ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό...

49
Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών Υπέροχοι Υπέρηχοι Υπέροχοι Υπέροχοι Υπέρηχοι Υπέρηχοι

Transcript of ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό...

Page 1: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Υπέροχοι ΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέροχοι ΥπέρηχοιΥπέρηχοι

Page 2: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Φυσική, τεχνολογία και νέες τάσειςστην διάγνωση με Υπερήχους

Μαρία Λύρα Αν. Καθηγήτρια, Α΄Εργαστήριο Ακτινολογίας

Απεικόνιση: μετά την αλληλεπίδραση της ενέργειας (φώς, ραδιοκύματα, υπέρηχοι και άλλα) με την ύλη –ένα αντικείμενο-στόχο-, μπορεί να παραχθείμία εικόνα που μεταφέρει πληροφορίες σχετικές με τον στόχο και μπορεί να

γίνουν αντιληπτές από τον άνθρωπο- παρατηρητή

Page 3: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Page 4: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Βασικές διαφορές μεταξύ Υπερήχων και ακτίνων-Χ

Διαγνωστικοί ΥπέρηχοιΑκτίνες-Χ

Τύπος κύματος Επιμήκη μηχανικά κύματα Ηλεκτρομαγνητικά κύματα

διάδοση Σε ελαστικό μέσο Και στο κένο

γέννεση Συμπίεση του μέσου Επιτάχυνση ηλεκτρικώνφορτίων

ταχύτητα Εξαρτάται από το μέσο διάδοσης σταθερή: ~300,000 m/s

Όμοια κύματα σεισμικά, ακουστοί ήχοι ραδιοκύματα, φως

Η υπερηχητική ενέργεια μπορεί να διαδίδεται, όπως και οιακτίνες-X, στους μαλακούς ιστούς και μπορούμε να παράγουμε

ιατρικές εικόνες από όργανα στο εσωτερικό του σώματος

Page 5: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ο ήχος είναι περιοδικήταλάντωση που στιςπυκνότητες των υγρώνδιαδίδεται ως επιμήκη

κύματα

ΗΧΟΣ είναι η αντίληψη των ταλαντώσεωνπου διεγείρουν το αυτί

Υπέρηχοι είναι ήχοι μεσυχνότητα άνω των

20,000 Hz, που είναιτο άνω όριο τηςανθρώπινης

ακουστότητος.

Page 6: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Η πρώτη χρήση των διαγνωστικών ΥπερήχωνDr. Karl Dussik, ψυχίατρος στην Αυστρία, δημοσίευσε το1942, την 1η ιατρική χρήση των διαγνωστικών Υπερήχων

(Τεχνική διάδοσης), με το“hyperphonography Εγκεφάλου”.

Προσπάθησε να εντοπίσει όγκους του εγκεφάλουμε ένα πομπό υπερήχων στο ένα άκρο και ένα

δέκτη στο άλλο του κρανίου

Το ήχο-εγκεφαλογράφημα που έγινε από τον Leksell, 1953δείχνει μετατόπιση της μέσης γραμμής με την τεχνική

ανακλάσεως

Page 7: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

•Συχνότητα f•Περίοδος T•Μήκος κύματος λ•Ταχύτητα C •Ακουστική αντίσταση Z

T=1/fλ=c/fC=[B/ρ]1/2Z=ρ.C

ρ= πυκνότητα του μέσου, Β=συντελεστής ελαστικότητος

Page 8: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ταχύτητα του ήχου σε μερικά βιολογικά υλικά

Υλικό Ταχύτητα ήχου (m/s) Α.αντίσταση (Rayl x10-6)

Αέρας 330 0.0004Λίπος 1450 1.38Νερό 1480 1.48

Μέσος μαλακός ιστός 1540 1.63

Ήπαρ 1550 1.65Νεφρά 1560 1.62Αίμα 1570 1.61Μύες 1580 1.7

Οστούν κρανίου 4080 7.8

Page 9: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Πιεζοηλεκτρικό φαινόμενο

Transducer(ο ανιχνευτής): μετατρέπει ενέργεια από μίαμορφή σε άλλη. Αποτελείται κυρίως από κρύσταλλοπιεζοηλεκτρικό (χαλαζία ή συνθετικό κεραμικό Lead

Zirconate Titanate).

