ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΡΗΣ

Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2013-2014

Η ΕΛΙΑ

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ:

ΤΖΟΒΑΝΑ ΣΤΙΕΦΝΙ

ΑΘΗΝΑ ΤΖΑΝΙΔΟΥ –ΜΟΣΧΟΠΑΙΔΗ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΖΟΥΜΑΣ

ΘΑΝΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Περιεχόμενα Εισαγωγή……………………………...….……..……………...…σελ.3

1. Η ιστορία της ελιάς…………….…….……..….……σελ.4 Ελληνικές παραδόσεις……..………………...…..…σελ.5 Η ελιά ως σύμβολο…………………………...….….σελ.6 Η ελιά στην Παλαιά Διαθήκη…………………….….σελ.7 Η ελιά για περιποίηση και υγεία………….…..…....σελ.7 Παραδόσεις ελιάς………………………….…..……σελ.7

2. Η ελιά στην αρχαιότητα………………………..…...σελ.8 Κατά την διάρκεια της Προϊστορικής Εποχής…....σελ.9 Ομηρικά Χρόνια και Μύθοι……………………...…σελ.9 Μινωική Εποχή………………………………….….σελ.10 Στην Κλασική Ελλάδα…………………….………..σελ.13 3. Η ελιά στους Ολυμπιακούς Αγώνες……………..σελ.15 4. Η ελιά στην τέχνη……………………………..…...σελ.17

Ωδή στην ελιά………………………………………σελ.17

Μινωική τέχνη και ελιά…………………………….σελ.19

Χρυσά κύπελα από το Βαφείο της Λακωνίας…..σελ.25

Ελληνικά αγγεία που απεικονίζουν την ελιά...….σελ.26

Οι παναθηναϊκοι αμφορεις………………………..σελ.29

Η ελιά στην νομισματοκοπία…………...….…..…σελ.32

Η ελιά στην αρχαία χρυσοχοΐα……………..…...σελ.35 5. Επίλογος……………………………………………σελ.36 6. Βιβλιογραφία…………………………………….…σελ.37

Εισαγωγή

Η ελιά είναι στενά συνδεδεμένη από τα αρχαία χρόνια με τον άνθρωπο στη Μεσόγειο. Αποτελεί σημαντικό μέρος

της διατροφής αλλά και της οικονομικής ζωής. Έχει διεισδύσει στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της ελληνικής χερσονήσου.

Η ιστορία της ελιάς

Η ελιά αποτέλεσε Σύμβολο ειρήνης, σοφίας, γονιμότητας, ευημερίας, ευφορίας, τύχης, νίκης. Η ελιά είναι ένα δέντρο που συνδέεται με την άμεσα ιστορία μας. Από τα αρχαία χρόνια είναι γνωστός ο ρόλος της στην εξέλιξη της οικονομίας και του πολιτισμού μας. Υπήρξε ιερό δέντρο και λατρευτικό σύμβολο των αρχαίων Ελλήνων αλλά και του Χριστιανισμού.

Η ιστορία της ελιάς ξεκίνησε πριν 7000 χρόνια, στην περιοχή της Μεσογείου και κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο. Πιθανολογείται από τις διάφορες παραστάσεις στα αγγεία και τους μύθους στην ιστορία των λαών που ζουν γύρω από την Μεσόγειο, ότι πρωτοεμφανίστηκε στη Συρία. Το σίγουρο είναι ότι στον ευρωπαϊκό Μεσογειακό χώρο, ήρθε από την Ελλάδα, από Φοίνικες εμπόρους. Από εκεί πέρασε στην Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία , Πορτογαλία, Αμερική, Αυστραλία

Ελληνικές παραδόσεις

Η πρώτη ελιά

Σύμφωνα με την Ελληνική παράδοση, η πρώτη ελιά φυτεύτηκε στην Ακρόπολη, από την θεά Αθηνά, στο ναό του Ερεχθείου Μορίου Διός και έτσι ονομάστηκε Μορέα ελιά. Λέγεται ότι ήταν δώρο της θεάς Αθηνάς στους κατοίκους της πόλης της Αθήνας, όταν μάλωσε με τον θεό Ποσειδώνα, για το όνομα της πόλης των Αθηνών. Αυτοί, για να την τιμήσουν , έδωσαν το όνομά της στην πόλη τους και αυτή τους δίδαξε την καλλιέργεια της ελιάς. Οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με λάδι ή ένα κλαδί ελιάς. Στην Ακαδημία υπήρχαν οι 12 ιερές ελιές, οι μορίαι και ο ιερός ελαιώνας, από τον οποίο προερχόταν το λάδι που έδιναν, ως έπαθλο, στους νικητές των Παναθηναίων. Με κλάδο ελιάς ήταν στεφανωμένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, έργο του Φειδία και ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Προστάτης των ιερών ελαιόδεντρων ήταν ο Δίας, "ο Μόριος Ζευς". Τα στηρίγματα της στοάς του Παρθενώνα πατούσαν σε υψηλά βάθρα με ανάγλυφη παράσταση την ιερή ελιά της Αθήνας στον κορμό της οποίας ελισσόταν ένα φίδι.

Κάποιοι άλλοι όμως υποστυριζουν ότι η πρώτη ελιά φυτεύτηκε στην Κρήτη και συγκεκριμένα στην Κνωσσό. Στα ανακτορα της Κνωσσού, υπήρχαν περισσότερα από 1000 δωμάτια. Σύμφωνα με τη μυθολογία, στα υπόγεια του παλατιού ζούσε φυλακισμένος ο Μινώταυρος, το τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου. Εκεί υπήρχαν ελαιοθήκες, όπου φυλασσόταν το λάδι (σώζονται μέχρι και σήμερα). Μέσα σε αυτές υπήρχαν στέρνες από πέτρα, όπου τοποθετούσαν το λάδι, για να κατακαθίσουν τα διάφορα ξένα στοιχεία που υπήρχαν μέσα του (αυτή είναι μια πρωτόγονη μέθοδος απόσταξης λαδιού). Όταν καθάριζε το λάδι, το μετέφεραν με μια ειδική κουτάλα σε πιθάρια, όπου και αποθηκευόταν. Οι Κρήτες μετά το έκαναν εμπόριο.

