ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ...

56
Β΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ :2017-18ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ [Έτος] ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟ [Πληκτρολογήστε τον υπότιτλο του εγγράφου] User03 ΛΗΚΤΡΟΛΟΓΗΣΤΕ ΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ]

Transcript of ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ...

Page 1: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Β΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18ΥΠΕΥΘΥΝΗ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

[Έτος]

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ

ΔΕΝΤΡΟ [Πληκτρολογήστε τον υπότιτλο του εγγράφου]

User03

[ Π Λ Η Κ Τ Ρ Ο Λ Ο Γ Η Σ Τ Ε Τ Η Δ Ι Ε Υ Θ Υ Ν Σ Η Τ Η Σ Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Σ ]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η Ελιά σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης

δραστηριότητας

Καταγωγή

Μυθολογία

Ιστορία

Αθλητισμό

Τέχνες

Ζωγραφική

Λογοτεχνία

Θρησκεία

Η καλλιέργεια της ελιάς και παραγωγή ελαιολάδου

Απαιτήσεις ελιάς ( κλίμα έδαφος λίπανση )

Σημαντικά θρεπτικά στοιχεία

Τρόποι χρήσεις των λιπασμάτων

Καλλιεργητικές τεχνικές

Κλάδεμα

Ασθένειες και εχθροί

Παραγωγή του ελαιολάδου

Η ελιά και το ελαιόλαδο στη μεσογειακή διατροφή

Τα οφέλη του ελαιολάδου στον ανθρώπινο οργανισμό

Η ευεργετική αξία των συστατικών του ελαιολάδου

Πώς το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Πώς το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο

εμφάνιση καρκίνου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Ερωτηματολόγιο για τις διατροφικές συνήθειες των

μαθητών του λυκείου και τα συμπεράσματα

Φωτογραφίες των μαθητών σε ελαιώνα

Βιβλιογραφία

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟΥ

Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που

καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό

μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε

Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες

έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος

κατά το 580 πΧ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την

ελιά και την καλλιέργειά της

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ

ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της

ελιάς είναι εκείνος που θεωρεί το

δέντρο δώρο της Αθηνάς Όλα

ξεκίνησαν από τη διαμάχη

ανάμεσα στην Αθηνά και στον

Ποσειδώνα που μάλωναν για την

κυριαρχία στην Αττική

Αποφασίστηκε να προσφέρει ο

καθένας από ένα δώρο ακριβό Νικητής σrsquo αυτόν το διαγωνισμό θα ήταν εκείνος που

η προσφορά του θα ήταν η πιο πολύτιμη για την πόλη Ο Ποσειδώνας θεός-

κυρίαρχος των θαλασσών σήκωσε την τρίαινά του και την κάρφωσε στον ιερό βράχο

της Ακρόπολης Αλμυρό νερό άρχισε να αναβλύζει και να κυλά στα ριζά του βράχου

Πίστευε ο Ποσειδώνας πως αυτή η πηγή στο άνυδρο τοπίο της Αττικής θα μπορούσε

να του προσφέρει τη νίκη Η Αθηνά δε χρειάστηκε να κάνει καμιά εντυπωσιακή

κίνηση Έσκυψε μόνο και φύτεψε στον ίδιο τόπο μια

ελιά Μέσα σε λίγη ώρα είχε βλαστήσει και το

ασημοπράσινο φύλλωμά της τους είχε όλους

εντυπωσιάσει Τέτοιο δέντρο δεν υπήρχε ως τότε στον

κόσμο Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να απολαύσουν

μαγειρεμένο φαγητό ούτε μπορούσαν να απολαύσουν

μια φωτισμένη νύχτα αφού δεν υπήρχε το κατάλληλο

καύσιμο για τους λύχνους Οι υπόλοιποι θεοί έκριναν

πως το δώρο της Αθηνάς της χάριζε δικαίως τη

νίκηΤο δέντρο αυτό ήταν χρήσιμο για τη διατροφή το

φωτισμό τη θέρμανση την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων Από τότε τα

ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά Αλίμονο σ όποιον τολμούσε να τις

πειράξει αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης γεννήθηκε στη Λιβύη και ο

Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν Ήταν

ένα χαρισματικό παιδί που έζησε ονειρεμένα χρόνια κοντά στις όμορφες και

πολύξερες Νύμφες Οι Μούσες που όταν μεγάλωσε του είχαν αναθέσει τη φύλαξη

των κοπαδιών τους στη Φθία του δίδαξαν τη μαντική και την ιατρική τέχνη Οι

Νύμφες πάλι του έμαθαν πώς να καλλιεργεί τα αμπέλια και τις ελιές πώς να

φροντίζει τα μελίσσια και πώς να κάνει το γάλα τυρί Ο τόπος εκεί ήταν γεμάτος

αγριελιές κι οι Νύμφες τού έδειξαν πώς να τις καλλιεργεί να τις Μελανόμορφος

αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική Μυθολογία

Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986 5 μπολιάζει για να δίνουν καρπό να

αλέθει τον καρπό του ελαιόδεντρου και να παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως

τότε ελαιόλαδο Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος ανακάλυψε το

ελαιοπιεστήριο και έτσι τους έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι από τις

ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους Η Μυθολογία μάς λέει πως ταξίδεψε

σε πολλά μέρη της Ελλάδας Πήγε στη Σαρδηνία και κατόπιν στη Σικελία όπου

βρήκε εξαιρετικά γόνιμη γη για να

καλλιεργήσει τις ελιές Εκεί τιμήθηκε ως

θεός-προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών

Από τότε τα δάση της αγριελιάς που

υπήρχαν γύρω από τη Μεσόγειο άρχισαν

να καλλιεργούνται τα άγρια δέντρα

άρχισαν να μπολιάζονται και οι άνθρωποι

έμαθαν να χρησιμοποιούν τον πολύτιμο

καρπό της ελιάς στη διατροφή τους Ο

Αρισταίος τιμήθηκε από τους ανθρώπους

όσο λίγοι θνητοί για την πλούσια προσφορά

του

(Μελανόμορφος αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική

Μυθολογία Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986)

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των

άθλων του έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους

την αγριελιά και την φύτευσε στην Ολυμπία Από

αυτή την ελιά κατασκευάζονταν τα στεφάνια των

Ολυμπιονικών Ο Ηρακλής κρατούσε πάντα ένα

ρόπαλο με το οποίο αντιμετώπιζε τους κινδύνους

και νικούσε κάθε φορά Το είχε κόψει από μια

αγριελιά που είχε βρει κοντά στο Σαρωνικό κόλπο

(Ο Ηρακλής η Αθηνά και ελιά Ερυθρόμορφη

κύλικα 470 πΧ)

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η φυσιογνωμία ενός λαού θεμελιώνεται καθοριστικά εκτός των άλλων και μέσα από

τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο Κι αν θα έπρεπε να δώσουμε το στίγμα της

ελληνικής φύσης κατονομάζοντας κάποια καρποφόρα δέντρα που επέδρασαν στις

κοινωνικοοικονομικές πραγματικότητες την πρώτη θέση αναμφίβολα διεκδικεί η

ελιά Τα πρώτα στάδια εκμετάλλευσης της ελιάς από τους κατοίκους του

προϊστορικού Αιγαίου παραμένουν ακόμη σκοτεινά Πιστεύεται ωστόσο ότι από τη

Νεολιθική τουλάχιστον εποχή μαζί με τους βρώσιμους καρπούς διαφόρων δέντρων

θα γινόταν ευκαιριακά και συλλογή των καρπών της αγριελιάς

(Oleaeuropaeaoleaster) για

τη συμπλήρωση και τον

εμπλουτισμό του

διαιτολογίου

(Πινακίδα απόδοσης ελαιώνων

στη Λύκτο)

ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

O Μίνωας σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές

αλλά και οι διάδοχοί του ήταν οι πρώτοι προστάτες

του ιερού δέντρου της ελιάς το οποίο και εικάζεται

ότι έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο κατά την

ακμή της μινωικής κυριαρχίας Η συστηματική

καλλιέργεια της ελιάς συνέβαλε στην αλματώδη

ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού Ολόκληρη δε

κοινωνικοοικονομική λατρευτική εθιμική αλλά και

καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω από το ιερό δέντρο

(Απεικόνιση ελαιώνα σε τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού)

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β΄

Για την εκμετάλλευση της ελιάς σημαντικότατες είναι και οι γραπτές μαρτυρίες που

αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην

Κνωσό την Πύλο και τις Μυκήνες Από αυτές αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για

τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή τις θρησκευτικές τελετές τις

εμπορικές δραστηριότητες τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωματοποιία βυρσοδεψία

υφαντική κλπ)Το ιδεόγραμμα του ελαιοδέντρου συναντάται στις πινακίδες της

Γραμμικής Α Γραφής Το ίδιο ιδεόγραμμα επιβιώνει και μετά την καταστροφή του

μινωικού πολιτισμού και το συναντάμε στις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Β

Στις πινακίδες της Γραμμικής Β για πρώτη φορά

γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δέντρου της

ελιάς του ελαιόλαδου και του καρπού ο οποίος και

αποδίδεται με τη μορφή ενός άνθους με τρία

πέταλα Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν από

τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά

ιδεογράμματα

(Πινακίδα που αναφέρεται σε ελαιώνες)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Στους κήπους του Αλκίνοου του βασιλιά των

Φαιάκων υπήρχαν ελιές μαζί με άλλα δέντρα με βρώσιμους καρπούς Ο ποιητής

κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της άγριας ελιάς που ονομάζει laquoφυλίηraquo και της

ήμερης laquoελαίηraquo Παρουσιάζει μάλιστα τον Οδυσσέα ναυαγό να σέρνεται γυμνός σαν

σκουλήκι στη γη των Φαιάκων μέχρι που βρήκε καταφύγιο σrsquo ένα δάσος όπου

φύονταν μαζί άγριες και ήμερες ελιές Ακόμη και η θεά Αθηνά εμφανίζεται να

παρηγορεί τον Οδυσσέα κάτω από το ιερό της δέντροΣτην Οδύσσεια επίσης

αναφέρεται ότι στο σπίτι του Οδυσσέα ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες χρυσού και

ορείχαλκου ήταν αποθηκευμένο άφθονο μυρωμένο ελαιόλαδοΦυσικά η κύρια

χρήση του ελαιόλαδου στον Όμηρο ήταν κυρίως καλλωπιστική και τελετουργική

Η Αφροδίτη αλείφει καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό

Έκτορα που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το

άρμα του ενώ εκλεκτής ποιότητας ελαιόλαδο μαζί με μέλι και κρασί προσφέρονται

ως χοές στους νεκρούςΟ ίδιος ο Δίας όταν είδε πως δεν κατάφερε να σώσει από το

θάνατο τον αγαπημένο του γιο Σαρπηδόνα (η μυθολογία τον αναφέρει ως αδερφό

του Μίνωα και του Ραδάμανθυ) διέταξε τον Απόλλωνα να πάρει από τη φωτιά της

μάχης το άψυχο σώμα του και να το φροντίσει

laquohellipπάρε μακριά και λούσε τον στου ποταμού το ρέμαμετά και λάδι αθάνατο πιάσε

λαδάλειψέ τονμε ρούχα θεϊκά γύρου βάλε και τυλιξέ τονκαι τα γοργά τα δίδυμα τα

αδέρφια συνοδείαστον Ύπνο και τον Θάνατο δώσrsquo τον για τη Λυκίαhellipraquo

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με

ελαιόλαδο Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών συνηθιζόταν η

χρήση ελαιόλαδου Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με

λάδι και τους χιτώνες τους πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος (Βίος

Αλεξάνδρου 36) ο οποίος υποστηρίζει ότι το ελαιόλαδο δίνει λάμψη στα λεύκα

ρούχα

Τέλος συνηθέστατη ήταν και η χρήση του ελαιόλαδου και στην καθαριότητα του

σώματος όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης

πλένονται με ζεστό νερό και αμέσως μετά αλείφονται με ελαιόλαδο

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Τον 8οπΧ αιώνα η καλλιεργημένη ελιά ήταν πλέον διαδεδομένη στην Ελλάδα Από

τα Ιόνια νησιά στα οποία η καλλιέργειά της αναφέρεται από τους ομηρικούς

χρόνους έως τα νησιά του Αιγαίου απέραντοι ελαιώνες κάλυπταν την ελληνική

ύπαιθροΗ Αθήνα θεωρούνταν απrsquo όλο τον αρχαίο κόσμο ως η laquoΜητρόπολις των

καρπώνraquo Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άμεση

παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους

Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η

Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης ήταν οι laquoμορίαιraquo ελιές της Αθήνας

Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας ο laquoΜόριος Ζευςraquo Ο μύθος

αυτός δημιούργησε άρρηκτο δεσμό των κατοίκων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο

αλλά και τον καθrsquo όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού

δε φυτρώνει η ελιά όπως βλέπουμε να τον αποτυπώνει ο

Σοφοκλής laquo Κι είνrsquo ακόμα εδώ τέτοιο που εγώ πουθενά

αλλού παρόμοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ

ουδέ στις χώρες της Ασίας ουδέ στο μεγάλο του

Πέλοπα δώριο νησί ανέγγιχτο αυτοφύτρωτοδεντρό

τρόμος και φόβος στα κοντάρια του εχθρού που

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 2: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η Ελιά σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης

δραστηριότητας

Καταγωγή

Μυθολογία

Ιστορία

Αθλητισμό

Τέχνες

Ζωγραφική

Λογοτεχνία

Θρησκεία

Η καλλιέργεια της ελιάς και παραγωγή ελαιολάδου

Απαιτήσεις ελιάς ( κλίμα έδαφος λίπανση )

Σημαντικά θρεπτικά στοιχεία

Τρόποι χρήσεις των λιπασμάτων

Καλλιεργητικές τεχνικές

Κλάδεμα

Ασθένειες και εχθροί

Παραγωγή του ελαιολάδου

Η ελιά και το ελαιόλαδο στη μεσογειακή διατροφή

Τα οφέλη του ελαιολάδου στον ανθρώπινο οργανισμό

Η ευεργετική αξία των συστατικών του ελαιολάδου

Πώς το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Πώς το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο

εμφάνιση καρκίνου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Ερωτηματολόγιο για τις διατροφικές συνήθειες των

μαθητών του λυκείου και τα συμπεράσματα

Φωτογραφίες των μαθητών σε ελαιώνα

Βιβλιογραφία

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟΥ

Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που

καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό

μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε

Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες

έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος

κατά το 580 πΧ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την

ελιά και την καλλιέργειά της

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ

ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της

ελιάς είναι εκείνος που θεωρεί το

δέντρο δώρο της Αθηνάς Όλα

ξεκίνησαν από τη διαμάχη

ανάμεσα στην Αθηνά και στον

Ποσειδώνα που μάλωναν για την

κυριαρχία στην Αττική

Αποφασίστηκε να προσφέρει ο

καθένας από ένα δώρο ακριβό Νικητής σrsquo αυτόν το διαγωνισμό θα ήταν εκείνος που

