονται στις συστάσεις του

περιβάλλοντός τους για πληροφορίες σε σχέση με τις επιχειρήσεις. Επιπλέον, η

αφοσίωση των καταναλωτών σε μάρκες και εταιρίες, που υπήρχε στις προηγούμενες

γενιές, θα έχει μικρότερη διάρκεια και θα επηρεάζεται από την κοινωνική δικτύωση.4

3.2. Πλοήγηση στα Νέα Δεδομένα των Καταναλωτών

Το 74% των Ελλήνων καταναλωτών έχει επηρεαστεί από τη δυσμενή

οικονομική κατάσταση της χώρας.

Το 74% των Ελλήνων καταναλωτών δηλώνουν πως τους έχει επηρεάσει

προσωπικά η διεθνής οικονομική κρίση, ενώ υπάρχει μέσα τους περισσότερη αγωνία

για το μέλλον, εργασιακή ανασφάλεια και μεγαλύτερη σχεδιαζόμενη μείωση

δαπανών τους επόμενους 12 μήνες. Φυσιολογικό επακόλουθο των παραπάνω είναι να

επέλθουν αξιοσημείωτες αλλαγές στην αγοραστική τους συμπεριφορά και να

αποκτούν ολοένα αυξανόμενη καταναλωτική συνείδηση σε σχέση με το παρελθόν.

4 http://www.neolaia.gr/20n/01/13/ereyna-nea-ithi-katanalotiki-simperifora

32

http://www.neolaia.gr/20n/01/13/ereyna-nea-ithi-katanalotiki-simperifora

Χαρακτηριστικό είναι πως το 79% των ερωτηθέντων δηλώνει πως θα

αναβάλει τις αγορές που μπορούν να περιμένουν, ενώ το 73% θα περιοριστεί στο να

προμηθεύεται μόνο τα απολύτως απαραίτητα αγαθά, ποσοστά που είναι κατά πολύ

υψηλότερα από το μέσο όρο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών.

Αυτό προκύπτει από τα αποτελέσματα της φετινής έρευνας της The Boston

Consulting Group (BCG) για τη συμπεριφορά των καταναλωτών, υπό τον τίτλο

«Πλοήγηση στα Νέα Δεδομένα των Καταναλωτών», που παρουσιάστηκε σε

εκδήλωση του Ελληνοαμερικάνικου Εμπορικού Επιμελητηρίου, ενώ επισημάνθηκε

ότι η κρίση επέφερε αλλαγές όχι μόνο στην καταναλωτική συμπεριφορά, αλλά και

στις βασικές αξίες, κάτι που, αν γίνει αντιληπτό από τους επιχειρηματίες, μπορεί να

υποδείξει τις ευκαιρίες που κρύβονται πίσω από τη νέα σκληρή πραγματικότητα.

Όπως επισημάνθηκε σε σχετική εκδήλωση του επιμελητηρίου, από την

έρευνα προκύπτουν πέντε σημαντικές ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα.

Πρώτον, τα νέα δεδομένα στην κατανάλωση με μεγαλύτερη έμφαση και αναβάθμιση

της κατανάλωσης στο σπίτι με την οικογένεια και φίλους. Δεύτερον, η αξιοποίηση

της πρόθεσης των καταναλωτών να ξοδέψουν περισσότερα υπό προϋποθέσεις και σε

ορισμένες κατηγορίες (φρέσκα τρόφιμα, γαλακτοκομικά, παιδικός ρουχισμός κλπ).

Επίσης, ιδιαίτερη σημασία δίνεται σε προϊόντα και υπηρεσίες, που προσφέρουν στον

καταναλωτή σημαντική τεχνική διαφορά ή καλύτερο αποτέλεσμα. Τρίτον, άμεση και

πρακτική προσαρμογή των καταναλωτών στη κύρια τάση να ξοδεύουν λιγότερα.

Οι καταναλωτές κυνηγούν τις καλύτερες τιμές και νιώθουν ικανοποίηση, όταν

τις εντοπίζουν. Τέταρτον, εναρμόνιση της επικοινωνίας με τη σωστή σειρά αξιών. Η

εξοικονόμηση, η υγεία και οι αγορές που αξίζουν τα χρήματά τους είναι στην κορυφή

της λίστας των καταναλωτικών αξιών. Τέλος, η «έξυπνη» αξιοποίηση του Διαδικτύου

και των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν ένα ανταγωνιστικό

πλεονέκτημα σε αυτούς που μπορούν και το εκμεταλλεύονται καταλλήλως.

Η έρευνα διεξήχθη τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2011 παράλληλα σε 21 χώρες,

όπου ερωτήθηκαν σχεδόν 25.000 καταναλωτές και για πρώτη φορά συμπεριλήφθηκε

και η Ελλάδα με 800 συμμετέχοντες. Συγκρίνει τη συμπεριφορά του μέσου

καταναλωτή στις συμμετέχουσες χώρες και υπογραμμίζει ενδιαφέρουσες ομοιότητες

και σημαντικές διαφορές.

33

Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης δεν περιορίζονται μόνο στην

αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών, αλλά επεκτείνονται και στις αξίες που

πλέον προβάλλονται ως σημαντικότερες σε σχέση με πριν δύο χρόνια. Στην κορυφή

της λίστας βρίσκονται η αποταμίευση, η υγεία, η «οι αγορές μου να αξίζουν τα

χρήματά τους (value for money)», η ευθυμία, η ηρεμία, το «σπίτι μου».

Ειδικότερα όσον αφορά στα είδη πολυτελείας, ναι μεν είναι στην τελευταία

θέση, αλλά με χαμηλότερη πτώση στη σημασία τους σε σχέση με την υπόλοιπη

Ευρώπη, επιβεβαιώνοντας πως οι Έλληνες τα αποχωρίζονται με περισσότερη

δυσκολία.

Αναλυτικότερα:

- ^ 74% των ερωτηθέντων δηλώνει πως επηρεάστηκε προσωπικά από την

κρίση, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις πέντε μεγάλες χώρες της ΕΕ (Γερμανία,

Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ισπανία) είναι στο 47% και στις ΗΠΑ είναι στο

57%.

- Το 77% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα απάντησε πως αγωνιά για το

μέλλον, ενώ στις πέντε μεγάλες χώρες της ΕΕ είναι στο 53% και στις ΗΠΑ στο 52%.

- Στο ερώτημα πόσο ασφαλής νιώθετε στην παρούσα εργασία σας, το 24%

των Ελλήνων δηλώνουν πολύ ανασφαλής/ανασφαλής, ενώ τα ποσοστά στις

υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι μικρότερα, αφού στην Ισπανία είναι στο 19%,

στην Ιταλία 18%, στη Γαλλία 17%.

- ^ 60% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα δηλώνει πως μείωσε τις δαπάνες του

το προηγούμενο έτος, ενώ ένα επιπλέον 53% ισχυρίζεται πως θα μειώσει τις δαπάνες

του περαιτέρω το 2011 (44% των ερωτηθέντων στις πέντε μεγάλες χώρες της ΕΕ και

τις ΗΠΑ δηλώνουν πως θα μειώσουν τις δαπάνες τους, τους επόμενους 12 μήνες).

Παράλληλα, όμως, αν και οι Έλληνες έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την

κρίση, δηλώνουν, σε μεγαλύτερο βαθμό απ” ό,τι οι Ευρωπαίοι, ότι, όταν η κρίση

ξεπεραστεί, θα αρχίσουν να ξοδεύουν όπως πρώτα.

Η έρευνα αναλύει διεξοδικά τα σχέδια των καταναλωτών για αύξηση,

σταθεροποίηση ή μείωση των δαπανών τους επόμενους 12 μήνες, ανά 49 κατηγορίες

προϊόντων, που χωρίζονται σε τρόφιμα και μη-τρόφιμα. Πιο συγκεκριμένα:

34

- Το 58% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα σκοπεύει να μειώσει τις δαπάνες

του στα τρόφιμα, έναντι του 7% που δηλώνει ότι θα τις αυξήσει. Το υπόλοιπο 35%

ούτε θα τις μειώσει ούτε θα τις αυξήσει.

- Οι κατηγορίες που φαίνεται πως θα πληγούν περισσότερο είναι τα

οινοπνευματώδη και οι μπίρες, όπου το 71% και 70% των καταναλωτών αντίστοιχα

δηλώνουν πως θα μειώσουν τις δαπάνες τους.

- Αντίθετα, οι κατηγορίες στις οποίες παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αυξήσεις

δαπανών είναι τα φρέσκα φαγητά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπου το 17% των

καταναλωτών δηλώνουν πως θα αυξήσουν τις δαπάνες τους.

Η κρίση όμως πλήττει και την αγορά τροφίμων. Έτσι:

- Το 65% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα σκοπεύει να μειώσει τις δαπάνες

του στα μη-τρόφιμα έναντι του 8%, που δηλώνει ότι θα τις αυξήσει. Το υπόλοιπο

27% ούτε θα τις μειώσει ούτε θα τις αυξήσει.

- Οι κατηγορίες που φαίνεται πως θα πληγούν περισσότερο είναι τα

κοσμήματα-αξεσουάρ και τα fast food, όπου το 76% και 71% των καταναλωτών

αντίστοιχα δηλώνουν πως θα μειώσουν τις δαπάνες τους.

- Αντίθετα, οι κατηγορίες στις οποίες παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αυξήσεις

δαπανών είναι τα παιδικά ρούχα, όπου το 16% των καταναλωτών δηλώνουν πως θα

αυξήσουν τις δαπάνες τους.

- Τα φρέσκα φαγητά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και η κατανάλωση στο

σπίτι -σε αντιδιαστολή με τη διασκέδαση και την κατανάλωση εκτός σπιτιού- είναι οι

κατηγορίες οι οποίες φαίνεται πως ευνοούνται περισσότερο από τη νέα, πιο

συνειδητή-ορθολογική καταναλωτική συμπεριφορά των Ελλήνων.

Οι Έλληνες καταναλωτές δηλώνουν πως θα αλλάξει η αγοραστική τους

συμπεριφορά τους επόμενους 12 μήνες. Οι τρεις πιο σημαντικές αλλαγές κατά σειρά

σημασίας είναι οι εξής:

- θα αναβάλλουν μεγάλα έξοδα, τα οποία μπορούν να περιμένουν

- θα μειώσουν κατά πολύ τα έξοδα τους στα μη-απαραίτητα

- θα δείξουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για προσφορές και θα αγοράζουν

περισσότερα προϊόντα που είναι σε προσφορά.

35

Οι Έλληνες, όταν ψωνίζουν, δηλώνουν πως ψάχνουν να εντοπίσουν κυρίως

προϊόντα που έχουν σημαντικές τεχνικές διαφορές και προϊόντα που αποφέρουν

καλύτερα αποτελέσματα και δίνουν μικρότερη σημασία στη μάρκα.

