ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ – ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ …...XΡΥΣΟΥΝ...

351
XΡΥΣΟΥΝ ΜΕΤΑΛΛΙΟΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΚΑΔΗΜΙΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΑΘΗΝΑ 2018 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ – ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΡΙΣΤ. Β. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚ. Γ. ΦΟΥΡΝΑΡΑΚΗ Γ’ ΕΚΔΟΣΗ Επιμέλεια ΑΡΙΣΤ. Β. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ

Transcript of ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ – ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ …...XΡΥΣΟΥΝ...

  • XΡΥΣΟΥΝ ΜΕΤΑΛΛΙΟΝΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

    ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟΑΚΑΔΗΜΙΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ

    ΑΘΗΝΑ 2018

    ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ –ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ

    ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

    ΔΙΕ

    ΘΝ

    ΕΙΣ

    ΚΑ

    ΝΟ

    ΝΙΣ

    ΜΟ

    Ι –

    ΝΑ

    ΥΤ

    ΙΛΙΑ

    ΚΗ

    ΠΟ

    ΛΙΤ

    ΙΚΗ

    Κ

    ΑΙ

    ΔΙΚ

    ΑΙΟ

    ΤΗ

    Σ Θ

    ΑΛ

    ΑΣ

    ΣΑ

    Σ

    ΑΡΙΣΤ. Β. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥΝΙΚ. Γ. ΦΟΥΡΝΑΡΑΚΗ

    Γ’ ΕΚΔΟΣΗΕπιμέλεια ΑΡΙΣΤ. Β. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ

    ISBN 960-337-049-5

    Δεξαμενόπλοιο της δεκαετίας του ’20.(Ναυπηγήθηκε από την Harland & Wolff Ltd Govan).

    DIETHNEIS KANONISMOI - NAUTILIAKH POLITIKH_COVER 2018.indd 1 9/7/2018 2:13:09 μμ

  • ÉÄÑΥÌÁ ÅÕÃÅÍÉÄÏÕ×ÑYÓÏΥÍ ÌÅÔÁËËÉÏÍ ÁÊÁÄÇÌÉÁÓ ÁÈÇÍÙÍ

    EΚΠΑΙÄÅÕÔÉÊÏ ÅÃ×ÅÉÑÉÄÉÏΑÊΑÄÇÌÉÙÍ ÅÌÐÏÑÉÊÏÕ ÍÁÕÔÉÊÏÕ

  • Α′ ΕΚΔΟΣΗ 2003B′ ΕΚΔΟΣΗ 2008Γ′ ΕΚΔΟΣΗ 2015

    ISBN: 960-337-049-5

    Copyright © 2015 Ίδρυμα Ευγενίδου Áðáãïñåýåôáé ç ïëéêÞ Þ ìåñéêÞ áíáôýðùóç ôïõ âéâëßïõ êáé ôùí åéêüíùí ìå êÜèå ìÝóï êáèþò êáé ç äéáóêåõÞ, ç ðñïóáñìïãÞ, ç ìåôáôñïðÞ êáé ç êõêëïöïñßá ôïõ (¢ñèñï 3 ôïõ í. 2121/1993).

  • ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ

    Tο 1952 ο Ευγένιος Ευγενίδης (1882-1954) όρισε με τη διαθήκη του τη σύσταση του Ιδρύματος Ευγενίδου, του οποίου ως μοναδικό σκοπό έταξε «νὰ συμβάλῃ εἰς τὴν ἐκπαίδευσιν νέων ἑλληνικῆς ὑπηκοότητος ἐν τῷ ἐπιστημονικῷ καὶ τεχνικῷ πεδίῳ». Ο ιδρυτής και χορηγός του Ιδρύματος Ευ-γενίδου ορθά προέβλεψε ότι αναγκαίο παράγοντα για την πρόοδο της Ελλάδος αποτελεί η άρτια κατάρτιση των Ελλήνων τεχνιτών κατά τα πρότυπα της επαγγελματικής εκπαιδεύσεως άλλων ευρω-παϊκών χωρών.

    Την 23η Φεβρουαρίου του 1956 εγκρίθηκε η σύσταση του κοινωφελούς Ιδρύματος Ευγενίδου, την διαχείριση του οποίου κατά την ρητή επιθυμία του ιδρυτή του ανέλαβε η αδελφή του Μαριάνθη Σίμου (1895-1981). Τότε ξεκίνησε η υλοποίηση του σκοπού του Ιδρύματος και η εκπλήρωση μίας από τις βασικότερες ανάγκες του εθνικού μας βίου από την Μαριάνθη Σίμου και τους επιστημονι-κούς συνεργάτες της.

    Το έργο της Μαριάνθης Σίμου συνέχισε από το 1981 ο πολύτιμος συνεργάτης και διάδοχος του Ευγενίου Ευγενίδη, Νικόλαος Βερνίκος-Ευγενίδης (1920-2000). Από το 2000 συνεχιστής του έρ-γου του Ιδρύματος Ευγενίδου έχει αναλάβει ο Λεωνίδας Δημητριάδης-Ευγενίδης.

    Μία από τις πρώτες δραστηριότητες του Ιδρύματος Ευγενίδου, ευθύς μετά την ίδρυσή του, υπήρξε η συγγραφή και έκδοση κατάλληλων διδακτικών εγχειριδίων για τους μαθητές των τεχνικών σχο-λών, καθώς διαπιστώθηκε ότι αποτελεί πρωταρχική ανάγκη ο εφοδιασμός των μαθητών με σειρές από βιβλία, τα οποία θα έθεταν τα ορθά θεμέλια για την παιδεία τους και θα αποτελούσαν συγχρό-νως πολύτιμη βιβλιοθήκη για κάθε τεχνικό. Καρπός αυτής της δραστηριότητας είναι η Βιβλιοθήκη του Τεχνίτη (1957-1975), η οποία αριθμεί 32 τίτλους, η Βιβλιοθήκη του Τεχνικού (1962-1975), που περιλαμβάνει 50 τίτλους, η Τεχνική Βιβλιοθήκη (1969-1980) με 11 τίτλους και η Βιβλιοθήκη του Τεχνικού Βοηθού Χημικού (1971-1973) με 3 τίτλους. Επί πλέον, από το 1977 μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 171 τίτλοι για τους μαθητές των Τεχνικών και Επαγγελματικών Λυκείων και 16 για τους μαθητές των Σχολών Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής εκπαιδεύσεως.

    Ξεχωριστή σειρά βιβλίων του Ιδρύματος Ευγενίδου αποτελεί η Βιβλιοθήκη του Ναυτικού (1967 έως σήμερα), η οποία είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας του Ιδρύματος Ευγενίδου με την Διεύ-θυνση Εκπαιδεύσεως Ναυτικών του Υπουργείου Ναυτιλίας. Η συγγραφή και έκδοση των εκπαι-δευτικών εγχειριδίων για τους σπουδαστές των ναυτικών σχολών ανετέθη στο Ίδρυμα Ευγενίδου με την υπ’ αριθμ. 61288/5031/9.8.1966 απόφαση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, οπότε και λειτούργησε η αρμόδια Επιτροπή Εκδόσεων, η οποία είχε συσταθεί ήδη από το 1958. Η συνερ-γασία Ιδρύματος Ευγενίδου και Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας ανανεώθηκε με την υπ. αριθμ. Μ2111.1/2/99 υπουργική απόφαση όπως τροποποιήθηκε από την Μ3611.2/05/05/16-12-2005, με την οποία το ΥΕΝ ανέθεσε στο Ίδρυμα Ευγενίδου την συγγραφή διδακτικών εγχειριδίων για τις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού.

    Στην Βιβλιοθήκη του Ναυτικού περιλαμβάνονται συνολικά 137 τίτλοι μέχρι σήμερα: 27 τίτλοι για τις Δημόσιες Σχολές Εμπορικού Ναυτικού (1967-1979), 42 τίτλοι για τις Ανώτατες Δημόσιες Σχολές Εμπορικού Ναυτικού (1981-2001), 39 τίτλοι για τις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού, 13 εγχειρίδια κατευθυνόμενης εκπαιδεύσεως επί πλοίου και 16 μεταφράσεις ναυτικών εγχειριδίων.

    Όλα τα βιβλία της Βιβλιοθήκης του Ναυτικού, εκτός του ότι έχουν συγγραφεί σύμφωνα με τα αναλυτικά προγράμματα διδασκαλίας των σχολών και ανταποκρίνονται στις ανάγκες των σπουδα-στών, είναι γενικότερα χρήσιμα για όλους τους αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού, που ασκούν το επάγγελμα ή εξελίσσονται στην ιεραρχία. Επί πλέον οι συγγραφείς και η Επιτροπή Εκδόσεων καταβάλλουν κάθε προσπάθεια ώστε τα βιβλία να είναι επιστημονικώς άρτια αλλά και προσαρμο-σμένα στις ανάγκες και στις δυνατότητες των σπουδαστών.