η προσφορά του θα ήταν η πιο πολύτιμη για την πόλη Ο Ποσειδώνας θεός-

κυρίαρχος των θαλασσών σήκωσε την τρίαινά του και την κάρφωσε στον ιερό βράχο

της Ακρόπολης Αλμυρό νερό άρχισε να αναβλύζει και να κυλά στα ριζά του βράχου

Πίστευε ο Ποσειδώνας πως αυτή η πηγή στο άνυδρο τοπίο της Αττικής θα μπορούσε

να του προσφέρει τη νίκη Η Αθηνά δε χρειάστηκε να κάνει καμιά εντυπωσιακή

κίνηση Έσκυψε μόνο και φύτεψε στον ίδιο τόπο μια

ελιά Μέσα σε λίγη ώρα είχε βλαστήσει και το

ασημοπράσινο φύλλωμά της τους είχε όλους

εντυπωσιάσει Τέτοιο δέντρο δεν υπήρχε ως τότε στον

κόσμο Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να απολαύσουν

μαγειρεμένο φαγητό ούτε μπορούσαν να απολαύσουν

μια φωτισμένη νύχτα αφού δεν υπήρχε το κατάλληλο

καύσιμο για τους λύχνους Οι υπόλοιποι θεοί έκριναν

πως το δώρο της Αθηνάς της χάριζε δικαίως τη

νίκηΤο δέντρο αυτό ήταν χρήσιμο για τη διατροφή το

φωτισμό τη θέρμανση την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων Από τότε τα

ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά Αλίμονο σ όποιον τολμούσε να τις

πειράξει αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης γεννήθηκε στη Λιβύη και ο

Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν Ήταν

ένα χαρισματικό παιδί που έζησε ονειρεμένα χρόνια κοντά στις όμορφες και

πολύξερες Νύμφες Οι Μούσες που όταν μεγάλωσε του είχαν αναθέσει τη φύλαξη

των κοπαδιών τους στη Φθία του δίδαξαν τη μαντική και την ιατρική τέχνη Οι

Νύμφες πάλι του έμαθαν πώς να καλλιεργεί τα αμπέλια και τις ελιές πώς να

φροντίζει τα μελίσσια και πώς να κάνει το γάλα τυρί Ο τόπος εκεί ήταν γεμάτος

αγριελιές κι οι Νύμφες τού έδειξαν πώς να τις καλλιεργεί να τις Μελανόμορφος

αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική Μυθολογία

Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986 5 μπολιάζει για να δίνουν καρπό να

αλέθει τον καρπό του ελαιόδεντρου και να παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως

τότε ελαιόλαδο Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος ανακάλυψε το

ελαιοπιεστήριο και έτσι τους έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι από τις

ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους Η Μυθολογία μάς λέει πως ταξίδεψε

σε πολλά μέρη της Ελλάδας Πήγε στη Σαρδηνία και κατόπιν στη Σικελία όπου

βρήκε εξαιρετικά γόνιμη γη για να

καλλιεργήσει τις ελιές Εκεί τιμήθηκε ως

θεός-προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών

Από τότε τα δάση της αγριελιάς που

υπήρχαν γύρω από τη Μεσόγειο άρχισαν

να καλλιεργούνται τα άγρια δέντρα

άρχισαν να μπολιάζονται και οι άνθρωποι

έμαθαν να χρησιμοποιούν τον πολύτιμο

καρπό της ελιάς στη διατροφή τους Ο

Αρισταίος τιμήθηκε από τους ανθρώπους

όσο λίγοι θνητοί για την πλούσια προσφορά

του

(Μελανόμορφος αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική

Μυθολογία Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986)

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των

άθλων του έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους

την αγριελιά και την φύτευσε στην Ολυμπία Από

αυτή την ελιά κατασκευάζονταν τα στεφάνια των

Ολυμπιονικών Ο Ηρακλής κρατούσε πάντα ένα

ρόπαλο με το οποίο αντιμετώπιζε τους κινδύνους

και νικούσε κάθε φορά Το είχε κόψει από μια

αγριελιά που είχε βρει κοντά στο Σαρωνικό κόλπο

(Ο Ηρακλής η Αθηνά και ελιά Ερυθρόμορφη

κύλικα 470 πΧ)

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η φυσιογνωμία ενός λαού θεμελιώνεται καθοριστικά εκτός των άλλων και μέσα από

τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο Κι αν θα έπρεπε να δώσουμε το στίγμα της

ελληνικής φύσης κατονομάζοντας κάποια καρποφόρα δέντρα που επέδρασαν στις

κοινωνικοοικονομικές πραγματικότητες την πρώτη θέση αναμφίβολα διεκδικεί η

ελιά Τα πρώτα στάδια εκμετάλλευσης της ελιάς από τους κατοίκους του

προϊστορικού Αιγαίου παραμένουν ακόμη σκοτεινά Πιστεύεται ωστόσο ότι από τη

Νεολιθική τουλάχιστον εποχή μαζί με τους βρώσιμους καρπούς διαφόρων δέντρων

θα γινόταν ευκαιριακά και συλλογή των καρπών της αγριελιάς

(Oleaeuropaeaoleaster) για

τη συμπλήρωση και τον

εμπλουτισμό του

διαιτολογίου

(Πινακίδα απόδοσης ελαιώνων

στη Λύκτο)

ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

O Μίνωας σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές

αλλά και οι διάδοχοί του ήταν οι πρώτοι προστάτες

του ιερού δέντρου της ελιάς το οποίο και εικάζεται

ότι έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο κατά την

ακμή της μινωικής κυριαρχίας Η συστηματική

καλλιέργεια της ελιάς συνέβαλε στην αλματώδη

ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού Ολόκληρη δε

κοινωνικοοικονομική λατρευτική εθιμική αλλά και

καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω από το ιερό δέντρο

(Απεικόνιση ελαιώνα σε τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού)

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β΄

Για την εκμετάλλευση της ελιάς σημαντικότατες είναι και οι γραπτές μαρτυρίες που

αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην

Κνωσό την Πύλο και τις Μυκήνες Από αυτές αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για

τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή τις θρησκευτικές τελετές τις

εμπορικές δραστηριότητες τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωματοποιία βυρσοδεψία

υφαντική κλπ)Το ιδεόγραμμα του ελαιοδέντρου συναντάται στις πινακίδες της

Γραμμικής Α Γραφής Το ίδιο ιδεόγραμμα επιβιώνει και μετά την καταστροφή του

μινωικού πολιτισμού και το συναντάμε στις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Β

Στις πινακίδες της Γραμμικής Β για πρώτη φορά

γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δέντρου της

ελιάς του ελαιόλαδου και του καρπού ο οποίος και

αποδίδεται με τη μορφή ενός άνθους με τρία

πέταλα Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν από

τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά

ιδεογράμματα

(Πινακίδα που αναφέρεται σε ελαιώνες)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Στους κήπους του Αλκίνοου του βασιλιά των

Φαιάκων υπήρχαν ελιές μαζί με άλλα δέντρα με βρώσιμους καρπούς Ο ποιητής

κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της άγριας ελιάς που ονομάζει laquoφυλίηraquo και της

ήμερης laquoελαίηraquo Παρουσιάζει μάλιστα τον Οδυσσέα ναυαγό να σέρνεται γυμνός σαν

σκουλήκι στη γη των Φαιάκων μέχρι που βρήκε καταφύγιο σrsquo ένα δάσος όπου

φύονταν μαζί άγριες και ήμερες ελιές Ακόμη και η θεά Αθηνά εμφανίζεται να

παρηγορεί τον Οδυσσέα κάτω από το ιερό της δέντροΣτην Οδύσσεια επίσης

αναφέρεται ότι στο σπίτι του Οδυσσέα ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες χρυσού και

ορείχαλκου ήταν αποθηκευμένο άφθονο μυρωμένο ελαιόλαδοΦυσικά η κύρια

χρήση του ελαιόλαδου στον Όμηρο ήταν κυρίως καλλωπιστική και τελετουργική

Η Αφροδίτη αλείφει καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό

Έκτορα που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το

άρμα του ενώ εκλεκτής ποιότητας ελαιόλαδο μαζί με μέλι και κρασί προσφέρονται

ως χοές στους νεκρούςΟ ίδιος ο Δίας όταν είδε πως δεν κατάφερε να σώσει από το

θάνατο τον αγαπημένο του γιο Σαρπηδόνα (η μυθολογία τον αναφέρει ως αδερφό

του Μίνωα και του Ραδάμανθυ) διέταξε τον Απόλλωνα να πάρει από τη φωτιά της

μάχης το άψυχο σώμα του και να το φροντίσει

laquohellipπάρε μακριά και λούσε τον στου ποταμού το ρέμαμετά και λάδι αθάνατο πιάσε

λαδάλειψέ τονμε ρούχα θεϊκά γύρου βάλε και τυλιξέ τονκαι τα γοργά τα δίδυμα τα

αδέρφια συνοδείαστον Ύπνο και τον Θάνατο δώσrsquo τον για τη Λυκίαhellipraquo

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με

ελαιόλαδο Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών συνηθιζόταν η

χρήση ελαιόλαδου Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με

λάδι και τους χιτώνες τους πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος (Βίος

Αλεξάνδρου 36) ο οποίος υποστηρίζει ότι το ελαιόλαδο δίνει λάμψη στα λεύκα

ρούχα

Τέλος συνηθέστατη ήταν και η χρήση του ελαιόλαδου και στην καθαριότητα του

σώματος όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης

πλένονται με ζεστό νερό και αμέσως μετά αλείφονται με ελαιόλαδο

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Τον 8οπΧ αιώνα η καλλιεργημένη ελιά ήταν πλέον διαδεδομένη στην Ελλάδα Από

τα Ιόνια νησιά στα οποία η καλλιέργειά της αναφέρεται από τους ομηρικούς

χρόνους έως τα νησιά του Αιγαίου απέραντοι ελαιώνες κάλυπταν την ελληνική

ύπαιθροΗ Αθήνα θεωρούνταν απrsquo όλο τον αρχαίο κόσμο ως η laquoΜητρόπολις των

καρπώνraquo Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άμεση

παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους

Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η

Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης ήταν οι laquoμορίαιraquo ελιές της Αθήνας

Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας ο laquoΜόριος Ζευςraquo Ο μύθος

αυτός δημιούργησε άρρηκτο δεσμό των κατοίκων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο

αλλά και τον καθrsquo όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού

δε φυτρώνει η ελιά όπως βλέπουμε να τον αποτυπώνει ο

Σοφοκλής laquo Κι είνrsquo ακόμα εδώ τέτοιο που εγώ πουθενά

αλλού παρόμοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ

ουδέ στις χώρες της Ασίας ουδέ στο μεγάλο του

Πέλοπα δώριο νησί ανέγγιχτο αυτοφύτρωτοδεντρό

τρόμος και φόβος στα κοντάρια του εχθρού που

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 3: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟΥ

Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που

καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό

μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε

Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες

έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος

κατά το 580 πΧ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την

ελιά και την καλλιέργειά της

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ

ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της

ελιάς είναι εκείνος που θεωρεί το

δέντρο δώρο της Αθηνάς Όλα

ξεκίνησαν από τη διαμάχη

ανάμεσα στην Αθηνά και στον

Ποσειδώνα που μάλωναν για την

κυριαρχία στην Αττική

Αποφασίστηκε να προσφέρει ο

καθένας από ένα δώρο ακριβό Νικητής σrsquo αυτόν το διαγωνισμό θα ήταν εκείνος που

η προσφορά του θα ήταν η πιο πολύτιμη για την πόλη Ο Ποσειδώνας θεός-

κυρίαρχος των θαλασσών σήκωσε την τρίαινά του και την κάρφωσε στον ιερό βράχο

της Ακρόπολης Αλμυρό νερό άρχισε να αναβλύζει και να κυλά στα ριζά του βράχου

Πίστευε ο Ποσειδώνας πως αυτή η πηγή στο άνυδρο τοπίο της Αττικής θα μπορούσε

να του προσφέρει τη νίκη Η Αθηνά δε χρειάστηκε να κάνει καμιά εντυπωσιακή

κίνηση Έσκυψε μόνο και φύτεψε στον ίδιο τόπο μια

ελιά Μέσα σε λίγη ώρα είχε βλαστήσει και το

ασημοπράσινο φύλλωμά της τους είχε όλους

εντυπωσιάσει Τέτοιο δέντρο δεν υπήρχε ως τότε στον

κόσμο Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να απολαύσουν

μαγειρεμένο φαγητό ούτε μπορούσαν να απολαύσουν

μια φωτισμένη νύχτα αφού δεν υπήρχε το κατάλληλο

καύσιμο για τους λύχνους Οι υπόλοιποι θεοί έκριναν

πως το δώρο της Αθηνάς της χάριζε δικαίως τη

νίκηΤο δέντρο αυτό ήταν χρήσιμο για τη διατροφή το

φωτισμό τη θέρμανση την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων Από τότε τα

ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά Αλίμονο σ όποιον τολμούσε να τις

πειράξει αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης γεννήθηκε στη Λιβύη και ο

Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν Ήταν

ένα χαρισματικό παιδί που έζησε ονειρεμένα χρόνια κοντά στις όμορφες και

πολύξερες Νύμφες Οι Μούσες που όταν μεγάλωσε του είχαν αναθέσει τη φύλαξη

των κοπαδιών τους στη Φθία του δίδαξαν τη μαντική και την ιατρική τέχνη Οι

Νύμφες πάλι του έμαθαν πώς να καλλιεργεί τα αμπέλια και τις ελιές πώς να

φροντίζει τα μελίσσια και πώς να κάνει το γάλα τυρί Ο τόπος εκεί ήταν γεμάτος

αγριελιές κι οι Νύμφες τού έδειξαν πώς να τις καλλιεργεί να τις Μελανόμορφος

αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική Μυθολογία

Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986 5 μπολιάζει για να δίνουν καρπό να

αλέθει τον καρπό του ελαιόδεντρου και να παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως

τότε ελαιόλαδο Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος ανακάλυψε το

ελαιοπιεστήριο και έτσι τους έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι από τις

ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους Η Μυθολογία μάς λέει πως ταξίδεψε

σε πολλά μέρη της Ελλάδας Πήγε στη Σαρδηνία και κατόπιν στη Σικελία όπου

βρήκε εξαιρετικά γόνιμη γη για να

καλλιεργήσει τις ελιές Εκεί τιμήθηκε ως

θεός-προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών

Από τότε τα δάση της αγριελιάς που

υπήρχαν γύρω από τη Μεσόγειο άρχισαν

να καλλιεργούνται τα άγρια δέντρα

άρχισαν να μπολιάζονται και οι άνθρωποι

έμαθαν να χρησιμοποιούν τον πολύτιμο

καρπό της ελιάς στη διατροφή τους Ο

Αρισταίος τιμήθηκε από τους ανθρώπους

όσο λίγοι θνητοί για την πλούσια προσφορά

του

(Μελανόμορφος αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική

Μυθολογία Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986)

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των

άθλων του έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους

την αγριελιά και την φύτευσε στην Ολυμπία Από

αυτή την ελιά κατασκευάζονταν τα στεφάνια των

Ολυμπιονικών Ο Ηρακλής κρατούσε πάντα ένα

ρόπαλο με το οποίο αντιμετώπιζε τους κινδύνους

και νικούσε κάθε φορά Το είχε κόψει από μια

αγριελιά που είχε βρει κοντά στο Σαρωνικό κόλπο

(Ο Ηρακλής η Αθηνά και ελιά Ερυθρόμορφη

κύλικα 470 πΧ)

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η φυσιογνωμία ενός λαού θεμελιώνεται καθοριστικά εκτός των άλλων και μέσα από

τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο Κι αν θα έπρεπε να δώσουμε το στίγμα της

ελληνικής φύσης κατονομάζοντας κάποια καρποφόρα δέντρα που επέδρασαν στις

κοινωνικοοικονομικές πραγματικότητες την πρώτη θέση αναμφίβολα διεκδικεί η

ελιά Τα πρώτα στάδια εκμετάλλευσης της ελιάς από τους κατοίκους του

προϊστορικού Αιγαίου παραμένουν ακόμη σκοτεινά Πιστεύεται ωστόσο ότι από τη

Νεολιθική τουλάχιστον εποχή μαζί με τους βρώσιμους καρπούς διαφόρων δέντρων

θα γινόταν ευκαιριακά και συλλογή των καρπών της αγριελιάς

(Oleaeuropaeaoleaster) για

τη συμπλήρωση και τον

εμπλουτισμό του

διαιτολογίου

(Πινακίδα απόδοσης ελαιώνων

στη Λύκτο)

ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

O Μίνωας σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές

αλλά και οι διάδοχοί του ήταν οι πρώτοι προστάτες

του ιερού δέντρου της ελιάς το οποίο και εικάζεται

ότι έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο κατά την

ακμή της μινωικής κυριαρχίας Η συστηματική

καλλιέργεια της ελιάς συνέβαλε στην αλματώδη

ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού Ολόκληρη δε

κοινωνικοοικονομική λατρευτική εθιμική αλλά και

καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω από το ιερό δέντρο

(Απεικόνιση ελαιώνα σε τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού)

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β΄

Για την εκμετάλλευση της ελιάς σημαντικότατες είναι και οι γραπτές μαρτυρίες που

αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην

Κνωσό την Πύλο και τις Μυκήνες Από αυτές αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για

τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή τις θρησκευτικές τελετές τις

εμπορικές δραστηριότητες τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωματοποιία βυρσοδεψία

υφαντική κλπ)Το ιδεόγραμμα του ελαιοδέντρου συναντάται στις πινακίδες της

Γραμμικής Α Γραφής Το ίδιο ιδεόγραμμα επιβιώνει και μετά την καταστροφή του

μινωικού πολιτισμού και το συναντάμε στις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Β

Στις πινακίδες της Γραμμικής Β για πρώτη φορά

γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δέντρου της

ελιάς του ελαιόλαδου και του καρπού ο οποίος και

αποδίδεται με τη μορφή ενός άνθους με τρία

πέταλα Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν από

τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά

ιδεογράμματα

(Πινακίδα που αναφέρεται σε ελαιώνες)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Στους κήπους του Αλκίνοου του βασιλιά των

Φαιάκων υπήρχαν ελιές μαζί με άλλα δέντρα με βρώσιμους καρπούς Ο ποιητής

κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της άγριας ελιάς που ονομάζει laquoφυλίηraquo και της

ήμερης laquoελαίηraquo Παρουσιάζει μάλιστα τον Οδυσσέα ναυαγό να σέρνεται γυμνός σαν

σκουλήκι στη γη των Φαιάκων μέχρι που βρήκε καταφύγιο σrsquo ένα δάσος όπου

φύονταν μαζί άγριες και ήμερες ελιές Ακόμη και η θεά Αθηνά εμφανίζεται να

παρηγορεί τον Οδυσσέα κάτω από το ιερό της δέντροΣτην Οδύσσεια επίσης

αναφέρεται ότι στο σπίτι του Οδυσσέα ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες χρυσού και

ορείχαλκου ήταν αποθηκευμένο άφθονο μυρωμένο ελαιόλαδοΦυσικά η κύρια

χρήση του ελαιόλαδου στον Όμηρο ήταν κυρίως καλλωπιστική και τελετουργική

Η Αφροδίτη αλείφει καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό

Έκτορα που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το

άρμα του ενώ εκλεκτής ποιότητας ελαιόλαδο μαζί με μέλι και κρασί προσφέρονται

ως χοές στους νεκρούςΟ ίδιος ο Δίας όταν είδε πως δεν κατάφερε να σώσει από το

θάνατο τον αγαπημένο του γιο Σαρπηδόνα (η μυθολογία τον αναφέρει ως αδερφό

του Μίνωα και του Ραδάμανθυ) διέταξε τον Απόλλωνα να πάρει από τη φωτιά της

μάχης το άψυχο σώμα του και να το φροντίσει

laquohellipπάρε μακριά και λούσε τον στου ποταμού το ρέμαμετά και λάδι αθάνατο πιάσε

λαδάλειψέ τονμε ρούχα θεϊκά γύρου βάλε και τυλιξέ τονκαι τα γοργά τα δίδυμα τα

αδέρφια συνοδείαστον Ύπνο και τον Θάνατο δώσrsquo τον για τη Λυκίαhellipraquo

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με

ελαιόλαδο Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών συνηθιζόταν η

χρήση ελαιόλαδου Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με

λάδι και τους χιτώνες τους πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος (Βίος

Αλεξάνδρου 36) ο οποίος υποστηρίζει ότι το ελαιόλαδο δίνει λάμψη στα λεύκα

ρούχα

Τέλος συνηθέστατη ήταν και η χρήση του ελαιόλαδου και στην καθαριότητα του

σώματος όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης

πλένονται με ζεστό νερό και αμέσως μετά αλείφονται με ελαιόλαδο

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Τον 8οπΧ αιώνα η καλλιεργημένη ελιά ήταν πλέον διαδεδομένη στην Ελλάδα Από

τα Ιόνια νησιά στα οποία η καλλιέργειά της αναφέρεται από τους ομηρικούς

χρόνους έως τα νησιά του Αιγαίου απέραντοι ελαιώνες κάλυπταν την ελληνική

ύπαιθροΗ Αθήνα θεωρούνταν απrsquo όλο τον αρχαίο κόσμο ως η laquoΜητρόπολις των

καρπώνraquo Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άμεση

παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους

Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η

Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης ήταν οι laquoμορίαιraquo ελιές της Αθήνας

Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας ο laquoΜόριος Ζευςraquo Ο μύθος

αυτός δημιούργησε άρρηκτο δεσμό των κατοίκων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο

αλλά και τον καθrsquo όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού

δε φυτρώνει η ελιά όπως βλέπουμε να τον αποτυπώνει ο

Σοφοκλής laquo Κι είνrsquo ακόμα εδώ τέτοιο που εγώ πουθενά

αλλού παρόμοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ

ουδέ στις χώρες της Ασίας ουδέ στο μεγάλο του

Πέλοπα δώριο νησί ανέγγιχτο αυτοφύτρωτοδεντρό

τρόμος και φόβος στα κοντάρια του εχθρού που

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 4: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

φωτισμό τη θέρμανση την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων Από τότε τα

ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά Αλίμονο σ όποιον τολμούσε να τις

πειράξει αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης γεννήθηκε στη Λιβύη και ο

Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν Ήταν

ένα χαρισματικό παιδί που έζησε ονειρεμένα χρόνια κοντά στις όμορφες και

πολύξερες Νύμφες Οι Μούσες που όταν μεγάλωσε του είχαν αναθέσει τη φύλαξη

των κοπαδιών τους στη Φθία του δίδαξαν τη μαντική και την ιατρική τέχνη Οι

Νύμφες πάλι του έμαθαν πώς να καλλιεργεί τα αμπέλια και τις ελιές πώς να

φροντίζει τα μελίσσια και πώς να κάνει το γάλα τυρί Ο τόπος εκεί ήταν γεμάτος

αγριελιές κι οι Νύμφες τού έδειξαν πώς να τις καλλιεργεί να τις Μελανόμορφος

αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική Μυθολογία

Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986 5 μπολιάζει για να δίνουν καρπό να

αλέθει τον καρπό του ελαιόδεντρου και να παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως

τότε ελαιόλαδο Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος ανακάλυψε το

ελαιοπιεστήριο και έτσι τους έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι από τις

ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους Η Μυθολογία μάς λέει πως ταξίδεψε

σε πολλά μέρη της Ελλάδας Πήγε στη Σαρδηνία και κατόπιν στη Σικελία όπου

βρήκε εξαιρετικά γόνιμη γη για να

καλλιεργήσει τις ελιές Εκεί τιμήθηκε ως

θεός-προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών

Από τότε τα δάση της αγριελιάς που

υπήρχαν γύρω από τη Μεσόγειο άρχισαν

να καλλιεργούνται τα άγρια δέντρα

άρχισαν να μπολιάζονται και οι άνθρωποι

έμαθαν να χρησιμοποιούν τον πολύτιμο

καρπό της ελιάς στη διατροφή τους Ο

Αρισταίος τιμήθηκε από τους ανθρώπους

όσο λίγοι θνητοί για την πλούσια προσφορά

του

(Μελανόμορφος αμφορέας που απεικονίζει τον Αρισταίο γύρω στο 540 πΧ Ελληνική

Μυθολογία Εκδοτική Αθηνών τόμος 3ος Αθήνα 1986)

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των

άθλων του έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους

την αγριελιά και την φύτευσε στην Ολυμπία Από

αυτή την ελιά κατασκευάζονταν τα στεφάνια των

Ολυμπιονικών Ο Ηρακλής κρατούσε πάντα ένα

ρόπαλο με το οποίο αντιμετώπιζε τους κινδύνους

και νικούσε κάθε φορά Το είχε κόψει από μια

αγριελιά που είχε βρει κοντά στο Σαρωνικό κόλπο

(Ο Ηρακλής η Αθηνά και ελιά Ερυθρόμορφη

κύλικα 470 πΧ)

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η φυσιογνωμία ενός λαού θεμελιώνεται καθοριστικά εκτός των άλλων και μέσα από

τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο Κι αν θα έπρεπε να δώσουμε το στίγμα της

ελληνικής φύσης κατονομάζοντας κάποια καρποφόρα δέντρα που επέδρασαν στις

κοινωνικοοικονομικές πραγματικότητες την πρώτη θέση αναμφίβολα διεκδικεί η

ελιά Τα πρώτα στάδια εκμετάλλευσης της ελιάς από τους κατοίκους του

προϊστορικού Αιγαίου παραμένουν ακόμη σκοτεινά Πιστεύεται ωστόσο ότι από τη

Νεολιθική τουλάχιστον εποχή μαζί με τους βρώσιμους καρπούς διαφόρων δέντρων

θα γινόταν ευκαιριακά και συλλογή των καρπών της αγριελιάς

(Oleaeuropaeaoleaster) για

τη συμπλήρωση και τον

εμπλουτισμό του

διαιτολογίου

(Πινακίδα απόδοσης ελαιώνων

στη Λύκτο)

ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

O Μίνωας σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές

αλλά και οι διάδοχοί του ήταν οι πρώτοι προστάτες

του ιερού δέντρου της ελιάς το οποίο και εικάζεται

ότι έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο κατά την

ακμή της μινωικής κυριαρχίας Η συστηματική

καλλιέργεια της ελιάς συνέβαλε στην αλματώδη

ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού Ολόκληρη δε

κοινωνικοοικονομική λατρευτική εθιμική αλλά και

καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω από το ιερό δέντρο

(Απεικόνιση ελαιώνα σε τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού)

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β΄

Για την εκμετάλλευση της ελιάς σημαντικότατες είναι και οι γραπτές μαρτυρίες που

αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην

Κνωσό την Πύλο και τις Μυκήνες Από αυτές αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για

τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή τις θρησκευτικές τελετές τις

εμπορικές δραστηριότητες τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωματοποιία βυρσοδεψία

υφαντική κλπ)Το ιδεόγραμμα του ελαιοδέντρου συναντάται στις πινακίδες της

Γραμμικής Α Γραφής Το ίδιο ιδεόγραμμα επιβιώνει και μετά την καταστροφή του

μινωικού πολιτισμού και το συναντάμε στις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Β

Στις πινακίδες της Γραμμικής Β για πρώτη φορά

γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δέντρου της

ελιάς του ελαιόλαδου και του καρπού ο οποίος και

αποδίδεται με τη μορφή ενός άνθους με τρία

πέταλα Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν από

τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά

ιδεογράμματα

(Πινακίδα που αναφέρεται σε ελαιώνες)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Στους κήπους του Αλκίνοου του βασιλιά των

Φαιάκων υπήρχαν ελιές μαζί με άλλα δέντρα με βρώσιμους καρπούς Ο ποιητής

κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της άγριας ελιάς που ονομάζει laquoφυλίηraquo και της

ήμερης laquoελαίηraquo Παρουσιάζει μάλιστα τον Οδυσσέα ναυαγό να σέρνεται γυμνός σαν

σκουλήκι στη γη των Φαιάκων μέχρι που βρήκε καταφύγιο σrsquo ένα δάσος όπου

φύονταν μαζί άγριες και ήμερες ελιές Ακόμη και η θεά Αθηνά εμφανίζεται να

παρηγορεί τον Οδυσσέα κάτω από το ιερό της δέντροΣτην Οδύσσεια επίσης

αναφέρεται ότι στο σπίτι του Οδυσσέα ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες χρυσού και

ορείχαλκου ήταν αποθηκευμένο άφθονο μυρωμένο ελαιόλαδοΦυσικά η κύρια

χρήση του ελαιόλαδου στον Όμηρο ήταν κυρίως καλλωπιστική και τελετουργική

Η Αφροδίτη αλείφει καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό

Έκτορα που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το

άρμα του ενώ εκλεκτής ποιότητας ελαιόλαδο μαζί με μέλι και κρασί προσφέρονται

ως χοές στους νεκρούςΟ ίδιος ο Δίας όταν είδε πως δεν κατάφερε να σώσει από το

θάνατο τον αγαπημένο του γιο Σαρπηδόνα (η μυθολογία τον αναφέρει ως αδερφό

του Μίνωα και του Ραδάμανθυ) διέταξε τον Απόλλωνα να πάρει από τη φωτιά της

μάχης το άψυχο σώμα του και να το φροντίσει

laquohellipπάρε μακριά και λούσε τον στου ποταμού το ρέμαμετά και λάδι αθάνατο πιάσε

λαδάλειψέ τονμε ρούχα θεϊκά γύρου βάλε και τυλιξέ τονκαι τα γοργά τα δίδυμα τα

αδέρφια συνοδείαστον Ύπνο και τον Θάνατο δώσrsquo τον για τη Λυκίαhellipraquo

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με

ελαιόλαδο Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών συνηθιζόταν η

χρήση ελαιόλαδου Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με

λάδι και τους χιτώνες τους πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος (Βίος

Αλεξάνδρου 36) ο οποίος υποστηρίζει ότι το ελαιόλαδο δίνει λάμψη στα λεύκα

ρούχα

Τέλος συνηθέστατη ήταν και η χρήση του ελαιόλαδου και στην καθαριότητα του

σώματος όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης

πλένονται με ζεστό νερό και αμέσως μετά αλείφονται με ελαιόλαδο

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Τον 8οπΧ αιώνα η καλλιεργημένη ελιά ήταν πλέον διαδεδομένη στην Ελλάδα Από

τα Ιόνια νησιά στα οποία η καλλιέργειά της αναφέρεται από τους ομηρικούς

χρόνους έως τα νησιά του Αιγαίου απέραντοι ελαιώνες κάλυπταν την ελληνική

ύπαιθροΗ Αθήνα θεωρούνταν απrsquo όλο τον αρχαίο κόσμο ως η laquoΜητρόπολις των

καρπώνraquo Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άμεση

παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους

Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η

Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης ήταν οι laquoμορίαιraquo ελιές της Αθήνας

Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας ο laquoΜόριος Ζευςraquo Ο μύθος

αυτός δημιούργησε άρρηκτο δεσμό των κατοίκων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο

αλλά και τον καθrsquo όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού

δε φυτρώνει η ελιά όπως βλέπουμε να τον αποτυπώνει ο

Σοφοκλής laquo Κι είνrsquo ακόμα εδώ τέτοιο που εγώ πουθενά

αλλού παρόμοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ

ουδέ στις χώρες της Ασίας ουδέ στο μεγάλο του

Πέλοπα δώριο νησί ανέγγιχτο αυτοφύτρωτοδεντρό

τρόμος και φόβος στα κοντάρια του εχθρού που

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 5: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των

άθλων του έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους

την αγριελιά και την φύτευσε στην Ολυμπία Από

αυτή την ελιά κατασκευάζονταν τα στεφάνια των

Ολυμπιονικών Ο Ηρακλής κρατούσε πάντα ένα

ρόπαλο με το οποίο αντιμετώπιζε τους κινδύνους

και νικούσε κάθε φορά Το είχε κόψει από μια

αγριελιά που είχε βρει κοντά στο Σαρωνικό κόλπο

(Ο Ηρακλής η Αθηνά και ελιά Ερυθρόμορφη

κύλικα 470 πΧ)

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η φυσιογνωμία ενός λαού θεμελιώνεται καθοριστικά εκτός των άλλων και μέσα από

τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο Κι αν θα έπρεπε να δώσουμε το στίγμα της

ελληνικής φύσης κατονομάζοντας κάποια καρποφόρα δέντρα που επέδρασαν στις

κοινωνικοοικονομικές πραγματικότητες την πρώτη θέση αναμφίβολα διεκδικεί η

ελιά Τα πρώτα στάδια εκμετάλλευσης της ελιάς από τους κατοίκους του

προϊστορικού Αιγαίου παραμένουν ακόμη σκοτεινά Πιστεύεται ωστόσο ότι από τη

Νεολιθική τουλάχιστον εποχή μαζί με τους βρώσιμους καρπούς διαφόρων δέντρων

θα γινόταν ευκαιριακά και συλλογή των καρπών της αγριελιάς

(Oleaeuropaeaoleaster) για

τη συμπλήρωση και τον

εμπλουτισμό του

διαιτολογίου

(Πινακίδα απόδοσης ελαιώνων

στη Λύκτο)

ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

O Μίνωας σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές

αλλά και οι διάδοχοί του ήταν οι πρώτοι προστάτες

του ιερού δέντρου της ελιάς το οποίο και εικάζεται

ότι έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο κατά την

ακμή της μινωικής κυριαρχίας Η συστηματική

καλλιέργεια της ελιάς συνέβαλε στην αλματώδη

ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού Ολόκληρη δε

κοινωνικοοικονομική λατρευτική εθιμική αλλά και

καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω από το ιερό δέντρο

(Απεικόνιση ελαιώνα σε τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού)

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β΄

Για την εκμετάλλευση της ελιάς σημαντικότατες είναι και οι γραπτές μαρτυρίες που

αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην

Κνωσό την Πύλο και τις Μυκήνες Από αυτές αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για

τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή τις θρησκευτικές τελετές τις

εμπορικές δραστηριότητες τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωματοποιία βυρσοδεψία

υφαντική κλπ)Το ιδεόγραμμα του ελαιοδέντρου συναντάται στις πινακίδες της

Γραμμικής Α Γραφής Το ίδιο ιδεόγραμμα επιβιώνει και μετά την καταστροφή του

μινωικού πολιτισμού και το συναντάμε στις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Β

Στις πινακίδες της Γραμμικής Β για πρώτη φορά

γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δέντρου της

ελιάς του ελαιόλαδου και του καρπού ο οποίος και

αποδίδεται με τη μορφή ενός άνθους με τρία

πέταλα Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν από

τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά

ιδεογράμματα

(Πινακίδα που αναφέρεται σε ελαιώνες)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Στους κήπους του Αλκίνοου του βασιλιά των

Φαιάκων υπήρχαν ελιές μαζί με άλλα δέντρα με βρώσιμους καρπούς Ο ποιητής

κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της άγριας ελιάς που ονομάζει laquoφυλίηraquo και της

ήμερης laquoελαίηraquo Παρουσιάζει μάλιστα τον Οδυσσέα ναυαγό να σέρνεται γυμνός σαν

σκουλήκι στη γη των Φαιάκων μέχρι που βρήκε καταφύγιο σrsquo ένα δάσος όπου

φύονταν μαζί άγριες και ήμερες ελιές Ακόμη και η θεά Αθηνά εμφανίζεται να

παρηγορεί τον Οδυσσέα κάτω από το ιερό της δέντροΣτην Οδύσσεια επίσης

αναφέρεται ότι στο σπίτι του Οδυσσέα ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες χρυσού και

ορείχαλκου ήταν αποθηκευμένο άφθονο μυρωμένο ελαιόλαδοΦυσικά η κύρια

χρήση του ελαιόλαδου στον Όμηρο ήταν κυρίως καλλωπιστική και τελετουργική

Η Αφροδίτη αλείφει καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό

Έκτορα που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το

άρμα του ενώ εκλεκτής ποιότητας ελαιόλαδο μαζί με μέλι και κρασί προσφέρονται

ως χοές στους νεκρούςΟ ίδιος ο Δίας όταν είδε πως δεν κατάφερε να σώσει από το

θάνατο τον αγαπημένο του γιο Σαρπηδόνα (η μυθολογία τον αναφέρει ως αδερφό

του Μίνωα και του Ραδάμανθυ) διέταξε τον Απόλλωνα να πάρει από τη φωτιά της

μάχης το άψυχο σώμα του και να το φροντίσει

laquohellipπάρε μακριά και λούσε τον στου ποταμού το ρέμαμετά και λάδι αθάνατο πιάσε

λαδάλειψέ τονμε ρούχα θεϊκά γύρου βάλε και τυλιξέ τονκαι τα γοργά τα δίδυμα τα

αδέρφια συνοδείαστον Ύπνο και τον Θάνατο δώσrsquo τον για τη Λυκίαhellipraquo

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με

ελαιόλαδο Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών συνηθιζόταν η

χρήση ελαιόλαδου Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με

λάδι και τους χιτώνες τους πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος (Βίος

Αλεξάνδρου 36) ο οποίος υποστηρίζει ότι το ελαιόλαδο δίνει λάμψη στα λεύκα

ρούχα

Τέλος συνηθέστατη ήταν και η χρήση του ελαιόλαδου και στην καθαριότητα του

σώματος όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης

πλένονται με ζεστό νερό και αμέσως μετά αλείφονται με ελαιόλαδο

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Τον 8οπΧ αιώνα η καλλιεργημένη ελιά ήταν πλέον διαδεδομένη στην Ελλάδα Από

τα Ιόνια νησιά στα οποία η καλλιέργειά της αναφέρεται από τους ομηρικούς

χρόνους έως τα νησιά του Αιγαίου απέραντοι ελαιώνες κάλυπταν την ελληνική

ύπαιθροΗ Αθήνα θεωρούνταν απrsquo όλο τον αρχαίο κόσμο ως η laquoΜητρόπολις των

καρπώνraquo Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άμεση

παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους

Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η

Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης ήταν οι laquoμορίαιraquo ελιές της Αθήνας

Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας ο laquoΜόριος Ζευςraquo Ο μύθος

αυτός δημιούργησε άρρηκτο δεσμό των κατοίκων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο

αλλά και τον καθrsquo όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού

δε φυτρώνει η ελιά όπως βλέπουμε να τον αποτυπώνει ο

Σοφοκλής laquo Κι είνrsquo ακόμα εδώ τέτοιο που εγώ πουθενά

αλλού παρόμοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ

ουδέ στις χώρες της Ασίας ουδέ στο μεγάλο του

Πέλοπα δώριο νησί ανέγγιχτο αυτοφύτρωτοδεντρό

τρόμος και φόβος στα κοντάρια του εχθρού που

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 6: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

O Μίνωας σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές

αλλά και οι διάδοχοί του ήταν οι πρώτοι προστάτες

του ιερού δέντρου της ελιάς το οποίο και εικάζεται

ότι έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο κατά την

ακμή της μινωικής κυριαρχίας Η συστηματική

καλλιέργεια της ελιάς συνέβαλε στην αλματώδη

ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού Ολόκληρη δε

κοινωνικοοικονομική λατρευτική εθιμική αλλά και

καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω από το ιερό δέντρο

(Απεικόνιση ελαιώνα σε τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού)

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β΄

Για την εκμετάλλευση της ελιάς σημαντικότατες είναι και οι γραπτές μαρτυρίες που

αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην

Κνωσό την Πύλο και τις Μυκήνες Από αυτές αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για

τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή τις θρησκευτικές τελετές τις

εμπορικές δραστηριότητες τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωματοποιία βυρσοδεψία

υφαντική κλπ)Το ιδεόγραμμα του ελαιοδέντρου συναντάται στις πινακίδες της

Γραμμικής Α Γραφής Το ίδιο ιδεόγραμμα επιβιώνει και μετά την καταστροφή του

μινωικού πολιτισμού και το συναντάμε στις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Β

Στις πινακίδες της Γραμμικής Β για πρώτη φορά

γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δέντρου της

ελιάς του ελαιόλαδου και του καρπού ο οποίος και

αποδίδεται με τη μορφή ενός άνθους με τρία

πέταλα Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν από

τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά

ιδεογράμματα

(Πινακίδα που αναφέρεται σε ελαιώνες)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Στους κήπους του Αλκίνοου του βασιλιά των

Φαιάκων υπήρχαν ελιές μαζί με άλλα δέντρα με βρώσιμους καρπούς Ο ποιητής

κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της άγριας ελιάς που ονομάζει laquoφυλίηraquo και της

ήμερης laquoελαίηraquo Παρουσιάζει μάλιστα τον Οδυσσέα ναυαγό να σέρνεται γυμνός σαν

σκουλήκι στη γη των Φαιάκων μέχρι που βρήκε καταφύγιο σrsquo ένα δάσος όπου

φύονταν μαζί άγριες και ήμερες ελιές Ακόμη και η θεά Αθηνά εμφανίζεται να

παρηγορεί τον Οδυσσέα κάτω από το ιερό της δέντροΣτην Οδύσσεια επίσης

αναφέρεται ότι στο σπίτι του Οδυσσέα ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες χρυσού και

ορείχαλκου ήταν αποθηκευμένο άφθονο μυρωμένο ελαιόλαδοΦυσικά η κύρια

χρήση του ελαιόλαδου στον Όμηρο ήταν κυρίως καλλωπιστική και τελετουργική

Η Αφροδίτη αλείφει καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό

Έκτορα που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το

άρμα του ενώ εκλεκτής ποιότητας ελαιόλαδο μαζί με μέλι και κρασί προσφέρονται

ως χοές στους νεκρούςΟ ίδιος ο Δίας όταν είδε πως δεν κατάφερε να σώσει από το

θάνατο τον αγαπημένο του γιο Σαρπηδόνα (η μυθολογία τον αναφέρει ως αδερφό

του Μίνωα και του Ραδάμανθυ) διέταξε τον Απόλλωνα να πάρει από τη φωτιά της

μάχης το άψυχο σώμα του και να το φροντίσει

laquohellipπάρε μακριά και λούσε τον στου ποταμού το ρέμαμετά και λάδι αθάνατο πιάσε

λαδάλειψέ τονμε ρούχα θεϊκά γύρου βάλε και τυλιξέ τονκαι τα γοργά τα δίδυμα τα

αδέρφια συνοδείαστον Ύπνο και τον Θάνατο δώσrsquo τον για τη Λυκίαhellipraquo

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με

ελαιόλαδο Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών συνηθιζόταν η

χρήση ελαιόλαδου Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με

λάδι και τους χιτώνες τους πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος (Βίος

Αλεξάνδρου 36) ο οποίος υποστηρίζει ότι το ελαιόλαδο δίνει λάμψη στα λεύκα

ρούχα

Τέλος συνηθέστατη ήταν και η χρήση του ελαιόλαδου και στην καθαριότητα του

σώματος όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης

πλένονται με ζεστό νερό και αμέσως μετά αλείφονται με ελαιόλαδο

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Τον 8οπΧ αιώνα η καλλιεργημένη ελιά ήταν πλέον διαδεδομένη στην Ελλάδα Από

τα Ιόνια νησιά στα οποία η καλλιέργειά της αναφέρεται από τους ομηρικούς

χρόνους έως τα νησιά του Αιγαίου απέραντοι ελαιώνες κάλυπταν την ελληνική

ύπαιθροΗ Αθήνα θεωρούνταν απrsquo όλο τον αρχαίο κόσμο ως η laquoΜητρόπολις των

καρπώνraquo Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άμεση

παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους

Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η

Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης ήταν οι laquoμορίαιraquo ελιές της Αθήνας

Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας ο laquoΜόριος Ζευςraquo Ο μύθος

αυτός δημιούργησε άρρηκτο δεσμό των κατοίκων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο

αλλά και τον καθrsquo όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού

δε φυτρώνει η ελιά όπως βλέπουμε να τον αποτυπώνει ο

Σοφοκλής laquo Κι είνrsquo ακόμα εδώ τέτοιο που εγώ πουθενά

αλλού παρόμοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ

ουδέ στις χώρες της Ασίας ουδέ στο μεγάλο του

Πέλοπα δώριο νησί ανέγγιχτο αυτοφύτρωτοδεντρό

τρόμος και φόβος στα κοντάρια του εχθρού που

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 7: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

παρηγορεί τον Οδυσσέα κάτω από το ιερό της δέντροΣτην Οδύσσεια επίσης

αναφέρεται ότι στο σπίτι του Οδυσσέα ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες χρυσού και

ορείχαλκου ήταν αποθηκευμένο άφθονο μυρωμένο ελαιόλαδοΦυσικά η κύρια

χρήση του ελαιόλαδου στον Όμηρο ήταν κυρίως καλλωπιστική και τελετουργική

Η Αφροδίτη αλείφει καθημερινά με ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρόδα το νεκρό

Έκτορα που το σώμα του είχε κακοποιηθεί όταν ο Αχιλλέας το έσερνε πίσω από το

άρμα του ενώ εκλεκτής ποιότητας ελαιόλαδο μαζί με μέλι και κρασί προσφέρονται

ως χοές στους νεκρούςΟ ίδιος ο Δίας όταν είδε πως δεν κατάφερε να σώσει από το

θάνατο τον αγαπημένο του γιο Σαρπηδόνα (η μυθολογία τον αναφέρει ως αδερφό

του Μίνωα και του Ραδάμανθυ) διέταξε τον Απόλλωνα να πάρει από τη φωτιά της

μάχης το άψυχο σώμα του και να το φροντίσει

laquohellipπάρε μακριά και λούσε τον στου ποταμού το ρέμαμετά και λάδι αθάνατο πιάσε

