Έθιμα της Μεγάλης Ο Πόντος στον - WordPress.com · 2015-05-01 · Ο...

.....................................................................................................................................................................................................................................................................................

Έθιμα της Μεγάλης

Εβδομάδας και του

Πάσχα στον ΠόντοΤης Κ.Σ. Παπαδοπούλου

Το Σάββατο του Λαζάρου οι νοικοκυ-ρές ζύμωναν τα κερκέλε, στρόγγυλακουλούρια, μόνο με αλεύρι, προζύμι καινερό. Τα κερκέλε συμβόλιζαν το πρώτοφαγητό, που έφαγε ο Λάζαρος μετά τηνανάσταση του από τον Κύριο.

Την Κυριακή των Βαΐων μετά την εκ-κλησία τα παιδιά έψαλλαν τα κάλαντα(το βάεμαν)

«Βάϊα, βάϊα το βαϊτρώμε οψάρε και χαμψίν

και τ’ απάν την Κερεκήν (συν στη σελ 5)

Ο Πόντος στοναγώνα για την

ελευθερία

Σε γραπτά κείμενα αγωνιστών του ’21πολλές φορές γίνεται μνεία για εκατον-τάδες «Μαυροθαλασσίτες», «Τραπεζούν-τιους», «Σινωπείς», «Αργυρουπολίτες».Όλοι αυτοί οι μαχητές ήταν Πόντιοι εθε-λοντές που πολέμησαν γενναία για την α-πελευθέρωση της πατρίδας. Έδωσε, λοι-πόν, και ο Πόντος τον φόρο τον αιματη-ρό για την ελευθερία της σημερινής πα-τρίδας μας.

Φτάνουμε στο 1800. Το σάλπισμα τουπρωτομάρτυρα της λευτε- (συν στη σελ 4)

IΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΗΒΩΝ και ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΠΑΣΧΑ

2015Πρός τόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναστικές

Ἀδελφότητες καί τούς εὐσεβεῖςΧριστιανούς τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς

Μητροπόλεως.Ἀδελφοί μου, «Ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧ-

δε» ἀναγγέλει χαρμόσυνα ὁ λευκοφόροςἄγγελος.«Μᾶς φανερώθηκε ὁ Ἰησοῦς»ὁμολογοῦν οἱ θεόφρονες μυροφόρεςγυναῖκες. «Εἴδαμε τόν Κύριο» διαβεβαι-ώνουν οἱ φοβισμένοι μαθητές. «ΧριστόςἈνέστη» διαλαλοῦν ἀπό τότε μύριαστόματα πιστῶν! Ὁ ὀγκώδης λίθος τοῦμνήματος, ἡ τρομερή καί παγερή ταφό-πετρα δέν μπόρεσε νά κρατήσει φυλακι-σμένο τόν ἀρχηγό τῆς ζωῆς, τόν πρωτό-τοκο τῶν νεκρῶν, τήν ἐλπίδα καί τό φῶςτοῦ κόσμου. Ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἐνσαρκω-μένος Θεός Λόγος, ἡ ζωή, ἡ ἀνάσταση,ἡ ἀλήθεια καί δέν ἦταν δυνατό νά ἔχεισάν κατάληξη τή φθορά καί τό σκοτάδιτοῦ τάφου.

Σήμερα μέσα στήν πνευματική χαράτῆς Ἐκκλησίας μας, ἐμεῖς οἱ πιστοί «θα-νάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, Ἅδου τήνκαθαίρεσιν». Ὁ Ἅδης, ἡ σκοτεινή φυλα-κή τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, καταργήθη-κε, ὁ θάνατος, ὁ ἔσχατος καί μέγιστοςἐχθρός μας, κατατροπώθηκε. Ὁ Θεάν-θρωπος Ἰησοῦς πού ὡς μόνος ἀναμάρ-τητος δέν ὤφειλε νά πεθάνει, προσέ-φερε θυσιαστικά τό δικό του ἐκούσιο

θάνατο στή θέση τοῦ δι κοῦ μας ἀναγκα-στικοῦ θανάτου, τόν ὁποῖο ὡς ἀμαρτωλοίἄνθρωποι χρωστούσαμε.

Ἀνύποπτος ὁ Ἅδης ἐνεπαίχθη καί νό-μισε ὅτι καί ὁ Χριστός θά ἦταν σάν τούςἄλλους θνητούς, πού θά ἔμενε γιά πάνταστήν κατοχή του. Ὁ Χριστός κατέλυσετήν τυραννία τοῦ Ἅδη καί τό κράτος τοῦθανάτου, γιατί δέν εἶχε ἐντός του τήν γε-νεσιουργό αἰτία τοῦ θανάτου, δηλαδήτήν ἁμαρτία. Ὁ Ἰησοῦς ἀντιμετώπισε τίςκαταχθόνιες δυνάμεις τῆς φθαρτότητας,τοῦ μίσους καί τῆς κακίας. Ἀναμετρήθηκεμαζί τους καί γιά μιά στιγμή φάνηκε ὅτινικήθηκε ἀφοῦ πέθανε πάνω στό σταυρόκαί τέθηκε ὡς «πτῶμα ἐξαίσιο» στόν τά-φο, ἡ ἧττα, ὅμως, αὐτή ἦταν φαινομενι-κή καί πρόσκαιρη, γιατί μέ τό θάνατό Τουνίκησε τό θάνατο καί τόν ἄρχοντα τοῦθανάτου καί τοῦ κακοῦ, τόν διάβολο.

Ὁ διάβολος μπορεῖ νά καυχήθηκε ὅτι ἔ-πιασε αἰχμάλωτο στή φυλακή τοῦ Ἅδητόν Υἱό τοῦ Θεοῦ. Τά τυφλά ὄργανά του,οἱ θρησκευτικοί καί πολιτικοί ἄρχοτες τῆςἐποχῆς ἐκείνης, μπορεῖ νά ἐφησύχασανὅτι μπόρεσαν νά ματαιώσουν καί νά ἀκυ-ρώσουν τό ἔργο καί τή διδαχή τοῦ Ναζω-ραίου. Ὁ Θεός, ὅμως, περιφρόνησε καίσφραγισμένους τάφους καί κουστωδίεςπανόπλων στρατιωτῶν, καί ὡς ἄδυτος ἥ-λιος τῆς δικαιοσύνης, προτοῦ ἀκόμη ρο-

2 «ΜΕΛΑΣ» ΤΕΥΧΟΣ 5oν ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015

« ΜΕΛΑΣ»Μιὰ προσπάθεια ἐπαφῆς μὲ τὴν ἱστορία

καὶ τὴν παράδοση τοῦ Πόντου.Διανέμεται δωρεὰν.

Ἐπιμέλεια: ἱερεὺς Σπυρίδων Ε.Ἀθανασιάδης, ἐφημέριος Καπαρελλίου

Θηβῶν Βοιωτίας.Τηλ: 22620-98020

Ἔτος 2ον. Ἀριθ., 5. Ἀπρίλιος 2015

δίσει ἡ αὐγή τῆς φυσικῆς ἡμέρας, προ-ῆλθε ἐκ τοῦ μνήματος ἀπαστράπτονταςτό φῶς τῆς ὄντως ζωῆς καί ἐλπίδας. Τώ-ρα πλέον κάθε πιστός μπορεῖ νά στα-θεῖ ἄφοβα μπροστά στόν ἐχθρό καί νάτόν προκαλέσει: «Ποῦ σου θάνατε τόκέντρον; Ποῦ σου Ἅδη τό νῖκος; ἈνέστηΧριστός καί σύ καταβέβλησαι».

Ἡ νέα ἀναστάσιμη πραγματικότηταἄλλαξε ριζικά τήν ἀτμόσφαιρα τοῦ σταυ-ρώσιμου Πάσχα, πού βιώναμε μέχρι

χθές. Πρῶτα εἴχαμε ταπεινώσεις, ραπί-σματα, ἐμπαιγμούς, μαστιγώσεις, σταύ-ρωση. Τώρα δόξα, τιμή, ἀνάσταση, θρί-αμβο, ζωή.

Οἱ πληγές γίνονται φωτεινοί ἀστέρες, ἡἀγωνία γίνεται ἐλπίδα, οἱ ἐχθροί μένουνἄναυδοι, οἱ ἔντρομοι μαθητές μεταμορ-φώνονται σέ ἡρωϊκούς ἀποστόλους τῆςμεγάλης Ἀλήθειας. Ὁ θρίαμβος εἶναι στα-θερός καί μόνιμος. «Χριστός ἐγερθείς ἐκνεκρῶν, οὐκέτι ἀποθνήσκει, θάνατος αὐ-τοῦ οὐκέτι κυριεύει».

Ὁ θάνατος παραμένει πλέον ἁπλά ἕναβιολογικό γεγονός, πού καί σάν τέτοιο θάκαταργηθεῖ ὁλοκληρωτικά στά ἔσχατα ἀ-φοῦ ἤδη μέτήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦνικήθηκε ὀντολογικά. Ὁ τάφος δέν ἔμεινεκενός μόνο γιά τόν Χριστό, ἀλλά καί γιάτούς ἀνθρώπους τούς ὀποίους συνανι-στᾶ. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πού πέθαναν μέτόν πρῶτο Ἀδάμ, ἀνασταίνονται μέ τόνέο Ἀδάμ, τό Χριστό. Ὁ Χριστός εἶναι ὁπρωτότοκος τῶν νεκρῶν. Ἐγείρεται πρῶ-τος καί συνεγείρει καί συνανιστᾶ παγγενῆτόν Ἀδάμ. Κάνοντας πρῶτος τήν ἀρχή, ἀ-νοίγει τό δρόμο τῆς ἀνάστασης γιά ὅ-λους. Χαρίζει σέ κάθε ἄνθρωπο πού εἶναιἑνωμένος μαζί Του διά τῆς πίστεως, ἐλπί-δα, χαρά, νόημα καί προοπτική ζωῆς.

Αὐτή ἡ ἀναστάσιμη ἐλπίδα καί χαρά ἀ-ποτελεῖ σήμερα, ὅσο ποτέ, πολύτιμο καίἀναγκαῖο στήριγμα γιά τόν ἄνθρωπo τῆςἐποχῆς μας, πού δοκιμάζεται μέσα σέ ἀ-κραῖες κοινωνικές ἀντιξοότητες τῶν πρω-τόγνωρων συνθηκῶν τῆς πολύπλευρηςκρίσεως.