Η ελιά ως σύμβολο

Στην αρχαία Αθήνα ,οι Αθηναίοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένους και κρατούσαν κλαδί ελιάς ,ενώ οι βάρβαροι και οι δούλοι κρατούσαν κλαδί βελανιδιάς, ως

πρωτόγονος λαός. Με κλάδο ελιάς έρχονταν οι αγγελιοφόροι για να συνάψουν ειρήνη. Ο Όμηρος την ονόμασε "ατόφιο υγρό χρυσάφι". Οι Έλληνες φιλόσοφοι, ο Διοσκουρίδης, ο Διοκλής, ο Αναξαγόρας, ο Εμπεδοκλής μελέτησαν τις φαρμακευτικές ιδιότητες της ελιάς και την θρεπτική πηγή . Ο Αριστοτέλης αποκάλυψε την επιστήμη της ελαιοπαραγωγής. Ο Σόλων νομοθέτησε, απαγορεύοντας να κόβουν πάνω από 2 δέντρα ελιάς τον χρόνο από τους Αθηναϊκούς ελαιώνες, για να προστατεύσει τους ελαιοπαραγωγούς μιας και ήταν πολύ σημαντικό δέντρο και έπρεπε να υπάρχει σε αφθονία. Στην ελληνική παράδοση είναι το δέντρο της ειρήνης. Η ίδια η Ειρήνη (θεότητα που ήταν κόρη του Δία και της Θέτιδας) εικονιζόταν με κλαδί ελιάς στα χέρια της. Στους πολέμους δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος αλλά και καλύτερο σύμβολο για τη λήξη των μαχών. Οι αγγελιοφόροι που στέλνονταν για να μεταφέρουν το μήνυμα της ειρήνης ή να ζητήσουν ανακωχή έπρεπε να κρατούν στο χέρι τους ένα κλάδο ελιάς. Ήταν το αναμφισβήτητο ιερό σύμβολο που δήλωνε τις προθέσεις εκείνων που αποφάσιζαν να το στείλουν. Οι πεποιθήσεις για το συμβολισμό των κλάδων της ελιάς αλλά και του ίδιου του δέντρου, διατηρήθηκαν ακόμη και στις νεότερες εποχές. Η φράση «κλάδον ελαίας» διατηρείται ακόμη στην ελληνική γλώσσα ως δηλωτική ειρηνευτικών προσπαθειών («τείνει κλάδον ελαίας ή ήρθε με κλάδο ελαίας».

Η ελιά στην Παλαιά Διαθήκη

Η ελιά αναφέρεται και στην Παλαιά Διαθήκη και στο

Κοράνι. Μετά τον Κατακλυσμό του Νώε, όπως λέγεται

στην Παλαιά Διαθήκη, το περιστέρι που γύρισε από την

αναζήτηση ζωής στη στεριά, μετέφερε κλαδί ελιάς, οιωνός

ότι η ανθρώπινη ζωή ξανάρχισε στη γη, μετά τη βιβλική

καταστροφή. Στην Παλαιά Διαθήκη είναι το δέντρο της

ελπίδας, αλλά και το δέντρο αγγελιοφόρος του θείου

ελέους. Είναι το δέντρο που καταδεικνύει τη γαλήνη μετά

τον κατακλυσμό του Νώε: «Το βραδάκι επέστρεψε το

περιστέρι και κρατούσε ένα φύλλο ελιάς στο στόμα του και

κατάλαβε ο Νώε ότι το νερό είχε υποχωρήσει στη στεριά.

Η ελιά για περιποίηση και υγεία

Οι αρχαίοι Έλληνες άλειφαν τα σώματά τους και τα μαλλιά τους με λάδι ελιάς, για περιποίηση και υγεία. Χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο για να επουλώσουν διάφορες πληγές, η να θεραπεύσουν ασθένειες. Η ελιά εκτός από θρεπτικές ιδιότητες έχει και φαρμακευτικές. Ο Ιπποκράτης (ο πατέρας της Ιατρικής) την ονομάζει ο "μεγάλος θεραπευτής". Στον Ιπποκράτειο κώδικα αναφέροντα πάνω από 60 θεραπείες της ελιάς.

Παραδόσεις ελιάς

Κατά την ελληνική παράδοση, με την γέννηση ενός παιδιού φύτευαν μια ελιά και όταν το παιδί γινόταν 6 χρονών, η ελιά άρχισε να δίνει τους καρπούς της. Στην Πορτογαλία έδιωχναν τα δαιμόνια με κλαδί ελιάς. Σε άλλα μέρη ραντίζουν με λάδι ελιάς τη γη, για καλή σοδειά. Στην Αίγυπτο πίστευαν ότι η θεά Ίσις, γυναίκα του Όσιρη, κρατούσε μυστική την καλλιέργεια της ελιάς. Στο Χριστιανισμό, στα καντήλια ανάβει λάδι ελιάς. Στο Μυστήριο της Βάπτισης και του Ευχελαίου χρησιμοποιείται το λάδι ελιάς.

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Πολλές και σπουδαίες προσωπικότητες της τότε εποχής

μίλησαν, ερεύνησαν η και ακόμα εργάστηκαν για την ελιά.

Ο Αριστοτέλης έκανε μια αξιέπαινη περιγραφή για την

καλλιέργεια της ελιάς θεωρώντας την μια σπουδαία

επιστήμη. Οι μαθητές του Πλάτωνα είχαν την τιμή να τους

διδάσκει κάτω από τον ίσκιο της ελιάς. Ο σπουδαιότερος

θεραπευτής-γιατρός όλων των εποχών, ο Ιπποκράτης

αξιοποίησε το λάδι στο έπακρο. Το χρησιμοποιούσε ως

φάρμακο για 6 διαφορετικές παθήσεις (λοιμώξεις του

αυτιού, δερματικές παθήσεις, τραύματα, εγκαύματα αλλά

και γυναικολογικές παθήσεις). Σε περίπτωση θανάτου του

ασθενή, το λάδι χρησιμοποιούταν για να αλείψουν το

σώμα του νεκρού, ενώ στον τάφο του, του προσέφεραν

ελαιόλαδο, κρασί, μέλι και διάφορα άλλα.

Δυστυχώς, στο πέρασμα των αιώνων το πλεόνασμα από

την παραγωγή της ελιάς δεν ήταν πάντα καλό για την

περιοχή αυτή. Στην περίπτωση της Θυρεάτιδος το λάδι

αποτέλεσε την βασικότερη αιτία συγκρούσεων μεταξύ

Σπάρτης και Άργους.

Χαρακτηριστικά ο Αριστοτέλης σώζει στα έγγραφα του ότι

όποιος ξερίζωνε η κατέστρεφε μια ελιά τιμωρούταν

απευθείας με θάνατο. Όλοι οι αγγελιοφόροι κρατούσαν

στο χέρι τους ένα κλαδί ελιάς για να δείξουν ότι

προτίθενται να κάνουν ανακωχή αλλά και να δείξουν ότι

φέρουν θεϊκή εύνοια.

Κατά την διάρκεια της Προϊστορικής Εποχής

Ο ρόλος της ελιάς στην αρχαιότητα ήταν πολύ σημαντικός. Η φυσιογνωμία ενός λαού δημιουργείτε εξολοκλήρου μέσα από τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο. Κι αν

θα έπρεπε να δώσουμε το στίγμα της ελληνικής φύσης ονομάζοντας κάποια δέντρα που συμμετείχαν στις κοινωνικές και οικονομικές πραγματικότητες την πρώτη θέση χωρίς αμφιβολία κατέχει η ελιά το σπουδαιότερο δέντρο όλων των εποχών.

Δέντρο του μεσογειακού χώρου η ελιά, επηρέασε εξαιρετικά σημαντικά την εξέλιξη του πολιτισμού σε ένα χώρο όπου δημιουργήθηκαν μερικοί από τους πιο γνωστούς σήμερα σε ‘μας πολιτισμούς.