Η εκρηκτική διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε όλες σχεδόν τις

κατηγορίες προϊόντων είναι αξιοσημείωτη. Οι καταναλωτές επιλέγουν τα προϊόντα

ιδιωτικής ετικέτας ως έναν τρόπο για να μειώσουν τις δαπάνες τους, αναζητώντας

καλύτερες τιμές για τις αγορές τους από τα σούπερ μάρκετ.

Αλλά δεν χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο όσο οι Ευρωπαίοι, καθώς μόνο το 54%

δηλώνει πως εισέρχεται σε αυτό μέσω σταθερού υπολογιστή, ποσοστό πολύ

χαμηλότερο από το 76% των πέντε μεγάλων χωρών της ΕΕ.5

3.3. Νέα αγοραστική κουλτούρα - καίριος ο ρόλος της γυναίκας

Η οικονομική κρίση που συρρίκνωσε τους μισθούς και έσπρωξε στην ανεργία

εκατομμύρια Έλληνες μετέτρεψε σημαντικά την καταναλωτική συμπεριφορά στην

Ελλάδα, με τις τιμές σε πολλά προϊόντα να παραμένουν ακόμα και σήμερα σε υψηλά

επίπεδα.

"Όταν συρρικνώνονται τα εισοδήματα αλλάζουν και τα χαρακτηριστικά της

συμπεριφοράς μας ως καταναλωτές", δήλωσε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, ο πρόεδρος

του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ), Γιώργος Λεχουρίτης, αναφέροντας μία σειρά

από παραδείγματα που αποδεικνύουν αυτή τη στροφή σε σχέση με το πολύ πρόσφατο

παρελθόν.

"Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες χώρες σε σκουπίδια σε τρόφιμα. Σήμερα,

τα δεδομένα έχουν αλλάξει και οι ποσότητες των τροφίμων ή του μαγειρεμένου

φαγητού που καταλήγουν στα σκουπίδια έχουν μειωθεί σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό.

Αυτό δείχνει ότι ο Έλληνας καταναλωτής πλέον δεν αγοράζει όπως στο

παρελθόν, για παράδειγμα πέντε κιλά ντομάτες ή δύο κιλά κολοκυθάκια. Αγοράζει

συγκεκριμένα πράγματα ώστε να μην έχει απώλειες επειδή τα τρόφιμα λήγουν ή

σαπίζουν.

5 http://www.inews.gr/180/i-krisi-anazei-tis-katanalotikes-synitheies-ton-eninon.htm

36

http://www.inews.gr/180/i-krisi-anazei-tis-katanalotikes-synitheies-ton-eninon.htm

Ακόμα και τα μαγειρεμένα φαγητά τα οποία μπορεί να περισσέψουν οι

νοικοκυρές τα μεταβάλλουν σε ένα διαφορετικό πιάτο για την επόμενη μέρα",

σημειώνει.

Εκπτώσεις και στην ποιότητα

Αλλαγές όμως δεν έχει επιφέρει η οικονομική κρίση μόνο στην ποσότητα των

προϊόντων που φτάνουν στο σπίτι αλλά και στην ποιότητα η οποία σε πολλές

περιπτώσεις μπαίνει στο περιθώριο για χάρη βέβαια της μείωσης των δαπανών. Όπως

επισημαίνει ο Γιώργος Λεχουρίτης έχει μειωθεί πανελλαδικά η κατανάλωση κρέατος

και ψαριών.

"Επειδή το κρέας και τα ψάρια πωλούνται σε υψηλές τιμές, ο καταναλωτής

έπρεπε να επιλέξει χαμηλότερης αξίας προϊόντα, όπως είναι το κοτόπουλο και τα

ζυμαρικά, που μπορεί και αυτά να είναι ακριβά, αλλά σε σύγκριση με τα άλλα

προϊόντα είναι φτηνότερα. Επίσης, αντί να αγοράσει φέτα με 8,5 ευρώ θα προτιμήσει

ένα λευκό τυρί με 4 ευρώ το κιλό", επισημαίνει.

Οι γυναίκες αποφασίζουν

Σε μία επιπλέον παράμετρο της νέας καταναλωτικής κουλτούρας που

διαμορφώνεται στα ελληνικά νοικοκυριά, αυτής της καταλυτικής σημασίας του

ρόλου της γυναίκας, ρίχνει φως έρευνα που διενεργήθηκε από το Κέντρο Ερευνών,

Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΚΕΤΑΚ) του Mediterranean College, με

τη συνδρομή μεταπτυχιακών φοιτητών της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων και του

Τμήματος Ψυχολογίας του Mediterranean.

Η πλειοψηφία των γυναικών που έλαβαν μέρος στην έρευνα, σε ποσοστό

66%, απαντά πως είναι αυτές που αποφασίζουν για την κάλυψη των καταναλωτικών

δαπανών του νοικοκυριού, ενώ ο σύζυγος καθορίζει μόνον το γενικό πλαίσιο της

κατανάλωσης εντός της οικογένειας.

Σχεδόν οι μισές βλέπουν την αποτελεσματικότερη κάλυψη των οικογενειακών

καταναλωτικών αναγκών σε περίοδο κρίσης ως μία νέα ευθύνη στην οποία χρειάζεται

να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο.

37

Οι απαντήσεις των γυναικών στη συγκεκριμένη έρευνα επιβεβαιώνουν τις

αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά που διαπιστώνονται από το Ινστιτούτο

Καταναλωτών, καθώς το 89% μειώνει τις καταναλωτικές του δαπάνες σε επίπεδο

νοικοκυριού, το 83% αναζητούν καλύτερες τιμές και προσφορές, για παράδειγμα

κάνοντας σύγκριση των τιμών, αναζητώντας εκπτωτικά κουπόνια, προτιμώντας τις

τοπικές αγορές και όχι τα μεγάλα εμπορικά κέντρα.

Οι αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά έχουν και τη θετική τους

πλευρά, αφού ένα σημαντικό ποσοστό των ερωτώμενων, πάνω από το 50%, φροντίζει

να μην πετά τρόφιμα και μαγειρεμένα φαγητά, αφιερώνει περισσότερο χρόνο πλέον

στην οικογένεια και εντός σπιτιού, ενώ αυτοσχεδιάζει στην κουζίνα με σκοπό την

οικονομία.

Παράλληλα, οι τρεις πρώτες αξίες σε σχέση με το νοικοκυριό για τις

ερωτώμενες γυναίκες διαμορφώνονται ως εξής: Η αποταμίευση (44%), το Value for

Money (41%) και η οικογενειακή ηρεμία (38%).6

3.4. Καταναλωτική συμπεριφορά σε περιόδους κρίσης και

επιπτώσεις στο μάρκετινγκ

Καταναλωτές υπό πίεση

Έχει καταστεί πλέον εμφανές ότι οικονομική κρίση που πλήττει την Ελληνική

οικονομία και κοινωνία έχει αλλάξει δραματικά τη συμπεριφορά των Ελλήνων

καταναλωτών. Πρόσφατες κλαδικές μελέτες δείχνουν ότι σχεδόν όλοι οι

καταναλωτές και τα νοικοκυριά έχουν αλλάξει τον τρόπο που ζουν και ψωνίζουν:

υπάρχει μείωση του αριθμού των επισκέψεων στα καταστήματα, μετατόπιση των

αγορών σε κανάλια διανομής που προσφέρουν καλύτερη σχέση αξίας-τιμής, μείωση

των δαπανών σε αρκετές κατηγορίες προϊόντων, με παράλληλη υποκατάσταση των

επώνυμων προϊόντων από προϊόντα ιδιωτικής επωνυμίας, αυστηρότερος

προγραμματισμός των προσωπικών και οικογενειακών εξόδων,

συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων εκτός σπιτιού όπως μακροχρόνιες

διακοπές, διασκέδαση και φαγητό.

6 http ://news247. gr/eidiseis/oikonomia/agora

38

Αν και όλα αυτά φαίνονται φυσιολογικά μετά από τέσσερα χρόνια

συνεχιζόμενης ύφεσης, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι έρχονται σε πλήρη αντίθεση

με ένα μοντέλο ζωής που κυριάρχησε τα είκοσι χρόνια που προηγήθηκαν της κρίσης,

σύμφωνα με το οποίο οι Έλληνες πολίτες όριζαν τη ζωή τους με βάση την

καταναλωτική τους δυνατότητα και όχι την πραγματική οικονομική τους ικανότητα.

Ξαφνικά καλούνται να αντιμετωπίσουν με ένα δραματικά μειωμένο εισόδημα,

υπέρογκα δάνεια, φουσκωμένους λογαριασμούς, υψηλότατα φορολογικά έξοδα, και

εν γένει, ένα ταχύτατα αυξανόμενο κόστος ζωής. Ταυτόχρονα, η πρόσφατη σειρά

πολιτικών και εταιρικών σκανδάλων έχουν ενισχύσει τη δυσπιστία και το

σκεπτικισμό των ελλήνων καταναλωτών απέναντι στις προσπάθειες μάρκετινγκ.7

Σε αυτό το δυσμενές περιβάλλον, είναι ζωτικής σημασίας οι εταιρείες να

κατανοήσουν ότι οι πελάτες τους αξιολογούν εκ νέου τις καταναλωτικές τους

προτεραιότητες και προσπαθούν να προσδιορίσουν το τι συνιστά γι αυτούς αξία στη

νέα εποχή της κρίσης. Στις τρέχουσες συνθήκες ο επαναπροσδιορισμός της αξίας των

προϊόντων και των υπηρεσιών φαίνεται να αποτελεί σημαντικότερο παράγοντα στην

τελική καταναλωτική επιλογή, ενώ η πίστη στη μάρκα και η αγορά των

συνηθισμένων προϊόντων τείνουν να γίνουν όλο και πιο ασταθείς παράγοντες

προσδιορισμού της τελικής αγοραστικής απόφασης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το

γεγονός ότι οι πιο πάνω αντιλήψεις και συμπεριφορές εκδηλώνονται από όλους τους

καταναλωτές ανεξαρτήτως εισοδηματικής κατηγορίας.8

Αυτή η νέα πραγματικότητα δημιουργεί μια σειρά από σημαντικά

ερωτηματικά για το χώρο του μάρκετινγκ. Καταρχήν, με δεδομένη της αβεβαιότητα

για τη συνέχιση της κρίσης, υπάρχουν βραχυχρόνιες στρατηγικές μάρκετινγκ οι

οποίες μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να πορευτούν σε αυτές τις συνθήκες;

Επίσης, πόσο πιθανό είναι οι καταναλωτικές στρατηγικές που αναπτύσσουν οι

καταναλωτές προκειμένου να αντιμετωπίσουν την τρέχουσα κατάσταση, να

διατηρηθούν ακόμα και όταν η Ελληνική οικονομία αρχίσει να βλέπει σημάδια

ανάκαμψης, και τι μπορούν να κάνουν οι επιχειρήσεις για να απεγκλωβίσουν τους

καταναλωτές από αυτές της ψυχολογικές στρατηγικές επιβίωσης;

7 L am ey , L., Deleersnyder, B., Dekimpe, M.G. and Steenkamp, J-B.E.M. (2007). How Business Cycles Contribute to Private-Label Success: Evidence from the United States and Europe. Journal o f M arketing, Vol. 71, Issue 1, pp.1-158 Quelch, J.A. and Jocz, K.E. (2009). How to Market in a Downturn? H arvard Business Review , Vol. 87, Issue 4, pp.52-62.

