Γυναικεία Επιχειρηματικότητα · 2019-01-31 · “γυναικεία”...

ΕΠΕΑΕΚ 2.4.2.β «Υποστήριξη Επιχειρηματικών Ιδεών των σπουδαστών από το Γραφείο Διασύνδεσης του ΤΕΙ Σερρών»

Γυναικεία Επιχειρηματικότητα

Επιλεγμένη πτυχιακή εργασία

Της Κοσμά ΓιασεμήςΓραμματέα του EC-BIC Σερρών

Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και Εθνικούς πόρους


ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα οι γυναίκες έκαναν αισθητή την παρουσία τους στα κοινά, στο δεύτερο μισό, πραγματοποίησαν εντυπωσιακή είσοδο στον κόσμο τηςεκπαίδευσης και της εξειδικευμένης εργασίας.

Ο 21ος αιώνας που έρχεται, φαίνεται πως θα είναι εκείνος κατά τον οποίο θα ασκήσουν και σημαντική εξουσία.

Είναι γνωστό, ότι η γυναίκα σε όλη τη γη μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ήταν αποκλειστικά σύζυγος και μητέρα με σπάνιες εξαιρέσεις κατά καιρούς.Η βιομηχανική επανάσταση στην αρχή του αιώνα έφερε τη γυναίκα στο πεδίο του επαγγελματικού ανταγωνισμού με τις γνωστές απαράδεκτα χαμηλές αμοιβές και κακές συνθήκες εργασίας για να βοηθήσει με την εργασία της τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Οι ολοένα εντονότεροι ρυθμοί εκβιομηχάνισης, πολιτιστικών μεταβολών, μορφωτικής αναβάθμισης και οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι που στέρησαν την αγορά εργασίας από την ανδρική παρουσία έφεραν στο προσκήνιο τη γυναίκα επιχειρηματία πρωταρχικά στη Βόρειο Αμερική και Ευρώπη. Η γυναίκα σήμερα στην Ελλάδα, έχει κάνει πρόοδο στο δρόμο της αναβάθμισης του ρόλου της και την κατάκτηση της θέσης της στην κοινωνική δομή. Η αλλαγή νοοτροπίας απέναντι στο δεύτερο φύλλο, το νομοθετικό πλαίσιο που εξελίσσεται συνεχώς υπέρ της θεσμοθέτησης της ισότητας και της ανταγωνιστικότητας των γυναικών σε κάθε τομέα. Η εισχώρηση της γυναίκας στους επιχειρηματικούς κύκλους, κάστρα μόνο ανδρικών επιτυχιών, έχει γίνει ίσως αργά αλλά με αρκετή επιτυχία και αναγνώριση. Εκτός των άλλων, οι γυναίκες έχουν και την εξαιρετική ικανότητα να πλησιάζουν περισσότερο τη γυναίκα καταναλωτή, που τελικά διαχειρίζεται και το μεγαλύτερο κομμάτι του οικογενειακού προϋπολογισμού. Χρησιμοποιεί το καλό της γούστο και είναι περισσότερο αποτελεσματική σε ότι αφορά το εμπόριο ενδυμάτων, διακοσμητικών, επίπλων και δώρων τουρισμού. Αν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα οι γυναίκες έκαναν αισθητή την παρουσία τους στα κοινά, στο δεύτερο μισό πραγματοποίησαν εντυπωσιακή είσοδο στον

2

Το πρόγραμμα Συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και Εθνικούς πόρους