Page 10: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ανιχνευτές υπερήχωνTransducers

Πιεζοελεκτρικά στοιχείααπό PZT κεραμικό, σε σχήμαράβδων. Επωξική ρητίνησυμπληρώνει τα κενά.

Κατασκευή μεμονωμένου στοιχείου

Page 11: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Υπερηχητική ∆έσμη

NFL:Near Field Length(εγγύς πεδίο)

Πλάγιοι λοβοί :Ηχητική ενέργεια

εκτός της κύριας δέσμης

Γωνία απόκλισης θ:Ανάλογη του μήκους κύματος λαντιστρόφως ανάλογη των d,f

Ζώνη fraunhoferΑπόμακρο πεδίοΖώνηΖώνη fraunhoferfraunhoferΑπόμακροΑπόμακρο πεδίοπεδίο

Ζώνη frenelΖώνηΖώνη frenelfrenel

Page 12: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Τεχνική παλμών-ανακλάσεων

στην διάγνωση με υπερήχους, ανακλάσειςμετατρέπονται σε ηλεκτρικούς παλμούς(transducer) και οι ηλεκτρικοί παλμοί

ψηφιοποιούνται (Digital Scan Converter)

Page 13: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

∆ιάδοση ιατρικών υπερήχων

cDT 2

=Η διαφορά χρόνου μεταξύ

διαδιδόμενου παλμού & λαμβανομένης ανάκλασης

καθορίζει την απόσταση DΠαράγων χρήσης(Duty Factor):99% του ενεργού χρόνου

καταναλώνεται στην λήψη ανακλάσεων από τις διαχωριστικέςεπιφάνειες των ιστών

Page 14: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

2

12

12⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛+−

=ZZZZ

II

i

r

Αν Ζ1 >>Ζ2 τότε Ιr≈Ii (π.χ. ιστό → αέρα)

Αν Ζ1 << Ζ2τότε Ιr≈Ii (π.χ.ιστός → οστούν)

προσπίπτουσα

μεγάληC1

C2μικρή

διαθλώμενη

προσπίπτουσα

μικρήC1

C2μεγάλη

διαθλώμενη

ανακλώμενη ανακλώμενη

Page 15: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ανάκλαση και ΣκέδασηΗ οπισθοσκέδαση της δέσμηςεξαρτάται από το μέγεθος των

σκεδαστών

περίθλαση

Page 16: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

DeciBelΕπίπεδο Σχετικής Έντασης (dB)= 10log(I2/I1)Τα Decibels συγκρίνουν εντάσεις 2 σημάτων.

Ακουστική Ισχύς-Ένταση-Σχετική Ένταση dB•Ισχύς P: ο ρυθμός που η ενέργεια μεταφέρεται

στο υλικό μέσο (mW)•Ένταση I: η υπερηχητική ισχύς ανά μονάδα επιφανείας

(mW/cm2)Η Ένταση (I) των διαγνωστικών υπερήχων είναι χαμηλή

~100 mW/cm2

Page 17: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Εξασθένηση

νερό 0.0002

αίμα 0.18

ήπαρ 0.50

1.20

Ιστός Εξασθένηση σε 1MHz(dB/cm)

μύες

Ανάκλαση & σκέδασηΑπορρόφηση (ηχητική ενέργειαμετατρέπεται σε θερμότητα)

Συντελεστής εξασθένησηςσε DB/cm /MHz

Page 18: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Τύποι Real time Transducers

Ηλεκτρονική σάρωση

Linear (γραμμικός) Convex (κυρτός)