39

Μάρκετινγκ σε καιρούς κρίσης

Η σχεδόν διαισθητική αντίδραση των επιχειρήσεων σε περιόδους κρίσης είναι

η περιστολή των δαπανών πάσης φύσης, με τον προϋπολογισμό μάρκετινγκ να είναι

μεταξύ των πρώτων που πλήττονται, ως επί το πλείστων χωρίς κάποια σαφή κριτήρια.

Ωστόσο, επιστημονικές μελέτες από τον χώρο του μάρκετινγκ που έχουν εξετάσει τις

επιπτώσεις από τις μειώσεις προϋπολογισμών μάρκετινγκ σε περιόδους κρίσης,

αναδεικνύουν με σαφήνεια ότι η μείωση του προϋπολογισμού μάρκετινγκ με σκοπό

τη βραχυχρόνια ανακούφιση της εταιρείας είναι αυτή που της στερεί τη δυνατότητα

ρευστότητας μακροχρόνια. Αυτό οφείλεται στο ότι δαπάνες μάρκετινγκ που

κατευθύνονται στην επικοινωνία των προϊόντων αλλά και στην εξυπηρέτηση των

πελατών, επιτρέπουν σε μια εταιρεία να μειώσει με πιο αργούς ρυθμούς τις τιμές των

προϊόντων και των υπηρεσιών της σε μια περίοδο που οι ανταγωνιστές ρίχνουν τις

τιμές απότομα μειώνοντας την ρευστότητα τους, αλλά και να διατηρήσει τους πλέον

κερδοφόρους πελάτες της.

Σύμφωνα με τις ίδιες μελέτες, οι εταιρείες που επιβιώνουν σε περιόδους

κρίσης αντιλαμβάνονται όχι μόνο τις απειλές αλλά και τις ευκαιρίες. Πιο

συγκεκριμένα, σε περιόδους ύφεσης οι πελάτες είναι πιο πρόθυμοι να επανεξετάσουν

τις τρέχουσες καταναλωτικές επιλογές τους ξεκινώντας εκ νέου την αξιολόγηση

εναλλακτικών προϊόντων και υπηρεσιών. Επιπλέον, η ύφεση είναι πιθανό να αυξήσει

την αποδοτικότητα των προωθητικών ενεργειών. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Η

πλειοψηφία των πιο αδύναμων εταιρειών περικόπτουν την διαφημιστική τους δαπάνη

με αποτέλεσμα να μειώνεται δραματικά ο συνωστισμός (clutter) των διαφημιστικών

μηνυμάτων γεγονός που κάνει τους καταναλωτές περισσότερο δεκτικούς στα

εναπομείναντα μηνύματα. Επιπλέον, με δεδομένη την μείωση της διαφημιστικής

δαπάνης, οι διαφημιστικές εταιρείες προσπαθούν να γίνουν περισσότερο

δημιουργικές σε σημαντικά χαμηλότερο κόστος.9

Οι πιο πάνω παρατηρήσεις οδηγούν σε μια σειρά από βασικές επιπτώσεις που

θα πρέπει να έχουν υπόψη τους τα στελέχη στον χώρο του μάρκετινγκ:

9 Srinivasan, R., Lilien, G.L., and Sridhar, S. (2011). Shou ld F irm s S pend M o re on R esearch and D evelop m en t and A d vertis in g D u rin g R ecession s? Journal o f Marketing, Vol. 75, Issue 3, p.49-65

40

■ Η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας είναι το

κλειδί για τη διατήρηση της υφιστάμενης πελατειακής βάσης, αλλά και

της προσέλκυσης νέων πελατών που επανεξετάζουν τη σχέση τους με

τους μέχρι πρόσφατα προμηθευτές τους. Προϊόντα και υπηρεσίες που

καταφέρνουν να δημιουργήσουν ένα αίσθημα εμπιστοσύνης, σε τόσο

αβέβαιες περιόδους, οδηγούν τους καταναλωτές στην ανάπτυξη

συναισθηματικών δεσμών με τα εν λόγω προϊόντα και υπηρεσίες,

ενισχύοντας την διακράτηση του πελατολογίου τους.

■ Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την προσέλκυση

νέων πελατών είναι η επένδυση στην ανάπτυξη νέων προϊόντων.

Παραδόξως, οι περίοδοι οικονομικών κρίσεων είναι εξαιρετικά

ευνοϊκές για την εισαγωγή νέων προϊόντων καθώς οι ανταγωνιστές

τείνουν να γίνονται όλο και πιο «αθόρυβοι», η αποτελεσματικότητα

των επενδύσεων σε επικοινωνιακές ενέργειες αυξάνει, και οι

καταναλωτές ψάχνουν συστηματικά για νέα προϊόντα που θα

βελτιώσουν την σχέση αξίας-τιμής που επιδιώκουν να λάβουν.

■ Συνήθως, σε περιόδους ύφεσης, οι επιχειρήσεις προσπαθούν να

μειώσουν τα κόστη επικοινωνίας τους κατευθύνοντας τις προσπάθειες

στους σε πιο οικονομικά κανάλια όπως το internet και εν γένει τα new

media. Ωστόσο, η ισορροπημένη επένδυση και στα πιο παραδοσιακά

μέσα επικοινωνίας είναι εξαιρετικά σημαντική. Η στρατηγική των

μέσων επικοινωνίας των εταιρειών που κατάφεραν να διατηρήσουν ή

και να βελτιώσουν τα μερίδια αγοράς τους σε περιόδους κρίσης,

δείχνει να γνωρίζουν καλά ότι αν μείνουν έξω από κανάλια ευρείας

εμβέλειας, όπως η τηλεόραση, είναι εξαιρετικά πιθανό να βρεθούν και

έξω από το μυαλό του καταναλωτή.10

10 Tellis, G.J. and Tellis, K. (2009). Research on Advertising in a Recession. Journal o f Advertising Research. Vol. 49, Issue 3, pp.304-327

41

Εκτιμήσεις

Η εμπειρία από οικονομικές κρίσεις δείχνει ότι ένα με δυο χρόνια μετά την

ουσιαστική επανάκαμψη της οικονομίας ξεκινά και η επανάκαμψη της

καταναλωτικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, η έντονη κρίση που βιώνει η Ελληνική

οικονομία και κοινωνία οδηγούν σε βαθιές μεταμορφώσεις στις στάσεις και τις αξίες

των Ελλήνων καταναλωτών, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τις επιλογές τους και

κατ’ επέκταση οδηγούν σε εύλογο προβληματισμό αναφορικά με το ποιες πρακτικές

μάρκετινγκ είναι πιο αποτελεσματικές σε αυτές τις συνθήκες.

42


ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Σύμφωνα με την έρευνα «Καταναλωτής και Ελληνικό Προϊόν», που

πραγματοποίησαν οι καθηγητές Γ. Μπάλτας και Π. Θεοδωρίδης από το Οικονομικό

Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Πατρών και δημοσιεύει η

«Καθημερινή», το 67% των καταναλωτών προτιμά τα ελληνικά προϊόντα έναντι των

εισαγόμενων.

Πρωταρχικό κίνητρο (συγκεντρώνει το 77% των απαντήσεων) για την

επιλογή των ελληνικών προϊόντων είναι ότι οι καταναλωτές θεωρούν ότι έτσι

στηρίζουν την ελληνική παραγωγή.

Δεύτερος λόγος (με ποσοστό 34%) είναι ότι θεωρούν πως τα ελληνικά

προϊόντα υπερτερούν σε ποιότητα από τα εισαγόμενα, ενώ τρίτος λόγος με

χαρακτηριστικά χαμηλό ποσοστό (μόλις 16%) είναι ότι αγοράζουν ελληνικά

προϊόντα διότι είναι φθηνότερα από τα εισαγόμενα.

4.1. Στροφή στα ελληνικά προϊόντα

Στα ελληνικά προϊόντα στρέφεται ο Έλληνας καταναλωτής, τα οποία συνδέει

με την στήριξη της ελληνικής οικονομίας και τη μείωση της ανεργίας. Αν και έχουν

μειωθεί σημαντικά τα εισοδήματα του Έλληνα καταναλωτή, ο οποίος έχει περιορίσει

τις αγορές του, θα συνεχίσει να αγοράζει ελληνικά προϊόντα.

Σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα που διεξήγαγαν από κοινού το Οικονομικό

Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας τη χρονική περίοδο

Απριλίου και Μαΐου

2013, σε μια προσπάθεια να ανιχνεύσουν την αγοραστική συμπεριφορά και

τις αντιλήψεις των καταναλωτών σχετικά με τα ελληνικά προϊόντα, κατέληξαν στα

παραπάνω συμπεράσματα. Η έρευνα έδειξε ότι επτά στους δέκα καταναλωτές

43

απαντούν πως προτιμούν τα ελληνικά προϊόντα, ενώ όταν βρεθούν μπροστά στο ράφι

του σούπερ μάρκετ και καλούνται να επιλέξουν μεταξύ ελληνικού και εισαγόμενου

το ποσοστό αυτό ανεβαίνει σε 9 στους10.

Υπέρ των Ελλήνων παραγωγών μεγαλώνει το κίνημα

Από την αρχή της κρίσης (2008) ένα μεγάλο ποσοστό (45%) προτιμάει τα

ελληνικά προϊόντα. Επίσης ένα αξιόλογο ποσοστό (37,2%) αγοράζει ελληνικά

προιόντα τον τελευταίο χρόνο, το οποίο μας δείχνει ότι μεγαλώνει το κίνημα υπέρ

των Ελλήνων παραγωγών. Σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι η πλειονότητα που

αγγίζει το ποσοστό 95% επιθυμεί να υπάρχει επίσημο σήμα για τα προϊόντα ελληνική

κατασκευής και να αναγράφεται καθαρά η χώρα προέλευσης, ενώ παράλληλα

επιθυμεί να βλέπει περισσότερα ελληνικά προϊόντα στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Το 57% των καταναλωτών πιστεύει ότι τα ελληνικά προϊόντα προσφέρουν

μεγαλύτερη ασφάλεια, ενώ το 61% των καταναλωτών υποστηρίζει ότι έχουν

καλύτερη ποιότητα. Ελληνικά προϊόντα θα συνεχίσει να προτιμάει το 94% και στο

μέλλον, ενώ το 88% θα συνεχίσει να επιλέγει ντόπιους παραγωγούς και να στηρίζει

την ελληνική οικονομία.

