ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ”

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

4Σ|

7 - / ■ ΐ

- ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ -

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΤΣΙΣΙΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

- ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ -

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΤΣΙΣΙΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣΕΙΣΑΓΩΓΗ...1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ..................1 .1 .0 ορισμός του τουρισμού..............................................................................................1.2. Η έννοια του τουρίστα....................................................................................................1.3. Ιστορική εξέλιξη του τουρισμού...................................................................................1.4. Διακρίσεις- Μορφές του τουρισμού............................................................................1.5. Οι λόγοι της ανάπτυξης του διεθνούς τουρισμού.....................................................1.5.1. Η βελτίωση και ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς................................................1.5.2. Η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των εργαζόμενων.............................1.5.3. Το πολιτιστικό επίπεδο των λαών...1.5.4. Οι κοινωνικές παροχές................................................................................................1.5.5. Η ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας και ενημέρωσης.......................................1.5.6. Η σύσταση διαφόρων σωματείων και συλλόγων..................................................1.6. Τουρισμός και κοινωνία...............................................................................................1.6.1. Οι θετικές επιρροές...........................1.6.2. Οι αρνητικές επιπτώσεις.................................................................................1.7. Ο τουρισμός από οικονομική άποψη..........................................................................2. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ..2.1. Ιστορική αναδρομή........................................................................................................2.2. Ζώνες τουρισμού στην Ελλαδα....................................................................................2.3. Τουριστική υποδομή της χωράς...................................................................................2.4. Αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στη χωρά.................................................................2.5. Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.)............................................................2.6. Η υφιστάμενη οικονομική κατασταση σε εθνικό ετηπεδο......................................2.7. Βασικές αδυναμίες και προβλήματα του τουρισμού σε εθνικό επίπεδο...........2.8. Στόχοι του Ελληνικού τουρισμού ως το 2010...........................................................3. ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΝΌΜΟ .Χ.ΑΑΚΙΛΙΚΗΣ3.1. Ιστορικιί αναδρομή.........................................................................................................3.2. Τα χαρακτηριστικά του νομού......................................................................................3.3. Μορφολογία του νομού Χαλκιδικής...........................................................................3.4. Φυσικό τοπίο.....................................................................................................................3.5. Κλιματολογικές συνθήκες.............................................................................................3.6. Δημογραφικά στοιχεία του νομού Χαλκιδικής.........................................................3.7. Νοσοκομειακή υποδομή και περίθαλψη....................................................................3.8. Απασχόληση- Ανεργία...................................................................................................3.9. Υποδομές- Δίκτυα- Υττηρεσιες.....................................................................................3.9.1. Οδικό δίκτυο................................................................................................................3.9.2. Λιμάνια- Μαρίνες........................................................................................................3.9.3. Δημόσιες υπηρεσίες3.9.4. Αρχαιολογικοί χώροι3.9.5. Παραδοσιακοί οικισμοί.............................................................................................3.9.6. Ιστορικά κέντρα- Παραδοσιακα σύνολα................................................................3.9.7. Έθιμα- Λαογραφικες εκδηλώσεις............................................................................3.9.8. Σπι'ιλαιο Πετραλώνων................................................................................................3.9.9. Ιαματικές πηγές............................................................................................................

... 23

...23 ....24 ....25 ... 26 ....26

26 27

4. ΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΑΚΙΔΙΚΗΣ......................................................294.1. Αφίξεις και διανυκτερεύσεις..................................................................................................................... 294.2. Αφίξεις και διανυκτερεύσεις κατά μήνα για το 2001.......................................................................... 304.3. Αφίξεις - Διανυκτερεύσεις κατά εθνικότητες για το 2001................................................................ 314.4. Η εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού......................... 344.5. Δυναμικότητα ενοικιαζομένων δωματίων νότιας και δυτικής Χαλκιδικής κατα έτος 2001.......364.6. Τουριστική κίνηση των camping του Νομού Χαλκιδικής κατα την περίοδο 1990-2001..........404.7. Δυναμικότητα των camping στο νομό Χαλκιδικής για τα ετη 1999-2001....................................424.8. Η θέση του Νομού Χαλκιδικής στον εθνικό τουριστικό χώρο......................................................... 424.9. Ξενοδοχειακές μονάδες που έχουν υπαχθεί στον αναπτυξιακό νόμο 2234/94 η 2601/98.......... 454.9.1. Κοινοτικά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης LEADER.............................................................. 455. ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ............................................................................................................. 475.1. Τουριστική κίνηση.................................................................................................................................... 486. ΠΡΟΒΑΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 507. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ- ΣΥΜΠΕΡ ΑΣΜ AT A. 54ΒΙΒ.λΙΟΓΡΑΦΙΑ......................................................... 59ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ

Α.Ε.Π. Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν

Δ.Ο.Υ. Δημόσια Οικονομική Υτιηρεσία

Ε.Ο.Τ. Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού

Ι.Κ.Α. Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων

κ.α. Και άλλα

Ο.Α.Ε.Δ. Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού

Σ.Ε.Τ.Ε. Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων

C Μονάδα μέτρησης θερμοκρασίας

$ Νόμισμα Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ

Διαγράμμωτα σελίδα1 Η διάρθρωση του τουρισμού σύμφωνα με το τρίπτυχο του D. Deffert 3

Στατιστικοί πίνακες1 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού 62 Κοινωνικές παροχές 83 Αφίξεις αλλοδαπών τουριστών (σε εκατ) 134 Ο πληθυσμός της Χαλκιδικής 215 Αφίξεις- Διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία του νομού Χαλκιδικής κατά την

περίοδο 1990-2002 306 Αφίξεις- Διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία του νομού Χαλκιδικής κατά μήνα

για το 2001 317 Αφίξεις- Διανυκτερεύσεις ημεδαπών και αλλοδαπώντουριστών κατά

εθνικότητες στα ξενοδοχεία του νομού Χαλκιδικής για το έτος 2001 338 Η εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού του νομού Χαλκιδικής κατά τα έτη

1990-2003 359 Ξενοδοχειακό δυναμικό νομού Χαλκιδικής ανά κατηγορία για το έτος 2003 3510 Ξενοδοχεία κατά χρονολογική περίοδο έναρξης λειτουργίας 3511 Δυναμικότητα ενοικιαζομένων δωματίων νότιας & δυτικής Χαλκιδικής

κατά το έτος 2001 3712 Δυναμικότητα ενοικιαζομένων δωματίων κεντρικής & βόρειας Χαλκιδικής

κατά το έτος 2001 3813 Αριθμός εκδοθέντων ειδικών σημάτων λειτουργίας μη κύριων καταλυμάτων

κατά περιοχή από 15/5/1995 έως 31/3/2002 στο νομό Χαλκιδικής 3914 Αφίξεις- Διανυκτερεύσεις στα camping του νομού Χαλκιδικής κατά την

περίοδο 1990-2001 4115 Δυναμικότητα σε camping του νομού Χαλκιδικής 4216 Στατιστικά στοιχεία έτους 1999 4417 Ξενοδοχειακές μονάδες που έχουν υπαχθεί στο Ν. 2234/94 ή 2601/98 στο

νομό Χαλκιδικής από το έτος 1995 μέχρι 2002 4518 Υπαγωγή τουριστικών μονάδων στο LEADER I (1992-1993) 4619 Στατιστικά στοιχεία επισκεπτών στο Άγιο Όρος 49

To θέμα της τττυχιακής εργασίας μου είναι ο τουρισμός στο νομό Χαλκιδικής, το ο­ποίο θα αναλυθεί παρακάτω αναλυτικότερα. Πιστεύω ότι το θέμα της εργασίας μου, ο του­ρισμός είναι μία δραστηριότητα, η οποία αποτελεί την "ατμομηχανή" της Ελληνικής οικο­νομίας, με συνεχώς μάλιστα αυξανόμενη σημασία. Με μικρές ή μεγάλες διακυμάνσεις, θε­τικές ή αρνητικές, ο τουρισμός συνεισφέρει σημαντικά στην ευημερία τόσο της Ελλάδας, αποτελώντας ουσιαστικά τη μεγαλύτερη εθνική βιομηχανία, όσο και της τοπικής οικονομίας του τόπου και των κατοίκων της Χαλκιδικής.

Βασική επιδίωξη της εργασίας μου είναι επεξεργασία και παρουσίαση της πραγματι­κής εικόνας του τουρισμού στο νομό Χαλκιδικής, όσο και των προβλημάτων που ταλανί­ζουν το τουριστικό προϊόν του νομού.

Οι πηγές από τις οποίες άντλησα στοιχεία για την εργασία είναι η Ελληνική βιβλιο­γραφία, εφημερίδες, περιοδικά καθώς επίσης στοιχεία που συγκέντρωσα από τις υπηρεσί­ες και φορείς τόσο στην Χαλκιδική όσο και στη Θεσσαλονίκη.

1. Βασικές έννοιες του τουριστικού φαινομένου

1.1. Ο ορισμός του τουρισμού

Ο Τουρισμός σήμερα αττοτελεί μία οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική δραστηριό­τητα που κινείται σε τοπικό και διεθνές επίπεδο και για πολλές εθνικές οικονομίες είναι η πρωταρχική παραγωγική διαδικασία που λειτουργεί σαν βασική πηγή εισοδήματος. Καλύ­πτει σχεδόν όλα τα εισοδηματικά στρώματα και προσπαθεί να ικανοποιήσει τη βασική πλέον ανάγκη του ανθρώπου που είναι η δυνατότητα αλλαγής περιβάλλοντος και τρόπου ζωής, για ένα χρονικό διάστημα, που σε ποιότητα και ποσότητα ποικίλει ανάλογα με τη διάθεση και το μέγεθος της δαπάνης που ο κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να πραγ­ματοποιήσει.

Η λέξη τουρισμός προέρχεται από τη γαλλική λέξη tour και αγγλική touring, που ση­μαίνουν γύρος, περιήγηση. Και οι δύο λέξεις προέρχονται από τη λατινική λέξη tornus.^

Ο τουρισμός με τη σύγχρονη μορφή του μπορεί να προσδιοριστεί σαν η πρόσκαιρη μετακίνηση ανθρώπων από τον τόπο της μόνιμης διαμονής τους σε έναν άλλο, με απο­κλειστικό σκοπό την ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών τους ( τροφής , ένδυσης , και κατοικίας ), και η οργανωμένη προσπάθεια για την προσέλκυση, υποδοχή και εξυπηρέτη­ση των ανθρώπων αυτών. Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει βασικά δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος, δηλαδή αυτό που αναφέρεται στην πρόσκαιρη μετακίνηση των ατόμων, αντιπρο­σωπεύει το καταναλωτικό μέρος του τουρισμού και ταυτίζεται με την τουριστική ζήτηση. Το

δεύτερο σκέλος, δηλαδή αυτό που αναφέρεται στην προσέλκυση, υποδοχή και εξυπηρέ­τηση των ανθρώπων που μετακινούνται πρόσκαιρα, αντιπροσωπεύει το καθαρά παραγω­γικό μέρος του τουρισμού και ταυτίζεται με την τουριστική προσφορά. Όμως, τόσο η του­ριστική προσφορά, όσο και η τουριστική ζήτηση προϋποθέτουν την ύπαρξη ενός αγαθού που μπορεί να εκφραστεί ποσοτικά και ποιοτικά. Το αγαθό αυτό είναι το «τουριστικό προϊόν» ή «τουριστικό πακέτο» και αποτελείται από τουριστικά υλικά και μη, δηλαδή από τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες.^

Στέλιου Βαρβαρέσου ( Τουρισμός έννοιες, μεγέθη, δομές) Αθήνα 2000, σελ.26 ̂Νίκου Γ. Ηγουμενάκη (Τουριστική πολιτική) Αθήνα 1990, σελ. 57-58

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1. Η διάρθρωση του τουρισμού σύμφωνα με το τρίτττυχο του

D.Deffert.^Τουρισμός

Ταξίδι Κατάλυμα Αναψυχή

1.2.Η έννοια του τουρίστα^Ο ορισμός που έδωσα, πιο πάνω, για τον τουρισμό αναφέρεται σε άτομα είτε μεμο­

νωμένα είτε σε ομάδες. Τα άτομα αυτά που πραγματοποιούν τουριστικές μετακινήσεις ή όπως συνηθίζεται να λέγεται, κάνουν τουρισμό, τα ονομάζουμε τουρίστες. Είναι όμως όλοι όσοι μετακινούνται τουρίστες ή όχι;

Η κοινωνία των Εθνών, ο σημερινός Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, στις 22/01/1937 σύστησε επιτροπή για να καθορίσει ποιοι ταξιδιώτες χαρακτηρίζονται σαν του­ρίστες και ποιοι όχι. α) Τουρίστες χαρακτηρίζονται:

- Τα άτομα που ταξιδεύουν για ψυχαγωγία, για οικογενειακούς λόγους, για λόγους υγείας

- Τα άτομα που ταξιδεύουν για συμμετοχή σε συνέδρια ή για συμμετοχή σε οποιαδήποτε επιστημονική, διπλωματική, θρησκευτική, αθλητική, καλλιτεχνική ή άλλη αντιπροσω­πεία.

- Τα άτομα που ταξιδεύουν για επιχειρηματικούς σκοπούς.

- Τα άτομα που καταφθάνουν με θαλάσσιες περιηγήσεις και αποβιβάζονται στη στεριά.β) Δε χαρακτηρίζονται σαν τουρίστες οι παρακάτω:

- Τα άτομα που ταξιδεύουν με ή χωρίς συμβόλαιο εργασίας για να απασχοληθούν σ’ έ­ναν άλλο τόπο.

- Τα άτομα που ταξιδεύουν για μόνιμη εγκατάσταση σ’ έναν τόπο.

- Οι φοιτητές ή σπουδαστές και οι νέοι γενικά που φοιτούν σε ιδρύματα ή σχολεία που είναι μακριά από τον τόπο της μόνιμης διαμονής τους.

- Οι μόνιμοι κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών που κατοικούν στη μία χώρα και μετακι­νούνται στην άλλη για να εργασθούν.

- Οι ταξιδιώτες που διέρχονται (tranzit) διαμέσου μιας χώρας χωρίς να σταματήσουν, ακόμη και αν η χρονική διάρκεια της διέλευσης είναι μεγαλύτερη από ένα 24ωρο.

Στέλιου Βαρβαρέσου (Τουριστική ανάπτυξη & διοικητική αποκέντρωση), σελ. 22* Γ. Δ. Κολτσιδόπουλος (Τουρισμός θεωρητική προσέγγιση) Αθήνα 2001, σελ. 17

1.3.Ιστορική εξέλιξη του τουρισμού

Οι πρώτες μετακινήσεις του ανθρώπου για λόγους τουριστικούς, με τη σημερινή έν­νοια του όρου, άρχισαν να εμφανίζονται στην περίοδο της αρχαίας Ελλάδας όπου το αί­σθημα της ξενίας ήταν έντονα ανεπτυγμένο. Όσοι διέθεταν ελεύθερο χρόνο, δηλαδή αυτοί που ανήκαν στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, είχαν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διαφόρων ειδών ταξιδιωτικές μετακινήσεις όπως αθλητικούς αγώνες, θεατρικές παραστά­σεις και εορτές.

Στα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια οι μετακινήσεις γίνονται περισσότερες και αρχί­ζουν να υπάρχουν κανόνες όσον αφορά την ασφάλεια του ταξιδιού και τα διάφορα κατα­λύματα που προσφέρονται για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών. Επικρατούν δύο μορφές τουρισμού, ο πανεπιστημιακός τουρισμός και ο τουρισμός των μεγάλων θρησκευτικών γε­γονότων και εορτών.

Στην περίοδο του μεσαίωνα και της αναγέννησης οι μετακινήσεις αυξάνονται ακόμη περισσότερο αλλά πάντα με τις δυσκολίες της μετακίνησης που υπάρχουν. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της αναγέννησης ο τουρισμός εμπλουτίζεται με νέα κίνητρα, οι άνθρωποι ταξι­δεύουν με κύριο σκοπό την ευχαρίστηση καθώς και από "διανοουμενίστικη περιέργεια".^ Μεγάλη βοήθεια στον τουρισμό έδωσαν τα διάφορα σωματεία που εμφανίστηκαν κατά το 18° και 19° αιώνα στη Γαλλία, στην Αγγλία και σ' άλλες ευρωπαϊκές χώρες που στις δρα- στηριότητές τους περιλαμβάνουν και τουριστικές μετακινήσεις.

Στις αρχές και ως τα μέσα του 20°° αιώνα υπάρχει μείωση του τουρισμού γιατί γίνο­νται οι Α’ και Β’ παγκόσμιοι πόλεμοι, η οικονομική κρίση του 1929 καθώς και οι πληθωρι­στικές τάσεις αφανίζουν ολοκληρωτικά τους εισοδηματίες και τον αριστοκρατικό τουρισμό του 19°° αιώνα. Ο διεθνής τουρισμός περιοριζόταν κυρίως σε τρία ευρωπαϊκά κράτη, που είχαν από παλιά τουριστική παράδοση και συγκεκριμένα στην Ελβετία, Αυστρία και Ιταλία.

Από τα μέσα του 20°° αιώνα περίπου άρχισε η μαζικοποίηση του τουρισμού και από προνόμιο των λίγων έγινε και προνόμιο των πολλών. Η ανασυγκρότηση της Ευρώπης από τις καταστρεπτικές συνέπειες του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου σ’ ένα περιβάλλον διαρκούς ειρή­νης αποτέλεσε, μεταξύ των άλλων, την απαρχή μιας θεαματικής, στην κυριολεξία, και ταυτό­χρονα δυναμικής ανάτττυξης του τουρισμού διεθνώς.

Η μεταπολεμική εποχή έκανε τον τουρισμό πιο δημοκρατικό και κατά συνέπεια πιο προσιτό στις μεγάλες λαϊκές μάζες. Έτσι, λοιπόν ο τουρισμός άρχισε να αποκτάει τη σύγχρο­νη μορφή του, που τη χαρακτηρίζει μία μαζικότητα και ομαδικότητα καθώς επίσης και ένας

Στέλιου Βαρβαρέσου (Τουρισμός έννοιες, μεγέθη, δομές) Αθήνα 2000, σελ.18

ένας διεθνισμός. Η μετακίνηση των τουριστών γινόταν στην αρχή με το σιδηρόδρομο, αρ­

γότερα με λεωφορεία και με ιδιωτικά αυτοκίνητα και αργότερα με αεροπλάνα.

1.4.Διακρίσεις- Μορφές του τουρισμού/

Οι διακρίσεις του τουρισμού είναι πολλές και εξαρτώνται από τα στοιχεία με βάση τα οποία γίνεται η διάκριση.

Από γεωγραφική άποψη, δηλαδή της μετακίνησης των ατόμων, ο τουρισμός διακρίνεται σε εσωτερικό τουρισμό και εξωτερικό. Από άποψη τουριστικού πλήθους, δηλαδή ένα άτομο ή και οικογένεια σε σχέση με τα άτομα μίας ομάδας διακρίνεται σε μεμονωμένο ή ατομικό τουρισμό και σε μαζικό ή ομαδικό τουρισμό. Επίσης, διακρίνεται σε συνεχή ή ετήσιο τουρισμό και τον εποχιακό τουρισμό, δηλαδή αν η τουριστική κίνηση σε έναν τουριστικό προορισμό είναι σε ετήσια βάση ή για μία- δύο εποχές του έτους. Όταν υπάρχει διακύμανση στον αριθμό των τουριστών στον τόπο προορισμού ή στο κατάλυμα, αφίξεις ή διαμονή τουριστών, τις διακρίνουμε σε τρεις περιόδους τη χαμηλή περίοδο, τη μέση περίοδο και την περίοδο αιχμής.

Ανάλογα με το μεταφορικό μέσο που χρησιμοποιείται διακρίνεται σε οδικό, σιδηροδρομικό, αεροπορικό, ποδηλατικό, πεζοπορικό και τουρισμό με πλωτά μέσα.