  • Την περίοδο 2012-2013 το ΥΝΑ με το υπ’ αριθμ. M3616/01/2012/26-09-2012 έγγραφο ανέ-θεσε στην Επιτροπή Εκδόσεων του Ιδρύματος Ευγενίδου την σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας εμπειρογνωμόνων για την επικαιροποίηση των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών για τις ΑΕΝ, τα ΚΕΣΕΝ και τα ειδικά σχολεία Πλοιάρχων και Μηχανικών, εφαρμόζοντας τις νέες απαιτήσεις εκπαιδεύσεως και πιστοποιήσεως ναυτικών της Διεθνούς Συμβάσεως STCW ’78 (Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers – Manila amendments 2010). Με βάση τα νέα αναλυτικά προγράμματα για τις ΑΕΝ, τα οποία εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά την χρονιά 2013-2014, ξεκίνησε από το 2014 και η επικαιροποίηση των υφισταμένων διδακτικών εγχειριδί-ων, προκειμένου αυτά να είναι συμβατά με τις νέες διεθνείς απαιτήσεις.

    Με την προσφορά των εκδόσεών του στους καθηγητές, στους σπουδαστές των ΑΕΝ και σε όλους τους αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού, το Ίδρυμα Ευγενίδου συνεχίζει να συμβάλλει στην τεχνική εκπαίδευση της Ελλάδος, υλοποιώντας επί 60 και πλέον χρόνια το όραμα του ιδρυτή του, αείμνηστου ευεργέτη Ευγενίου Ευγενίδου.

    ÅÐÉÔÑÏÐÇ ÅÊÄÏÓÅÙÍ ÉÄÑÕÌÁÔÏÓ ÅÕÃÅÍÉÄÏÕ

    Εμμανουήλ Δρης, Ομ. ΚáèçãçôÞò ΕΜΠ, Ðñüåäñïò.Αχιλλέας Ματσάγγος, Αντιναύαρχος Λ.Σ. (ε.α.).Στυλιανός Μπέλλας, Αρχιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντης Ναυτ. Εκπαιδ., Yπ. Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.Óýìâïõëïò åðß ôùí åêäüóåùí ôïõ Éäñýìáôïò Êùí. Áãã. ÌáíÜöçò, Οì. Κáèçã. ÖéëïóïöéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíε-ðéóôçìßïõ Áèçíþí.Γραμματέας της Επιτροπής, Ελευθερία Τελειώνη.

    Διατελέσαντα μέλη της Επιτροπής

    Γ. Κακριδής (1955-1959) Καθηγητής ΕΜΠ, Α. Καλογεράς (1957-1970) Καθηγητής ΕΜΠ, Α. Παππάς (1955-1983) καθηγητής ΕΜΠ, Χ. Καβουνίδης (1955-1984) Μηχ. Ηλ. ΕΜΠ, Μ. Αγγελόπουλος (1970-2003) ομ. καθηγητής ΕΜΠ, Σπ. Γουλιέλμος (1958) Αντ/ρχος, Ξ. Αντωνιάδης (1959-1966) Αντ/ρχος, Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Π. Γ. Τσακίρης (1967-1969) Πλοίαρχος, Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Ελλ. Σί-δερης (1967-1969) Υποναύαρχος, Π. Φουστέρης (1969-1971) Αντιπλοίαρχος Λ.Σ, Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Αλ. Μοσχονάς (1971-1972) Αντιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Ι. Χρυσανθακόπουλος (1972-1974) Αντιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Αθαν. Σωτηρόπουλος (1974-1977) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Γ. Σπαρτιώτης (1977) Αντιπλοίαρχος Λ.Σ., προσωρινός Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Θ. Πουλάκης (1977-1979) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Π. Λυκούδης (1979-1981) Πλοίαρχος Λ. Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Αναστ. Δημαράκης (1981-1982) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Κ. Τσαντήλας (1982-1984) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Α. Σταυρόπουλος ομ. καθηγητής Πειραιώς (2003-2008) Ε. Τζαβέλας (1984-1986) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Γ. Γρηγοράκος (1986-1988) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Α. Μπαρκατσάς (1988-1989) Αρχιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Κ. Παπαναστασίου (1989) Αρχιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Γ. Λάμπρου (1989-1992) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Κ. Κοκορέτσας (1992-1993) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Κ. Μαρκάκης (1993-1994) Πλοίαρ-χος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Ι. Ζουμπούλης (1994-1995) Πλοίαρχος Λ.Σ., Φ. Ψαρράς (1995-1996) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Γ. Καλαρώνης (1996-1998) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Θ. Ρεντζεπέρης (1998-2000) Αντιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Ι. Στεφανάκης (2000-2001) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Κ. Μαρίνος (2001) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Π. Εξαρχόπουλος (2001-2003) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Κ. Μπριλάκης (2003-2004) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Ν. Θεμέλαρος (2003-2004) Αντιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Π. Κουβέλης (2004-2005) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Δ. Βασιλάκης (2005-2008) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Π. Πετρόπουλος (2008-2009) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Α. Ματσάγγος (2009-2011) Πλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Ι. Σέργης (2011-2012) Αρχιπλοίαρχος Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Ι. ÔæáâÜñáò, (2004-2013) Αíôéíáýáñ÷ïò Ë.Ó. (Å.Á.), É. Ôåãüðïõëïò (1988-2013) ïì. êáèçãçôÞò ÅÌÐ, Α. Θεοφανόπουλος (2012-2014) Πëïßáñ÷ïò Λ.Σ., Δ/ντής Ναυτ. Εκπαιδ., Βενετία Καλλιπολίτου (2014-2017) Αντιπλοίαρχος Λ.Σ. Δ/ντρια Ναυτ. Εκπαιδ..

  • Ι Δ Ρ Υ Μ Α Ε Υ Γ Ε Ν Ι Δ Ο ΥΒ Ι Β Λ Ι Ο Θ Η Κ Η Τ Ο Υ Ν Α Υ Τ Ι Κ Ο Υ

    ΑΘΗΝΑ2018

    ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Β. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ Δρ. Ναυτιλιακών Σπουδών

    ΝΙ ΚΟ ΛΑ ΟΥ Γ. ΦΟΥΡ ΝΑ ΡΑ ΚΗΝαυ τι λι α κού Οι κο νο μο λό γου

    ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ – ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ

    ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

    Γ′ ΕΚΔΟΣΗΕπιμέλεια Αριστοτέλη Β. Αλεξόπουλου

    Δρ. Ναυτιλιακών Σπουδών

  • ΠΡΟ ΛΟ ΓΟΣ 1ης ΕΚΔΟΣΕΩΣ

    Το εγ χει ρί δι ο αυτό δι α πραγ μα τεύ ε ται τους Δι ε θνείς Ναυ τι λι α κούς Θε σμούς και επι γρά φε ται «Δι-ε θνείς Συμ βά σεις – Κα νο νι σμοί – Κώ δι κες» σύμ φω να με το ισχύον ανα λυ τι κό πρό γραμ μα δι δα-σκα λί ας των σχε τι κών μα θη μά των των Ναυ τι κών Ακα δη μι ών του ΥΕΝ.

    Το πε ρι ε χό με νό του απευ θύ νε ται στους φοι τη τές των Ακα δη μι ών Εμπο ρι κού Ναυ τι κού και στα μελ λο ντι κά στε λέ χη της Ελ λη νι κής Εμπο ρι κής Ναυ τι λί ας. Η δι δα κτέ α ύλη του εγ χει ρι δί ου αυ τού απο σκο πεί στην κα τα νό η ση των ση μα ντι κο τέ ρων ζη τη μά των του δι ε θνούς και εθνι κού θε σμι κού πλαι-σί ου λει τουρ γί ας της ναυ τι λι α κής βι ο μη χα νί ας. Ιδι αί τε ρη προ σπά θει α κα τε βλή θη από τους συγ γρα-φείς για να συ νο ψί σουν αυ τόν τον ιδι αί τε ρα με γά λο όγκο πλη ρο φο ρι ών στις σε λί δες ενός δι δα κτι-κού κα τα νο η τού βι βλί ου, που κα λύ πτει την δι δα κτέ α ύλη δύο εξα μη νι αί ων μα θη μά των.

    Το ισχύον δι ε θνές θε σμι κό πλαί σιο των Συμ βά σε ων, Κω δί κων, Οδη γι ών, Συ στά σε ων και των υπο λοί πων σχε τι κών Κα νο νι σμών που ανα φέ ρο νται στην ασφά λεια της ναυ σι πλο ΐ ας, για την προ-στα σί α της ζωής των ναυ τι κών και την πρό λη ψη της θα λάσ σι ας ρυ πάν σε ως εί ναι ιδι αί τε ρα ση μα-ντι κό. Η ση μα σί α του για την αξία της αν θρώ πι νης ζωής αλλά και για το κοι νω νι κό κό στος που δη μι ουρ γεί ται από τα ναυ τι κά ατυ χή μα τα, επι βάλ λουν όπως τα θέ μα τα αυτά πα ρου σι α σθούν με απλου στευ μέ νο τρόπο ώστε να εί ναι απο λύ τως κα τα νο η τά από τους ανα γνώ στες. Αυτό μας οδή γη σε στη δι αί ρε ση της ύλης του βι βλί ου σε τρία κύ ρια μέρη.