Σημαντικό για τον Έλληνα καταναλωτή είναι η εξωστρέφεια των ελληνικών

προϊόντων, η σπουδαιότητα της αγροτικής παραγωγής, η αξιοποίηση των

παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας και η ανασυγκρότηση της εγχώριας

παραγωγής. Τέλος, η έρευνα έγινε σε δείγμα 1.860 καταναλωτών σε πανελλαδικό

επίπεδο με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου.

44

4.2. Απαραίτητη η κατανάλωση ελληνικών προϊόντων

Για να καταλάβουμε πόσο βοηθάμε την Ελληνική οικονομία με την

προτίμηση εγχώριων προϊόντων και υπηρεσιών, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε

τον μηχανισμό που οδηγεί τις οικονομίες σε αναπτυξιακή πορεία ή σε ύφεση :

Όταν αυξάνεται η ζήτηση των προϊόντων μιας χώρας, οι επιχειρήσεις

σπεύδουν να αυξήσουν την παραγωγή τους για να επωφεληθούν από αυτή την

εξέλιξη.

Έτσι, πραγματοποιούν επενδύσεις, προσλαμβάνουν προσωπικό, αγοράζουν

υλικά και υπηρεσίες. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η απασχόληση των μισθωτών,

των ελεύθερων επαγγελματιών, των γεωργών, των ιδιοκτητών ακινήτων κλπ

προκαλώντας αντίστοιχη αύξηση των εισοδημάτων τους και κατ επέκταση της

αγοραστικής τους δύναμης.

Ως φυσική συνέπεια, έρχεται η νέα αύξηση της ζήτησης, η οποία προκαλεί

έναν νέο γύρο διόγκωσης των επενδύσεων, των εισοδημάτων, της οικονομικής

δραστηριότητας κλπ, βάζοντας την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης. Στα πλαίσια

αυτά, το Κράτος εισπράττει περισσότερους φόρους (π.χ. ΦΠΑ, φόρος εισοδήματος)

περιορίζοντας (ή εξαλείφοντας) τα ελλείμματά του, αυξάνοντας τις προνομιακές

παροχές, χρηματοδοτώντας καλύτερα την παιδεία και την έρευνα, βελτιώνοντας τις

υπηρεσίες υγείας κ.ο.κ.

Η πιο πάνω διαδικασία οδηγεί στην ισχυροποίηση των ντόπιων επιχειρήσεων,

οι οποίες γίνονται πλέον ικανές να αναπτύξουν εξαγωγική δραστηριότητα, φέρνοντας

χρήματα από το εξωτερικό και δυναμώνοντας ακόμη περισσότερο την εγχώρια

οικονομία.

Στην περίπτωση που αγοράζουμε κυρίως εισαγόμενα αγαθά, απλούστατα,

στέλνουμε τα χρήματα μας σε επιχειρήσεις του εξωτερικού, βοηθώντας στην

ανάπτυξη ξένων οικονομιών. Ταυτόχρονα, περιορίζεται ο τζίρος των δικών μας

επιχειρήσεων, οι οποίες αναγκάζονται να περιορίσουν την παραγωγή τους, με

συνέπεια την απόλυση εργαζομένων, την αγορά λιγότερων υλικών αγαθών και

υπηρεσιών από τους Έλληνες ελεύθερους επαγγελματίες, γεωργούς κλπ.

Με αυτό τον τρόπο το εισόδημα της Ελληνικής κοινωνίας μειώνεται, τα

κρατικά έσοδα μειώνονται, τα ελλείμματα και τα χρέη αυξάνονται αλματωδώς, με

45

μεσοπρόθεσμη κατάληξη την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής μας και το

φόρτωμα των παιδιών μας με χρέη που θα απομυζούν τα εισοδήματα τους.

Για να πάρουμε μια ιδέα της εγκληματικής καταναλωτικής συμπεριφοράς των

Ελλήνων, αρκεί να σημειώσουμε ότι μέχρι το 2009 τα χρήματα που πλήρωνε η

Ελλάδα για εισαγωγές ήταν τριπλάσια από αυτά που είσπραττε από τις εξαγωγές.

Ακόμη και σήμερα, οι εισαγωγές της Ελλάδας είναι υπερδιπλάσιες των εξαγωγών.

Αν υποκαταστήσουμε το 20% των εισαγόμενων αγαθών με ντόπια, θα

εισέρχονται στην Ελληνική οικονομία κάπου 10 δις ευρώ τον χρόνο. Με το ποσό

αυτό θα μπορούσαν π.χ. να καλυφθούν οι συνολικές δαπάνες (αμοιβές, ασφαλιστικές

εισφορές κλπ) 600.000 νέων θέσεων εργασίας.11

Αξίζει λοιπόν να προσπαθήσουμε. Ας ξεκινήσουμε προτιμώντας εκείνα τα

προϊόντα και υπηρεσίες που αξίζουν πραγματικά τον κόπο να τα προτιμήσουμε. Από

εκεί και πέρα, ίσως να ανακαλύψουμε ότι αξίζει να δώσουμε και μια ευκαιρία στις

ντόπιες επιχειρήσεις που δεν είναι μεν ιδιαίτερα ανταγωνιστικές, αλλά χρειάζονται

μια μικρή ώθηση για να απογειωθούν. Ο καθένας μας θα βρει τα όρια των

καταναλωτικών του επιλογών.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1 : ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, συνολικά

Ποσά σε δις ευρώ

2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000Ε ξαγω γές α γα θ ώ ν 15,3 19,0 17.4 16,2 14,2 12,7 11,1 10,4 11,5 11,1Ε ισαγω γές α γα θ ώ ν 46,1 63,9 58,9 51,4 41,8 38,1 33,8 33,1 33,2 33ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ■30,8 -44 -41,5 -35,3 -27.6 -25,4 -22.6 -22.7 -2 ΐ,6 -21,9

Πηγή: ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

11 http://www.protimoellinika.gr, Μιχάλης Γκλεζάκος, Καθηγητή Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιά

46


ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2 : ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, μετά την

αφαίρεση των εισαγωγών-εξαγωγών καυσίμων

Ποσά σε δις ευρώ

2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ χω ρ ίς καύσ ιμα - 30 ,8 -44 - 41 ,5 - 3 5 ,3 - 27 ,8 - 25 ,4 - 22 ,0 - 22 ,7 -21,θ - 2 1 ,9ΙΣΟΖΥΓΙΟ καυ σ ίμ ω ν -7,6 -12 -9,2 -8,8 -6,6 -4,5 -4 -3,5 -3 -3ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ χ ω ρ ίς κα ύσ ιμα -23,2 -32 -32,3 -26,5 -20,9 -20,9 -18,6 -19,2 -18,6 -18,9

Πηγή: ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως κατά την 10ετία (2000-2009) η

οικονομία της Ελλάδας έχει υποστεί μια «αιμορραγία» 293 δις ευρώ, ακόμη και χωρίς

τον υπολογισμό των καυσίμων, η απώλεια είναι 231 δις ευρώ ! Ο πλούτος που θα είχε

παραχθεί αν έμεναν εδώ αυτά τα χρήματα είναι πάνω από 400 δις ευρώ, αν

υπολογίσουμε την επίπτωση τους στην οικονομική δραστηριότητα της Ελλάδας.

Συνοψίζοντας τα παραπάνω οι τρεις σοβαροί λόγοι για την κατανάλωση

ελληνικών προϊόντων είναι οι εξής:

1. Ενίσχυση της απασχόλησης. Αύξηση των εισοδημάτων της Ελλάδας

πολλαπλασιαστικά και χωρίς αύξηση των χρεών της χώρας.

2. Ενίσχυση των εσόδων του κράτους. Οι εισαγωγείς, και οι

πολυεθνικές, έχουν τον τρόπο να πληρώνουν λίγα σε ΦΠΑ, φόρους

εισοδήματος, και ασφαλιστικές εισφορές.

3. Οι πολυεθνικές μπορούν να γίνουν άθελά τους σύμμαχοι της

Ελλάδας. Η πολύ σημαντική υποχώρηση του τζίρου τους, μπορεί να

τις οδηγήσει σε έξοδο από την χώρα ή σε απαίτηση για βελτίωση της

αγοραστικής δύναμης της Ελλάδας.

47

4.3. Ελληνικά προϊόντα προτιμούν οι Τούρκοι

Με την Τουρκία να αναδεικνύεται ο καλύτερος πελάτης των ελληνικών

εξαγωγικών επιχειρήσεων και τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα, όπως το ελαιόλαδο, τα

ψάρια, τα φρούτα και τα λαχανικά, να κερδίζουν συνεχώς νέες αγορές, έκλεισε το

πρώτο τρίμηνο του 2013.

Οι ελληνικές εξαγωγές σημείωσαν αύξηση κατά 4,5% σε σχέση με το

αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο και διαμορφώθηκαν στα 6,4 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με

τις εκτιμήσεις των εξαγωγέων για το 2013 αναμένεται περαιτέρω αύξηση των

εξαγωγών στα επίπεδα του 3%-4%. Την ίδια ώρα, μείωση παρουσίασαν οι εισαγωγές

προς την Ελλάδα κατά 8,3%, περιορίζοντας έτσι το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας

κατά 20,5%. 12

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, το πρώτο

τρίμηνο του 2013, χώρες όπως το Γιβραλτάρ, η Σιγκαπούρη, η Αίγυπτος, η Λιβύη και

η Αλγερία βρέθηκαν στην πρώτη δεκάδα των κορυφαίων αγορών για τα ελληνικά

προϊόντα, εκτοπίζοντας σε χαμηλότερες θέσεις σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια

παραδοσιακούς εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας, και ταυτόχρονα σε τροχιά ανόδου

βρέθηκαν τα αγροτοδιατροφικά προϊόντα, με τα 6 στα 10 πιο εξαγώγιμα προϊόντα της

χώρας να ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.

Ειδικότερα το πρώτο τρίμηνο του έτους η Τουρκία βρέθηκε στην πρώτη θέση

σε ό,τι αφορά τους προορισμούς των ελληνικών εξαγώγιμων προϊόντων, ενώ στην

τέταρτη θέση ήταν το Γιβραλτάρ, ξεπερνώντας την Κύπρο, που μετά τις πρόσφατες

εξελίξεις υποχώρησε στην έκτη θέση. Όσον αφορά τις εξαγωγές της Ελλάδας προς

την ΕΕ, αυτές εμφάνισαν στασιμότητα (αύξηση μόλις 0,1%) και

συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών ανήλθαν στο 43,4% των συνολικών

εξαγωγών, ενώ εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών το μερίδιό τους ανέρχεται σε 66%.