Phased (κατά φάση)Annular(δακτύλιος)

Μηχανική σάρωση

Page 19: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Έλεγχος της εστίασης

Πολλαπλές εστιακές ζώνες

∆υναμικό άνοιγμαΤο ενεργό άνοιγμα εκτείνεται για

εν τω βάθει ανακλάσεις

Page 20: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Σύστημα Υπερήχων

Page 21: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Φαινόμενο Doppler - Doppler Doppler μετατόπισημετατόπιση

Εξίσωση Doppler :Df = 2 f v cosϑ/C

Το φαινόμενο Dopplerαπεικονίζει & ποσοτικοποιεί

την ροή αίματος

Page 22: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Γωνία Doppler :η γωνία προσπίπτουσας δέσμης και τηςκατ’έκτίμηση κατεύθυνσης της ροής.

Οι συχνότητες Dopplerπου ανιχνεύονται εξαρτώνται

από την γωνία Doppler

Η μετατόπιση Doppler είναι 0

για γωνία Doppler 90o

Page 23: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Αιμοδυναμική

Σε σταθερή ροή, καθώς ηδιατομή (A) μειώνεται, ηταχύτητα (v) αυξάνει.

Στρωματική ροή

Η ροή αίματος είναι παραβολικήστρωματική (laminar), με την

μεγίστη ταχύτητα στο μέσον, καιμε προοδευτική μείωση της

ταχύτητος προς τα τοιχώματατου αγγείου.

Σταθερή ροή

Page 24: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

∆ιαταραγμένη ροή.

∆ιαταραχή της στρωματικήςροής σε στένωση(ήπια διαταραχήροής), ή ασταθής ροή σε υψηλέςταχύτητες, κοντά στην στένωση

(τυρβώδης ροή).

Η παρουσίαανωμαλίας μπορεί ν’άνιχνευθεί από τοφάσμα Doppler

Page 25: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ανάλυση φάσματος Doppler

Το φάσμα Doppler είναι χρήσιμο όταν ποσοτικέςπληροφορίες για τις ταχύτητες ροής είναι σημαντικές

Page 26: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Αιτίες διεύρυνσης του φάσματος Doppler.• Επιλογή του δείγματος στο άκρο της κατανομής

ταχυτήτων ροής.• Το δείγμα- όγκου εντοπίζεται σε διακλάδωση αγγείων και

επομένως με σύνθετη ροή.• Μικρό δείγμα- όγκου διασταυρώνεται με υψηλής

ταχύτητος ροή.• ∆ιαταραγμένη και τυρβώδης ροή προκαλείται από

πάθηση του αγγείου [π.χ. αθηρωματώδης πλάκα καιστένωση του αυλού του αγγείου.]

ΑιτίεςΑιτίες διεύρυνσηςδιεύρυνσης τουτου φάσματοςφάσματος DopplerDoppler..•• ΕπιλογήΕπιλογή τουτου δείγματοςδείγματος στοστο άκροάκρο τηςτης κατανομήςκατανομής

ταχυτήτωνταχυτήτων ροήςροής..•• ΤοΤο δείγμαδείγμα-- όγκουόγκου εντοπίζεταιεντοπίζεται σεσε διακλάδωσηδιακλάδωση αγγείωναγγείων καικαι

επομένωςεπομένως μεμε σύνθετησύνθετη ροήροή..•• ΜικρόΜικρό δείγμαδείγμα-- όγκουόγκου διασταυρώνεταιδιασταυρώνεται μεμε υψηλήςυψηλής

ταχύτητοςταχύτητος ροήροή..•• ∆ιαταραγμένη∆ιαταραγμένη καικαι τυρβώδηςτυρβώδης ροήροή προκαλείταιπροκαλείται απόαπό

πάθησηπάθηση τουτου αγγείουαγγείου [[ππ..χχ. . αθηρωματώδηςαθηρωματώδης πλάκαπλάκα καικαιστένωσηστένωση τουτου αυλούαυλού τουτου αγγείουαγγείου.].]