Από άποψη σκοπού ή λόγου διακρίνεται σε κλασικό τουρισμό όταν πέρα από τους λόγους ανάπαυσης και αναψυχής περιλαμβάνει και επισκέψεις σε τουριστικά αξιοθέατα

(μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, φυσικές καλλονές κ.α.) ο κλασικός τουρισμός διακρίνεται από μαζικότητα και είναι η μεγαλύτερη μορφή τουρισμού και σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού που έχουν σαν κύριο στόχο τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου. Παρακάτω στον πίνακα 1 θα σας αναφέρω τις διάφορες μορφές εναλλακτικού τουρισμού.

® ΝΙκου Γ. Ηγουμενάκη (Τουριστική πολιτική) Αθήνα 1990, σελ.32Γ. Δ. Κολτσιδόπουλος (Τουρισμός θεωρητική προσέγγιση) Αθήνα 2001, σελ. 33

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού

Φυσιολατρικός ή φυσιογνωμικός τουρισμός Μορφωτικός ή γνωστικός τουρισμός Θρησκευτικός Τουρισμός Αθλητικός τουρισμός Καλλιτεχνικός τουρισμός Ιαματικός τουρισμός ή θερμαλισμός Επαγγελματικός ή εμπορικός τουρισμός Συνεδριακός τουρισμός Τουρισμός κινήτρων (Incentive travel) Εκθεσιακός τουρισμός

Θαλάσσιος τουρισμός ( yachting) Οικολογικός τουρισμός ή οικοτουρισμός Αγροτουρισμός Τουρισμός περιπέτειας Τουρισμός παραχείμασης Ορεινός τουρισμός Χιονοδρομικός τουρισμός Δασοτουρισμός Ιττποτουρισμός Οικογενειακός τουρισμός Τουρισμός για νέους Τουρισμός Γ ηλικίας Κοινωνικός τουρισμός Λαϊκός τουρισμός Κοσμοπολίτικος τουρισμός Γυμνιστικός τουρισμός Θεματικός τουρισμός Επιλεκτικός τουρισμός Χρονομεριστική μίσθωση Τουρισμός ατόμων με ειδικές ανάγκες

1.5. Οι λόγοι της ανάτττυξης του διεθνούς τουρισμού

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50 ο διεθνής τουρισμός περιοριζόταν κυρίως σε τρία ευρωπαϊκά κράτη, που είχαν από παλιά τουριστική παράδοση και συγκεκριμένα στην

Ελβετία, Αυστρία και Ιταλία. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 ο κλειστός κύκλος των παρα­δοσιακών τουριστικών κρατών άρχισε, βαθμιαία στην αρχή αλλά σταθερά, να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται με την είσοδο νέων κρατών όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογα­λία κ,α. Στην ανάπτυξη αυτή συνέβαλαν οι παρακάτω λόγοι:

1.5.1. Η βελτίωση και ανάπτυξη των μέσων μεταφοράςΙδιαίτερα μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο οι μετακινήσεις των τουριστών έχουν μία

ανοδική πορεία και βασικός λόγος ήταν η βελτίωση και η ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς, καθώς και η παράλληλη βελτίωση της υποδομής. Η μετακίνηση έγινε περισσότερο γρήγορη, άνετη, ασφαλής και οικονομική.

1.5.2. Η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των εργαζομένωνΔιαχρονικά η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των εργαζομένων πέρασε

από πολλά στάδια μετά από τις αγωνιστικές τους προσπάθειες και διεκδικήσεις. Έτσι κάθε προσπάθεια για αύξηση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων ευνοεί σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη του τουρισμού με τη δυνατότητα που δίνεται σε μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων να ικανοποιήσει την ανάγκη αυτή.

1.5.3. Το πολιτιστικό επίπεδο των λαώνΗ πολιτιστική άνοδος των λαών που παρατηρείται με τη μεγαλύτερη συμμετοχή

των ανθρώπων στην εκπαίδευση και σε συνδυασμό με την οικονομική βελτίωση συνέβαλε στην τουριστική ανάπτυξη.

1.5.4. Οι κοινωνικές παροχέςΤο σύγχρονο κράτος στα πλαίσια της κοινωνικής πολιτικής του σε συνάρτηση

και με τους εργατικούς αγώνες των εργαζομένων εφαρμόζει διάφορες πολιτικές για την καλύτερη και πιο ευχάριστη και άνετη ζωή των πολιτών του. Στον πίνακα 2 αναφέρονται οι κοινωνικές παροχές.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Κοινωνικές παροχές®

Η μείωση του ωραρίου εργασίας.Η ετήσια άδεια και το επίδομα αδείας.Η συνταξιοδότηση.Η ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη.Οι δωρεάν τουριστικές μετακινήσεις (ταξίδια, εκδρομές).Η συμμετοχή σε προγράμματα κοινωνικού τουρισμού.Τα κουπόνια λουτροθεραπείας.

1.5.5. Η ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας και ενημέρωσης.Με την ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας και ενημέρωσης το άτομο εξασφάλισε

καλύτερη επικοινωνία, ενημέρωση αλλά και γνώσεις. Έτσι του δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσει νέους τόπους και πολιτισμούς δημιουργώντας του την ανάγκη να τους γνωρίσει από κοντά, κάτι που βοηθά στην ανάπτυξη του τουρισμού.

1.5.6. Η σύσταση διαφόρων σωματείων και συλλόγων.

Στις οργανωμένες κοινωνίες, άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα και κοινές ανησυχίες ορ­γανώθηκαν σε συλλόγους ή σωματεία και αναπτύσσουν παράλληλα με τις άλλες δραστη­ριότητες και τουριστική δραστηριότητα στα πλαίσια της ομαδικής μετακίνησης τους για λό­γους κυρίως αναψυχής, με αποτέλεσμα να συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη.®

1.6 Τουρισμός και κοινωνία1.6.1. Οι θετικές επιρροές

Ο τουρισμός σαν μια βασική ανάγκη του ανθρώπου στη σημερινή εποχή, με την μα­ζική του μορφή, επιδρά σ’ όλες τις διαδικασίες μιας οργανωμένης κοινωνίας επηρεάζοντας την κοινωνική και πολιτική ζωή. Οι κοινωνικές και πολιτικές επιδράσεις, θετικές ή αρνητι­κές, του τουριστικού φαινομένου έχουν διπλή κατεύθυνση. Δεν επηρεάζουν μόνο οι κοινω­νικές και πολιτικές δομές του τόπου προορισμού των τουριστών αλλά ταυτόχρονα εντοπί­ζονται επιρροές και στους ίδιους τους τουρίστες, καθώς και στις προσωπικές τους αξίες (επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς, προσαρμογή σε διαφορετικούς τρόπους ζωής κ.α.). Οι κυριότερες θετικές επιρροές μπορούν να συνοψισθούν στις ακόλουθες;

Γ. Δ. Κολτσιδόπουλος (Τουρισμός θεωρητική ττροσέγγιση) Αθήνα 2001, σελ. 75® Γ. Λ. Κολτσιδόπουλος (Τουρισμός θεωρητική προσέγγιση) Αθήνα 2001, σελ. 73-77

- Η ώθηση για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, γεγονός που μειώνει ουσιαστικά την ανεργία και μάλιστα με αποκεντρωτική προοπτική.

- Η κάλυψη ιδιαίτερα σημαντικού μέρους του συναλλαγματικού ελλείμματος, ειδικά σε χώρες, με προβλήματα στο ισοζύγιο πληρωμών τους, όπως η Ελλάδα όπου το τουρι­στικό συνάλλαγμα μετά τη συρρίκνωση του μεταναστευτικού και τη μείωση του ναυτι­λιακού συναλλάγματος, αποτελεί ουσιώδη «άδηλο πόρο» της Ελληνικής οικονομίας.

- Η συμβολή του στην αύξηση του εισοδήματος σε ατομικό, περιφερειακό και εθνικό επί­πεδο.

- Η βελτίωση και ενίσχυση του εισοδήματος ορισμένων κοινωνικών και επαγγελματικών κατηγοριών σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, όπως η ανάπτυξη των "αγροτο- τουριστικών συνεταιρισμών".

Η υποβοήθηση των χαμηλόμισθων κοινωνικών τάξεων με τη δημιουργία εξειδικευμένων θεσμών, όπως ο κοινωνικός τουρισμός κ.α.

Η ευεργετική επίδραση στο κοινωνικό- ψυχολογικό επίπεδο για το σύγχρονο άνθρωπο που μαστίζεται από την καθημερινότητα, τη ρουτίνα, το άγχος και την έλλειψη κοινωνι­κών επαφών.

1.6.2. Οι αρνητικές επιπτώσειςΠέρα όμως από τις θετικές επιρροές του τουριστικού φαινομένου στη σύγχρονη

κοινωνία, υπάρχουν και οι αρνητικές επιτπώσεις, οι οποίες δεν πρέπει να θεωρηθούν μι­κρότερης σημασίας. Οι κυριότερες αρνητικές επιπτώσεις μπορούν να συνοψισθούν στις

ακόλουθες:- Υπάρχει μια σημαντικότατη αύξηση της τιμής γης στις αναπτυσσόμενες τουριστικές

περιοχές, που πέρα από όλα τα άλλα ωθεί στην αναζήτηση του εύκολου κέρδους, στην απότομη ανακατανομή του εισοδήματος, στη μεταβολή (ποσοτική και ποιοτική) στην παρσχή υπηρεσιών, δηλαδή του τριτογενούς τομέα της παραγωγής.

- Η δημογραφική διαφοροποίηση και η αλλοίωση της σύνθεσης του πληθυσμού στις υπό ανάπτυξη περιοχές, που συχνά μετατρέπονται μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα σε

κορεσμένες περιοχές.- Η αλλοτρίωση του πληθυσμού στους κυρίως μαζικούς τουριστικούς προορισμούς.

- Επίσης παρατηρείται μία άναρχη πολεοδομική- αρχιτεκτονική δόμηση με αποτέλεσμα

την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.

'° Περικλή Λύτρα (Ο τουρισμός προς το 2000) Αθήνα 1989, σελ. 210-211

- Επίσης υπάρχουν επιδράσεις πάνω στη σεξουαλική συμπεριφορά γενικά και ειδικότε­ρα λόγω της μάστιγας του AIDS, που έχει ήδη αρχίσει να καταστρέφει κύριους τουρι­στικούς προορισμούς.^^

1.7. Ο τουρισμός από οικονομική άποψη

Η ταχύτατη ανάπτυξη του τουριστικού φαινομένου και η αντίστασή του σε κάθε είδους δυσμενείς οικονομικές συγκυρίες σε παγκόσμιο επίπεδο κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια αποδεικνύει ότι ο τουρισμός κατέχει μία σημαντική θέση στη συνολική κατανάλωση και αντιμετωπίζεται πλέον από ένα μεγάλο αριθμό οικονομολόγων ως αγαθό πρώτης

ανάγκης.Επιπλέον έχει έμπρακτα διαπιστωθεί ότι ο τουρισμός, σα δυναμικός κλάδος της

παραγωγικής δραστηριότητας, μπορεί κάτω από προϋποθέσεις να συμβάλλει θετικά στη διαμόρφωση του εθνικού εισοδήματος, των ατομικών εισοδημάτων, των δημοσίων, δημοτικών και κοινωνικών εσόδων, του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών καθώς επίσης και στη μείωση της ανεργίας και της υποαπασχόλησης κ.α.''^

Οι διαστάσεις που πήρε το τουριστικό φαινόμενο μεταπολεμικά και κυρίως η συνειδητοποίηση των ευεργετικών επιπτώσεών του στις εθνικές οικονομίες, οδήγησε πολλά κράτη όχι μόνο στη λήψη μέτρων για την ανάπτυξη ή μεγέθυνση του τουρισμού, αλλά και στην αντιμετώπισή του σαν ιδιαίτερου κλάδου της παραγωγικής δραστηριότητας.

Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί, ότι ο τουρισμός, σαν κλάδος της παραγωγικής δραστηριότητας, αναμφισβήτητα αποτελεί σημαντικό παράγοντα οικονομικής ανάτπυξης ή μεγέθυνσης, θα πρέπει να δίνεται εντελώς ιδιαίτερη προσοχή στη θέση που παίρνει ανάμεσα στους άλλους κλάδους της παραγωγικής δραστηριότητας, στα πλαίσια της γενικότερης προσπάθειας για οικονομοκοινωνική ανάπτυξη ή μεγέθυνση ενός κράτους.^^

" Περικλή Λύτρα (Ο τουρισμός προς το 2000) Αθήνα 1989, σελ. 211-212 Νίκου Ηγουμενάκη (Τουριστική πολιτική) Αθήνα 1990, σελ. 57 Νίκου Ηγουμενάκη (Τουριστική πολιτική) Αθήνα 1990, σελ. 58-59

2. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ

2.1. Ιστορική αναδρομήΗ συμμετοχή του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού στη δημιουργία της

κατάλληλης υττοδομής υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική στη δεκαετία του '60 με τη δημιουργία 80 ξενοδοχείων "ΞΕΝΙΑ" που κατασκευάστηκαν σε σημεία με τουριστικό ενδιαφέρον σε διάφορες περιοχές της χώρας. Την ίδια εποχή έκανε εμφάνισή της και η αλυσίδα ξενοδοχείων "ΑΣΤΗΡ" ιδιοκτησίας της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Οι δύο αυτές αλυσίδες ξενοδοχείων αποτέλεσαν τότε το βάθρο της τουριστικής μας εκκίνησης χωρίς βέβαια το ανάλογο βάθος. Επέφεραν αναστάτωση στην εμπορία της γης, με τον

πολυκερματισμό της και την ανεπανόρθωτη πολεοδομική καταστροφή των Ελληνικών κωμοπόλεων και χωριών. Γιατί πριν τη δημιουργία των ξενοδοχείων των δύο αλυσίδων,

έπρεπε να προηγηθούν πολεοδομικές και χωροταξικές μελέτες, οπότε θα είχαν σωθεί οι

γραφικές πόλεις και τα χωριά.Στη δεκαετία του 70 υπάρχει ξενοδοχειακή ανθοφορία χωρίς όμως εξειδικευμένο-

ευρωπαϊκού επιπέδου- προγραμματισμό ποιότητας. Οι ξενοδοχειακές κατασκευές υπήρξαν συνήθως κακόγουστες αντιγραφές με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Ήδη το 1973 το ξενοδοχειακό δυναμικό φτάνει τις 153.000 κλίνες και τους 3.500.000 αλλοδαπούς τουρίστες με 520 εκατομμύρια $ συνάλλαγμα, το 1986 τις 360.000 κλίνες και τους 7.336.000 αλλοδαπούς τουρίστες με 1.821 εκατομμύρια $ συνάλλαγμα, ενώ το 2000 τις 573.463 κλίνες και τους 12.000.000 αλλοδαπούς τουρίστες με 6.050 εκα­τομμύρια $ συνάλλαγμα.

2.2. Ζώνες τουρισμού στην ΕλλάδαΗ διάρθρωση του Ελληνικού τουρισμού μέχρι τη δεκαετία 1970 διαμορφωνόταν ως

εξής:

- Νότια ζώνη με άξονες τουρισμού το νησί της Ρόδου, τα νησιά της Δωδεκανήσου και το νησί της Κρήτης.

- Κεντρική ζώνη με άξονες τουρισμού την Αθήνα, τα νησιά των Κυκλάδων και την Πελοπόννησο.

- Δυτική ζώνη με άξονα τουρισμού το νησί της Κέρκυρας.

- Βόρεια ζώνη με άξονα τουρισμού τη Θεσσαλονίκη.

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χαλκιδικής- Αναπτυξιακή εταιρεία Χαλκιδικής Α.Ε. Ε.Ο.Τ. Θεσσαλονίκης

Κατά βάση οι άξονες αυτοί προϋπήρχαν μαζί με τον Ελληνικό τουρισμό μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και την ανασυγκρότηση του Ελληνικού κράτους.''®

Στη δεκαετία 1970 υπήρξε η γέννηση ενός ακόμη τουριστικού προορισμού με άξονα τη Χαλκιδική που συνδέεται με τη βόρεια ζώνη και τη Θεσσαλονίκη. Στην πορεία του χρό­νου και μέχρι σήμερα αναπτύχθηκαν και άλλες πόλεις εμπλουτίζοντας την τουριστική προσφορά- αγορά της Ελλάδας.

2.3. Τουριστική υποδομή της χώρας.Συνολικά η τουριστική προσφορά, για το έτος 2000, στην Ελλάδα έχει ως εξής:Το ξενοδοχειακό δυναμικό της περιλαμβάνει 7.741 μονάδες με 573.463 κλίνες και

27.435 μονάδες με 414.916 κλίνες σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, όσα έχουν ενταχθεί στο δυ­ναμικό και υποβάλλουν στοιχεία για την πληρότητά τους. Στην περίπτωση των ενοικιαζό­μενων δωματίων υπάρχει η εξής ιδιαιτερότητα, τα περισσότερα λειτουργούν παράνομα και όσα λειτουργούν νόμιμα δεν υποβάλλουν τις μηνιαίες καταστάσεις πληρότητας στον Ε.Ο.Τ. Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχειακών μονάδων είναι 74 κλίνες ανά μονάδα, ενώ η σύνθεση κατά κατηγορία το 54% είναι Β’ κατηγορίας και ανώτερες. Ενώ η κατανομή τους στο χώρο είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής.

Οι εγκαταστάσεις που διαθέτουν οι ξενοδοχειακές μονάδες για εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι:

19 χιονοδρομικά κέντρα με 732 πίστες κατάβασης.

3 κέντρα θαλασσοθεραπείας.18 υδροθεραπευτήρια δυναμικότητας 100.000 ατόμων.

- Θαλάσσιου τουρισμού: 70 λιμάνια15 μαρίνες των 6.300 θέσεων.20 μαρίνες υπό κατασκευή 4.634 θέσεων (Δημόσιες).13 μαρίνες υπό κατασκευή 1.176 θέσεων(Ιδιωτικές).15 καταφύγια υπό κατασκευή.

- Πολιτιστικού τουρισμού: 86 μουσεία με 2.500.000 επισκέπτες ετησίως.64 αρχαιολογικοί χώροι με 5.200.000 επισκέπτες.600 παραδοσιακοί οικισμοί.10.000 αξιόλογα μνημεία διαφόρων εποχών.

- Συνεδριακού τουρισμού: 13 αυτοτελή κέντρα δυναμικότητας 1.200 ατόμων.

- Ορεινού τουρισμού:

- Ιαματικού τουρισμού:

Τμήμα τουρισμού νομού Χαλκιδικής

2 αυτοτελή κέντρα υπό αποπεράτωση.

51 κέντρα σε ξενοδοχειακές μονάδες.11 υπό αποπεράτωση.

- Διάφορες άλλες μορφές: 5 γήπεδα γκολφ με διεθνείς προδιαγραφές.6 ιδιωτικά πάρκα.8 καζίνο κ.α.

Γενικά η τουριστική υποδομή της Ελλάδας σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού σε σύγκριση με τις ανταγωνίστριες χώρες είναι ανεπαρκής σε έκταση, ποικιλία και ποιότητα για να επηρεάσει το μεγάλο πρόβλημα της εποχικότητας, που μαστίζει τον τουρισμό και να διαφοροποιήσει το τουριστικό προϊόν.