Η διαχρονική σύνδεση της ελιάς με τη διατροφή, τη λατρεία και γενικότερα την καθημερινότητα των ανθρώπων αποτελεί σημαντικό φαινόμενο που εισχωρεί στην ελληνική μυθολογία των μεσογειακών λαών και διαμορφώνει, δοξασίες, έθιμα και συνήθειες αρκετές από τις οποίες διατηρούνται ακόμα και σήμερα από τους Έλληνες πολίτες. Η καλλιέργεια της ελιάς είναι ορόσημο του μεσογειακού πολιτισμού. Είναι γνωστό από πολλές πηγές ότι το δέντρο της ελιάς χαρακτηρίζεται και ως δέντρο της ελπίδας. Άλλη μία εκδοχή υποστηρίζει ότι η ελιά είναι το δέντρο της γαλήνης. Στην Αθήνα εμφανίστηκε το φαινόμενο της δεντρολατρείας (χάρη στην ελιά βέβαια) μπορούμε μόνο να φανταστούμε ότι εκεί που φυτεύονταν ελιές θεωρούταν ιερό μέρος και για κάποιους άσυλο.

Η καταγωγή της ελιάς μέχρι σήμερα παραμένει αμφιλεγόμενη.

Ομηρικά Χρόνια και Μύθοι

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά κατείχε εξίσου σημαντικό ρόλο. Ο Όμηρος αναφέρει χαρακτηριστικά σε κάποια από τα αποσπάσματα του τη χρήση της ελιάς από τους απλούς πολίτες αλλά και ακόμα από βασιλιάδες (π.χ. Οδυσσέας, ο βασιλιάς της Ιθάκης) . Η βασική χρήση του ελαιόλαδου, στον Όμηρο, ήταν κυρίως καλλωπιστική, τελετουργική και εξαγνιστική. (Κάποιοι κακοποιοί χρησιμοποιούσαν τους κλάδους της ελιάς για να προστατευτούν από τους διώκτες τους μιας και το χρησιμοποιούσαν σαν βωμό πέφτοντας ικέτες και κανείς δεν μπορούσε να τους πειράξει μιας και

είχαν ιερή προστασία). Χαρακτηριστικό παράδειγμα χρήσης ελαιόλαδου στην Ομηρική εποχή είναι:

Η Αφροδίτη αλείφε καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό Έκτορα, που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το άρμα του για αρκετές μέρες.

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με ελαιόλαδο. Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών, συνηθιζόταν η χρήση ελαιόλαδου. Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με λάδι και τους χιτώνες τους. Τέλος συχνότερη ήταν η χρήση του ελαιόλαδου για την καθαριότητα του σώματος.

Πολλοί μύθοι έχουν δημιουργηθεί με φόντο την ελιά. Ο πιο γνωστός μύθος είναι για τον <<καυγά>> της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την ονομασία της Αθήνας, ο οποίος έληξε με την επικράτηση της Αθηνάς.

Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη σημασία του δέντρου, της ελιάς για τον αρχαίο κόσμο. Ο πολιτισμός που δημιούργησε είναι συνδεδεμένος με τη γεωργία και την παραγωγή διάφορων αγαθών

Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης για να εξηγήσουν την παραγωγή όλων αυτών των σημαντικών προϊόντων πίστευαν ότι προέρχονταν από τους θεούς οι οποίοι διαφύλατταν την ευφορία και τη γονιμότητα της γης. Οι θεοί για να βοηθήσουν τους ανθρώπους τους στέλνουν τις "θεσμοφόρους" θεότητες, οι οποίες δωρίζουν την καλή καλλιέργεια των καρπών.

Μινωική Εποχή

O Μίνωας, σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές, ήταν ο πρώτος προστάτης του ιερού δέντρου της ελιάς, το οποίο και θεωρείτε ότι έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο κατά την ακμή της μινωικής κυριαρχίας. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ελιά συνέβαλε στην ανάπτυξη του Μινωικού πολιτισμού. Ολόκληρη δε η κοινωνική οικονομική, λατρευτική, εθιμική αλλά και καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω από αυτό το ιερό δέντρο, το οποίο λατρευόταν σαν κατώτερη θεότητα από πολλούς Μινωίτες.

Αρχαιολογικά ευρήματα

Στην Κνωσό επίσης βρέθηκαν καρποί ελιάς της ίδιας εποχής. Οι πληροφορίες από τα μεταγενέστερα χρόνια υπήρξαν ακόμη πιο διαφωτιστικές. Στη Μέση Εποχή του Χαλκού ( Μεσομινωική Περίοδος, 2100- 1560 π.Χ.) η καλλιέργεια της ελιάς φαίνεται να αποτελεί μια από τις πιο βασικές ασχολίες των κατοίκων. Σε άλλα δυο δοχεία βρέθηκαν απανθρακωμένα σύκα και λαθούρια και διάσπαρτα σε κοντινή απόσταση ρεβίθια και κουκιά, επίσης απανθρακωμένα.

Στην τελευταία φάση του μινωικού πολιτισμού (1560-1050 π.Χ.) η παρουσία της ελιάς και του ελαιόκαρπου γίνεται ακόμη πιο έντονη στον Μινωικό κόσμο.

Οι μαρτυρίες της Γραμμικής Β

Για την αξιοποίηση της ελιάς σημαντικές είναι και οι γραπτές μαρτυρίες που αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην Κνωσό, την Πύλο αλλά και τις Μυκήνες. Από αυτές

παίρνουμε σημαντικές πληροφορίες για τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή, τις θρησκευτικές τελετές, τις εμπορικές συναλλαγές, τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωματοποιία, υφαντική, κ.λπ.).

Το ιδεόγραμμα του ελαιόδεντρου εντοπίζεται στις πινακίδες της Γραμμικής Α Γραφής. Το ίδιο ιδεόγραμμα επιβιώνει και μετά την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού και το συναντάμε στις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Β. Στις πινακίδες της Γραμμικής Β για πρώτη φορά γίνεται ο σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δέντρου της ελιάς, του ελαιόλαδου και του καρπού, ο οποίος και αποδίδεται με τη μορφή ενός άνθους με τρία πέταλα. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν από τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά ιδεογράμματα.

Οι Μυκηναίοι συνήθιζαν να προσφέρουν ελαιόλαδο, απλό ή αρωματισμένο, στους θεούς τους. Επίσης χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο στην καθημερινή τους διατροφή.

Στην Κλασική Ελλάδα

Με την πάροδο των χρόνων οι πληροφορίες για την ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται. Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων αλλά και από τα αρχαιολογικά στοιχεία βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της ελαιοκαλλιέργειας μοιάζει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού. Όσο εξελίσσεται ο πολιτισμός, το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο για τον κάθε πολιτισμό (κυρίως για οικονομικούς σκοπούς).

Η Αθήνα θεωρούνταν από όλο τον αρχαίο κόσμο ως η «Μητρόπολής των καρπών». Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε σκληρή πολιτική και υπήρχε άμεση παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία. Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους Έλληνες ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Προστάτης των ιερών ελαιόδεντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας, ο «Μόριος Ζευς». Ο μύθος αυτός δημιούργησε στενό δεσμό των πολίτων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο αλλά και τον καθ' όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού δε αναπτύσσεται η ελιά. Φαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα γνωστά πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας: Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή της. Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς, ήταν φυσικό να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της. Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με άλλα είδη διατροφής. Σε όλα τα στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου- τροφοσυλλέκτη σε γεωργό, δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με την καλλιέργεια της γης. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι οι ελιές φυλάσσονταν κάτω από ‘’ Δρακόντεια ‘’μέτρα.