Μαζί μέ τόν Ἀναστημένο Κύριο, τό νι-κητή τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου, πι-στεύουμε ἀκράδαντα καί ἐλπίζουμε ὅτιθά ξεπεράσουμε κάθε δυσκολία τοῦ πα-ρόντος βίου καί ἀκολουθώντας τό δρόμοπού μᾶς ὑπέδειξε θά φτάσουμε ἐκεῖ ὅπουἐπισκοπεῖ τό ἀνέσπερο φῶς τῆς Ἀναστά-

«ΜΕΛΑΣ» ΤΕΥΧΟΣ 5oν ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015 3

σεως.«Χριστός Ἀνέστη!» «Χρόνια πολλά!»

εὐλογημένα καί εὐφρόσυνα.Μετά πολλῆς πατρικῆς ἀγάπης

Ὁ Ἐπίσκοπος καί Μητροπολίτης σας † Ο ΘΗΒΩΝ ΚΑΙ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο Πόντος στοναγώνα για την

ελευθερία(συν ἀπὸ τη σελ 1)

ριάς Ρήγα μεταφέρεται και στον Πόντο.

Στον Θούριό του αναφέρεται στουςΠόντιους Μαυροθαλασσινούς: «ΛεβέντεςΜαυροθαλασσινοί, ο βάρβαρος ως πότεθε να σας τυραννεί». Την ίδια εποχή 4.-000 Μπαφραίοι θανατώνονται από τουςΤούρκους, ρίχνονται δεμένοι πισθάγκω-

να και πνίγονται στον ποταμό Άλυ. Οιπρόγονοι του «φίλου» Ερντογάν, επιδί-δονται με μαεστρία στην μόνη τέχνη πουδιακρίθηκαν και διακρίνονται: τη σφαγήτου άμαχου πληθυσμού.

Το 1814 ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία.Αρχηγός της ορίζεται ο Αλέξανδρος Υψη-λάντης. Οι Υψηλάντες ήταν μία από τιςαρχοντικές και παλιές ποντιακές οικογέ-νειες του Φαναριού της Πόλης, κατάγο-νταν από την Υψηλή, ένα παλιό χωριότου Όφι, στον Πόντο. Την άνοιξη του1821 ο Αλ. Υψηλάντης κηρύσσει τον πό-λεμο της ανεξαρτησίας στη Μολδοβλαχία.Από την πρώτη στιγμή της διακήρυξηςπερί ελευθερίας του Υψηλάντη, Έλληνεςνέοι σπουδαστές σπεύδουν από διάφοραμέρη και οργανώνονται κατά τα πρότυπάτου θηβαϊκού «Ιερού Λόχου», με αρχηγότον Λασσάνη.

Πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, ήτανΠόντιοι. Στις 7 Ιουνίου του 1821 στοΔραγατσάνι, πέφτουν οι περισσότεροιστο πεδίο της μάχης. Από τους διασωθέ-ντες είναι γνωστά τα ονόματα 19 Ποντί-ων αγωνιστών του Ιερού Λόχου. Ας ση-μειωθεί εδώ ότι ο Τούρκος σουλτάνοςκήρυξε τον Ιερό Λόχο ως ποντιακή στρα-τιωτική μονάδα και με την πρόφαση αυ-τή, έσφαξε τότε τους προκρίτους της Αρ-γυρούπολης. Επί δύο χρόνια οι κάτοικοιτης Αργυρούπολης, κι άλλων περιοχώντου Πόντου, δεν είχαν δικαίωμα να παίρ-νουν νερό την ημέρα από τις βρύσεςτους, έστω κι αν αυτές βρίσκονταν μέσαστην αυλή τους.

Ερμηνεύοντας το φιρμάνι οδηγούμα-στε με βεβαιότητα στο συμπέρασμα ότι οΙερός Λόχος αποτελούνταν στην πλειο-ψηφία του από Πόντιους φοιτητές.

Από την άλλη μεριά οι Πόντιοι ενίσχυ-σαν τον μεγάλο αγώνα της ανεξαρτησίας


και με χρήματα. Ένα σοβαρό παράδειγ-μα οικονομικής ενίσχυσης της ΕλληνικήςΕπανάστασης είναι και η περίπτωση τουλόγιου άντρα Ηλία Κανδήλη ή Κανδήλο-γλου. Από τη μεγάλη περιουσία που α-πέκτησε με το εμπόριο, ένα μεγάλο μέ-ρος, 500 λίρες Αγγλίας, το άφησε κλη-ρονομιά στον Αλέξανδρο Υψηλάντη γιατη Φιλική Εταιρεία.

Δεν έχουμε δυστυχώς πολλές μαρτυ-ρίες για το θέμα της συμβολής του Πόν-του στην Επανάσταση του ’21. Η ολο-κληρωτική καταστροφή του ΠοντιακούΕλληνισμού συνεπέφερε και καταστρο-φή των μαρτυριών.

Για 100 χρόνια από την επανάστασητου ’21 ανθούσε η ευλογημένη γή τωνΚομνηνών. Ως την μαύρη μέρα. Και μετάσιωπή, απόκρυψη, άψογη στάση. Τίποτεδεν πρέπει να λεχθεί που θα ερεθίσειτους Τούρκους, η ελληνοτουρκική φιλίαδεν πρέπει να διαταραχθεί με ασήμαντεςλεπτομέρειες. Η ιστορία του ΠοντιακούΕλληνισμού, τα μεγαλεία και οι άθλοιτης Ρωμανίας να λησμονηθούν. Ανάγκημεγάλη να μάθει ο Ρωμηός πως η ιστο-ρική μνήμη είναι ασυμβίβαστη με τηνδολοφονική Νέα Τάξη Πραγμάτων. Ημόνη αναφορά που ανέχεται «το εθνικόκέντρο» για τον Πόντο είναι τα συκο-φαντικά ανέκδοτα. Κάθε χρόνο στα μη-νύματα των επισήμων για την Επανά-σταση του 21, ακούγονται οι γνωστέςκοινοτοπίες, οι νεφελώδεις και πομπώ-δεις φράσεις, ο στόμφος πίσω από τονοποίο κρύβεται το τίποτα. ακούγονται οι«τροπαιούχοι του άδειου λόγου»… Ανα-πέμπονται οι ηχηρές γελοιότητες περίτης Ενωμένης Ευρώπης, της ανάπτυξης,τα ίδια, μονότονα πράγματα ακούγονταισυνεχώς…

«Τότε μεγαλουργούσαν οι καρδιές,

τώρα μεγαλουργούν τα χρήματα» έλεγεο Κανάρης. Τότε το ’21 ξεσηκώθηκανκαρδιές ρωμαίικες, τώρα επικάθησαν στοσβέρκο μας Γραικύλοι, που ονομάζουντην ανανδρία τους σωφροσύνη.(«Το σώ-φρων του ανάνδρου πρόσχημά έστι», λέ-ει ο Θουκυδίδης). Η Οικονομία του Θεούκαι το αίμα του Κολοκοτρώνη, του Μπό-τσαρη και των άλλων ηρώων μας απε-λευθέρωσαν και η οικονομία των σημερι-νών προδοτών μας ξαναβυθίζει σε μίανέα σκλαβιά και κατοχή.

Πηγή: Τριμηνιαία έκδοση, Η Φανερωμένη, τ.15, σ.24-27, Ιανουάριος – Μάρτιος 2014

Έθιμα της ΜεγάληςΕβδομάδας και του

Πάσχα στον Πόντο (συν ἀπὸ τη σελ 1)

τρώμε βούτορον, τυρίν(τρώμε το παχύν τ’ αρνίν)

Βάϊ, βάϊ, των ΒαΐωνΤρώμε κόκκινον ωβόν.

Βάϊ, βάϊ των Βαΐωνσεν’ κερκέλ’ κι εμέν ωβον.»

Αντί δώρου έπαιρναν τα κερκέλε, αυ-γά, σεκερλεμέδες (καραμέλες) και σπά-νια παράδες από τους συγγενείς.

Από το έθιμο αυτό προέρχεται και τοβαένω και βάεμαν, που ειρωνικά και με-ταφορικά λέγονται γι’ αυτούς που κά-νουν πολλές επισκέψεις. « Ατέ ολημερίς


βαέν».Τη Μεγάλη Τετάρτη οι νοικοκυρές έ-

βαζαν σ’ ένα πάνινο σακούλι, ψωμί, προ-ζύμι, άλας, αγά, σιτάρι, κριθάρι, καλα-μπόκι, φασόλια, κολοκυθόσπορο και ότιάλλο έσπερναν και τα σακούλια τα πή-γαιναν στην Εκκλησία και τα τοποθετού-σαν στο τέμπλο κάτω από τις εικόνεςτης Παναγίας και του Χριστού, για ναευλογήσει ο Θεός τη σοδειά. Την επομέ-νη μετά τα Δώδεκα Ευαγγέλια έπαιρνανπίσω τα σακούλια τους, έβγαζαν το ψω-μί, το έκοβαν σε κομματάκια και το μοί-ραζαν ως ευλογία. Τα υπόλοιπα τα έ-παιρναν στα σπίτια τους.

Τη Μεγάλη Πέμπτη οι νοικοκυρές έ-βαφαν τα αυγά με κρεμυδόφυλλα καιξύδι και ετοίμαζαν τα τσουρέκια.

Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί όλη ηοικογένεια πήγαινε στην Ακολουθία τηςΑποκαθηλώσεως και μετά την απόλυσηέτρωγαν άλαδα. Μετά την περιφορά τουΕπιταφίου το βράδυ περνούσαν κάτω α-πό τον Επιτάφιο τρεις φορές σταυρωτά.

Μετά την Ανάσταση μετέφεραν αναμ-μένες τις λαμπάδες στο σπίτι, για να α-νάψουν με το Άγιο Φως την καντήλα.Την ημέρα, του Πάσχα, οι μεγάλοι σε ο-μάδες, με τη συνοδεία λύρας πήγαιναναπό σπίτι σε σπίτι, τσούγκριζαν αυγά,χόρευαν και τους κερνούσαν οι οικοδέ-σποινες. Κατά το Πάσχα, πιο πολύ συνη-θιζόταν η λέξη Λαμπρή στον Πόντο, καικατά τις επόμενες δυο ημέρες, τα Λαμ-προήμερα, γινόταν οι αυγομαχίες. Όσοιέπαιρναν μέρος σ’ αυτόν τον διαγωνισμότσουγκρίσματος των αυγών, μεριμνού-σαν να εξασφαλίσουν γερά αυγά κότας.Ξεχώριζαν τα γερά από τον θόρυβο πουέκαναν, όταν τα χτυπούσαν στα δόντιατους κλείνοντας το ένα αυτί.