2.4. Αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στη χώραΌσον αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξης του Ελληνικού τουρισμού και τον αριθμό των

αφίξεων των αλλοδαπών τουριστών, υπάρχει μία ανοδική πορεία παρά τις διεθνείς και πολλές φορές εσωτερικές δυσκολίες που επηρεάζουν τον ευαίσθητο τομέα του τουρισμού. Στις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών τα τελευταία 13 χρόνια, όπως φαίνεται και στον πίνακα 3, παρατηρούμε ότι υπάρχει μία μικρή συνεχή αυξητική τάση, φυσικά αν εξαιρέσουμε τα έτη 1991 όπου υπάρχει μείωση της τάξεως του 8,44% σε σύγκριση με το έτος 1990, τα έτη 1995 και 1996 υπάρχει μείωση της τάξεως του 4,8% και 9,8% αντίστοιχα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ (ΣΕ ΕΚΑΤ.)Έτος Αφίξεις1990 8.8731991 8.036 11992 9.3311993 9.4131994 10.6421995 10.1301996 9.2331997 10.0701998 10.9161999 12.1642000 12.5002001 13.0002002 13.300

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 19/01/2003, Επιχειρείν σελίδα 40.

Νομ. Αυτ. Χαλκιδικής - ΑΝ. ΕΤ. Χαλκιδικής. ΑΕ (Τουριστικό προϊόν) σελ. 7

2.5. Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού ( Ε.Ο.Τ.)Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού ιδρύθηκε το 1929 με το νομοσχέδιο 4377 και

επανιδρύθηκε με το νομοσχέδιο 558 του 1945 και υπαγόταν στην εποτπεία του υ­πουργείου Εμπορίου αρχικά, μετά στο υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης και σή­μερα υπάγεται μετά από πολλές διαφωνίες στο υπουργείο Ανάτττυξης. Διοικείται από συμβούλιο και προίσταται ο γενικός γραμματέας τουρισμού.

Οι σκοποί, οι αρμοδιότητες και δομή του Ε.Ο.Τ. παρέχονται από τους νόμους 2160/93 και 2636/98. Σκοποί του οργανισμού είναι η άσκηση της κρατικής τουριστικής πολιτικής με οργάνωση και συντονισμό των διαφόρων υπηρεσιών του, κεντρικών και περιφερειακών, με τις τοπικές αυτοδιοικήσεις και τους ιδιωτικούς τουριστικούς φορείς, ο έλεγχος των υπουργείο επιχειρήσεων, η δημιουργία υπουργείο προγραμμάτων προ­βολής και διαφήμισης των τουριστικών προσόντων της χώρας τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, αναπτύσσει την τουριστική υποδομή της χώρας, προωθεί τον ποιο­τικό ανταγωνισμό και γενικά η άσκηση εποπτείας σ' όλο το φάσμα του Ελληνικού του­ρισμού.

Σα μοναδικός φορέας του τουριστικού κλάδου ο Ε.Ο.Τ. στη χώρα μας, έπαιξε ση­μαντικό ρόλο στα αρχικά στάδια του μοντέλου ανάπτυξης του Ελληνικού τουρισμού. Η δράση του συνοδεύτηκε από πολλές επιτυχίες αλλά και αποτυχίες. Έδωσε λύσεις σε προβλήματα και βοήθησε πολλές φορές τους επαγγελματίες να ξεπεράσουν τόσο εν­δογενείς όσο και εξωγενείς δυσκολίες. Στην πορεία όμως ο Ε.Ο.Τ. μετατράπηκε σε έ­ναν υδροκέφαλο οργανισμό όπου συγχέονται και διαπλέκονται αρμοδιότητες επεξερ­γασίας και προώθησης της τουριστικής πολιτικής μαζί με επιχειρηματικές δραστηριότη­τες όπως ξενοδοχεία, καζίνο, ιαματικές πηγές κ.α.

Στη σημερινή οικονομική πραγματικότητα, για να ανταποκριθεί ο Ε.Ο.Τ. στις συν­θήκες του διεθνούς ανταγωνισμού, έπρεπε να υιοθετηθεί ένα διαφορετικό μοντέλο α­νάπτυξης και να προσαρμοσθεί σε νέες μεθόδους πΐ3η39βπιβη1 και άσκησης πολιτικής. Για αυτό το λόγο το 1998 δημιουργήθηκαν δύο ανώνυμες εταιρείες οι οποίες ανέλαβαν τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του Ε.Ο.Τ. Έτσι, ο νέος Ε.Ο.Τ. μετατρέπεται σε ε­πιτελικό και βασικό όργανο προώθησης και προβολής του Ελληνικού τουρισμού στην παγκόσμια τουριστική αγορά με αιχμή του δόρατος τα γραφεία εξωτερικού και γενικό­τερα στην άμεση παρουσία του στις ξένες αγορές.''®

Γ. Δ. Κολτσιδόπουλος (Τουρισμός θεωρητική προσέγγιση) Αθήνα 2001, σελ.117-118

2.6. Η υφιστάμενη οικονομική κατάσταση σε εθνικό εττίττεδο

Ο τουρισμός αποτελεί την "ατμομηχανή" της Ελληνικής οικονομίας, με συνεχώς μάλιστα αυξανόμενη σημασία. Συμβάλλει με 18-20% περίπου στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν, πάνω από 16% στην απασχόληση και πάνω από 7% στο καθαρό πάγιο κεφάλαιο της οικονομίας. Η τουριστική οικονομία δηλαδή το σύνολο της προστιθέμενης αξίας που προσδιορίζεται αμέσως και εμμέσως από την τουριστική ζήτηση, κυμαίνεται σήμερα στο επίπεδο του 18-20% του ΑΕΠ. Επιπλέον όμως ο τουρισμός αποτέλεσε σημαντικό μοχλό περιφερειακής ανάπτυξης κυρίως σε προβληματικές περιοχές και σε περιοχές που υστε­ρούν σε άλλες παραγωγικές δυνατότητες, ενώ έχει συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στη βελτίωση της κατανομής του περιφερειακού εισοδήματος.

Στην Ελλάδα ο τομέας του τουρισμού παρ’ όλο που αναπτύχθηκε με πολύ γρήγο­ρους ρυθμούς τις τελευταίες δεκαετίες και αποτέλεσε έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς (15'’ στην παγκόσμια κατάταξη το 1997 σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργα­νισμό Τουρισμού) εμφανίζει μία αστάθεια στην κατά τα άλλα μακροχρόνια αυξητική τάση που παρουσιάζει. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η τάση αυτή εκτιμάται ότι θα είναι της τάξεως του 10% περίπου για τα επόμενα 4-5 χρόνια και μικρότερη περίπου 4-5% μέχρι το 2020, μέσος όρος για τα έτη 2003 ως το 2020 θα είναι περίπου 5%. Οι παραπάνω εκτιμή­σεις είναι πάνω από τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς μέσους όρους, για τα αντίστοιχα δια­στήματα, αλλά βασίζονται όμως σε μία σειρά από προϋποθέσεις και παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν τόσο σε επίπεδο υποδομών (δημόσιων και ιδιωτικών) αλλά και θεσμικού εκσυγχρονισμού όσο και της εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα και σε επενδύσεις σε άλλους κλάδους, όχι μόνο του τουρισμού αλλά και σε άλλους όπως των μεταφορών.’®

2.7. Βασικές αδυναμίες και προβλήματα του τουρισμού σε εθνικό επίπεδο.Μερικές από τις βασικές αδυναμίες και προβλήματα που παρουσιάζει ο τουρισμός

σε εθνικό επίπεδο και σε συνδυασμό με την αναμενόμενη μείωση του μεριδίου της Ευ­ρώπης στη διεθνή αγορά και η εκτίμηση ότι η Μεσόγειος, σα σύνολο, θα είναι λιγότερο δημοφιλής σε σχέση με άλλους προορισμούς είναι τα παρακάτω;- Οι σοβαρές ελλείψεις σε κοινωνικές υποδομές, εξοπλισμό και συναφείς υπηρεσίες

όπως υγεία, ύδρευση, υπηρεσίες καθαριότητας κ.α.- Τις σοβαρές αδυναμίες οργάνωσης και λειτουργίας επιμέρους τουριστικών κλάδων

που οδηγούν σε χαμηλής ποιότητας τουριστικό προϊόν.- Στην περιορισμένη διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος σε νέες μορφές τουρισμού

και νέες αγορές.

Ε.Ο.Τ. Θεσσαλονίκης.

- Στην περιορισμένη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, εκτός του εξαμήνου Μάιος- Οκτώβριος, με άμεσο αποτέλεσμα τη χαμηλή μέση πληρότητα των ξενοδοχειακών μονάδων.

- Τη χαμηλή ημερήσια δαπάνη και τη μικρή διάρκεια παραμονής του εισερχόμενου τουρισμού.

- Την ανταγωνιστικότητα του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος, που είναι χαμηλή και βασιζόμενη στο μαζικό παραθεριστικό τουρισμό άρα άμεσα εξαρτώμενο από τις ολι- γοπωλιακές πρακτικές των μεγάλων tour operator.

- Την έλλειψη κατάλληλα εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού.Επιπλέον οι σοβαρές ελλείψεις σε γενικότερες υποδομές και τις μεταφορές όπως

κακό οδικό δίκτυο, έλλειψη αεροδρομίων και άσχημη εικόνα και εξυπηρέτηση αυτών, έλ­λειψη λιμανιών, μαρίνων, μη επαρκές σιδηροδρομικό δίκτυο, ακτοπλοία, η παραξενοδο- χεία κ.α. προκύπτει λοιπόν αβίαστα το συμπέρασμα ότι από πλευράς ανταγωνιστικότη­τας ο Ελληνικός τουρισμός δε βρίσκεται στα επίπεδα των άλλων τουριστικά προηγμένων χωρών. Είναι σαφές λοιπόν ότι στο πεδίο της ανταγωνιστικότητας πρέπει πολλά ακόμη να γίνουν.^°

2.8. Στόχοι του Ελληνικού τουρισμού ως το 2010.Στα συμπεράσματα του 1™ συνεδρίου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών

Επιχειρήσεων (Σ.Ε.Τ.Ε.) με θέμα "Τουρισμός και ανάπτυξη" ο Σ.Ε.Τ.Ε. έθεσε στόχους ως το 2010 και επισήμανε τους κύριους άξονες της τουριστικής στρατηγικής της Ελλάδας για την επόμενη δεκαετία. Τόσο ο Σ.Ε.Τ.Ε. όσο και οι ενώσεις ξενοδόχων Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής συγκλίνουν στο ότι προκειμένου να κερδίσει έδαφος η χώρα μας έναντι των ανταγωνιστών της πρέπει να υλοποιηθούν τα εξής:- Προσέλκυση σημαντικών επενδύσεων αιχμής σε έργα ειδικής τουριστικής υποδομής

μέσα από ουσιαστικές τροποποιήσεις και απλοποιήσεις των διαδικασιών του ανα­πτυξιακού νόμου.

- Ουσιαστική ενίσχυση των υφιστάμενων ξενοδοχειακών μονάδων για τον εκσυγχρονι­σμό τους αλλά και την εκπαίδευση του προσωπικού που απασχολούν.Με βάση ότι ο τουρισμός της χώρας εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τις αερομε­ταφορές, εξυγίανση του χώρου εντός Ελλάδας αλλά και παροχή κινήτρων για τις πτήσεις εκτός καλοκαιριού και προς την περιφέρεια.

- Επιτελικός σχεδιασμός και υλοποίηση με συνέπεια και επαγγελματισμό της προβο­λής του τουρισμού της χώρας με διάθεση σημαντικά μεγαλύτερων κονδυλίων από ότι

Νομ. Αυτ, Χαλκιδικής- Αν. Ετ. Χαλκιδικής Α.Ε.(Τουριστικό προϊόν) σελ.87

Επιτελικός σχεδιασμός και υλοποίηση με συνέπεια και επαγγελματισμό της προβο­λής του τουρισμού της χώρας με διάθεση σημαντικά μεγαλύτερων κονδυλίων από ότι στο παρελθόν. Επίκεντρο της προβολής αυτής πρέπει να είναι η μοναδικότητα του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος.^''

“ Εφημερίδα: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 19/01/2003, Επιχειρείν, σελ.40

3. ΓΝΩΡΙΜΙΑ ME TO ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

3.1. Ιστορική αναδρομή

Η παρουσία του ανθρώπου στη Χαλκιδική πηγαίνει μακρύτερα από το 700.000 π.χ. Κατά τους παλαιοντολόγους, που μελέτησαν το σπήλαιο των Πετραλώνων, τα ίχνη φωτιάς, τα οποία εντοπίστηκαν σ' αυτό, ανάγονται σε κείνη τη μακρινή χρονολογία. Το κρανίο του αρχανθρώπου, που βρέθηκε στο ίδιο σπήλαιο, εικάζεται ότι έχει ηλικία του­λάχιστον 250.000 χρόνων.

Η μυθολογία, άλλωστε, ασχολήθηκε συχνά και μάλιστα στα παλαιότερα επίπεδά της με τη Χαλκιδική. Η Σιθωνία οφείλει το όνομά της στο Σίθωνα, γιο του Ποσειδώνα. Κόρη του ίδιου θεού ήταν η Παλλήνη (το πρώτο όνομα της χερσονήσου της Κασσάν­δρας), ενώ το τωρινό όνομα το οφείλει στο βασιλιά Κάσσανδρο, τον ιδρυτή της Θεσσα­λονίκης. Ο γίγαντας Άθως, κατά τη γιγαντομαχία, εκτίναξε το ομώνυμο βουνό εναντίον

των θεών του Ολύμπου και έτσι πήρε το όνομα η τρίτη Χερσόνησος. Ένας άλλος γίγα­ντας, ο Εγκέλαδος, κοιμάται μέσα στην Κασσάνδρα (κατ’ άλλους στη Σικελία).

Οι αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι ο νομός κατοικούνταν πυκνά από το 4000 π.χ. Πριν από τον αποικισμό της, οι κάτοικοι της Χαλκιδικής ήταν στο μεγαλύτερο μέ­ρος τους Θράκες. Αργότερα αναμείχτηκαν με τους αποίκους, οι οποίοι στην πλειοψη- φία τους ήρθαν από τη Χαλκίδα και την Ερέτρια και έδωσαν το όνομα της παλαιότερης

πατρίδας τους στην περιοχή.Η Χαλκιδική γνώρισε τις στρατιές του Ξέρξη, τις επιδρομές των Αθηναίων και

των Σπαρτιατών, διαδοχικά. Μετά τη ρωμαιοκρατία, που ελάχιστα γνωρίζουμε για τη χρονική αυτή περίοδο, επέδρασαν εναντίον της οι Γότθοι και οι Ούνοι.

Από τα τέλη του 9™ μ.Χ. αιώνα η περιοχή συνδέεται στενότατα με το Άγιο Όρος και παρακολουθεί τις τύχες του. Ο νομός γεμίζει μετόχια μοναστηριών, μικρές μονές και υποστατικά. Το 1821, η Χαλκιδική εξεγείρεται κατά των Τούρκων και μετά την καταστο­λή της επανάστασης τα χωριά της καίγονται και εγκαταλείπονται, για να ξαναχτιστούν αργότερα με πολλούς κόπους. Απελευθερώνεται στις 7/10/1912, είκοσι μέρες μετά την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη.

Μετά την καταστροφή του 1922, κύματα εξαθλιωμένων Μικρασιατών προσφύ­γων καταφθάνουν και στη Χαλκιδική αναζητώντας καινούρια στέγη και ζωή. Έτσι δη- μιουργούνται νέοι οικισμοί και χωριά όπως τα Νέα Μουδανιά, Νέος Μαρμαράς, Νέα Ρόδα, Θυρανούπολη, Αμμουλιανή, Ολυμπιάδα κ.α.

Η πλούσια ιστορία της Χαλκιδικής δεν είναι μόνο στους Έλληνες γνωστή, όποιος ασχολείται με τη φιλοσοφία αποκλείεται να αγνοεί τον Αριστοτέλη και όποιος αναφέρε- ται στους Φιλιττπικούς του Δημοσθένη, θα μνημονεύει αναγκαστικά και τηνΌλυνθο.^

3.2. Τα χαρακτηριστικά του νομούΗ Χαλκιδική είναι η χερσόνησος των τριών χερσονήσων. Εντοπίζεται στην Κε­

ντρική Μακεδονία, καταλαμβάνοντας τη μέση του γεωγραφικού αυτού διαμερίσματος. Από την τρίτη χερσόνησο, αυτή του Αγίου Όρους, στο νομό Χαλκιδικής ανήκει μόνο το βορειότερο τμήμα, η υπόλοιπη χερσόνησος είναι αυτοδιοικούμενη περιοχή του Αγίου Όρους. Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πολύγυρος, χτισμένος στους πρόποδες του Χολομώντα.

Η Χαλκιδική ( Νομός Χαλκιδικής και Αγιο Όρος) αποτελεί το 19% της εκτάσεως

της περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας και έχει το 5% του πληθυσμού της.Ό νομός ορίζεται από μια νοητή γραμμή, που εκτείνεται από τη Νέα Ηράκλεια

ως τα πρόθυρα του Σταυρού, από το Θερμαϊκό μέχρι το Στρυμωνικό κόλπο. Ό νομός χωρίζεται σε δύο επαρχίες, την επαρχία Χαλκιδικής και την επαρχία Αρναίας, έχει δέκα τέσσερις δήμους με διακόσιους επτά οικισμούς.

3.3. Μορφολογία του νομού ΧαλκιδικήςΗ μορφολογία της είναι χαρακτηριστική: μία χερσόνησος, με γεωγραφικές εξάρ­

σεις, που καταλήγει σε τρεις άλλες, οι οποίες εισχωρούν βαθύτατα στο Αιγαίο, δη­μιουργώντας μια ατέρμονη ποικιλία όρμων και κόλπων, όπου κυριαρχούν διαδοχικά τα πεύκα και οι ελιές, οι βράχοι ή οι αμμουδιές. Η εναλλαγή τους, ακριβώς αυτή, είναι που δίνει στο νομό το ιδιαίτερο χρώμα του.

Το συνολικό μήκος των ακτών της Χαλκιδικής εκτείνεται σε περισσότερα από 800 χιλιόμετρα, σε όλα αυτά πρέπει να προστεθούν και τα καταπράσινα, συνήθως, νη­σιά που διακοσμούν τις παραλίες της ( η Κέλυφος, τα Σπαλαθρονήσια, τα νησιά της Βουρβουρούς και Αμμουλιανή ).

Ό νομός έχει έκταση 2.910.000 στρέμματα. Το υπέδαφός του είναι πλούσιο σε ορυκτά, ιδιαίτερα σε χρυσό, σιδηροπυρίτη, σφαλερίτη και λευκόλιθο.

Η έλλειψη ποταμών και βιομηχανιών συντελεί στη διαύγεια των παράκτιων νε­ρών, που θεωρείται μοναδική στον ευρωπαϊκό χώρο. Ό μοναδικός ποταμός της Χαλκι­δικής, που δεν ξεραίνεται το καλοκαίρι, είναι ο Χαβρίας στην Ορμύλια.

^ Φυλλάδιο Νομαρχίας Χαλκιδικής, σελ. 2-3.

Είναι κατά το πλείστο ημιορεινή- ορεινή και γεωγραφικά κατακερματισμένη, με μεγάλο μήκος ακτών, εκτεταμένες δασικές εκτάσεις(το μισό περίπου της έκτασής της) και με ήπιο σχετικά κλίμα. Βρίσκεται συγκριτικά με άλλες πόλεις κοντά στη Θεσσαλονί­κη, με την οποία συνδέεται με δύο βασικές οδικές αρτηρίες, αλλά στερείται άμεσων ο­δικών συνδέσεων με την υπόλοιπη Μακεδονία. Ιδιαίτερα αισθητή είναι η έλλειψη κα­τάλληλης οδικής σύνδεσης με την Ανατολική Μακεδονία.^^

Ο νομός περιλαμβάνει τον ορεινό όγκο του βουνού Χολομώντα με 1.165 μέτρα υψόμετρο που βρίσκεται στο κέντρο του νομού, βορειο-δυτικά είναι το βουνό Ανδρια- νός με 1.009 μέτρα υψόμετρο που αποτελεί προέκταση του Χορτιάτη της Θεσσαλονί­κης και ανατολικά είναι τα βουνά Στρατωνικό και Καστέλι μεταξύ των οποίων διέρχεται ο δρόμος που οδηγεί από Θεσσαλονίκη προς Πολύγυρο, Αρναία, Στρατώνι και Ιερισ- σό. Νοτιότερα στη χερσόνησο της Σιθωνίας είναι το βουνό του Ιτάμου με 753 μέτρα υψόμετρο. Οι ορεινοί όγκοι καλύπτονται με πυκνά δάση από δρυς, οξιά και αειφύλλα πλατύφυλλα. Τα πεδινά τμήματα του νομού εντοπίζονται, βασικά, στα παράλια της χερσονήσου της Κασσάνδρας προς τον κόλπο της Κασσάνδρας, βόρεια της Νέας Πο- τίδαιας μέχρι τα όρια του νομού Θεσσαλονίκης, στην περιοχή της Γερακινής- Ορμύλιας και τέλος στην περιοχή Ιερισσού- Νέα Ρόδα και Ουρανούπολης.