Η Αθηναϊκή δημοκρατία είχε καταστεί σε ένα από τα μεγαλύτερα και καλύτερα κέντρα ελαιοπαραγωγής σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Η ΕΛΙΑ ΣΤΟΥΣ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των

ολυμπιακών ιδεωδών, της Ειρήνης, της Σοφίας και της Νίκης.

Γι’αυτό και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης

ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί άγριας ελιάς, ο

«κότινος». Ο κότινος καθιερώθηκε, ως έπαθλο, από τον

Ίφητο, ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών, την

έκοβε πάντα από την "Καλλιστέφανο" ελιά ένα μικρό αγόρι.

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία, υπήρχε μια

ελιά, η «καλλιστέφανος ελαία», από της οποίας τα κλαδιά

φτιαχνόταν ο κότινος. Έπειτα το αγόρι το πήγαινε στο ναό

της θεάς Ήρας, όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε

χρυσελεφάντινη τράπεζα.

Οι ελλανοδίκες έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά, έφτιαχναν

στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους αθλητές. Οι

νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά, τα οποία η θεία

χάρη και η εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν.

Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς μεταβιβάζονταν σε

αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις.

Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε

αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα «στέφω»

ήταν συνώνυμο του αμείβω).Σε κανέναν άλλο λαό το στεφάνι

της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα

μπορούσαν να

χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο. Πηγή έμπνευσης αποτελεί

και στις μέρες μας ο κότινος, το στεφάνι της ελιάς, αφού

επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας του 2004

στην Αθήνα. Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών.

Η ελιά στην τέχνη

Η ελιά είναι στενά συνδεδεμένη από τα αρχαία χρόνια με τον άνθρωπο στη Μεσόγειο. Η καλλιέργεια, η παραγωγή του ελαίου, του πολύτιμου αυτού αγαθού, με τους ιερούς όρους φύλαξης-προστασίας, και η χρήση του (που φέρει τη συνείδηση αυτής της ιερότητας) μετατρέπεται σε ενέργεια θρεπτική αλλά και θεϊκή πάνω στο σώμα και στην ψυχή.

Ωδή στην ελιά

Η ελιά αποτελεί σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της Ελλάδας ειδικότερα. Επακόλουθη ήταν η μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των κατοίκων της ελληνικής χερσονήσου.

Οι λαοί της Μεσογείου, ως ένδειξη εκτίμησης στην ελιά, διακοσμούσαν πολλά αντικείμενα (αγγεία, κοσμήματα, πέτρες, τοιχογραφίες, ....), με σχέδια ελιάς και καρπούς ελαιόδεντρων. Ο Κωστής Παλαμάς εξυμνεί την ελιά. Ο ζωγράφος Βαν Γκόγκ έφτιαξε πίνακες που απεικόνιζαν την ελιά. Τα δημοτικά μας τραγούδια μιλούν για την ελιά. Οι Ρωμαίοι συνήθιζαν να φτιάχνουν κοσμήματα από κλάδες ελιάς, ως ανταμοιβή στους επιφανείς πολίτες και με τις κατακτήσεις τους βοηθούσαν στην εξάπλωση της ελιάς. Μια τοιχογραφία στα ανάκτορα της Κνωσσού απεικονίζει έναν ελαιώνα. Στον Μυκηναϊκό τάφο του Βαφειού, τα χρυσά ποτήρια κοσμούνται με ελαιόδεντρα.

Μινωική τέχνη και ελιά

Η φύση στη Μινωική τέχνη, εξυμνείται. Η απεικόνιση του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου, περιβεβλημένη από την απαιτούμενο θρησκευτικό συμβολισμό έχει μεταφερθεί στους εσωτερικούς χώρους των ανακτόρων. Από τις διάφορες καθημερινές δραστηριότητες (κυνήγι, εμπορικές συναλλαγές, αθλήματα, κοινωνικές συνάξεις) ή λατρευτικές τελετές (προσφορές σε ιερά δάση και ιερά κορυφών) δεν απουσιάζει και η ελιά.

Η εμμονή στην τόσο συχνή και πιστή στις ππερισσότερες περιπτώσεις αναπαράστασης φύλλων, κλαδιών και δέντρων ελιάς μπορεί να στηριχθεί σε δύο υποθέσεις: Πρώτον ότι οι καλλιτέχνες θέλησαν να αποδώσουν πιστά τη χλωρίδα του κρητικού τοπίου, η οποία εκείνη την εποχή φαίνεται πως κατακλυζόταν από τα ελαιόδεντρα, ή δεύτερον ότι αυτό το ελαιόδεντρο λόγω της ανθεκτικότητας , μακροβιότητας, αλλά και της ωφελιμότητάς του αντιμετωπίστηκε ως «μέγιστο αγαθό», που είχε ως αποτέλεσμα να γίνει αντικείμενο συμβολισμού, γεγονός

που με τη σειρά του είχε ως συνέπεια τη λατρευτική του ένταξη σε θρησκευτικά τελετουργικά. Ήδη στην τρίτη. Χιλιετία Π.Χ φαίνεται πως οι άνθρωποι κατασκεύαζαν χρυσά περίαπτα σε σχήμα φύλλων ελιάς, τα οποία βρέθηκαν σε τάφους στο Μόχλο Σητείας.

Ένα κλαδί ελιάς με τέσσερα φύλλα είναι το θέμα ενός χρυσού κοσμήματος από τα εργαστήρια της πόλης στο Μόχλος. Και βέβαια, δεν είναι καθόλου παράξενο το γεγονός ότι ο τεχνίτης αυτός διαλέγει για θέμα του τα φύλλα της ελιάς, αφού η ελιά είναι ένα από τα Ιερά Δέντρα.

Σε ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο τα σημαντικότερα δέντρα «απομονώθηκαν» και αντιμετωπίστηκαν ως ξεχωριστά αντικείμενα λατρείας (φαινόμενο δεντρολατρείας ). Γι' αυτό

είναι πολύ συχνή η απεικόνιση ιερών δασών από ελιές, πλατάνια και δρυς. Ένα τέτοιο έξοχο πρώιμο Νεοανακτορικό δείγμα είναι η απεικόνιση ενός ελαιώνα στη μικρογραφική τοιχογραφία του «Ιερού Άλσους», το οποίο ανακαλύφθηκε στην περιοχή της Κνωσό. Η πιο γνωστή μικρογραφική τοιχογραφία, στην οποία απεικονίζονται ελαιόδενδρα, είναι εκείνη του «χορού στο ιερό άλσος». Τα ελαιόδενδρα αποδίδονται με μπλε χρώμα και με μαύρες σχεδιαστικές γραμμές. Ο κορμός τους είναι χοντρός και μαρτυρά τη μεγάλη ηλικία τους. Εδώ εικονίζεται μια γιορτή μέσα σε ένα ιερό άλσος έξω από το ανάκτορο του βασιλιά.

