Η διοίκηση βασίζεται στη συναίνεση που κερδίζεταιΗ εμπλοκή των γονέων στο σχολείο: μια αναγκαιότητα ή πηγή προβλημάτων στη

σχολική μονάδα;

Αντώνης Γ. Αντωνίου

Λευκωσία 2007

«Χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί και μια κοινότητα για να το

μορφώσει»

Matas, K. 2006a

ΕισαγωγήΣύμφωνα με τους Bartol & Martin (1991): «διεύθυνση είναι η διαδικασία κατά την οποία

επηρεάζεις τους άλλους να εμπλακούν και να υιοθετήσουν την απαραίτητη εργασιακή

συμπεριφορά που χρειάζεται για να επιτευχθούν οι στόχοι του οργανισμού» (σελ. 8).

Συμπεριλαμβάνεται σε αυτή η επικοινωνία, το όραμα, η κατεύθυνση και τα κίνητρα του

οργανισμού.

Στη μελέτη αυτή θα αναφερθούμε στην παρούσα κατάσταση που επικρατεί στο σχολείο,

στον τρόπο που λήφθηκαν οι αποφάσεις από το Διευθυντή και τη Βοηθό Διευθύντρια και στον

τρόπο που διεύθυναν το σχολείο κ.ά.. Θα επεκταθούμε στη μη συμμετοχή των γονέων και στις

μακροπρόσθεσμες και βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις που αυτό έχει για τη σχολική μονάδα. Στη

συνέχεια θα γίνει ένας προβληματισμός για την αντιμετώπιση της κατάστασης με αναφορά

στους δικούς μας στόχους για μια καλύτερη συνεργασία και τέλος για τις άμεσες ενέργειες και

τη δράση μας, τη συγκεκριμένη στιγμή της συνάντησης.

1.1 Πόσο σημαντική είναι η λήψη αποφάσεων;Κάθε σχολείο μέσα στο πλαίσιο της ευρύτερης εκπαιδευτικής πολιτικής, θέτει τους

δικούς του στόχους και προτεραιότητες, σχεδιάζει τις δράσεις του και φέρνει σε πέρας το

εκπαιδευτικό του έργο. Παρόλες τις ιδιομορφίες και τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν οι

σχολικοί οργανισμοί σε σχέση με τους υπόλοιπους οργανισμούς – καθορισμός στόχων,

επικάλυψη ρόλων – η αποτελεσματικότητα της διοίκησής τους επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό

τη λειτουργία και την ανάπτυξή τους.

Βασική παράμετρος στην επιτυχημένη και αποτελεσματική άσκηση κάθε διοικητικής

λειτουργίας είναι η διαδικασία λήψης αποφάσεων, δηλαδή η διαδικασία εκείνη μέσω της οποίας

ο κάθε οργανισμός αποκρίνεται στις ευκαιρίες και απειλές του περιβάλλοντός του αναλύοντας

διάφορες εναλλακτικές λύσεις και παίρνοντας αποφάσεις για τους στόχους και την πορεία

δράσης του. Η σημασία που έχουν οι αποφάσεις για ένα εκπαιδευτικό οργανισμό είναι όπως

αναφέρει η Ρέππα Α. (1999), κάτι περισσότερο από προφανής, μια και αυτές είναι που κινούν,

εξελίσσουν ή περιορίζουν, καταστρέφουν τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς. (σελ. 72)

1.2 Θέλουμε ή όχι τους γονείς στο σχολείο;Όπως διαπιστώνουν οι Everard και Morris (1999): «Τα σχολεία δεν είναι, ούτε μπορούν

να είναι, κλειστά συστήματα» (σελ. 247). Η εμπλοκή όλων των μετόχων στις αποφάσεις, η

συμμετοχή της οικογένειας και η συχνή επαφή με το σχολείο υποστηρίζουμε ότι βοηθά στην

επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων. «Ενθαρρύνουμε τα σχολεία να αναπτύξουν στρατηγικές οι

οποίες προωθούν την οικογενειακή και κοινωνική συνοχή αλλά αυτό δεν είναι εύκολο να γίνει»

αναφέρουν οι Musti-Rao και Cartledge (2004). Η από κοινού «κατανόηση των στόχων και των

προσδοκιών από όλους όσους εμπλέκονται στο εκπαιδευτικό σύστημα…οδηγεί σε μια δυνατή

σχέση με την οικογένεια και την κοινότητα.» Ferguson C., (2005)

Ο Κωνσταντινίδης Κ. (2002) αναφέρει επίσης ότι «διατηρώντας ένα καλό σχολικό κλίμα

στη σχέση σχολείου οικογένειας, επερχόμενα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν ευκολότερα

και με λιγότερη κατανάλωση ενέργειας.» (σελ. 15). Υποστηρίζεται επίσης από το Mata K.

(2006b) με έρευνες που έγιναν με τη χορηγία του Bill & Belinda Gates Foundation ότι «71% των

μαθητών που σταμάτησαν το σχολείο πιθανό να μην το έπρατταν αν οι γονείς τους είχαν

περισσότερη επαφή με το σχολείο». Υποστηρίζεται επίσης με έρευνες από το National Parent

Teacher Association (www . pta . org ) ότι «ανεξαρτήτως οικονομικής, εθνικής ή πολιτιστικής

προέλευσης της οικογένειας, η παρουσία των γονέων στην εκπαίδευση των παιδιών τους είναι

ένας βασικός και καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία τους στο σχολείο. (NPTA, 2006)

Αναγνωρίζουμε επίσης τη δυσκολία που προκύπτει από την εμπλοκή των γονέων στην

εκπαιδευτική μονάδα και το αρνητικό κλίμα που μπορεί να δημιουργηθεί. Διαπιστώνει η Jones

(1987 οπ. αναφ. οι Everard & Morris 1999) σε έρευνά της ότι οι γονείς αντιμετωπίζονταν από το

σχολείο περισσότερο ως αναγκαίο κακό, παρά με σεβασμό (σελ. 247). Η έρευνα της Elaine I.