Αντίθετα, αξιοσημείωτη αύξηση καταγράφεται στις εξαγωγές προς τις

υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ (Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία, Τουρκία, 32,1%) αλλά

και προς την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (24,2%), ενώ ξεχωρίζει ο

υπερεξαπλασιασμός των εξαγωγών προς τη Λατινική Αμερική (κυρίως λόγω της

12 Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων, http://www.pse.gr/

48

http://www.pse.gr/

Βραζιλίας). Παρθένο ελαιόλαδο, ψάρια, πορτοκάλια, τυποποιημένα λαχανικά,

ροδάκινα και τυριά βρέθηκαν στην πρώτη δεκάδα με τα πλέον ελληνικά εξαγώγιμα

προϊόντα.

Συγκεκριμένα, για το πρώτο τρίμηνο του 2013 η κατηγορία των αγροτικών

προϊόντων παρουσίασε αύξηση της τάξης του 15,3% και βρέθηκε στο σύνολο των

εξαγωγών στην τρίτη θέση με μερίδιο 18,6%, ενώ την πρώτη θέση κατέχουν τα

καύσιμα με ποσοστό 39,1%.

Οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων σημείωσαν κάμψη 6,4% το πρώτο

τρίμηνο του 2013, με την αξία τους να ανέρχεται σε 2.341,6 εκατ. ευρώ από 2.500,6

εκατ. ευρώ στο πρώτο τρίμηνο του 2012. Επίσης σημαντική πτώση εμφανίζουν και οι13εξαγωγές πρώτων υλών κατά 25,9% (σε 248,2 εκατ. ευρώ από 335 εκατ. ευρώ).

Η εικόνα που παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές δείχνει τόσο την

εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων όσο και την προσπάθεια των ελλήνων

επιχειρηματιών να ανοίξουν νέες αγορές, ωστόσο, όπως σημειώνει η πρόεδρος του

Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Χριστίνα Σακελλαρίδη, «το γεγονός ότι

ελληνικά βιομηχανικά προϊόντα δέχονται πιέσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις χάνουν

μερίδια στη διεθνή αγορά, έχει να κάνει με έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, που

συνδέεται σημαντικά και με την έλλειψη ρευστότητας για την προμήθεια πρώτων υλών,

αλλά και με το υψηλό ενεργειακό κόστος που τα καθιστά αυτομάτως πολύ ακριβά στην

παγκόσμια αγορά, ειδικά μετά τις τελευταίες διακυμάνσεις του ευρώ έναντι του

δολαρίου». 13

13 Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων, http://www.pse.gr/

49

http://www.pse.gr/

4.4. Τα ελληνικά προϊόντα κατακτούν την Αμερική

Αύξηση 20,88% σημείωσαν οι ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ το πρώτο

φετινό εξάμηνο σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, σε 588,5 εκατ.

δολάρια από 453,7 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής

στατιστικής υπηρεσίας.

Την τελευταία διετία οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ έχουν

ανακάμψει κατά 8,4%.

Παράλληλα, πέρυσι οι αμερικανικές εξαγωγές προς τη χώρα μας

μειώθηκαν κατά 2,1% σε 1,10 δισ δολάρια σε σχέση με το 2010, ενώ το πρώτο

φετινό εξάμηνο μειώθηκαν κατά 10,87% σε ετήσια βάση, από 505,5 εκατ. δολάρια σε

450,6 εκατ. δολάρια.

Στο εξάμηνο ο λόγος των εξαγωγών μας προς τις εισαγωγές από ΗΠΑ έφτασε

σχεδόν το 1:1.

Μάλιστα για πρώτη φορά οι εξαγωγές μας είναι λίγο περισσότερες από τις

εισαγωγές μας, ήτοι το διμερές εμπορικό ισοζύγιο είναι για πρώτη φορά

πλεονασματικό για τη χώρα μας κατά 98 σχεδόν εκατ. δολάρια.14

14http://www.newsbomb.gr/prionokordela/oikonomia/story/238160/ta-eninika-proionta-kataktoyn-tin-ameriki

50

http://www.newsbomb.gr/prionokordela/oikonomia/story/238160/ta-eninika-proionta-kataktoyn-tin-

4.5. Παγκόσμια κατανάλωση και Ελληνική παραγωγή βιολογικών

προϊόντων

Λίγο πιο κάτω από το μισό της παγκόσμιας παραγωγής προϊόντων βιολογικής

καλλιέργειας καταναλώνεται από τους κατοίκους των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα οι ΗΠΑ

καταναλώνουν το 48% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ στην Ευρώπη πρώτοι

έρχονται οι Γ ερμανοί με ποσοστό 6% και ακολουθούν οι Γάλλοι με ποσοστό 3,5%.

Τα στοιχεία παρουσίασε ο ερευνητής στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων

Επιστημών (ΙΝΕΒ) και στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Τεχνολογίας και Ανάπτυξης

(ΕΚΕΤΑ), Αναγνώστης Αργυρίου σε ομιλία του στο συνέδριο Economist.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε ο πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας

Κινημάτων Βιολογικής Γεωργίας (ΙΕΟΑΜ), Christopher Stopes, στην Ελλάδα

δραστηριοποιούνται 21.270 παραγωγοί βιολογικών προϊόντων και 1257 επιχειρήσεις,

με ετήσιο τζίρο 58 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ λειτουργούν και 48 λαϊκές αγορές. Όσο

αφορά τις εξαγωγές, η Ελλάδα εξάγει κυρίως λάδι, ελιές φρούτα αλλά και κρασί, σε

κυρίως Σκανδιναβικές χώρες

Στην Ελλάδα καλλιεργούνται 4 εκατομμύρια στρέμματα γης αφιερωμένα στην

αποκλειστική παραγωγή βιολογικών γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων, ένα ποσοστό

που καλύπτει το 3,4% της καλλιεργούμενης γης ενώ το αντίστοιχο στην Αυστρία

είναι στα 15%. Σύμφωνα με τον κ. Christopher Stopes "Υπάρχουν περιθώρια για

περαιτέρω ανάπτυξη στην Ελλάδα. Πρέπει να δοθούν κίνητρα στους νέους να

ασχοληθούν με τη βιολογική γεωργία" ο οποίος χαρακτήρισε συγκριτικό

πλεονέκτημα το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν καλλιεργεί μεταλλαγμένα γεωργικά

προϊόντα.

Ο καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νικόλαος Συγριμής,

αναφέρθηκε στις δυσκολίες των παραγωγών, λόγω της συρρίκνωσης του εισοδήματος

τους, αφού συγκριτικά την δεκαετία του '70 το 35% του κόστους των τροφίμων, που

αγόραζαν οι καταναλωτές, επέστρεφε στους παραγωγούς, ενώ σήμερα μόνο το 10%.

Ο γενικός διευθυντής τεχνολογίας τροφίμων στο CFTO του Ισραήλ, Amos

Levin, αναφέρθηκε στη χρήση νέων τεχνολογιών αποθήκευσης και συντήρησης

νωπών αγροτικών προϊόντων, που επιτρέπουν την διατήρηση αχλαδιών και μήλων

51

μέχρι και 9 μήνες, χωρίς να αλλοιώνονται. Αναφέρθηκε

ελεγχόμενης ατμόσφαιρας, υγρασίας, κυκλοφορίας αέρα και

παθογόνων βακτηρίων.15

15 agrocapital.gr

σε νέες μεθόδους

καταπολέμησης των

52


ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ - ΑΝΑΛΥΣΗ

5.1. Μέθοδος Έρευνας

Στη μεθοδολογία της έρευνας, υπάρχουν δύο βασικά είδη έρευνας, η

πρωτογενής και η δευτερογενής.

Στη παρούσα μελέτη χρησιμοποιήθηκε η πρωτογενής, κατά την οποία από τις

βασικές μεθόδους διενέργειας των ερευνών της, επιλέχθηκε η μέθοδος συμπλήρωσης

των ερωτηματολογίων από τους ερευνώμενους, η οποία αποτελεί μια ενδιάμεση λύση

μεταξύ της μεθόδου με προσωπική συνέντευξη και αυτής που γίνεται μέσω

αποστολής των ερωτηματολογίων με το ταχυδρομείο, συγκεντρώνοντας σημαντικά

πλεονεκτήματα τόσο της πρώτης μεθόδου (δυνατότητα παρέμβασης του ερευνητή σε

τυχόν ελλείψεις, χρήση σχετικά εκτεταμένου ερωτηματολογίου, κλπ.) όσο και της

δεύτερης (περιορισμός της κυρίαρχης θέσης του ερευνητή, περιορισμός του κόστους,

του χρόνου, κλπ.).

5.2. Περιοχή Έρευνας:

Περιοχή έρευνας είναι ο Ν. Λάρισας

5.3. Στόχοι Της Έρευνας:

Οι στόχοι της έρευνας είναι:

• Να ερευνηθεί κατά πόσο έχει επηρεαστεί η αγορά ελληνικών προϊόντων

εν μέσω οικονομικής κρίσης .

• Να ερευνηθεί η στάση των Ελλήνων απέναντι στα ελληνικά προϊόντα.

53

5.4. Εκλογή Της Μεθόδου Συγκέντρωσης Στοιχείων

Γνωστοί μέθοδοι συγκέντρωσης στοιχείων είναι οι εξής:

α) Συγκέντρωση απαντήσεων του κοινού

β) Δημοσιευμένα ή μη στοιχεία

γ) Μελέτη της διαδικασίας ή του συστήματος

Από τις παραπάνω επιλέχθηκε η πρώτη διότι είναι αυτή η οποία ταιριάζει και

με τη μέθοδο έρευνας που έχει είδη επιλεχθεί. Όπως προαναφέραμε η μέθοδος

έρευνας είναι η πρωτογενής με τη χρήση ερωτηματολογίου, άρα αυτό που

χρειαζόμαστε είναι η συγκέντρωση των απαντήσεων από το κοινό.

5.5. Επιλογή Του Δείγματος

Το δείγμα (100 ερωτώμενοι) στο οποίο θα διανέμονταν το ερωτηματολόγιο,

επιλέχθηκε τυχαία, ανάμεσα σε περαστικούς διαφόρων ηλικιών στο Ν. Λάρισας

5.6. Δειγματοληψία

Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου δειγματοληψίας είναι μια κρίσιμη

απόφαση για τη μεγιστοποίηση της ακρίβειας ή την ελαχιστοποίηση του κόστους.

Στη τυχαία δειγματοληψία κάθε μονάδα του πληθυσμού πρέπει να έχει την

ίδια πιθανότητα να επιλεγεί στο δείγμα 16.

