ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ – ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ – ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Α΄: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – ΧΩΡΟΣ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΙΧΜΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ: ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΣΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΟΙΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ DIGITAL DESIGN COMMONS

Δημήτρης Παπαλεξόπουλος

2014

Σημειώσεις από τις παρουσιάσεις του μαθήματος. Αποτελούν ψηφιακή προδημοσίευση για όσους θέλουν να κάνουν αναφορά

Δεν έχει γίνει τελική επεξεργασία. Επεξεργασμένα τμήματα βρίσκονται στο Ψηφιακός Τοπικισμός, Libro, 2008

1. ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΟΙΝΑ (ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ) DIGITAL DESIN COMMONS

Ψηφιακά κοινά – Digital Commons

Stadler Felix, “Digital Commons”, http://felix.openflows.com/node/137

Τα ψηφιακά κοινά αναφέρονται σε πληροφορικούς πόρους που δημιουργούνται και μοιράζονται μέσα σε κοινότητες διαφόρων μεγεθών, ενδιαφερόντων και στόχων. Οι πόροι αυτοί είναι de facto κοινοί παρά δημόσιοι ή ιδιωτικοί. Η διαχείριση αυτών των πόρων γίνεται μέσα στην κοινότητα και δεν κυκλοφορούν σε κυκλώματα αγοράς. Στα ψηφιακά κοινά η διάκριση μεταξύ παραγωγών και χρηστών είναι ελάχιστη και δεν έχει καθοριστικό ρόλο. Τα ψηφιακά κοινά προτείνουν ένα νέο παράδειγμα για την παραγωγή και την διάδοση πολιτιστικών έργων και αγαθών γνώσης. Αρθρώνονται γύρω από τρία κοινωνικά κινήματα: 1. Ελεύθερο λογισμικό (free software) που εστιάζει στον κώδικα λογισμικού. 2. Κίνημα Ελεύθερου Πολιτισμού (Free Culture) , που εστιάζει στα πολιτιστικά αγαθά. 3. Πρόσβαση στην Γνώση (A2K = Access to Knowledge), που εστιάζει στα αγαθά έντασης γνώσης (ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις, φάρμακα, κ.λ.π.)

Πρόκειται για μια ιστορική στροφή από την οικονομία της βιομηχανίας (industrial economy) στην οικονομία των δικτύων. Αναδιοργάνωση αγορών μακράν των ιεραρχικών δομών που παράγουν μαζικά, προς τα ευέλικτα, διασυνδεδεμένα δίκτυα μικρών μονάδων παραγωγής στοχευμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Η κοινωνική πραγματικότητα που πηγάζει από αυτή την δομική μεταβολή είναι μεταβαλλόμενη και αντιφατική. Τα ψηφιακά κοινά προσπαθούν να οδηγήσουν αυτή την πραγματικότητα προς μια πιο δημοκρατική κατεύθυνση, προωθώντας την αποκέντρωση, μειώνοντας τα εμπόδια στην συμμετοχή, οργανώνοντας την αντίθεση στην εξουσία που αποκτούν τα μονοπώλια επί της πνευματικής ιδιοκτησίας.

1. Ελεύθερο λογισμικό (free software) Αναφέρεται στα εργαλεία και την υποδομή -Χρήση για οποιοδήποτε σκοπό. -Ελευθερία αλλαγής χωρίς περιορισμούς -Δυνατότητα διανομής αντιγράφων. -Δυνατότητα διανομής αλλαγών. -Υποχρέωση αναφοράς… Ένα νέο μοντέλο του επιχειρείν που συνίσταται στην λύση μοναδικών προβλημάτων σε αντίθεση με την πώληση όμοιων αντίτυπων (φορντισμός)