(2005) που έγινε για την MedLife αναφέρει ότι «εννέα από τους δέκα δασκάλους θεωρούν πολύ

σημαντικό να δουλεύουν με τους γονείς όταν εκπαιδεύουν τα παιδιά τους αλλά μόνο ένας στους

τέσσερις θεωρεί ότι αυτό είναι και απολαυστικό. Περισσότεροι από επτά στους δέκα θεωρούν

τους γονείς αντίπαλους και πηγή αντιπαραθέσεων» (σελ. 8). Σύμφωνα και με τους Holland και

Holly (1999) «έχουμε τόσους πολλούς γονείς που δεν αισθάνονται άνετα στο σχολείο. Είναι

πολύ δύσκολο να τους πείσεις να έρθουν για οτιδήποτε».

Επειδή το σχολείο συνήθως αναμένει σύμφωνα με τους Carr & Wilson (1997) μόνο

περιορισμένη πρόσβαση και επίδραση σε αυτό από τους περισσότερους γονείς πρέπει να

επιλέξει πως και σε ποιο βαθμό θέλει την εμπλοκή τους. Υποστηρίζουν επίσης ότι «η εμπλοκή

των γονέων σε εκτός σχολείου δραστηριότητες είναι πιο εποικοδομητική σε σχέση με τις εντός

του σχολείου δραστηριότητες.» (σελ. 21)

2.1. Διαμόρφωση παρούσας κατάστασης στο σχολείο (SWOT Analysis)Από τις σχετικές αναλύσεις και διερευνήσεις προκύπτει ότι στη διαμόρφωση της

εκπαιδευτικής πολιτικής σημαντικό ρόλο παίζουν οι φορείς και οι διαδικασίες που

ακολουθούνται. (Μαυρογιώργος Γ. 1999 σελ. 124) Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου και οι γονείς

είναι φορείς αυτής της διαμόρφωσης και συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Η πορεία και

οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν για τη συνάντηση αποτέλεσαν μια πρόκληση και ένα μεγάλο

ρίσκο για τη Β.Δ.. Παράλληλα για το Διευθυντή ήταν μια συνεχής άρνηση για ουσιαστική

εμπλοκή των γονέων στο σχολείο. Διαπιστώνουμε, κάνοντας μια –SWOT (βλ. πίνακα 1) -

ανάλυση, ότι:

ΔΥΝΑΤΆ ΣΗΜΕΊΑ ΑΔΎΝΑΤΑ ΣΗΜΕΊΑ Το έντονο ενδιαφέρον της Β.Δ. για επαφή

με τους γονείς. Απουσία γονέων (καμία μορφή

επικοινωνίας) Η στάση του Δ/ντη (όλα για τον ίδιο

λειτουργούν μια χαρά – αναφέρεται η άρνηση του σε τρία σημεία)

Η απουσία έρευνας για τη συμμετοχή των γονέων στο σχολείο.

Το περιεχόμενο του σημειώματος (ώρα συνάντησης, διατύπωση κλπ)

Ο πιεστικός τρόπος (Β.Δ.) που είχε ληφθεί και υιοθετηθεί η απόφαση για τη συνάντηση

Ευκαιρίες Κίνδυνοι Η παρουσία των 8 γονέων Ο τρόπος που προωθήθηκε η συνάντηση

(λήψη απόφασης και εκτέλεσή της) Μη εμπλοκή άλλων καθηγητών στην

απόφαση Απουσία εναλλακτικού σχεδίου Το ρίσκο που παίρνει η Β.Δ. πιέζοντας για

τη συνάντησηΠίνακας 1

2.1.1. ΔυνατότητεςΈνα από τα δυνατά σημεία είναι ο ενθουσιασμός της Β.Δ. και η προθυμία να εμπλακεί

στην οργάνωση αυτής της συνάντησης διαβλέποντας τα οφέλη που πιθανό να προέκυπταν

από αυτή. Σύμφωνα με τον (Ralf Emerson οπ. αναφ. ο Αντωνίου, 1999) «τίποτα μεγάλο δεν

κατορθώθηκε ποτέ, χωρίς τον ενθουσιασμό και ότι αυτός είναι η καύσιμη ύλη που οδηγεί

τους δασκάλους…» (σελ. 34). Τα εσωτερικά κίνητρα της Β.Δ. είναι ίσως και η κινητήρια

δύναμη του σχολείου. Οι μεταπτυχιακές της σπουδές και η ανυπομονησία της να εφαρμόσει

στην πράξη αυτά που έμαθε καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό αυτά που επιδιώκει να υλοποιήσει

στο σχολείο της. «Για την άσκηση μιας αποτελεσματικής εσωτερικής εκπαιδευτικής

πολιτικής οι δυνατότητες αυτές είναι δυνατό να προωθηθούν κυρίως με την επιστημονική

και επαγγελματική κατάρτιση του εκπαιδευτικού προσωπικού και την ανάπτυξη

συνεργασίας με γονείς και άλλους τοπικούς φορείς.» (Μαυρογιώργος Γ., 1999 σελ. 141)

2.1.2. Αδυναμίες του σχολείου Δεν υπάρχει καμία εμπλοκή των γονέων στο σχολείο, δεν υπάρχει προθυμία του

Διευθυντή να κάνει κάτι γι’ αυτό και δεν υπάρχει ενιαίο όραμα για την πορεία της

εκπαιδευτικής μονάδας. Το όραμα μπορεί να προκύψει μέσα από συλλογικές διαδικασίες

(Hargreaves A., 1994 όπ. αναφ. στο Μαυρογιώργος Γ., 1999 σελ. 136) και στη μελέτη της