Η ιδιότητα αυτή προσδίδει δύο σημαντικά πλεονεκτήματα στη μέθοδο:

α) Να δίνει περισσότερο αντικειμενικά (μη μεροληπτικά αποτελέσματα) και

β)Να δίνει τη δυνατότητα, μέτρησης του δειγματοληπτικού σφάλματος.

Στην περίπτωση της παρούσας έρευνας έγινε συγκέντρωση στοιχείων από

διάφορους ανθρώπους, έτσι όλοι οι εμπλεκόμενοι είχαν τις ίδιες πιθανότητες να

επιλεγούν (τυχαία δειγματοληψία).

16 Stuart, Alan (1976) Βασικές ιδέες της επιστημονικής δειγματοληψίας, Hafner Publishing Company, Νέα Υόρκη

54

5.7. Ερωτηματολόγιο

Το ερωτηματολόγιο (παρατίθεται στο παράρτημα Α της εργασίας) αποτελείται

από είκοσι δύο (22) ερωτήσεις, από τις οποίες οι οχτώ πρώτες αναφέρονται σε

δημογραφικά στοιχεία του ερωτηθέντα κα στις υπόλοιπες δώδεκα ο ερωτώμενος

απαντά επιλέγοντας μία από τις απαντήσεις που του δίνονται.

5.8. Μέθοδος Δειγματοληψίας

Η δειγματοληψία των ατόμων που θα απαντούσαν στο ερωτηματολόγιο, έγινε

στην Λάρισα. Η επιλογή τους έγινε τυχαία από περαστικούς

Ο χρόνος ο οποίος απαιτούνταν για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου

ήταν 10 με 15 λεπτά.

5.9. Αποτελέσματα Έρευνας

Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα, σε πίνακα και σε

ποσοστιαία μορφή διαγραμμάτων, από το ερωτηματολόγιο που παρατέθηκε και

απαντήθηκε από 100 ερωτώμενους.

55

Α' ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Π ίνα κ α ς 5.1

Άντρας 30

Γυναίκα 70

Πηγή: ίδια έρευνα

Φύλο

■ Άντρας

■ Γυναίκα

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 1. Φ ύλο

Πηγή: επεξεργασία στοιχείων ίδιας έρευνας

Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων είναι γυναίκες που κατέχουν

ποσοστό 70% έναντι των αντρών που κατέχουν το 30%, όπως προκύπτει από το

διάγραμμα 5.1.

56

Πίνακας 5.2

15-20 5

21-30 10

31-40 25

41-50 25

51 + 35


5%10%

35%

25%

25%

Ηλικία

15-20

21-30

31-40

41-50

51 +

Δ ια γρ α μ μ α 5. 2. Η λικ ία


Οι περισσότεροι ερωτηθέντες ανήκουν σε ηλικίες των 51 και άνω (35%)

καθώς ακολουθούν οι ηλικίες από 41 έως 50 και 31 έως 40, μικρότερο ποσοστό

έχουμε στις μικρότερες ηλικίες από 21 έως 30 (10%) και ένα ελάχιστο δείγμα στις

ηλικίες 15 με 20 (5%) (Διάγραμμα 4.2.).

57

Πίνακας 5.3

Έγγαμος 8 0

Άγαμος 20


Οικογενειακή κατάσταση

20%

80%

■ Έγγαμος

■ Άγαμος

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 3. Ο ικ ογενεια κ ή κα τάσ τα σ η


Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων είναι έγγαμοι (80%) βάση του

Διαγράμματος 5.3.

58

Πίνακας 5.4

Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση 25

Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 20

ΑΕΙ-ΤΕΙ 40

Μεταπτυχιακό-Δ ιδακτορικό 15

Άλλο 0


Επίπεδο μόρφωσης

20%40%

15%25%

■ Π ρωτοβάθμια Εκπαίδευση

■ Δ ευτεροβά θμ ια Εκπαίδευση

ΑΕΙ-ΤΕΙ

■ Μ εταπτυχιακό- Διδακτορικό

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 4. Ε π ίπεδο μ όρφ ω ση ς


Μεγάλο μέρος του δείγματος που πείρε μέρος στην έρευνα είναι τεχνολογικής

και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (40%), καθόλου μικρό όμως δεν είναι και το

ποσοστό της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (25%) το οποίο ξεπερνά το ποσοστό της

δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που είναι 20%. (Διάγραμμα 5.4.)

59

Πίνακας 5.5

Δημόσιος Υπάλληλος 20

Ιδιωτικός Υπάλληλος 15

Αγρότης 5

Άνεργος 4 0

Φοιτητής 5

Συνταξιούχος 15


Επάγγελμα

■ Δ ημόσιος Υπάλληλος

■ Ιδιωτικός Υπάλληλος

■ Αγρότης

■ Άνεργος

■ Φοιτητής

5% ■ Συνταξιούχος

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 5. Ε π άγγελμ α


Δυστυχώς για άλλη μία φορά διαπιστώνεται πως το ποσοστό ανεργίας στη

χώρα μας είναι σε υψηλά επίπεδα (40%) σύμφωνα με το Διάγραμμα 5.5. Τα

μικρότερα ποσοστά τις έρευνας (5%) ανήκουν σε φοιτητές και αγρότες αντιστοίχως.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι κατέχουν το 20% ενώ οι ιδιωτικοί υπάλληλοι όπως και οι

συνταξιούχοι αντιπροσωπεύουν από 15%. (Διάγραμμα 5.4.)

60

Πίνακας 5.6

Κάτω από 500 ευρώ 5 0

500-1000 ευρώ 3 0

1000-1500 ευρώ 20

1500-2000 ευρώ 0

2000 και άνω ευρώ 0


Ποιό είναι το μηνιαίο εισόδημα σας0%

0%

50%

Κάτω από 500 ευρώ

500-1000 ευρώ

1000-1500 ευρώ

1500-2000 ευρώ

2000 και άνω ευρώ

Διάγραμμα 5. 6. Ποιό είναι το μηνιαίο εισόδημα σας


Το μηνιαίο εισόδημα των μισόν (50%) ερωτώμενων είναι λιγότερο από 500

ευρώ (Διάγραμμα 5.6.), κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο εφόσον σύμφωνα με το

Διάγραμμα 5.5. το 40% των ερωτώμενων είναι άνεργοι. Μόνο το 30% έχει μηνιαίο

εισόδημα από 500 έως 1000 ευρώ ενώ μόλις το 20% ξεπερνάει τα 1000 ευρώ και

φθάνει έως 1500. Κανείς δε, δεν έχει μηνιαίο εισόδημα που να ξεπερνά τα 1500

ευρώ. (Διάγραμμα 5.6.)

61

Πίνακας 5.7

Καμία 5

Μία 75

Δύο 15

Τρείς 5

Περισσότερες από 0


Πόσες ξένες γλώσσες μιλάτε

5% 0% 5%

■ Καμία

■ Μία

■ Δυο

Τρείς

■ Π ερισσότερες από

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 7. Π όσ ες ξένες γλώ σ σ ες μ ιλάτε


Σύμφωνα με το Διάγραμμα 5.7. το 75% των ερωτώμενων γνωρίζει μία ξένη

γλώσσα, τα μικρότερα ποσοστά κατέχουνε αυτοί που δεν μιλάνε καμία ξένη γλώσσα

(5%) και αυτοί που μιλάνε 3 (5%), ενώ στο 15% βρίσκονται αυτοί που μιλάνε 2 ξένες

γλώσσες.

62

Πίνακας 5.8

Αγγλικά 7 0

Γερμανικά 20

Γαλλικά 5

Ιταλικά 5

Άλλο 0


Ποιές γλώσσες

5%

■ Αγγλικά

■ Γερμανικά

■ Γαλλικά

■ Ιταλικά

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 8. Π οιές ξένες γλώ σ σ ες μ ιλάτε


Όπως ήτανε αναμενόμενο, σύμφωνα πάντα με το Διάγραμμα 5.8., το 70% του

δείγματος μιλάει και αγγλικά πέραν της ελληνικής. Η δεύτερη ξένη γλώσσα που

ακολουθεί είναι τα γερμανικά (20%) και τέλος με ποσοστό 5% αντιστοίχως τα

γαλλικά και τα ιταλικά.

63

Β' ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ -ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Π ίνα κ α ς 5.9

Κ αθόλου 0

Λ ίγο 5

Μ έτρ ια 15

Π ο λύ 6 0

Π ά ρ α Π ο λύ 20


Έχει βιώσει η οικογένεια σας τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης

0%

■ Καθόλου

■ Λίγο

■ Μέτρια

■ Πολύ

■ Πάρα Πολύ

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 9. Έ χ ε ι β ιώ σει η ο ικ ογένειά σας τ ις συ νέπ ειες τη ς ο ικ ονομ ικ ή ς κ ρ ίσ η ς


Τα νοικοκυριά στην Ελλάδα, σύμφωνα με το δείγμα της έρευνας που

αναλύεται στο Διάγραμμα 5.9. έχουνε βιώσει πολύ τις συνέπειες τις οικονομικής

κρίσης (60%), ενώ πλήγηκε πάρα πολύ το 20%, μικρές (λίγο) συνέπειες είχε μόνο το

5% και σε μία μέτρια κατάσταση βρίσκεται το 15%.

64

Πίνακας 5.10

5-15€ 0

15-20€ 0

20-40 € 10

40-60€ 3 0

60-80€ 6 0


Πριν την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιούσατε για την αγορά προϊόντων

για το σπίτι ήταν0% 0 %

■ 5-15€

■ 15-20€

■ 20-40 €

■ 40-60€

■ 60-80€

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 10. Π ριν τη ν κ ρ ίσ η το εβδομ α δια ίο π οσ ό π ου χρ η σ ιμ οπ ο ιού σ α τε γ ια τη ν αγορά

π ρ ο ϊόντω ν γ ια το σπ ίτι ή τα ν


Πριν την κρίση τα περισσότερα νοικοκυριά (60%) χρησιμοποιούσαν για την

εβδομαδιαία αγορά προϊόντων για το σπίτι από 60 έως 80 ευρώ, δηλαδή μηνιαίος

ξόδευαν 240 με 320 ευρώ, ενώ κανείς δεν ξόδευε λιγότερα από 20 ευρώ την

εβδομάδα. Το 30% χρησιμοποιούσε 40 με 60 ευρώ εβδομαδιαίος και το μικρότερο

ποσοστό του 10% 20 με 40 ευρώ εβδομαδιαίος.