Το υπόλοιπο τμήμα του νομού περιλαμβάνει λοφώδεις κατά το πλείστον εκτά­σεις (ημιορεινή περιοχή) και καλύπτεται από αραιή και πυκνή δασική και θαμνώδη βλάστηση, η οποία έχει υποστεί αλλεπάλληλες καταστροφές από πυρκαγιές που ση­μειώθηκαν τα τελευταία χρόνια.

3.4. Φυσικό τοπίοΤο ανάγλυφο του εδάφους σε συνδυασμό με τη βλάστηση και την παρουσία ι­

διαίτερα πανέμορφων ακρογιαλιών διαμορφώνουν ένα υπέροχο φυσικό τοπίο. Ενδια­φέρουσες διαδρομές, εναλλαγές χρωμάτων και τοπία χωρίς ίχνος μονοτονίας σ’ ένα καθαρό και ήρεμο περιβάλλον με έντονα τα στοιχεία του αγροτικού χώρου, αλλά και του πλούτου των σύγχρονων εξυπηρετήσεων, αποτελούν ισχυρά κίνητρα που ωθούν τον επισκέπτη στην όσο το δυνατό μεγαλύτερη παράταση της παραμονής του σ’ αυτό

τον προνομιούχο τόπο.Η γειτνίαση της περιοχής με τη θάλασσα και η παρουσία κοντά σ’ αυτή λοφω­

δών εκτάσεων πέραν της αρμονικής εναλλαγής του τοπίου, αποτελούν αξιοπρόσεκτο στοιχείο ενδιαφέροντος σε χώρο με έντονη ηλιοφάνεια και ευχάριστο καλοκαίρι.

Φυλλάδιο Νομαρχίας Χαλκιδικής, σελ. 4

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης και οι γεωργικές εκτάσεις, κυρίως όπου υ­πάρχουν φυτείες ελιάς, με την αρμονική εναλλαγή του χρυσοπράσινου φυλλώματος των δένδρων, με το έντονο πράσινο του πεύκου και το γαλάζιο του ουρανού, αλλά και τις πλούσιες εναλλαγές του χρώματος από το ανοιχτό γαλάζιο μέχρι το εντυπωσιακό βαθύ μπλε. '̂*

3.5. Κλιματολογικές συνθήκεςΤο κλίμα του νομού είναι μεσογειακό στις πεδινές και παράκτιες περιοχές του

και ηπειρωτικό στο εσωτερικό και την ορεινή ζώνη του νομού, με μικρή διακύμανση της μέσης σχετικής υγρασίας, η οποία διατηρείται σε υψηλά επίπεδα και με μικρή ετήσια βροχόπτωση. Το χειμώνα παρατηρούνται αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες, η άνοιξη εί­ναι δροσερή, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο είναι ευχάριστο και δροσερό. Η ηλιοφά­νεια είναι σχεδόν πλήρης το καλοκαίρι και πολύ ικανοποιητική και τη χειμερινή περίο­δο. Η μέση θερμοκρασία κυμαίνεται από 5,7° C μέχρι 25,5° C και η ελάχιστη από 0,7° C μέχρι 16,8° C. Χαμηλότερες θερμοκρασίες επικρατούν, ιδιαίτερα τη χειμερινή περίο­δο, στην ορεινή ζώνη του νομού, όπου σημειώνονται και παγετοί.

3.6. Δημογραφικά στοιχεία του νομού ΧαλκιδικήςΟ πληθυσμός του νομού, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του έτους

2001, φτάνει τους 104.894 κατοίκους. Στον πίνακα 4 παρατηρούμε μία σταθερή αυξη­τική τάση του πληθυσμού της Χαλκιδικής που το έτος 1971 ο πληθυσμός έφθανε τις 73.850, το έτος 1981 έφθασε τις 79.036 κατοίκους ενώ το έτος 1991 παρατηρούμε μία σημαντική αύξηση και έφθασε τις 92.117 κατοίκους και τέλος το έτος 2001 ο πληθυ­σμός της έφθασε τις 104.894 κατοίκους. Συγκριτικά με την έκταση του νομού που είναι 2.910.000 στρέμματα ο νομός Χαλκιδικής είναι αραιοκατοικημένος.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4. Ο πληθυσμός της Χαλκιδικής

Έτη Κάτοικοι !1971 i 73.8501981 79.0361991 92.1172001 104.894

Πηγή: Στατιστική υπηρεσία νομού Χαλκιδική

Νομ. Αυτ. Χαλκιδικής- Αν. Ετ. Χαλκιδικής Α.Ε.(Τουριστικό προϊόν), σελ.22

3.7. Νοσοκομειακή υποδομή και περίθαλψη

Στο νομό Χαλκιδικής υπάρχει ένα γενικό νομαρχιακό νοσοκομείο που βρίσκεται στην πρωτεύουσα του νομού τον Πολύγυρο παρέχοντας μόνο πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη ενώ αισθητή είναι και η έλλειψη οργανωμένης εντατικής μονάδας για την αντιμετώπιση εκτάκτων και επειγόντων περιστατικών και δυστυχώς όλα εξυπηρετού­νται στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης βάζοντας σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών. Στο νομό υπάρχουν ακόμη 4 κέντρα υγείας στα Νέα Μουδανιά, την Κασσανδρεία, τον Άγιο Νικόλαο και το Παλαιοχώρι τα οποία κατασκευάστηκαν για να εξυπηρετούν πλη­θυσμό 30.000 κατοίκους και τελικά εξυπηρετούν από 300.000 ως 1.200.000 κατοίκους κατά τους μήνες αιχμής του καλοκαιριού. Στους 200 ασθενείς αντιστοιχεί 1 γιατρός μό- νο.2=

Λειτουργεί ακόμη ένα κέντρο υγείας στη Νέα Καλλικράτεια με υποτυπώδη κτι- ριακό και ιατρικό εξοπλισμό ενώ υπάρχει η πρόβλεψη για τη δημιουργία ενός ακόμη κέντρου υγείας στην Ιερισσό. Ενώ σε αρκετά χωριά λειτουργούν περιφερειακά ιατρεία για την καλύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών.

3.8. Απασχόληση- ΑνεργίαΟ νομός Χαλκιδικής προσφέρει πολλές δυνατότητες εργασίας σε πολλούς το­

μείς. Πρώτος είναι ο τομέας του τουρισμού που δίνει τη δυνατότητα σε πολλούς μόνι­μους κατοίκους και όχι μόνο να βρουν εργασία σε ξενοδοχεία και σε συναφή προς τον τουρισμό επαγγέλματα. Ο τομέας του τουρισμού αναπτύσσεται περισσότερο στη νότια και δυτική Χαλκιδική δηλαδή στις παράκτιες περιοχές του νομού ενώ παράλληλα α­σχολούνται και με τη γεωργία και τη μελισσοτροφία. Στις κεντρικές και ορεινές περιοχές του νομού ασχολούνται κύρια με τη γεωργία, τη μελισσοτροφία και την κτηνοτροφία. Στις ορεινές περιοχές λειτουργούν λατομεία και ορυχεία που βοηθούν στην απασχόλη­ση των μειονεκτικών αυτών περιοχών του νομού, ενώ στην περίπτωση του ορεινού Ταξιάρχη οι 1.100 κάτοικοί του ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελάτης και καλύ­πτουν το 60% της ζήτησης στην Ελλάδα.^®

Μεγάλη άνθηση βλέπουμε και στον τομέα των οικοδομών λόγω της μεγάλης ζή­τησης για ανέγερση σπιτιών που υπάρχει στο νομό. Στα αστικά κέντρα του νομού πα- ρατηρείται σημαντική αύξηση του τριτογενούς τομέα όπως εμπόριο, υπηρεσίες και με­ταφορές. Τέλος πρέπει να πούμε ότι παρατηρούνται μετακινήσεις των κατοίκων των μειονεκτικών περιοχών σε αυτές της νότιας και δυτικής Χαλκιδικής, των τουριστικά α­

ναπτυγμένων περιοχών δηλαδή, για εύρεση εργασίας.

Εφημερίδα Μακεδονία (Νοσεί η υγεία...), 06/04/2003, σελ.64 ® Εφημερίδα Μακεδονία, 24/11/2002, σελ.60-61

Η ανεργία στις τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές του νομού έχει εποχιακό χα­ρακτήρα γιατί οι περισσότεροι κάτοικοι εργάζονται για 6 με 7 μήνες το χρόνο, ενώ στην κεντρική και βόρεια Χαλκιδική το πρόβλημα της ανεργίας είναι εντονότερο λόγω της έλ­λειψης θέσεων εργασίας αλλά και των προβλημάτων που υπάρχουν όπως με το εργο­στάσιο χρυσού στην Ολυμπιάδα όπου χάθηκαν 1.500 θέσεις εργασίας.

3.9. Υττοδομές-Δίκτυα-Υπηρεσίες 3.9.1 Οδικό δίκτυο

Το οδικό δίκτυο του νομού Χαλκιδικής είναι αρκετά ικανοποιητικό αλλά τους κα­λοκαιρινούς μήνες στις τουριστικές περιοχές με τον κυκλοφοριακό φόρτο από τους τουρίστες που δέχεται κρίνεται ανεπαρκές. Η κατασκευή των δύο βασικών οδικών κυ­κλωμάτων της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας κατασκευάστηκαν στις αρχές της δεκαε­τίας του 70, στην αρχή της ανάπτυξης του τουρισμού στο νομό, με προοπτικές να δε­

χθούν μικρότερο όγκο αυτοκινήτων από ότι δέχεται σήμερα. Παρ’ όλες τις βελτιώσεις και τις συμπληρώσεις που έχουν γίνει, η τελευταία έγινε το έτος 2003 σε σημαντικό ποσοστό στο οδικό κύκλωμα Θεσσαλονίκης- Νέων Μουδανιών-Νέου Μαρμαρά στα πλαίσια της Συνόδου κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν επαρκούν. Σε όλο το οδικό δίκτυο πρέπει να χαραχθούν καινούριοι οδικοί άξονες που δε θα περ­νάνε μέσα από τα χωριά κάτι που θα διευκολύνει την ομαλή ροή των αυτοκινήτων. Τα σχέδια για αυτούς τους καινούριους δρόμους υπάρχουν αλλά άγνωστο γιατί δεν υλο­ποιούνται από τις αρμόδιες αρχές παρά μόνο μικρά τμήματα αυτών.

3.9.2 Λιμάνια- ΜαρίνεςΣτο νομό Χαλκιδικής υπάρχουν αρκετά λιμάνια μικτών χρήσεων που περιλαμβά­

νουν λιμενικές εγκαταστάσεις για μικρά σκάφη αναψυχής με ελάχιστες εξυπηρετήσεις όμως όπως ηλεκτρικό ρεύμα, νερό και καύσιμα. Τα λιμάνια αυτά είναι συνήθως αλιευτικά καταφύγια αλλά και τμήματα εμπορικών λιμανιών. Μερικά από τα μεγαλύτερα είναι στα Νέα Μουδανιά, στην Ιερισσό, στην Ουρανούπολη, του Όρμου Παναγιάς από όπου προ­σορμίζονται τα τουριστικά σκάφη για ημερήσιο περίπλου του Αγίου Όρους, στο Πόρτο

Κουφό και της Νέας Σκιώνης κ.α.Στο νομό Χαλκιδικής λειτουργούν 2 λιμάνια σκαφών αναψυχής- μαρίνες με κανο­

νικές εξυπηρετήσεις για τα σκάφη και τα πληρώματά τους. Αυτές είναι η μαρίνα στη Σάνη με χωρητικότητα 100 σκαφών και στο Πόρτο Καρράς με χωρητικότητα 175 σκαφών. Η

δημιουργία νέων και η βελτίωση των υπαρχόντων θα βελτιώσει την εικόνα του νομού διεθνώς και θα γίνει ο νομός πιο ανταγωνιστικός.^^

3.9.3. Δημόσιες υπηρεσίες

Ο νομός Χαλκιδικής δεν υστερεί καθόλου στον τομέα των δημοσίων υπηρε­σιών και έτσι γίνεται ευκολότερη και πιο άνετη η εξυπηρέτηση των κατοίκων στα διά­φορα προβλήματα που τον αφορούν.

Στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης υπάρχει το γενικό νοσοκομείο Πολυγύ­ρου, με τα προβλήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω και αρκετά κέντρα υγείας και περιφερειακά ιατρεία που τουλάχιστον εξυπηρετούν τις άμεσες ανάγκες των ασθενών μονίμων κατοίκων και τουριστών.

Η Ελληνική αστυνομία είναι αρκετά καλά στελεχωμένη σε ανθρώπινο δυναμικό και κτιριακές εγκαταστάσεις και υπάρχουν αστυνομικά τμήματα σε όλη τη Χαλκιδική, λειτουργεί και τουριστική αστυνομία μόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Βέβαια και στην περίπτωση της αστυνομίας υπάρχει σοβαρό πρόβλημα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού που ο πληθυσμός της αυξάνεται κατακόρυφα με τους χιλιάδες τουρίστες αλλά και την αύξηση της εισαγόμενης εγκληματικότητας με την είσοδο των χιλιάδων οικονομικών μεταναστών από διάφορες χώρες του πρώην ανατολικού μπλόκ. Και το λιμενικό σώμα κάνει αισθητή την παρουσία του στο νομό Χαλκιδικής. Επίσης υπάρχει και πυροσβεστικό σώμα που προστατεύει τα δάση και τις περιουσίες των κατοίκων

του νομού.Η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση του νομού Χαλκιδικής είναι σε ικανοποιητικό βαθ­

μό στελεχωμένη σε ανθρώπινο δυναμικό στις διάφορες υπηρεσίες και επιτελεί το έρ­γο της. Στη νομαρχία Χαλκιδικής λειτουργεί και γραφείο τουρισμού όπου υπάρχει μό­νο ένας δημόσιος υπάλληλος που εξυπηρετεί τις ανάγκες που προκύτπουν, ενώ δε λειτουργεί γραφείο του Ε.Ο.Τ. στο νομό, σ' έναν κατεξοχήν τουριστικό νομό της περι­φέρειας κεντρικής Μακεδονίας και της Ελλάδας, που να διαχειρίζεται υπεύθυνα το τουριστικό προϊόν και τον τουρισμό του νομού γενικότερα.

Σε διάφορες πόλεις και κωμοπόλεις του νομού λειτουργούν διάφορες δημόσιες υπηρεσίες όπως Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες(Δ.Ο.Υ.), υποθηκοφυλάκεια, πολε­οδομικά γραφεία, ειρηνοδικεία- δικαστήρια, γραφεία του Ιδρύματος Κοινωνικών Α­σφαλίσεων (Ι.Κ.Α.), γραφεία του Οργανισμού Ανθρώπινου Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) κ.α. που εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατοίκων του νομού.

Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας{Μ3Γΐ<θϊίη9 plan), σελ.31-32

Στο νομό υπάρχουν αρκετές τράπεζες που καλύπτουν όλες τις ανάγκες των κατοίκων του νομού.

Γενικά στο νομό Χαλκιδικής υπάρχουν όλες εκείνες οι προϋποθέσεις, εκτός των κραυγαλέων ελλείψεων που ανέφερα παραπάνω, ώστε να κάνουν την καθη­μερινή ζωή των πολιτών πιο άνετη και ασφαλή.

3.9.4. Αρχαιολογικοί χώροι

Στη Χαλκιδική υπάρχουν σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι που μαρτυρούν τη σπουδαιότητα της περιοχής και καλύπτει όλες τις φάσεις του Ελλαδικού πολιτισμού από την παλαιολιθική εποχή ως τα σύγχρονα χρόνια. Ωστόσο η καταγραφή, η έρευ­να, η αξιολόγηση και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων δεν έχει προχωρήσει με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Στη συνέχεια θα δούμε τους σπουδαιότερους αρχαιολογι­κούς χώρους:- Η αρχαία Άκανθος αποτελεί σημαντικό αρχαιολογικό χώρο όπου σώζονται οι ο­

χυρώσεις των Ελληνιστικών χρόνων, ανακαλύφθηκε αρχαίο νεκροταφείο και συ­νεχίζονται οι έρευνες στην αρχαία πόλη.

- Η αρχαία Όλυνθος που αποτελεί το μόνο παράδειγμα αρχαίας Ελληνικής πόλης που έχει ανασκαφεί στο μεγαλύτερο μέρος της, η σπουδαιότητά της είναι στο σύ­στημα της πολεοδομικής της οργάνωσης( είναι η πρώτη Ευρωπαϊκή πόλη με Ιπ­

ποδάμεια σύστημα οργάνωσης).- Τα αρχαία Στάγειρα που είναι πατρίδα του μεγάλου φιλόσοφου Αριστοτέλη.- Η διώρυγα του Ξέρξη όπου διακρίνεται αμυδρά η γραμμή της αρχαίας τομής που

έκαναν οι Πέρσες.- Η αρχαία Ποτίδαια όπου ανακαλύφθηκαν αρχαίο νεκροταφείο, μακεδονικοί τάφοι

και υπολείμματα τείχους.Υπάρχουν και άλλα σημεία της Χαλκιδικής όπου ανακαλύφθηκαν ερείπια αρ­

χαίων οικισμών όπως η αρχαία Τορώνη, η Άφυτος, η αρχαία Σκιώνη, η Ορμύλια, το Μεταγγίτσι καθώς και τα ιερά του Άμμωνα Δία στην Καλλιθέα και στο Ποσείδι το ιερό

του Ποσειδώνα.Στο νομό διασώζονται αρκετά μοναστηριακά συγκροτήματα μετόχια, οχυρώ­

σεις, πύργοι, εκκλησίες και νερόμυλοι. Πύργοι διασώζονται στη Νέα Φώκαια, στη Γα- λάτιστα, στη Σταυρονικήτα, στη Κρούνα, στου Ζωγράφου, στα Μαριανά της Ολύνθου, στο Γομάτι και ο σημαντικότερος στην Ουρανούπολη. Μετοχικά συγκροτήματα δια-

σώζονται στην Αμμουλιανή, στη Νέα Τριγλιά, στον Τριπόταμο, στη Σωζόπολη, στην Ορμύλια, στα Φλογητά και αλλού.

3.9.5. Παραδοσιακοί οικισμοί

Στο νομό Χαλκιδικής υπάρχουν αξιόλογοι παραδοσιακοί οικισμοί όπως στο Παλαιόκαστρο και ο Παρθενώνας που βρίσκεται κοντά στο Νέο Μαρμαρά και δύο αυ­τοί οικισμοί έχουν εγκαταλειφθεί και έχουν κηρυχθεί διατηρητέοι. Οι οικισμοί της Ου- ρανούπολης, της Αγίας Βαρβάρας, της Γαλάτιστας, της Αρναίας και της Νικήτης δια­τηρούν αξιόλογα ιστορικά οικιστικά σύνολα ενώ στα Πυργαδίκια και στη Μεγάλη Πα­ναγιά έχουν επιπλέον και έντονα τοπικά στοιχεία της περιοχής.