κόσμο της εκπαίδευσης και της εξειδικευμένης εργασίας. Ο 21ος αιώνας φαίνεται πως θα είναι εκείνος κατά τον οποίο όχι μόνο θα παγιώσουν την παρουσία τους αλλά θα ασκήσουν και σημαντική εξουσία πια, διευκολύνοντας την κατάκτηση και κάθε άλλου χώρου που μέχρι τώρα τους ήταν ολότελα ή εν μέρει κλειστός. ΄Ενας τέτοιος χώρος υπήρξε σε μεγάλο βαθμό ο χώρος των επιχειρήσεων, ένας χώρος ο οποίος αν δεν ήταν ακριβώς κλειστός, δεν ήταν ωστόσο και πρόσφορος για μαζική γυναικεία παρουσία ούτε για να αναγνωριστεί η επιτυχία των γυναικών-επιχειρηματιών.Επιβάλλεται λοιπόν σε αυτό το “τέλος εποχής”, στην αρχή χιλιετίας να γίνουν κάποιες εκτιμήσεις. Η αίσθηση που προκύπτει είναι αίσθηση εντυπωσιασμού, και ενθουσιασμού ταυτόχρονα, όσον αφορά τα ποσοτικά στοιχεία, αλλά παράλληλα και σκεπτικισμού ως προς τους όρους υπό τους οποίους διεξάγεται η δράση. Η παρουσία των γυναικών στις επιχειρήσεις είναι σήμερα αρκετά σημαντική, αλλά όχι πολύ γνωστή. Στις τελευταίες δύο δεκαετίες και στην Ελλάδα οι γυναίκες έχουν αρχίσει να κατακτούν τα ανώτερα κλιμάκια των επιχειρήσεων ως υψηλόβαθμα διευθυντικά στελέχη και ως ανεξάρτητοι επαγγελματίες.Η διαπίστωση αυτή δείχνει, αφενός ότι σημειώνονται αλλαγές στο εσωτερικό των επιχειρήσεων, ενώ και ευρύτερα στο κοινωνικό περιβάλλον, οι γυναίκες ενδεχομένως αντιμετωπίζονται πιο ισότιμα από παλιά. Αφετέρου, όσες είναι διατεθειμένες να εκτεθούν στον ανταγωνισμό της ελεύθερης αγοράς με άνδρες συναδέλφους τους, επιδεικνύουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και δεν διστάζουν να επικαλούνται και να χρησιμοποιούν, προς όφελός τους, και όσα θεωρούν “παραδοσιακά γυναικεία” προσόντα, π.χ. τη διαίσθηση ή τη φαντασία, για την κατάκτηση των στόχων τους.Γι’ αυτή την κατηγορία γυναικών με επαγγελματισμό στην καριέρα τους αρκετά στοιχεία έχουν δει το φως της δημοσιότητας τον τελευταίο καιρό. Πρόκειται για μία κατηγορία με συνεχώς αυξανόμενους αριθμούς τα τελευταία χρόνια, μια και ολοένα περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να ιδρύσουν μικρές επιχειρήσεις, ενώ σε ήδη υπάρχουσες οικογενειακές εταιρείες, περισσότερες γυναίκες αναλαμβάνουν τη διοίκηση/ιδιοκτησία. Η τάση αυτή δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα, αλλά επικρατεί σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Αμερική. Μόνον στη Βρετανία στη δεκαετία του 1980, ενώ η αυτοαπασχόληση των ανδρών αυξήθηκε κατά 30%, στον γυναικείο πληθυσμό έφθασε το 70%, ενώ το 25% των αυτοαπασχολουμένων στην ίδια χώρα αποτελείται από γυναίκες.Τα στοιχεία για την Ελλάδα είναι ακόμη ελλιπή. Κάποιες δημοσιογραφικές, ως επί το πλείστον, αναφορές είναι χαρακτηριστικό ότι αντιμετωπίζουν τις επιχειρηματίες, όπως άλλωστε όλες τις καταξιωμένες γυναίκες, ως κάτι ξεχωριστό και τονίζουν τις δυσκολίες που ενέχονται όταν συνδυάζεται η καριέρα με την οικογένεια ή εστιάζουν στη γενικότερη αντιμετώπισή τους από ένα ουσιαστικά εχθρικό ή, στην καλύτερη περίπτωση, επιφυλακτικό, ευρύτερο περιβάλλον. Ασφαλώς ο τύπος των ερωτήσεων που τους απευθύνονται

3




προκαλεί και τις συχνά περίεργες ή συγκαταβατικές απαντήσεις. Οι συζητήσεις αυτές δεν αντιμετωπίζουν τις γυναίκες ισότιμα με τους άνδρες. Πάντως, παρά τον επικαθορισμό αυτό, και παρά τις διαφορετικές ηλικίες, τομείς δραστηριότητας, μέγεθος επιχείρησης, αναδεικνύονται αρκετά κοινά χαρακτηριστικά, όπως και η διάθεση ή το επίπεδο συνείδησης των ίδιων των Ελληνίδων-επιχειρηματιών ως προς το περιεχόμενο της νέας αποστολής τους. Ακόμη, φαίνεται πως οι εμπειρίες τους σε σχέση με τους άνδρες είναι τελείως διαφορετικές. Διαφορετικά κίνητρα για να ξεκινήσουν μία επιχείρηση, και διαφορετική αντιμετώπιση της επιτυχίας (κριτήρια επιτυχίας, προϋποθέσεις) και, αντιστρόφως, της αποτυχίας, τις διαχωρίζουν από τους άνδρες-επιχειρηματίες.Από την άλλη πλευρά, η αναζήτηση χρηματοδότησης για την επιχείρηση ή πελατών για τα προϊόντα τους, είναι δραστηριότητες όμοιες τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Οι περισσότερες, λοιπόν, Ελληνίδες-επιχειρηματίες φαίνεται πως θεωρούν ότι η εργασία τους απαιτεί σχετική αλλαγή στην ταυτότητά τους για να επιτύχουν. Επίσης συχνά τονίζεται η σημασία των προκαταλήψεων στον ανδροκρατούμενο κόσμο των επιχειρήσεων όπου οι γυναίκες καλούνται να συναγωνιστούν. Οι προκαταλήψεις αυτές, όπως ομολογούν, γενικά υποχωρούν όταν οι εργαζόμενες αποδείξουν ότι είναι “καλύτερες” από τους άνδρες συναδέλφους, ενώ εξακολουθούν να θεωρούν ότι οφείλουν να συνδυάζουν και το ρόλο της μητέρας, αν όχι και της συζύγου. Ελάχιστες φορές γίνεται αποδεκτό, π.χ. ότι οι γυναίκες-επιχειρηματίες μπορεί να είναι απόλυτα ικανοποιημένες ως άτομα/πολίτες κ.λπ. επειδή η επαγγελματική τους δραστηριότητα τούς προσφέρει ευχαρίστηση. Με άλλα λόγια, η παραδοσιακή αντίληψη για τους έμφυλους ρόλους και την έμφυλη ταυτότητα δεν έχει μεταβληθεί.Αν κανείς αναζητήσει απόψεις για τα χαρακτηριστικά που οι Ελληνίδες-επιχειρηματίες θεωρούν απαραίτητα για την επιτυχία, θα διαπιστώσει ότι η τόλμη, το θάρρος, η εργατικότητα, η αποφασιστικότητα, η υπομονή, συχνά και η αυταπάρνηση, η διαίσθηση, η ευαισθησία, το “πρακτικό μυαλό” προέχουν στη σκέψη τους και στις προσπάθειές τους, ένα μείγμα δηλαδή όπου υπερτερούν τα “παραδοσιακά” στοιχεία. Σπάνια αναφέρονται το “όραμα”, η φιλοδοξία, η καταξίωση, η κοινωνικότητα, ή ακόμη και η αναζήτηση του συμβατικού κέρδους, ή η ανάπτυξη της επιχείρησης, ως θεσμού με υποχρεώσεις έναντι του συνόλου των εργαζομένων και έναντι της κοινωνίας. Μια και στις περισσότερες περιπτώσεις η επιχειρηματική δραστηριότητα ήταν αποτέλεσμα φυσικής διαδοχής, μετά τον θάνατο, συνήθως, του πατέρα, συζύγου, αδελφού, των ανδρών, με άλλα λόγια, της οικογένειας, και επειδή η ανδρική συνεισφορά είχε καθορίσει τη λειτουργία των επιχειρήσεων, η γυναικεία συμμετοχή μάλλον κινήθηκε σε ίχνη υπάρχοντα, βατά, έστω πρωτοπόρα, τα οποία θεωρήθηκαν λίγο ως πολύ όμως δεδομένα. Βεβαίως, είναι πολύ θετικό ότι από τη στιγμή που έγινε το πρώτο αυτό τολμηρό βήμα, η διαδοχή για τις επόμενες γενιές γυναικών φαντάζει ευκολότερη, με αποτέλεσμα σήμερα να παρατηρείται αύξηση του αριθμού γυναικών-επιχειρηματιών δεύτερης γενιάς.