Στη σύνθεση αυτή γύρω από μεγάλους κορμούς βρίσκεται μαζεμένο πλήθος ανθρώπων με τα χέρια στραμμένα προς τον ουρανό. Η όλη παράσταση μας κάνει να καταλάβουμε πως πρόκειται για κάποια εορταστική τελετή σε κάποιο ανακτορικό ιερό δάσος. Σε μια άλλη τοιχογραφία, ανάγλυφη, θραύσματα της οποίας διασώζονται μέχρι και σήμερα στη βόρεια είσοδο του ανακτόρου της Κνωσού, απεικονίζονται περίτεχνα κλαδιά ελιάς. Και στις δυο τοιχογραφίες που παρουσιάζονται δείγματα υψηλής τέχνης, εντυπωσιάζει η ακριβής απόδοση των στενόμακρων φύλλων και του χρωματικού παιχνιδίσματος των ελαιόδεντρων κάτω από το λαμπρό φως του ηλίου. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται η άποψη ότι οι Μινωίτες γνώριζαν πολύ καλά την εξημερωμένη πλέον ελιά.

Εντυπωσιακό είναι ακόμη το κλαδί της ελιάς που βλέπουμε στα μαλλιά της κροκοσυλλέκτριας στην τοιχογραφία που βρέθηκε στο Ακρωτήρι της Θήρας. Πιστεύεται ότι ο ρόλος του κλάδου στην τοιχογραφία είναι άκρως τελετουργικός.

Χρυσά κύπελα από το Βαφειό της Λακωνίας

Αφορά δύο αριστουργήματα της κρητομυκηναϊκής μεταλλοτεχνίας (Ύστερη Εποχή Χαλκού, 15ος αιώνας), που βρέθηκαν μαζί με άλλα πολύτιμα αντικείμενα στο θολωτό τάφο του Βαφειού και σώζουν δύο από τις ωραιότερες σκηνές σύλληψης ταύρων.

Είναι κατασκευασμένα από χρυσό με έκτυπες ανάγλυφες απεικονίσεις. Το ένα κύπελλο περιγράφει την αιχμαλωσία τριών ταύρων με δίχτυ, κατά την οποία τραυματίζονται οι δύο θαρραλέοι κυνηγοί. Το δεύτερο κύπελλο αφηγείται σε τρεις σκηνές την αιχμαλωσία ταύρου με θηλιά στο πόδι. Οι σκηνές αποδίδονται φυσιοκρατικά ανάμεσα σε δέντρα

ελιάς και φοινικιάς.

Ελληνικά αγγεία που απεικονίζουν την ελιά.

Μελανόμορφο αρχαίο ελληνικό αγγείο του 6ου π.Χ. αιώνα. Απεικονίζεται συγκομιδή ελιάς.

Η ελιά και το ελαιόλαδο σε

ελληνικά αγγεία

αρχαϊκής αλλά και κλασικής τέχνης

Από την προϊστορική εποχή το ελαιόλαδο, στην απλή μορφή του ή αρωματισμένο, συνδέεται άμεσα με την υγιεινή και τη φροντίδα του σώματος, αλλά και τον

καλλωπισμό του.(Παραστάσεις από αρχαία ελληνικά αγγεία)

Ο βασιλιάς της Αθήνας Κέκροπας δέχεται το δώρο της Αθηνάς, την ελιά. Από αγγείο του 420 π.Χ.

Οι Παναθηναϊκοί Αμφορείς

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με τον αθλητισμό είχε την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν, για λόγους υγιεινής, το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή τους εξάσκηση στα γυμναστήρια, την προπόνηση και τους αγώνες. Εκτός, όμως, από τη χρήση αυτή, στην Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον αθλητισμό ήταν στενότερη. Στους αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια εκεί, κατά τη διάρκεια των Παναθηναίων, των μεγάλων γιορτών προς τιμή της θεάς Αθηνάς, το λάδι της ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που έπαιρναν οι νικητές των αγώνων. Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους νικητές μέσα σε μεγάλα και ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς. Οι παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσιοι και την ευθύνη της κατασκευής και της απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα της αθηναϊκής πολιτείας.

Ο αρύβαλλος είναι μικρό, σφαιρικό και στενόστομο αγγείο για το λάδι που χρησιμοποιούσαν οι αθλητές για να αλείφουν τα σώματά τους.

Κρατήρας από την Capoue στην Ιταλία με ερυθρόμορφη παράσταση προετοιμασίας αθλητών σε παλαίστρα. Εικονίζεται αθλητής να χύνει ελαιόλαδο από αρύβαλλο για να αλείψει το σώμα του (510-500 π.Χ.).

Κύλικας με ερυθρόμορφη παράσταση δύο αθλητών που προετοιμάζονται να αποξέσουν το ελαιόλαδο από το σώμα τους με ειδικά μεταλλικά αντικείμενα, τις

στλεγγίδες (460 π.Χ.).

Ανάγλυφη μαρμάρινη βάση από τη βορειοδυτικό μέρος της Ακρόπολης των Αθηνών με παράσταση όπου αθλητές καθαρίζουν το ελαιόλαδο και τη σκόνη από το κορμί

τους (500 π.Χ.).

Η ελιά στην νομισματοκοπία

Εκτός από τις τόσες άλλες ιστορικές πρωτιές που έχει καταλάβει η Ελλάδα, σχετικά με το δέντρο της ελιάς και το ελαιόλαδο ήταν η πρώτη παγκοσμίως που απεικόνιση την ελιά πάνω σε νόμισμα. Πιο συγκεκριμένα προς στο τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. εμφανίζονται για πρώτη φορά φύλλα και καρποί ελιάς, σε ένα από τα πρώτα ελληνικά νομίσματα, του οποίου μάλιστα η τότε καλή διαχείριση από τους ηγέτες της εποχής του βοήθησε να γίνει για πολλά χρόνια, διεθνές νόμισμα στις εμπορικές συναλλαγές. Στο νόμισμα αυτό εκτός από τη κεφαλή της θεάς Αθηνάς και την κουκουβάγια, σύμβολα δύναμης και σοφίας, εμφανίζεται και ένα μικρό κλαδί ελιάς, με καρπό, σύμβολο το οποίο συμβολίζει όλα τα υπόλοιπα όπως: τροφή, θεραπεία, καλλωπισμό, φωτισμό, θέρμανση και άλλες διάφορες χρήσεις, από τις οποίες πολλές, αρχαίες πηγές σήμερα γνωρίζουμε ότι είχαν ανακαλύψει ήδη από την αρχαιότητα οι Έλληνες για το ευλογημένο δένδρο και τα παράγωγά του. Εκτός από την παγκόσμιο πρώτη εμφάνιση της ελιάς στα νομίσματα από το αθηναϊκό τετράδραχμο, σε όλες τις φάσεις της ελληνικής νομισματοκοπίας και με οποιοδήποτε πολίτευμα, η ελιά συνεχίζει να εμφανίζεται έως πρόσφατα στα ελληνικά νομίσματα και ασφαλώς επεκτάθηκε και στα νομίσματα των γύρω βαλκανικών χωρών όπως στην Ιταλία αλλά και στην Ισπανία. Έτσι από αυτά βλέπουμε την σπουδαία επιρροή της ελιάς στη χώρες της Μεσογείου.

Αργυρό δεκάδραχμο Αθηνών (467 π.Χ.).

Στο μπροστινή πλευρά του νομίσματος απεικονίζεται η Αθηνά με κράνος στεφανωμένο με φύλλα ελιάς.