περίπτωσης του σχολείου δεν αναφέρεται να έγινε σωστός προγραμματισμός, σχεδιασμός ή

έρευνα από τη Β.Δ. για τις ενέργειές της. Το μήνυμα που εστάλη, μετά από πιέσεις προς το

Διευθυντή, καθιστά, ως αφετηρία, προβληματική την επικοινωνία. Η πληρότητα του

μηνύματος είναι βασικό στοιχείο στην επικοινωνία (Ρέππα Α. 1999 σελ. 148) Το μήνυμα

από μόνο του παρουσιάζει προβλήματα στη διατύπωση (Αν ενδιαφέρεστε…) έχει ένα

επιθετικό χαρακτήρα (για να συζητηθεί ο ρόλος των γονέων) και ίσως να παραπλανάει τους

γονείς (730 και μετά 730πμ). Η μη αποστολή σημειώματος που να ζητεί δηλώσεις

συμμετοχής αφήνει εν μέρει απροετοίμαστο και εκτεθειμένο το σχολείο (παρουσία μόνο

οκτώ γονέων). Η αναποτελεσματικότητα επίσης του Διευθυντή να χρησιμοποιήσει τους

«παρακινητές» όπως αναφέρει ο Everard & Morris (1999) τη ΒΔ δηλαδή που έχει «ανάγκη

για επιτεύγματα, αναγνώριση, υπευθυνότητα» (σελ. 55) την καταγράφουμε ως την κύρια

αδυναμία της σχολικής μονάδας.

2.1.3. ΚίνδυνοιΟ τρόπος που προωθήθηκε η συνάντηση και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες

πραγματοποιήθηκε αφήνει πολλά ερωτηματικά. Η συλλογικότητα στο σχεδιασμό και στις

αποφάσεις δε φαίνεται πουθενά στο κείμενο. Αναφέρει ο Μαυρογιώργος (1999) «Ένα

δημοκρατικό σύστημα λειτουργίας και οργάνωσης στηρίζεται σε αρχές αποκέντρωσης,

συλλογικότητας και αντιπροσωπευτικότητας» (σελ. 134) Δε φαίνεται να έχουμε εμπλοκή

των υπολοίπων μελών του Καθηγητικού Συλλόγου στην απόφαση και στην υλοποίησή της.

«Όταν είναι τέτοια η κουλτούρα της μονάδας και είναι περιορισμένος ο ρόλος του συλλόγου

διδασκόντων, υπάρχει αποσπασματικότητα στην αντιμετώπιση προβλημάτων και απουσία

συνολικής προσέγγισης. (Μαυρόγιωργος Γ., 1999) Συνεχίζει λέγοντας ότι με αυτή την

κουλτούρα δεν μπορεί η μονάδα να διαμορφώσει πιο ενεργό ρόλο στην άσκηση

εκπαιδευτικής πολιτικής. (σελ. 145) Έχουμε απουσία συνολικής προσέγγισης καθώς επίσης

και απουσία εναλλακτικού σχεδίου δράσης. Όλα αυτά πιθανό να οδήγησαν στην

περιγραφόμενη από τη μελέτη κατάληξη.

2.1.4 ΕυκαιρίεςΩς μοναδική ευκαιρία αναδεικνύεται η παρουσία των οκτώ γονέων που παρουσιάστηκαν

στη συνάντηση. Είναι ευκαιρία για το σχολείο να ξεφύγει από την απομόνωση και τον

κλειστό του χαρακτήρα. Για την αλλαγή της κουλτούρας του σχολείου σύμφωνα με τον

Μαυρογιώργο (1999) «χρειάζεται μια συνολική προσέγγιση, άνοιγμα του σχολείου και

εμπλοκή σε αυτό των γονέων και της ευρύτερης κοινωνίας». (σελ. 145) Είναι ευκαιρία για

τη Β.Δ. να δημιουργήσει τον πυρήνα που χρειάζεται, να αξιοποιήσει δηλαδή τις δυνατότητες

των γονέων αυτών, για να συμβάλουν στην αλλαγή της κουλτούρας του σχολείου τους.

2.2. Επιπτώσεις από την έλλειψη συμμετοχής για τη μονάδαΣύμφωνα με τους Everard & Morris (1999) «Ενθαρρύνοντας τους ανθρώπους να

συμμετέχουν, τους προσφέρουμε αναγνώριση και ενισχύουμε την υπευθυνότητά τους» (σελ.

52). Με τη συμμετοχή διευρύνονται οι ορίζοντες και οι συμμετέχοντες εισπράττουν μεταξύ

άλλων και αναγνώριση. Με τη μη συμμετοχή των γονέων και όπως φαίνεται μέσα από την

περίπτωση και τη μη συμμετοχή του Καθηγητικού Συλλόγου στις αποφάσεις, έχουμε ένα

σχολείο όπου η αίσθηση της επίτευξης, η αναγνώριση και το ενδιαφέρον κινούνται σε πολύ

χαμηλά επίπεδα.

Αναφέρεται ότι δεν υπάρχει ουσιαστική εμπλοκή των γονιών, δεν υπάρχει ενεργός

σύλλογος, ούτε και άλλη μορφή επικοινωνίας, δεν υπάρχουν φυλλάδια, συναντήσεις αλλά ούτε

και το προσωπικό ενδιαφέρον του Διευθυντή να αλλάξει αυτό το σχολικό κλίμα. Δεν φαίνεται

να αντιλαμβάνεται ο Διευθυντής αυτό που αναφέρουν οι Everard & Morris (1999), ότι δηλαδή ο

ρόλος του Διευθυντή είναι «να καθοδηγήσει το σχολείο του σε θετική πορεία μέσα από το

λαβύρινθο της αλλαγής με τη βοήθεια των «μετόχων».» (σελ. 212) Με αυτό το αρνητικό κλίμα

οι επιπτώσεις είναι αλυσιδωτές.