Το τσούγκρισμα τις τρεις ημέρες τηςΛαμπρής γινόταν ως εξής: την πρώτη η-

μέρα α σο μυτίν, τη δεύτερη α σον κώ-λον και την τρίτη α σην κοιλίαν.

Επιστρέφω στους αυγομάχους. Αυτοίχωρίζονταν σε δυο ομάδες ανάλογα μετην ηλικία τους (μικροί και μεγάλοι) ή κά-πως αλλοιώς. Ειδική επιτροπή ήλεγχε τααυγά, που έπρεπε να είναι μόνο κότας.Απαγορευόταν όλα τα άλλα αυγά και προπάντων της φραγκόκοτας, που είναι πολύγερά. Τα διαγωνιζόμενα ζευγάρια τσούγ-κριζαν μετά από κλήρωση. Γινόταν μεγά-λο γλέντι και βαβούρα και στο τέλος οινικητές έπαιρναν ως έπαθλο τα…σπα-σμένα αυγά. proinos-typos.gr

Παραμύθια του Πόντου:

Η γυναίκα και τοθερίον.

Είνας Ματσουκάτες πολλά εσύρνεν μετην γυναίκαν άτ’. Κακέσα και τζετρεφίλ-τσα γαρή έτον. Με την ταβήν εσκούσανκαι με την ταβήν εκεϊσαν. Έπουγαλέφ-τεν ερίφ’ς και επαίρνεν την απόφασιν ναγλυτών’ άσ’ ατό το βάσανον. Έναν ημέ-ραν άμον πάντα επαίρεν την κρεπήν καιεπήγεν ‘ς σ’ όρμάν σα ξύλα. Επεμάκρυ-νεν πολλά α σο χωρίον. Σ’ ναν τρανόνπελίτ κεκά ειδεν έναν βαθύν κουΐν πολ-λάβαθύν. -Αγούτο, ενούντσεν, θα εν’ ησωτηρία μ’...

Έκοψεν κάμποσα τρανά κλαδία και ε-σκέπασεν το στόμαν τη κουί. Έσυρεν α-


πάν κι άλλα μικρά φυλλωμένα κλαδόπακαι τζίκουτα κι’ αέτς πα τηδέν κ εφαί-νουτον. Άσ’ ατό κ’ υστερνά ετοίμασενδύο σαλακά ξύλα. Τα έναν εθέκεν ‘ς σηκουΐ το γιάν και τ’ άλλο πλάν κεκά κ’ ε-κλώστεν κ’ έπήγεν ‘ς σο σπίτ ’ν άτ’. Τ’άλλο την ημέραν επαίρεν την γυναίκανάτ’ να πάγνε ‘ς ορμάν να κατηβάζ’νε εν-τάμαν τα ξύλα ντο ετοίμασεν.

Άμον ντ’ εσούμωσαν ‘ς εκείνο το μέ-ρος, ατός αμάν εφορτώθεν τ’ έναν τοσαλάκ και είπεν την γαρήν άτ’ να φορ-τούται τ’ άλλο. Ατό έτον! Αμόν ντ’ έ-σούμωσεν η καρή ‘ς σο φόρτωμαν επά-τεσεν απάν’ ‘ς σα κλαδία και ερούξεν ‘ςσο κουίν κι’ άπό πάν’ άτς το σαλάκ τάξύλα.

Ο Ματσουκάτες ήσυχα ήσυχα εκλώ-στεν κ’ έπήγεν ‘ς σο σπίτ’ν άτ. Όλεν τηννύχταν «ομμάτ’ ‘κ επόρεσεν να φέρ’ α-πάν». Ενούντσεν, επενούντσεν, εγροίξενντο εποίκεν τρανόν αμαρτίαν έτον. Σαξημερώματα εσκώθεν κ’ επήγεν ‘ς σ’ ορ-μάν. Έφτασεν ‘ς σο κουίν κεκά. Έλυσεντο σκοινίν’ άτ’ και εκρέμασεν ατό απέσ’‘ς σο κουΐν και εκούιξεν:

-Σουμέλα, πιάσον την άκραν τη σκοι-νί, δέσον ατό ‘ς σα μέσα σ’... Εγώ θα σύ-ρω και θα εβγάλωσεν απάν... χωρίς εσέ-

ναν ‘κ επορώ να ζώ!… έλεγεν και ελάιζεντο σκοινίν. Όνταν εγροίξεν ντο από φκάεπιάστεν το σκοινίν ερχίνεσεν να σύρ’.Έσυρεν, έσυρεν και αναχά παρά τερεί ναεβγαίν’ ασό κουΐν με το σκοινίν έναν θε-ρίον!…. Έπήγεν ν’ φίν’ το σκοινίν’ το θε-ρίον εκούϊξεν: ---Μη αφήν’τς με… κι θατρώγω σε και δούλος εις σα γίνουμαι.

Αμόν ντ’ ελευθερώθεν το θερίον είπενατόν:

-Ευχαριστώ σε άνθρωπε!.. Εγλύτωσεςμε άσ’ έναν τζαναβάρ. Είνας γυναίκα άσ’οψέ κιάν έβγαλεν την ψυ’ μ’ και να ε-γουρταρεύκουμ’ ασά χέρια τς ‘κ επόρνα. Ατώρα ίνταν θελ’τς εσύ θ’εφτάγω.

-Ντό Θέλω έν’ να μη πειράεις κανίναν‘ς σον τόπο μ’. Νε ζα και νε ανθρώπ’ς.

Αέτς πα το θερίον εξέβεν‘ς σην ανε-φορίαν. Και ερχίνεσεν να καταρημάζ’ τοντόπον. Έμαθαν οι ανηφορέτ’ πως ατό τοθερίον μόνον τον Ματσουκάτεν ακούει.Επήγαν επαρεκάλεσαν ατόν να έρται,δέχ’ ατό.

Εσκώθεν κι’ ο Ματσουκάτες εξέβεν ‘ςαράεμαν τη θερί. Το θερίον άμον ντο εί-δεν ατόν από μακρά εγρίεψεν και σίταέρται καρσί άτ’ κουίζ:

-Φύγον, γιόκσαμ θα τρώγω σε... μό-νον ‘ς σον τόπο σ’ ‘κι πειράζω σε.

-Ακ’ σον, λέει κι’ ο Ματσουκάτες. Εγώγια το καλό σ’ έρθα! Εκείνε η καρή εξέ-βεν ασό κούιν και αραεύ’ σε! Έρθα νάλέγω σ’ άτο νά φυλάγεσαι.

-Όϊ ν’ αοϊλοί εμέν, εκούϊξεν το θερίονκαι αρχίνεσεν νά τρέχ’ ‘ς σο ραχίν κιάν’…‘Α σόν φόβον άθε, π’ επάτνεν ‘κ έλε-πεν... ‘ς έναν κρεμόν κεκά, ευρέθεν εύ-καιρα, ερούξεν κ’ έσκοτώθεν.

Απόδοση στην νεοελληνική:Ένας Ματσουκάτης, πολύ βασανιζό-

ταν από τη γυναίκα του. Ηταν κακή καιπολυλογού γυναίκα. Με το μάλωμα ση-


κώνονταν, με το μάλωμα κοιμόντουσαν.Έφτασε στο αμήν ο άνθρωπος και πήρετην απόφαση να γλυτώσει από αυτό τοβάσανο. Μια ημέρα πήγε να κόψει ξύλακαι ξεμάκρυνε πολύ από το χωριό και α-νακάλυψε ένα βαθύ, βαθύ πηγάδι.

-Αυτό το πηγάδι θα είναι η σωτηρίαμου σκέφτηκε. Έκοψε κάμποσα μεγάλακλαδιά και σκέπασε το στόμιο του πηγα-διού. Έβαλε και από πανω μικρά κλαδιάκαι έτσι τίποτε δεν φαινόταν. Μετά έφτι-αξε και δυο δεμάτια που το ενα το απί-θωσε πλάι στο πηγάδι, το άλλο πάνω καιγύρισε και πήγε στο σπίτι του. Την άλλητην ημέρα πήρε τη γυναίκα του και πή-γαν να κατεβάσουν στο σπίτι τα ξύλαπου είχε απο την προηγούμενη μαζέψει.Όταν πλησίασαν σε εκείνο το μέρος αυ-τός φορτώθηκε το ένα δεμάτι με τα ξύ-λα και είπε στη γυναικα του να φορτω-θεί το άλλο. Αυτό ήταν! όταν η γυναίκατου πλησίασε στο δεμάτι, πάτησε σταξερά κλαδιά και έπεσε στο πηγάδι καιαπό πάνω της προσγειώθηκε και η στοί-βα με τα ξύλα!

Ο Ματσουκάτες ήσυχα, ήσυχα γύρισεκαι πήγε στο σπίτι του. Όλη τη νύχταδεν μπόρεσε να κλείσει μάτι. Σκέφτηκεκαι ξανασκέφτηκε και κατάλαβε οτι αυτόπου έκανε μεγάλη αμαρτία ήταν. Σαν ξη-μέρωσε πήγε στο πηγάδι, έλυσε το σκοι-νί και το έριξε μέσα και φώναξε:

-Σουμέλα, πιάσε την άκρη από τοσχοινί, δέσε το στη μέση σου. Εγώ θατραβήξω και θα σε βγάλω επάνω....

-Χωρίς εσένα δεν μπορώ να ζω! έλεγεκαι κουνούσε το σχοινί. Όταν κατάλαβεότι από κάτω πιάστηκε το σχοινί άρχισενα τραβάει. Τραβούσε και τραβούσε καιξαφνικά βλέπει να βγαίνει απο το πηγάδιένα θεριό! Πάει να αφήσει το σχοινί καιτο θεριό φωνάζει:

-Μη με αφήνεις... δεν θα σε φάω και

δούλος σου θα γίνω. Όταν ελευθερώθη-κε το θεριό του είπε:

– Άνθρωπε σε ευχαριστώ. Με γλύτω-σες! από χθές μια γυναίκα μου έβγαλετην ψυχή και να γλυτώσω απο τα χέριατης δεν μπορούσα! Τώρα ότι ζητήσεις θατο κάνω.