2. Κίνημα Ελεύθερου Πολιτισμού (Free Culture) Αναφέρεται στην «σημειωτική δημοκρατία» Συνδέεται με την εξέλιξη λογισμικού και μηχανημάτων, που επιτρέπει σε άτομα να είναι παραγωγοί πολιτιστικών προϊόντων και όχι μόνο καταναλωτές. Σχετίζεται με την τεχνική, νομική και κοινωνική δυνατότητα να μπορεί κανείς να κτίζει και να αλλάζει το πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει. Το παράδειγμα της wikipedia: Συνεργατική παραγωγή, κατανάλωση και από τους ίδιους τους παραγωγούς. Δεν πρόκειται για μια ανταλλαγή προϊόντων σε μια αγορά αλλά για μια συνεργατική παραγωγή όπου οι ίδιοι οι παραγωγοί δημιουργούν το τοπίο μέσα στο οποίο αποκτά νόημα η δουλειά τους. Άλλο παράδειγμα: Mapping the Commons – Athens. Καθώς προστίθενται σημεία στον χάρτη, μεταβάλλεται, προσδιορίζεται, διευρύνεται, η έννοια του «κοινού». Το νοητικό τοπίο αλλάζει με την συνεισφορά του καθενός, ενώ παραμένει ανοικτό για νέες «εισόδους».

http://cartografiaciudadana.net/athenscommons/

3. Πρόσβαση στην Γνώση (A2K = Access to Knowledge) Αναφέρεται στην άρση εμποδίων χρησιμοποίησης της γνώσης Η άρση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας όταν πρόκειται για γνώσεις κρίσιμες για την δημιουργία συνθηκών επιβίωσης κοινωνικών συνόλων. (Το παράδειγμα της Νότιας Αφρικής την δεκαετία του ’90 με εισαγωγή φαρμάκων από τρίτες χώρες, η δημιουργία του WIPO (World Intellectual Property Organization) και η δυνατότητα πρόσβασης σε προϊόντα που καλύπτονται από πνευματική ιδιοκτησία, όταν συντρέχουν κοινωνικοί ή αναπτυξιακοί λόγοι κρίσιμοι για μια συλλογικότητα) Πρόβλημα: Η ανάληψη του κόστους ανάπτυξης της αρχικής έρευνας. Συνέδριο: Economies of the Commons (Άμστερνταμ 2010) http://www.wired.com/beyond_the_beyond/2010/10/economies-of-the-commons-conference-amsterdam/ The Economies of the Commons II conference critically examines the economics of on-line public domain and open access cultural resources, also known as the digital commons. While proponents praise these resources for their low-cost barriers, accessibility and collaborative structures, critics claim they undermine established (proprietary) production without offering a viable business strategy of their own.

http://blog.p2pfoundation.net/

P2P(Peer to peer): Ομότιμη παραγωγή. Ένα νέο μοντέλο παραγωγής;

Ναι , σύμφωνα με τον Michel Bauwens: http://vimeo.com/3998605

http://p2pfoundation.net/Greek_language

P2P διαδικασίες: •παράγουν αξία χρήσης μέσω της ελεύθερης συνεργασίας παραγωγών που έχουν πρόσβαση σε κατανεμημένο κεφάλαιο: αυτός είναι ο τρόπος της ομότιμης παραγωγής, ένας «τρίτος τρόπος παραγωγής» διαφορετικός από την παραγωγή με σκοπό το κέρδος, ή τη δημόσια παραγωγή από τις επιχειρήσεις κρατικής ιδιοκτησίας. Το προϊόν τους δεν έχει ανταλλακτική αξία για την αγορά, αλλά αξία χρήσης για μια κοινότητα χρηστών. •διευθύνονται από την ίδια την κοινότητα των παραγωγών και όχι από την αγορά ή την εταιρική ιεραρχία: αυτή είναι η μορφή της P2P διακυβέρνησης ή «τρίτη μορφή διακυβέρνησης». •κατασκευάζουν αξία χρήσης, ελεύθερα προσπελάσιμη σε παγκόσμια κλίμακα, μέσω νέων καθεστώτων κοινής ιδιοκτησίας. Αυτός είναι ο τρόπος διανομής τους ή «ομότιμη μορφή ιδιοκτησίας»: μια «τρίτη μορφή ιδιοκτησίας», διαφορετική από την ατομική ή τη δημόσια (κρατική) μορφή ιδιοκτησίας.

Κοινά Ψηφιακού Σχεδιασμού Digital Design Commons

COMPUTATIONAL POLITICS AND ARCHITECTURE COLLOQUE INTERNATIONAL Mercredi 30 novembre 2011 ENSA Paris-Malaquais. http://www.paris-malaquais.archi.fr/index.php?module=rub&rub=actualite&id_news=280&l=1 Le colloque Computational Politics and Architecture: From the Digital Philosophy to the End of Work sera l’occasion de revenir sur diverses évolutions récentes touchant au recours massif à la computation dans l’ensemble des activités humaines. Ces évolutions, qui ne peuvent être saisies par l’unique analyse d’une architecture ici qualifiée de digitale, là de numérique ou computationnelle, pas plus que par la seule analyse d’une explosion des réseaux, prennent désormais comme le démontre Giuseppe Longo, la forme d’un « nouvel univers symbolique » aux ramifications infinies.