Στην πίσω πλευρά απεικονίζονται μία κουκουβάγια με ανοικτά φτερά και ένα μικρό κλαδί ελιάς στο πάνω αριστερό μέρος του νομίσματος.

Aσημένιο

τετράδραχμο, με

την Γλαύκα να

στέκεται πάνω σε

κλαδί ελιάς και η

Αθηνά να φοράει

περικεφαλαία

διακοσμημένη με

αμπελόφυλλα και

δάφνη, 449 π.Χ. Αργυρό τετράδραχμο Αθηνών (2ος αι. π.Χ.).

Στην πίσω πλευρά του νομίσματος απεικονίζεται μία κουκουβάγια η οποία στέκεται πάνω σε παναθηναϊκό αμφορέα, μέσα σε ένα στεφάνι από φύλλα ελιάς.

Το 336 π.Χ. το συνέδριο της δελφικής Αμφικτιονίας αποφάσισε να κόψει το δικό του νόμισμα. Στην εικόνα, ο αργυρός στατήρας αμφικτιόνων. Περίπου 336 π.Χ.

Στον οπισθότυπο εικονίζεται πάνω σε ομφαλό ο θεός Απόλλων ακουμπισμένος σε λύρα να κρατάει κλαδί ελιάς. Την παράσταση πλαισιώνει η επιγραφή ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΩΝ.

Η ελιά στην αρχαία χρυσοχοΐα

Χρυσά στεφάνια των ελληνιστικών χρόνων στολισμένα με φύλλα ελιάς, έτσι όπως βρέθηκαν σε τάφους κατά τη διάρκεια της ανασκαφής σε περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Επίλογος Από την αρχαία Ελλάδα έως και σήμερα η ελιά είναι το ιερότερο δέντρο του τόπου μας και συνδέεται άμεσα με την κουλτούρα και την διατροφή της χώρας μας. Στην Ελλάδα, οι ρίζες του ιερού δέντρου φτάνουν μέχρι την αρχαιότητα. Η διατροφή, η θρησκεία και η τέχνη των αρχαίων Ελλήνων περιείχαν στοιχεία της ελιάς, το κλαδί της οποίας, χρησιμοποιούταν ως σύμβολο ειρήνης, σοφίας και νίκης.

Βιβλιογραφία

http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/ptixiakes/elia/site/

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B9%CE%AC

https://docs.google.com/presentation/d/1cvqOvndvwDFVnX-hEGnXy9Z5fzaJlROpP-KgH4ozErE/present#slide=id.p13

http://argolikivivliothiki.gr/2011/07/

http://www.sikyon.com/athens/Coins/coins_gr02.html

http://food.pathfinder.gr/inside/?video=1553676

http://www.irisoliveoil.gr/el/content/7-ancient-greece-mythology

http://eliagymamf.blogspot.gr/p/blog-page_8512.html

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

ΣΕΛΙΔΑ 2:

<Ποια είναι η χρηση του στις μερες μας; >

ΣΕΛΙΔΑ 4:

<Τι είναι το πυρηναιλεο; >

ΣΕΛΙΔΑ 5 :

<Πως χρησιμοποιητε το λαδι ως προς τον φωτισμο;>

ΣΕΛΙΔΑ 6:

<Πως χρησιμοποιηθηκε στη θρησκεια;>

ΣΕΛΙΔΑ 7:

<Πως χρησιμοποιηθηκε στον αθλητισμο;>

ΣΕΛΙΔΑ 8:

<Τι είναι το πυρηνοξυλο;>

ΣΕΛΙΔΑ 9:

<ΕΠΙΛΟΓΟΣ>

ΣΕΛΙΔΑ 10:

<ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ>

ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ:

Λαδι και Ριγανη

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές

παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο. Ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής

χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες, γέννηση, βάπτιση, γάμο και θάνατο.

Για τους ορθόδοξους χριστιανούς, το λάδι, όπως και

το σιτάρι και το κρασί, έχει τη σημασία

θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με

τα μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου.

Ακόμα με λάδι ελιάς αλείφεται το μωρό στο

μυστήριο της βάπτισης ενώ είναι σημαντικός ο

ρόλος του στο μυστήριο του Ευχέλαιο. Το

ελαιόλαδο είναι βασικό στοιχείο της μεσογειακής

διατροφής και θεωρείται προϊόν υγιεινής διατροφής

λογω της περιεκτικότητας του σε μονοακόρεστα

λιπαρά.Είναι το έλαιο των καρπών της ελιάς

.Εξάγεται με έκθλιψη των ελιών, οι οποίες πρέπει

να συλλέγονται πριν απο την τελική τους ωρίμανση

,όταν δηλαδή έχουν χρώμα πράσινο-μελιτζανί

,καθώς η ποιότητα του λαδιού τουσ ειναι πολύ

καλύτερη απο αυτήν του λαδιού που εξάγεται απο

τους τελείως ώριμους καρπούς.Οι ελιές

συλλέγονται με τα χέρια ή οταν είναι τελείως

ώριμες ,με τίναγμα του δέντρου.Αποθηκεύονται σε

ξύλινα δοχεία ή σε σωρους,σε καλά αεριζόμενους

χώρους για να αποφευχθεί η ζύμωση

Η ομάδα μας θα ασχοληθεί για την σχέση που έχει

η ελιά με την παραγωγή ενέργειας,τον φωτισμό,το

πυρηνέλαιο,το πυρηνόξυλο,τον αθλητισμό και την

θρησκεία!

ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ

• Ονομαζεται το προιον που λαμβανεται απτα υπολειμματα του κυριως ελαιολαδου μετα απο επεξεργασια του ελαιοκαρπου.Δεδομενου οτι ο πυρηνας της ελιας περιεχει μυγμα πηρυνελαιου 5% πυρηνοξυλου 45% και νερου 50% το πρωτο σταδιο παραγωγης ειναι η ξυρανση σε κυλινδρικα ξυλαντιρια με σκοπο την αφαιρεση της μεγαλυτερης ποσοτητας του περιεχομενου νερου. Το πυρηνελαιο απαμακρυνονται στο δευτερο σταδιο με εκχυλιση με εξανιο, διθειανθρακα η τριχλωρο αιθυνελαιο και στη συνεχεια με αποσταξη του μειγματος απο οπου λαμβανεται το πυρηνελαιο.

ΦΩΤΙΣΜΟΣ

• Από τα προϊστορικά χρονιά το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται για το φωτισμό των οικιών και των δημοσιών οικοδομηματων.Οι περίφημοι λυχνοι της προιστορικης περιοδου μας δινει μια πληρη εικόνα καθημερινου βιου, σε ολη την αρχαιοτητα οι Ελληνες και οι Ρωμαίοι εξακολουθουν να θεωρουν το λαδι ως φωτιστικο υλικο. Στις νησιωτικές περιοχές του

Αιγαιου,στη Κρητη και γενικως στις περιοχες που δεν απεχουν πολυ απο τη θαλασσα,οι φωτιστικοι λυχνοι δεν αποτελουν προνομιο μονο των πλουσιων αφου χρησιμοποιουνται και απο τις ασθενεστερες οικονομικα ταξεις.