4




΄Αλλη διαπίστωση είναι ότι στις περισσότερες γνωστές περιπτώσεις σήμερα στην Ελλάδα, η γυναικεία επιχειρηματική δραστηριότητα ταυτίζεται με τον κλάδο των πωλήσεων, δραστηριότητα που θεωρείται ότι χρειάζεται δεξιότητες επικοινωνίας - τις οποίες και πάλι θεωρείται ότι διαθέτουν από τη φύση τους οι γυναίκες - για την άμεση επαφή με το καταναλωτικό κοινό. Προεκτεινόμενη αυτή η διαπίστωση οδηγεί στην υπόθεση ότι σε πολλές περιπτώσεις, οι Ελληνίδες-επιχειρηματίες δεν έχουν αποβάλει την παραδοσιακή αντίληψη ότι υπάρχουν προκαθορισμένα “γυναικεία” και “ανδρικά” επαγγέλματα.Η αίσθηση ότι πρόκειται για ιδεολογική διαφορά η οποία έχει παγιωθεί ενισχύεται από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις δηλώνουν ότι “αξιοποιούν” τις “παραδοσιακές διαφορές” ανάμεσα στα φύλα, προσλαμβάνοντας γυναίκες για ορισμένες θέσεις - έστω υψηλόβαθμες - π.χ. δημόσιες σχέσεις, διαχείριση ανθρώπινων πόρων, ανθρώπινες σχέσεις κ.λπ. Πρόκειται, δηλαδή, για μία αρκετά συντηρητική αντίληψη, η οποία τείνει να γενικευθεί στην αγορά εργασίας και η οποία εύκολα υιοθετείται και από τις γυναίκες-επιχειρηματίες και από τις γυναίκες-στελέχη. Ως προς τις επιχειρηματίες, αν εξετάσει κανείς περιπτώσεις που ξεπερνούν το εμπορικό επίπεδο, θα διαπιστώσει ακόμη ότι το στοιχείο της προσωπικής, παραδοσιακής γυναικείας φιλαρέσκειας που μπορεί να είναι και δημιουργικό εμφιλοχωρεί σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.΄Ετσι οι τομείς όπου συνωστίζονται αρκετές μικρές ατομικές ή οικογενειακές μονάδες με γυναίκες επικεφαλής είναι ο τομέας καλλυντικών, η παραγωγή και το εμπόριο γυναικείας ένδυσης (σχέδιο και παραγωγή), επίπλων, βιβλιοπώλησης (πολύ λιγότερο εκδόσεων), διακόσμησης και διαφήμισης, τουριστικών εκμεταλλεύσεων, δραστηριότητες δηλαδή, αφενός της αρεσκείας όσων ασχολούνται μ’ αυτές, αφετέρου, δραστηριότητες που απευθύνονται κυρίως πάλι σε γυναίκες ή σε παιδιά ή σε οικογένειες, και που αποτελούν επίσης σε μεγάλο βαθμό προέκταση της οικογένειας ή και των λειτουργιών του νοικοκυριού. Στην ήδη υπάρχουσα επιχείρηση εισχώρησαν οι γυναίκες της οικογένειας συνήθως γιατί αναγκάστηκαν, ή ίδρυσαν μαζί με άλλα μέλη της οικογένειας δικές τους μικρές επιχειρήσεις.Η κατάσταση δεν διαφέρει σημαντικά σε άλλες μεσογειακές χώρες, π.χ. Ιταλία, όπου, τουλάχιστον σε έναν τομέα, σ’ εκείνο της μόδας, η γυναικεία παρουσία είναι αρκετά σημαντική. Στην άλλη ακτή του Ατλαντικού πάντως, φαίνεται ότι υπάρχουν διαφορές: Στην ειδική κατάταξη των επιχειρηματιών-γυναικών (κατάλογος του περιοδικού Fortune με τις 50 ισχυρότερες γυναίκες στην αμερικανική βιομηχανία), και από άλλα στοιχεία που διατίθενται, προκύπτει ότι από τα χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν και για την Ελλάδα, προέχει στις ΗΠΑ η τόλμη, αλλά προστίθεται η φαντασία, ενώ μεγάλη σημασία έχουν, αφενός, η φιλοδοξία και ο δυναμισμός και, αφετέρου, η δεξιότητα που διαθέτουν για τη χρήση των νέων τεχνολογιών και τον έλεγχο των οικονομικών. ΄Όλα αυτά απουσιάζουν από την ελληνική εικόνα. Χρειάζεται λοιπόν να διανυθεί αρκετός