65

Πίνακας 5.11

5-15€ 10

15-20€ 60

20-40 € 10

40-60€ 20

60-80€ 0


Μετά την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιείτε για την αγορά προϊόντων για το

σπίτι είναι

■ 5-15€

■ 15-20€

■ 20-40 €

■ 40-60€

■ 60-80€

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 11. Μ ετά τη ν κ ρ ίση το εβδομ α δια ίο ποσ ό π ου χρ η σ ιμ οπ ο ιε ίτε γ ια τη ν αγορά

π ρ ο ϊόντω ν γ ια το σπ ίτι είναι


0%

Τα δεδομένα για το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιείτε για την αγορά

προϊόντων για το σπίτι από τα νοικοκυριά μετά την κρίση, έχει υποστεί τρομερές

αλλαγές σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτώμενων που εμφανίζονται στο

Διάγραμμα 5.11. Εδώ το μεγαλύτερο ποσοστό των 60% χρησιμοποιεί πλέον 15 με 20

ευρώ εβδομαδιαίος δηλαδή 60 με 80 ευρώ το μήνα, τα οποία 60 με 80 ευρώ το μήνα

πριν την κρίση ξοδευότανε ανά εβδομάδα. Σήμερα δε, κανείς δεν ξοδεύει 60 με 80

66

ευρώ την εβδομάδα, μιας και το ποσοστό αυτό στο Διάγραμμα 5.11. είναι μηδενικό.

Η επιλογή του ποσού των 15 με 20 ευρώ την εβδομάδα προ κρίσης δεν υπήρχε διότι

τα λιγότερα χρήματα που ξοδευόταν ήταν 20 με 40 ευρώ εβδομαδιαίος (Διάγραμμα

5.10).

Το 20% αντιστοιχεί στα 40 με 60 ευρώ εβδομαδιαίος (Διάγραμμα 5.11), τα

οποία χρήματα που χρησιμοποιούνταν για την αγορά προϊόντων του σπιτιού πριν την

κρίση αντιστοιχούσε στο 30% (Διάγραμμα 5.10). Ενώ τα νοικοκυριά που ζούσαν πιο

οικονομικά, μπορούμε να πούμε, και χρησιμοποιούσαν 20 με 40 ευρώ την εβδομάδα,

πιθανόν να μην έχουνε αλλάξει συνήθειες διότι το ποσοστό παραμένει στο 10% και

πριν και μετά την οικονομική κρίση. (Διάγραμμα 5.10) (Διάγραμμα 5.11)

Τέλος ποσοστό 10% πήρε και η επιλογή που χρησιμοποιεί 5 με 15 ευρώ

εβδομαδιαίος για την αγορά προϊόντων του σπιτιού(Διάγραμμα 5.11). Επίσης το ποσό

αυτό είχε μηδενικό ποσοστό πριν την οικονομική κρίση (Διάγραμμα 5.10).

67

Πίνακας 5.12

Ναι

Όχι

40

60


Προτιμούσατε πάντα το καλάθι σας να γεμίζει από ελληνικά προϊόντα

■ Ναι

Όχι

Διάγραμμα 5. 12. Π ροτιμούσατε πάντα το καλάθι σας να γεμίζει από ελληνικά προϊόντα


Σύμφωνα με το Διάγραμμα 5.12, το μεγαλύτερο ποσοστό των ελλήνων δεν

προτιμά τα ελληνικά προϊόντα (60%)

68

Πίνακας 5.13

Ναι

Όχι

70

30


Θεωρείται επιτακτική την ανάγκη να αγοράζουμε ελληνικά προϊόντα

30%

70%

■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 13. Θ εω ρ είτα ι επ ιτα κ τικ ή τη ν ανάγκ η να α γορ ά ζου μ ε ελλη νικ ά πρ οϊόντα


Σε αντίφαση με την προηγούμενη απάντηση έρχεται η απάντηση και το

ποσοστό του Διαγράμματος 5.13, στο οποίο το ποσοστό του 70% θεωρεί επιτακτική

την ανάγκη να αγοράζουμε ελληνικά προϊόντα, όμως μόνο το 40% προτιμά την

αγορά των ελληνικών προϊόντων (Διάγραμμα 5.12)

69

Πίνακας 5.14

Λόγο της κρίσης 70

Για να υποστηρίξω τον τόπο μου 5

Λόγο της ποιότητας 5

Λόγο της κρίσης 70

Για να υποστηρίξω τον τόπο μου 5

Λόγο της ποιότητας 5

Άλλο 20


Για ποιο λόγο ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα

Λ όγο της κρίσης

■ Για να υποστηρίξω τον τόπο μου

■ Λ όγο της ποιότητας

■ Άλλο

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 14. Γ ια π ο ιο λόγο ψ ω νίζετε ελλη νικ ά π ρ ο ϊόντα


Τα ελληνικά προϊόντα ήρθανε στο προσκήνιο λόγο της κρίσης, σύμφωνα με

το Διάγραμμα 5.14. στο οποίο το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων ψωνίζουν

ελληνικά προϊόντα λόγο κρίσης. Ενώ μόνο το 5% προβαίνει στην αγορά ελληνικών

προϊόντων για να υποστηρίξει τον τόπο και για λόγους ποιότητας.

70

Πίνακας 5.15


Πιστεύετε ότι με την προτίμηση των ελληνικών προϊόντων συμβάλουμε κατά κάποιο τρόπο στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης

30%

70%

■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 15. Π ιστεύ ετε ότ ι με τη ν π ρ οτίμ η σ η τω ν ελλη νικ ώ ν π ρ ο ϊόντω ν σ υ μ β ά λουμ ε κ ατά

κάποιο τρ όπ ο στη ν αντιμ ετώ π ισ η τη ς ο ικ ονομ ικ ή ς κ ρ ίσ η ς


Πολλοί είναι αυτοί (70%) που πιστεύουν πως με την αγορά ελληνικών

προϊόντων συμβάλουν κατά κάποιο τρόπο στην αντιμετώπιση της οικονομικής

κρίσης. (Διάγραμμα 5.15.)

71

Πίνακας 5.16


Θα φτάναμε στην εποχή της κρίσης, αν προτιμούσαμε στις αγορές μας τα ελληνικά

προϊόντα

30%

70%

■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 16. Θ α φ τά να μ ε στη ν εποχή τη ς κ ρ ίσ η ς , αν π ρ οτιμ ούσ α μ ε στις α γορές μας τα

ελλη νικ ά π ρ οϊόντα


Παρόλο που πολλοί πιστεύουν πως με την αγορά ελληνικών προϊόντων

συμβάλουν κατά κάποιο τρόπο στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης

(Διάγραμμα 5.15.), αυτό δε σημαίνει πως αν προτιμούσαμε στις αγορές μας τα;

Ελληνικά προϊόντα δεν θα φτάναμε στην εποχή της κρίσης, όπως εμφανίζεται και στο

Διάγραμμα 5.16. με το 70% να απαντά θετικά.

72

Πίνακας 5.17


Πιστεύετε ότι τα ελληνικά προϊόντα είναι φθηνότερα από τα εισαγόμενα, ώστε να τα στηρίξουμε στην περίοδο που διανύουμε

40%

60%■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 17. Π ιστεύετε ότ ι τα ελλη νικ ά π ρ ο ϊόντα είνα ι φ θη νότερ α από τα εισ α γόμ ενα , ώ στε

να τα στη ρ ίξουμ ε στη ν π ερ ίοδ ο π ου δ ια νύουμ ε


Το 60% των ερωτώμενων πιστεύουν πως τα ελληνικά προϊόντα είναι

φθηνότερα από τα εισαγόμενα και αυτός είναι ένας λόγος για να τα στηρίξουμε στην

περίοδο της οικονομικής κρίσης που διανύουμε. (Διάγραμμα 5.17.)

73

Πίνακας 5.18

Πάντα ψώνιζα 5

Πριν 2 χρόνια 15

Πριν 1 χρόνο 8 0


Από πότε ξεκινήσατε να ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα

15%

80%

■ Πάντα ψώνιζα

■ Πριν 2 χρόνια

■ Πριν 1 χρόνο

Διάγραμμα 5. 18. Από πότε ξεκινήσατε να ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα


Τα ελληνικά προϊόντα έχουν καταναλωτική ζήτηση των τελευταίο χρόνο,

σύμφωνα με το Διάγραμμα 5.18. στο οποίο το 80% των ερωτώμενων ξεκινήσανε να

ψωνίζουν ελληνικά προϊόντα το τελευταίο έτος. Μόνο ένα μικρό ποσοστό του 5%

ψώνιζε πάντα ελληνικά προϊόντα.

74

Πίνακας 5.19

Ναι

Όχι

30

70


Ελέγχατε πάντα τις ετικέτες των προϊόντων για να δείτε τον τόπο προέλευσης

30%

70%

■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 19. Ε λέγχα τε π ά ντα τ ις ετικ έτες τω ν π ρ ο ϊόντω ν γ ια να δείτε το ν τόπ ο π ρ οέλευσ η ς


Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων (70%) δεν ελέγχανε πάντα τις

ετικέτες των προϊόντων που αγόραζαν για να δούνε τον τόπο προέλευσης.

(Διάγραμμα 5.19.)

75

Πίνακας 5.20

Ναι

Όχι

50

50


Βρίσκετε πάντα ελληνικά προϊόντα στα καταστήματα που κάνετε τις αγορές σας

50% 50%■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 20. Β ρ ίσ κ ετε π ά ντα ελλη νικ ά π ρ ο ϊόντα στα κ α τα σ τή μ α τα που κ ά νετε τ ις α γορές

σας


Πενήντα - πενήντα είναι η ύπαρξη ελληνικών προϊόντων στα ράφια των

καταστημάτων που κάνουμε τις αγορές μας, σύμφωνα με τις απαντήσεις των

ερωτώμενων στο Διάγραμμα 5.20.

76

Πίνακας 5.21

Ναι

Όχι 70

30


Υπάρχει πληθώρα ελληνικών προϊόντων

■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 21. Υ π ά ρ χει π λη θ ώ ρ α ελλη νικ ώ ν π ρ ο ϊόντω ν


Το 70% των ερωτώμενων πιστεύουν πως δεν υπάρχει πληθώρα ελληνικών

προϊόντων στην αγορά, όπως εμφανίζεται στο Διάγραμμα 5.21.

77

Πίνακας 5.22


Θεωρείται ότι η διαφήμιση των ελληνικών προϊόντων είναι επαρκής, ώστε να διευρυνθεί

η ελληνική αγορά και να ανακάμψουμε οικονομικά

30%

70%

■ Ναι

Όχι

Δ ιά γρ α μ μ α 5. 22. Θ εω ρ είτα ι ότ ι η δ ια φ ή μ ιση τω ν ελλη νικ ώ ν π ρ ο ϊόντω ν είνα ι επ α ρ κ ή ς, ώ σ τε να

δ ιευρ υνθ εί η ελλη νικ ή α γορά κ α ι να α να κ ά μ ψ ου μ ε ο ικ ονομ ικ ά


Τέλος, σύμφωνα με το Διάγραμμα 5.22. το 70% του δείγματος θεωρεί πως η

διαφήμιση των ελληνικών προϊόντων δεν είναι επαρκής, ώστε να διευρυνθεί η

ελληνική αγορά και αν ανακάμψουμε οικονομικά.