λαδάλειψέ τονμε ρούχα θεϊκά γύρου βάλε και τυλιξέ τονκαι τα γοργά τα δίδυμα τα

αδέρφια συνοδείαστον Ύπνο και τον Θάνατο δώσrsquo τον για τη Λυκίαhellipraquo

Στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας περιποιείται το τρίχωμα και τη χαίτη των αλόγων με

ελαιόλαδο Αλλά και στην περιποίηση των γυναικείων μαλλιών συνηθιζόταν η

χρήση ελαιόλαδου Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες άλειφαν με

λάδι και τους χιτώνες τους πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος (Βίος

Αλεξάνδρου 36) ο οποίος υποστηρίζει ότι το ελαιόλαδο δίνει λάμψη στα λεύκα

ρούχα

Τέλος συνηθέστατη ήταν και η χρήση του ελαιόλαδου και στην καθαριότητα του

σώματος όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ο Οδυσσέας και ο Διομήδης

πλένονται με ζεστό νερό και αμέσως μετά αλείφονται με ελαιόλαδο

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Τον 8οπΧ αιώνα η καλλιεργημένη ελιά ήταν πλέον διαδεδομένη στην Ελλάδα Από

τα Ιόνια νησιά στα οποία η καλλιέργειά της αναφέρεται από τους ομηρικούς

χρόνους έως τα νησιά του Αιγαίου απέραντοι ελαιώνες κάλυπταν την ελληνική

ύπαιθροΗ Αθήνα θεωρούνταν απrsquo όλο τον αρχαίο κόσμο ως η laquoΜητρόπολις των

καρπώνraquo Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρμοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άμεση

παρέμβαση του κράτους στη γεωργική οικονομία Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους

Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η

Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης ήταν οι laquoμορίαιraquo ελιές της Αθήνας

Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο Δίας ο laquoΜόριος Ζευςraquo Ο μύθος

αυτός δημιούργησε άρρηκτο δεσμό των κατοίκων της πόλης με το πολύτιμο δέντρο

αλλά και τον καθrsquo όλα υπερβολικό θρύλο που έλεγε ότι πουθενά αλλού

δε φυτρώνει η ελιά όπως βλέπουμε να τον αποτυπώνει ο

Σοφοκλής laquo Κι είνrsquo ακόμα εδώ τέτοιο που εγώ πουθενά

αλλού παρόμοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ

ουδέ στις χώρες της Ασίας ουδέ στο μεγάλο του

Πέλοπα δώριο νησί ανέγγιχτο αυτοφύτρωτοδεντρό

τρόμος και φόβος στα κοντάρια του εχθρού που

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 8: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ανθίζει πιο παρrsquo όπου αλλού σrsquo αυτή τη χώρα η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα

που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει νrsquo αφανίσει γιατί απάνω

της πάντrsquo ανοιχτά ο Μόριος Δίας κι η γλαυκόφθαλμη Αθηνά έχουν τα μάτιαraquo Τα

δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδημία εκεί που βρισκόταν το laquoιερόν

άλσοςraquo αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα μέρη της

ΑττικήςΦαίνεται πως συνέβη και με την ελιά εκείνο που συνέβαινε με τα φημισμένα

πρόσωπα ή πράγματα της αρχαιότητας Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή

τους Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς ήταν φυσικό

να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι εξημερωμένη

(καλλιεργημένη) ελιά γεγονός που σηματοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισμού Το

προηγούμενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήμερο (τιθασό) αλλά άγριο Πρόκειται για

την αγριελιά της Ολυμπίας αφιέρωμα του Κρητικού Ηρακλή ενός εκ των Ιδαίων

Δακτύλων (ή των Κουρήτων) θεϊκών θιάσων που σύμφωνα με το μύθο και την

τελετουργία έρχονται στην αυγή του πολιτισμού να διδάξουν στους ανθρώπους το

σχηματισμό κοινωνιών δηλαδή την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής Η Αθηνά όμως

φυτεύει την καλλιεργημένη ελιά σε μια πόλη Η κοινωνία είναι πια οργανωμένη και

συγκροτεί οικιστικά σύνολα και η ελαιοκομία έχει κάνει το μεγάλο της βήμα μαζί με

άλλα είδη διατροφής Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισμού η ελιά διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο ως δέντρο που συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου-

τροφοσυλλέκτη σε γεωργό δηλαδή στη μόνιμη εγκατάσταση και την ενασχόληση με

την καλλιέργεια της γης Οι Αθηναίοι που γνώριζαν την αξία του ndash γιrsquoαυτό εξάλλου

του προσέδιδαν θεϊκή καταγωγή ndash το τιμούσαν ιδιαίτερα και το προστάτευαν

νομοθετικά Ο Σόλωνας για παράδειγμα θέσπισε τον 6ο αιώνα πΧ νόμο κατά τον

οποίο δεν επιτρεπόταν να κόβονται περισσότερα από δύο ελαιόδεντρα κάθε χρόνο

ενώ παραβιάσεις που αφορούσαν στο ιερό αυτό δέντρο εκδικάζονταν στον Άρειο

Πάγο Ο πλούτος και η ευμάρεια στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα οφείλονταν εν

πολλοίς και στη μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου αφού οι ελιές αφθονούσαν στην

Αττική πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο

ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης

Γιrsquo αυτό και το μοναδικό βραβείο που

έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα

στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς ο

laquoκότινοςraquo

Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία

Ολυμπία υπήρχε μια ελιά η

laquoκαλλιστέφανος ελαίαraquo από της

οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο

κότινος

Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε

την ελιά μετά την ολοκλήρωση των

12 άθλων του Το μοναδικό βραβείο

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 9: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

(άθλον) για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από τον κότινο δηλαδή την άγρια ελιά Ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο από

τον Ίφητο ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών την έκοβε πάντα δε από

την Καλλιστέφανο ελιά ένα μικρό αγόρι ( του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του)

Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά

όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας

όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα Οι ελλανοδίκες

έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους

αθλητές Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά τα οποία η θεία χάρη και η

εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς

μεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάμεις Τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό

είχαν και οι κόκκινες μάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το μέτωπο ή τα μπράτσα των

αθλητών Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά

και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα laquoστέφωraquo ήταν συνώνυμο του αμείβω)Σε κανέναν

άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν

να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο

κότινος το στεφάνι της ελιάς αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας

του 2004 στην Αθήνα Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών

ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΊ ΑΓΏΝΕΣ

Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σχέση του λαδιού με την αθλητική

δραστηριότητα έχει την αφετηρία της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν για

λόγους υγιεινής το σώμα τους με λάδι πριν από την καθημερινή άσκηση στα

γυμναστήρια την προπόνηση και τους αγώνες

Εκτός όμως από τη χρήση αυτή στην

Αθήνα η σχέση του λαδιού με τον

αθλητισμό ήταν στενότερη Γιατί στους

αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε

τέσσερα χρόνια εκεί κατά τη διάρκεια

των Παναθηναίων των μεγάλων γιορτών

προς τιμή της θεάς Αθηνάς το λάδι της

ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που

έπαιρναν οι νικητές των αγώνων

Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους

νικητές μέσα σε μεγάλα και

ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία που τα

ονόμαζαν παναθηναϊκούς αμφορείς Οι

παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια

και την ευθύνη της κατασκευής και την απονομής τους την είχαν τα αρμόδια όργανα

της αθηναϊκής πολιτείας Από τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία 60) μαθαίνουμε

ότι ειδικοί άρχοντες οι αθλοθέτες εκτός από τις άλλες σχετικές με τα Παναθήναια

αρμοδιότητές τους laquoκαι τους αμφορείς ποιούνται μετά της βουλής και το έλαιον τοις

αθληταίςαποδιδόασιraquo

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές μας πληροφορεί

μια σημαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 πΧ από την Ακρόπολη στην οποία

αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 10: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή Έτσι στο αγώνισμα της ιππασίας τα

έπαθλα έφταναν μέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αμφορείς για τον πρώτο νικητή

της αρματοδρομίας Ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70

αμφορείς οι οποίοι σύμφωνα με τους υπολογισμούς περιείχαν γύρω στους 25 τόνους

ελαιόλαδο ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως

έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας

Απrsquo όλα αυτά εύλογα γεννάται η απορία πως αξιοποιούσαν οι αθλητές τόσο μεγάλες

ποσότητες που υπερκάλυπταν ασφαλώς τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής

καλλωπισμού και φωτισμού Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός

Αθηνών μαζί με τους αμφορείς Η πολιτεία παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του

λαδιού όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά σύκα) στους αθλητές που

διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε Όπως χαρακτηριστικά λέει

ο Πίνδαρος laquoουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών ει μη τοις νικώσιraquo Το

ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία την Κυρηναϊκή

χερσόνησο και τη Μασσαλία όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους που

αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το laquoεπώνυμοraquo

λάδι το οποίο έφθανε στις χώρες τους μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς που έφεραν

ζωγραφισμένη στη μια πλευρά στην Πρόμαχο Αθηνά και στην άλλη το αγώνισμα για

το οποίο προορίζονταν

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά

και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της

Ελλάδας ειδικότερα αναπόφευκτο ήταν η

μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει

στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των

κατοίκων της περιοχής Με έμπνευση την αγροτική

ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας ο Ολλανδός

ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες

με θέμα την ελιά Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς

ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ

στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά

στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς τουΜουσεία

ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές

ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου Τα

μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που

σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού

ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές Ένα από

τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία

ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και

του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον

οικισμό Μακρυώτικα της

Κεφαλονιάς μικρό μουσείο σε

αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με

αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη

του 19ου ndash αρχές 20ού αιώνα

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 11: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Παρακάτω παρατίθενται έργα άλλων καλλιτεχνών με κέντρο το ελαιόδεντρο

(Θεόφιλος) (Στρατής Αξιώτης)

(ClaudMonet) (Μανώλης Καλλιγιάννης)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στα ομηρικά χρόνια η ελιά φαίνεται να είχε το δικό της ξεχωριστό ρόλο στην

καθημερινή ζωή των ανθρώπων Το λάδι και την ελιά τα βρίσκουμε τόσο στην

Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια Στο πέρασμα των χρόνων οι πληροφορίες για την

ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται Από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων

αλλά και από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιωνόμαστε πως η εξάπλωση της

ελαιοκαλλιέργειας συμπίπτει με ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού Όσο

αναπτύσσεται ο πολιτισμός το ελαιόδεντρο γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο Το δέντρο

της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι πάντα μοναδική πηγή έμπνευσης για διαπρεπείς

νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους ακόμα και στις μέρες μας

Παρακάτω παρατίθενται έργα Ελλήνων ποιητών που έχουν κέντρο τους την ελιά

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 12: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΕΛΙΑ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα

H πιο απrsquo όλες χαϊδευτή

Xρόνια η αγάπη του πατέρα

Σrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Aυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Δεν είμrsquo ολόξανθη μοσχάτη

Tριανταφυλλιά ή κιτριά

Θαμπώνω της ψυχής το μάτι

Για τrsquo άλλα μάτια είμαι γριά

Δε μrsquo έχει αηδόνι ερωμένη

Mrsquo αγάπησε μία θεά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μrsquo απολείπουν οι καρποί

Ώς τα βαθιά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μrsquo έχει ο Θεός ευλογημένη

Kι είμαι γεμάτη προκοπή

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Φρίκη ερημιά νερά και σκότη

Tη γη εθάψαν μια φορά

Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

Στο Nώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Tην εμορφιά και τη χαρά

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου

Ήρθrsquo ο Χριστός νrsquo αναπαυθεί

Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

(Κωστής Παλαμάς)

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 13: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Από τοΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ-ΓΕΝΕΣΙΣ

[hellip] Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το `χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

και το δέντρο μονάχο του

χωρίς κοπάδι

για να το κάνεις φίλο σου

και να γνωρίζεις τrsquo ακριβό του τrsquo όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα

για να μην έχεις πού νrsquo απλώσεις ρίζα

και να τραβάς του βάθους ολοένα

και πλατύς επάνου ο ουρανός

για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη

ΑΥΤOΣ

ο κόσμος ο μικρός ο μέγας

(Οδυσσέας Ελύτης)

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Από τα προϊστορικά χρόνια τα δύο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου το έλαιον

και ο οίνος φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο σε διάφορες

τελετές Στα προϊστορικά νεκροταφεία υπάρχουν εγκαταστάσεις έκθλιψης σταφυλιών

και πιθανόν ελαιοκάρπου Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει

διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα

συνυφασμένο Για τους ορθόδοξους χριστιανούς το λάδι όπως και το σιτάρι και το

κρασί έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα

μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου Η ελιά είναι το μόνο φυτό που

αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη ΒίβλοΚλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το

περιστέρι στον Νώε σύμβολο του θείου ελέους της γαλήνης και της ειρήνης Ιερό

σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και

τελετουργίες γέννηση βάπτιση γάμο και θάνατο

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 14: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι χρησιμοποιείται

από τα αρχαία ως

θεραπευτικό και

καλλωπιστικό μέσο Το

λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την

πνευματική θεραπεία που

μας παρέχει ο Θεός Το

έλεος του Θεού που όπως

το λάδι που χύνεται

επάνω στην κεφαλή του

βαπτιζομένου και

καλύπτει ολόκληρο το σώμα πλούσια εκχέεται στις ψυχές μαλακώνει τη

σκληρότητα της καρδιάς και τη γεμίζει με το θεραπευτικό φάρμακο της αγάπης Η

ομορφιά του εν Χριστώ κεκαθαρμένου και αναγεννημένου ανθρώπου είναι η ομορφιά

του ανθρώπου που είναι γεμάτος εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού που έχει αγάπη

και ειρήνη στην καρδιά του Ο πιστόςαλείφεται με λάδι όπως οι αθλητές της πάλης

γιατί θα παλέψει ενάντια στο κακό και στην αμαρτία

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας το οποίο τελείται στο

Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών Το Ευχέλαιο της

Μ Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή αλλά είναι

μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα

άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει

να συμμετέχουμε πχ

Εξομολόγηση Θεία Κοινωνία

Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται

laquoεις ίασιν ψυχής τε και σώματοςraquo

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της

Εκκλησίας μας η σωματική

ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός

καρπός της αμαρτίας Οποιαδήποτε

ασθένεια ως διαταραχή της

αρμονικής λειτουργίας του σώματος

οφείλεται σε πνευματικά αίτια και

κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων

του ανθρώπου με τον Θεό Στα ιερά

κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η

στενή σύνδεση της ασθένειας με την

αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας η ειλικρινής

μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 15: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο

μικρή εικόνα του Χριστού κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι δίπλα στο οποίο

ανάβονται επτά κεριά Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό

λάδι ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό Γιrsquo αυτό και ο καλός

Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας

στις πληγές του λάδι και κρασί Το

λάδι μετά τις ευχές των ιερέων

δεν είναι πια κοινό λάδιmiddot όπως και

στη βάπτιση το νερό της

κολυμβήθρας μετά τις ευχές του

λειτουργού δεν είναι πια κοινό

νερό

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η

χρίση με το αγιασμένο έλαιο

Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο

το σαγόνι οι δύο παρειές και τα

χέρια μέσα στην παλάμη και στο

εξωτερικό τους μέρος Μrsquo αυτή

την χρίση ζητούμε από τον Κύριο

να θεραπεύσει το πνεύμα τις

σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο Ακόμη να δίνει δύναμη σrsquo εκείνα

τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξειςmiddot (πχ τα χέρια

είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας)

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια

θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς Θεωρήθηκε

θαυματουργό από τους πιστούς ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από

βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων μυρώνονταν δηλαδή με

λάδι από το καντήλι που

έκαιγε μπροστά σε

θαυματουργές

εικόνεςΠρόκειται για

μια εκκλησιαστική

πρακτική που

επισημαίνει την

ιερότητα του καρπού της

ελιάς Το αγιασμένο από

την εκκλησία λάδι

θεωρείται από τους

πιστούς φυλαχτό και

βοήθεια για κάθε

δύσκολη στιγμή

Στην Παλαιά Διαθήκη ο

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 16: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

καρπός της ελιάς αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής μέσο φωτισμού

καλλωπισμού αλλά και θεραπείας εξαιτίας των μαλακτικών του ιδιοτήτων

Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή

φωτισμού και μέσο θεραπείας ακόμη και ως ένδειξη τιμής φιλίας και αγάπης

Επιπλέον οι μαθητές του Χριστού χρησιμοποιώντας χρίσματα ελαίου εκδίωκαν τα

ακάθαρτα πνεύματα και θεραπεύαν τους ασθενείς

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Τα κλαδιά αυτά κατά την λαϊκή αντίληψη έχουν ιαματικές ιδιότητες και

φυλάσσονται στο εικονοστάσι μαζί με τα ldquoκαλορίζικαrdquo Πολλοί τα βάζουν σε λίγο

νερό για να ριζοβολήσουν δίνουν δε μεγάλη σημασία σε αυτό το ριζοβόλημα έτσι

στο λιόφυτο τους θα είναι ιερό

Γεροκωνσταντής Δημήτρης

Βούλγαρης Κωνσταντίνος

Θεοδώρου Παρασκευή

ΚούκιΚλάιντι

Νάτσιος Ιωάννης

Παπαδημητρίου Ευστάθιος

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους και πιθανότατα κατάγεται από

το χώρο της MΜεσογείου Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά

στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε

Φοίνικες έμποροι Όπως αναφέρει ο Πλίνιος κατά το 580 πχ ούτε το Λάτιο ούτε η

Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά τη

ανατολικής Μεσογείου Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους

αιώνες στην καθημερινότητα των λαών

της Μεσογείου και ειδικότερα στην

Ελλάδα τα κλαδιά ο καρπός αλλά και

το ελαιόλαδο ο laquoχυμόςraquo του

ελαιόδεντρου έχουν συμβολικό

χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση

σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής

των κατοίκων της περιοχής εξέταση

των αρχαιολογικών στοιχείων που

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 17: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή

αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δέντρα των Ελλήνων λόγω της

ιερότατος

της της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της

στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή Νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από

ανάλυση γύρης μαρτυρούν την παρουσία της στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική

εποχή Συστηματική καλλιέργειά της πιστοποιήθηκε και στη μυκηναϊκή περίοδο σε

διάφορα σημεία της Ελλάδας Αλλά και οι πινακίδες της Γραμμικής Β από τα αρχεία

των ανακτόρων Κνωσού Πύλου και Μυκηνών μαρτυρούν την οικονομική σημασία

της κατά τον 14ο και τον 13ο αι πχ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΛΙΜΑ

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της πτύξης

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτοφόρο φυτό Για την ανάπτυξή της απαιτείται έκθεση σε

περιβάλλον που θα παρέχει από 2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

Η καλλιέργεια της ελιάς εντοπίζεται στην εύκρατη ζώνη του Βόρειου και Νοτίου

ημισφαιρίου και σε γεωγραφικό πλάτος 30deg ndash 45deg για το πρώτο και 15deg ndash 40deg για το

δεύτερο

Καλλιεργείται σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα το οποίο χαρακτηρίζεται από ήπιους

υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια

Περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους -5 degC είναι απαγορευτικές

για την εγκατάσταση ελαιώνα

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 18: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Ομοίως απαγορευτικές είναι και εκείνες οι περιοχές στις οποίες την περίοδο της

ωρίμανσης παρατηρούνται πρώιμοι φθινοπωρινοί παγετοί την περίοδο της έπτυξες

των οφθαλμών πρώιμοι ανοιξιάτικοι παγετοί και την περίοδο της άνθησης οι

επικρατούντες άνεμοι είναι ξηροί και ζεστοί ή έχουν καταγραφεί υψηλές

θερμοκρασίες

Η ελιά είναι εξαιρετικά φωτόφωνο φυτό Απαιτείται περιβάλλον που θα παρέχει από

2400 έως 2700 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως

Εάν στην επιλεχθείσα περιοχή οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα (200-

300 mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική μόνο στα εδάφη που τα

χαρακτηρίζει επαρκής ικανότητα συγκράτησης νερού ή υπάρχει η δυνατότητα

συμπληρωματικής άρδευσης Σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις (400-600

mmέτος) η απόδοση της ελιάς θα είναι ικανοποιητική υπό την προϋπόθεση ότι το

έδαφος χαρακτηρίζεται από επαρκή αποστράγγιση

Για να διακοπεί ο λήθαργος των ανθοφόρων οφθαλμών απαιτούνται χαμηλές

θερμοκρασίες περίπου δύο μηνών με μέσο όρο κυμαινόμενο μεταξύ 15 deg C και 10 deg

C

ΠΟΤΙΣΜΑ

Μόνο 30 των ελαιώνων μας είναι αρδευόμενοι οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη

απόδοση Για τα υπόλοιπα δέντρα δεν υπάρχει ανάγκη άρδευσης καθώς φυσικές

πηγές υπόγειων υδάτων είναι

ικανές να κρατήσουν το δέντρο

και την σοδιά σε άριστα επίπεδα

ενυδάτωσης Η ποιότητα των

ελιών και του ελαιολάδου που

παράγεται από αυτά είναι

ανώτερη πλούσια σε γεύση και με

ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

ΛΙΠΑΝΣΗ

Η ελιά αποτελεί ήδη από την Αρχαιότητα μία πολύ σημαντική και κερδοφόρα

καλλιέργεια στην χώρα μας κατέχοντας μία ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό και

κουλτούρα του τόπου Η σωστή λίπανση της ελιάς συμβαίνει όταν ο αγρότης επιλέγει

με αυστηρά κριτήρια το λίπασμαΓια αυτό πρέπει ένας αγρότης να είναι

ενημερωμένος για την σημαντικά του στην θρύψει του δένδρο και τον τρόπο

χρησιμοποίησης λίπανσης της ελιαςδιακρινεται σε

bull Βασική λίπανση

Η βασική λίπανση της ελιάς γίνεται κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου έως τα μέσα

Φεβρουαρίου ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά στοιχεία

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 19: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

και ειδικότερα το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων

οφθαλμών και την έναρξη της άνοιξης

bull Επιφανειακή λίπανση

Στους αρδευόμενους ελαιώνες για να καλυφτούν επαρκώς οι θρεπτικές

ανάγκες των καρπών συνιστάται να γίνεται επιφανειακή αζωτούχος λίπανση και

άρδευση του ελαιώνα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κομπόδεσες (Ιουν)

Στους ελαιώνες βρώσιμης ελιάς για την αύξηση του μεγέθους και του βάρους

των καρπών την αύξηση των ολικών διαλυτών στερεών και την ομοιόμορφη

ωρίμανση συνιστάται εκτός από την αζωτούχο λίπανση του Ιουνίου να εφαρμόζεται

και όψιμη λίπανση με άζωτο και κάλιο κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των

καρπών (Αυγ)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ν - Άζωτο

Το άζωτο ασκεί καθοριστική επίδραση στη βλάστηση και την παραγωγή των δέντρων

και αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια της ελιάς

bull Αυξάνει την παραγωγή

bull Προάγει την γρήγορη ανάπτυξη της ανοιξιάτικης βλάστησης συμβάλλοντας

καθοριστικά στην ανάπτυξη της καλλιέργειας σε περιοχές με υδροθερμικέ κλίμα

bull Ενισχύει την φυσιολογική ανάπτυξη των ανθέων βελτιώνοντας την

κομπόδεση

bull Μειώνει την παρενιαυτοφορία

Ρ - Φώσφορος

Ο φώσφορος αν και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών των δέντρων

δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους ξηρούς ελαιώνες

Κ - Κάλιο

Το κάλιο είναι αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο Η ανεπάρκεια του

μειώνει άμεσα την παραγωγή και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα και την

ελαιοπεριεκτικότητα των ΚάρπωvΠροάγει την συσσώρευση των προϊόντων της

φωτοσύνθεσης στον καρπό Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των Κάρπωv

Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδιΡυθμίζει την απορρόφηση τη

διακίνηση και την αποθήκευση του νερού εντός του φυτούΑυξάνει την αντοχή του

δέντρου στον παγετό την ξηρασία σε εχθρούς και ασθένειες και αντίξοες καιρικές

συνθήκες

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 20: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Β - Βόριο

Το βόριο σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα του ελαιώνα και είναι το

σημαντικότερο ιχνοστοιχείο στο ελαιόδεντρο Η έλλειψη του αποτελεί την πλέον

απαντώμενητροφοπενία της ελιάς Ενισχύει στη βλάστησηΣυμβάλει στο σχηματισμό

των ανθέων και την άνθιση ασβεστούχα εδάφη η προσθήκη του είναι επιβεβλημένη

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι απαραίτητο οι γεωργοί να γνωρίζουν τον τρόπο αξιοποίησης των λιπασμάτων

Η σωστή λίπανση όχι μόνο ωφελεί τους παραγωγούς αλλά και το ίδιο το έδαφος Γι

αυτό τον λόγο πρέπει να εφαρμόζεται με μετρό Τα λιπάσματα ανάλογα με την μορφή

τους διακρίνονται σε

1 Μη υδροδιαλυτά κοκκώδους microορφής σκόνης λιπάσmicroατα

Εντοπισmicroένηεφαρmicroογή σε όλη την εδαφική επιφάνεια κάτω από την κόmicroη των

ελαιόδεντρων microε το χέρι ή microε microηχανική διασπορά microε λιπασmicroατοδιανοmicroείς και

άmicroεσηενσωmicroάτωσή τους στο έδαφος 2 Υδατοδιαλυτά κοκκώδη ή

κρυσταλλικής microορφής και υγρής microορφήςλιπάσmicroατα Εφαρmicroογή microε το δίκτυο

άρδευσης (υδρολίπανση) και σε ειδικές περιπτώσεις microε

διαφυλλικούςψεκασmicroούς

Κατά αυτόν τον τροπογινεται και η λιπανση της ελιας

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ο πολλαπλασιασμός της ελιάς με σπόρο ή αγενώς με μοσχεύματα είναι εύκολος

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΣΤΑΙ

Παράγοντες όμως το λάδι που περιεχεταιτο σκληρό περίβλημα αλλά και ο μεγάλος

χρόνος που απαιτητέ για να φυτρώσει είναι οι κύριοι λόγοι που αποφεύγεται Ωστόσο

τα φυτά αυτά έχουν μεγαλύτερη νεανικότητα Μπαίνουν στην παράγωγη μετά από 10

χρονιάζω εγγενής πολλαπλασιασμός ο όποιος έχει επικράτηση και στα περισσότερα

δένδρα είναι αρκετά εύκολος και με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας Μειονέκτημα

ωστόσο αποτελεί ότι μπορεί να μεταφέρουν ασθένειες από το μητρικό δενδρο

Τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού αποτελούν 1)μοσχεύματα χρησιμοποιούνται

φυλλοφόρα μοσχεύματα ημίξηρα ή μαλακά Τα φυλλοφόρα μοσχεύματα έχουν

μήκος από 12-15εκατοστά και 4-6φύλλα και μετά την εμβάπτιση της βάσεως αυτού

σε ορμόνη ριζοβολάς ανάλογα με τον τύπο του φυλλοφόρου μοσχεύματος και την

ποικιλία τοποθετούνται σε σύστημα υδρογόνωσης για ριζοβολία2)οι γόγγροι πάλαια

και διαδεδομένη η χρήση της τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί επειδή η

διαδικασία είναι αρκετά επώδυνη για το δενδρικοί γόγγροι αποτελούν εξογκώματα

του κορμού τα όποια Αποκόπτονται από το microτρικό φυτό και φυτεύονται σε ελαφρύ

υπόστροφα (αποτελούτανε από ποταμίσια άμμο ή μίγμα πελάτη και τύρφης) το οποίο

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 21: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

διατηρείται υγρό (η φύτευση γίνεται συνήθως σε microινώδες υδρονέφωσης 3) Οι

παραφυάδες είναι ζωηροί βλαστοί που αναπτύσσονται από τη βάση του κορmicroού του

δένδρου είτε λόγω ζωηρότητας αυτού είτε λόγω πρόκλησης έκπτυξης των

λανθανόντων οφθαλmicroών που βρίσκονται στη ζώνη κοντά στη βάση του κορmicroού Η

πρόκληση αυτή microπορεί να επιτευχθεί είτε microε αυστηρό κλάδεmicroα του microητρικού δέντρου

έως και καρατόmicroηση αυτού είτε microε την εφαρmicroογή χαραγής πάνω από το σηmicroείο που

επιθυmicroούmicroε την παραγωγή των ζωηρών αυτών βλαστών (καταβολάδα κατά συστάδα

όταν εφαρmicroόζεται σε εmicroπορικήκλίmicroακα) Η ριζοβολία των παραφυάδων

επιτυγχάνεται microε το παράχωmicroα της βάσης αυτών νωρίς την βλαστική περίοδο και microε

φροντίδα ώστε συνεχώς να βρίσκεται η βάση του υπό σκότος microε σκοπό την

προτροπή ριζογένεσης Προς διευκόλυνση της ριζοβολίας αυτών microπορεί να γίνει

microικρήτοmicroή στη βάση των βλαστών και να εφαρmicroοστείορmicroόνηριζοβολίας σε microορφή

αλκοολούχου διαλύmicroατος συγκέντρωση σε ορεινή από 1 έως και 3 γ στο λίτρο Κατά

τα τέλη του χειμώνα αφαιρούνται προσεκτικά οι παραφυάδες από το microτρικό φυτό

microόζη microε ριζικό σύστηνα και είτε φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο χωράφι

είτε μεταφέρονται στο φυτώριο προς περαιτέρω ανάπτυξη

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την υγεία του δένδρο

αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα

δένδρο ελιάς και θέλουμε να το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται στα 1 με 15

μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την κατάσταση του δένδρου

πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και ρίχνονται στις ρίζες του

δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη του

δένδρου

Αυτά αποτελούν αρχικώς σκοπός ενός γεωργού και μετά χρησιμοποιεί ανάλογο

κλάδεμα με την περισταση Υπαρχουν τρία ειδή κλαδέματος

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 22: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα

παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η χολεριασμένα η από

φωτιά η έντονα σκιασμένα

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την

αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα

όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

bull ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να επέλθει μια

ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού συστήματος ώστε να

ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και τη συντήρηση και βελτίωση του

σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

ΟΙ κυριότερες ασθένειες που συναντάμε στις ελιές είναι οι εξής

1 Το κυκλωνικού είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς και είναι