5




δρόμος ακόμη ώστε οι Ελληνίδες-επιχειρηματίες να κατακτήσουν τη θέση που πρέπει να έχουν στο διεθνές επίπεδο.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, στον σύγχρονο κόσμο ο ρόλος της γυναίκας στην παραγωγική διαδικασία άρχισε να αποκτά ένα ειδικό βάρος στη δεκαετία του '50. Η ταχεία οικονομική ανάπτυξη σε Ευρώπη και ΗΠΑ δημιούργησε έλλειμμα εργατικής δύναμης, που καλύφθηκε τόσο από την μετανάστευση όσο και από τις γυναίκες.

Μάλιστα δε κάποιοι <<θεοποίησαν>> την ένταξη των γυναικών στην παραγωγική διαδικασία και έφθασαν στο σημείο να ισχυρίζονται ότι το γεγονός ότι οι γυναίκες απασχολούνται σε βαριές δουλειές (οικοδομές, ανθρακωρυχεία) αποτελεί… απόδειξη της…. Ισότητας των δύο φύλων.

Στη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ, η αμοιβή των γυναικών ήταν κατώτερη της αμοιβής των ανδρών συναδέλφων τους. Και τότε και τώρα, η προσφορά γυναικείας (σε συνδυασμό με τις στρατιές των ανέργων) χρησιμοποιήθηκε ως μέσον πίεσης προς τα συνδικάτα να μην διεκδικούν υψηλές ετήσιες αυξήσεις αποδοχών.

Στις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, των νέων τεχνολογιών, η μορφή και οργάνωση της εργασίας αλλάζει. Το εργατικό δυναμικό στην Ευρώπη ενισχύεται από τους μετανάστες. Ταυτόχρονα, όμως, η ανεργία αυξάνεται, πλήττοντας σημαντικό βαθμό και το γυναικείο εργατικό δυναμικό.Η συζήτηση για τον ρόλο των γυναικών στη σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα έχει προχωρήσει αρκετά τις τελευταίες δεκαετίες. Αρκετά στερεότυπα έχουν ξεπεραστεί, η είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας (με τις ευκαιρίες που δημιούργησε στις μεταπολεμικές δεκαετίες της ανάπτυξης, με τη ριζική μεταβολή των καταναλωτικών προτύπων, με τα προβλήματα ανεργίας νέου τύπου, που προέκυψαν για τον γυναικείο πληθυσμό τα χρόνια της ύφεσης) έχει αναλυθεί διεξοδικά, η αποτίμηση της μη αμειβόμενης εργασίας της γυναίκας στο σπίτι έχει προχωρήσει.

6




1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

11 ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΦεμινισμός (από τη λατινική λέξη femina=γυναίκα). Ιδεολογικό κίνημα που ζητεί την πλήρη εξίσωση των γυναικών με τους άνδρες σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής.Ιστορικό: Ο φεμινισμός πρωτοεμφανίστηκε στα χρόνια της Γαλλικής Επαναστάσεως. Το πρώτο μάλιστα κείμενο, που διεκδικούσε τα δικαιώματα των γυναικών, είναι το <<Τετράδιο παραπόνων των γυναικών>> του Γάλλου Ευτυχίου Κεφαλιό (1789).Τα 1971, η Γαλλίδα φεμινίστρια Ολέμπ ντε Γκούζ δημοσίευσε τη <<Διακήρυξη των δικαιωμάτων των γυναικών>> και σχεδόν ταυτόχρονα άρχισαν να λειτουργούν στο Παρίσι και οι πρώτες γυναικείες λέσχες, με αντικειμενικό σκοπό την επικράτηση του φεμινισμού.Η χώρα όμως, στην οποία ο φεμινισμός μεταβλήθηκε σε μαχητικό κίνημα, είναι η Αγγλία. Εκεί το κίνημα απέκτησε και το κλασσικό κείμενο του με το έργο <<Υποδούλωση των γυναικών>> (1896) του Άγγλου φιλοσόφου Τζών Στούαρτ Μίλ. Ο Μίλ, που ήταν και βουλευτής είχε διεκδικήσει από το βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων τα δικαιώματα των γυναικών, ζητώντας να τους επιτραπεί να ψηφίζουν. Σε επτά χρόνια, με την πρωτοβουλία της Έμμελιν Πάνκχερστ, ιδρύθηκε η μεγάλη φεμινιστική οργάνωση, <<Γυναικεία Κοινωνική και Πολιτική Ένωση>> (1903), τα μέλη της οποίας ήταν γνωστά ως <<σουφραζέτες>>. Οι σουφραζέτες οργάνωσαν μεγάλες διαδηλώσεις, αλλά μονάχα έπειτα από πολυετείς αγώνες και 2.584 υπομνήματα πέτυχαν το δικαίωμα ψήφου (1918). Η νίκη των Αγγλίδων φεμινιστριών είχε διεθνή απήχηση και το ένα μετά το άλλο τα πολιτισμένα κράτη αναγνώρισαν το δικαίωμα αυτό στις γυναίκες.Στην Ελλάδα, ο φεμινισμός έχει τις ρίζες του στην <<Εφημερίδα των Κυριών>>, που εξέδιδε η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια Καλιρρόη Παρέν.