– Ένα θέλω, να μην πειράζεις κανένααπό τον τόπο μου ούτε ζώα ούτε ανθρώ-πους.

Έτσι το θερίο έφυγε προς τα επάνωκαι άρχισε να καταρημάζει τον κόσμοπου ζούσε πάνω από τον τόπο του Μα-τσουκάτη. Έμαθαν οι άνθρωποι εκείνουτου τόπου πως το θεριό μονάχα αυτόν υ-πολόγιζε και πήγαν κα τον παρακάλεσαννα τους γλυτώσει από το κακό.

Σηκώθηκε και ο Ματσουκάτης και βγή-κε να αναζητήσει το θεριό. Το θηρίο όταντον είδε από μακρυά αγρίεψε και τουφώναξε:

-Φύγε αλλιώς θα σε φάω... μόνο στοντόπο σου δε σε πειράζω.

-Άκουσε λέει ο Ματσουκάτης, εγώ γιατο καλό σου ήρθα. Εκείνη η γυναίκα βγή-κε από το πηγάδι και σε ψάχνει. Ήρθα ναστο πω να φυλάγεσαι....

- Ωχ τι 'επαθα! Συμφορά μου! φώναξετο θηρίο κα άρχισε να τρέχει προς τηνπλαγιά..

Από τον φόβο του δεν έβλεπε που πή-γαινε και κοντά στον γκρεμό παραπάτη-σε, έπεσε και σκοτώθηκε.

Αδελφότητα Κρωμναίων Καλαμα-ριάς και απόδοση στην νεοελληνικήαπό την κ. Λένα Σαββίδου

pontiaka2.blogspot.gr


Άλλα νουνίζ ο γάιδαρον και άλλα ηγαϊδουρίνα.

Άλλον τ’ ομμάτ’ του κουκουδά καιάλλον τη κορώνας.

Η Πόντια γυναίκα στηλαογραφία και στηνιστορία του Πόντου.

Της Αρχοντούλας Κωνσταντινίδου,Φιλολόγου

Η ταυτότητα και οι αξίες κάθε πολιτι-σμού φανερώνονται από τη λαογραφίακαι από τις αντιλήψεις του. Πράγματι,για να κατανοήσουμε την κάθε φυλή ήτον εκάστοτε πολιτισμό στις ακριβείςτου διαστάσεις, δεν έχουμε παρά να με-λετήσουμε τη φυσιογνωμία του, έτσι ό-πως την εκφράζει η λαϊκή Μούσα, που οίδιος δημιούργησε. Γι’ αυτό, λοιπόν, αξί-ζει να σταθούμε στη μορφή της Πόντιαςγυναίκας, όπως αυτή εκφράστηκε λαο-γραφικά, αλλά και όπως παρουσιάστηκεστην ιστορική της διαδρομή.

Αξιοσημείωτο είναι πάντως το γεγο-νός πως, αν και έζησε σε ανδροκρα-τούμενες εποχές και κάτω από αναχρο-νιστικές αντιλήψεις, η Πόντια γυναίκαδιακρίθηκε για τον δυναμισμό και την α-ποφασιστικότητά της.

Εξετάζοντας την παρουσία της, όπωςαυτή αποτυπώνεται λαογραφικά, διαπι-στώνουμε πως η γυναίκα είναι αυτή πουθυσιάζεται στο παραδοσιακό ποντιακότραγούδι «Τη Τρίχας το γιοφύρι», που

αποτελεί την ποντιακή παραλλαγή του«γεφυριού της Άρτας».

Όταν καταλαβαίνει τη μοίρα που τηνπεριμένει, λέει πως δε λυπάται τα κάλληή τα νιάτα της, παρά μονάχα λυπάται τοπαιδί της, που έχει αφήσει να κοιμάται. Ημορφή της μάνας είναι αυτή που αναδει-κνύεται, άλλωστε, στο ακριτικό τραγούδιγια τους «Τραντέλλενες», καθώς η λαϊκήΜούσα μακαρίζει τη μητέρα που γεννάτον «Τραντέλλενα» (Τραντέλλενας = οτριάντα φορές Έλληνας), ο οποίος είναιταγμένος στον πόλεμο για την ελευθερία.

Η μητέρα, που στέλνει τον γιο τηςστον πόλεμο για την ελευθερία, μας θυ-μίζει έντονα τη Σπαρτιάτισσα μητέρα,που παραδίδει στον γιο της την ασπίδαλέγοντάς του: «ή ταν ή επί τας».

Ως σύζυγος, παρουσιάζεται ατρόμητηκαι πιστή. Στο παραδοσιακό τραγούδι του


«Γιάννε του Μονόγιαννε» πηγαίνει αγέ-ρωχα και άφοβα να παλέψει τον δράκο,που απειλεί να κατασπαράξει τον Γιάννη.Το θάρρος της θαυμάζει και ο ίδιος οδράκος, ο οποίος της ζητά να θεωρεί τονΓιάννη αδελφό του και αυτή νύφη του.

Η ιδιότητα της πιστής συζύγου εξυ-μνείται και στο δημοτικό τραγούδι του«Μάραντου». Παρόλη την εχθρική αντι-μετώπιση των πεθερικών, που τη διώ-χνουν από το σπίτι, όταν ο Μάραντοςφεύγει στον πόλεμο, εκείνη μένει πιστήσ’ εκείνον και, όταν τον συναντά επτάχρόνια μετά χωρίς να τον αναγνωρίζει,δηλώνει πως θα περιμένει τον σύζυγότης, και αν εκείνος δεν επιστρέψει, τότεθα καλογερέψει.

Η γυναικεία παρουσία, όπως αποδό-θηκε μέσα στη λαογραφία, εκφράστηκεκαι ιστορικά. Η αγάπη για την ελευθερίακαι η θυσία αντί του εξευτελισμού δια-τρανώθηκε με την αυτοκτονία των 30νέων κοριτσιών στο Κάστρο του Κιζ-Καλεσί (=Κάστρο της Κοπέλας) στηνπεριοχή της Πάφρας του Δυτικού Πόν-του. Το 1680 ο στυγερός ΝτερέμπεηςΧασάν Αλήμπεης είχε βαλθεί να αφανίσειόλους τους χριστιανούς κατοίκους πουείχε στην περιοχή της δικαιοδοσίας του.Για να καταφέρουν να γλυτώσουν, πολ-λοί κάτοικοι των γύρω χωριών κλείστη-καν στο κάστρο, ελπίζοντας πως οιΤούρκοι θα εγκαταλείψουν την πολιορ-κία μετά από κάποιες μέρες. Ωστόσο οιΤούρκοι συνέχισαν την πολιορκία κι έ-τσι, έπειτα από 48 ημέρες, άλλοι πέθα-ναν από την πείνα, άλλοι έχασαν τα λο-γικά τους, ενώ 30 κοπέλες προτίμησαννα πέσουν από το κάστρο στα κοφτεράβράχια της όχθης του ποταμού Άλυ (ση-μερινή ονομασία Κιζίλ Ιρμάκ) και νασκοτωθούν, παρά να πιαστούν αιχμάλω-τες των Τούρκων. Οι Παφραίοι, για να

τιμήσουν τη θυσία των κοριτσιών απότότε χορεύουν τον χορό «θανατί λάγγε-μαν» (=το πήδημα του θανάτου) και α-ναπαραστάσεις της αυτοκτονίας των κο-ριτσιών έγιναν πολλές φορές από ταΠαρθεναγωγεία της Πάφρας. Παρόμοιεςπράξεις αυτοθυσίας είχαμε κατά τα χρό-νια της γενοκτονίας στο Σιμικλί της Χαλ-δίας και στην Κουνάκα της Ματσούκας,όπου 26 γυναίκες έπεσαν στον Πρύτανηποταμό και πνίγηκαν, για να αποφύγουντην ατίμωση από τους Τούρκους. (24 Α-πριλίου 1916)

Κατά τα χρόνια της γενοκτονίας η Πό-ντια γυναίκα υπήρξε η πιο τραγική μορ-φή της εκδικητικής μανίας των Τούρκων.Αυτό δεν οφειλόταν μόνο στη βιολογικήτης αδυναμία, αλλά κυρίως στο γεγονόςπως αυτή εξασφαλίζει τη βιολογική συνέ-χεια του λαού. Στόχος των Τούρκων ή-ταν να σκοτώσουν, να ατιμάσουν και ναεξευτελίσουν τη γυναικεία ύπαρξη και δεδίστασαν να το κάνουν ακόμη και μέσασε ιερές μονές. Στα «Πρακτικά της Γ΄ Ε-θνοσυνέλευσης στην Αθήνα, Απρίλιος 19-21» διαβάζουμε: «Πέντε πτώματα Ελλή-νων εν αποσυνθέσει έκειντο άταφα εν τωπροαυλίω της Μονής, πέντε δε έτερα εντω εσωτερικώ της Μονής, εντός δε δω-ματίου έκειτο γυμνόν και αποκεφαλισμέ-νον με πληγήν επί του στήθους δια ξιφο-λόγχης το πτώμα της εικοσαετούς νεάνι-δος Κυριακής εις στάσιν μαρτυρούσαντην επ’ αυτής διαπραχθείσαν ατίμωσιν».

Στον Δυτικό Πόντο, όπου για να προ-στατευθούν οι Πόντιοι, κατέφυγαν σταβουνά και κρύβονταν σε σπηλιές, πολλέςγυναίκες, οι οποίες έχασαν τους άντρεςκαι τα παιδιά τους, ζώστηκαν τα άρματακαι πολέμησαν τους Τούρκους με απαρά-μιλλη γενναιότητα. Εφόσον είχαν μικράπαιδιά, πολεμούσαν με αυτά δεμένα στηνπλάτη τους. Αξίζει να σημειωθεί πως φο-


ρούσαν κι αυτές την αντρική πολεμικήφορεσιά και οι Τούρκοι δεν ήξεραν ανπολεμούν με άντρες ή γυναίκες. Από τιςπιο γνωστές μορφές του ποντιακού αν-τάρτικου ήταν η αντάρτισσα Πελαγία Ο-ξούζογλου, η Αναστασία Ανθοπούλου, ηΒασιλική Δεδέογλου και πολλές άλλες,τις οποίες έχει καταγράψει ο συγγραφέ-ας Γεώργιος Θ. Αντωνιάδης στο βιβλίοτου «Γυναίκες Καπετάνισσες στο Αντάρ-τικο του Πόντου».