Intervenants/Speakers:

Alisa Andrasek Pier Vittorio Aureli Niccolo Baldassini Benjamin Bratton Maurizio Brocato

Anselm Jappe Giuseppe Longo

Frédéric Migayrou Dimitris Papalexopoulos

Matteo Pasquinelli Daniel Pavlovits

Jose Perez de Lama Franck Varenne

Jan Sebastian Willmann

Ο σχεδιασμός, μέσα από την συγγραφή κώδικα και την εφαρμογή αλγορίθμων ελεύθερου λογισμικού – λογισμικού ανοικτού κώδικα… …¨ξεχειλίζει¨ από τα στενά χωρικά και χρονικά όρια παραγωγής ενός συγκεκριμένου έργου, τείνει να αυτονομηθεί, να συγκροτήσει μια ροική πραγματικότητα που κυκλοφορεί μεταξύ όλων των δυνατών σχεδιασμών συγκεκριμένων αρχιτεκτονικών έργων. Ο σχεδιασμός τείνει να αποκτήσει ένα κοινό (common) χαρακτήρα.

Πως παράγεται και τι σημαίνει όμως η προώθηση της ιδέας της ελεύθερα διακινούμενης, μη ιδιοποιήσιμης, γνώσης, της απόρριψης της ιδιοκτησίας της γνώσης, της προσχώρησης στην υπεράσπιση των ψηφιακών κοινών;

Πως είναι δυνατόν να ξεφύγει κανείς από την υποχρεωτική ολότητα, που ενδεχομένως εγκλωβίζει στην αρχιτεκτονική άποψη που ενυπάρχει στα ολοκληρωμένα (integrated) συστήματα; Πως είναι δυνατόν να επικοινωνήσει κανείς, για την δημιουργία «προϊόντων σχεδιασμού», με μια σαφώς ευρύτερη κοινότητα από αυτή που συγκροτούν όσοι χρησιμοποιούν το ίδιο με αυτόν πρόγραμμα; (Ποιοί είναι οι όροι μέσα από τους οποίους μπορεί να συγκροτηθεί ένα σμήνος ανοικτών λογισμικών σχεδιασμού;)

Τι σημαίνει «ξεφεύγει απο τα όρια» του σχεδιασμού του συγκεκριμένου αρχιτεκτονικού έργου και …

τείνει να αυτονομηθεί;

ΚΤΙΡΙΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΕΤΕ- 2006

BERNARD TSCHUMI ARCHITECTS – ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Δ. ΠΑΠΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ - ARCHSIGN

2. Εντοπίζουμε το δομικό στοιχείο που θα σχεδιαστεί «παραμετρικά» και επηρεάζεται από τον εξωτερικό παράγοντα

1. Προσδιορίζουμε τον εξωτερικό Παράγοντα που μεταβάλλεται: ήλιος

NORTH

SOUTH

Movement of the sun and (x,y) of louver’s center

Width of cantilever Angle of louver Width of louver

NORTH

SOUTH

Shading physical elements optimized through parametric design.

NBG HOTEL AT ASTERAS 2008

BERNARD TSCHUMI ARCHITECTS – D. PAPALEXOPOULOS ARCHITECTS

Αυτονόμηση του παραμετρικού σχεδιασμού του συστήματος σκίασης

Δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί: -αλλού

-από άλλους (processing) -σε εφαρμογές που διαφέρουν

OFFICE BUILDING AT ATHENS 2007

DIMITRIS PAPALEXOPOULOS ARCHITECTS

NBG ASTERAS CONGRES HALL 2009

DIMITRIS PAPALEXOPOULOS ARCHITECTS 2010 ARCHITECTS

ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ – ΝΑΒΡΟΖΙΔΗΣ 2010

ALYSSANDRATOS, ARGYROUDI, ABANAVOS, PASSISIS, RIZOPOULOU 2011

MARAGOUDAKI 2011

MARAGOUDAKI ANNA 2012

Ψηφιακά Κοινά Σχεδιασμού: HIVE, Eleftherios Siamopoulos Dimitris Venizelos

(coord. D.Papalexopoulos)