Το δικαίωμα ψήφου, για τις δημοτικές μονάχα εκλογές, αναγνωρίσθηκε το 1930. Αλλά στην ουσία η ισοπολιτεία των γυναικών αναγνωρίσθηκε το 1952. Σήμερα, οι γυναίκες ψηφίζουν και στις βουλευτικές εκλογές. Οι Ελληνίδες έχουν επίσης το δικαίωμα να ακολουθήσουν οποιοδήποτε επαγγελματικό στάδιο, εκτός από το ιερατικό.

7




Το 1999, για πρώτη φορά έψαλλε γυναίκα σε αγγλικανική εκκλησία.Τα αρνητικά του φεμινισμού τώρα: Κάποιες γυναίκες επηρεασμένες από τα φεμινιστικά τους πιστεύω στην προσπάθεια τους να αποδείξουν ότι είναι ίσες με τους άντρες αφιερώνονται ψυχή τε και σώματι στη δημιουργία καριέρας βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την οικογένεια.

8




2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

22 ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ

2.1 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣΟ Σύλλογος επιχειρηματιών γυναικών Ελλάδας (Σ.Ε.Γ.Ε.) δημιουργήθηκε πριν 1,5 περίπου χρόνο, στην Θεσσαλονίκη με έδρα την Θεσσαλονίκη και μέλη από όλη την Ελλάδα. Σήμερα στον Σ.Ε.Γ.Ε ανήκουν πάνω από 150 γυναίκες επιχειρηματίες με ατομικές επιχειρήσεις ή , συνιπιχειρηματίες σε οικογενειακές επιχειρήσεις. Καθημερινά δέχοντα αιτήσεις από γυναίκες που επιθυμούν να ενταχθούν στον Σ.Ε.Γ.Ε., προέρχονται δε από έρευνα γκάμα επιχειρηματικής δραστηριότητας.Συγκεκριμένα από εμπορία ανταλ/κών αυτ/των και βιομηχανιών, εμπορία λιπαντικών, προϊόντων κινητής τηλεφωνίας, κατασκευή και εμπορία γεωργικών μηχ/των, βιομηχανιών χαρτιού, πλαστικών, βιοτεχνιών ενδυμάτων, δερμάτινων ειδών, υποδημάτων, εργαστηρίων αργυροχρυσοχοϊας, εμπορία τροφίμων, τροφοδοσιών κατ/των, εμπορία αγροτικών προϊόντων, βιοτεχνιών διαφημιστικών ειδών, διακοσμητικών, γεωτρήσεις, οικοδομικές επιχειρήσεις, εργολαβίες, ραδιοφωνικές παραγωγές.Δημιουργήθηκε λοιπόν από γυναίκες επιχειρηματίες για γυναίκες επιχειρηματίες που ασκούν εμπόριο, παραγωγή, κατασκευή.Δημιουργήθηκε γιατί οι γυναίκες είναι αποφασισμένες πλέον μόνες τους να έχουν επαγγελματικότητα, πράγμα που είναι ορατό τα τελευταία χρόνια συνεχώς, έχουν καταφέρει να πείθουν πρώτα τον εαυτό τους και ύστερα τους άλλους. Είναι αισιόδοξες και έχουν εμπιστοσύνη στις δυνατότητες τους, έτσι ώστε να διεκδικούν κορυφαίες διοικητικές θέσεις. Σήμερα οι γυναίκες μορφώνονται περισσότερο από ότι παλαιότερα και έχουν μεγαλύτερες φιλοδοξίες που μπορούν πλέον να τις ικανοποιήσουν, χωρίς βέβαια να έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα ισότητας των 2 φύλων. Όμως καμία κοινωνία δεν αποτελείται μόνο από το ένα γένος.Ο Σ.Ε.Γ.Ε. είναι μια ευκαιρία για μας το ασθενές και συγχρόνως ισχυρό φύλο, για περισσότερη ανθρωπιά στις επιχειρήσεις και στην πολιτική ακόμη, μια κομψότητα, λίγο άρωμα γυναίκας, χάρη και γοητεία σε συνδυασμό με την αυστηρή επιχειρηματικότητα, που θα ληφθεί σοβαρά υπ’ όψη στην νέα τάξη των πραγμάτων και στο ξημέρωμα της νέας χιλιετίας. Οι γυναίκες στη δουλειά τους έχουν ευαισθησία, φαντασία, πρακτικότητα, στον τομέα του μάρκετινγκ π.χ όπου η φαντασία είναι το Α & το Ω, προτέρημα