    Στο πρώτο μέ ρος πα ρου σι ά ζε ται συ νο πτι κά το δι ε θνές ναυ τι λι α κό θε σμι κό πλαί σιο. Ει δι κό-τε ρα, ανα φέ ρε ται στη δομή και λει τουρ γί α του Ορ γα νι σμού Ηνω μέ νων Εθνών (ΟΗΕ) και του Δι ε θνούς Ναυ τι λι α κού Ορ γα νι σμού (ΙΜΟ), των οποίων κύ ριο έργο εί ναι η κα τάρ τι ση Δι ε θνών συμ βά σε ων.

    Στο δεύ τε ρο μέ ρος ανα λύ ο νται οι κυ ρι ό τε ρες Δι ε θνείς Συμ βά σεις του ΙΜΟ, δη λα δή η SOLAS, η MARPOL και η STCW και ο υπο χρε ω τι κός δι ε θνής Κώ δι κας ISM.

    Στο τρίτο μέ ρος γί νε ται ει δι κή ανα φο ρά σε ναυ τι λι α κά ζη τή μα τα του Ναυ τι κού Δι καί ου, όπως οι κα νο νι σμοί που δι έ πουν τη λει τουρ γί α των εμπο ρι κών πλοίων σε συν δυ α σμό με τα έγ γρα φα που τα συ νο δεύ ουν, κα θώς και θέ μα τα υγει ο νο μι κής νο μο θε σί ας, τε λω νει α κών αρ χών κλπ.

    Επί σης το εγ χει ρί δι ο αυτό για λό γους παι δα γω γι κούς δι αι ρεί ται σε δύο τμή μα τα. Το πρώτο πε ρι-έ χει την δι δα κτέ α ύλη και το δεύ τε ρο ένα παράρτημα. Στο παράρτημα προ στί θε νται επι πλέ ον πλη ρο-φο ρί ες με τις οποίες ανα λύ ε ται η δι δα κτέ α ύλη, προ σφέ ρο ντας έτσι στο φοι τη τή πρό σθε τες γνώ σεις και δι ευ κρι νί σεις.

    Το παράρτημα δεν ανή κει στην δι δα κτέ α ύλη και επο μέ νως δεν δι δά σκε ται.Εξυ πα κού ε ται ότι το πε ρι ε χό με νο του πα ρό ντος εγ χει ρι δί ου εί ναι ενη με ρω μέ νο μέ χρι το χρόνο

    της εκτυ πώ σε ώς του.Οι συγ γρα φείς επι θυ μούν να ευ χα ρι στή σουν θερμά την Επι τρο πή Εκ δό σε ων του Ιδρύ μα τος

    Ευ γε νί δου για την επι λο γή τους και ανά θε ση της συγ γρα φής του πα ρό ντος εγ χει ρι δί ου, όλα τα πρό-σω πα που άμεσα ή έμ με σα συ νέ βα λαν με τις πο λύ τι μες προ τά σεις και πα ρα τη ρή σεις τους στην ολο-κλή ρω ση της συγ γρα φής του και όλους όσοι συμ με τεί χαν στην επι μέ λει α και άρ τια εκτύ πω σή του.

    Οι συγ γρα φείς

  • ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2ης ΕΚΔΟΣΕΩΣ

    Η δεύτερη έκδοση του παρόντος εγχειριδίου είναι βελτιωμένη και επαυξημένη διότι το αντι-κείμενο που διαπραγματεύεται, το διεθνές θεσμικό ναυτιλιακό και περιβαλλοντικό πλαίσιο, απαι-τείται να είναι διαρκώς ενημερωμένο.

    Κατά κύριο λόγο ο ΙΜΟ αλλά και οι άλλοι διεθνείς οργανισμοί και εξειδικευμένες οργανώσεις του ΟΗΕ καταρτίζουν συμβάσεις, κανονισμούς και κώδικες που είτε πραγματεύονται κάποιον τομέα των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων που δεν έχει ακόμη κάποιο νομικό πλαίσιο να τον διέπει, είτε συνεχώς αλλάζουν και προτείνονται νέες διατάξεις ώστε να ανταποκρίνονται στις σημερινές ανάγκες και συνεπώς πρέπει να τροποποιούνται ή να αναβαθμίζονται.

    Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο περί ΟΗΕ βελτιώθηκε το τμήμα της βιβλιογραφίας, τόσο της έντυπης όσο και της ηλεκτρονικής και διορθώθηκαν κάποια σχήματα καθώς και ορισμένα στατιστικά στοιχεία. Το δεύτερο κεφάλαιο έχει υποστεί κάποιες αλλαγές στη δομή του. Ειδικότερα ανανεώθηκε ο πίνακας που περιέχει πληροφορίες για όλες τις Συμβάσεις του ΙΜΟ, προστέθηκε τμήμα κειμένου που αφορά στις νέες Συμβάσεις που προετοίμασε ο οργανισμός μετά το έτος 2000, συμπληρώθηκαν ορισμένες παραλείψεις (π.χ. ημερομηνίες υπογραφής/επικυρώσεως των Συμβά-σεων και αντίστοιχος αριθμός κρατών-μελών) και προστέθηκε η σχετική βιβλιογραφία.

    Στο τρίτο κεφάλαιο συμπεριελήφθηκε ένα νέο υποκεφάλαιο που αναφέρεται στις δύο Συμ-βάσεις για το Δίκαιο της Θάλασσας (Γενεύη, 1958 και Τζαμάικα, 1982), καθότι αρκετές από τις διατάξεις των δύο Συμβάσεων, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν στην προστασία του θαλάσσιου περι-βάλλοντος, αναφέρονται σε αντίστοιχες διατάξεις των κυρίων Συμβάσεων του ΙΜΟ. Επίσης ανα-νεώθηκε το τμήμα των βιβλιογραφικών αναφορών και έγιναν ορισμένες διορθώσεις στο κείμενο. Στο τέταρτο κεφάλαιο προστέθηκαν δύο κύριες ενότητες. Η πρώτη σχετίζεται με τις πρόσφατες τροποποιήσεις της Συμβάσεως SOLAS κατά την περίοδο 2004-2006 και η δεύτερη αναφέρεται αποκλειστικά στο νέο Διεθνή Κώδικα Ασφάλειας Πλοίων και Λιμενικών Εγκαταστάσεων (ISPS Code). Τέλος προστέθηκαν ορισμένες νέες πηγές στο τμήμα της βιβλιογραφίας του κεφαλαίου.

    Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στις νέες τροποποιήσεις της Συμβάσεως MARPOL για την περίοδο 2003-2007, ανανεώθηκε η βιβλιογραφία και βελτιώθηκαν κάποιοι πίνακες με νέα στοιχεία. Στο έκτο κεφάλαιο έγιναν κάποιες επισημάνσεις στο κείμενο, προστέθηκαν ορισμένα αντιπροσωπευτικά υποδείγματα που σχετίζονται με τους κανονισμούς της Συμβάσεως STCW 1995 και ανaνεώθηκε το τμήμα της βιβλιογραφίας. Στο έβδομο κεφάλαιο ενσωματώθηκαν διάφορα υποδείγματα εντύπων (reports, copies, checklists, instructions) που σχετίζονται με τον Κώδικα ISM και τους επιθεωρητές και αποτελούν παραδείγματα ασκήσεως για τους σπουδαστές. Επίσης, προ-στέθηκαν ορισμένες νέες πηγές στο τμήμα της βιβλιογραφίας. Στο όγδοο κεφάλαιο έγιναν μερικές επισημάνσεις/διορθώσεις σε ορισμένα σημεία του κειμένου και συμπληρώθηκε η βιβλιο γραφία.

    Στο παράρτημα του βιβλίου διορθώθηκαν κάποια σημεία του κειμένου, έγινε μία αναβάθμιση της βάσεως δεδομένων των σοβαροτέρων ατυχημάτων των δεξαμενοπλοίων και βελτιώθηκαν ορι-σμένα σχήματα και διαγράμματα που αφορούν στον Κώδικα ISM και στις μεθοδολογίες FSA και HRA.

    Aς σημειωθεί ότι προστέθηκαν 4 φωτογραφίες στο κυρίως κείμενο και 1 στο Παράρτημα. Παρότι η ποιότητα των φωτογραφιών δεν είναι η ενδεδειγμένη, ωστόσο κρίθηκε απαραίτητη η χρήση τους διότι τα ατυχήματα που απεικονίζουν, αποτέλεσαν το έναυσμα για επικείμενες αλλαγές στη Διεθνή νομοθεσία.

    Ας σημειωθεί ότι στο έκτο και έβδομο κεφάλαιο, στην παρούσα έκδοση, σημαντική ήταν η συμ-βολή του Κ. Αβτζιγιάννη (μέλος IRCA) στην παροχή προσθέτων πληροφοριών.