• Η χρηση του ελαιολαδου ως φωτιστικου υλικου δημιουργησε ποικιλους συμβολισμους οι οποιοι διαδραματισαν σημαντικο ρολο στη λατρεια.Στην αρχαιοτητα φαινεται να ταυτιζεται με το φως.Στο ναο της Πολιαδος Αθηνας στην Αθηνα εκαιγε <<ακοιμητο λυχναρι>> συμφωνα με την μαρτυρια του Στραβωνα.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις

οποίες είναι άρρηκτα συνυφασμένο. Ιερό σύμβολο του κύκλου

της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες, γέννηση, βάπτιση, γάμο και θάνατο. Για τους

ορθόδοξους χριστιανούς, το λάδι, όπως και το σιτάρι και το

κρασί, έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι

συνδεδεμένο με τα μυστήρια του Xρίσματος και του

Eυχέλαιου. Ακόμα με λάδι ελιάς αλείφεται το μωρό στο

μυστήριο της βάπτισης ενώ είναι σημαντικός ο ρόλος του στο

μυστήριο του Ευχέλαιου. Σύμφωνα με μια άλλη ελληνική

παράδοση, τα "λαδαδέλφια", άτομα δηλαδή που έχουν δεχθεί

το λάδι της βάπτισης από τον ίδιο νονό, δεν επιτρέπεται να

παντρευτούν. Οι πιστοί έδειχναν και δείχνουν έμπρακτα την βαθιά

πεποίθηση ότι ο αποκλειστικός φορέας της ζωής είναι Θεός, προσφέροντας στον

ναό και ζητώντας την ευλογία των πρώτων καρπών των ελαιώνων, προκειμένου η

σοδειά να είναι πλούσια. Μια άλλη εκκλησιαστική πρακτική που την ιερότητα του

καρπού της ελιάς φανερώνεται και από άλλες συνήθειες των πιστών, όπως αυτή

που τους θέλει να μυρώνονται με λάδι από το καντήλι που καίει μπροστά σε

θαυματουργές εικόνες.

• Έχει τεκμηριωθεί ότι ο πολυποίκιλος συμβολισμός του ελαίου στη χριστιανική λατρεία βασίζεται σε παλιότερες ιδέες, παραδόσεις και δοξασίες, γεγονός που αναδεικνύει την διαχρονική και θεμελιακή του σημασία και στο λατρευτικό πεδίο της ανθρώπινης ύπαρξης.

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Πηγές αναφέρουν ότι οι έξι πρώτες Ολυμπιάδες είχαν ως έπαθλο ένα μήλο. Μετά

καθιερώθηκε ως έπαθλο των Ολυμπίων ο κότινος, το στεφάνι από κλαδί της ι ερής

αγριελιάς που είχε βλαστήσει έξω από τον οπισθόδομο του ναού του Δία στην

Ολυμπία. Στα Παναθήναια σημαντικό ρόλο έπαιζε η ελιά του Ερεχθείου, αλλά και τα

στέφανα που φτιάχνονταν με τα κλαδιά της. Στην ιερή πομπή στους δρόμους της

Αθήνας συμμετείχαν οι θαλλοφόροι , γέροντες ωραίοι και ευθυτενείς, που κρατούσαν

στα χέρια τους κλάδους ελαίας.Μια λεπτομέρεια που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι

οι Αθηναίοι , που θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένους, κρατούσαν κλαδιά

ελιάς, ενώ οι χειραφετημένοι δούλοι και οι βάρβαροι κρατούν κλαδιά βελανιδιάς,

αφού η βελανιδιά σηματοδοτεί τον πρωτόγονο πολιτισμό, την τραχύτητα και τη

βιαιότητα Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες

ονομάστηκαν στεφανίτες ή ι εροί αφού τα έπαθλα είναι απλά στέφανα, σε αντίθεση

με τα Παναθήναια που ήταν χρηματίτες,όπου το έπαθλο του στεφανιού ελιάς

συνοδευόταν από βαρύτιμα υλικά έπαθλα.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

• *Στόχος του έργου είναι η επιδεικτική λειτουργία μίας φορητής μονάδας παραγωγής ενέργειας μικρής κλίμακας, για την ενεργειακή αξιοποίηση αγροτικών παραπροϊόντων τα οποία παράγονται σε αγροτικές περιοχές, όπου και είναι διαθέσιμες μεγάλες ποσότητες υπολειμμάτων βιομάζας. Αυτή η ευπροσάρμοστη μονάδα θα κάνει δυνατή την λειτουργία κοντά στoν τόπο προέλευσης της πρώτης ύλης, ελαχιστοποιώντας τα κόστη μεταφοράς και logistics. Η μονάδα αποτελείται από έναν αντιδραστήρα αεριοποίησης, συζευγμένο με μηχανή εσωτερικής καύσης, τροποποιημένη ώστε να λειτουργεί με το παραγόμενο αέριο, προς παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας, πετυχαίνοντας έτσι υψηλή ενεργειακή και περιβαλλοντική απόδοση.Κυριότεροι στόχοι είναι:• Επιδεικτική λειτουργία μίας ανεπτυγμένης τεχνολογίας μέσω ελέγχου και εφαρμογής σε πραγματικές συνθήκες.• Προώθηση μίας καινοτόμας ιδέας σε τοπικούς παράγοντες και επιχειρηματίες στον τομέα της χρήσης ανανεώσιμης ενέργειας. Αξιολόγηση του δυναμικού παραγωγής ενέργειας από βιομάζα και συνεισφορά στη εθνική χαρτογράφηση με πρακτικά δεδομένα για μικρής κλίμακας αποκεντρωμένα συστήματα βιοενέργειας για συνδυασμένη παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας σε αγροτικές περιοχές.

ΠΥΡΗΝΟΞΥΛΟ

• Το πυρηνόξυλο είναι προϊόν που προέρχεται από την κατεργασία του ελαιοπυρήνα στα πυρηνελαιουργία. Ο ελαιοπυρήνας είναι υποπροϊον που παράγεται στα ελαιοτριβεία μετά την επεξεργασία του καρπού της ελιάς.

• Το πυρηνόξυλο αποτελείται : • Από τον πυρήνα της ελιάς • Από το σαρκώδες μέρος της ελιάς • Από τη φλούδα του καρπού της ελιάς υπό τη μορφή

σκόνης. • Η σύνθεση του σαν καύσιμο είναι περίπου ίδια με αυτή

του ξύλου, ενώ η υγρασία του κυμαίνεται συνήθως από 12%-15%.

• Σημαντική από περιβαλλοντικής άποψης είναι η πολύ χαμηλή εώς μηδαμινή περιεκτικότητα του σε θείο καθώς και ότι το καύσιμο δεν περιέχει τοξικές ενώσεις ή βαρέα μέταλλα.

• Επίσης, ένα πολύ σημαντικό στοιχείο τόσο από περιβαλλοντικής όσο και από λειτουργικής άποψης είναι ότι η τέφρα του πυρηνόξυλου είναι μεταξύ 3,5%-4,5%.