γνωστή και ως μαύρισμα ή μουτζούρωμα ή laquoμάτι παγωνιούraquo Η ασθένεια

προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και

γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής Προσβάλλει κατεξοχήν τα

φύλλα άλλα και τους ποδίσκους των ανθέων ταξιανθιών και καρπού και

σπανιότατα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς Στην πάνω

επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται σκουρόχρωμες χαρακτηριστικές

κυκλικές κηλίδες Πολλές φορές το κέντρο των καστανότερων κηλίδων

αποκτά γκρι-καστανό χρώμα και συχνά περιβάλλονται από χλωρωτικό

δακτυλίδι

2 Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες

προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές

ιδιαίτερα σε περιόδους Δακοπροσβολής ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ασθένεια

προσβάλλει μόνο τους καρπούς και εμφανίζεται με δυο μορφές την

laquoξεροβούνιraquo και την laquoσαποβούλαraquo Ξεροβούλα (εντοπισμένη μόλυνση) είναι

η πιο συνηθισμένη και εμφανίζεται το καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου στους

άωρους καρπούς Εκδηλώνεται με την μορφή μιας ή και περισσοτέρων ξερών

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 23: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

καστανών κηλίδων συνήθως κυκλικών

ελαφρά βυθισμένων Οι ιστοί κάτω από

τις κηλίδες φελλοποιούνται και είναι

πλήρης μυκηλιακών υφών Η βυθισμένη

κηλίδα παίρνει χρώμα καστανό και πάνω

της εμφανίζονται οι καρποφορίες του

μύκητα σαν μαύρα στίγματα τα

πυκνίδια Επίσης σε κάθε κηλίδα

διακρίνεται σχισμή της επιδερμίδας που

προκλήθηκε από τον δάκο Οι πρώτες

προσβολές του Ιουνίου συντελούν στην

πτώση των καρπών ενώ οι προσβολές του

Αυγούστου μειώνουν την εμπορευσιμότητα τους

3 Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες

και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή Ακόμη εμφανίζεται πολύ συχνά

και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κηπευτικά) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Παρατηρούνται καστανόμαυρου ndash μαύρου χρώματος εξάνθηση

laquoκαπνιάraquoπάνω σε όλα τα εναέρια τμήματα των δέντρων και ιδιαίτερα στα

φύλλα και τους καρπούς Η εξάνθηση αυτή αποτελείται από το μυκήλιο και

τις καρποφορίες διαφόρων σαπρόφυτων μυκήτων που αναπτύσσονται λόγω

της laquoμελίτωσηςraquo στην επιφάνεια των ιστών χωρίς να αποκτούν όμως σχέσεις

παρασιτισμού με αυτούς Αποτέλεσμα της προσβολής η φυλλόπτωση και

εξασθένηση των δέντρων και ακόμη η κάλυψη των καρπών έχει σαν συνέπεια

την ποιοτική υποβάθμιση των επιτραπέζιων ποικιλιών

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο

Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο που παράγεται είναι

πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές

παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και

τον Ιανουάριο ωστόσο έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι

ώριμες ελιές έχουν μοβ προς μαύρο

χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό

ελαιολάδου τον Νοέμβριο χρειάζονται

περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ

αντίστοιχα το Δεκέμβριο και τον

Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί

να παραχθεί από μόνο 4 κιλά ώριμου

ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής

οι αγρότες στρώνουν μεγάλα

παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 24: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου σκουπόξυλου για να

σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και κλαδιά που είχαν

πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας

ένα είδος κόσκινου μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί το φρέσκο ελαιόλαδο Η

χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης

ανάλογα με τον ελαιώνα και τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την

ημέρα οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquo αυτά όμως

αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε

αρώματα και με ευχάριστη φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιοτριβείο δουλεύει περίπου τέσσερις μήνες το χρόνο 18 ώρες την ημέρα Στην

πραγματικότητα όμως τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την

εποχή που δεν υπήρχε η τεχνολογία τότε που χρησιμοποιούνταν οι πέτρινες

μυλόπετρες για την σύνθλιψη της ελιάς

και την παραγωγή λαδιού

Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής

λαδιού

1Παραλαβή των ελαιοκάρπων και

ζύγισμα

2 Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος

γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει

πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα

αρνητικά στην ποιότητά

του Οι ελιές από την

λεκάνη μαζέματος

προχωράνε πάνω στην

κινητή τροχιά προς το

πλυντήριο κατά το

πέρασμά τους

υποβάλλονται σε ρεύμα

αέρα που αποσύρει τα

φύλλα και τα

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 25: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω

ειδικού σωληνα

3 Πλύσιμο των καρπών Το πλυντήριο ελιάς (κατασκευασμένο εξrsquo ολοκλήρου

από ανοξείδωτο μέταλλο INOX) λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος

νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος το νερό ρέει υπό μορφή

κυκλώνα νερού που οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά

εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού που σχηματίζει κύματα για την πλύση

Αυτός ο τύπος είναι εφοδιασμένος με ελικοειδή μεταφορέα που απομακρύνει

τις πέτρες και τα σκληρά συστατικά εκτός πλυντηρίου

4 Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών

σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας

ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη

μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο Ο χειρόμυλος πολτοποιεί την ελιά

διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία Υπάρχουν διάφοροι τύποι NJ

χειρόμυλος με σφυριά τοποθετημένα ευθέως στον άξονα του κύριου κινητήρα

με σταθερό κόσκινο και ελικόμορφο εφοδιαστή ελιάς Η ισχύς του μεγάλου

κινητήρα είναι από 20 μέχρι 40 ίππους ανάλογα με την εντολή Σε αυτήν τη

φάση αλλά και στις επόμενες έχει μεγάλη σημασία η θερμοκρασία στην οποία

θα βρίσκεται το μίγμα έτσι ώστε να μην καεί το λάδι οπότε ουσιαστικά

καταστρέφεται

5 Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6 Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι) Ο πολτός

της ελιάς οδηγείται στη

συνέχεια στους

laquoφυγοκεντριστέςraquo τριών

φάσεων όπου laquoβγαίνειraquo

ουσιαστικά το λάδι Λάδι

νερό και ψίχα είναι τα τρία

υλικά που βγαίνουν από το

μηχάνημα Από την ψίχα

θα παραχθεί στη συνέχεια

το πυρηνέλαιο και το

σαπούνι ελιάς ενώ το

laquoνερόraquo αποτελεί τα

γνωστά και πολύ laquoανθεκτικάraquo απόβληταελαιοτριβείου τα οποία καταλήγουν

σε λάκκους δίπλα στο ελαιοτριβείοΣΕκαποιαελαιοτριβεία υπάρχουν

laquoεξατμισοδεξαμενέςraquoπου χρησιμεύουν στη ρίψη των αποβλήτων

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 26: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

7 παραλαβη του ελαιολάδου από την

ελαιοζυμη

8 Τελικός διαχωρισμός όπου

διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και

καθαρισμός του ελαιόλαδου

9 Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα

μηχανήματα ακολουθεί η μέτρηση

της οξύτητας ώστε ο παραγωγός που

τις περισσότερες φορές είναι παρών

να ξέρει την ποιότητα λαδιού που παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά

την παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα

Βλάχου Τριανταφυλλιά

Κουβέλη Κυριακή

Μιχαήλ Κωνσταντίνος

ΣάλγιαΜαριγκλέντΤσιπτσής Ιωάννης

Τσούτσικας Ευάγγελος

Χαντζής Κωνσταντίνος

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 27: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οι ευεργετικές ιδιότητες και τα ανεκτίμητα οφέλη του ελαιολάδου είναι ευρέως

γνωστά Για αυτό και το ελαιόλαδο ανήκει στην κατηγορία των superfoodsΣτο

πρωινό η ακόμη και στο δεκατιανό στο μεσημεριανό-ανελλιπώς αλλά και στο

βραδινό το ελαιόλαδο πάντα αποτελεί μια καλή ιδέα για να απογειωθεί το γεύμα μας

τόσο γευστικά όσο και

διατροφικά Λίγες μονό

σταγόνες αγνού

παρθένου ελαιολάδου

μπορούν να μας

προσφέρουν πολύτιμες

ουσίες και θρεπτικά

συστατικά απαραίτητα

για την σωστή

λειτουργία και την

ανάπτυξη του

οργανισμού

Τώρα λοιπόν θα σας αναφέρουμε μερικά από τα σπουδαιότερα οφέλη καθώς επίσης

και σημαντικές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου Ακόμη θα μιλήσουμε

για την πολύτιμη πρόσφορα του στην ομαλή και υγιή λειτουργία του ανθρώπινου

οργανισμού Και φυσικά δε θα παραλείψουμε να επισημάνουμε την συμβολή αυτου

του μοναδικού ελιξιρίου υγείας στην μάχη κατά του καρκίνου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bull Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των

λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του

οργανισμού μας

bull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις

πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών

του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες

bull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει

τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που

εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζών

bull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης

των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες

δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα

ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για

την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίας

bull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 28: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη

συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων

που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και αποτρέπει τη δημιουργία

πέτρας στη χολή

bull Σύμφωνα με

πρόσφατες

έρευνες στην

Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η

κατανάλωση

ελαιόλαδου

περισσότερες από

μια φορά την

ημέρα ενισχύει

τον οργανισμό των

γυναικών ενάντια

στον καρκίνο του

μαστού

Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΟΥ

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Τα λιπαρά

Η ευεργετική αξία του ελαιολάδου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής οφείλεται κυρίως

στην περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Τα μονοακόρεστα λιπαρά στη

διατροφή έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος

Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα κορεσμένα λιπαρά της διατροφής αντικατασταθούν από

πολυακόρεστα και μονοακόρεστα (τα λεγόμενα lsquoκαλάrsquo λιπαρά) τότε φαίνεται να βελτιώνεται

το λιπιδαιμικό προφίλ

Αυτός είναι και ο λόγος που διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

καθώς και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνουν την αντικατάσταση των

κορεσμένων λιπαρών (ζωικά λιπαρά) από μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα

λιπαρά οξέα (μαλακές μαργαρίνες ξηροί καρποί ψάρια)

Ωστόσο επειδή ακριβώς τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες είναι σημαντικό να δίνουμε

έμφαση στην ποσότητα ελαιολάδου που καταναλώνουμε

Τα αντιοξειδωτικά

Η μείωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων

έχει συσχετισθεί με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες Ο

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 29: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

λόγος τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν από τη φθορά των μορίων και των μεμβρανών των

κυττάρων

Οι πολυφαινόλες αντιοξειδωτικά που τα γνωρίζουμε ως συστατικό του κρασιού των

κόκκινων φρούτων και του καφέ

αποτελούν ένα βασικό συστατικό του

ελαιολάδου Όταν χρησιμοποιούμε το

ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους της

διατροφής μας καταφέρνουμε να

καλύψουμε σημαντικό ποσοστό των

ημερήσιων αναγκών μας σε

αντιοξειδωτικά

Παράλληλα τα φαινολικά συστατικά

του ελαιολάδου φαίνεται να

συσχετίζονται με την υγεία της

καρδιάς δρώντας ενάντια στο

οξειδωτικό στρες ενώ προστατεύουν

και την ποιότητα του λαδιού αφού επηρεάζουν το άρωμα και τη γεύση του ελαιολάδου και

ταυτόχρονα δρουν ενάντια στην οξείδωση του ίδιου του ελαίου

Βιταμίνη Ε

Το ελαιόλαδο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε της λιποδιαλυτής βιταμίνης που

εμφανίζει έντονη αντιοξειδωτική δράση Η βιταμίνη Ε του ελαιολάδου είναι ένα ακόμη

συστατικό του το οποίο συνδέεται με τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς σε συνδυασμό με

τις πολυφαινόλες του και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει

Η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης Ε του ελαιολάδου έχει συσχετισθεί ωστόσο και με την

πρόληψη της πρόωρης γήρανσης καθώς φαίνεται πως η επαρκής πρόσληψή της έχει

συνδεθεί με την προστασία από εκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer

Πως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάς

Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του

σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν

την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος

ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-

4 έτη από την έναρξη μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα

λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και

γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά

Πως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου

Η αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και φυτοστερόλες

(πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα το ελαιόλαδο

φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού λόγω της υψηλής

περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει την δραστικότητα

του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο 30 των ασθενών με

καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του ελαιολάδου φαίνεται να

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 30: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του παχέος

εντέρου

Με ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία

προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ουσίες αυτές

εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η

υψηλή περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το

ανθρώπινο δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε διάφορες

πηγές ιονίζουσας

ακτινοβολίας όπως η

υπεριώδης ακτινοβολία

Τέλος η βιταμίνη Ε στο

ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του

δέρματος και στην

καταπολέμηση της

ξηροδερμίας και των

ραγάδων

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 31: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ

ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1αΤρως πρωινό

ΝΑΙ

ΟΧΙ

1βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΓΑΛΑ ΧΥΜΟ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ

ΚΑΦΕ

2αΤρως στα διαλείμματα του σχολείου

ΝΑΙ ΟΧΙ

2βΑν ναι τι περιλαμβάνει

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΠΙΤΣΑ

3αΠοιές κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙΑ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 32: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

3βΠεριλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

ΝΑΙ ΟΧΙ

4Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

ΚΑΦΕ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΧΥΜΟ ΑΛΚΟΟΛ

5Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

ΝΑΙ ΟΧΙ

6Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

ΝΑΙ ΟΧΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 33: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

(Σε σύνολο 46 μαθητών)

1α Τρως πρωινό

1β Αν ναι τι περιλαμβάνει

2α Τρως στα διαλείμματα του σχολείου

0

5

10

15

20

25

30

ΝΑΙ ΌΧΙ

29

17

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΧΥΜΟΣ ΓΑΛΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΟΣΤ ΚΑΦΕΣ

7

1213

15

6

0

10

20

30

40

ΝΑΙ ΌΧΙ

40

6

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 34: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

2β Αν ναι τι περιλαμβάνει

3α Ποιες κατηγορίες τροφίμων περιλαμβάνουν τα ημερήσια

γεύματά σου

3β Περιλαμβάνουν τα γεύματα σου ελαιόλαδο

0

5

10

15

20

ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΧΥΜΟΣ ΤΥΡΟΠΙΤΑ ΦΡΟΥΤΟ ΠΙΤΣΑ

19

11

5

7

19

0

5

10

15

20

25

30

ΨΩΜΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΡΕΑΣ ΨΑΡΙ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΓΑΛΑΚΤΚΑ ΟΣΠΡΙΑ ΓΛΥΚΑ

29

22

24

13

23

17

13 13

0

10

20

30

40

50

ΝΑΙ ΌΧΙ

45

1

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 35: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

4 Τι προτιμάς να πίνεις σε καθημερινή βάση

5 Βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι την ώρα του γεύματος ή του

βραδινού

6 Αλλάζουν οι διατροφικές σου συνήθειες τον καιρό των εξετάσεων

0

5

10

15

20

25

30

ΚΑΦΕΣ ΓΑΛΑ ΝΕΡΟ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΥΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

14

8

30

8

19

15

31

15

ΝΑΙ

ΌΧΙ

20

26 ΝΑΙ

ΌΧΙ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 36: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης

Από τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου

παρατηρήθηκαν τα εξής

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που

περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η

πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό

διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά

ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές

προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά

Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης

ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι

διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

Ανέστη Αργυρώ

Καστριώτη Κωνσταντίνα

Λεμπέση Αντωνία

Σελίμης Περικλής

Σούρλα Μαγδαληνή

Χονδρού Δέσποινα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 37: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

httpwwwkairatoscomgreliahtm

httpselwikipediaorgwikiCE95CEBBCEB9CEAC

httpellinondiktyoblogspotgr201411blog-post_21html

httpeliagymamfblogspotgrpblog-page_3202html

httpblogsschgr6dimmesfiles201509CE95CEBBCEB9CEAC-

CEB4CEADCEBDCF84CF81CEBF-

CEBCCEBFCEBDCEB1CEB4CEB9CEBACF8C-CF83CF84CEBF-

CF80CEADCF81CEB1CF83CEBCCEB1-CF84CEBFCF85-

CF87CF81CF8CCEBDCEBFCF85pdf

httpeikastikadokimiablogspotgr201212blog-posthtml

http1lyk-kranidargschgrwordpresswp-contentuploads201403olive-in-artspdf

wwwnutrimedgr

httpwwwiatronet trofima-rofimataarticle7386elaiolado-grdiatrofi prwtagwnistei-sti-

mesogeiaki-diatrofihtml

httpwwwclickatlifegryour-lifestory6032elia-ta-ofeli-tou-protagonisti-tis-mesogeiakis-

diatrofis

ΒΙΒΛΙΑ

Βασίλειος Σημαντηράκης-Μαρίνα Λυκούδη laquoΕΛΑΙΑ Η ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟΣraquo Εκδόσεις Έφεσος

Νίκος amp Μαρία Ψιλάκη-Ηλίας Καστανάς Ο πολιτισμός της ελιάς Εκδόσεις Καρμάνωρ

Ηράκλειο1999 (διασκευή)

ΤΟ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΟ (Γεώργιος Μπαλατσούρας)

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ (Ελληνική Φυτοπαθολογική Εταιρεία)

ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΈΛΟΥ (Κώστας Θανασουλόπουλος)

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 38: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟΒ΄ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΒΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 39: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΕΛΙΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΤΥΧΕΣ

ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΕΛΙΑ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο πιο γνωστός αρχαίος μύθος που

αναφέρεται στην καλλιέργεια της ελιάς

είναι εκείνος που θεωρεί το δέντρο δώρο

της Αθηνάς

Η ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΟΥ

Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Αρισταίος

ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο και έτσι τους

έδειξε τον τρόπο να παίρνουν εύκολα το λάδι

από τις ελιές Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά

τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά

του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 40: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής καθώς

επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την

ολοκλήρωση των άθλων του έφερε μαζί του

από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την

φύτευσε στην Ολυμπία

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν

σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών της

Ειρήνης της Σοφίας και της Νίκης Γιrsquo αυτό

και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο

Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο

από κλαδί ελιάς ο laquoκότινοςraquo

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 41: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Eίμαι του ήλιου η θυγατέραH πιο απrsquo όλες χαϊδευτήXρόνια η αγάπη του πατέραΣrsquo αυτόν τον κόσμο με κρατείΌσο να πέσω νεκρωμένηAυτόν το μάτι μου ζητεί

Eίμrsquo η ελιά η τιμημένη

( Κωστής Παλαμάς )

Και πολλά τα λιόδεντραπου να κρησάρουν στα χέρια τους το φωςκι ελαφρό νrsquo απλώνεται στον ύπνο σου

( Οδυσσέας Ελύτης )

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 42: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ

ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Το λάδι της βάπτισης

συμβολίζει την πνευματική

θεραπεία που μας παρέχει ο

Θεός

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους

ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού

Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις

εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο

Μύρο

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 43: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

ΚΛΑΔΕΜΑ

Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί σημαντικός παράγοντας για την

υγεία του δένδρο αλλά και την παράγωγη και καρποφορία του

Όταν βρεθεί κάποιος μπροστά από ένα δένδρο ελιάς και θέλουμε να

το κλαδέψουμε σημαντικά είναι να θυμόμαστε τα εξής

1) Κάθε ελιά πρέπει να έχει έναν κεντρικό κορμό που διακλαδίζεται

στα 1 με 15 μετρά

2) Κάθε δένδρο έχει διαφορετικές αναγκες Ελεγχουμε την

κατάσταση του δένδρου πχ επαρκής φωτισμός ξεροί βλαστοί

ασθενειες υψος σχήμα κα

3) Αφαιρούμαι τους ελαττωματικούς βλαστους κοβονται και

ρίχνονται στις ρίζες του δένδρου για λίπασμα

4) Σημαντικό είναι να αφαιρούμαι τα λαίμαργο διότι επιβραδύνουν

την ανάπτυξη του δένδρου

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 44: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα

δένδρα παράγωγης η σε ψηλά δένδρα η εγκαλούμενα χαμηλής η

χολεριασμένα η από φωτιά η έντονα σκιασμένα

ΚΛΑΔΕΜΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣΕφαρμόζεται συνήθως στα νεαρά δενδράκια και σκοπών έχουν να δώσει στο φυτό από την αρχή σωστό σχήμα και μέγεθος και να πάρει από την αρχή τη σωστή κατεύθυνση και σχήμα όταν έρθει στη κατάσταση παράγωγης

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Εφαρμόζεται σε δένδρα παραγωγικής ηλικίας και σκοπό έχει να

επέλθει μια ισορροπία ανάμεσα βλάστησης καρποφορίας ριζικού

συστήματος ώστε να ατυχούμε ικανοποιητική απόδοση καθώς και

τη συντήρηση και βελτίωση του σχήματος του άδενδρου

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 45: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ

Το κυκλωνικό είναι μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της ελιάς Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένηση του δέντρου λόγω μεγάλης φιλόπτωχης και γενικώς έχουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής

Δάκος Ασθένεια πολύ διαδεδομένη στους ελληνικούς ελαιώνες προσβάλλοντας μόνο τους καρπούς

Η καπνιά μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες σχεδόν τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ιδιαίτερα στην ελιά και στα εσπεριδοειδή

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 46: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Συγκομιδή Η συγκομιδή των ελιών γίνεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον

Ιανουάριο Στην αρχή της περιόδου το Νοέμβριο το πρώτο ελαιόλαδο

που παράγεται είναι πράσινο και πικάντικο και καλείται laquoαγουρέλαιοraquo

Επιπλέον αυτές οι πρώιμες ελιές παράγουν λιγότερο ελαιόλαδο από τις

πιο ώριμες που μαζεύονται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ωστόσο

έχουν πιο έντονη γεύση και είναι γεμάτες αντιοξειδωτικά Οι ώριμες ελιές

έχουν μοβ προς μαύρο χρώμα Για να παραχθεί ένα κιλό ελαιολάδου τον

Νοέμβριο χρειάζονται περίπου 6 κιλά πράσινης ελιάς ενώ αντίστοιχα το

Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ένα κιλό ελαιολάδου μπορεί να παραχθεί

από μόνο 4 κιλά ώριμου ελαιοκάρπου Τον καιρό της συγκομιδής οι

αγρότες στρώνουν μεγάλα παραλληλόγραμμα δίχτυα κάτω από τα

δέντρα και χρησιμοποιούν λεπτά κοντάρια στο μέγεθος περίπου

σκουπόξυλου για να σπρώξουν ελαφρά τις ελιές πάνω στα δίχτυα

Διαχωρίζουν τις ελιές που συλλέχθηκαν από τα εναπομείναντα φύλλα και

κλαδιά που είχαν πέσει πάνω στα δίχτυα Στη συνέχεια μαζεύουν τα

δίχτυα με τα χέρια και χρησιμοποιώντας ένα είδος κόσκινου

μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο για να αλεστούν μέσα σε λίγες ώρες

ώστε να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα και να παραχθεί

το φρέσκο ελαιόλαδο Η χειροκίνητη συγκομιδή είναι μιαπολύ σκληρή

και επίπονη εργασία καθώς ένας αγρότης ανάλογα με τον ελαιώνα και

τις συνθήκες μπορεί να συλλέξει από 100 έως 200 κιλά ελιές την ημέρα

οι οποίες θαπαράγουν από 20 έως 30 κιλά ελαιόλαδο περίπου Παρόλαrsquoαυτά όμως αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει έναφρέσκο

εξαιρετικήςποιότητος ελαιόλαδο πλούσιο σε αρώματα και με ευχάριστη

φρουτώδη γεύση

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 47: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

1) Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα

2) Αποφύλλωση O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του

3) Πλύσιμο των καρπών

4) Σπάσιμο και άλεση όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες) Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο

5) Μάλαξη όπου μαλάσσεται η laquoελαιοζύμη

6) Φυγοκεντριστήρας όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι)

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 48: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

7) Παραλαβη του ελαιολάδου από την ελαιοζυμη

8) Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

9) Τυποποίηση

Τελος Όταν το λάδι laquoβγειraquo από τα μηχανήματα

ακολουθεί η μέτρηση της οξύτητας ώστε ο

παραγωγός που τις περισσότερες φορές είναι

παρών να ξέρει την ποιότητα λαδιού που

παρήγαγε

Το ελαιόλαδο χωρίς καμία χημική επεξεργασία

είναι έτοιμο για χρήση αμέσως μετά την

παραγωγή του γιrsquo αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη

φροντίδα

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 49: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

bullΕίναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πολύτιμα στην σύνθεση των λιπιδίων που εφοδιάζουν με ενέργεια τα ανθρώπινα κύτταρα το δομικό υλικό του οργανισμού μαςbull Βοηθάει στην απορρόφηση των βιταμινών από τον οργανισμό και χάρη στις πολυφαινόλες που περιέχει συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης των λιπαρών ιστών του σώματος ενώ είναι το πιο ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίεςbull Επιδρά θετικά στην αύξηση και στην ανάπτυξη του οργανισμού και επιβραδύνει τη γήρανση χάρη στα λιπαρά του οξέα και στο μεγάλο ποσοστό βιταμίνης Ε που εμποδίζουν την οξείδωση και τη δημιουργία ελεύθερων ριζώνbull Συμβάλλει στον έλεγχο της χοληστερίνης και επιδρά θετικά κατά της σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) την κυριότερη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές χώρες Το μονοακόρεστοολεϊκό οξύ του ελαιόλαδου είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις οξειδώσεις που ευθύνονται για τις αθηροσκληρώσεις αλλά και για την έναρξη της καρκινικής επεξεργασίαςbull Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι βοηθά στα πεπτικά έλκη Η κατανάλωσή του ανακουφίζει από τους κοιλιακούς πόνους ελαττώνει τη δυσπεψία και μειώνει τη συγκέντρωση γαστρικού υγρού ενώ βοηθάει και στην καλή λειτουργία των εντέρων που ατονούν

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 50: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

bull Διευκολύνει στη λειτουργία του συκωτιού έχει θετικά

αποτελέσματα στην

ανακούφιση από συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και

αποτρέπει τη δημιουργία πέτρας στη χολή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην Αμερική έχει

αποδειχθεί ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου περισσότερες από

μια φορά την ημέρα ενισχύει τον οργανισμό των γυναικών

ενάντια στον καρκίνο του μαστού

bullΠως το ελαιόλαδο επηρεάζει την λειτουργία της καρδιάςΜπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου εμφράγματος του

μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε

μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικά αντιοξειδωτικά που μειώνουν την LDL-

κακή χοληστερόλη στο αίμα Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να

υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50 μετά από 2-4 έτη από την έναρξη

μιας δίαιτας πλούσια σε ελαιόλαδο τα όσπρια και τα λαχανικά αλλά με

περιορισμένες ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που

είναι πλήρη σε λιπαρά

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 51: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

bullΠως το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνουΗ αυξημένη περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε σκουαλένιο και

φυτοστερόλες (πχ σιτοστερόλη) δίνει αντικαρκινική δράση Ειδικότερα

το ελαιόλαδο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού

λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε ελαϊκό οξύ το οποίο αναστέλλει

την δραστικότητα του ογκογονιδίου IER-2 neu το οποίο ανιχνεύθηκε στο

30 των ασθενών με καρκίνο του μαστού Η προστατευτική δράση του

ελαιολάδου φαίνεται να επεκτείνεται κατά του καρκίνου του προστάτη και

του καρκίνου του παχέος εντέρου

bullΜε ποιό τρόπο το ελαιόλαδο βοηθάει στην μάχη κατά της

γήρανσης

Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα

οποία προστατεύουν κατά των ρυτίδων Είναι χαρακτηριστικό

ότι οι ουσίες αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που

καταστρέφουν το δέρμα Επιπλέον η υψηλή περιεκτικότητα

του ελαιολάδου σε σκουαλένιο προστατεύει το ανθρώπινο

δέρμα από την οξείδωση των λιπιδίων που οφείλονται σε

διάφορες πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας όπως η υπεριώδης

ακτινοβολία Τέλος η βιταμίνη Ε στο ελαιόλαδο βοηθά στην

πρόληψη της γήρανσης του δέρματος και στην καταπολέμηση

της ξηροδερμίας και των ραγάδων

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 52: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Συμπεράσματα δημοσκόπησης με θέμα Οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών του λυκείουΑπό τη δημοσκόπηση σχετικά με τη διατροφή των μαθητών του Λυκείου παρατηρήθηκαν τα εξήςΟι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν την ημέρα τους παίρνοντας πρωινό που περιλαμβάνει συνήθως γάλα με δημητριακάή τοστ Στα διαλείμματα του σχολείου η πλειοψηφία των παιδιών τρώνε συνήθως σάντουιτς ή πίτσα Το καθημερινό διαιτολόγιο των παιδιών περιλαμβάνει περισσότερο κρέας ψωμί φρούτα-λαχανικά ζυμαρικά γαλακτοκομικά και λιγότερο όσπρια γλυκά και ψάρι Οι μαθητές προτιμούν να πίνουν καθημερινά νερό και χυμούς και λιγότερο γάλα και αναψυκτικά Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο στη διατροφή τους Παρατηρήθηκε επίσης ότι στις περισσότερες οικογένειες όλοι γευματίζουν μαζί Τέλος προέκυψε ότι οι διατροφικές συνήθειες αρκετών μαθητών αλλάζουν την περίοδο των εξετάσεων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 53: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm
Page 54: ΕΛΙΑ-ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟgym-gouvon.eyv.sch.gr/files/b_lyk_a_tem_17_18.pdfκύλικα 470 π Χ ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Γεροκωνσταντής ΔημήτρηςΒούλγαρης ΚωνσταντίνοςΘεοδώρου ΠαρασκευήΚούκιΚλάιντιΝάτσιος ΙωάννηςΠαπαδημητρίου ΕυστάθιοςΒλάχουΤριανταφυλλιάΚουβέλη ΚυριακήΜιχαήλ ΚωνσταντίνοςΣάλγια ΜαριγκλέντΤσιπτσής ΙωάννηςΤσούτσικας ΕυάγγελοςΧαντζής ΚωνσταντίνοςΑνέστη ΑργυρώΚαστριώτη ΚωνσταντίναΛεμπέση ΑντωνίαΣελίμης ΠερικλήςΣούρλα ΜαγδαληνήΧονδρού Δέσποινα

  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18pdflrm
  • lrmCUsersuserDownloadsΠΡΟΤΖΕΚΤb_lyk_a_tem_17_18_presentationpdflrm