    Οι συγγραφείς

  • ΠΡΟΛΟΓΟΣ 3ης ΕΚΔΟΣΕΩΣ

    Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί μία επικαιροποιημένη και αναθεωρημένη τρίτη έκδοση, η οποία κρίθηκε αναγκαία μετά την εφαρμογή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων βάσει της STSW ’78 (Manila 2010).

    Ειδικότερα, το εγχειρίδιο αυτό χωρίζεται σε 3 κύρια μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά στους διεθνείς κανονισμούς (περιλαμβάνοντας και μία εθνική νομοθεσία που αναγκαστικά επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την αγορά των δεξαμενοπλοίων). Αναλύονται 5 κύριες Συμβάσεις του ΙΜΟ, ήτοι οι εξής: SOLAS, STCW, MARPOL, COLREG και BWM, οι 2 υποχρεωτικοί Κώδικες ISM, ISPS και η Σύμβαση MLC του ILO.

    Το δεύτερο μέρος είναι εξολοκλήρου νέο και περιλαμβάνει επιλεκτικά θέματα που άπτονται της διεθνούς, ενωσιακής και εθνικής ναυτιλιακής πολιτικής, ιδίως σε θέματα ασφάλειας ναυσιπλο-ΐας και προστασίας θαλασσίου περιβάλλοντος, την αντίστοιχη ναυτιλιακή πολιτική της Ελλάδας με αναφορά στα χαρακτηριστικά της εθνικής εμπορικής ναυτιλίας, το νομοθετικό πλαίσιο, το ζήτημα της απασχόλησης στον κλάδο και τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

    Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στις ναυτιλιακές συνδιασκέψεις και στα πλοία τακτικών γραμμών αλλά και στον ρόλο της UNCTAD. Στη συνέχεια αναφερόμαστε στη ναυτιλία μικρών αποστάσεων και στην ακτοπλοΐα και αμέσως μετά επιχειρείται μία ανάλυση των ζητημάτων της νηολόγησης και εθνικότητας των εμπορικών πλοίων με ειδική αναφορά στις σημαίες ευκαιρίας και στις εναλλακτι-κές επιλογές σημαιών για τον πλοιοκτήτη. Αυτό το μέρος ολοκληρώνεται με αναφορά στους ελέγ-χους του κράτους λιμένα και τα πλοία χαμηλών προδιαγραφών.

    Το τρίτο μέρος που είναι εξίσου νέο περιλαμβάνει αποκλειστικά ζητήματα που σχετίζονται με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Αρχικά γίνεται αναφορά στο εθιμικό δίκαιο και στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις του δικαίου της θάλασσας και στη συμμετοχή των διεθνών οργανισμών. Στη συνέχεια, ένα εκτεταμένο τμήμα αναφέρεται στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και των γραμμών βάσε-ως. Ακολουθεί η ανάλυση ανά επιφανειακή και υποθαλάσσια ζώνη, ήτοι εσωτερικά ύδατα, χωρικά ύδατα, συνορεύουσα και αποκλειστική οικονομική ζώνη, ανοικτή θάλασσα, υφαλοκρηπίδα και διεθνής βυθός.

    Οι συγγραφείς

  • Περιεχόμενα

    ΠρΩΤό μερόΣ Τό ΔιεΘνεΣ ΘεΣμιΚό ΠΛαιΣιό ΤΗΣ εμΠόριΚΗΣ ναΥΤιΛιαΣ

    Κεφάλαιο Πρώτο Σύντομη αναφορά στον ΙΜΟ και στις Διεθνείς Συμβάσεις του

    1.1 ΙΜΟ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21.2 Οι διεθνείς ναυτιλιακές συμβάσεις. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

    Κεφάλαιο Δεύτερο Ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα – Η Διεθνής Σύμβαση SOLAS

    2.1 Ιστορική αναδρομή. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102.2 Οι βασικοί σκοποί της SOLAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112.3 Η δομή της ΔΣ SOLAS.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122.4 Οι τροποποιήσεις της SOLAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222.5 Ασφάλεια επιβατηγών πλοίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272.6 Ασφάλεια των φορτηγών πλοίων χύδην ξηρού φορτίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .292.7 Ασφάλεια των δεξαμενοπλοίων.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .322.8 Ασφάλεια των πλοίων εμπορευματοκιβωτίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

    Κεφάλαιο Τρίτο Η διαχείρηση του ανθρώπινου δυναμικού στην εμπορική ναυτιλία – Η Διεθνής Σύμβαση STCW

    3.1 Ιστορική εξέλιξη της Διεθνούς Συμβάσεως STCW 1978. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .363.2 Βασικά στοιχεία της ΔΣ STCW 1995. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .383.3 Η δομή της ΔΣ STCW 1995. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .423.4 Η σχέση της ΔΣ STCW 1995 με τον Κώδικα ISM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .453.5 Η νέα ΔΣ STCW 2010 (τροποποιήσεις της Μανίλα). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .483.6 Η Διεθνής Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας του ILO (2006). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .513.7 Σύντομη ανάλυση των διαφορών των ΔΣ STCW 2010 και MLC 2006. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53

    Κεφάλαιο Τέταρτο Προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος – Η Διεθνής Σύμβαση MARPOL

    4.1 Το φαινόμενο της ρυπάνσεως του περιβάλλοντος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .544.2 Η ρύπανση του θαλασσίου περιβάλλοντος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .554.3 Η θαλάσσια ρύπανση που προέρχεται από τα ατυχήματα των εμπορικών πλοίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .644.4 Η θαλάσσια ρύπανση που προέρχεται από τις λειτουργικές απορρίψεις των εμπορικών πλοίων. . . . . . . . . . . . .714.5 Σταθμοί ή ευκολίες υποδοχής καταλοίπων (ΕΥΚ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .794.6 Οι ρυθμίσεις του εθιμικού δικαίου για την προστασία του περιβάλλοντος.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .834.7 Η Διεθνής Σύμβαση MARPOL (σύντομη εισαγωγή).. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .904.8 Ο Νόμος Oil Pollution Act (OPA) 1990. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111

  • Κεφάλαιο Πέμπτο Ασφάλεια και ποιότητα στην εμπορική ναυτιλία – Ο κώδικας ασφαλούς διαχειρίσεως

    5.1 Γενικές παρατηρήσεις.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1265.2 Πρότυπα ποιότητας στην εμπορική ναυτιλία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1275.3 Διοίκηση Ολικής Ποιότητας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1285.4 Η ευρωπαϊκή προσέγγιση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1295.5 Ο Κώδικας Ασφαλούς Διαχειρίσεως (ISM Code). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1305.6 Η έννοια της κουλτούρας ασφάλειας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1585.7 Νέες μέθοδοι για την ασφάλεια των θαλασσίων μεταφορών και η σχέση τους με τον

    Κώδικα ISM: Αξιολόγηση του ρίσκου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161

    Κεφάλαιο Έκτο Θέματα ασφαλείας και προστασίας – Ο Διεθνής Κώδικας για την ασφάλεια

    των πλοίων και των λιμενικών εγκαταστάσεων

    6.1 Γενικές παρατηρήσεις.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1686.2 Οι στόχοι του Κώδικα ISPS.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1716.3 Ο Κώδικας ISPS και η σχέση του με το διεθνές θεσμικό πλαίσιο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1716.4 Ο Κώδικας ISPS και η σχέση του με τη ναυτιλιακή βιομηχανία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1726.5 Αρχές ναυτικής ασφάλειας (maritime security). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1746.6 Χαρακτηριστικά και ενδιαφερόμενα μέρη του Κώδικα ISPS.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1756.7 Τρομοκρατικές επιθέσεις – Μελέτες περιπτώσεων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1776.8 Πειρατικές επιθέσεις – Μελέτες περιπτώσεων.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179

    Κεφάλαιο Έβδομο Αποφυγή συγκρούσεων στη θάλασσα – Η Διεθνής Σύμβαση COLREG

    7.1 Γενικές παρατηρήσεις.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1817.2 Η δομή των ΔΚΑΣ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1827.3 Τα παραρτήματα και οι κύριες τροποποιήσεις της COLREG.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1847.4 Η σχετική ελληνική νομοθεσία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185

    Κεφάλαιο Όγδοο Θέματα διαχειρίσεως έρματος – Η Διεθνής Σύμβαση BWM

    8.1 Γενικές παρατηρήσεις.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1878.2 Η Διεθνής Σύμβαση BWM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187

    ΔεΥΤερό μερόΣ ΒαΣιΚεΣ αρχεΣ ναΥΤιΛιαΚΗΣ ΠόΛιΤιΚΗΣ

    Κεφάλαιο Ένατο Ευρωπαϊκή ναυτιλιακή πολιτική

    9.1 Εισαγωγή.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1909.2 Η ασφάλεια των θαλασσίων μεταφορών.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1949.3 Η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199