2.2.1 Μακροπρόσθεσμες επιπτώσεις για τη μονάδαΟι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τη σχολική μονάδα είναι ποικίλες. Όταν δεν υπάρχει

καθόλου επικοινωνία υπάρχει δυσκολία στην επίτευξη των μαθησιακών στόχων της μονάδας.

Οι μαθησιακές επιπτώσεις, η υποεπίδοση, έχει αντίκτυπο πάνω στα παιδιά αλλά και τους

καθηγητές τους. Αντλούμε συχνά ικανοποίηση από τις επιτυχίες των μαθητών μας και

αγανακτούμε άλλες τόσες με τα χαμηλά επίπεδα ενός τμήματός μας.

Όταν δεν υπάρχει στήριξη μακροπρόθεσμα έχουμε και αυξημένα κρούσματα

απειθαρχίας. Τα προβλήματα απειθαρχίας και η νεανική παραβατικότητα επηρεάζει αλυσιδωτά

όλες τις πτυχές της εκπαίδευσης (οικονομικοί πόροι για προγράμματα, συναισθηματικοί,

ψυχολογικοί κλπ)

Όταν δεν υπάρχει ενιαίο όραμα, ενιαία πολιτική που να τη συμμερίζονται οι γονείς, που

να έχουν βάλει και αυτοί το δικό τους λιθαράκι, οδηγεί σταδιακά στην απομόνωση. Ο

μοναχικός αυτός δρόμος δυσχεραίνει τη μάθηση μέχρι και την άντληση κονδυλίων, τη

συμμετοχή στα κοινά, τη σύνδεση με την κοινωνία της γνώσης.

Τέλος όταν δεν υπάρχει ενδιαφέρον για εμπλοκή στην εκπαιδευτική μονάδα από τους

γονείς δεν υπάρχει αλληλοενθάρρυνση, υπάρχει ελάχιστη αλληλοκατανόηση και ελάχιστη μέχρι

ανύπαρκτη συνεργασία για τον κοινό στόχο, τη μόρφωση των παιδιών τους. Η περιθωριοποίηση

του σχολείου από την κοινωνία και δει τους γονείς οδηγεί σταδιακά στο θάνατό του

(σκασιαρχεία, σχολική αποτυχία, κακή ενσωμάτωση στη σχολική ζωή, αρνητικό ψυχοκοινωνικό

κλίμα, αρνητικό σχολικό κλίμα, χαμηλές προσδοκίες του σχολείου) Αυτά με τη σειρά τους

οδηγούν στην έλλειψη ελέγχου των παρορμήσεων, στην έλλειψη φιλοδοξιών για το μέλλον. Το

σχολείο «λειτουργεί» πλέον με χαλασμένη πυξίδα.

2.2.2 Βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις για τη μονάδαΗ μη εμπλοκή των γονέων έχει και τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις για τη μονάδα

Χαμηλές επιδόσεις και αδυναμία ελέγχου (μελέτη στο σπίτι, συμμετοχή στο σχολείο)

Λιγότερες δυνατότητες σωστής αξιολόγησης μέχρι και αδυναμία αξιολόγησης των

παιδιών χωρίς την ουσιαστική συμμετοχή των γονέων

Αυξημένα περιστατικά απειθαρχίας και δυσκολία αντιμετώπισής τους χωρίς την εμπλοκή

των γονέων.

Οι βραχυπρόθεσμες αυτές επιπτώσεις έχουν επίσης αντίκτυπο στο διδακτικό προσωπικό του

σχολείου. Μπορεί για παράδειγμα να χαλάει την ηρεμία του σχολείου η παρουσία ενός

απαιτητικού γονέα και να δυναμιτίζει το κλίμα της σχολικής μονάδας. Η απουσία του όμως

μπορεί να εκληφθεί από το διδάσκοντα και ως αδιαφορία.

3. Αντιμετώπιση της περιορισμένης συμμετοχής των γονέωνΣύμφωνα με τον Dewelt, (1977 όπ. αναφ. ο Κουτούζης, 1999): «ένα σχέδιο είναι καλό όσο

υπάρχουν και οι δυνατότητες να το πραγματοποιήσουμε» (σελ. 260). Είναι λοιπόν φανερό ότι

θα πρέπει να ακολουθήσουμε κάποιες διαδικασίες για να διαγνώσουμε το πρόβλημα της μη

συμμετοχής και να σχεδιάσουμε πολύ προσεκτικά τον τρόπο επίλυσής του. Όταν σύμφωνα με

τον Πασιαρδή (2004) υπάρχει «αβεβαιότητα και συγκρούσεις στο περιβάλλον του οργανισμού,

είναι καλύτερα να χρησιμοποιείται το λεγόμενο μοντέλο της σταδιακής εφαρμογής (incremental

model) του Lindblom (1959, 1980)». (σελ. 23) Ο Lindblom (1959, 1980 οπ. αναφ. ο Πασιαρδής

2004) εισηγείται με το μοντέλο του «τη σταδιακή εφαρμογή των αποφάσεων, προσεκτικά βήμα

με βήμα, γιατί έτσι είναι πιθανό να αποφευχθούν σοβαρά λάθη». (κεφ. 9, σελ. 23)

Μια πρώτη έρευνα σε επίπεδο σχολικής μονάδας που πολύ εύκολα μπορεί να γίνει από το

Σύμβουλο του σχολείου και την επιτροπή επαφής με τους γονείς θα είναι η πυξίδα μας και είναι

το πρώτο που εισηγούμαστε να γίνει. Η έρευνα αυτή θα πρέπει να απαντήσει ερωτήματα τα

οποία αναφέρονται:

στις θέσεις καθηγητών, γονιών, μαθητών, διεύθυνσης του σχολείου και ίσως άλλων

μετόχων για την εμπλοκή τους στην εκπαίδευση των παιδιών.