Η αναγνώριση από την πλευρά τηςΤουρκίας των γενοκτονιών που έχει δια-πράξει, θα αποτελέσει την ελάχιστη ηθι-κή δικαίωση απέναντι σε όλα τα θύματάτης. Είναι, άλλωστε, οξύμωρο από τη μι-α να γυρίζει μια ταινία-υπερπαραγωγήγια την Άλωση της Κωνσταντινούποληςκαι από την άλλη να αρνείται τις γενο-κτονίες των χριστιανικών λαών της Ανα-τολής . http://epontos.blogspot.gr

Η ενδυμασία στονΠόντο

Η ποντιακή ενδυμασία αναμφισβήτη-τα αποτελεί ένα κομμάτι της πολιτιστι-κής μας παράδοσης. Ο Πόντος γεωγρα-φικά καταλαμβάνει μια μεγάλη έκτασηστην περιοχή της Μ. Ασίας, κι αυτό έχειως αποτέλεσμα την ποικιλία και διαφο-ροποίηση της ενδυμασίας από περιοχήσε περιοχή.

Το ποντιακό κοστούμι έχει πολλές ο-μοιότητες με το κοστούμι της Καππαδο-κίας, της Αρμενίας, του Καυκάσου καιτου Ικονίου. Είναι μια φυσιολογική εξέ-λιξη αφού για πολλούς αιώνες οι λαοίσυνυπήρχαν μεταξύ τους, συνεπώς ο έ-νας δανείστηκε στοιχεία από τον άλλον,όχι μόνο στην ενδυμασία αλλά και στηγλώσσα, στη μουσική, στη νοοτροπία(ήθη και έθιμα, διατροφικές συνήθειες).

Όσο αφορά τη χρωματολογία και τηνυφασματολογία, οι Έλληνες της περιοχήςεπηρεάστηκαν από τον αρχαίο ελληνικόπολιτισμό, το Βυζάντιο και την κουλ-τούρα των λαών της Ανατολής αφού τα

σύνορα με την Αρμενία, τη Συρία, τη Ρω-σία, το Λίβανο, την Κίνα και την Ινδία έ-καναν προσιτή την εισαγωγή υφασμά-των.

Το ποντιακό κοστούμι χωρίζεται στοαστικό και το λαϊκό (καθημερινό), σε αυ-τό που φορούσαν οι κάτοικοι των αστι-κών κέντρων και αυτό που φορούσαν οικάτοικοι του ορεινού όγκου.

Τα κύρια χαρακτηριστικά που χώριζαντη φορεσιά σε κατηγορίες ήταν:

• Το ύφασμα• Το πατρόν• Η ραφή• Το απλικάζ.Για τη γυναικεία αστική ενδυμασία


χρησιμοποιούσαν:• Άγριο και ήμερο μετάξι, το οποίο

έκαναν εισαγωγή από την Ινδία καιτην Κίνα.

• Βελούδο που έκαναν εισαγωγή α-πό τη Γερμανία.

• Δαντέλα Γαλλίας-Αυστρίας.• Μπροκάρ δαμάσκο από τη Δαμα-

σκό.• Χρυσοκέντητο ανάγλυφο μπροκάρ

• Ριγωτό βαμβακομέταξο ύφασμα α-πό την Αρμενία και την Συρία.

Για τη γυναικεία λαϊκή φορεσιά χρη-σιμοποιούσαν εγχώριο μάλλινο ύφασματο οποίο ύφαιναν οι ίδιες οι γυναίκεςστους αργαλειούς, ριγωτό υφαντό, κάμ-

ποτο και λινάτσα. Τους έντονους χρωμα-τισμούς τους συναντάμε και στις δύο πε-ριπτώσεις στις γυναίκες νεαρής ηλικίας,ενώ τα σκουρόχρωμα υφάσματα σε με-


γάλες ηλικίες.Για την αντρική φορεσιά χρησιμοποι-

ούσαν μαλλί, τσόχα, κασμίρ, βαμβακο-φανέλα, κάμποτο. Κύριο χαρακτηριστικόήταν οι γήινες αποχρώσεις. Στον Πόντοοι γυναίκες ήταν αυτές που κράτησαντην παράδοση στην «ποντιακή ενδυμα-σία».

Οι άντρες κυρίως στα αστικά κέντραλόγω των επαγγελματικών δραστηριοτή-των και την ανάμιξή τους στα κοινά αφ-ομοίωσαν το ευρωπαϊκό κουστούμι, τα«φράγκικα» ή τα «στενά» όπως τα απο-καλούσαν. «Φράγκικα» φορούσαν και οιγυναίκες των πόλεων.

Ζίπκας και ΖιπούναςΤα πιο διαδεδομένα στην περιοχή

του Πόντου. Τα φορούσε όλος ο Πόν-τος, Ανατολικός και Δυτικός σε διάφορεςπαραλλαγές.

Τα υποδήματα στην ποντιακήφορεσιά

Διαφορετικούς τύπους υποδημάτωνφορούσαν οι άνθρωποι στον Πόντο. Αυ-τά είναι τα κυριότερα:

Γεμενία: Πήραν το όνομά τους απότην Υεμένη. Τα κατασκεύαζαν από δέρ-μα κατσίκας. Ήταν πολύ μαλακά με γυ-ριστές μύτες. Οι σόλες τους ήταν πολύλεπτές έως ανύπαρκτες. Το ύψος των υ-ποδημάτων έφτανε στον αστράγαλο. Ταφορούσαν οι άντρες με τη ζίπκα σε συν-δυασμό με τα «μέστια». Το χρώμα τουςήταν μαύρο.

Τσάπουλας: Ανδρικά υποδήματα πα-ρόμοια με τα γεμενία. Οι διαφορές τουςήταν οι εξής: Το δέρμα που χρησιμοποι-ούσαν για τα τσάπουλας ήταν σκληρόκαι οι μύτες των παπουτσιών δεν ήτανγυριστές. Οι σόλες ήταν μισό εκατοστόκαι ήταν από δέρμα πολύ σκληρό. Τοτακούνι, 1,5 εκ. από πολύ σκληρό δέρμα

ή ξύλο. Το χρώμα τους ήταν μαύρο ή κα-φέ σκούρο. Τα φορούσαν με τη ζίπκα σεσυνδυασμό με τα μέστια ή σκέτα με τηνκαραβόνα. Το ύψος τους έφτανε στοναστράγαλο.

Μέστια (περικνημίδες): Τα κατασκεύ-αζαν από πολύ μαλακό και ακατέργαστοδέρμα. Τα μέστια κάλυπταν τις γάμπες.Το ύψος τους ξεκινούσε από το γόνατοκαι κατέληγε στον αστράγαλο. Στο εσω-τερικό της γάμπας είχαν μικρές τρύπεςαπ’ όπου περνούσαν δερμάτινο κορδόνιγια να τα δένουν σφιχτά στα πόδια. Χα-μηλά κάτω προεξείχαν δερμάτινες γλώσ-σες οι οποίες κάλυπταν το πάνω μέροςμπροστά των παπουτσιών. Τα μέστια ταφορούσαν σε συνδυασμό με τα γεμενία ήτα τσάπουλας.

Ρώσικες μπότες: Τα «πότας», έτσι τααποκαλούσαν οι Πόντιοι, μετά την έλευ-ση του ρωσικού στρατού στην Τραπε-ζούντα (Πόντο) το 1914-1918. Οι Έλλη-νες της περιοχής υιοθέτησαν τα συγκε-κριμένα υποδήματα τα οποία αντικατέ-στησαν τα τσάπουλας σε πολύ μεγάλοβαθμό. Τις φορούσαν κυρίως οι προεστοίμε τα φράγκικα ή τα στενά (ευρωπαϊκάκουστούμια). Ρώσικες μπότες όμως φο-ρούσαν και οι «ζιπκαλήδες». Ήταν μονο-κόμματα υποδήματα κατασκευασμένα α-πό μαλακό δέρμα. Μπροστά σχημάτιζανμυτερό ημικύκλιο. Οι σόλες ήταν απόσκληρό δέρμα μισού εκατοστού ενώ τατακούνια από σκληρό δέρμα ενός εκατο-στού. Το ύψος στις συγκεκριμένες μπότεςέφτανε στο γόνατο. Το δέρμα ήταν τόσομαλακό που στο μέσο της γάμπας σχημά-τιζε πτυχές (ζάρες). Στο εσωτερικό τουςείχαν φερμουάρ. Το χρώμα τους ήτανμαύρο, γκρι και καφέ σκούρο.

Κουντούρας: Άκαμπτα παπούτσια μετακούνι. Ήταν κατασκευασμένα από δέρ-


μα μαύρου χρώματος. Κάλυπταν όλο τοπόδι και στο ύψος έφταναν λίγο πιο πά-νω από τον αστράγαλο. Ήταν έτσι σχε-διασμένα που δεν ξεχώριζε το αριστερόαπό το δεξί. Μεταφορικά αν ήθελαν νακοροϊδέψουν κάποιον άκαμπτον έλεγαν:«ατός άμον κουντούραν πορπατεί». Ταφορούσαν άντρες και γυναίκες.

1. Ποστάλια: Γυναικεία υποδήματατων αστικών κέντρων. Ευρωπαϊκόσχέδιο που είχε κοινά στοιχεία μετην γαλλική «παρέτα». Το τακούνιήταν τετραγωνισμένο και στένευεπρος τα κάτω. Είχε ύψος 4 εκ. καιοι μύτες μπροστά σχημάτιζαν ημι-κύκλια. Μπροστά ήταν ανοιχτά καιέκλειναν με στενό λουράκι από τοίδιο δέρμα ή από λάστιχο.

2. Μποτίνια ή ποτίνια: Παπούτσιαπου κατασκεύαζαν από μαλακόδέρμα σε διάφορα σκούρα χρώμα-τα. Τα συγκεκριμένα ήταν αρκετάμυτερά μπροστά και το ύψος τουςέφτανε 8 εκ. πάνω από τον αστρά-γαλο. Έκλειναν μπροστά με κορδό-νι που έδεναν σφιχτά μέχρι επάνωή έκλειναν στο πλάι με κουμπιά«κόμψες» σε διαφορετικό χρώμααπό το κυρίως παπούτσι. Μποτίνιαυπήρχαν αντρικά και γυναικεία.