    Κεφάλαιο Δέκατο Η Ελληνική ναυτιλιακή πολιτική

    10.1 Η σημασία και τα χαρακτηριστικά της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209

    xi

  • 10.2 Το νομοθετικό πλαίσιο της ελληνικής ναυτιλίας.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21010.3 Η ελληνική ναυτιλία υπό το πρίσμα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21110.4 Το ζήτημα της απασχολήσεως στην ελληνική εμπορική ναυτιλία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211

    Κεφάλαιο Ενδέκατο Ναυτιλιακές συνδιασκέψεις

    11.1 Εισαγωγή – Μονοπωλιακοί οργανισμοί ή καρτέλ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21811.2 Σύντομη ιστορική ανάλυση της πορείας των συνδιασκέψεων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21911.3 Η ναυτιλία γραμμών και το σύστημα των συνδιασκέψεων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22011.4 Ο Κώδικας της UNCTAD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22211.5 Τα συμβούλια των φορτωτών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22411.6 Οι ναυτιλιακές συνδιασκέψεις σε άλλες γεωγραφικές περιοχές εκτός Ευρώπης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22411.7 Οι συνδιασκέψεις και ο ανταγωνισμός στην αγορά των πλοίων γραμμών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22511.8 Η εμφάνιση των ναυτιλιακών συμμαχιών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .227

    Κεφάλαιο Δώδεκατο Ναυτιλία μικρών αποστάσεων και ακτοπλοΐα

    12.1 Εισαγωγή.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22812.2 Αποτύπωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της ΝΜΑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22912.3 Στρατηγική της ΕΕ για τη ΝΜΑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23012.4 Το ζήτημα της ακτοπλοΐας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231

    Κεφάλαιο Δέκατο Τρίτο Εθνικότητα και νηολόγηση πλοίων

    13.1 Εισαγωγή.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23513.2 Περιορισμοί και συνέπειες της εθνικότητας των πλοίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23613.3 Το ζήτημα της νηολογήσεως των πλοίων.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23613.4 Ο θεσμός του γνήσιου δεσμού.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23713.5 Οι σημαίες ευκαιρίας.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23913.6 Ευρωπαϊκές επιλογές στη νηολόγηση των πλοίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24113.7 Κριτήρια επιλογής σημαίας από τον πλοιοκτήτη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244

    Κεφάλαιο Δέκατο Τέταρτο Λιμενικοί έλεγχοι

    14.1 Πλοία χαμηλών προδιαγραφών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24514.2 Οι λειτουργίες του θεσμού των λιμενικών ελέγχων.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24514.3 Η σχέση του Κώδικα Ασφαλούς Διαχειρίσεως με τους λιμενικούς ελέγχους. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24614.4 Το Μνημόνιο του Παρισιού (1982). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24714.5 Συνέπειες από το ατύχημα του Δ/Ξ Erika (1999). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24914.6 Στατιστικές αναλύσεις – Ένα παράδειγμα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .249

    ΤριΤό μερόΣ ειΣαΓΩΓΗ ΣΤό ΔιεΘνεΣ ΔιΚαιό ΤΗΣ ΘαΛαΣΣαΣ

    Κεφάλαιο Δέκατο Πέμπτο Εισαγωγή

    15.1 Εθιμικό δίκαιο και σχετικές Διεθνείς Συμβάσεις.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253

    xii

  • 15.2 Η συμμετοχή των διεθνών οργανισμών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25515.3 Γραμμές βάσεως στην οριοθέτηση θαλασσίων και υποθαλασσίων ζωνών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25615.4 Θαλάσσιες ζώνες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .261

    Κεφάλαιο Δέκατο Έκτο Τα εσωτερικά ύδατα

    16.1 Εισαγωγή.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26316.2 Περιοχές των εσωτερικών υδάτων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26316.3 Διακρίσεις των πλοίων ως χρηστών της θάλασσας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26516.4 Η πρόσβαση των αλλοδαπών πλοίων στους λιμένες.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26616.5 Η δικαιοδοσία επί των αλλοδαπών πλοίων στους λιμένες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .267

    Κεφάλαιο Δέκατο Έβδομο Η αιγιαλίτιδα ζώνη

    17.1 Ιστορική εξέλιξη της έννοιας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26917.2 Το σύγχρονο νομικό καθεστώς της αιγιαλίτιδας ζώνης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27017.3 Χάραξη των ορίων της αιγιαλίτιδας ζώνης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27017.4 Το δικαίωμα της αβλαβούς διελεύσεως.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27317.5 Τα Ελληνικά χωρικά ύδατα και το ζήτημα της επεκτάσεώς τους. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275

    Κεφάλαιο Δέκατο Όγδοο Διεθνή στενά

    18.1 Ιστορική εξέλιξη των κανόνων για τα θαλάσσια στενά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27618.2 Η υπόθεση του στενού της Κέρκυρας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27718.3 Το νέο καθεστώς του πλου ή ελεύθερης διελεύσεως (transit passage). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27818.4 Στενά που διέπονται από ειδικό καθεστώς – Διώρυγες.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27918.5 Διώρυγες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28218.6 Η περίπτωση των Ελληνικών θαλασσών για τα διεθνή στενά.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .282

    Κεφάλαιο Δέκατο Ένατο Αρχιπελαγικά κράτη

    19.1 Αρχιπελάγη και αρχιπελαγικά κράτη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28419.2 Το νομικό καθεστώς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28419.3 Τα δικαιώματα τρίτων κρατών στα αρχιπελαγικά ύδατα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28519.4 Η υπόθεση των νησιών Γκαλαπάγκος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .286

    Κεφάλαιο Εικοστό Η συνορεύουσα ζώνη

    20.1 Ιστορική εξέλιξη.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28720.2 Οι αρμοδιότητες του παράκτιου κράτους. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28820.3 Το εύρος της συνορεύουσας ζώνης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28920.4 Η αρχαιολογική ζώνη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .289

    Κεφάλαιο Εικοστό Πρώτο Η υφαλοκρηπίδα

    21.1 Το νέο δίκαιο της θάλασσας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291

    xiii

  • 21.2 Ιστορική αναδρομή του θεσμού της υφαλοκρηπίδας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29121.3 Η γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29221.4 Το ζήτημα του νομικού ορισμού της υφαλοκρηπίδας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29421.5 Το περιεχόμενο των δικαιωμάτων του παράκτιου κράτους. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29421.6 Το ζήτημα της οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .295

    Κεφάλαιο Εικοστό Δεύτερο Η αποκλειστική οικονομική ζώνη

    22.1 Τα αίτια θεσπίσεως του θεσμού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29622.2 Η αλιευτική ζώνη – μια σύντομη αναφορά. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29722.3 Η νομική φύση της ΑΟΖ.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29722.4 Το πρόβλημα υιοθετήσεως ΑΟΖ από την Ελλάδα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300

    Κεφάλαιο Εικοστό Τρίτο Η ανοικτή θάλασσα

    23.1 Σύντομη ιστορική εξέλιξη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30123.2 Νομικό καθεστώς – Ελευθερίες και περιορισμοί στην ανοικτή θάλασσα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30123.3 Η περίπτωση των εμπορικών πλοίων στην ανοικτή θάλασσα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30223.4 Ειδικές εξαιρέσεις από τη δικαιοδοσία του κράτους της σημαίας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303

    Κεφάλαιο Εικοστό Τέταρτο Ο διεθνής βυθός

    24.1 Ορισμοί. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30724.2 Τα θεσμικά όργανα της Περιοχής. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30724.3 Οι ρυθμίσεις για τον διεθνή βυθό. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30724.4 Άλλες σημαντικές ρυθμίσεις που διέπουν την Περιοχή. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .308

    Ευρετήριο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .311Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320

    xiv

  • μ ε ρ ό Σ Π ρ Ω Τ όΤό ΔιεΘνεΣ ΘεΣμιΚό ΠΛαιΣιό

    ΤΗΣ εμΠόριΚΗΣ ναΥΤιΛιαΣ

    Σε αυτό το μέρος αρχικά γίνεται μία σύντομη αναφορά στον Διεθνής ναυτιλιακός όργανι-σμός (International Maritime Organization – IMO) και στις δραστηριότητές του και ακολουθεί η παρουσίαση των διαδικασιών υπογραφής και επικυρώσεως των Διεθνών Συμβάσεων (ΔΣ).

    Στη συνέχεια επιχειρείται μία εκτεταμένη ανάλυση πέντε κύριων ΔΣ του ΙΜΟ μαζί με τις τε-λευταίες τροποποιήσεις και τα παραρτήματά τους, δηλαδή τη SOLAS (1974/1978), την STCW (1978/1995/2010), τη MARPOL (1973/1978), την COLREG (1972) και τη BWM (2004) και τους 2 υποχρεωτικούς κώδικες, δηλαδή τον ISM Code (1998) και τον ISPS Code (2002), οι οποίοι ουσια-στικά αποτελούν ανεξάρτητα τμήματα της SOLAS.