Διασώζονται επίσης μεμονωμένα αξιόλογα κτίρια και σε πολλούς άλλους οικι­σμούς όπως στο Παλιούρι, στον Άγιο Νικόλαο, στην Άφυτο και αλλού.

3.9.6. Ιστορικά κέντρα- Παραδοσιακά σύνολα

Ιερό κοινόβιο Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Ορμύλια. Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει στον ττνευματικό και πολιτιστικό ρόλο της μονής, η οποία έχει ευρύτε­ρη ακτινοβολία. Χαρακτηρίζεται σαν ένα από τα αξιολογότερα μεταβυζαντινά μονα­στήρια, διαθέτει σημαντικό επιστημονικό προσωπικό που έχει δραστηριοποιηθεί σε τομείς όπως η διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και της προστασίας του περιβάλλοντος, η αγιογραφία, η παραγωγή αναβαθμισμένης τουριστικής αναψυχής και η κοινωνική προσφορά στο νομό Χαλκιδικής αλλά και ευρύτερα. Στο στάδιο της αποπεράτωσης βρίσκεται το κτιριακό συγκρότημα ειδικό για τη χρήση πολιτιστικού κέντρου, στις εγκαταστάσεις του οποίου προβλέπεται διοργανώσεις συνεδρίων, σεμι­

ναρίων κ.α.Οι πιο πάνω δραστηριότητες μαζί με την ιδιαιτερότητα του αρχιτεκτονικού συ­

νόλου και του φυσικού περιβάλλοντος ελκύουν πλήθος επισκεπτών και καθιστούν το χώρο του μοναστικού κέντρου ένα από τα σημαντικά -πνευματικά πολιτιστικά κέντρα

της περιοχής με περιφερειακή εμβέλεια.

3.9.7. Έθιμα- Λαογραφικές εκδηλώσειςΣτο νομό Χαλκιδικής γίνονται αρκετές λαογραφικές εκδηλώσεις και έθιμα με

αποτέλεσμα να κρατά ζωντανά τα ήθη και έθιμα της περιοχής. Σημαντικότερες από

αυτές είναι:

·® Νομ. Αυτ. Χαλκιδικής-Αν.Ετ. Χαλκιδικής Α.Ε.(Τουριστικό προϊόν), σελ.55-56

- Η εμποροπανήγυρις του Αγίου Μάμα. Πρόκειται για μια εκδήλωση ττου φαίνε­ται να έχει τις ρίζες της στα Βυζαντινά χρόνια. Έχει έντονα λαϊκό χρώμα και χαρα­κτηρίζεται ως το ζωντανότερο πανηγύρι της Μακεδονίας και συγκεντρώνει χιλιά­δες επισκέπτες κάθε χρόνο το Σεπτέμβριο που γίνεται.

- Φεστιβάλ Κασσάνδρας. Το φεστιβάλ Κασσάνδρας είναι από τους πλέον αξιόλο­γους και δυναμικούς θεσμούς της χώρας μας στο χώρο της τέχνης και του πολιτι­σμού μετά το φεστιβάλ της Επιδαύρου, βρίσκεται ήδη στον ενδέκατο χρόνο της συνεχούς και επιτυχημένης πορείας του από το 1993 που καθιερώθηκε. Αρκετά

διάσημα ονόματα του διεθνούς καλλιτεχνικού στερεώματος έχουν παρελάσει ό­πως ο ΒΒ King, ο Joan Baez, η Diamanta Galas, η Milva, ο James Brown και άλ­λοι. Και φυσικά και από το Ελληνικό καλλιτεχνικό στερέωμα οι συμμετοχές είναι πολλές όπως του Δημήτρη Σγούρου, του Μάριου Φραγκούλη, του Γιώργου Ντα- λάρα, της Νανάς Μούσχουρη, του Δημήτρη Μητροπάνου και άλλων.Κολυμβητικός διάττλους του Τορωναίου Κόλπου. Αθλητική κολυμβητική εκδή­λωση που γίνεται κάθε χρόνο τον Ιούλιο και δεν αποβλέπει στον πρωταθλητισμό των συμμετεχόντων αλλά στην αυτογνωσία των κολυμβητών ως προς τις ικανότη- τές τους. Συγκεντρώνει πολύ κόσμο αλλά και το ενδιαφέρον ξένων τηλεοπτικών σταθμών που διαφημίζουν έτσι το νομό παγκοσμίως.Οι εβδομάδες αποκριάτικων εκδηλώσεων. Σε όλο το νομό διοργανώνονται αποκριάτικες εκδηλώσεις συγκεντρώνοντας τη συμμετοχή των κατοίκων των γύ­ρω περιοχών αλλά και πάρα πολλούς επισκέπτες. Σημαντικότερες αποκριάτικες εκδηλώσεις γίνονται στον Πολύγυρο, στην Αρναία και αλλού.

3.9.8. Σπήλαιο ΠετραλώνωνΤο σπήλαιο των Πετραλώνων θεωρείται μοναδικό τόσο ως γεωλογικός σχημα­

τισμός όσο και για τα σπουδαιότερα παλαιοντολογικά ευρήματά του. Η μεγάλη του αξία έγκειται στο ανθρώπινο κρανίο που βρέθηκε «τυλ ιγμένο» σε σταλαγμική ύλη και έδωσε στην επιστήμη στοιχεία για ένα τύπο παλαιανθρώπου μία μεταβατική μορφή

προς το Homo Sapiens. To κρανίο φυλάσσεται στην παλαιοντολογική συλλογή του πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Ο σταλαγματικός διάκοσμος του σπηλαίου είναι πο­λύ εντυπωσιακός, σαν καταπληκτικό δημιούργημα της φύσης θεωρούνται οι σταλαγμί­τες « Ν ά ν ο ι» του σπηλαίου. Ο επισκέπτης μπορεί να δει τις αίθουσες όπως υποτίθε­ται ότι ήταν όταν ζούσε ο αρχάνθρωπος, με προπλάσματα σε σκηνές από την καθημε­

” Νομ. Αυτ. Χαλκιδικής- Αν. Ετ. Χαλκιδικής (Τουριστικό προϊόν), σελ.57

ρινή του ζωή. Επίσης υπάρχει και το μουσείο δίπλα από το σπήλαιο όπου ο επισκέ- πτης μπορεί να θαυμάσει διάφορα ευρήματα του σπηλαίου.^®

3.9.9. Ιαματικές ττηγές

Στην Αγία Παρασκευή του Δήμου Παλλήνης υπάρχουν τα ιαματικά λουτρά του που φημίζονται για τις σπάνιες θεραπευτικές του ιδιότητες και απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Την τελευταία τριετία δημιουργήθηκε ένα υπερσύγχρονο υδροθεραπευτήριο,

μία πτέρυγα του κτιρίου δεν ολοκληρώθηκε ακόμη, που καλύπτει και τον πιο απαιτητι­κό επισκέπτη αψού διαθέτει πισίνες, σάουνα, χαμάμ, ατομικά και ομαδικά υδρομασάζ σε ένα υπέροχο περιβάλλον με ιατρική υποστήριξη. Η μέση φυσική θερμοκρασία του νερού είναι από 37,5° C ως 39° C και το νερό των πηγών ενδείκνυται για παθήσεις των οστών και αρθρώσεων και μυών, ρευματοειδής αρθρίτιδα, δισκοπάθεια και άλλες

παθήσεις.

®°Νομ. Αυτ. Χαλκιδικής- Αν. Ετ. Χαλκιδικής {Τουριστικό προϊόν), σελ.58-59

4. ΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

4.1. Αφίξεις και διανυκτερεύσεις

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η ζήτηση τουριστικών κλινών στο νομό βρίσκεται σε μία διαρκώς ανοδική πορεία 1990 μέχρι σήμερα. Η τουριστική κίνηση στο νομό ακολούθησε άλλωστε τις γενικότερες εξελίξεις και τάσεις που παρατηρήθηκαν στον τομέα σ’ ολόκληρη τη χώρα. Η σύγκριση του ρυθμού αύξησης των διανυκτερεύσεων πελατών σε αναγνωρισμένα ξενοδοχειακά καταλύματα πάσης φύσεως στο νομό και στη χώρα αυξήθηκαν με ρυθμό υπερδιπλάσιο απ’ ότι στο σύνολο της χώρας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Περσικό Κόλπο και μετέπειτα της κρίσης στην πρώην Γιουγκοσλαβία υπήρξε μία μικρή τάση συγκράτησης των μεγεθών αλλά σιγά- σιγά η Χαλκιδική αρχίζει να βρίσκει τους ρυθμούς ανάπτυξης που είχε.

Μελετώντας τον παραπάνω πίνακα 5 παρατηρούμε ότι οι αφίξεις και διανυκτερεύσεις των ημεδαπών και αλλοδαπών τουριστών έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά σε σύγκριση με το έτος 1990 και σχεδόν διπλασιάστηκαν μέχρι το 2002 με μικρές

διακυμάνσεις στα ενδιάμεσα έτη.Στις αφίξεις των ημεδαπών τουριστών, παρατηρούμε ότι το έτος 1995 έφθασαν

τις 108.543 αφίξεις, τριψήφιο νούμερο, για να φθάσουμε το έτος 2000 που έφθασαν τις 170.129 αφίξεις ενώ τα ενδιάμεσα έτη παρατηρούμε ότι υπάρχει διακύμανση στον αριθμό των αφίξεων. Ανάλογα κυμαίνονται και οι διανυκτερεύσεις των ημεδαπών τουριστών που το έτος 1990 ήταν 222.898 και το 2002 διπλασιάστηκαν και έφθασαν τις 461.052 διανυκτερεύσεις. Κύρια πηγή τουριστών είναι η Θεσσαλονίκη και η ενδοχώρα

της Μακεδονίας.Το ίδιο παρατηρούμε και για τις αφίξεις των αλλοδαπών τουριστών που ενώ το

έτος 1990 ήταν 105.844 αφίξεις το έτος 2002 έφθασαν τις 255.003 αφίξεις υπέρ διπλασιάστηκαν δηλαδή. Αλλά και οι διανυκτερεύσεις που ενώ το 1990 ήταν 1.107.343 το έτος 2002 οι διανυκτερεύσεις έφθασαν τις 2.185.375 σχεδόν διπλασιάστηκαν.

Από τον παραπάνω πίνακα βλέπουμε ότι οι διανυκτερεύσεις των ημεδαπών

τουριστών κυμαίνεται από τρεις ως τέσσερις μέρες, ενώ οι διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών κυμαίνονται από οκτώ ως ένδεκα μέρες.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5ΑΦΙΞΕΙΣ- ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1990-2002

ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

4.2. Αφίξεις και διανυκτερεύσεις κατά μήνα για το 2001Συγκρίνοντας τα στοιχεία του πίνακα 6 τις αφίξεις και τις διανυκτερεύσεις των

ημεδαπών και των αλλοδαπών τουριστών για το έτος 2001 παρατηρούμε το μεγάλο πρόβλημα της εποχικότητας των ξενοδοχείων της Χαλκιδικής, και όχι μόνο, δηλαδή τους χειμερινούς μήνες υπάρχει μικρή κίνηση- κάτι που αναγκάζει την πλειοψηφία των ξενοδοχείων να μένουν κλειστά τους μήνες αυτούς- σε σύγκριση με τους καλοκαιρινούς μήνες που υπάρχει μεγάλη κίνηση.

Οι αφίξεις των ημεδαπών τουριστών έχουν αυξητική τάση από το χειμώνα προς την άνοιξη και το καλοκαίρι και πτωτική το φθινόπωρο και το χειμώνα. Πιο συγκεκριμέ­να τον Ιανουάριο έχουμε 515 αφίξεις ημεδαπών τουριστών με 813 διανυκτερεύσεις, τον Αύγουστο έχουμε 37.086 αφίξεις ημεδαπών τουριστών με 184.782 διανυκτερεύσεις

ενώ το Δεκέμβριο 134 αφίξεις με 233 διανυκτερεύσεις. Η μεγαλύτερη κίνηση σημειώνε­ται τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο και Σετττέμβριο.

Την ίδια αυξητική τάση παρουσιάζουν και οι αφίξεις των αλλοδαπών τουριστών τον Ιανουάριο έχουμε 571 αφίξεις και 1.591 διανυκτερεύσεις, τον Αύγουστο 61.956 α­φίξεις με 499.262 διανυκτερεύσεις και το Δεκέμβριο 839 αφίξεις με 1.646 διανυκτερεύ- σεις. Η μεγαλύτερη κίνηση για τους αλλοδαπούς τουρίστες σημειώνεται κατά τους μή­νες Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6ΑΦΙΞΕΙΣ- ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΚΑΤΑ ΜΗΝΑ ΓΙΑ ΤΟ 2001

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

Ιανουάριος

Φεβρουάριος

Μάριος

Μάιος

Ιούνιος

Ιούλιος

ΑύγουστοςΣεπτέμβριος

Οκτώβριος

Νοέμβριος

ΔεκέμβριοςΕτήσιο σύνολο

ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

4.3. Αφίξεις - Διανυκτερεύσεις κατά εθνικότητες για το 2001Μελετώντας τον πίνακα 7 τις αφίξεις και τις διανυκτερεύσεις των ημεδαπών

και αλλοδαπών τουριστών στο νομό Χαλκιδικής κατά εθνικότητα παρατηρούμε ότι η πλειοψηφία των αλλοδαπών τουριστών είναι Ευρωπαίοι, ενώ σχεδόν απουσιάζουν οι Αμερικάνοι και οι Ασιάτες. Πρώτοι έρχονται οι Γερμανοί με 103.926 αφίξεις και 1.092.716 διανυκτερεύσεις ετησίως ,έπειτα ακολουθούν οι Άγγλοι με 69.236 αφίξεις και 617.618 διανυκτερεύσεις, οι Σκοπιανοί με 24.503 αφίξεις και 148.969 διανυκτε-

ρεύσεις, οι Αυστριακοί με 13.215 αφίξεις και 126.537 διανυκτερεύσεις, οι Βούλγαροι με 6.817 αφίξεις και 23.969 διανυκτερεύσεις, οι Γιουγκοσλάβοι με 6.375 αφίξεις και 43.091 διανυκτερεύσεις και οι Ελβετοί με 4.050 αφίξεις και 32.465 διανυκτερεύσεις.

Μελετώντας προσεκτικά τα στοιχεία του πίνακα παρατηρούμε ότι υπάρχουν κάποιες εθνικότητες που ενώ σημειώνουν μικρότερο αριθμό αφίξεων σημειώνουν όμως μεγαλύτερο αριθμό διανυκτερεύσεων όπως οι Φιλανδοί με 1.841 άτομα και 18.517 διανυκτερεύσεις, οι Πολωνοί με 4.516 άτομα και 42.151 διανυκτερεύσεις, οι Βέλγοι με 834 άτομα και 6.319 διανυκτερεύσεις, οι Τούρκοι με 1.560 άτομα και 11.325 διανυκτερεύσεις, οι Αυστραλοί με 554 άτομα και 3.806 διανυκτερεύσεις κ.α. Επίσης παρατηρούμε ότι υπάρχουν και τουρίστες από τις χώρες του πρώην ανατολι­κού μπλόκ που προτιμούν τη Χαλκιδική ως τόπο προορισμού για τις διακοπές τους όπως η Ρωσία, η Πολωνία και άλλες.

ΠΙΝΑΚΑΣ 7ΑΦΙΞΕΙΣ- ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΗΜΕΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΚΑΤΑ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2001

α/α ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΤΟΜΑ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ1 ΑΓΓΛΟΙ 69.236 617.6182 ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΗ 53 1673 ΑΥΣΤΡΑΛΟΙ 554 3.8064 ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΙ 13.215 126.5375 ΑΦΡΙΚΑΝΟΙ 107 4566 ΒΕΛΓΟΙ 834 6.3197 ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ 6.817 23.9698 ΓΑΛΛΟΙ 1.814 12.2019 ΓΕΡΜΑΝΟΙ 103.926 1.092.71610 ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΟΙ 6.375 43.09111 ΔΑΝΟΙ 321 2.03812 ΕΛΒΕΤΟΙ 4.050 32.46513 Η.Π.Α. 1.663 6.28314 ΙΑΠΩΝΕΣ 96 23715 ΙΣΠΑΝΟΙ 384 1.74316 ΙΣΡΑΗΑΙΝΟΙ 271 1.20617 ΙΤΑΛΟΙ 1.972 10.56618 ΚΑΝΑΔΟΙ 279 1.29019 ΚΥΠΡΙΟΙ 1.452 6.93520 ΑΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ 191 57221 ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΑΗ 242 1.12922 ΝΟΡΒΗΓΟΙ 927 4.28123 ΟΑΛΑΝΔΟΙ 2.505 11.20024 ΟΥΓΓΡΟΙ 229 96725 ΟΥΚΡΑΝΟΙ 94 60026 ΠΟΛΩΝΟΙ 4.516 42.15127 ΡΩΣΟΙ 1.645 10.46928 ΣΚΟΠΙΑΝΟΙ 24.503 148.96929 ΣΛΟΒΑΚΟΙ 2.199 8.87630 ΣΛΟΒΕΝΙΟΙ 1.591 12.49631 ΣΟΥΗΔΟΙ 24 9432 ΤΟΥΡΚΟΙ 1.560 11.32533 ΤΣΕΧΟΙ 261 1.14234 ΦΙΛΑΝΔΟΙ 1.841 18.51735 ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ 15.594 61.236

ΣΥΝΟΛΟ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ 272.253 2.332.086ΗΜΕΔΑΠΟΙ 126.038 473.509ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 398.291 2.805.595

ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

4.4. Η εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού

Ανοδική ήταν η εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού στο νομό Χαλκιδικής κατά τα έτη 1990 ως και το 2003 όπως παρατηρούμε στον πίνακα 8. Το έτος 1990 υπήρχαν 132 μονάδες με 6.802 δωμάτια και 14.644 κλίνες, το 1991 έφθασαν τις 193 μονάδες με 8.433 δωμάτια και 17.666 κλίνες, το 1992 έγιναν 230 μονάδες με 9.986 δωμάτια και 20.402 κλί­νες. Το 1993 τις 252 μονάδες με 10.783 δωμάτια και 22.116 κλίνες, το 1994 έφθασαν τις 266 μονάδες με 11.245 δωμάτια και 23.031 κλίνες, το 1995 τις 300 μονάδες με 12.958 δωμάτια και 27.084 κλίνες. Το 1996 έφθασαν τις 322 μονάδες με 14.793 δωμάτια και τις 28.180 κλίνες, το 1997 τις 356 μονάδες με 15.561 δωμάτια και 29.554 κλίνες, το 1998 τις 375 μονάδες με 16.425 δωμάτια και τις 30.565 κλίνες. Το 1999 έφθασαν τις 392 μονάδες με 17.053 και 31.601 κλίνες, το 2000 τις 416 μονάδες με 17.874 δωμάτια και τις 33.804 κλίνες, το 2001 τις 435 μονάδες με 18.004 δωμάτια και τις 34.769 κλίνες, το 2002 τις 450 μονάδες με 18.827 δωμάτια και τις 35.704 κλίνες ενώ το έτος 2003 τις 474 μονάδες με

20.224 δωμάτια και 38.388 κλίνες.Παρατηρούμε ότι σταδιακά αυξάνονται οι μονάδες για να καλύψουν τις ολοένα αυ­

ξανόμενες ανάγκες για διανυκτερεύσεις των τουριστών. Συγκριτικά με τα πρώτα στάδια ανάπτυξης της τουριστικής υποδομής του νομού που το έτος 1979 υπήρχαν μόνο 27 μο­νάδες με δυναμικότητα κλινών τις 6.505 παρατηρούμε τη ραγδαία αύξηση τόσο σε αριθμό μονάδων αλλά και σε δωμάτια και κλίνες.