3. Τσαρούχ (τσαρούχια): Τα κατα-σκεύαζαν από ακατέργαστο δέρμαγουρουνιού. Τα συγκεκριμένα ή-ταν άσολα. Τα φορούσαν πάνω α-πό τα «ορτάρεα» (κάλτσες πλε-χτές). Δεξιά και αριστερά στο ύψοςτης φτέρνας είχε τρύπες απ’ όπουπερνούσαν κορδόνι δερμάτινο καιτα έδεναν σταυρωτά στη μέση τηςγάμπας. Τα τσαρούχια τα φορού-σαν στην καθημερινότητά τουςστα χωριά άντρες και γυναίκες.

4. Ναλία: Τσόκαρα τα οποία φορού-

σαν με ή χωρίς παπούτσια για ναπροστατεύονται από τα νερά και τιςλάσπες. Τα ναλία στον ορεινό όγκοτου Πόντου ήταν κατασκευασμένααπό ξύλο και δέρμα, ενώ στα αστι-κά κέντρα ήταν από βερνικωμένοξύλο «φίλντισι» και σύρμα ασημέ-νιο και πλεγμένο στο χέρι, το οποίοστερέωναν πάνω στο βελούδινο ύ-φασμα. Το ύψος στο τακούνι έφτα-νε τα 5 εκ. Είχαν τακούνι σε δύοσημεία. Το ένα που είχε σχήμα πυ-ραμίδας ήταν στην πατούσα, ενώτο άλλο που είχε σχήμα οβάλ πίσωκαι τετράγωνο μπροστά, ήταν στηφτέρνα. Ναλία φορούσαν και οι κά-τοικοι της υπόλοιπης Μ. Ασίας, συν-ήθως γυναίκες αλλά και άντρες κυ-ρίως στα δημόσια λουτρά (χαμάμ).

ΕσώρουχαΤα εσώρουχα στον Πόντο τα έφτια-

χναν από λευκό χασέ ή σκουρόχρωμηβαμβακοφανέλα, τσελβόλ λινό ή λινάτσαύφασμα. Για τα νυφιάτικα εσώρουχα χρη-σιμοποιούσαν κοφτό χασέ με αζούρι σεδιάφορα σχέδια, μεταξωτή και βαμβακερήδαντέλα και τσελβόλ κεντημένο στο στή-θος με ρεγιόν κλωστές σε «πενπέν» χρώ-μα (τούρκικη λέξη που σημαίνει ροζ) καισε κόκκινες αποχρώσεις.

Τα γαμπριάτικα εσώρουχα ήταν φτι-αγμένα από άσπρο και εκρού λινό. Οι γυ-ναίκες και οι άντρες μεγαλύτερης ηλικίαςφορούσαν εσώρουχα σε σκούρο χρώμααπό βαμβακοφανέλα.

Μαρία Διαμαντίδου Σχεδιάστρια-ερευ-νήτρια ποντιακής ενδυμασίας

pontos-news.gr/


Ποι’ αποθάν’ κι κλώσκεταιποι’ γερά κι νεούται

ήμποιος τρώει και πιν’ πολλά καμίαν κι κομπούται!

Ωβά με ευριστόν.ΥΛΙΚA

• 200 γρ ευριστόν ή υβριστόν*• 2-3 κ.σ. μαργαρίνη**• 3 αυγά

Υβριστόν μπορείτε να προμηθευτείτε α-πό καταστήματα με ποντιακά προϊόντα ήνα φτιάξετε μόνες σας. (είναι ποντιακάζυμαρικά, περίπου σαν χυλοπίτες)** Η αυθεντική συνταγή γίνεται με βού-τυρο γάλακτος.

ΕΚΤΕΛΕΣΗΣε νερό που βράζει βάζουμε αλάτι,

ρίχνουμε μέσα το ευριστόν και το ζεμα-τίζουμε για 2-3΄. Στραγγίζουμε σε σου-ρωτήρι.

Σε ένα μπολ χτυπάμε τα αυγά.Βάζουμε σε μεγάλο τηγάνι τη μαργα-

ρίνη να λιώσει. Ρίχνουμε το ευριστόν, α-νακατεύουμε ελαφρά και περιχύνουμε

με τα χτυπημένα αυγά. Όταν ροδίσει α-πό κάτω, γυρίζουμε και από την άλληπλευρά και είναι έτοιμο.Καλή σας όρεξη! pontos-news.gr

Ελληνίδα ερευνήτριααποκωδικοποίησε το

DNA των μαμούθ

Μία διεθνής επιστημονική ομάδαμε επικεφαλής μία Ελληνίδα, τηνερευνήτρια Ελευθερία Παλκοπού-λου, κατάφερε πρόσφατα να «δια-βάσει» το πλήρες γονιδίωμα τουμαλλιαρού μαμούθ.

Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ε-πίτευγμα που αποκάλυψε σημαντικέςπληροφορίες, οι οποίες μπορεί να επι-τρέψουν στους επιστήμονες να κλωνο-ποιήσουν κάποια μέρα τα εξαφανισμέναζώα.

Η Ελευθερία Παλκοπούλου είναι πα-λαιογενετίστρια του Τμήματος Ζωολογίαςτου Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης καιτου Τμήματος Βιοπληροφορικής και Γενε-τικής του Σουηδικού Μουσείου ΦυσικήςΙστορίας.

Η ομάδα της οποίας ηγείται αποτελεί-ται από ερευνητές από τις ΗΠΑ, τη Σουη-δία, τον Καναδά και τη Ρωσία οι οποίοιανέλυσαν δείγματα καλοδιατηρημένου D-NA από δύο μαμούθ.

Ένα από τα σημαντικότερα συμπερά-σματα της ανάλυσης ήταν ότι τα μαμούθγνώρισαν μια σημαντική πληθυσμιακή πί-εση πριν από 250.000-300.000 χρόνια,και το φαινόμενο επαναλήφθηκε και πιοπρόσφατα, πριν από 12.000 χρόνια, κον-


Άρκου μαλλίν μετάξ’ κ’ ίνεται. Αγνά κι αγνάρα εφάϊσε μας.

Έγκεν τ’ απάν αφκά. Καλανταρή αγγούρια.

http://www.pontos-news.gr/permalink/16513.htmlhttp://www.pontos-news.gr/permalink/21141.html

τά στο τέλος της τελευταίας εποχής τωνπαγετώνων, που σηματοδότησε το τέ-λος των μαμούθ.

Ύστερα από το δεύτερο αυτό συμ-βάν, υπολογίζεται ότι επιβίωσαν μόνο300 έως 1.000 μαμούθ, τα οποία πέρα-σαν μία αρκετά μοναχική ζωή μέχρι τηνολοκληρωτική εξαφάνισή τους. europolitis.eu

Θείες Λειτουργίεςστον Ι.Ν.Αγίου

ΘεράποντοςGütersloh για τηνΓενοκτονία των

Ποντίων

Τη γιορτή του Αγίου Θεράποντααλλά και τη μνήμη των Ποντίων θυ-μάτων της Γενοκτονίας από τουςΟθωμανούς Τούρκους θα τιμήσει σεμερικές ημέρες ο Ι.Ν. Αγίου Θερά-ποντα στο Gütersloh.

Για το λόγο αυτό έχει καταρτιστεί τοκάτωθι πρόγραμμα των Ακολουθιών:

ΠΕΜΠΤΗ 14 ΜΑΪΟΥΩΡΑ 21:00: Βραδινή Θεία Λειτουργία

εις τιμήν και μνήμηντου Αγίου Θεράπον-τος.

ΣΑΒΒΑΤΟ 16 ΜΑΪΟΥ (ΠΑΡΑΜΟΝΗ)Ώρα 18:00: Μέγας πανηγυρικός Εσπε-

ρινός εις τιμήν και μνήμην του Αγίου Ιε-ρομάρτυρος Θεράποντος Επισκόπου Κύ-πρου.

ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΜΑΪΟΥ (ΑΝΗΜΕΡΑ ΤΗΣΕΟΡΤΗΣ)

ΩΡΑ 09:30 πμ: Όρθρος και εν συνε-χεία η πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λει-τουργία χοροστατούντος του Θεοφιλε-στάτου Επισκόπου χοροστατούντος τουΘεοφιλεστάτου Επισκόπου Αριαντζού π.Βαρθολομαίου μετ’ αρτοκλασία και ΘείουΚηρύγματος.

ΩΡΑ 12:30 μμ: Επιμνημόσυνη Δέησηδια των θυμάτων της Γενοκτονίας τωνΠοντίων

Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίαςκαι της δεήσεως θα ακολουθήσει ελλη-νικό Παραδοσιακό Γλέντι με ζωντανήμουσική . europolitis.eu

H ΠΑΝΑΓΙΑΣΟΥΜΕΛΑ ΚΑΙ ΤΟ

ΑΣΗΜΙ ΤΟΥΣΟΥΛΤΑΝ ΜΟΥΡΑΤ.

Της Λένας Σαββίδου.

Μάρτης του 1936 και στο πρώτο τεύ-χος των Ποντιακών φύλλων δημοσιεύεταιένα κείμενο του Καπασακάλη Κωνσταντί-νου με θέμα του την ασήμωση της σκε-


πής της Μονής της Παναγίας Σουμελάστην Τραπεζούντα. Γνωρίζοντας σήμεραπως η Μονή δεν είναι ασημοσκέπαστη,το ενδιαφέρον τονώνεται για το τι δια-δραματίστηκε τότε και η σκεπή του μο-ναστηριού διατηρήθηκε ως έχει.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Καπασακάλη,στα χρόνια του πολέμου της Αυτοκρατο-ρίας με τους Πέρσες και κατά τη διάρκει-α της εκστρατείας του Μεγάλου ΒεζύρηΦερχάτ Πασά εναντίον της Βαγδάτης, τοστράτευμα του Βεζύρη που βρισκότανστην περιοχή του Πυξίτη οδεύονταςπρος Περσία, χρειάστηκε κατάλυμα.Γνωρίζοντας τη φιλοξενία των μοναχώντης Μονής της Παναγίας Σουμελά, ο Βε-ζύρης αποφάσισε την εκεί παραμονήτου.