    Παράλληλα ως υποκεφάλαια των παραπάνω περιγράφονται διεξοδικά η ΔΣ του ILO, η MLC (2006), ο Αμερικανικός Νόμος OPA (1990) και ορισμένες μεθοδολογίες αξιολογήσεως του ρίσκου για τις θαλάσσιες μεταφορές π.χ. η FSA και η HRA.

  • 1.1 ΙΜΟ.

    Ο IMO αποτελεί μία εξειδικευμένη οργάνωση του ΟΗΕ1, που έχει ως αντικείμενο αποκλειστικά τα ναυτιλιακά ζητήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συνθήκες (treaties) που προκύπτουν από το προπα-ρασκευαστικό έργο κάποιων διεθνών οργανισμών μπορεί να είναι είτε διμερείς ή πολυμερείς είτε περι-φερειακές2 ή διεθνείς. Οι τελευταίες είναι το αντικεί-μενο αυτής της μελέτης, διότι, όχι μόνο δεν μπορούν να αγνοηθούν από τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα αλλά η εφαρμογή τους από τα κράτη-μέλη όποτε και όταν συμβεί αυτό, επηρεάζει τις εξελίξεις στη ναυ-τιλιακή αγορά και κατ’ επέκταση την πολιτική των ναυτιλιακών εταιρειών, των συνδικάτων των ναυτι-κών και των κυβερνητικών αρχών. Οι κύριοι στόχοι του ΙΜΟ είναι:

    1) Η βελτίωση των επιπέδων ασφάλειας στη θάλασσα και στην ξηρά.

    2) Η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού της εμπορικής ναυτιλίας.

    3) Η πρόληψη της θαλάσσιας ρυπάνσεως.Αυτοί οι στόχοι επιδιώκονται μέσω της υιοθετήσε-

    ως νομικών εργαλείων, π.χ. συμβάσεων, κωδίκων, προτάσεων, οδηγιών και πρέπει να εξασφαλίζεται ότι θα υπάρξει κατάλληλη εφαρμογή τους από τα κράτη-μέλη. Σε κάθε στόχο αντιστοιχεί μία Διεθνής Σύμβαση (ΔΣ), π.χ. η ΔΣ SOLAS αποκλειστικά ασχολείται με τα ζητήματα ναυτικής ασφάλειας και προστασίας της ναυσιπλοΐας, η ΔΣ STCW εστιάζει στα ζητήματα προσωπικού των πλοίων και η ΔΣ

    MARPOL έχει ως αντικείμενο όλες τις μορφές ρυ-πάνσεως που προκαλούνται από τις θαλάσσιες μετα-φορές και τη διακίνηση των φορτίων και τονίζει την αξία του σταδίου προλήψεως της ρυπάνσεως.

    Ο ΙΜΟ αποτελείται από τη Γενική Συνέλευση, το Συμβούλιο, τις 5 κύριες Επιτροπές και έναν ικανό αριθμό Υπο-Επιτροπών, που υποστηρίζουν το έργο των κύριων τεχνικών Επιτροπών και της Γραμ-ματείας3. Η ΔΣ που καθιέρωσε τον ΙΜΟ (1948) και τέθηκε σε ισχύ 10 χρόνια αργότερα όριζε ότι ο οργανισμός είναι σε άμεση συνεργασία με 4 ομάδες οργανισμών διεθνούς χαρακτήρα και άλλων οργα-νισμών (ιδιωτικών και μη κερδοσκοπικών). Σήμερα οι κατηγορίες οργανισμών που συχνά συμμετέχουν στις συνδιασκέψεις του ΙΜΟ είναι οι ακόλουθες έξι:

    1) Τα Ηνωμένα Έθνη (Η.Ε.) και τα κύρια όργανά τους π.χ. Γενική Συνέλευση, Συμβούλιο Ασφάλειας, Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο, Συμβούλιο Κηδεμονιών και Γραμματεία.

    2) Οι εξειδικευμένες οργανώσεις των Η.Ε., π.χ. FAO, IFAD, ILO, IMF, ITU, UPU, UNIDO UNESCO WHO, WMO4.

    3) Οι διακυβερνητικοί οργανισμοί των Η.Ε. ως προγράμματα και κεφάλαια του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, π.χ. UNEP, UNCTAD, UNDP, UNICEF, UNCHR.

    4) Οι ιδιωτικοί ναυτιλιακοί οργανισμοί, π.χ. ICS, OCIMF, ITOPF, P&I Clubs, CMI, IACS, ICHA, Intertanko.

    5) Οι μη διακυβερνητικοί οργανισμοί, κυρίως αυτοί που έχουν ως αντικείμενο την ανάπτυξη, το

    1 Οι διεθνείς οργανισμοί καθιερώνονται από τα κράτη διά μέσου διεθνών συμφωνιών και οι εξουσίες τους είναι περιορισμένες σε εκείνους που τους έχουν ανατεθεί στο συστατικό τους μέρος. Διαθέτουν περιορισμένο βαθμό διεθνούς προσωπικότητας ιδιαίτερα έναντι των κρατών-μελών. Έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν και να γίνονται μέλη σε διεθνείς συμφωνίες και οι αντιπρόσωποί τους κατέχουν συγκεκριμένα προνόμια και ασυλίες.

    2 Στον ναυτιλιακό τομέα οι περιφερειακές συμβάσεις είναι έργο του UNEP (του προγράμματος περιβάλλοντος του ΟΗΕ).3 Για περαιτέρω πληροφορίες περί των οργάνων του ΙΜΟ, βλ. αναλυτική παρουσίαση στο: Α.Β. Αλεξόπουλος, (2014). Π.

    Λυκούδη: Στοιχεία Ναυτικού Δικαίου, (επιμ.) Δ. Βασιλάκη, 3η έκδοση, (ειδικά τα κεφάλαια 29, 30).4 Για όλες αυτές τις οργανώσεις του ΟΗΕ αλλά και για τις άλλες που ακολουθούν στο κείμενο, για πρόσθετες πληροφορίες βλ.

    πιο αναλυτικά στο Α.Β. Αλεξόπουλος και Ν.Γ. Φουρναράκης, (2008). Διεθνείς Συμβάσεις, Κανονισμοί, Κώδικες, 2η έκδοση, Ίδρυμα Ευγενίδου (ειδικά το κεφάλαιο 2).

    ΚεΦαΛαιό ΠρΩΤό

    ΣΥνΤόμΗ αναΦόρα ΣΤόν ιμό Και ΣΤιΣ ΔιεΘνειΣ ΣΥμΒαΣειΣ ΤόΥ

  • 3

    περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα, π.χ. EEB, Greenpeace, Friends of the Earth, Helmepa, World Bank.

    6) Οι διεθνείς οργανισμοί θαλάσσιου χαρακτήρα, π.χ. Antarctic Treaty Secretariat, International Hydrographic Organization, International Council for the Exploration of the Sea, International Sea-bed Authority, North Pacific Marine Science Orga-nization.

    Συχνά στις συνδιασκέψεις του ΙΜΟ συμμετέχει μεγάλος αριθμός των παραπάνω οργανισμών δίχως ψήφο (μόνο με τη μορφή παροχής συμβουλών) και αντιπροσωπεύει μεγάλο μέρος βιομηχανικών, εμπο-ρικών, περιβαλλοντικών, εργασιακών και ασφαλι-στικών συμφερόντων υπό τη ναυτιλιακή ομπρέλα. Σύμφωνα με το άρθρο 45 της ιδρυτικής συνθήκης του ΙΜΟ και το άρθρο 57 του Χάρτη του ΟΗΕ, αυτός αποτελεί τον κατεξοχήν διεθνή ναυτιλιακό οργανισμό μέσα στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Οι νομικές σχέσεις του ΙΜΟ με τις άλλες εξειδικευμένες οργα-νώσεις του ΟΗΕ προβλέπονται στο άρθρο 46 και εκφράζονται διά μέσου της καθιερώσεως Κοινών Επιτροπών Εργασίας.

    – Κατάλογος των υπολοίπων συμβάσεων του ΙΜΟ.

    1) Συμβάσεις σχετικές με τη ναυτική ασφά-λεια και τη διασύνδεση πλοίου/λιμένα.

    α) Σύμβαση για τη Διευκόλυνση των θαλασσίων Μεταφορών (Convention on Facilitation of Interna-tional Maritime Traffic – FAL), 1965.

    β) Σύμβαση για τις Γραμμές Φορτώσεως (Inter-national Convention on Load Lines – LL) 1966.

    γ) Σύμβαση για την Έρευνα και Διάσωση (Inter-national Convention on Maritime Search and Res-cue – SAR), 1979.

    δ) Σύμβαση για την Καταστολή των Παράνομων Πράξεων ενάντια στην Ασφάλεια της Ναυσιπλοΐας (Convention for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Maritime Navigation – SUA), 1988.

    ε) Σύμβαση για την Ασφάλεια των Εμπορευμα-τοκιβωτίων (International Convention for Safe Con-tainers – CSC), 1972.