Επίσης στον πίνακα 9 βλέπουμε ότι στο νομό Χαλκιδικής μέχρι τον Ιούνιο του 2003 από τις 474 μονάδες υπάρχουν 3 μονάδες πολυτελείας με 682 δωμάτια και 1.308 κλίνες, 39 μονάδες Α’ κατηγορίας με 5.881 δωμάτια και 11.041 κλίνες, 77 μονάδες Β’ κατηγορίας με 5.041 δωμάτια και 9.715 κλίνες, 186 μονάδες Γ κατηγορίας με 5.142 δωμάτια και 9.723 κλίνες, 160 μονάδες Δ’ κατηγορίας με 3.329 δωμάτια και 6.288 κλίνες και τέλος 9 μονάδες Ε' κατηγορίας με 149 δωμάτια και 313 κλίνες.

Από τα στοιχεία του πίνακα 10 προκύπτει ότι μέχρι το 1960 ο νομός Χαλκιδικής είχε περιορισμένο αριθμό ξενοδοχειακών μονάδων με περιορισμένο αριθμό κλινών. Η μεγάλη ανάπτυξη της ξενοδοχειακής υποδομής άρχισε τη δεκαετία 1981-1990 όπου παρατηρείται μία θεαματική αύξηση τόσο σε μονάδες όσο και σε κλίνες. Η αύξηση υπερβαίνει το 100% από την προηγούμενη δεκαετία και οφείλεται στις προσπάθειες ανάδειξης της περιοχής και την εμφάνιση μεγάλων επενδυτών.

ΠΙΝΑΚΑΣ 8Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 1990-2003ΕΤΗ 1990 1991 1992 1993

ΜΟΝ ΔΩΜ ΚΛΙΝ ΜΟΝ 1 ΔΩΜ ΚΛΙΝ ΜΟΝ ί ΔΩΜ ΚΛΙΝ ΜΟΝ ΔΩΜ ΚΛΙΝ132 6802 1 14644 193 i 8433 1 17666 230 1 9986 1 20402 252 ! 10783 2216

ΕΤΗ 1994 1 1995 1996 1997ΜΟΝ 1 ΛΩΜ 1 ΚΛΙΝ j ΜΟΝ | ΔΩΜ ί ΚΛΙΝ ΜΟΝ ΔΩΜ ΚΛΙΝ ΜΟΝ ; ΔΩΜ j ΚΛΙΝ266 1 11245 | 23031 | 300 | 12958 ί 27084 j 322 | 14793 i 28180 356 1 15561 | 29554

ΕΤΗ 1998 1999 1 2000 1 2001ΜΟΝ ΔΩΜ 1 ΚΛΙΝ ΜΟΝ ΔΩΜ j ΚΛΙΝ ΜΟΝ 1 ΔΩΜ | ΚΛΙΝ ΜΟΝ ΔΩΜ | ΚΛΙΝ375 16425 30565 392 17053 | 31601 | 416 | 17874 i 33804 | 435 ; 18004 | 34769

ΕΤΗ 2002 2003ΜΟΝ ΔΩΜ 1 ΚΛΙΝ ΜΟΝ 1 ΔΩΜ 1 ΚΛΙΝ450 18827 j 35704 474 1 20224 | 38388

ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ*Προσωρινά στοιχεία από Ιανουάριο μέχρι Ιούνιο 2003

ΠΙΝΑΚΑΣ 9ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2003ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΟΝΑΔΕΣ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣΠολυτελείας 3 682 1.308Α’ 39 5.881 11.041Β’ 77 5.041 9.715Γ’ 186 5.142 9.723Δ’ 160 3.329 6.288Ε’ 9 149 313Σύνολο 474 20.224 38.388

ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 'Προσωρινά στοιχεία από Ιανουάριο μέχρι Ιούνιο 2003

ΠΙΝΑΚΑΣ 10ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣΧρονική περίοδος

έναρξης λειτουργίαςαριθμός

μονάδωναριθμόςκλινών

Μέχρι το 1960 3 561961-1970 10 1.0971971-1980 32 7.5951981-1990 100 5.7541991-2001 289 ■ 20.2672001-2003* 40 3.619

Σύνολο 474 38.388ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ’ Προσωρινά στοιχεία από Ιανουάριο μέχρι Ιούνιο 2003

4.5. Δυναμικότητα ενοικιαζόμενων δωματίων νότιας και δυτικής Χαλκιδικής κατά το έτος 2001

Μελετώντας αναλυτικά τους πίνακες 11 & 12 παρατηρούμε ότι ο κύριος όγκος των ενοικιαζομένων δωματίων, 10.229 δωμάτια, βρίσκεται συγκεντρωμένος στα παράλια τμή­ματα του νομού δηλαδή στη νότια και δυτική Χαλκιδική όπου συγκεντρώνεται κύρια το τουριστικό ρεύμα σε αντίθεση με την κεντρική και βόρεια Χαλκιδική όπου υπάρχουν μόνο 258 δωμάτια για την εξυπηρέτηση των τουριστών. Όπως προκύπτει από τους παρακάτω πίνακες ο αριθμός των δωματίων είναι αρκετά ικανοποιητικός σε σύγκριση με τη μικρή τουριστική σεζόν Ιουλίου- Αυγούστου. Στη νότια και δυτική Χαλκιδική το μεγαλύτερο όγκο ενοικιαζόμενων δωματίων το συγκεντρώνει η Συκιά- Τορώνη με 1.469 δωμάτια, ακολουθεί το Πευκοχώρι με 1.095 δωμάτια και ο Νέος Μαρμαράς με 974 δωμάτια. Ενώ στην κεντρική και βόρεια Χαλκιδική το μεγαλύτερο όγκο το συγκεντρώνει η Ολυμπιάδα με 132 δωμάτια, το Μεταγγίτσι με 36 δωμάτια και το Τρίκορφο με 31 δωμάτια.

Στον πίνακα 13 βλέπουμε ότι κατά το διάστημα από 15/05/1995 ως και τις 31/03/2002 έλαβαν ειδικό σήμα λειτουργίας από τον Ε.Ο.Τ. 1.892 επιχειρήσεις ενοικιαζο- μένων δωματίων με πρώτο το Πευκοχώρι με 184 εκδοθέντα σήματα, το Νέο Μαρμαρά με 153 σήματα, το Πολύχρονο με 150 σήματα και η Σάρτη με 140 σήματα.

Μεγάλο πρόβλημα για τον τουρισμό της Χαλκιδικής αποτελεί η παραξενοδοχεία που ανθεί στον τομέα των ενοικιαζομένων δωματίων, προσψέροντας χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες στους τουρίστες και μειωμένες τιμές υποβαθμίζοντας το τουριστικό προϊόν. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι τα περισσότερα νόμιμα ενοικιαζόμενα δωμάτια, πολύ πε­ρισσότερο τα παράνομα, δεν αποστέλλουν στον Ε.Ο.Τ. στατιστικά στοιχεία με τις μηνιαίες καταστάσεις πληρότητάς τους κάτι που δεν επιτρέπει στον Ε.Ο.Τ να τηρεί αξιόπιστα στα­τιστικά στοιχεία για την πληρότητά τους. Αυτός είναι και ο λόγος που στην εργασία μου δεν υπάρχουν στοιχεία με τις αφίξεις και τις διανυκτερεύσεις των ενοικιαζόμενων δωματίων.

ΠΙΝΑΚΑΣ 11ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΩΝ ΔΩΜΑΤΙΩΝ

ΝΟΤΙΑΣ & ΔΥΤΙΚΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2001ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α’ ΚΑΤΗ­

ΓΟΡΙΑΒ’

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΓ’ ΚΑΤΗ­

ΓΟΡΙΑΣΥΝΟΛΟ

ΑΜΜΟΥΛΙΑΝΗ 137 56 193ΙΕΡΙΣΣΟΣ 91 43 15 149ΝΕΑ ΡΟΔΑ 57 42 32 131ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΛΗ 179 113 21 313ΑΓ.ΝΙΚΟΛΑΟΣ 38 24 6 68ΒΟΥΡΒΟΥΡΟΥ 379 61 10 450ΟΡΜΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ 192 42 234ΣΑΡΤΗ 250 65 34 349ΣΥΚΙΑ-ΤΟΡΩΝΗ 1279 166 24 1469ΠΥΡΓΑΔΙΚΙΑ 31 - 11 42ΝΕΟΣ ΜΑΡΜΑΡΑΣ 745 220 9 974ΝΙΚΗΤΗ 263 104 12 379ΓΕΡΑΚΙΝΗ 66 10 17 93ΚΑΛΥΒΕΣ 21 9 30ΝΕΑ ΠΛΑΓΙΑ 21 32 13 66Ν. ΜΟΥΔΑΝΙΑ 67 31 20 118Ν. ΦΛΟΓΗΤΑ 42 30 8 80ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ 98 49 147ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ 154 95 18 267ΨΑΚΟΥΔΙΑ 115 41 156ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 49 47 96Ν. ΣΚΙΩΝΗ 146 81 227ΠΑΛΙΟΥΡΙ 89 11 100ΠΕΥΚΟΧΩΡΙ 916 161 18 1095ΠΟΛΥΧΡΟΝΟ 642 166 18 826ΑΦΥΤΟΣ 403 168 2 573Ν. ΚΑΛΛΙ ΚΡΑΤΕΙ A 6 10 16ΣΩΖΟΠΟΛΗ 12 10 22ΣΙΒΗΡΗ 103 45 148ΜΟΛΑ ΚΑΛΥΒΑ 93 94 187ΚΡΥΟΠΗΓΗ 185 45 230ΝΕΑ ΦΩΚΑΙΑ 112 44 156ΚΑΛΛΙΘΕΑ 406 114 5 525ΦΟΥΡΚΑ 214 79 293ΚΑΛΛΑΝΔΡΑ 7 20 27ΣΥΝΟΛΟ 7608 2319 302 10229

ΠΗΓΗ: ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ, ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ

ΠΙΝΑΚΑΣ 12ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΩΝ ΔΩΜΑΤΙΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ & ΒΟΡΕΙΑΣ

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2001ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α’ Β’ Γ’ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΟΛΥΜΠΙΑΔΑ 21 66 45 132ΣΤΡΑΤΩΝΙ 8 8Μ.ΠΑΝΑΓΙΑ 1 1ΤΡΙΚΟΡΦΟ 31 31

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ 10 12 22

ΟΛΥΝΘΟΣ - 5 5

ΒΡΑΣΤΑ 2 2

ΑΡΝΑΙΑ 8 8

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ 2 2

ΣΤΑΝΟΣ 3 3

ΒΑΒΔΟΣ 4 4

ΜΕΤΑΓΓΙΤΣΙ 12 4 20 36

ΝΕΑ ΣΥΛΛΑΤΑ 4 - 4

ΣΥΝΟΛΟ 103 85 70 258

ΠΗΓΗ: ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ, ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ

ΠΙΝΑΚΑΣ 13ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΔΟΘΕΝΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΗ ΚΥΡΙΩΝ

ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΠΟ 15/5/1995 ΕΩΣ 31/3/2002 ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 45ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23ΑΜΜΟΥΛΙΑΝΗ 39 'ΑΦΥΤΟΣ 94ΒΟΥΡΒΟΥΡΟΥ 68ΓΕΡΑΚΙΝΗ 20ΓΟΜΑΤΙ-ΜΕΤΑΓΓΙΤΣΙ-ΣΤΡΑΤΩΝΙ 9ΙΕΡΙΣΣΟΣ 27ΚΑΑΑΝΔΡΑ ' 16ΚΑΛΑΙΘΕΑ 71ΚΡΥΟΠΗΓΗ 39ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ 33ΜΟΛΑ ΚΑΑΥΒΑ- ΚΑΣΣΑΝΔΡΙΝΟ 20Ν. ΚΑΑΛΙΚΡΑΤΕΙΑ- Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΑ 9ΝΕΑΜΟΥΔΑΝΙΑ 10ΝΕΑ ΠΟΤΙΔΑΙΑ 45ΝΕΑ ΡΟΔΑ 41ΝΕΑ ΣΚΙΩΝΗ 34ΝΕΑΦΩΚΑΙΑ 26ΝΕΟΣ ΜΑΡΜΑΡΑΣ 153ΟΑΥΜΠΙΑΔΑ 30ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΑΗ 58ΠΑΛΙΟΥΡΙ 21ΠΑΡΑΛΙΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ 25ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ- ΚΑΛΥΒΕΣ- ΟΛΥΝΘΟΣ 40ΑΡΝΑΙΑ- ΣΤΑΝΟΣ- ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ- ΒΑΒΔΟΣ 40ΠΟΛΥΧΡΟΝΟ 150ΠΥΡΓΑΔΙΚΙΑ 12ΣΑΡΤΗ 140ΣΙΒΗΡΗ ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ 34ΝΙΚΗΤΗ 83ΠΕΥΚΟΧΩΡΙ 184ΣΥΚΙΑ 60ΣΩΖΟΠΟΛΗ 4ΤΟΡΩΝΗ 65ΦΛΟΓΗΤΑ .11ΦΟΥΡΚΑ 49ΧΑΝΙΩΤΗ 58

ΠΗΓΗ: ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ, ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ

4.6. Τουριστική κίνηση των camping του νομού Χαλκιδικής κατά την περίοδο 1990- 2001

Μελετώντας την τουριστική κίνηση στα camping στο νομό Χαλκιδικής παρατη­ρούμε ότι οι αφίξεις και διανυκτερεύσεις των ημεδαπών τουριστών υπάρχει ανοδική τάση με μικρές διακυμάνσεις στα ενδιάμεσα έτη το 1990 οι αφίξεις ήταν 22.022 με 89.036 διανυκτερεύσεις, το 1994 οι αφίξεις ήταν 42.510 με 145.435 διανυκτερεύσεις, το 2000 οι αφίξεις έφθασαν τις 30.877 με 121.217 διανυκτερεύσεις και το 2001 οι αφίξεις μειώθηκαν στις 14.728 με 55.795 διανυκτερεύσεις. Οι ημεδαποί τουρίστες περιορίζο­νται στο δίμηνο Ιουλίου- Αυγούστου και στα Σαββατοκύριακα, φυσικά αν εξαιρέσουμε την παραθέριση με τη μορφή των διακοπών με τη σεζόν.

Ενώ οι αφίξεις και οι διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών παρατηρούμε ότι υπάρχει μία σημαντική μείωση μετά τα γεγονότα του πολέμου στην πρώην Γιου­γκοσλαβία, αφού είναι δύσκολη η προσπέλαση μέσω της πρώην Γιουγκοσλαβίας του­ριστών που προέρχονται από παραδοσιακές αγορές αυτοκινούμενης κατάλυσης (τρο­χόσπιτα- αυτοκινούμενα) της Δυτικής Ευρώπης όπως η Γερμανία και η Αυστρία. Πρέ­πει εδώ να σημειώσουμε ότι τα ακριβή νούμερα που αφορούν τις αφίξεις και τις διανυ- κτερεύσεις έχουν μειωμένη αξιοπιστία λόγω του μικρού αριθμού στατιστικών στοιχείων που αποστέλλουν τα camping, επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τουρίστες με αυτο­κινούμενα τροχόσπιτα, στην πλειοψηφία τους Έλληνες αλλά και αλλοδαποί, πραγμα­τοποιούν διανυκτερεύσεις εκτός οργανωμένων χώρων αναδεικνύοντας το μεγάλο πρό­

βλημα της ελεύθερης κατασκήνωσης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 14ΑΦΙΞΕΙΣ- ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΤΑ CAMPING ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1990- 2001*

ΕΤΗ ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟΑΤΟΜΑ ΔΙΑΝΥΚΤ. ΑΤΟΜΑ ΔΙΑΝΥΚΤ. ΑΤΟΜΑ ΔΙΑΝΥΚΤ.

1990 22.022 89.036 8.003 51.001 30.025 140.0371991 19.831 85.056 9.407 52.300 29.238 137.3561992 33.759 156.087 4.050 12.307 37.809 168.3941993 16.639 79.533 3.223 15.895 19.862 95.428

1994 42.510 145.435 9.428 50.955 51.938 196.390

1995 26.892 122.631 7.806 40.260 34.698 162.891

1996 35.199 149.470 11.405 59.880 46.604 209.350

1997 27.669 118.855 8.752 49.265 36.421 168.120

1998 21.864 99.020 8.186 45.509 30.050 144.529

1999 24.202 94.928 4.858 24.807 29.060 119.735

2000 30.877 121.217 6.025 34.300 36.902 155.517

2001 14.728 55.795 5.217 27.196 19.945 82.991

Σύνολο 316.192 1.317.063 86.360 463.675 402.552 1.780.738

ΠΗΓΗ; Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ*Τα στοιχεία αναφέρονται στις μονάδες που έστειλαν στοιχεία

4.7. Δυναμικότητα των camping στο νομό Χαλκιδικής για τα έτη 1999- 2001Εμφανής είναι η αυξητική τάση ίδρυσης νέων camping στο νομό που συμβάλλει

στην αύξηση του συνόλου των τουριστικών καταλυμάτων του νομού. Η ύπαρξη μεγά­λων εκτάσεων δασικών περιοχών με υπέροχες παραλίες, όπου η μόνη δυνατή τουρι­στική εκμετάλλευση παίρνει τη μορφή παραθεριστικών κέντρων, κατασκηνώσεων και camping με την παροχή των απαραίτητων εξυπηρετήσεων μέσω ελαφρών κατασκευ­ών. Ο αριθμός όλων σχεδόν των camping βρίσκεται στις παραλιακές ζώνες του νομού. Το 1991 υπήρχαν 24 μονάδες με 3.380 θέσεις, το 1996 έφθασαν τις 39 μονάδες με 4.358 θέσεις και το 2001 έφθασαν τις 52 μονάδες με 7.023 θέσεις.

ΠΙΝΑΚΑΣ 15ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ CAMPING ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 1991- 2001

ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

4.8. Η Θέση του νομού Χαλκιδικής στον εθνικό χώροΣτο κεφάλαιο αυτό θα εξετάσουμε τη θέση που κατέχει ο νομός Χαλκιδικής στον

Ελληνικό χώρο με βάση τις αφίξεις και τις διανυκτερεύσεις, ημεδαπών και αλλοδαπών τουριστών, των άλλων νομών που παρουσιάζουν τουριστικό ενδιαφέρον.

Από τα στοιχεία του πίνακα 16 προκύπτει ότι ο νομός Χαλκιδικής κατέχει μία αρκετά ικανοποιητική θέση στις προτιμήσεις των ημεδαπών τουριστών με 495.798 δια- νυκτερεύσεις. Οι νόμοι που υπερτερούν σε αριθμό διανυκτερεύσεων από το νομό Χαλ­κιδικής είναι ο νομός Αττικής που μαζί με την πόλη της Αθήνας έχουν 4.590.907 διανυ-

κτερεύσεις και ακολουθούν τα Δωδεκάνησα μαζί με το νησί της Ρόδου με 1.505.840 διανυκτερεύσεις, η Κέρκυρα με 950.718 διανυκτερεύσεις, η Θεσσαλονίκη με 944.305 διανυκτερεύσεις, τα νησιά των Κυκλάδων με 648.730 διανυκτερεύσεις και η Μαγνησία με 612.517 διανυκτερεύσεις. Συγκρίνοντας των νομών Καβάλας, Ζακύνθου, Ευβοίας και Ηρακλείου παρατηρούμε ότι ο νομός Χαλκιδικής κατέχει καλύτερη θέση από αυ­τούς.