• Το πυρηνόξυλο βρίσκει πολλές εφαρμογές σε ό,τι αφορά στην παραγωγή θερμότητας, δεδομένου ότι παράγεται σε μεγάλες ποσότητες (σήμερα, η ετήσια παραγωγή κυμαίνεται γύρω στους 100.000 τόνους). Επιπλέον, η χρήση του δεν παρουσιάζει δυσκολίες, ενώ και η τιμή του είναι αρκετά ελκυστική, σε σχέση με την ενεργειακή του αξία.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η ελια ειναι πολυ χρησιμη οπως ειδαμε στην

καθημερινοτητα του καθε ανθρωπου και ελπιζουμε να

εξελιχθει προς το καλυτερο και να μας βοηθησει ακομα

πιο πολυ σε ολους τους τομεις της ζωης μας

Εργασία Ελιάς-Project Στέλλα Υφαντή

Γεωργία Τόντα

Αναστασία Σορώτου

Νίκος Ντούνης

Θωμάς Τόλης

Τα κεφάλαια που θα επισκεφτούμε.

1ο Ποια είδη ελιάς υπάρχουν και ποιες

είναι οι διαφορές τους.

2ο Διατροφικά οφέλη του ελαιόλαδου.

3ο Ελαιόλαδο και ελιά.

4ο Φυσικα καλλυντικά με λάδι ελιάς.

5ο Θεραπευτικές ιδιότητες της ελιάς.

6ο Σύσταση του ελαιόλαδου.

1ο Τα είδη ελιάς και διαφορές τους.

Η ελιά είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα

αντίθετα, δερματώδη, σκουροπράσινα στην

άνω επιφάνεια και αργύροχρα στην κάτω.

α) οι πράσινες ελιές.

β) οι μαύρες ελιές.

γ) ξανθές ελιές.

Διαφορές Μαύρης-Πράσινης Ελιάς

Οι διαφορές όσον αφορά τα διατροφικά τους

στοιχεία είναι μικρές. Ωστόσο οι μαύρες ελιές

είναι οι πιο ώριμες και για τον λόγο αυτό είναι

συνήθως λίγο πιο πλούσιες σε θρεπτική αξία σε

σχέση με τις πράσινες. Πολλοί ειδικοί

υποστηρίζουν ότι οι μαύρες ελιές είναι επί-

σης πιο πλούσιες τοκοφερόλες. Οι πράσινες

ελιές είναι συνήθως

πιο αλμύρες από τις υπόλοιπες και αυτό

είναι κάτι που πρέπει να

συνυπολογίσετε αν πρέπει να είστε

προσεκτικοί με την πρόσληψη

του αλατιού.

2ο Διατροφικά οφέλη του ελαιόλαδου

Το ελαϊκο οξύ, τα κύρια μονοκόρεστα λιπαρά που βρίσκονται στο ελαιόλαδο επηρεάζει το γονίδιο που ευθύνεται για την ανάπτυξη των

καρκινικών όγκων του μαστού. To ελαιόλαδο έχει αντιφλεγμονώδες

ιδιότητες που αποδεικνύονται ενεργετικές σε καταστάσεις όπως το άσθμα και η

ρευματοειδής αρθρίτιδα. Οι ελιές περιέχουν πολύ λίγους

υδατάνθρακες και είναι πλούσια πηγή μονοκόρεστων λιπαρών οξέων.

Είναι πλούσια πηγή βιταμίνης Ε. Οι ελιές είναι πλούσιες σε μέταλλα, όπως το

ασβέστιο, ο σίδηρος, το μαγνήσιο, ο φώσφορος και το κάλιο κ.α.

Η χαρακτηριστική γεύση και το άρωμα της ελιάς προέρχεται από την παρουσία των

πολυφαινόλων.

4ο Φυσικά καλλυντικά με λαδί ελιάς

Οι ερευνητές της ανθρώπινης ιστορίας υποστηρίζουν ότι η πρώτη χρήση του λαδιού της ελιάς από τον άνθρωπο, ήταν κατά πάσα πιθανότητα καλλυντική. Η συσσωρευμένη, στο πέρασμα των αιώνων, εμπειρία για τις εξαιρετικές καλλυντικές του ιδιότητες έχει μετεξελιχθεί, στην εποχή μας, σε επιστημονική πλέον γνώση. Το λάδι της ελιάς περιέχει τοξίνες γαλλικού οξέος, ιριδοειδή , φλαβονοειδή και σάκχαρα που έχουν έντονη κυτταροδιεργετική , αντιφλογιστική, αντιβακτηριακή , στυπτική και ενυδατική επίδραση στο δέρμα των ανθρώπων. Έτσι, το λάδι της ελιάς έχει αναχθεί σε πολυδύναμο δραστικό παράγοντα για την δημιουργία καλλυντικών προϊόντων υψηλού επιπέδου.

5ο Θεραπευτικές ιδιότητες της ελιάς

Στις τελευταίες δεκαετίες , έρευνες επιστημόνων από διάφορα

κέντρα ερευνών ανά τον

κόσμο, αναφέρονται στις θαυματουργές ιδιότητες των φύλλων

ελιάς

Επιστήμονες από την Βουδαπέστη της Ουγγαρίας έδειξαν ότι είχαν 98% επιτυχία στην καταπολέμηση διαφόρων

χρόνιων μολύνσεων χρησιμοποιώντας εκχύλισμα φύλλων ελιάς, χωρίς παρενέργειες.

Επίσης οι ουσιές ρουτίνη , λουτεολίνη και εσπεριδίνη μαζί με σημαντικές ποσότητες βιοφλαβονοϊδών, φυσικής

βιταμίνης C, περιέχονται στα φύλλα της ελιάς Τέλος μελέτες από το πανεπιστήμιο του Μιλάνου της

Ιταλίας δείχνουν ότι το εκχύλισμα φύλλων ελιάς, έχει αντιοξειδωτικές ικανότητες προλαμβάνει την

αρτηριοσκλήρωση και ακόμα πολλές φορές καρκίνων.

6ο Σύσταση του ελαιόλαδου

Το ελαιόλαδο είναι κυρίως μείγμα εστέρων της γλυκερίνης

με τα ανώτερα λιπαρά οξέα μερικά από τα οποία είναι

ακόρεστα ενώ άλλα είναι κορεσμένα. Επιπλέον, το

ελαιόλαδο περιέχει μικρές ποσότητες και από άλλα

συστατικά, όπως: ελεύθερα λιπαρά οξέα, στερόλες,

φαινόλες, τοκοφερόλες, χρωστικές και διάφορες

ρητινοειδής και ζελατονοειδής ουσίες. Το κύριο

πολυφαινολικό συστατικό της ελιάς είναι η

ελαιοευρωπεϊνη, από την οποία και ονομάστηκε. Η

ελαιοευρωπεϊνη ανακαλύφθηκε το 1908 από τους

Bourquelot και Vintilexo στο ελαιόλαδο, οι οποίοι και της

έδωσαν το χαρακτηριστικό της όνομα. Πολύ αργότερα το

1960, υπέδειξαν ότι το μόριο της ουσίας αυτής περιέχει

γλυκόζη και ένα οξύ το ελενολικό οξύ. Το οξύ αυτό είχε

προταθεί από το 1962 ως φάρμακο κατά της υπέρτασης.

Βιβλιογραφία

Emedi oliveoil

elaiolado.com olivelia.com

beautyelixirs.blogspot.gr diatrofimeelia.gr

irisoliveoil.gr apelon4/olive.htm

lifezone.gr fusikaproionta.blogspot.gr