Το ζήτημα του σχεδιασμού >>>> αντικειμενοποίηση: Η αυτονόμησή του, η απόσπασή του από το συγκεκριμένο προϊόν … …εκφράζεται με την αντικειμενοποίηση (reification) του σχεδιασμού μέσω της αλγοριθμικής απόδοσής του, μέσω της συγγραφής κώδικα , που -Μπορεί να εφαρμοστεί σε άλλες περιπτώσεις -Μπορεί να αλλαγεί για εφαρμογή αλλού -Τμήματά του είναι δυνατόν να ανασυναρμολογηθούν σε άλλες περιπτώσεις εφαρμογής (περίπτωση 3 στα παραδείγματα που αναφέραμε) Πρόκειται για μια αποτοπικοποίηση και επανατοπικοποίηση του σχεδιασμού (για διαδοχικές δυνητικοποιήσεις και πραγματώσεις) (χαρακτηριστική περίπτωση αντικειμενοποίησης είναι τα λογισμικά που αναφέραμε)

Σε όλες τις περιπτώσεις που εξετάσαμε, το ζήτημα της «αντικειμενοποίησης» τμημάτων της διαδικασίας του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, είναι κεντρικό. «Η αντικειμενοποίηση στην σκέψη συντελείται όταν μια αφηρημένη σύλληψη η οποία περιγράφει μια σχέση ή ένα πλαίσιο αντιμετωπίζεται ως ένα χειροπιαστό αντικείμενο, ή όταν κάτι αντιμετωπίζεται σαν να ήταν ένα ξεχωριστό αντικείμενο, ενώ αυτό δεν συμβαίνει επειδή δεν είναι αντικείμενο ή επειδή δεν υπάρχει πραγματικά σε διαχωρισμό.» Ο χώρος δυνατοτήτων αποκτά σε ένα τμήμα του διακριτές και αντικειμενικές ιδιότητες, και το παραγόμενο αντικείμενο αντιστέκεται στην υποκειμενική ερμηνεία ενός εξωτερικού παρατηρητή. Το τμήμα αυτό είναι μπορεί να είναι αυτούσιο ή να αποτελεί τμήμα ενός γενικότερου μη παραμετρικού συνόλου. Ταυτόχρονα μπορεί να αναπαραχθεί, να διαδοθεί και να συνδυαστεί με άλλα. Ο αλγόριθμος ορίζει τοπικά ένα χώρο ορισμού του αρχιτεκτονικού προβλήματος, ένα χώρο στο εσωτερικό του οποίου είναι δυνατόν να υπάρξουν όλες οι πιθανές λύσεις.

http://www.ntua.gr/archtech/ : Basic Research: Conceptual definition of parametric properties of architectural structural components and building materials, Support Program of Basic Research Senate Committee, School of architecture N.T.U.A., code 65/163600 (2009). Project manager: Dimitris Papalexopoulos, associate professor N.T.U.A. Main research team: Athina Stavridou (PhD candidate, adjunct lecturer n.t.u.a) / Dimitris Papadopoulos (PhD candidate n.t.u.a.) (σελ. 47-49) ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΑΝΑΔΥΣΗ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ written by Christos Chondros diploma thesis for the postgraduate course on Architecture and Information Technology of the Inter-Departmental Postgraduate Program Architectural Design - Space - Culture . Pr. Dimitris Papalexopoulos [10_2010]

Δημιουργείται ένα σώμα μικρο – συντάξεων αλγορίθμων διαθέσιμων σε όλους…

Μικροσχεδιασμοί, μικρο- συντάξεις κωδίκων αποσπασμένοι από το αρχικό αρχιτεκτονικό έργο, έτοιμοι να συμμετάσχουν σε ψηφιακά κοινά

σχεδιασμού

Η αυτονόμησή του σχεδιασμού, η απόσπασή του από το συγκεκριμένο προϊόν εκφράζεται με την αντικειμενοποίηση (reification) του μικρο - σχεδιασμού μέσω της αλγοριθμικής απόδοσής του, μέσω της συγγραφής κώδικα , της συγκρότησης του ως αποδεσμευμένου ειδικού προϊόντος. Η αφαίρεση είναι χαρακτηριστικό της αλγοριθμικής απόδοσης. Πρόκειται για μια αποτοπικοποίηση και επανατοπικοποίηση του σχεδιασμού για διαδοχικές δυνητικοποιήσεις και πραγματώσεις, σε περιβάλλον… …Δώρου ή… …ιδιοποίησης.