στη διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων και συνθηκών που επικρατούν στο σχολείο και

στην κοινότητα

Πιο συγκεκριμένα θα απαντήσουν οι γονείς αν θέλουν και σε ποιο βαθμό μπορούν να

συμβάλουν στο σχολείο. Αν προτίθενται να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες των γονιών στην

οργάνωση και διεύθυνση όπως προτείνει ο Hornby, (1990) ή απλά αν θέλουν να ικανοποιηθούν

οι ανάγκες των γονιών για ενημέρωση κλπ. Να ερωτηθούν οι καθηγητές τι πιστεύουν ότι βοηθά

περισσότερο, τι διευκολύνει το έργο τους και τι συμβάλλει στην αποδοτικότερη λειτουργία του

σχολείου. Οι μαθητές μαθησιακά αλλά και ψυχολογικά θέλουν ή επιτρέπουν στους γονείς τους

να εμπλακούν στο σχολείο; Ποιες είναι οι επιφυλάξεις τους και ποια τα οφέλη από την

περισσότερη εμπλοκή της οικογένειάς τους;

Η διεύθυνση οφείλει να λογοδοτήσει γιατί δεν ενέπλεξε τους γονείς στο σχολείο και να

απαριθμήσει τα οφέλη αν υπάρχουν από τη μη εμπλοκή τους τόσο καιρό. Να προβληματιστεί

επίσης για τη δημιουργία ενός μοντέλου λειτουργίας σύμφωνα με τον Hornby, (1990) ο οποίος

προτείνει μια συγκεκριμένη εμπλοκή των γονέων στο σχολείο. Το μοντέλο αυτό αναφέρεται

στις ανάγκες και τις δυνατότητες των γονιών για να δημιουργήσουν κανόνες και σχέδια

εμπλοκής τους στο σχολείο. «Οι γονείς έχουν ανάγκη για επικοινωνία, διαμεσολάβηση,

εκπαίδευση και στήριξη. Έχουν επίσης δυνατότητες πληροφόρησης, συνεισφοράς, βοήθειας

στην υλοποίηση, θεσμοθέτηση κανονισμών, διεκδίκησης για το σχολείο και είναι, τέλος, μια

μεγάλη πηγή βοήθειας για τη μονάδα» Hornby, (1990)

Οι στατιστικές επίσης του Γραφείου Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής δείχνουν

ποσοστιαία για όλες τις χρονιές την εμπλοκή των γονέων στο σχολείο. Συνδυάζοντας αυτά τα

στοιχεία με την έρευνά μας θα θέσουμε υλοποιήσιμους αλλά και μετρήσιμους στόχους που

οδηγούν στη δημιουργία πλαισίου λειτουργίας σε σχέση με την εμπλοκή των γονέων στο

σχολείο. Αυτοί οι εσωτερικοί κανονισμοί θα εκδοθούν σε 16-18 εβδομάδες από την αρχή της

χρονιάς και θα ισχύουν για τα επόμενα σχολικά έτη. Ο χρόνος που χρειάζεται για την

υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού εξυπακούει οφέλη και για τους γονείς αυτής της χρονιάς.

Δίνουμε έμφαση στο σχεδιασμό γιατί όπως αναφέρουν οι Everard & Morris (1999) «είναι κατά

κάποιον τρόπο ο οδικός χάρτης της αλλαγής. Περιγράφει λεπτομερώς ποιος θα κάνει τι έως

πότε. Διευκρινίζει τους στόχους και θέτει τους οδοδείκτες στο δρόμο προς αυτούς.

Προσδιορίζει με σαφήνεια τα μέσα και ενσωματώνει τρόπους ελέγχου και παρακολούθησης της

προόδου» (σελ. 297)

# ΣΤΌΧΟΣ ΜΈΛΗ ΧΡΟΝΟΔΙΆΓΡΑΜΜΑ ΈΛΕΓΧΟΣ

1 Δημιουργία πυρήνα/επιτροπής επαφής με τους γονείς.

Μαθητές, καθηγητές, γονείς, σύμβουλος

4 εβδομάδες μετά τις εγγραφές και την εκλογή συνδέσμου γονέων.

Β.Δ. υπεύθυνη ομάδας επαφής

2 Έρευνα για την εμπλοκή των γονέων

Σύμβουλος +3 εβδομάδες Διευθυντής

3 Πρώτη συνάντηση με τους καθηγητές για παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας.

Σύμβουλος + 1 εβδομάδα Διευθυντής

4 Ετοιμασία μελέτης σε επίπεδο σχολικής μονάδας με αναφορά στα οφέλη της εμπλοκής γονέων στο σχολείο, τους κινδύνους και τις δυνατότητες αξιοποίησής τους.

Σύμβουλος μαζί με την επιτροπή επαφής.

+ 2 εβδομάδες Διευθυντής

5 Διάλογος με όλα τα τμήματα (ΑΒΓ Τάξης) και τον Καθηγητικό Σύλλογο.

Σύμβουλος μαζί με την επιτροπή επαφής.

+ 1 εβδομάδα Διευθυντής

6 Αποστολή στους γονείς ολοκληρωμένης μελέτης με ενημερωτικό υλικό για την εμπλοκή των γονέων στο σχολείο.

Επιτροπή εκδόσεων και επιτροπή επαφής με τους γονείς

+ 2 εβδομάδες Υπ. Β.Δ. επιτροπής επαφής και υπ. Β.Δ. επιτροπής εκδόσεων.

7 Αποστολή πρόσκλησης Επιτροπή επαφής και + 1 εβδομάδα Υπ. Β.Δ. επιτροπής

στους γονείς των μαθητών της Α΄ Τάξης (νεοεισερχόμενοι στο σχολείο).

επιτροπή διαλέξεων. επαφής και Διευθυντής.

8 Ενημέρωση μέσω εντύπου όλων των καθηγητών, μαθητών, γονέων με τα συμπεράσματα της συνάντησης.