Page 27: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Απεικόνιση με έγχρωμο Doppler

Επιλογή

Επιλογή

χρήσης

χρήσης

χρώματο

ςχρώ

ματος

Η διεύθυνση ροής επιλέγεται αυθαίρετα-Κόκκινο-ροή προς τον ανιχνευτήΜπλέ- η ροή απομακρύνεται από τον ανιχνευτήΑλλα χρώματα – μικρότερη μετατόπιση Doppler

Ανιχνεύεται γρήγορα η μεγίστη ταχύτητα σε στένωση αρτηρίας,ή π.χ.αποκαλύπτεται ενδονεφρική αρτηρία ”aόρατη” στην κλίμακα του

γκρίζου

Χρώμα εμφανίζεται, κατά προτίμηση, όπου δενυπάρχει ανάκλαση (όριο ανακλάσεων Doppler)

Page 28: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Εγχρωμη Απεικόνιση Doppler*Πλεονεκτήματα*

ΕγχρωμηΕγχρωμη ΑπεικόνισηΑπεικόνιση DopplerDoppler**ΠλεονεκτήματαΠλεονεκτήματα**

πολυδιάστατεςπολυδιάστατες πληροφορίεςπληροφορίεςReal Time Real Time εικόναεικόνα καικαι έγχρωμοέγχρωμο DopplerDoppler

ακρίβειαακρίβεια μέτρησηςμέτρησης όγκουόγκου ροήςροής

διεύθυνσηδιεύθυνση καικαι φοράφορά ροήςροής [[χρώμαχρώμα]]κατάστασηκατάσταση θέσηςθέσης

Page 29: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Xρωματική απεικόνιση της φοράςτης αιματικής ροής

XXρωματικήρωματική απεικόνισηαπεικόνιση τηςτης φοράςφοράςτηςτης αιματικήςαιματικής ροήςροής

συμβατικήσυμβατική θετικήθετική[[κόκκινοκόκκινο]]

καικαι αρνητικήαρνητική φοράφορά[[μπλέμπλέ] ] αιματικήςαιματικής ροήςροής

Απεικόνιση ομφάλιου λώρου-3 φυσιολογικά αγγείαμε διαφορετική φορά-

Απεικόνιση ομφάλιου λώρου-3 φυσιολογικά αγγείαμε διαφορετική φορά-

Page 30: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

∆ημιουργία∆ημιουργία έγχρωμηςέγχρωμης εικόναςεικόναςDopplerDoppler

3 3 ανακλάσειςανακλάσειςμεμε θετικήθετική μετατόπισημετατόπισηDopplerDoppler

2 2 ανακλάσειςανακλάσειςμεμε αρνητικήαρνητικήμετατόπισημετατόπιση DD

Grey Scale : Grey Scale : ήχοιήχοι μεμε μηδενικήμηδενική μετατόπισημετατόπιση DD

Page 31: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ψευδείς πληροφορίες (Artifacts)χαρακτηριστικά στην εικόναπου δεν έχουν αντιστοιχία

στο όργανο που απεικονίζεταιΠρουποθέσεις υπερηχοτομογραφήματοςΟι επιφάνειες που δίδουν τις ανακλάσεις

Βρίσκονται στον άξονα της δέσμηςΗ ταχύτητα του ήχου είναι σταθερή

ίση με 1540m/secH ένταση της ανάκλασης δείχνει μόνο

την ηχογένεια του οργάνουΣτην πραγματικότητα αυτές οι προϋποθέσεις δεν

πληρούνται πάντα όλες

Page 32: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

artifact καθρέπτου

Κατασκευή κοντά σεισχυρό ανακλαστή

Page 33: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

•Reverberation artifactsΑντανάκλαση

Ανάκλαση σημαντικού πλάτους ανακλάται μερικώς στηνεπιφάνεια του ανιχνευτή & επανα- προσανατολίζεται προςτην διαχωριστική επιφάνεια