9




που διαθέτουν οι γυναίκες στο πως να σχεδιάζουν προϊόντα, πως να λανσάρουν στην αγορά και γενικά ο τρόπος που γίνεται η επικοινωνία, στον τομέα της διαφήμισης, στις διευθύνσεις των λογιστηρίων και προσωπικού, στη διαχείριση των οικονομικών και στο νοικοκύρεμα των επιχειρήσεων.Έτσι λοιπόν αποφασίσαμε να συσπειρωθούνε, να οργανωθούνε και να συνεργαστούνε.Ακόμα σ΄ένα κόσμο έντονα ανταγωνιστικό που συνεχώς μεταβάλλεται, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η επιχειρηματίας, είναι το θέμα της ενημέρωσης στις εξελίξεις, ενημέρωση για προγράμματα χρηματοδοτικά, ενημέρωση για τις διεθνείς τάσεις της οικονομίας, ενημέρωση για ότι αφορά τον κλάδο κάθε επιχείρησης. Οι καιροί απαιτούν συνεργασίες παντού, γι΄αυτό και δεν πρέπει σε εμπόλεμη κατάσταση με τους άνδρες, φτάνει να μην υπάρχουν ανταγωνισμοί, αντιπαλότητες και αδιανόητες σκληρότητες.

Ο Σ.Ε.Γ.Ε. έχει πρόγραμμα που αγγίζει την επιχειρηματία στην καθημερινότητα της.

Δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα και αποβλέπει στην βελτίωση της καλής απόδοσης των επιχειρήσεων. Από τους σκοπούς της επίσης είναι η προώθηση της επιχειρηματικής συνεργασίας μεταξύ των μελών μας, η αλληλεγγύη και στήριξη προς τις νέες επιχειρηματίες, η βελτίωση της κοινωνικής αντίληψης για τις γυναίκες επιχειρηματίες, η οργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, με σεμινάρια πολλές φορές επιδοτούμενα, που αφορούν μάρκετινγκ, μάνατζμεντ, προωθήσεις πωλήσεων, νέων μεθόδων και το κυριότερο ενημέρωση για αναπτυξιακά προγράμματα κρατικά ή της Ε.Ε. Επίσης το έντονο πρόβλημα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, θα στέψουν τις δραστηριότητες μας, στην αναζήτηση και χρήση των έτοιμων πακέτων που παρέχει η Ε.Ε., στα πλαίσια του 3ου κοινοτικού πλαισίου στήριξης.Οι Ελληνίδες από πολλά χρόνια απέδειξαν πως είναι καλές νοικοκυρές. Σήμερα, όπως δείχνουν στοιχεία της Ε.Ε., αποδεικνύουν πως είναι το ίδιο καλές και ως επιχειρηματίες. Η χώρα μας έρχεται πρώτη στο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών που ασχολούνται σε οικογενειακές επιχειρήσεις, ή να είναι συμβοηθούντα μέλη σε μικρομεσαίες, και μάλιστα πολλές φορές μη αμειβόμενες.Μία στις τέσσερις γυναίκες που δραστηριοποιούνται στο χώρο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι μόνης της επικεφαλής της επιχείρησης. Το 70% των ευρωπαίων συνεπιχειρηματιών είναι γυναίκες. Το δε 25% των εργαζομένων γυναικών στη χώρα μας κατέχουν ρόλο ιδιοκτήτη ή συνιδιοκτήτη. Δεν είναι τυχαίο ότι το 1985 οι γυναίκες επιχειρηματίες ήταν 16.400, το 1993 35.168 και σήμερα οι εκτιμήσεις είναι ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες έχουν ξεπεράσει τις 40.000. Πρέπει να δοθούν κίνητρα, ώστε να τολμήσουν και άλλες γυναίκες να μπούνε στο χώρο των

10




μικρομεσαίων. Το Υπουργείο Ανάπτυξης και η Ε.Ε. βοηθούν με προγράμματα εκπαιδευτικά και αναπτυξιακά, ώστε να εξελίξουν τις επιχειρήσεις τους και να παρακινηθούν, να βρουν διεξόδους, σε τομείς όπου μπορούν να προοδεύσουν. Το εμπόριο π.χ. είναι τομέας κατ΄εξοχήν γυναικείος επειδή στηρίζεται στη οργάνωση.