Επιτροπή επαφής και επιτροπή εκδόσεων.

+ 2 εβδομάδες. Διευθυντής

9 Συνάντηση με όλους τους γονείς του σχολείου και παρουσίαση του έργου που έγινε και αποφάσεις για το μέλλον.

Επιτροπή επαφής, επιτροπή διαλέξεων και επιτροπή εκδόσεων.

+ 1 εβδομάδα Διευθυντής

10 Αποστολή συμφωνηθέντων εσωτερικών κανονισμών που οριοθετούν την εμπλοκή των γονέων στο σχολείο. Συμπληρωματικό έντυπο με κίνητρα εμπλοκής τους στο σχολείο.

Επιτροπή εκδόσεων. + 2 εβδομάδες Καθηγητικός Σύλλογος

Πίνακας 2

Στόχος μας είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που να αναφέρει πού, από ποιους και πώς

γίνονται οι επαφές στο σχολείο με τους γονείς, τι αναμένεται από αυτούς και να γίνει ξεκάθαρο

σε όλους ποια είναι τα συμφωνηθέντα κανάλια επικοινωνίας καθηγητών-γονέων. Θα

συμφωνηθούν με τους γονείς οι ελάχιστες επισκέψεις ή και επικοινωνίες με τους καθηγητές των

παιδιών τους και να έχουν πλήρη γνώση όλων των εντύπων επικοινωνίας από και προς το

σχολείο. Ένας οργανισμός σύμφωνα με τον Κουτούζη (1999) «δεν μπορεί να πηγαίνει όπου να

’ναι». Έτσι σύμφωνα με τους Koontz & O’Donnell (1984 οπ. αναφ. ο Κουτούζης, 1999) «θα

σχεδιάσουμε την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος γεφυρώνοντας το χάσμα από το σημείο

που βρισκόμαστε στο σημείο που θέλουμε να πάμε». Προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλουν

οι συναντήσεις με τους γονείς, οι διαλέξεις και τα σεμινάρια γονέων, η ενημέρωση και η

επιμόρφωση των καθηγητών και η παρουσίαση του έργου του σχολείου στους γονείς και την

κοινότητα. Παράλληλα μια μουσική βραδιά για τους γονείς, μια αθλητική ημερίδα μαθητών-

γονιών μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη γεφύρωση αυτού του χάσματος που

επικρατεί. Είναι καλό επίσης να συζητηθούν:

Η παρακολούθηση ενός μαθήματος από τους γονείς (έγινε με μεγάλη επιτυχία σε αρκετά

Δημοτικά και Γυμνάσια της Λευκωσίας)

Η παρουσία γονέων σε συνάντηση όπου τα παιδιά τους μπορεί να παρουσιάσουν δικές

τους δουλειές (παρουσίαση διαθεματικής ενότητας με θέμα το περιβάλλον)

Ο εντοπισμός ενός κοινοτικού προβλήματος, όπου επηρεάζει σχολείο και κοινότητα και

μέσα από τη συνεργασία γονέων, καθηγητών και μαθητών να εισηγηθούν λύσεις. (Η

πορεία προς το στόχο π.χ. παραβατικότητα, περιβάλλον, θα επιφέρει και το δέσιμο όλων)

Διαπολιτισμικές βραδιές – αν υπάρχουν παιδιά από διαφορετικές χώρες

Διαλέξεις/σχολές γονέων/σεμινάρια για γονείς ή ακόμη και ομαδικές συναντήσεις με

ψυχολόγους και άλλους ειδικούς (θέματα παιδαγωγικά, επαγγελματικού

προσανατολισμού κ.ά.)

Έκδοση από κοινού σχολικής εφημερίδας (άρθρα από γονείς, καθηγητές και μαθητές)

Εκτύπωση καρτών όπως εισηγείται ο Redding για τους γονείς και τους καθηγητές.

(Happy-Grams): Σημειώματα που στέλνονται στους γονείς και επιβραβεύουν

κατορθώματα των παιδιών τους. Εφαρμόζεται και αντίστροφα. Οι γονείς στέλνουν τις

κάρτες στους καθηγητές για να τους ευχαριστήσουν (σελ. 18) και

Δημιουργία Bulletin Board (διαδραστικός πίνακας ελέγχου και επικοινωνίας) Epstein

(1987); Swap (1993)

4. Απόφαση για τη δράση μας στη συγκεκριμένη συνάντηση Οι Thoresen και Mehren (1967), ορίζουν την απόφαση ως μια διαδικασία επιλογής μιας

κατεύθυνσης δραστηριοτήτων ανάμεσα σε ένα αριθμό εναλλακτικών λύσεων. (βλ. Ρέππα Α.,

1999α σελ. 71). Η μη προγραμματισμένη απόφαση που καλείται να πάρει η Β.Δ., μετά από την

απρόβλεπτη για την ίδια κατάσταση που δημιουργήθηκε, αποδυναμώνεται από τις συνθήκες

αβεβαιότητας που επικρατούν. Προκύπτουν ερωτήματα για τις αναλύσεις που έκανε, την

επεξεργασία των πληροφοριών που προέβη και για τις ενέργειες της που ακολούθησαν.