Page 34: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ring Down ήουρά κομήτη Artifact Artifact ∆ιάθλασης

∆ιπλασιασμός του αντικειμένουΑιτία: κομμάτι μέταλλοή συλλογή αέρα

Page 35: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ενίσχυση - Σκίαση

∆ιαθλαστικήΣκιά

Ανακλαστική ΣκιάΑνακλαστική Σκιά

Page 36: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Artifact εύρουςδέσμης ή πλάγιων

λοβών

Αrtifact σφάλματοςστην ταχύτητα

διάδοσης

Page 37: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Artifact καθρέπτου σε έγχρωμη ροή(Doppler)

-Η αρτηρία κοντά στην κορυφή του δεξιού πνεύμονα–η επιφάνεια του αέρα αποτελεί ακουστικό καθρέπτη–προκαλεί εικόνες καθρέπτου της ροής στο αγγείο

Page 38: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Χρώμα χωρίς ροή! (θόρυβος χρώματος)

•Κύστη στον αριστερό λοβό του ήπατος προσομοιάζειαριστερό κοιλιακό ανεύρυσμα “γιατί ”•στο έγχρωμο Doppler φαίνεται “τεχνητή ροή” λόγωτης μεταφοράς των παλμών από την αριστερή κοιλία

Page 39: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Aliasing (ψευδής μετατόπιση)- συχνότητα Nyquist

Η συχνότητα επανάληψης του παλμού PRF πρέπει να είναιτουλάχιστον διπλάσια της μεγίστης μετατόπισης Doppler

[PRF>=2 NF]

Aliasing, σε απουσία στένωσης

Συνδυασμός στρωματικήςροής με υψηλές ταχύτητεςστην καμπυλότητα του

αγγείου

Page 40: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ενίσχυση πληροφοριών -σκιαγραφικά

•Στην μελέτη μικρών και εν τω βάθει οργάνων η χωρικήδιακριτική ικανότητα του γκρίζου και η ευαισθησία του

Doppler βελτιώνονται.Τα σκιαγραφικά υπερήχων βελτιώνουν την ευαισθησία και

την ειδικότητα της μεθόδου

Page 41: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Υπερηχογράφημα λεμφαδένα μετά χορήγησημικροσφαιρών.

Μικρόσφαιρες αντίθεσης (Contrast) έχουν μεγέθη ίσα ήμικρότερα των ερυθρών αιμοσφαιρίων και κυκλοφορούν μαζί!

Φυσιολογικοί λεμφαδένεςΦυσιολογικοίΦυσιολογικοί λεμφαδένεςλεμφαδένες

Οδηγός λεμφαδέναςΟδηγόςΟδηγός λεμφαδέναςλεμφαδένας

Page 42: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Τεχνική Ισχύος (Power Doppler)ΤεχνικήΤεχνική ΙσχύοςΙσχύος ((Power DopplerPower Doppler))

ΆλλαΆλλα χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά τηςτης τεχνικήςτεχνικής power Dopplerpower Doppler::απουσίααπουσία πληροφορίαςπληροφορίας διεύθυνσηςδιεύθυνσης, , απουσίααπουσία ψευδούςψευδούς μετατόπισηςμετατόπισης, , ανεξάρτητηανεξάρτητη απόαπό τηντην γωνίαγωνία ροήςροής. .

Ευαίσθητη μέθοδοςστην ανίχνευση παρουσίας & όγκου της ροής

Υπολογίζει την ολική ισχύ του σήματος Doppler& σχετίζεται με τον αριθμό των κινούμενων ερυθρών κυττάρων,

ανεξάρτητα από την ταχύτητα τους

Page 43: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Εγχρωμες εικόνες Doppler, του ομφάλιου λώρου, που αναδεικνύουν τον ελικοειδή σχηματισμό τηςδιπλής ομφάλιας αρτηρίας.Η εικόνα αριστερά είναι κωδικοποίηση τωνδεδομένων ταχύτητας, ενώ αυτή δεξιάδημιουργήθηκε με την τεχνική ισχύος Doppler.