Στα άμεσα σχέδια είναι η ενημερωτική ημερίδα, με θέματα που αφορούν το Ευρώ και τις επιπτώσεις στις συναλλαγές , προετοιμασία των πληροφορικών μας συστημάτων.Οι στόχοι του Σ.Ε.Γ.Ε. είναι: 1.Προώθηση της επιχειρηματικής συνεργασίας των μελών του στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 2.Αλληλεγγύη και στήριξη σε νέες επιχειρήσεις. 3.Βελτίωση της κοινωνικής αντίληψης, που αφορά τις γυναίκες επιχειρηματίες. Ενδυνάμωση της συμμετοχής και αύξηση της εκπροσώπισης τους στις διοικήσεις κάθε μορφής, σε κέντρα που παίρνονται αποφάσεις (σωματεία, επιμελητήρια κ.λ.π.) 4.Οργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης & επιμόρφωσης (managment, marketing) απο επαγγελματίες με πολυετή πείρα. 5.Πληροφόρηση των επιχειρηματιών-γυναικών για αναπτυξιακά προγράμματα της Ε.Ε., χρηματοοικονομικά πακέτα, έγκαιρη προώθηση και αξιοποίηση τους. 6.Οργάνωση μορφωτικών, πολιτιστικών, κοινωνικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, που σκοπό έχουν να προάγουν τους σκοπούς του Σ.Ε.Γ.Ε.

2.2 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΝΑΤΖΕΡΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ (ΙΑΓΜΕ)

Το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Γυναικών Μάνατζερς και Επιχειρηματιών (ΙΑΓΜΕ) είναι ένα από τα ινστιτούτα της ΕΕΔΕ και αποσκοπεί στη διεύρυνση και αύξηση της γυναικείας παρουσίας στον χώρο του Μάνατζμεντ. Αποστολή του είναι να συμβάλει έμπρακτα στην προώθηση, ανάδειξη και καθιέρωση στην Ελλάδα, όσο το δυνατόν περισσότερων γυναικών που είναι επιχειρηματίες ή υψηλά στελέχη στο Δημόσιο ή σε επιχειρήσεις και οργανισμούς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

11




- Ποιος είναι ο σκοπός του Ινστιτούτου Ανάπτυξης Γυναικών Μάνατζερς και Επιχειρηματιών;Μέσα στους στόχους του ΙΑΓΜΕ είναι η προώθηση των γυναικών μάνατζερς και επιχειρηματιών στο οικονομικό περιβάλλον με ίσους όρους, η ανάλογη ενημέρωση του επιχειρηματικού κόσμου, η ανάπτυξη της συνεργασίας και η ενθάρρυνση των γυναικών στην ανάληψη πρωτοβουλιών, η αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από τον διττό ρόλο της γυναίκας ως επαγγελματία και μητέρας και η ανάπτυξη διεθνών συνεργασιών με συναφείς ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς. Στα πλαίσια αυτά, το Ινστιτούτο μας συνεργάζεται με τον παγκόσμιο οργανισμό Les Femmes Chefs d’ Entreprises Mondiales (F.C.E.M.) που ιδρύθηκε το 1946 στο Παρίσι και αριθμεί τακτικά μέλη από 29 χώρες και δόκιμα μέλη από 100 χώρες.Ένα από τα κυριότερα μελήματα του ΙΑΓΜΕ είναι η χαρτογράφηση του χώρου του γυναικείου στελεχιακού δυναμικού από πλευράς θέσεως και προβλημάτων που αντιμετώπισε η αντιμετωπίζει. Μία πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από Αμερικανίδες ερευνήτριες του Ashridge Management College για λογαριασμό της ΕΕΔΕ, έδειξε ότι η νέα γενιά γυναικών που αποφοιτούν από τα πανεπιστήμια είναι αρκετά φιλόδοξες και αποφασισμένες να κάνουν καριέρα σε χώρους με προοπτικές εξέλιξης, αψηφώντας τα εμπόδια, που είναι κυρίως οι οικογενειακές υποχρεώσεις και το ανδροκρατούμενο στον χώρο των επιχειρήσεων περιβάλλον.Προσωπικά, πιστεύω ότι οι παραδοσιακές νοοτροπίες δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Οι νέες γενιές πολιτών πρέπει να γαλουχηθούν με νέα πρότυπα από την οικογένεια, το σχολείο, το πανεπιστήμιο, την Πολιτεία. Παράλληλα, οι ίδιες οι γυναίκες πρέπει να ξεπεράσουν αναστολές και φόβους ανάληψης ευθυνών και επιχειρηματικών κινδύνων, να αναπτύξουν εξωστρέφεια και να ρυθμίσουν τα του “οίκου” τους, απαιτώντας από τους συντρόφους τους συμμετοχή στην εκτέλεση των παραδοσιακά γυναικείων οικογενειακών καθηκόντων, ώστε να μπορούν να αφιερώσουν όσο χρόνο και προσπάθεια απαιτούν για την επαγγελματική τους ανέλιξη.Το ΙΑΓΜΕ στους λίγους μήνες της λειτουργίας του, εκτός από την επιτυχημένη του συνεργασία με τη FCEM, έχει επιδείξει σημαντικό έργοΩ γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο η κυρία Μπούμη έχει ρίξει πολύ μεγάλο βάρος στην προεδρία της. «Αποστολή του ΙΑΓΜΕ», είναι να συμβάλει έμπρακτα στην προώθηση, ανάδειξη και καθιέρωση στην Ελλάδα όσο το δυνατόν περισσότερων γυναικών που είναι επιχειρηματίες και υψηλόβαθμα στελέχη τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Προτεραιότητα του Ινστιτούτου είναι η «ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από τον διττό ρόλο της γυναίκας, ως επαγγελματία και μητέρας».