Σύμφωνα με τον Κουτούζη (1999) «Αρκετά από τα προβλήματα που παρουσιάζονται

εντοπίζονται είτε στη διοικητική λειτουργία είτε στο πρόσωπο του μάνατζερ» (σελ. 267). Κατά

τη λήψη αποφάσεων σε ένα συλλογικό όργανο αναφέρει η Ρέππα Α. (1999α): «σημαντικό ρόλο

παίζει το άτομο που είναι επιφορτισμένο με την προεδρία, το συντονισμό, δηλαδή και τη

διαχείριση της ομάδας» (σελ. 93) Ελέγχοντας το αποτέλεσμα της συνάντησης θα εξαχθούν τα

τελικά συμπεράσματα. Αντλούνται όμως χρήσιμες πληροφορίες και από την παρουσία των

οκτώ γονέων. Οι γονείς που παρευρίσκονται στη συνάντηση είναι ίσως το δυνατό σημείο της

προσπάθειας αυτής και το ερώτημα δεν είναι αν τους αξιοποιώ αλλά πώς τους αξιοποιώ; Η

σύγκριση αυτού που έπρεπε να γίνει με αυτό που πραγματικά έγινε θα απαντηθεί σε

μεταγενέστερο στάδιο. Τη συγκεκριμένη στιγμή που έχουμε μπροστά μας τους οκτώ γονείς

επιβάλλεται να τους αξιοποιήσουμε. «Είναι σημαντικό να οικοδομήσουμε μια κουλτούρα

κοινωνικής εμπιστοσύνης εμπλέκοντας την οικογένεια και όλη την κοινότητα στο σχολείο»

(Henderson & Mapp, 2002; Boethel, 2003)

Ο πυρήνας αυτός πρέπει πρώτα να ακουστεί. Η ενεργητική ακρόαση είναι σύμφωνα με

τον Roger C. (1961) «ο πυρήνας της κάθε συνάντησης». (σελ. 17) Η ενσυναίσθηση, η

ικανότητα δηλαδή του σχολείου να καταλάβει τη θέση των γονέων, για το θέμα της εμπλοκής,

μέσα από τη δική τους οπτική γωνία είναι καθοριστική για το σχεδιασμό που θα ακολουθήσει.

Ο σεβασμός, η γνησιότητα, η ειλικρίνεια εκ μέρους του σχολείου, η έκφραση των πραγματικών

απόψεων, χωρίς υποκρισία η αποδοχή και ο σεβασμός της διαφορετικής άποψης είναι που θα

βοηθήσουν. Η ευκρίνεια, η ικανότητα του σχολείου να προσδιορίσει με ακρίβεια και να

κατονομάσει τις θέσεις αλλά και τα συναισθήματα των γονέων ολοκληρώνουν σύμφωνα με τον

Ellis A. (1995) το πρώτο στάδιο της ομαδικής συνάντησης. (σελ. 366)

Με τη συγκεκριμενοποίηση μέσα από την αναδιατύπωση των κοινών πλέον στόχων θα

ενισχύσουμε και θα επιβραβεύσουμε την παρουσία των γονέων, θα αξιοποιήσουμε το

ενδιαφέρον τους και θα τους δεσμεύσουμε για μια επόμενη συνάντηση όπου θα συζητηθούν

συγκεκριμένοι στόχοι, μετρήσιμοι και υλοποιήσιμοι που μπορεί να είναι ομαδικοί μέχρι και

ατομικοί. Η μικρή ομάδα δίνει τη δυνατότητα της αμεσότητας στην επικοινωνία. Αυτοί οι

γονείς μπορεί να αποτελέσουν τα μέλη από πλευράς γονέων της επιτροπής επαφής. Μπορούν να

γίνουν ο πυρήνας της αλλαγής, αυτοί που θα βοηθήσουν στη θεσμοθέτηση των εσωτερικών

κανονισμών και θα βάλουν τα θεμέλια για τη μετέπειτα συνεργασία γονέων και καθηγητών στο

σχολείο. Αυτούς τους γονείς θα δεσμεύσουμε για να στείλουμε από κοινού μια επιστολή προς

τους γονείς με ενημέρωση και δηλώσεις συμμετοχής για επόμενη συνάντηση. Με αυτούς τους

γονείς θα κάνουμε μια σχετική με την εμπλοκή των γονέων δημοσίευση στον τύπο ή μέσω

διαδικτύου, με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή ενημέρωση από τηλεφώνου, για τα οφέλη που

προκύπτουν από τέτοιες συνεργασίες. Συμφωνούμε με τους Everard & Morris (1999) που

αναφέρουν ότι «ο καλύτερος τρόπος να φάμε έναν ελέφαντα είναι κομμάτι κομμάτι.» Στόχος

μας εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή θα πρέπει να είναι το πρώτο κομμάτι, να νιώσουν καλά με

την παρουσία τους και να προωθήσουμε μια μεγαλύτερη προσέλευση γονέων στο σχολείο.

Καταληκτικά σχόλιαΣύμφωνα με το Fontana (1988) «η υψηλή αυτοεκτίμηση φαίνεται να οφείλεται κατά

μεγάλο βαθμό στην προσοχή, την ενθάρρυνση, τη στοργή, τη σταθερότητα και τη δημοκρατική

συμπεριφορά των γονιών». (σελ. 187) Λαμβάνοντας δημοκρατικά αποφάσεις για την εμπλοκή

των γονιών στο σχολείο πετυχαίνουμε σε μεγάλο βαθμό την επιθυμητή αυτοεκτίμηση που

θέλουμε για τους γονείς και όλοι μαζί συμβάλλουμε με αυτό τον τρόπο στη διαμόρφωση της

αυτο-εικόνας που θέλουμε για τα παιδιά μας. Με τη συμμετοχή όλων στις αποφάσεις

επιτυγχάνουμε περισσότερα μέσα στην εκπαιδευτική μονάδα για την εκπαιδευτική μονάδα. Ας

μην ξεχνάμε αυτό που αναφέρει ο Timar T., (1989) «Η εκπαιδευτική μονάδα μπορεί να

αναδειχθεί σε σημαντικό φορέα διαμόρφωσης και άσκησης εκπαιδευτικής πολιτικής αν της

εκχωρηθούν αρμοδιότητες για λήψη αποφάσεων στη μονάδα και αν αυτό επιτραπεί να γίνει με

περισσότερη ευελιξία» (σελ. 71). Η αποδοτική αλλαγή σύμφωνα με τους Everard & Morris,