    στ) Σύμβαση για την Ίδρυση του Διεθνούς Ναυτι-λιακού Δορυφορικού Οργανισμού (Convention on the International Maritime Satellite Organization – IMSO (C), 1976.

    ζ) Σύμβαση για την Ασφάλεια των Αλιευτικών Πλοίων (The Torremolinos International Conven-tion for the Safety of Fishing Vessels – SFV), 19775.

    η) Σύμβαση για το Προσωπικό των Αλιευτικών Πλοίων (International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Fishing Vessel Personnel, STCW-F), 1995.

    θ) Σύμβαση για τα Επιβατηγά Πλοία που εμπλέ-κονται σε Ειδικά Ταξίδια (Special Trade Passenger Ships Agreement – STP), 1971.

    2) Συμβάσεις σχετικές με την πρόληψη της θαλάσσιας ρυπάνσεως.

    α) Σύμβαση για την Επέμβαση στην Ανοικτή Θά-λασσα σε Περιπτώσεις Θαλάσσιας Ρυπάνσεως από Πετρέλαιο (International Convention Relating to Intervention on the High Seas in Cases of Oil Pollu-tion Casualties – Intervention),1969.

    β) Σύμβαση για την Πρόληψη της Θαλάσσιας Ρυπάνσεως από την Απόρριψη Καταλοίπων και Άλλων Ουσιών (Convention on the Prevention of Marine Pollution by Dumping of Wastes and Other Matter – LC), 1972.

    γ) Σύμβαση για την Προετοιμασία, Ανταπόκρι-ση και Συνεργασία σε Περιπτώσεις Ρυπάνσεως από Πετρέλαιο (International Convention on Oil Pollution Preparedness, Response and Co-opera-tion – OPRC), 19906.

    δ) Σύμβαση για τον Έλεγχο των Επιζήμιων Αντι-σκωριακών Ουσιών στα Πλοία (International Con-vention on the Control of Harmful Anti-fouling Sys-tems on Ships – AFS), 2001.

    ε) Σύμβαση για την Ανακύκλωση των Πλοίων (Hong Kong International Convention for the Safe and Environmentally Sound Recycling of Ships), 2009.

    3) Συμβάσεις σχετικές με την ευθύνη και την αποζημίωση.

    α) Σύμβαση Αστικής Ευθύνης συνεπεία Ζημιών από Πετρελαϊκή Ρύπανση (International Convention

    5 Αντικαταστάθηκε από το Πρωτόκολλο του 1993 και συμπληρώθηκε από τη Συμφωνία του Cape Town (2012).6 Μαζί με το αντίστοιχο Πρωτόκολλο (Protocol on Preparedness, Response and Cooperation to pollution Incidents by

    Hazardous and Noxious Substances – OPRC-HNS Protocol) 2000.

  • 4

    on Civil Liability for Oil Pollution Damage – CLC), 1969.

    β) Σύμβαση για την Ίδρυση Διεθνούς Ταμείου με σκοπό την Αποζημίωση σε Περιπτώσεις Ρυπάνσεως από τα Πλοία (International Convention on the Es-tablishment of an International Fund for Compen-sation for Oil Pollution Damage – FUND), 19717.

    γ) Σύμβαση σχετικά με τον Περιορισμό της Ευ-θύνης για τις Ναυτικές Αγωγές (Convention on Limitation of Liability for Maritime Claims – LLMC), 1976.

    δ) Σύμβαση για την Αστική Ευθύνη συνεπεία Ζημιάς που προέρχεται από τη Μεταφορά Πυρηνι-κών Ουσιών (Convention relating to Civil Liability in the Field of Maritime Carriage of Nuclear Mate-rial – NUCLEAR), 1971.

    ε) Σύμβαση για τη Μεταφορά των Επιβατών και των Αποσκευών τους (Athens Convention relating to the Carriage of Passengers and their Luggage by Sea – PAL), 1974.

    στ) Σύμβαση για τα Καύσιμα των Πλοίων (Inter-national Convention on Civil Liability for Bunker Oil Pollution Damage), 2001.

    ζ) Σύμβαση για την Απομάκρυνση των Ναυαγίων (Nairobi International Convention on the Removal of Wrecks – WR), 2007.

    4) Συμβάσεις που δεν ανήκουν στις παραπά-νω κατηγορίες.

    α) Σύμβαση για τη Μέτρηση της Χωρητικότητας των Πλοίων (International Convention on Tonnage Measurement of Ships – TONNAGE), 1969.

    β) Σύμβαση για την Επιθαλάσσια Αρωγή (Inter-national Convention on Salvage), 1989.

    1.2 Οι διεθνείς ναυτιλιακές συμβάσεις.

    Με τον όρο Διεθνής Σύμβαση (ΔΣ) καλείται κάθε συμβατική σχέση που συνάπτεται ανάμεσα σε υποκείμενα του διεθνούς δικαίου (μεταξύ κρατών, μεταξύ κρατών και διεθνών οργανισμών) και στοχεύ-ει στην παραγωγή εννόμων αποτελεσμάτων. Άλλοι σχετικοί όροι που εμφανίζονται σε διεθνή κείμενα είναι συνθήκη, συμφωνία, πρωτόκολλο, διακή-ρυξη, σύμφωνο, καταστατικό, χάρτης, τελική

    πράξη κ.λπ.. Με την προϋπόθεση ότι οι παραπάνω όροι ανταποκρίνονται στον ορισμό της Συμβάσεως περί Συνθηκών της Βιέννης, από νομική άποψη θε-ωρούνται ταυτόσημοι.

    Σχετικά με τους τύπους ΔΣ, αρχικά γίνεται διά-κριση μεταξύ συμβάσεων που συνάπτουν κράτη και εκείνων, στις οποίες μετέχουν διεθνείς οργανισμοί. Εξίσου σημαντική είναι η διάκριση σε διμερείς και πολυμερείς συμβάσεις. Αυτές διαφέρουν μεταξύ τους στη διαπραγματευτική ικανότητα και σύναψη, στην έναρξη ισχύος, στη δυνατότητα διατυπώσεως επιφυλάξεων, στην ερμηνεία, στην αναθεώρηση και στη λήξη ισχύος.

    Πριν την επίσημη ίδρυση του ΙΜΟ (1958) αρκε-τές σημαντικές ΔΣ είχαν ήδη δημιουργηθεί, π.χ. η SOLAS (1948), η OILPOL (1954) και ορισμένες άλλες ΔΣ για τις Γραμμές Φορτώσεως και την Πρό-ληψη των Συγκρούσεων στη Θάλασσα. Ο ΙΜΟ από τη στιγμή που ανέλαβε δράση, είχε ως κύριο έργο την εξέλιξη αυτών των συμβάσεων αλλά και τη δημι-ουργία νέων όταν αυτό ήταν αναγκαίο.

    1.2.1 Υιοθέτηση μίας συμβάσεως.

    Ο ΙΜΟ, όπως έχομε ήδη αναφέρει, διαθέτει οκτώ κύρια όργανα που έχουν επωμισθεί τον ρόλο της συστάσως, υιοθετήσεως και εφαρμογής των ΔΣ8. Οι εξελίξεις στη ναυτιλιακή βιομηχανία αποτελούν αντικείμενο συζητήσεως από τα κράτη-μέλη του. Στο πλαίσιο των οργάνων του ΙΜΟ και εφόσον κρίνεται απαραίτητο, ξεκινούν οι διαδικασίες προετοιμασίας μίας νέας συμβάσεως ή των τροποποιήσεων μίας ήδη ισχύουσας.

    Με την έγκριση της Συνελεύσεως ή του Συμβου-λίου του ΙΜΟ, η σχετική Επιτροπή αναλαμβάνει τις διεργασίες με περισσότερη λεπτομέρεια και προε-τοιμάζει ένα αρχικό έγγραφο (draft document). Ορισμένες φορές απαιτείται η συμβολή μίας εξειδι-κευμένης υποεπιτροπής, ανάλογα με το αντικείμενο της νέας συμβάσεως. Στη συνέχεια, η αρμόδια επι-τροπή παραδίδει την αρχική μορφή της συμβάσεως στη Συνέλευση και στο Συμβούλιο, προτείνοντας τη διεξαγωγή Συνδιασκέψεως με σκοπό την προώθη-ση των διαδικασιών για την υιοθέτηση (adopting convention) της συμβάσεως.

    7 Αντικαταστάθηκε από το Πρωτόκολλο της Συμβάσεως (1992) που αύξησε τα όρια αποζημιώσεως.8 Για μία ανάλυση των άλλων εξίσου σημαντικών συμβάσεων του ΙΜΟ που αναφέρθηκαν επιγραμματικά στον παραπάνω

    κατάλογο, πλην των 5 που αναφέρονται σε αυτό το μέρος, βλ. Α.Β. Αλεξόπουλος, (2014). Π. Λυκούδη Στοιχεία Ναυτικού Δικαίου, (επιμ.) Δ. Βασιλάκη, 3η έκδοση, (ειδικά το κεφάλαιο 31).