Οι μοναχοί, άνθρωποι του Θεού καιμαθημένοι στις ξαφνικές επισκέψεις, τονδέχθηκαν εγκάρδια, τον φίλεψαν και τονφιλοξένησαν. Ο Βεζύρης θαύμασε όχιμόνον την ομορφιά του τόπου και τουμοναστηριού μα και την οργάνωση του.Είδε στην άκρη της γης, εκεί που ουρα-νός σκεπάζει τα δάση με τα σύννεφατου, ένα μοναστήρι με κτίσματα σωρό,περίλαμπρη αγιογράφηση, βιβλιοθήκες,μαγειρεία, φούρνους, αγροκτήματα καιμια κοινότητα μοναχών σε πλήρη άνθι-ση, με οικονομική αυτάρκεια.

Στην ερώτηση του προς τον ηγούμε-νο πως τα κατάφεραν όλα τούτα απο-κομμένοι έτσι όπως ζούσαν από τον υ-πόλοιπο κόσμο, ο ηγούμενος του μίλησεγια ένα μυστικό ρητό που περνούσε

μέσα στους αιώνες από ηγούμενο σεηγούμενο και την ευλάβεια με την οποίατο τηρούσαν και τα θαυμαστά αποτελέ-σματά του, που ήταν όλα τούτα που οΒεζύρης έβλεπε και θαύμαζε. Ως ήτανφυσικό ο Βεζύρης θέλησε να το μάθει καιο ηγούμενος δεν του αρνήθηκε τη γνώ-ση: «Μην αναβάλλεις για αύριο αυτό πουσήμερα μπορείς να κάνεις».

Ενθουσιασμένος ο Βεζύρης διέταξε ευ-θύς αμέσως τούτο το ρητό να χαραχθείστο ασημένιο κανάτι που χρησιμοποιούσεκαθημερινά στην προσευχή του για ναμην το ξεχάσει ποτέ.

Οι αμέσως επόμενες ημέρες βρήκαν τοΒεζύρη πολύ μακρυά από το μοναστήριτης Παναγίας να μάχεται για την Αυτο-κρατορία. Στη σκέψη του, η επίσκεψήτου στη μονή είχε σβηστεί και μοναχά οενθουσιασμός του για την εκπόρθηση τηςΒαγδάτης επικρατούσε. Φτάνοντας στατείχη της δέχθηκε αντιπροσωπεία τωνΠερσών που τον επισκέφθηκε για να τουπαραδώσει αναίμακτα την πόλη με τηνπαράκληση πως μιας και ο ήλιος είχε ήδηπέσει να γίνει η παράδοση της επόμενητο πρωί που όλοι θα ήταν πιο ξεκούρα-στοι. Δέχθηκε ο Βεζύρης και ευχαριστη-μένος ξεκίνησε τη διαδικασία της προσ-ευχής του για να ευχαριστήσει το Θεόπου όλα καλά του τα έφερε. Τότε είδε τορητό στο κανατάκι, θυμήθηκε τον ηγού-μενο της Σουμελά που του τόνισε πωςόλα τα θαυμαστά με την ευλαβική τήρη-ση αυτού του ρητού τα κατάφεραν καιαποφάσισε να προχωρήσει σε κατάληψητης Βαγδάτης το ίδιο εκείνο βράδυ, αθε-τώντας τον λόγο του.

Η κατάληψη της πόλης έγινε με ευκο-λία περισσή γιατί ο στρατός που φρου-ρούσε την πόλη δεν τον περίμενε, μα εί-χε επαναπαυτεί στα αποτελέσματα των


«Ντο κ’ εγροικά το κιφάλ νεγκάζ ταποδάρια.»

«Ο σκύλλον ντο ‘μαθάν, άλλο κιαπομαθάν. »

διαπραγματεύσεων κι έτσι σε λίγες ώρεςη Βαγδάτη ήταν στα χέρια του Βεζύρη.Εκείνο το πρωινό κι ενόσω ο Βεζύρηςπεριδιάβαινε τα τείχη της πόλης ως νι-κητής, διαπίστωσε πως στρατιωτικές ο-μάδες διάσωσης της πόλης ερχόταν απόμακρυά. Τότε κατάλαβε το δόλιο σχέδιο τωνΠερσών. Την ώρα που αυτός θα βρισκό-ταν μέσα στην πόλη και θα γινόταν ητελετή παράδοσης της, οι Περσικές δυ-νάμεις που θα κατέφθαναν, θα τον εγ-κλώβιζαν μέσα σε αυτήν και όντας ανά-μεσα σε δυο πυρά θα ηττούνταν ήτταπικρή.

Πολέμησε και νίκησε τον στρατό πουκατέφθασε για τη διάσωση της πόλης κιαφού ευχαρίστησε το Θεό που τελικά ό-λα του πήγαν όπως θέλησε, θυμήθηκεξανά τον ηγούμενο της Σουμελά και έ-νοιωσε μέσα του την ανάγκη εμπράκτωςνα δείξει την ευγνωμοσύνη του.

Ένα χρόνο αργότερα την ησυχία τηςΜονής διατάρασσε θόρυβος πολύς απόασκέρι ολάκερο στρατιωτών κι εργατώνπου κατέφθασε με περισσή όρεξη για ναεργαστεί για την ασημοσκέπαση της Μο-νής.

Το χρυσόβουλο που παραδόθηκεστον Ηγούμενο τα εξηγούσε όλα. Σεαυτό, ο ίδιος ο Σουλτάν Μουράτ ο Γ΄ α-πέδιδε την κατάληψη της Βαγδάτηςστην καλή επιρροή που άσκησε ο ηγού-μενος στη σκέψη και το λογισμό τουΜεγάλου Βεζύρη και θέλοντας να τονευχαριστήσει του έστελνε ασήμι κι εργά-τες που θα σκέπαζαν την στέγη της Μο-νής με καθαρό ασήμι.

Τον αρχικό ενθουσιασμό των μονα-χών για το ανέλπιστο και πλούσιο δώρο,αντικατέστησε η νηφάλια σκέψη του η-γούμενου ο οποίος ευγενικά αρνήθηκε

το δώρο. Ο εκπρόσωπος του Σουλτάνουδεν πίστευε στ αυτιά του όταν άκουσετην άρνηση τούτη και συμβούλεψε ναμην ανακινήσει τέτοιο θέμα η μονή, γιατίη προσβολή που θα ένοιωθε ο Σουλτάνοςθα ήταν τέτοια που η ευγνωμοσύνη τουθα μετατρεπόταν σε έχθρα.

Στα παρακάλια του ηγούμενου αντέ-δρασε με κωφότητα και ξεκίνησε να κα-λύπτει τη στέγη με ασήμι όπως είχε δια-ταγή να πράξει. Θορυβημένος ο ηγούμε-νος έστειλε αντιπρόσωπο στην Μητρό-πολη Τραπεζούντας με την παράκλησηνα μεσολαβήσει στην Μεγάλη Πύλη καινα αλλάξει το φιρμάνι. Δεν ήταν δυνα-τόν να δεχθεί η μονή ένα τέτοιο δώρο.Ήδη αποκομμένη και πλούσια όπως ήταν,δεχόταν συχνά ληστρικές επιθέσεις, ανήταν και σκεπασμένη με ασήμι, οι μονα-χοί άλλη δουλειά δε θα χαν από το νααπωθούν ληστές, με αποτέλεσμα να μηνμπορούν να αφιερωθούν στην προσευχήτους στο Θεό που ήταν και ο μοναδικόςλόγος για τον οποίον επέλεξαν να μονά-σουν.

Ο Μητροπολίτης Τραπεζούντας έβαλετα δυνατά του και πολύ σύντομα το αν-αιρετικό δεύτερο φιρμάνι είχε εκδοθεί. Σεαυτόν τον χρόνο όμως ήδη το μικρόπύργωμα που βρισκόταν στην μέση τηςστέγης του ιερού, είχε σκεπαστεί μεασήμι.

Ο Ηγούμενος το άφησε ως έχει και δεντο ξήλωσε θεωρώντας πως αφού έγινε,καλώς έγινε. Εξάλλου είχε γλυτώσει τομεγαλύτερο κακό, να διαταραχθεί η πνευ-ματική ζωή της μονής. pontos-news.gr

« Άβουλα τη Θεού φύλλον 'κιλαϊσκεται. »

« Ο σκύλον π’ υλάζ κι αρπάζ. »


ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ

"Eμείς είμαστε μια παρεξηγημένη κα-τηγορία ανθρώπων. Zούμε πάνω σε μιαγέφυρα, που δεν έχει δρόμους - δεν έ-χει προοπτική η γέφυρα αυτή για μας.Γιατί από τη μια πλευρά της είναι οιTούρκοι, με τους οποίους δεν θέλουμενα έχουμε καμιά σχέση και από την άλληήσασταν εσείς, οι οποίοι μας αφήσατεκαι φύγατε, χωρίς ποτέ να κάνετε λόγογια μας. H μόνη μας ελπίδα είναι ο Θε-ός ". anatolikathsorthodoxias.blogspot.gr/

Οι κρυπτοχριστιανοίστον Πόντο

Κρυπτοχριστιανοί: Ήμες Χρι-στιανοί, πάτερ, α σον Πόντον…

«Ν’ ακούσουμε ”Χριστός Ανέστη”

κι απέςας πεθάσκομεν»

Του Φώτη ΜιχαήλΟ μέγας πατριώτης και Αθωνίτης ιε-

ρομόναχος Γαβριήλ, σαν γύρισε από την”Πόλη των ονείρων” του, εκείνο το Πά-σχα του 1953, δεν έχανε ευκαιρία να δι-ηγείται τον πόνο και τα δάκρυα τωνκρυπτοχριστιανών, που γνώρισε ωςπνευματικός στα ”μυστικά δώματα” τουΠατριαρχείου.

Μεγάλη Τετάρτη πρωί του είπαν εμπι-

στευτικώς ότι στο επάνω παρεκκλήσιο,που συνέχεται με τον κεντρικό ναό, τονπεριμένουν κάποιοι ξένοι από μακριά, γιανα εξομολογηθούν και να μεταλάβουν.