(1999) απαιτεί «ανοικτό μυαλό και ετοιμότητα να κατανοήσουμε τις απόψεις και τη θέση των

άλλων». (σελ. 262)

Αν υπήρχε κατανόηση της ουσίας των πραγμάτων θα υπήρχε αυτό το πρόβλημα στο

σχολείο;

Αν οι αποφάσεις λαμβάνονταν συλλογικά και δημοκρατικά θα οδηγούμασταν στο

περιγραφόμενο αποτέλεσμα;

Αν τα μέσα που οδηγούν στην αλλαγή ήταν καθορισμένα θα είχαμε αυτές τις δυσκολίες

που περιγράφονται;

Αν τα αίτια της απουσίας των γονέων ήταν γνωστά και ξεκάθαρα σε όλους θα είχαμε

διαφορετική προσέγγιση στο θέμα;

Θα είχαμε μια ευτυχέστερη κατάληξη;

Όπως έλεγε και ο (Βιργίλιος βλ. Everard & Morris 1999) «είναι ευτυχής όποιος μπορεί

να μάθει τις αιτίες των πραγμάτων» ...αλλά εμείς δεν ζούμε σε ένα ευτυχισμένο κόσμο. (σελ.

264)

Βιβλιογραφία

Academic Search Premier: Putting parents in their place. Holland, Holly, Education Week,

02774232,1999, τομ. 19, θέμα 3

Αντωνίου Α. (1999). Συμβουλευτικές Προτάσεις. Λευκωσία: FRIEL PRESS

Bartol K. & Martin D. (1991). Management. New York: McGraw-Hill

Boethel, M. (2003). Diversity: Family and community connections with schools. Austin, TX:

Southwest Educational Development Laboratory.

Carr, A.A.; Wilson, R. 1997. A model of parental participation: a secondary data analysis.

School community journal (Lincoln,II), vol. 7, no. 2 p. 9-25

Ellis, A. (1994). Reason and Emotion in Psychotherapy. New York: Birch Lane Press Book

Epstein, J. 1987. Parent involvement: what the research says to administrators. Education and

urban society Beverly Hills, vol. 19, p. 19-36.

Everard, Κ. και Morris, G. (1999) Αποτελεσματική Εκπαιδευτική Διοίκηση. Πάτρα: ΕΑΠ

Ferguson C., A strategy Brief of the National Center for Family and Community Connections

with Schools. Organizing Family and Community Connections With Schools: How do school

staff build meaningful relationships with all stakeholders? (August, 2005)

Fontana D. (1996). Ψυχολογία για Εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Εκδόσεις Σαββάλα. MacMillan

Press Ltd σε συνεργασία με: The British Psychological Society. Psychology for Teachers. 1981,

1988, 1995 David Fontana

Henderson, A., & Mapp, K. (2002). A new wave of evidence: Family and community

connections with schools. Austin, TX: Southwest Educational Development Laboratory.

Israel, Elaine. The Parent Problem Instructor; MedLife Survey of the American Teacher: An

Examination of School Leadership. May/Jun2005, Vol. 114 Issue 8, p8

Κουτούζης Μ. (1999) Γενικές Αρχές Μάνατζμεντ. Πάτρα: ΕΑΠ

Κωνσταντινίδης Κ., 2002-2005. Εταίροι στην Εκπαίδευση Partners in Education – (P.I.E.)

Ευρωπαϊκό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: Comenious 2.1 Action

Μαυρογιώργος Γ., (1999). Η εκπαιδευτική μονάδα ως φορέας διαμόρφωσης και άσκησης

εκπαιδευτικής πολιτικής. Στο: Ρέππα-Αθανασουλα Α., Κουτουζής Μ., Μαυρόγιωρος Γ., Νιτσόπουλος

Β., Χαλκιώτης Δ., Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων (σελ. 115-160). Πάτρα: ΕΑΠ

Musti-Rao, S. & Cartledge, G. (2004). Making home an advantage in the prevention of reading

failure: Strategies for collaborating with parents in urban schools. Preventing School Failure,

48(4), 15-21

Πασιαρδής, Π. ( 2004) Εκπαιδευτική ηγεσία. Μεταίχμιο: Λευκωσία

Redding, S.: International Academy of Education. International Bureau of Education: Parents

and Learning, Educational Practices Series-2, UNESCO.

Ρέππα-Αθανασούλα Α., (1999α). Λήψη αποφάσεων στο χώρο της εκπαίδευσης. Στο: Ρέππα-

Αθανασουλα Α., Κουτουζής Μ., Μαυρόγιωρος Γ., Νιτσόπουλος Β., Χαλκιώτης Δ., Διοίκηση

Εκπαιδευτικών Μονάδων (σελ. 71). Πάτρα: ΕΑΠ

Ρέππα-Αθανασούλα Α., (1999β). Η επικοινωνία στον εκπαιδευτικό οργανισμό. Στο: Ρέππα-

Αθανασούλα Α., Ανθοπούλου Σ., Κατσουλάκης Σ., Μαυρογιώργος Γ. Διοίκηση Εκαπιδευτικών

Μονάδων: Διοικηση Ανθρώπινου Δυναμικού (σελ. 137-186). Πάτρα: ΕΑΠ

Rogers, C. (1961). On becoming a person. A therapist’s view of psychotherapy. Boston:

Houghton Mifflin Company.

Students need your help: parents’ involvement, volunteers’ efforts and donations make a

difference. Matas Kimberly, Arizona Daily Star (Tuscon, AZ), August 31, 2006

Swap, S.M. (1993). Developing home-school partnerships. New York: Teachers College Press.

The organization of parent involvement., Hornby, Garry, School Organization, 02601362, Jun90,

Τομ. 10, Θέμα 2/3 από βάση δεδομένων: Academic Search Premier

Timar T., The politics of school restructuring in Journal of Education Policy, τόμος 4, σελ. 70-

74, 1989.