Ο σχεδιασμός αυτός ¨ξεχειλίζει¨ από τα στενά χωρικά και χρονικά όρια παραγωγής του συγκεκριμένου κτιριακού προϊόντος: -Στοιχεία του είναι δυνατόν να ενταχθούν στον σχεδιασμό άλλων προϊόντων. -Για την συγκρότησή του απαιτείται η δημιουργία δικτύων συνεργασίας που δεν εντάσσονται στον στενό κύκλο παραγωγής ενός συγκεκριμένου προϊόντος (για παράδειγμα web designers, σύμβουλοι, δημιουργοί λογισμικού) Κατά συνέπεια ο σχεδιασμός τείνει να αυτονομηθεί, να συγκροτήσει μια ροική πραγματικότητα που κυκλοφορεί μεταξύ όλων των δυνατών σχεδιασμών συγκεκριμένων κτιριακών έργων. Ο σχεδιασμός τείνει να αποκτήσει ένα κοινό (common) χαρακτήρα και να είναι «πανταχού παρών» (ubiquitous design)

(όπως έχουμε ήδη σημειώσει παραπάνω): Το κοινό δεν υπάρχει εκ των προτέρων, αναδύεται (emergence) Το κοινό παράγεται και παράγει Το να «είσαι σε κοινό» (being in common) μεταβάλλεται σε διαδικασία δημιουργίας του κοινού (process of making the common). Είναι διαρκές Γίγνεσθαι. (becoming) Είναι αφήγηση (narration) στον χρόνο, που αφορά δημιουργία κοινού πλούτου και δημιουργία υποκειμενικότητας (subjectivity)

Ταυτόχρονα, τίθενται νέα ζητήματα, ενώ νοοτροπίες που αφορούν την δημιουργικότητα θα πρέπει να τείνουν να αλλάξουν: Η γενική φυσιογνωμία του εγχειρήματος είναι αυτή της συνεργατικότητας στα πλαίσια ενός κατανεμημένου δικτύου συμμετεχόντων, που χαρακτηριστικά του θα είναι:

Λειτουργεί με όρους ομότιμης παραγωγής παράγοντας αξία χρήσης, ελεύθερα προσπελάσιμη σε παγκόσμια κλίμακα, μέσω της ελεύθερης συνεργασίας παραγωγών που έχουν όλοι πρόσβαση σε κατανεμημένο κεφάλαιο. (Γιώργος Παπανικολάου, http://p2pfoundation.net/Greek_language ) Η ταυτότητα της κοινής προσπάθειας είναι μια συνεχής δημιουργία, όπου οι συμμετέχοντες παράγουν συνεχώς το περιβάλλον μέσα στο οποίο δρουν. (το έχουμε ήδη δεί)

Πως παράγεται και τι σημαίνει όμως η προώθηση της ιδέας της ελεύθερα διακινούμενης, μη ιδιοποιήσιμης, γνώσης, της απόρριψης της ιδιοκτησίας της γνώσης, της προσχώρησης στην υπεράσπιση των ψηφιακών κοινών; Matteo Pasquilelli, “The Ideology of free Culture and the Grammar of Sabotage”, http://www.generation-online.org/c/fc_rent4.pdf

Οικονομία της καινοτομίας

Η χρηματιστηριακή θεώρηση του άυλου κεφαλαίου, που συνιστούν τα ψηφιακά κοινά σχεδιασμού, συνδέεται, όπως σημειώνει ο Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν, με την παράλληλη ένταξή του σε μια οικονομία της καινοτομίας ,όπου κυριαρχεί η παραγωγή του συνεχώς νέου (Διανοητική εργασία, κοινωνικά κινήματα και έξοδος από την κρίση, εκδόσεις Τόπος, 2011). Πρόκειται για την ιδιοποίηση όχι μιας συγκεκριμένης παραγωγής προϊόντος εντοπισμένης στον χρόνο αλλά της ιδιοποίησης της καινοτομίας της παραγωγής, της ιδιοποίησης των συνεχών αλλαγών της, του συνεχούς σχεδιασμού του νέου. Αυτό που σχεδιάζεται δεν είναι τόσο το προϊόν όσο οι αλλαγές του. Σε αυτή την κατάσταση πραγμάτων δύο σημεία ενδιαφέρουν:

1. Στην οικονομία της καινοτομίας, του συνεχούς σχεδιασμού του νέου σημασία έχει ο αλγόριθμος σχεδιασμού της αλλαγής του προϊόντος και όχι το ίδιο το προϊόν. Με αυτή την έννοια ηγεμονεύουσα θέση έχει η άυλη εργασία παραγωγής κωδίκων και αλγορίθμων, που υποστηρίζουν την παραγωγή πληθυσμών καινοτομιών χωρίς απαραίτητη αναφορά σε αξίες χρήσης.

2. Η οικονομία της καινοτομίας και των συνεχών αλλαγών, απαιτεί όχι μόνο μια κινητικότητα στελεχών αλλά και μια συνεχή αναδιαμόρφωση του περιεχομένου γνώσης των ειδικοτήτων. Η αναδιαμόρφωση αυτή καλύπτεται μέσα από την διαμόρφωση μιας αγοράς εκπαίδευσης σε νέες δεξιότητες. Τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα θα πιεστούν να την καλύψουν, τα ιδιωτικά θα ανταποκριθούν άμεσα. Οι σχέσεις διοικήσεων επιχειρήσεων και εκπαίδευσης θα τείνουν να σταθεροποιηθούν μέσα σε δομές αναζήτησης της συνεχούς αλλαγής . Επειδή οι βασικές ακαδημαϊκές σπουδές ποσοστιαία μόνο συνεισφέρουν στην κάλυψη της συνεχούς αλλαγής περιεχομένου, στην πραγματικότητα είναι μόνο μια «εκκίνηση» απόκτησης δεξιοτήτων στην ζωή του σπουδαστή/μελλοντικού εργαζόμενου, η εκπαίδευση δια βίου θα τείνει να απορροφήσει το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της δραστηριότητας αλλά και των κονδυλίων που αντιστοιχούν στην εκπαίδευση γενικότερα. Στόχος θα είναι η προσαρμογή της κατάρτισης στις εφήμερες απαιτήσεις της αέναης και ανεξάρτητης από της αξία χρήσης αναζήτηση καινοτομίας.

…προώθηση της ιδέας της ελεύθερα διακινούμενης γνώσης, της απόρριψης της ιδιοκτησίας της γνώσης και του copyright, της προσχώρησης στην υπεράσπιση των ψηφιακών κοινών. Σε όλα αυτά φαίνεται να στηρίζεται η συλλογική διανόηση, που άλλωστε τα παράγει. Είναι , ωστόσο, ενδιαφέρον ότι, ήδη, έχουν αρχίσει να διατυπώνονται ενστάσεις απέναντι σε αυτή την απόλυτη επιπεδότητα του «όλα ελεύθερα», στην απόλυτη δημοκρατία της γνώσης, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στα άυλα αγαθά, παράγωγα της άυλης εργασίας.

Καθώς η πνευματική ιδιοκτησία δεν αναφέρεται, στην οικονομία της καινοτομίας, στο σταθερό περιεχόμενο αλλά στον χρόνο και την ταχύτητα, το copyright χάνει την αξία του. Σημασία έχει η συνεχής δημιουργία δεξαμενών γνώσεων και καινοτομιών και η άντληση από αυτές για την δημιουργία νέων, πρόσκαιρων αγαθών. Η δεξαμενή της ελεύθερα διακινούμενης γνώσης και δημιουργίας άυλων αγαθών είναι ασύμμετρη σε σχέση με την παραγωγή, και ή άντληση από αυτή γίνεται με όρους προσόδου και όχι κέρδους. Η φρενίτιδα δημιουργίας ψηφιακών συλλήψεων, χωρίς αναφορά σε πραγματικά αντικείμενα, ανάγκες ή συγκεκριμένες χρήσεις, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνει αυτή την τάση. Τα κοινά γνώσης τοποθετούνται έτσι στην καρδιά μιας νέας διαχείρισης της νεοφιλελεύθερης οικονομίας, που επιβάλλει την ελεύθερη διακίνηση γνώσης, την άρση των φραγμών, οικειοποιούμενη την ιδεολογία του δώρου.