ΕγχρωμεςΕγχρωμες εικόνεςεικόνες Doppler, Doppler, τουτου ομφάλιουομφάλιου λώρουλώρου, , πουπου αναδεικνύουναναδεικνύουν τοντον ελικοειδήελικοειδή σχηματισμόσχηματισμό τηςτηςδιπλήςδιπλής ομφάλιαςομφάλιας αρτηρίαςαρτηρίας..ΗΗ εικόναεικόνα αριστεράαριστερά είναιείναι κωδικοποίησηκωδικοποίηση τωντωνδεδομένωνδεδομένων ταχύτηταςταχύτητας, , ενώενώ αυτήαυτή δεξιάδεξιάδημιουργήθηκεδημιουργήθηκε μεμε τηντην τεχνικήτεχνική ισχύοςισχύος DopplerDoppler.

Page 44: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

••ΤεχνικήΤεχνική ανίχνευσηςανίχνευσης περιοχώνπεριοχών εκφύλισηςεκφύλισηςτωντων τοιχωμάτωντοιχωμάτων αρτηριώναρτηριών μεμε ενδαγγειακούςενδαγγειακούς

ΥπερήχουςΥπερήχους. . ΟιΟι πληροφορίεςπληροφορίες χαρακτηρισμούχαρακτηρισμού τωντων ιστώνιστώναπεικονίζονταιαπεικονίζονται σανσαν χρωματικήχρωματική κατανομήκατανομή

-Αθηρωματώδεις πλάκες-

Ενδοαυλικός/ ενδοαγγειακόςανιχνευτής

ΕνδοαυλικόςΕνδοαυλικός/ / ενδοαγγειακόςενδοαγγειακόςανιχνευτήςανιχνευτής

Page 45: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Βιοψία με Υπερήχους

Βιοψία ήπατος με υπερήχους. Η βελόνη εντός απεικονίζεται

καλύτερα με έγχρωμους υπερήχους

Page 46: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

∆ιεγχειρητικοί υπέρηχοι

Οι συχνότητες των ανιχνευτώνστους χειρουργικούς Υπερήχους

(Intraoperative ultrasound), ποικίλουν από 5- 10 MHz,

ανάλογα με το απεικονιζόμενοόργανο και το βάθος της

βλάβης.Μεγαλύτερης συχνότητος ανιχνευτέςέχουν καλύτερη διακριτική ικανότητααλλά μικρή διείσδυση σε βάθος.

Σχηματικά δεικνύεται η ικανότητατων υπερήχων ν’ ανιχνεύουν τηνθέση της βελόνης μέσα στον

εγκέφαλο

Page 47: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

3-D/ έγχρωμοι υπέρηχοι2D συστήματα και

μηχανικά περιστρεφόμενοιtransducers παράγουν 3-D

υπερηχογραφήματα

Page 48: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Τρισδιάστατη εικόνα εμβρύου

Page 49: ΥπέροχοιΥπέρηχοιΥπέροχοιΥπέρηχοι · Υλικό Ταχύτηταήχου(m/s) Α.αντίσταση(Rayl x10-6) ... νερό 0.0002 αίμα 0.18 ήπαρ

Μαρία Λύρα, Aν Καθ., Φυσικός Ιατρικής, Εργ. Ακτινολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Ασφαλεια χρήσης διαγνωστικών υπερήχωνΜάρτιος 1998, ΑΙUM

Οι διαγνωστικοί υπέρηχοι χρησιμοποιούνται από το 1950∆εν πιστοποιήθηκε βιολογική δράση μη αναστρέψιμη από

την χρήση τους μέχρι σήμερα

.1..11