  • 5

    Επίσημες προσκλήσεις για τη συμμετοχή τους στη Συνδιάσκεψη δέχονται όλα τα κράτη-μέλη του ΙΜΟ αλλά και όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ. Επομένως, αυτές οι Συνδιασκέψεις έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα και είναι ανοιχτές για κάθε κυβερνητική αρχή. Πα-ράλληλα, προσκαλούνται ειδικοί εμπειρογνώμονες, είτε από διεθνείς εξειδικευμένες οργανώσεις του ΟΗΕ, είτε από διεθνείς ιδιωτικούς οργανισμούς, ως παρατηρητές, με σκοπό να καταθέσουν την άποψή τους εφόσον κρίνεται απαραίτητο.

    Πριν την έναρξη της Συνδιασκέψεως, το αρχικό έγγραφο μοιράζεται σε όλους τους συμμετέχοντες, για τη διατύπωση σχολίων. Στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση για το περιεχόμενο της συμβάσεως και εφό-σον γίνει αποδεκτό, υιοθετείται από τη Συνδιάσκεψη. Ακολουθεί η κατάθεση του τελικού εγγράφου στον Γενικό Γραμματέα του ΙΜΟ, ο οποίος στέλνει αντίγρα-φά του σε όλα τα κράτη-μέλη. Κατά συνέπεια, η σύμ-βαση είναι ανοιχτή για υπογραφή από τα κράτη-μέλη συνήθως σε μία περίοδο 12 μηνών.

    1.2.2 Διαδικασίες ενάρξεως ισχύος της συμβά-σεως.

    Η υιοθέτηση μίας ΔΣ αντιπροσωπεύει μόνο το πρώτο στάδιο μίας μακράς χρονικής διαδικασίας. Πριν τεθεί σε ισχύ (entry into force) η σύμβαση, δηλαδή πριν δεσμευθούν οι κυβερνητικές αρχές, πρέπει να γίνει αποδεκτή επίσημα από τα κράτη. Με άλλα λόγια, κάθε σύμβαση περιέχει κανονισμούς, που καθορίζουν τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις, έτσι ώστε αυτή να τεθεί σε ισχύ. Όσο περισσότερο σημαντικό και περίπλοκο είναι το έγγραφο, τόσο πε-ρισσότερο αυστηρές είναι οι προϋποθέσεις για την έναρξη ισχύος, π.χ. η SOLAS 1974 απαιτούσε την αποδοχή 25 κρατών-μελών, των οποίων οι εμπορι-κοί στόλοι ξεπερνούσαν το 50% της παγκόσμιας χω-ρητικότητας πριν τεθεί επίσημα σε ισχύ.

    Από τη στιγμή που η πρόθεση ενός κράτους είναι η αποδοχή της συμβάσεως, αυτό σημαίνει απαραί-τητα την υποχρέωση να πάρει τα μέτρα που απαιτεί η σύμβαση, για παράδειγμα συχνά πρέπει να ψηφι-σθεί νέος εθνικός νόμος ή να τροποποιηθεί κάποιος που υφίσταται, με σκοπό να επικυρωθεί η σύμβαση, για να εφαρμοσθούν οι κανονισμοί της.

    1.2.3 Διαδικασίες υπογραφής, επικυρώσεως, αποδοχής, εγκρίσεως και συναινέσεως.

    Αυτοί οι όροι αναφέρονται σε κάποιες μεθόδους, σύμφωνα με τις οποίες ένα κράτος εκφράζει την πρό-

    θεσή του να δεσμευθεί από μία ΔΣ. Αρχικά η πρό-θεση ενός κράτους για την υπογραφή (signature) της ΔΣ εκφράζεται ως εξής:

    1) Η σύμβαση προβλέπει ότι η διαδικασία υπο-γραφής της έχει τον σκοπό της δεσμεύσεως από τα κράτη.

    2) Αποφασίσθηκε ότι τα κράτη κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων συμφώνησαν ότι η υπογρα-φή της συμβάσεως έχει αυτόν τον σκοπό.

    3) Η πρόθεση ενός κράτους να δεσμευθεί από την υπογραφή της συμβάσεως διαφαίνεται από τη στάση της αντιπροσωπείας του ή την έκφραση γνώ-μης κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στη Συνδιάσκεψη (σύμφωνα με το άρθ. 12 παρ. 1 της Συμβάσεως της Βιέννης, 1969).

    Ένα κράτος έχει τη δυνατότητα να υπογράψει μία ΔΣ, υπό την προϋπόθεση της επικυρώσεως, αποδο-χής και εγκρίσεως. Σε αυτήν την περίπτωση η υπο-γραφή δεν πιστοποιεί την πρόθεση του κράτους να δεσμευθεί από τη σύμβαση, αλλά υποχρεώνει το κράτος να αποφύγει ενέργειες που ζημιώνουν το αντικείμενο και τον σκοπό της συμβάσεως [άρθ. 18 παρ. (α) της Συμβάσεως της Βιέννης].

    Αυτή η επιλογή εκφράσεως της επίσημης δεσμεύ-σεως ενός κράτους πηγάζει από την εποχή που οι δι-εθνείς επικοινωνίες δεν ήταν άμεσες όπως είναι σή-μερα. Ουσιαστικά σήμαινε ότι ο αντιπρόσωπος ενός κράτους δεν ξεπερνούσε τα όρια των δυνατοτήτων του ή τις οδηγίες της κυβερνήσεώς του σχετικά με την ολοκλήρωση των διαδικασιών υπογραφής της συμ-βάσεως. Οι όροι αποδοχή (acceptance) και έγκρι-ση (approval) έχουν περίπου την ίδια έννοια με τον όρο επικύρωση (ratification), αλλά είναι λιγότερο επίσημοι και μη τεχνικοί και επομένως συχνά προ-τιμώνται από ορισμένα κράτη, που αντιμετωπίζουν θεσμικές δυσκολίες με τον όρο επικύρωση.

    Οι περισσότερες πολυμερείς συμβάσεις είναι ανοι-χτές προς υπογραφή για μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η μέθοδος της συναινέσεως (accession) χρησιμοποιείται από ένα κράτος με σκοπό να γίνει μέλος της συμβάσεως, την οποία δεν είχε υπογρά-ψει, όταν αυτή ήταν ανοιχτή για υπογραφή. Από την τεχνική πλευρά, η συναίνεση απαιτεί από ένα κράτος να καταθέσει μία πράξη (επίσημο έγγραφο) συναι-νέσεως.

    1.2.4 Εφαρμογή μίας συμβάσεως.

    Η εφαρμογή (enforcement) μίας συμβάσεως βασίζεται αποκλειστικά στην πρόθεση των κυβερνή-σεων των κρατών-μελών. Ο ΙΜΟ δεν έχει δύναμη

  • 6

    επιρροής σε αυτό το χρονικό στάδιο, μολονότι υπάρ-χουν ορισμένες εξαιρέσεις, π.χ. ο υποχρεωτικός Κώδικας ISM. Οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν τους κανονισμούς μιας συμβάσεως με ναυτιλιακό περιε-χόμενο σύμφωνα με τις ανάγκες των εθνικών στό-λων και ορίζουν τις διαδικασίες παραβιάσεων όταν αυτές επιβάλλονται.

    1.2.5 Τροποποιήσεις μίας συμβάσεως.

    Η τεχνολογία και οι νέες τεχνικές που εφαρμό-ζονται στη ναυτιλιακή βιομηχανία στις μέρες μας αλλάζουν. Ως αποτέλεσμα δημιουργούνται ανάγκες για την υιοθέτηση νέων συμβάσεων ή την αναβάθ-μιση-τροποποίηση των υπαρχουσών, π.χ. η SOLAS του 1960 τροποποιήθηκε έξι φορές αφού τέθηκε σε ισχύ το 1965, δηλαδή το 1966, 1967, 1968, 1969, 1971 και 1973. Το επόμενο έτος, όπως γνωρίζομε, δημιουργήθηκε μία νέα ΔΣ SOLAS (1974) που πε-ριέλαβε όλες τις προηγούμενες τροποποιήσεις και αυτή με τη σειρά της τροποποιήθηκε τα έτη 1978, 1981, 1983, 1988, 1990 και 1991.

    Οι παλαιότερες ΔΣ προχωρούσαν σε τροπο-ποιήσεις (amendments) μόνο όταν ένα σημαντικό ποσοστό των συμβαλλομένων μερών, συνήθως τα 2/3, αποδεχόταν αυτές. Αυτό σήμαινε ότι απαιτού-νταν σημαντικός αριθμός αποδοχών, ώστε να τροπο-ποιηθεί η σύμβαση, σε σχέση με τον αρχικό αριθμό αποδοχών για να τεθεί σε ισχύ αυτή, ιδιαίτερα στην περίπτωση που ο αριθμός των κρατών-μελών ήταν μεγάλος. Κατά συνέπεια, υπήρχε εξαιρετικά μεγάλη χρονική υστέρηση, για να τεθούν σε ισχύ οι νέες τρο-ποποιήσεις