Πράγματι, στο ημίφως του υπερώου,διέκρινε δεκαριά άνδρες χωρικούς, οι ο-ποίοι στο αντίκρυσμά του έβαλαν όλοιτους μετάνοια και ο γεροντότερος του εί-πε σε διάλεκτο Ποντιακή: ”Ήμες Χριστι-ανοί, Πάτερ, α σον Πόντον, και λαλεύ-ομεν (φιλούμε) τα πόδα σου, να ξαγου-ρεύομεν (να εξομολογηθούμε) και μετα-λάβομεν σήμερον και απές να λέομενστην Αγιωσύνην σου, ντό θέλομεν ένα κι’

άλλον”.Ευτυχώς που ο γέρων Γαβριήλ είχε

συναναστραφεί πριν από χρόνια με Πο-ντίους πρόσφυγες στην Μακεδονία καικαταλάβαινε κάπως την γλώσσα τους. Έ-τσι, έμαθε από τους εξομολογούμενουςότι εδώ και πάρα πολλά χρόνια ολόκληροτο χωριό τους είναι κρυπτοχριστιανοί!


Ότι στο φανερό είναι Οθωμανοί καιΤούρκοι, και στο κρυφό είναι Χριστιανοίκαι Έλληνες και περιμένουνε να τουςγλυτώσει ο Θεός από την σκλαβιά.

Ότι στα φανερά λέγονται Χασάνηδεςκαι Μεμέτηδες, και τα πραγματικά τουςονόματα είναι Γιωρίκας (Γεώργιος), Ανά-στας (Αναστάσιος).

Ότι έχουν έναν δικό τους δήθεν Χόν-τζα, αλλά ούτε περιτομή κάνουν ούτεραμαζάνια και μπαϊράμια.

Ότι πριν από την ”ανταλλαγή”, έπαιρ-ναν παπά από γειτονικά χριστιανικά χω-ριά και στα κρυφά τους βάπτιζε, τουςστεφάνωνε, τους λειτουργούσε τις με-γάλες γιορτές και μετελάμβαναν.

Ότι τώρα δεν υπάρχει πουθενά παπάςκαι έρχονται αναγκαστικά στην Πόλη, λί-γοι-λίγοι, δήθεν για δουλειές και γίνονταιΧριστιανοί.

Μετά την εξομολόγηση έμειναν σύμ-φωνοι να ξαναπάνε αργά το βράδυ μετις γυναίκες τους μαζί και τα παιδιά, καιμέσα στην νύχτα μυστικά να γίνει η βά-πτιση των παιδιών κ.λ.π. Έτσι και έγινε.

Το βράδυ, σαν ησύχασε ο κόσμος,ήρθανε όλοι με τις οικογένειές τους τμη-ματικά και με προφυλάξεις. Εξομολογή-θηκαν και οι γυναίκες, και κοντά στα με-σάνυχτα έγινε στο παρεκκλήσιο η βάπτι-ση, το μύρωμα και ο εκκλησιασμός των

παιδιών.Ο Λειτουργός Πνευματικός γέρων Γα-

βριήλ λαβών τα Άγια εκφωνεί: ”Μετάφόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσ-έλθετε”.-Μεταλαμβάνει ο δούλος του Θεού;-Ανάστας.-Μεταλαμβάνει η δούλη του Θεού;- Παρέσσα.

Μετά το νεοβάπτισμα τον πλησιάζουνοι δυο γεροντότεροι και του λένε: ”Ατώ-ρα, πάτερ, να λέομέν σε έναν κι’ άλλον τ’αμέτεραν τας δουλείας. Σ’ εμέτερον τοχωρίον Πουπάν κι’ έχομεν, ανάστασιν καίξέρομεν αδά στα τριάντα χρονίας. Ντόψυήν να δίομεν σον Θεόν Πάτερ; Ταπαιδία μουν αντρέβουν χωρίς Που-πάν,στεφάν ποίον να θέκει τα στο αφ-κάλ;Άχ! αφορισμένον σκλαβίαν. Πάσχαέρχετεν, Πάτερ, και να κάνεις μας και ίναανάστασιν, ν’ ακούσουμε ”Χριστός Ανέ-στη”, κι απές ας πεθάσκομεν”.

Στις μέρες μας το φαινόμενο του κρυ-πτοχριστιανισμού αποκαλύπτεται και συ-ζητιέται όλο και περισσότερο:

”Τούρκοι” σκηνοθέτες και ηθοποιοίπαρουσιάζουν, μέσα στην Τουρκία, ται-νία μεγάλου μήκους με θέμα τους κρυ-πτοχριστιανούς του Πόντου.

”Τουρκάλες” με μαντίλες καιφερετζέδες ανάβουν κεριά σε εκκλησίεςτης Πόλης και κάνουν τάματα σε Αγίους.

”Τούρκοι” πανεπιστημιακοί και δημο-σιογράφοι μιλάνε ανοιχτά για την έκτα-ση του κρυπτοχριστιανισμού στην Τουρ-κία και γνωστοποιούνται, μέσω τηλεορά-σεως και διαδικτύου, ολόκληρα χωριάτου Πόντου, όπου μιλάνε ελληνικά καιστα κρυφά πιστεύουνε σε Τριαδικό Θεόκαι Παναγία!

”Τούρκοι” Αλεβήτες, περί τα 25 εκα-τομμύρια, κρατάνε κομποσκοίνια και ανά-


βουνε στις τελετές τους θυμιατά και λα-μπάδες.

Λέτε να ήρθε το ”πλήρωμα του χρό-νου” για την πραγματοποίηση της προ-φητείας του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού,που έλεγε:

”Από τους Τούρκους το 1/3 θα χαθεί,το άλλο τρίτο θα βαπτισθεί και μονάχατο 1/3 θα πάει στην Κόκκινη Μηλιά”…

Οι διάλογοι στην ποντιακή αλιεύθη-καν από το βιβλίο του γέροντα ΓαβριήλΔιονυσιάτη ”Νοσταλγίαι και Αναμνήσεις”.Άρθρο της τουρκικής εφημερίδας “Hur-riyet” για τους κρυπτοχριστιανούς. xanthidisathens.blogspot

Σε ποιες εκκλησίεςτης

Κωνσταντινούποληςπάνε οι Τούρκοι να

προσκυνήσουνΣε ένα από τα πιο όμορφα νησιά της

θάλασσας του Μαρμαρά, την Πρίγκηπο,βρίσκεται μια από τις πλέον φημισμένεςελληνορθόδοξες εκκλησίες την οποία ε-πιλέγουν οι Τούρκοι για να προσευχη-θούν! Η Μονή του Αγίου Γεωργίου τουΚουδουνά.

Εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκοι συρρέ-ουν κάθε χρόνο για να προσκυνήσουν

τη θαυματουργή εικόνα του αγίου και νατου ζητήσουν να ικανοποιήσει τις παρα-κλήσεις τους.

Άνδρες, γυναίκες και παιδιά ανεβαί-νουν προς το μοναστήρι κρατώντας σταχέρια κουβάρια κλωστής, την οποία ξετυ-λίγουν μέχρι να φτάσουν στην είσοδοτης εκκλησίας. Όσο ανεβαίνουν δεν επι-τρέπεται να μιλούν, μόνον όταν κατεβαί-νουν και αφού έχουν κάνει την ευχή πουθέλουν να τους πραγματοποιήσει ο άγι-ος. Την ευχή την γράφουν σε χαρτί καιτην αφήνουν στη μονή.

Άλλοι πάλι δένουν μικρές κορδέλες ήμαντίλια στα κλαδιά των δέντρων και α-φήνουν σημειώματα ή ζωγραφιές.

Όπως λένε χιλιάδες Τούρκοι που έρ-χονται κάθε χρόνο στον Άγιο Γεώργιο, «οάγιος δεν ξεχωρίζει Ρωμιούς από αλλό-θρησκους και τους φροντίζει όλους». Γι’αυτό και του ζητούν καλύτερη δουλειά,να τους φέρει το κατάλληλο ταίρι, νατους βοηθήσει να αγοράσουν σπίτι ή νακρατήσει το κακό μακριά από την οικο-γένειά τους.

Η ιστορία της μονήςΗ παράδοση λέει ότι το μοναστήρι ι-

δρύθηκε το 963, επί αυτοκράτορος Νικη-φόρου Β΄ Φωκά. Η εικόνα του Αγίου Γε-ωργίου του Κουδουνά δόθηκε ως δώροαπό τη γυναικεία μονή της Ειρήνης τηςΑθηναίας. Αργότερα, το 1204, δέχθηκε ε-πιδρομή από τους Σταυροφόρους της Δ΄Σταυροφορίας, και το 1302 καταστράφη-


http://xanthidisathens.blogspot.gr/2014/04/blog-post_8874.html

κε από φωτιά. Οι μοναχοί κατάφεραν ναδιασώσουν κειμήλια και την εικόνα τουαγίου, τα οποία στη συνέχεια τα έκρυ-ψαν σε δυσπρόσιτη περιοχή. Η εικόναβρέθηκε από έναν βοσκό, ο οποίος είδελέει όνειρο τον άγιο που του είπε ότι ηεικόνα είναι εκεί όπου θα ακούσει ναχτυπούν τα κουδούνια. Έτσι κι έγινε. Α-πό τότε, δίνονται στους προσκυνητέςπου φθάνουν στη μονή κουδουνάκια ωςευλογία.

Το μοναστήρι ξαναχτίστηκε το 1751-1752 από τον μοναχό Ησαΐα και το 1781προσαρτήθηκε στην Αγία Λαύρα τωνΚαλαβρύτων. Με το ξέσπασμα της ελλη-νικής επανάστασης, το 1821, η μονή δέ-χθηκε επιδρομή από τους Τούρκουςστρατιώτες. Ωστόσο, τα χρόνια πέρασανκαι οι Τούρκοι άρχισαν να την επισκέ-πτονται και να εναποθέτουν τις ελπίδεςτους στον Άγιο Γεώργιο για να πραγμα-τοποιηθούν οι επιθυμίες τους.

Ο Άγιος Γεώργιος ο Κουδουνάς δεν εί-ναι η μόνη ελληνορθόδοξη εκκλησία ό-

Έθιμα της Μεγάλης Ο Πόντος στον - WordPress.com · 2015-05-01 · Ο...

Documents

Transcript of Έθιμα της Μεγάλης Ο Πόντος στον - WordPress.com · 2015-05-01 · Ο...