«η διατήρηση της ιδιωτικής οικονομίας εξαρτάται πλέον από την ικανότητά της να αξιοποιήσει την διάχυτη γνώση», αφού προηγουμένως την αφήσει να παραχθεί ελεύθερα. Μια ισχυρή της αντίφαση είναι ότι, ταυτόχρονα, αναζητά να την ελέγξει μέσα από την κατάργηση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης και τις στρατηγικές ανάκτησης του ελέγχου γνώσης των μισθωτών.

…κοινά παραγωγής και ανταλλαγής γνώσης με στοχευμένη κατεύθυνση.. …συλλογικής αξιοποίησης κοινών πόρων

(δεν αρκεί η ιδεολογία του «τα πάντα ελεύθερα»)

Άυλη εργασία και Κοινότητες Γνώσης

Δύο εικόνες παραγωγής , να συγκρατήσουμε στην σύγκρισή τους: (Παρουσία ανθρώπινου δυναμικού, ρόλος σχεδιασμού – άυλης εργασίας)

http://www.youtube.com/watch?v=S4KrIMZpwCY

Ford workers (1913) at the assembly line. The moving assembly line was instituted by Ford. Through standardization of work

and components, he enhanced mass production

Ευέλικτη γραμμή παραγωγής Flexible manufacturing

http://www.youtube.com/watch?v=IFnkDbu26dw http://www.youtube.com/watch?v=5Ntbzm7icyA

«Η έκρηξη της άϋλης εργασίας» (Από την απλή στην σύνθετη εργασία. Δεν είναι δυνατόν να κατανοήσουμε την «Κοινωνία της Γνώσης» αν δεν αναφερθούμε στην νέα θέση της γνώσης στην παραγωγή.) «Ο ρόλος των γνωσιακών διαδικασιών για την παραγωγή και την οικονομία έχει παραμείνει έως πρόσφατα στο σκοτάδι. ... Η ιστορική εξέλιξη που μας οδήγησε στη σημερινή μεταφορντική περίοδο, ανέδειξε καταρχάς την αντίθεση ανάμεσα στην απλή εργασία και την ειδικευμένη ή σύνθετη εργασία. (σημ. όπου η διανοητική εργασίας έχει ηγεμονικό ρόλο) ... η παραγωγικότητα ... της σύνθετης εργασίας (που είναι σε μεγάλο βαθμό διανοητική) δεν μπορούσε πλέον να αξιολογηθεί παρά επί του αποτελέσματός της και όχι με βάση τον χρόνο εργασίας όπως για την απλή εργασία.» (Ρυλμόν σ. 8) Ρινάλδος Ρυλμόν , «Γνώση και εργασία», http://withinthemultitude.blogspot.com/p/blog-page_4815.html

«Η έκρηξη της άϋλης εργασίας» «Από την άλλη μεριά, οι δραστηριότητες που παράγουν το “πολιτιστικό περιεχόμενο” του εμπορεύματος, είναι “άϋλη εργασία η οποία περιλαμβάνει δραστηριότητες που δεν αναγνωρίζονται κανονικά ως ‘εργασία’ - το είδος δηλαδή των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν τον ορισμό και καθορισμό πολιτιστικών και καλλιτεχνικών κανόνων, τη μόδα, τα γούστα, τα πρότυπα των καταναλωτών και, ευρύτερα, της κοινής γνώμης”». (Ρυλμόν σ. 9)

«Η έκρηξη της άϋλης εργασίας» «Καθώς είναι περίπου αναπόφευκτο να δεχθούμε οτι βρισκόμαστε στην εποχή του “καπιταλισμού της γνώσης” (ή του “γνωσιακού καπιταλισμού”), αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία από την ονομασία είναι να γίνει σαφές οτι διανύουμε μια νέα περίοδο στη σχέση κεφαλαίου και εργασίας, οτι η σχέση αυτή έχει διατηρηθεί χάρη σε ένα εξωφρενικό κόστος το οποίο ξεδιπλώνεται αυτή την ιστορική στιγμή με την παγκόσμια κρίση, και οτι σε αυτές τις νέες συνθήκες, η υπέρβαση πρέπει να βασιστεί στην πρωτοφανή ανάπτυξη γνωστικής ικανότητας των ανθρώπων, στην εξίσου πρωτοφανή διάχυση των διαθέσιμων γνώσεων και στη δημιουργία ενός νέου δημόσιου χώρου παραγωγής και αξιοποίησης γνώσεων.» (Ρυλμόν σ. 9)