78

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική βιβλιογραφία

• Μπαλτάς Γ., Παπασταθοπούλου Π., 2003, Συμπεριφορά Καταναλωτή, Αθήνα: Εκδόσεις Rosili

• Σιώμκος Γ. I., Βασιλικοπούλου Α., 2005, Εφαρμογή Μεθόδων Ανάλυσης στην Έρευνα Αγοράς. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη.

• Σιώμκος Γ. Ι., 2002, Συμπεριφορά Καταναλωτή & Στρατηγικό Μάρκετινγκ, 2η Έκδοση. Αθήνα-Πειριάς: Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης.

Ξένη βιβλιογραφία

• Hoyer W. D., Macinnis D. J., 2009, Consumer Behavior, fifth edition, SouthWestern, USA.

• Lamey, L., Deleersnyder, B., Dekimpe, M.G. and Steenkamp, J-B.E.M.(2007). How Business Cycles Contribute to Private-Label Success: Evidence from the United States and Europe. Journal of Marketing, Vol. 71, Issue 1, pp.1-15

• Lee E., Moschis G. P., Mathur A., 2001, A study of life events and changes inpatronage preferences, Journal of Business Research, Vol.54, 25-38

• Mick D. G. & Fournier S., 1998, Paradoxes of technology: Consumer cognizance,emotions, and coping strategies, Journal of Consumer Research,25, 123-143

• Quelch, J.A. and Jocz, K.E. (2009). How to Market in a Downturn? H arvard Business Review, Vol. 87, Issue 4, pp.52-62.

• Srinivasan, R., Lilien, G.L., and Sridhar, S. (2011). Should Firms Spend More on Research and Development and Advertising During Recessions? Journal of Marketing, Vol. 75, Issue 3, p.49-65

• Staff D. A., 1997, Understanding the consumer: a psychological approach,Houndmills: Macmillam business.

• Tellis, G.J. and Tellis, K. (2009). Research on Advertising in a Recession. Journal of Advertising Research. Vol. 49, Issue 3, pp.304-327

• Wilkie W. L., 1994, Consumer behavior, New York: John Wiley & Sons

Διαδίκτυο

• http://gs1greece.org• http://www.neolaia.gr/2011/01/13/ereyna-nea-ithi-katanalotiki-simperifora• http://www.inews.gr/180/i-krisi-allazei-tis-katanalotikes-synttheies-ton-

ellinon.htm

79

http://gs1greece.org

http://www.neolaia.gr/2011/01/13/ereyna-nea-ithi-katanalotiki-simperifora

http://www.inews.gr/180/i-krisi-allazei-tis-katanalotikes-synttheies-ton-ellinon.htm

http://www.inews.gr/180/i-krisi-allazei-tis-katanalotikes-synttheies-ton-ellinon.htm

• http://news247.gr/eidisei s/oikonomi a/agora• http://www.protimoellinika.gr, Μιχάλης Γκλεζάκος, Καθηγητή

Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιά• http://www.newsbomb.gr/prionokordela/oikonomia/story/238160/ta-ellinika-

proionta-kataktoyn-tin-ameriki• http://www.agrocapital.gr• www.ion.gr• www.kraftfoods.gr• www.ekathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_artides_civ_12_12/09/2009_329024• www.papadopoulou.gr• www.elbisco.gr• www.kyknos.com.gr• www.heinz.com• www.krikri.gr• www.agno.gr• www.evga.net• www.mevgal.gr• www.evol-easvolou.gr• www.vivartia.com• www.olympos.gr• www.unilever.gr• www.fage.gr• www.nestle.gr• www.danone.com• www.frieslandcampina.com• www.papoutsanis.gr• www.pg.com• www.apivita.com• www.colgate.com.gr• www.korres.com• www.unilever.gr• www.mastihashop.com• www.eureka.com.cy• www.rolco.gr,• www.herborium.gr,• www.myplanet.com.gr.• www.sklavenitis.gr• www.veropoulos.gr• www.atlantic.gr• www.ab.gr• www.mymarket.metro.com.gr

80

http://news247.gr/eidisei


http://www.newsbomb.gr/prionokordela/oikonomia/story/238160/ta-ellinika-proionta-kataktoyn-tin-ameriki

http://www.newsbomb.gr/prionokordela/oikonomia/story/238160/ta-ellinika-proionta-kataktoyn-tin-ameriki

http://www.agrocapital.gr

http://www.ion.gr

http://www.kraftfoods.gr

http://www.ekathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_artides_civ_12_12/09/2009_329024

http://www.papadopoulou.gr

http://www.elbisco.gr

http://www.kyknos.com.gr

http://www.heinz.com

http://www.krikri.gr

http://www.agno.gr

http://www.evga.net

http://www.mevgal.gr

http://www.evol-easvolou.gr

http://www.vivartia.com

http://www.olympos.gr

http://www.unilever.gr

http://www.fage.gr

http://www.nestle.gr

http://www.danone.com

http://www.frieslandcampina.com

http://www.papoutsanis.gr

http://www.pg.com

http://www.apivita.com

http://www.colgate.com.gr

http://www.korres.com

http://www.unilever.gr

http://www.mastihashop.com

http://www.eureka.com.cy

http://www.rolco.gr

http://www.herborium.gr

http://www.myplanet.com.gr

http://www.sklavenitis.gr

http://www.veropoulos.gr

http://www.atlantic.gr

http://www.ab.gr

http://www.mymarket.metro.com.gr

• www.carrefour.gr• www.lidl.gr• www.praktiker.gr• www.ikea.gr• www.craft.gr• www.ouzomini.gr• www.barbayanni-ouzo.com• www.athenianbrewery.gr• www.mythosbrewery.gr• www.camparigroup.com• www.epsa.gr• www.loux.gr• www.pepsico-ivi.gr• www.kliafa.gr• www.aegeanoil.gr• www.eko.gr• www.bp.com• www.shell.com• www.jetoil.gr• www.eteka.com.gr

Άλλες πηγές

• Κίνημα πολιτών, καταναλώνουμε ότι παράγουμε, http://www.protimoellinika.gr

• ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 19/6/2013• Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων, http://www.pse.gr/• ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

81

http://www.carrefour.gr

http://www.lidl.gr

http://www.praktiker.gr

http://www.ikea.gr

http://www.craft.gr

http://www.ouzomini.gr

http://www.barbayanni-ouzo.com

http://www.athenianbrewery.gr

http://www.mythosbrewery.gr

http://www.camparigroup.com

http://www.epsa.gr

http://www.loux.gr

http://www.pepsico-ivi.gr

http://www.kliafa.gr

http://www.aegeanoil.gr

http://www.eko.gr

http://www.bp.com

http://www.shell.com

http://www.jetoil.gr

http://www.eteka.com.gr


http://www.pse.gr/

Π ΑΡ Α Ρ Τ Η Μ Α Α

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

«ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ. ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ»

Το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί είναι μέρος της πτυχιακής μας εργασίας.Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι να διερευνηθεί η προτίμηση των ελληνικών προϊόντων κατά τη διάρκεια της κρίσης.Τα στοιχεία που θα συλλεχθούν είναι απόρρητα και δεν θα δημοσιευθούν πουθενά. Παρακαλούμε απαντήστε με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις που ακολουθούν.Η συμμετοχή σας είναι πολύ σημαντική και σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για αυτήν.

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ1. Φύλο:2. Ηλικία:

Άντρας Γυναίκα

3. Οικογενειακή κατάσταση:4. Επίπεδο μόρφωσης:

15-20 21-30 31-40 41-50 51 +Έγγαμος Άγαμος

Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΑΕΙ-ΤΕΙΜεταπτυχιακό-Διδακτορικό Άλλο.........................

5. Επάγγελμα:

Δημόσιος Υπάλληλος Ιδιωτικός Υπάλληλος ΑγρότηςΆνεργος Φοιτητής Συνταξιούχος

6. Ποιό είναι το μηνιαίο εισόδημα σας;

Κάτω από 500 ευρώ 500-1000 ευρώ 1000-1500 ευρώ1500-2000 ευρώ 2000 και άνω ευρώ

7. Πόσες ξένες γλώσσες μιλάτε;

Καμία Μία Δύο Τρείς Περισσότερες από τρείς

8. Ποιές γλώσσες;

Αγγλικά Γερμανικά Γαλλικά Ιταλικά Άλλο...........

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ -ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ9. Έχει βιώσει η οικογένειά σας τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης;

Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα Πολύ10. Πριν την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιούσατε για την αγορά προϊόντων για το σπίτι ήταν:

5-15€ 15-20€ 20-40 € 40-60€ 60-80€

Α1

11. Μετά την κρίση το εβδομαδιαίο ποσό που χρησιμοποιείτε για την αγορά προϊόντων για το σπίτι είναι:

5-15€ 15-20€ 20-40 € 40-60€ 60-80€

12. Προτιμούσατε πάντα το καλάθι σας να γεμίζει από ελληνικά προϊόντα;

Ναι Όχι13. Θεωρείται επιτακτική την ανάγκη προϊόντα;

να αγοράζουμε ελληνικά

Ναι Όχι14. Για ποιο λόγο ψωνίζετε ελληνικά προϊόντα;

Λόγο της κρίσης Για να υποστηρίξω τον τόπο μου

Λόγο της ποιότητας

Άλλο..................

15. Πιστεύετε ότι με την προτίμηση των ελληνικών προϊόντων συμβάλουμε κατά κάποιο τρόπο στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης;

16. Θα φτάναμε στην εποχή της στις αγορές μας τα ελληνικά προϊόντα;

Ναι Όχι κρίσης, αν προτιμούσαμε

Ναι Όχι17. Πιστεύετε ότι τα ελληνικά -------- -----— χ— ----- προϊόντααπό τα εισαγόμενα, ώστε να τα στηρίξουμε στην περίοδο που διανύουμε;

είναι φθηνότερα

18. Από πότε ξεκινήσατε να ψωνίζετεΝαι Όχι

ελληνικά προϊόντα;

Πάντα ψώνιζα Πριν 2 χρόνια Πριν 1 χρόνο19. Ελέγχατε ετικέτες των προϊόντων για να δείτε τον τόπο προέλευσης;

πάντα τις

20. Βρίσκετε πάντα που κάνετε τις αγορές σας;

ελληνικάΝαι Όχι

προϊόντα στα καταστήματα

21. Υπάρχει πληθώρα ελληνικώνΝαι Όχι

προϊόντων;

22. Θεωρείται ότι η διαφήμιση των Ναι Όχι ελληνικών προϊόντων είναιεπαρκής, ώστε να διευρυνθεί η ελληνική αγορά και να ανακάμψουμε οικονομικά;

Ναι Όχι

Ευχαριστούμε πολύ για την ορθή συμπλήρωση!

Α2

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ - TEI...

Documents

Transcript of ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ - TEI...