Στις διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών παρατηρούμε κάποια διαφοροποίηση συγκριτικά με τους ημεδαπούς τουρίστες αλλά και ανακατάταξη στη σειρά των νομών, όπως οι νομοί Θεσσαλονίκης, Μαγνησίας και τα νησιά των Κυκλάδων που παρουσιάζουν μικρότερο αριθμό διανυκτερεύσεων αλλοδαπών τουριστών. Συγκεκριμένα ο νομός Χαλκιδικής έχει 2.314.438 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών τουριστών ενώ υπερτερούν οι νομοί Δωδεκανήσων που μαζί με το νησί της Ρόδου έχουν 25.483.986 διανυκτερεύσεις, Αττικής που μαζί με πόλη της Αθήνας με 7.413.871 διανυκτερεύσεις, Κέρκυρας με 6.454.766 διανυκτερεύσεις, Ηρακλείου με 5.913.645 διανυκτερεύσεις και ο νομός Ρεθύμνης με 2.239.607 διανυκτερεύσεις. Συγκρίνοντας τις διανυκτερεύσεις του νομού Χαλκιδικής με τις διανυκτερεύσεις των νομών Ζακύνθου, Καβάλας, Θεσσαλονίκης, Σάμου, Κυκλάδων, Χανιών και Λασιθίου παρατηρούμε ότι ο νομός Χαλκιδικής κατέχει καλύτερη θέση από αυτούς.

ΠΙΝΑΚΑΣ 16ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΤΟΥΣ 1999

ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣΝΟΜΟΙ ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 495.798 2.314.438 2.810.236ΑΤΤΙΚΗΣ 2.867.814 4.401.598 7.269.412ΑΘΗΝΑΣ 1.723.093 3.012.273 4.735.366ΚΑΒΑΛΑΣ 384.298 392.353 776.651ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 944.305 441.487 1.385.792ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 108.224 25.326 133.550ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 396.403 52.429 448.832ΠΡΕΒΕΖΑΣ 117.987 152.756 270.743ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 612.517 449.194 1.061.711ΚΕΡΚΥΡΑΣ 477.353 3.232.988 3.710.341ΚΕΡΚΥΡΑΣ (νησί) 473.365 3.221.778 3.695.143ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ 147.919 354.982 502.901

ΖΑΚΥΝΘΟΥ 223.158 1.712.907 1.936.065

ΑΧΑΙΑΣ 329.346 212.550 541.896

ΗΛΕΙΑΣ 143.992 298.442 442.434

ΕΥΒΟΙΑΣ 376.204 349.492 725.696

ΛΕΣΒΟΥ 276.363 408.787 685.150

ΣΑΜΟΥ 186.413 902.547 1.088.960

ΚΥΚΛΑΔΩΝ 648.730 944.981 1.593.711

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ 867.086 15.244.297 16.111.383

ΡΟΔΟΣ(νησί) 638.754 10.239.689 10.878.443

ΧΑΝΙΩΝ 296.134 2.058.706 2.354.840

ΡΕΘΥΜΝΗΣ 83.326 2.239.607 2.322.933

ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 361.586 5.913.645 6.275.231

ΛΑΣΙΘΙΟΥ 125.003 2.038.519 2.163.522

ΣΥΝΟΛΟ 13.305.171 60.615.771 73.920.942

ΠΗΓΗ: E O T. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

4.9. Ξενοδοχειακές μονάδες που έχουν υπαχθεί στον αναπτυξιακό νόμο 2234/94 ή 2601/98

Στον πίνακα 17 παρατηρούμε ότι κατά την οκταετία 1995 μέχρι το 2002 συνολικά στο νομό Χαλκιδικής έχουν υπαχθεί 31 ξενοδοχειακές μονάδες με δυναμικότητα 2.804 δωμάτια και 5.474 κλίνες, ενώ τη μερίδα του λέοντος την έχουν οι ξενοδοχειακές Β’ κατηγορίας με 16 μονάδες να έχουν υπαχθεί με 1.459 δωμάτια και 2.796 κλίνες.

ΠΙΝΑΚΑΣ 17ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΥΠΑΧΘΕΙ ΣΤΟ Ν. 2234/94 Ή 2601/98

ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΤΟΣ 1995 ΜΕΧΡΙ 2002

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ

A 6 941 1.876

Β 16 1.459 2.796

Γ 9 404 802

ΣΥΝΟΛΑ 31 2.804 5.474

ΠΗΓΗ: Ε.Ο.Τ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

4.9.1. Κοινοτικά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης LEADERΤα προγράμματα Leader αφορούν μόνο την περιοχή της Βόρειας Χαλκιδικής με

επίκεντρο τον ορεινό όγκο του Χολομώντα και εστιάζονται στην ανάπτυξη του αγροτουρισμού της μειονεκτικής αυτής περιοχής του νομού. Στον πίνακα 18 βλέπουμε ότι έχουν γίνει 80 δωμάτια με δυναμικότητα 154 κλινών και οι περισσότερες βρίσκονται στο χωριό Ταξιάρχης. Και στο πρόγραμμα Leader II έγιναν 92 δωμάτια με δυναμικότητα 185 κλινών. Ενώ τώρα είναι σε εξέλιξη και το πρόγραμμα Leader plus.

ΠΙΝΑΚΑΣ 18ΥΠΑΓΩΓΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΣΤΟ LEADER I (1992-1993)

ΧΩΡΙΟ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣΤαξιάρχης 46 90

Αρναία 20 35Μ.Παναγία 2 4Παλαιοχώρι 2 4

Στανός 3 5Βάβδος 2 6Βραστά 2 4

Βαρβάρα 2 4Στρατώνι 1 2Σύνολα 80 154

ΠΗΓΗ: Ε.Ο,Τ.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

5. ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ

Με την ιστορία της Χαλκιδικής είναι συνδεδεμένο και το Άγιο Όρος, η μοναδική αυτή Μοναστική Πολιτεία ττου καταλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη την ανατολική χερσόνησο της Χαλκιδικής και αποτελεί αυτόνομο και αυτοδιοικούμενο τμήμα της Ελληνικής Πολιτείας. Πρωτεύουσα του Αγίου Όρους είναι οι Καρυές.

Το 972 μ.Χ. συντάσσεται για πρώτη φορά ο επίσημος « χ ά ρ τη ς» (τυπικό) λειτουργίας της Μοναστικής Πολιτείας του Άθω. Το κείμενο που υπογράφεται από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή γράφτηκε σε δέρμα τράγου και για το λόγο αυτό έμεινε στην ιστορία σαν «Τράγος» . Το καταστατικό αυτό που γράφηκε από τον Αθανάσιο Αθωνίτη, φυλάγεται με ευλάβεια στη βιβλιοθήκη της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους.

Σήμερα στο Άγιο Όρος υπάρχουν 20 κυρίαρχες μονές, από τις οποίες οι 17 είναι Ελληνικές όπως η μονή Εσφιγμένου, η μονή Βατοπεδίου, η μονή Παντοκράτορα, η μονή Σταυρονικήτα, η μονή Ιβήρων, η μονή Κουτλουμουσίου, η μονή Καρακάλου, η μονή Φιλοθέου, η μονή Μεγίστης Λαύρας, η μονή Αγίου Παύλου, η μονή Αγίου Διονυσίου, η μονή Όσιου Γρηγορίου, η μονή Σίμωνα Πέτρας, η μονή Ξηροποτάμου, η μονή Ξενοφώντα, η μονή Δοχειαρίου και η μονή Κωνσταμονίτου και 3 ξένες μονές, οι οποίες είναι του Αγίου Παντελεήμονα (Ρώσικη), Χιλιανδαρίου (Σέρβικη) και Ζωγράφου (Βουλγαρική). Πέρα από τις μονές στο Άγιο Όρος υπάρχουν και 14 σκήτες που αποτελούν μικρότερες μοναστικές μονάδες και πολλές «καλύβες» , «ερημητήρ ια» και «ησυχαστήρια» όπου εφαρμόζεται η πιο αυστηρή μορφή μοναχισμού.^''

Όι επισκέψεις στο Άγιο Όρος επιτρέπεται, σύμφωνα με τον «καταστατικό χάρτη» του, μόνο σε άνδρες, ενώ απαγορεύεται η είσοδος σε γυναίκες ακόμη και αυτή η προσέγγιση στα όρια του Αγίου Όρους (έχει το καθεστώς του αβάτου για τις γυναίκες). Όι αλλοδαποί επισκέπτες γίνονται δεκτοί σε περιορισμένο αριθμό ημερησίως και χρειάζεται να έχουν μαζί τους τα απαραίτητα έγγραφα που απαιτούνται.

Όι καθιερωμένοι χώροι προσέγγισης του Αγίου Όρους είναι το λιμάνι της Δάφ­νης στο Σιγγιτικό κόλπο και ο αρσανάς της μονής Ιβήρων στο Στρυμωνικό κόλπο, ενώ υπάρχει τακτική ακτοπλοϊκή σύνδεση με τα φέρυ-μπωτ από την Όυρανούπολη για επι­βάτες και αυτοκίνητα και την Ιερισσό μόνο για επιβάτες. Στη χερσόνησο του Άθω δεν επιτρέπεται η προσέγγιση σκαφών αναψυχής σε απόσταση 500 μέτρων από την ακτή. Το Άγιο Όρος εντάχθηκε από το 1988 στο πρόγραμμα «Παγκόσμιας κληρονο­

μ ιά ς» της UNESCO.

Πηγή: Φυλλάδιο Νομαρχία Χαλκιδικής, σελ. 4-5

Για να επισκεφθεί κάποιος το Άγιο Όρος πρέπει, αφού πρώτα επικοινωνήσει με τα γραφεία της Ιεράς Επιστασίας του Αγίου Όρους στη Θεσσαλονίκη, να δηλώσει τα ατομικά του στοιχεία και ποια μοναστήρια θα επισκεφθεί και για πόσο χρονικό διάστημα, ώστε να του χορηγηθεί το διαμονητήριο, πληρώνοντας κάποιο συμβολικό χρηματικό ποσό για τα έξοδα φιλοξενίας.

5.1. Τουριστική κίνηση

Οι προσκυνητές που επισκέπτονται το Άγιο Όρος είναι, σύμφωνα με τα στοιχεία του λιμεναρχείου Ιερισσού, περίπου 60.000 προσκυνητές ετησίως για τα τελευταία 4 έτη. Στον πίνακα 19 που ακολουθεί βλέπουμε τον αριθμό των προσκυνητών που επι- σκέφτηκαν το Άγιο Όρος κατά τα έτη 2001, 2002 και 2003 και για τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο.

Παρατηρούμε ότι από το λιμάνι της Ιερισσού ταξιδεύουν μόνο προσκυνητές και αυτοί είναι λίγοι ενώ από το λιμάνι της Όυρανούπολης ταξιδεύει ο κύριος όγκος των προσκυνητών και επιτρέπεται και η μεταφορά Ι.Χ. αυτοκινήτων και φορτηγών.

6. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Πολλά και ποικίλα είναι τα προβλήματα του τουρισμού στο νομό Χαλκιδικής, και όχι μόνο στο νομό Χαλκιδικής, και πρέπει όλοι η πολιτεία, οι διάφοροι φορείς, οι πολίτες, οι ξενοδόχοι, οι πράκτορες και γενικά όσοι ασχολούνται με το κύκλωμα του τουρισμού να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση της αναβάθμισης του τουρισμού για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των καιρών και για να μπορέ­σουμε να έχουμε και ποιοτικό τουρισμό.

Ένα από τα βασικότερα προβλήματα είναι το τεράστιο πρόβλημα της παραξενοδοχείας, το φαινόμενο αυτό είναι πανελλαδικό αλλά στη Χαλκιδική είναι πιο έντονο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Ελλάδας. Αποτέλεσμα της λειτουργίας των παράνομων καταλυμάτων πέραν της υποβάθμισης των παρεχομένων υπηρεσιών είναι η αισθητική και λειτουργική υποβάθμιση των οικισμών της Χαλκιδικής, η επιβάρυνση της ήδη ανεπαρκούς υποδομής, η μόλυνση των δρόμων και των ακτών, η πιθανή μόλυνση των υπόγειων και θαλασσίων υδάτων από την ανεξέλεγκτη διοχέτευση των λυμάτων στη θάλασσα. Τέλος λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού κατακόρυφη είναι και η πτώση της κίνησης και της διαπραγματευτικής θέσης των τουριστικών επιχειρήσεων που έχουν επενδύσει σε αξιόλογες ξενοδοχειακές μονάδες.

Με το τεράστιο πρόβλημα της παραξενοδοχείας συνδέεται άμεσα και το πρόβλημα των αυθαίρετων κτισμάτων που στη Χαλκιδική έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η πλειοψηφία των αυθαίρετων κτισμάτων του νομού συγκεντρώνεται κυρίως στα χωριά Νέα Καλλικράτεια με 30.000 αυθαίρετες κατοικίες και Νέα Ποτίδαια με 4.000 αυθαίρετες κατοικίες και στο σύνολό τους αγγίζει τις 50.000 παράνομες κατοικίες που κυρίως πρόκειται για δεύτερες εξοχικές

κατοικίες.^^Η μόλυνση του περιβάλλοντος αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα- ανοικτή πληγή

για τον τουρισμό του νομού. Είναι απογοητευτικό για τους αλλοδαπούς τουρίστες αλ­λά και για μας τους ίδιους να βλέπουμε σκουπίδια στους δρόμους, στις πλατείες, στους κοινόχρηστους χώρους, στις παραλίες και στα μονοπάτια του ορεινού όγκου του νομού. Εικόνες που ο νομός μοιάζει με σκουπιδότοπο έχουν κάνει το γύρο του κόσμου μέσω ξένων τηλεοπτικών σταθμών δυσφημίζοντας το νομό παγκοσμίως. Η έλλειψη κοινόχρηστων χώρων όπως τουαλέτες, αποδυτήρια στις παραλίες για την εξυπηρέτηση των λουομένων, η ύπαρξη διαφημιστικών πινακίδων στους δρόμους, η

“ Εφημερίδα: Μακεδονία "Φάκελος Αυθαίρετα"21/09/2003 σελίδα 29- 32

ανεξέλεγκτη απόρριψη λυμάτων εκτός των βιολογικών σταθμών όπου υπάρχουν ή των χώρων που έχουν υποδείξει η Νομαρχία και οι δήμοι, αποτελούν απαράδεκτες εικόνες που μειώνουν την τουριστική εικόνα του νομού.

Η ελεύθερη παράνομη κατασκήνωση αποτελεί ένα ακόμη αγκάθι για τον τουρισμό του νομού, παρά την ύπαρξη αρκετών camping παρατηρείται το φαινόμενο ημεδαποί και αλλοδαποί τουρίστες να κατασκηνώνουν ελεύθερα κοντά σε παραλίες και ακτές γεμίζοντας με σκουπίδια και ακαθαρσίες τις ακτές καταστρέφοντας και μολύνοντας έτσι τι περιβάλλον. Η ελεύθερη κατασκήνωση πρέπει να περιοριστεί σημαντικά, αν όχι να εκλείψει οριστικά αυτό το φαινόμενο, γιατί υποβαθμίζει την ποιότητα του τουρισμού στο νομό.

Το ελλιπές και κακό οδικό δίκτυο του νομού είναι ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα. Η υπάρχουσα οδική υποδομή, παρά τις βελτιώσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς, δεν μπορεί να δεχτεί τόσο μεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο μιας και δε διαθέτει δρόμους ταχείας κυκλοφορίας με δύο λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση και ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα με την άνοδο και κάθοδο των Θεσσαλονικέων επισκετττών που τα αυτοκίνητα πηγαίνουν με ρυθμούς χελώνας. Επίσης παρατηρείται το φαινόμενο αλλοδαπών τουριστών που τυχαίνει η άφιξή τους να είναι Σαββατοκύριακο, από τη χώρα τους μέχρι το αεροδρόμιο "Μακεδονία" της Θεσσαλονίκης να κάνουν μία ώρα το πολύ και από το αεροδρόμιο μέχρι το ξενοδοχείο τους σε κάποιο χωριό της Χαλκιδικής να κάνουν δύο ως τρεις ώρες τουλάχιστον για μία απόσταση μικρότερη των 135 χιλιομέτρων κάτι που τους κάνει να αγανακτούν.

Ένα άλλο από τα βασικότερα προβλήματα του νομού είναι η απουσία αποχετευτικού δικτύου και μονάδων βιολογικού καθαρισμού λυμάτων σε ολόκληρο σχεδόν το νομό εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων όπου υπάρχει ήδη και αυτό όμως ή υπολειτουργεί ή δε λειτουργεί καθόλου με αποτέλεσμα τα λύματα να μολύνουν όχι μόνο τη θάλασσα αλλά και τα υπόγεια νερά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο νσμός να χάνει αρκετές Γαλάζιες Σημαίες, θεσμός που πιστοποιεί την καθαρότητα των θαλασσίων νερών και των ακτών.

Και στην επάρκεια του πόσιμου νερού υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες όπου το υπάρχον δίκτυο δεν επαρκεί να καλύψει τις ανάγκες του νομού που στη διάρκεια του καλοκαιριού σύμφωνα με τη Νομαρχία υπερβαίνει τους 1.200.000 κατοίκους μαζί με τους τουρίστες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα για αρκετές ώρες το νερό να μην επαρκεί και να σημειώνονται αρκετές φορές διακοπές νερού ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα και οι τουρίστες ημεδαποί και

αλλοδαποί να διαμαρτύρονται.

Αλλο σοβαρό πρόβλημα είναι και η ηχορύπανση που παρατηρείται στις πολυ­σύχναστες περιοχές του νομού όπου γύρω από τα ξενοδοχεία υπάρχουν διάφορα μαγαζιά όπως νάιτ- κλάμπ, μπαρ και δεν αφήνουν με την πολύ δυνατή μουσική τους τους τουρίστες των ξενοδοχείων να ξεκουραστούν κατά τη διάρκεια της νύκτας και μέχρι το πρωί.

Στο νομό Χαλκιδικής υπάρχει πρόβλημα έλλειψης λιμανιών και μαρίνων για τον ελλιμενισμό των σκαφών κάτι που είναι αποτρεπτικός παράγοντας για την

προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος του νομού. Και στα υπάρχοντα λιμάνια πρέπει να γίνουν έργα αναβάθμισής τους για την καλύτερη εξυπηρέτηση των τουριστών αυτής της τάξης. Με αυτό τον τρόπο θα επιμηκυνθεί και η τουριστική σεζόν και κατά τους μήνες του φθινοπώρου και του χειμώνα.

Ένα άλλο κύριο πρόβλημα είναι η ελλιπής προβολή και διαφήμιση του νομού στις Ευρωπαϊκές τουριστικές αγορές και η συμμετοχή σε τουριστικές εκθέσεις σε χώρες όπως η Αγγλία, η Γερμανία, η Αυστρία, οι Σκανδιναβικές χώρες, η Ρωσία, η Πολωνία κ.α. Ο συναγωνισμός είναι πολύ σκληρός και για την αντιμετώπισή του χρειάζονται όχι μόνο τα απαραίτητα οικονομικά μέσα, αλλά και σωστός σχεδιασμός και μέθοδος προβολής, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος αλλά και στις ανάγκες της διεθνούς αγοράς. Είναι επιτακτική λοιπόν η ανάγκη να αυξηθούν τα κονδύλια για την τουριστική προβολή και διαφήμιση του νομού Χαλκιδικής από τον Ε.Ο.Τ. που για τα έτη 2000- 2001 και 2001-2002 η συμμετοχή του Ε.Ο.Τ. έφθανε μόνο τις 132.062 Euro για κάθε έτος.

Η κατασκευή ενός μικρού αεροδρομίου στο νομό Χαλκιδικής για τις πτήσεις charters θα έλυνε πολλά προβλήματα άμεσης επικοινωνίας με τις χώρες προέλευσης των αλλοδαπών τουριστών και θα αποσυμφορούσε το αεροδρόμιο "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" της Θεσσαλονίκης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και θα έδινε άλλες προοπτικές

στον τουρισμό του νομού.Η ακτοπλοϊκή σύνδεση του νομού με την πόλη της Θεσσαλονίκης και το νομό

Πιερίας θα έλυνε πολλά προβλήματα στα ήδη υπάρχοντα και θα έδινε τη δυνατότητα καλύτερης επικοινωνίας με τους διπλανούς νομούς.