Κοινότητες Γνώσης «Επίσης, ενώ η έρευνα παραμένει σε μεγάλο βαθμό το αντικείμενο δημοσίων ιδρυμάτων, τα οποία συνυπάρχουν με ιδιωτικές ερευνητικές δραστηριότητες, και οι διαδικασίες εκμάθησης στην παραγωγή δεν είναι το μονοπώλιο του ιδιωτικού τομέα, έχουν πλέον εμφανιστεί οι “κοινότητες γνώσεις” οι οποίες είναι “νέες οργανώσεις οι οποίες ασχολούνται ειδικά με την παραγωγή και αναπαραγωγή γνώσης μέσω αποκεντρωμένων και συνεργατικών διαδικασιών.» (Ρυλμόν σ. 9) «...διαπιστώνεται ότι η επέκταση της άϋλης εργασίας συνδυάζεται με την επιτάχυνση των διαδικασιών παραγωγής γνώσης και με την εμφάνιση διαφορετικών δυνατοτήτων παραγωγικής αξιοποίησης των διαθέσιμων γνώσεων, πολύ περά από τα όρια της καπιταλιστικής επιχείρησης. Δυνατότητες που οφείλονται σε καθοριστικό βαθμό στην μη ανταγωνιστική, μη αποκλειστική και σωρευτική διάχυση των γνώσεων, και φυσικά στην επίσης επιταχυνόμενη δυνατότητα του επιστημονικού δυναμικού, του εργατικού δυναμικού και των πολιτών, να εμπλέκονται σε διαδικασίες αξιοποίησης διαθέσιμων γνώσεων, εντός και εκτός του προϋπάρχοντος θεσμικού πλαισίου.» (Ρυλμόν σ. 10)

A knowledge community is community construct, stemming from the convergence of knowledge management as a field of study and social exchange theory. Formerly known as a discourse community and having evolved from forums and web forums, knowledge communities are now often referred to as a community of practice or virtual community of practice. As with any field of study, there are various points of view on the motivations, organizing principles and subsequent structure of knowledge communities. Knowledge communities nurture and facilitate ongoing relationships and a Knowledge Ecosystem where ideas are exchanged on an ongoing basis. Knowledge value is generated (derived, realized) during the transactional nature of the exchange. Existing knowledge can be synthesized (e.g. research fused with ideas from the field or other research) or new knowledge created via exchanges. KCs use a variety of two-way communication tools (e.g., via discussion board, article commenting, rating, poll, webinar ) to foster discussion and the exchange of ideas. (http://en.wikipedia.org/wiki/Knowledge_community )

Η αντίφαση Καθώς η γνώση ξεφεύγει από τα όρια της επιχείρησης, ακριβώς για να εξυπηρετήσει τους στόχους της και αναπτύσσεται μέσα από υπερτοπικά συνεργατικά δίκτυα προσλαμβάνει, κοινωνικό χαρακτήρα, ενώ επιχειρείται ταυτόχρονα να χαρκτηριστεί ως προιόν και εμπόρευμα ώστε να παραμείνει και μέσω του copyright στον έλεγχο της επιχείρησης. Προκαλείται η δημιουργία δεξαμενών ιδεών, καινοτομιών, απόψεων, (κοινών γνώσης) που δίνει την δυνατότητα επιλογής με στόχο την «περίφραξη» (enclosure) μέσω copyright και ιδιοποίηση για αποκλειστική εφαρμογή στην παραγωγή. (Από την άλλη μεριά η «κατανάλωση» αυτού του προιόντος δεν οδηγεί στην ανάλωσή του αλλά, εν δυνάμει, στον «πολλαπλασιασμό» του.) Ο διπλός αυτός συγκρουσιακός χαρακτήρας μεταξύ της κοινωνικά (ψηφιακά πλέον) παραγμένης ή διαμεσολαβημένης γνώσης και του τρόπου ιδιοποίησής της, αναδεικνύεται στην έννοια των «ψηφιακών κοινών».