Αλλο πρόβλημα είναι η ανάδειξη και προβολή των διαφόρων αρχαιοτήτων του νομού και η άρση των διαφόρων εμποδίων όπως αυτό με την κυριότητα του σπηλαί­ου των Πετραλώνων, που για μεγάλα χρονικά διαστήματα παραμένει κλειστό μέσα

στην τουριστική σεζόν κάτι που αμαυρώνει την εικόνα του νομού διεθνώς.

“ Περιοδικό: "ΞΕΝΙΑ" Αρ. τεύχους 206 Σεπτέμβριος 2002 σελίδα 49

Και οι παρεχόμενες υπηρεσίες που προσφέρονται στους τουρίστες πάσχουν στο νομό Χαλκιδικής. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να αλλάξουν εμφάνιση όλοι οι χώροι άφιξης των τουριστών όπως αεροδρόμια, λιμάνια, συνοριακοί σταθμοί, να παταχθεί η αισχροκέρδεια όσων ασχολούνται με το τουριστικό κύκλωμα όπως σι οδηγοί ταξί μέχρι τα εστιατόρια και τα μπαρ.

Αυτά και άλλα πολλά είναι τα προβλήματα, μικρότερης σημασίας όμως, που επικρατούν στο νομό Χαλκιδικής και οι υπεύθυνοι φορείς του νομού και της πολιτείας, ιδιαίτερα μετά τα γεγονότα της 11'’̂ Σεπτεμβρίου 2001 και την κρίση που αποκαλύφθηκε τόσο παγκοσμίως όσο και στον τουρισμό της Ελλάδας, πρέπει να συνεργαστούν και να βρουν λύση στα χρονίζοντα προβλήματα του τουρισμού στο νομό Χαλκιδικής.

7. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η αναβάθμιση του τουρισμού συνδέεται άμεσα με την αναβάθμιση και ανάτττυξη της τουριστικής συνείδησης όσων ασχολούνται με τον τουρισμό και ιδιαίτερα στις μικρές κοινωνίες. Ο τουρισμός θα πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος της κουλτούρας των ανθρώπων της περιοχής και να εμπεδωθούν οι βασικές ορχές ττου θα πρέπει να διέπουν την παροχή υπηρεσιών ποιότητας στον τουρίστα- πελάτη από όλους οι οποίοι συνδέονται με αυτόν άμεσα ή έμμεσα. Δυστυχώς και στο νομό Χαλκιδικής παρόλο που ο τουρισμός έχει μία ιστορία αρκετών χρόνων και συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη του νομού, δεν έχει αναπτυχθεί η κατάλληλη εκείνη τουριστική συνείδηση μέσω της οποίας θα αναβαθμιστεί η ποιότητα του τουριστικού προϊόντος και θα δημιουργηθούν οι βάσεις για μια σύγχρονη τουριστική ποιοτική ανάπτυξη.

Ο ποιοτικός τουρισμός αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια μία ευχή κυρίως, η εκπλήρωση της οποίας στηρίζεται σε μεμονωμένες προσπάθειες της πολιτείας και των ιδιωτών. Ο στόχος της επίτευξης υψηλής ποιότητας και κατά συνέπεια υψηλών οικονομικών αποδόσεων είναι ένας στόχος δύσκολος, συνολικός και μακροχρόνιος. Για το λόγο αυτό έχει μεγάλη σημασία στο σχεδίασμά και προγραμματισμό της τουριστικής ανάπτυξης, ο στόχος να υποστηρίζεται και να ερμηνεύεται από συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές και να υλοποιείται κατ' αρχήν τουλάχιστον σε ένα πενταετή χρονικό ορίζοντα από επίσης συγκεκριμένα και ξεκάθαρα μέτρα τουριστικής

πολιτικής.Η αλματώδης αύξηση του τουρισμού τα τελευταία χρόνια στο νομό Χαλκιδικής

και η βιασύνη των αρμοδίων να καθιερωθεί στο τουριστικό στερέωμα οδήγησε ως γνωστό σε μία όχι και τόσο ορθολογική τουριστική ανάπτυξη με αποτέλεσμα να φθάσουμε στο σημείο αρκετές περιοχές να έχουν κορεσθεί τουριστικά, να επιβαρυνθεί το περιβάλλον, να αλλοιωθεί το τοπίο και να αλλάξουν δημογραφικά κάποιες περιοχές. Θα πρέπει λοιπόν να καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση του σπάνιου φυσικού κάλλους των

περιοχών του νομού.Οι αναπτυξιακοί νομοί και προγράμματα θα πρέπει να είναι πλήρως εναρμο­

νισμένα με τις απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος και γενικά θα πρέπει να αποβληθεί η αντίληψη πως τουριστική ανάπτυξη σημαίνει καταστροφή ή υποβάθμιση του φυσικού τοπίου και του περιβάλλοντος γενικότερα. Οι χωροταξικές μελέτες των

διαφόρων περιοχών μπορούν να λύσουν το πρόβλημα, αφού με αυτές γίνεται διαχω­ρισμός των ζωνών σε τουριστικές, οικιστικές, αναψυχής και γεωργικές.^

Η αξιοποίηση διεθνών εμπειριών σε θέματα τουρισμού μπορεί να βοηθήσει στον καλύτερο σχεδιασμό και στην αντιμετώπιση προβλημάτων και δυσκολιών. Η διεθνής εμπειρία σε θέματα τουριστικής ανάπτυξης και σύνδεσης με την απασχόληση είναι πάρα πολύ μεγάλη και μπορεί άνετα να διερευνηθεί και να γίνει κτήμα όλων των ενδιαφερομένων φορέων στο νομό Χαλκιδικής. Η δημιουργία κλίματος συνεργασίας και η απαραίτητη πίστη μεταξύ όλων των φορέων αποτελεί εγγύηση για καλά αποτελέσματα.

Η συστηματική και οργανωμένη καταγραφή των πολιτιστικών δρώμενων, εθίμων, ιστορικών και μυθολογικών γεγονότων από τους τοπικούς φορείς και η ανάδειξή τους μέσα από διάφορες εκδηλώσεις, συνέδρια μπορεί να αναβαθμίσει το τουριστικό προϊόν του νομού και να προσφέρει σε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων νέες ευκαιρίες απασχόλησης. Σε πολλές χώρες, για παράδειγμα, της Ευρώπης, της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής είναι διαδεδομένος ο τουρισμός μέσω ανάδειξης τοπικών εθίμων, παρουσίασης λαϊκών δρώμενων, εξιστόρηση ιστοριών και μύθων και ανάδειξη τόπων φυσιολατρείας και πολιτισμού συνδεδεμένων με ιστορικά ή μυθικά γεγονότα.

Οι τοπικοί φορείς σε συνεργασία με την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τα αρμόδια υπουργεία θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα δίκτυο πολιτισμού το οποίο θα ενώνει τα ιστορικά μνημεία, μουσεία, θέατρα που θα τα αναδεικνύει και θα προσφέρει νέες θέσεις απασχόλησης σε νέους που θα έχουν σπουδές και εμπειρίες

πάνω στα θέματα αυτά.Σε ολόκληρη την Ευρώπη λειτουργούν μεγάλα αλλά και μικρά και εξειδικευμέ-

να γραφεία tour operator, ο νομός Χαλκιδικής έχει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία και ανάπτυξη μικρών και εξειδικευμένων γραφείων tour operator τα οποία θα καλύπτουν ολόκληρο το νομό αλλά θα συνεργάζονται και με μεγάλα γρα­φεία του εξωτερικού αλλά και των μεγάλων Ελληνικών πόλεων. Έτσι θα πάψει η με­γάλη και άμεση εξάρτηση των ξενοδόχων από τα ξένα γραφεία τουρισμού, που έχει

εξελιχθεί σε μάστιγα ιδιαίτερα των μικρών ξενοδόχων.Η εισαγωγή νέων υπηρεσιών μάρκετιγκ οι οποίες θα απευθύνονται σε μεγάλες

και μεσαίες αλλά και μικρές επιχειρήσεις του νομού και θα υποβοηθούν τις προσπά­θειες της προώθησης, της διαφήμισης και των δημοσίων σχέσεων του τουριστικού

Νομ. Αυτ. Χαλκιδικής- Αν. Ετ. Χαλκιδικής Α,Ε. (Τουριστικό προϊόν), σελ. 89-90

προϊόντος αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργήσουν και σημαντικές προοτπικές για νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες.^®

Δραστικά μέτρα πρέπει να πάρει η πολιτεία κατά του τεράστιου προβλήματος της παραξενοδοχείας που υποβαθμίζει το περιβάλλον και σαν πρώτο βήμα πρέπει να αποτελέσει η καταγραφή των υπαρχόντων παράνομων καταλυμάτων και στη συνέχεια να προβλεφθεί η νομιμοποίηση όσων πληρούν τις κατάλληλες προδιαγραφές επιβάλλοντας ταυτόχρονα αυστηρά πρόστιμα στους παραβάτες. Επίσης πρέπει να περιοριστεί η δόμηση των αυθαιρέτων κτισμάτων που στη Χαλκιδική έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις θεσπίζοντας αυστηρότερους νόμους και πρόστιμα για τους παραβάτες.

Η παράνομη ελεύθερη κατασκήνωση πρέπει να περιοριστεί και να εκλείψει το φαινόμενο αυτό με την αυστηρότερη αστυνόμευση των ακτών και των παραλιών από τους δήμους αλλά και την τουριστική αστυνομία που πρέπει να αναβαθμιστεί ο ρόλος της και να στελεχωθεί με το αναγκαίο προσωπικό για να προστατευθεί έτσι το περιβάλλον.

Πρέπει να δημιουργηθούν καινούρια λιμάνια και μαρίνες και στα υπάρχοντα να γίνουν βελτιώσεις και προσθήκες νέων θέσεων για τα σκάφη ώστε να γίνουμε ανταγωνιστικοί με τις υπόλοιπες χώρες που διαθέτουν ήδη αυτές τις υποδομές.

Η βελτίωση του υπάρχοντος οδικού δικτύου και η επέκτασή του με τη δημιουργία δρόμων ταχείας κυκλοφορίας, που δε θα περνάνε μέσα από τα χωριά, με δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση και με την κατάλληλη σήμανση θα έλυνε το κυκλοφοριακό χάος που επικρατεί τους καλοκαιρινούς μήνες.

Η επίσπευση των σχεδίων της Νομαρχίας και των δήμων για τη δημιουργία αποχετευτικών δικτύων και βιολογικών σταθμών καθαρισμού των λυμάτων σε όσες περιοχές προβλέπεται η εγκατάστασή τους κρίνεται απαραίτητη όπως και η ένταξη και των υπολοίπων περιοχών, για να ελαχιστοποιηθεί η μόλυνση των υπόγειων

νερών και της θάλασσας.Επιτακτική είναι η ανάγκη να αυξηθούν τα κονδύλια που διαθέτει ο Ε.Ο.Τ. για

τη διαφήμιση και προβολή του τουρισμού στο νομό και να αυξηθεί και η συμμετοχή του Ε.Ο.Τ. που κατά το έτος 2001- 2002 έφθανε μόνο τις 132.062 Euro και για όλη την Ελλάδα τα 2.882.599 Euro.®® Αναγκαία είναι και η λειτουργία γραφείων του Ε.Ο.Τ. στο νομό Χαλκιδικής για τη σωστή διαχείριση του τουριστικού προϊόντος και του τουρισμού γενικότερα. Με την κατάλληλη διαφήμιση, συμμετοχή στις διάφορες

Νομ Αυτ Χαλκιδικής-Αν. Ετ. Χαλκιδικής Α.Ε. (Τουριστικό προϊόν), σελ. 91-92 Περιοδικό: Τουρισμός και Οικονομία, τευχ. 277, 9“ ̂2002. σελ 41

διεθνείς τουριστικές εκθέσεις και την κατάλληλη υποδομή φυσικά να υποστηριχθούν διάφορες άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού όπως του αργοτουρισμού, ιαματικού τουρισμού κ.α ώστε και η τουριστική περίοδος να μεγαλώσει, εκτός από τους καλο­καιρινούς μήνες, αλλά και το εισόδημα όσων ασχολούνται με τον τουρισμό να αυξη­θεί.

Απαραίτητη είναι η ακτοπλοϊκή σύνδεση με το νομό Θεσσαλονίκης και με το νομό Πιερίας για την άμεση και ευκολότερη διακίνηση των τουριστών. Όπως απαραί­τητη είναι και η δημιουργία ενός μικρού αεροδρομίου, για τις πτήσεις charters, για την άμεση και ευκολότερη μεταφορά των αλλοδαπών τουριστών. Επίσης και η σιδηρο­δρομική σύνδεση με τη Θεσσαλονίκη θα βοηθούσε στην επίλυση του κυκλοφοριακού προβλήματος που δημιουργείται το καλοκαίρι.

Η συμβολή της εκπαίδευσης στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών είναι αποφασιστικής σημασίας για τον τουρισμό για αυτό πρέπει να δημιουργηθούν τουριστικές σχολές στο νομό, σε έναν κατ’ εξοχή τουριστικό νομό όπως η Χαλκιδική, και να εκλείψουν οι σοβαρότατες ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού σε όλες τις ειδικότητες από το σερβιτόρο μέχρι το διευθυντή της τουριστικής επιχείρησης.

Με κάθε τρόπο πρέπει να παταχθεί το φαινόμενο της αισχροκέρδειας όπως του ταξιτζή, του εστιάτορα και άλλων, φαινόμενο που δυσφημεί τον τουρισμό μας διεθνώς. Επίσης, πρέπει να περιοριστεί το φαινόμενο της ηχορύπανσης που η πολύ δυνατή μουσική δεν αφήνει τους τουρίστες να ξεκουραστούν, εφαρμόζοντας πιστά το ωράριο που ισχύει για τα νυκτερινά κέντρα διασκέδασης.

Αναγκαία κρίνεται η κατασκευή και δεύτερου γηπέδου γκολφ διεθνών προδια­γραφών στη Χερσόνησο της Κασσάνδρας για την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού. Επίσης άμεση πρέπει να είναι η αξιοποίηση των απαλλοτριωμένων εκτάσεων του Ε.Ο.Τ. όπως η αναξιοποίητη έκταση των camping Κρυοπηγής, Παλιουρίου και της Καλάνδρας με τη δημιουργία περισσότερων θέσεων κατασκήνωσης. Αξιοποίηση και του πανέμορφου φυσικού λιμανιού στον Γλαρόκαμπο του δήμου Παλλήνης και της τεράστιας παραθαλάσσιας έκτασης, όπου το καλοκαίρι ανθεί η παράνομη ελεύθερη κατασκήνωση υποβαθμίζοντας το περιβάλλον, με τη δημιουργία οργανωμένου λιμα­νιού αλλά και ξενοδοχειακών μονάδων διεθνών προδιαγραφών.

Να ολοκληρωθούν οι κτιριακές εγκαταστάσεις του σύγχρονου υδροθεραπευτηρίου στα Λουτρά της Αγίας Παρασκευής και να παραδοθούν στους

επισκέπτες όλοι οι χώροι του υδροθεραπευτηρίου.

Να κλείσει επιτέλους το περιβόητο πεδίο βολής της πολεμικής αεροπορίας στη Νέα Ποτίδαια όπου χιλιάδες στρέμματα έκτασης πανέμορφης γης παραμένουν ανα­ξιοποίητα και να δοθεί στο δήμο Νέων Μουδανιών όπου υπάγεται για να τον εκμεταλλευτεί προς όφελος των δημοτών του δήμου.

Η Ελληνική Αστυνομία πρέπει να στελεχωθεί πλήρως σε ανθρώπινο δυναμικό και τον απαραίτητο εξοπλισμό, να αυξήσει την παρουσία του σε όλο το νόμο, να ε- νταθούν οι έλεγχοι με σκοπό την πάταξη της εγκληματικότητας που τα τελευταία χρό­νια έχει αυξηθεί πολύ.

Η πολιτεία και οι αρμόδιοι φορείς του νομού θα πρέπει να λύσουν το μεγάλο πρόβλημα των μεταλλείων της βόρειας Χαλκιδικής που μολύνουν και υποβαθμίζουν το περιβάλλον αλλά και να προστατέψουν τις θέσεις εργασίας των εργαζομένων.

Η επέκταση του νοσοκομείου Πολυγύρου είναι απαραίτητη όπως και η στελέ- χωσή του με έμπειρα ιατρικά στελέχη και νοσοκομειακό προσωπικού αλλά και να ε­ξοπλιστεί πλήρως τεχνολογικά, όπως να δημιουργηθεί μονάδα εντατικής θεραπείας ώστε όλα τα περιστατικά να εξυπηρετούνται στο νοσοκομείο του νομού και όχι σε νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης.

Άμεσα η Νομαρχία Χαλκιδικής με την συνεργασία των αρμόδιων υπουργείων, φορέων αλλά και των γειτονικών νομών πρέπει να λύσουν το πρόβλημα του πόσιμου νερού με τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών να τελειώσει οριστικά το πρόβλημα της έλλειψης και της κακής ποιότητας του πόσιμου νερού που παρατηρείται τους καλοκαιρινούς μήνες.

Οι φορείς του νομού σε συνεργασία με την πολιτεία και άλλους φορείς πρέπει να εκμεταλλευτούν πλήρως το μεγάλο πολιτιστικό και αθλητικό γεγονός της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων στην πόλη της Αθήνας το 2004 και να προβάλλουν τον τουρισμό της Χαλκιδικής παγκοσμίως.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

α) Βιβλία

1. Γ. Δ. Κολτσιδόπουλος, Τουρισμός θεωρητική προσέγγιση, Αθήνα 20012. Νίκος Γ. Ηγουμενάκης. Τουριστική πολιτική, Αθήνα 1990

3. Περικλή Λύτρα, Ο τουρισμός προς το 2000 θεωρητικές επισημάνσεις & πρακτικές προσεγγίσεις, Αθήνα 1989

4. Στέλιου Βαρβαρέσου, Τουριστική ανάπτυξη & Διοικητική αποκέντρωση, Αθήνα 1999

5. Στέλιου Βαρβαρέσου, Τουρισμός έννοιες, μεγέθη, δομές, Αθήνα 2000

β) Περιοδικά

1. Ξενία, Αθήνα, τεύχος Σεπτεμβρίου 20022. Τουρισμός & Οικονομία, Αθήνα, τεύχος Σεπτεμβρίου 2002

γ) Εφημερίδες1. Μακεδονία, Θεσσαλονίκη, 19/01/20032. Μακεδονία, Θεσσαλονίκη, 06/04/20033. Μακεδονία, Θεσσαλονίκη,21/09/2003

δ) Άλλες ττηγές1. ΝΑΧ- Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χαλκιδικής- Αν. Ετ. Χα. Α.Ε.(Αναπτυξιακή

Εταιρεία Χαλκιδικής), Τουριστικό προϊόν.2. Marketing plan. Για την τουριστική προβολή 2002- 2006 της Περιφέρειας

Κεντρικής Μακεδονίας3. Ε.Ο.Τ. Θεσσαλονίκης4. Τμήμα τουρισμού νομού Χαλκιδικής5. Στατιστική υπηρεσία Χαλκιδικής6. Λιμεναρχείο Ιερισσού7. INFOTE 2003, Χρυσός οδηγός και τηλεφωνικός κατάλογος Κεντρικής Μακεδονίας

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΠΗΓΗ: INFOTE 2003, ΧΡΥΣΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΙ ΤΜΛΕΦΩΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΕΙ

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

Βεβαιώνω ότι ολοκλήρωσα την τταρούσα εργασία μόνο με εττιτρεπτά μέσα και χωρίς χρησιμοποίηση άλλων πλήν των αναφερομένων βοηθητικών μέσων. Όλα τα σημεία που έχουν ληφθεί κατά λέξη ή νοηματικά από δημοσιεύσεις τα έχω κάνει ως τέτοια

γνωστά.

Υπογραφή

Κωνσταντινούδης Αριστείδης