12




2.3 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣΤο φυσικό χώρο έκφρασής τους αποκτούν οι γυναίκες επιχειρηματίες της Κρήτης, με την ίδρυση του Συνδέσμου Γυναικών Επιχειρηματιών Κρήτης.Ο Σύνδεσμος που ιδρύεται με πρωτοβουλία των τεσσάρων Επιμελητηρίων Κρήτης αλλά θα λειτουργήσει ανεξάρτητα από αυτά, είναι μια καινοτομία για τα ελληνικά δεδομένα. Για την οργάνωση και λειτουργία του θα αξιοποιηθεί η εμπειρία που απέκτησαν τα Επιμελητήρια και οι γυναίκες επιχειρηματίες της Κρήτης από το διεθνές Φόρουμ που οργάνωσε το Επιμελητήριο Ηρακλείου το περασμένο Οκτώβριο στο Ηράκλειο, αλλά και από επισκέψεις που πραγματοποιήθηκαν σε ανάλογες επιχειρηματικές οργανώσεις στο εξωτερικό.Μέλη του Συνδέσμου μπορούν να γίνουν όλες οι γυναίκες επιχειρηματίες ή μέτοχοι επιχειρήσεων που είναι εγγεγραμμένες στα Μητρώα των (εμπορικών) Επιμελητηρίων της Κρήτης.Στην Ιδρυτική Συνέλευση που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 24 Μαίου στις 10 το πρωί στο Επιμελητήριο Ηρακλείου, θα γίνει και ενημέρωση των Γυναικών από εκπροσώπους φορέων διαχείρισης Κοινοτικών και Εθνικών προγραμμάτων στήριξης επιχειρήσεων.Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ίδρυση του Συνδέσμου Γυναικών Επιχειρηματιών Κρήτης, όπως και όλες οι ενέργειες που προηγήθηκαν, συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προγράμματος "Απασχόληση - NOW".Σκοποί του Συνδέσμου μεταξύ άλλων είναι:- Η προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας.- Η προώθηση και υποστήριξη των γυναικών επιχειρηματιών σε όλους τους συνδικαλιστικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς.- Η ενεργός συμμετοχή του Συνδέσμου στα γενικότερα θέματα της εθνικής οικονομίας με ειδικότερο σκοπό την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής της Κρήτης.Ακόμα θα δραστηριοποιείται στους παρακάτω τομείς:- διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων- διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων για λογαριασμό των επιχειρήσεων - μελών του- διοργάνωση σεμιναρίων όταν διαπιστώνεται η ανάγκη και εκδηλώνεται η επιθυμία από τα μέλη του.

2.4 ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ BIC ΚΑΤΕΡΙΝΗΣΥπό τη διεύθυνση τριών δυναμικών και δραστήριων γυναικών-νέων επιστημόνων και με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ελληνικού

13




Δημοσίου, λειτουργεί στην Κατερίνη το Κέντρο Παροχής Υπηρεσιών - BIC. Πρόκειται για ένα Κέντρο που παρέχει υπηρεσίες στήριξης στις γυναίκες της Πιερίας.Οι υπηρεσίες στήριξης είναι πολλαπλές και ενδιαφέρουσες, καθώς πίσω από τη λέξη '' υπηρεσίες'' κρύβονται έννοιες όπως προσανατολισμός για ανάληψη επιχειρηματικής δράσης, πληροφόρηση σε εργασιακά, επαγγελματικά και κοινωνικά θέματα, ενημέρωση για επενδυτικές και επιχειρηματικές ευκαιρίες, συμβουλευτική υποστήριξη γυναικών και πολλά άλλα.Σκοπός του είναι να φέρουν στην πρώτη γραμμή τις γυναίκες της Πιερίας, καταργώντας τις ανισότητες και δημιουργώντας συνθήκες ίσων ευκαιριών.Το Κέντρο BIC σχεδιάσθηκε και στήθηκε με την υποστήριξη της Αναπτυξιακής Εταιρίας ΠΡΑΞΙΣ, λειτουργεί στη Διεύθυνση Α΄ Πάροδος Βότση 14 στη Κατερίνη, παρέχοντας τις υπηρεσίες του στις γυναίκες του Νομού Πιερίας.Χρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας και το Υπουργείο Εργασίας με πόρους της Ε.Ε., στα πλαίσια της πρωτοβουλίας ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ-NOW.Το κέντρο θα λειτουργεί ως τοπική υπηρεσία προσανατολισμού, κατάρτισης και υποστήριξης της επιχειρηματικότητας των γυναικών σε επίπεδο Νομού, με στόχο την προβολή των παρεχόμενων υπηρεσιών τους, την οργάνωση και αποτελεσματική παρακολούθηση της λειτουργίας των επιχειρήσεων και την στήριξη των γυναικών που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν σ΄ αυτό το χώρο. Ο ρόλος του Κέντρου κατά συνέπεια θα είναι συμβουλευτικός, υποστηρικτικός προς τις γυναίκες της Πιερίας.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟWΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ1. Τίτλος Ενέργειας: “ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ”Ιδρυση, οργάνωση και λειτουργία Κέντρου στήριξης συνεταιρισμών, συνεχιζόμενης κατάρτισης, οργάνωσης και προβολής των υπηρεσιών που παρέχουν οι συνεταιρισμοί, και δημιουργία στελεχών απασχόλησης και υποστήριξης Nέων Επιχειρηματικών Πρωτοβουλιών ανέργων γυναικών στο Νομό Πιερίας.2. Σκοπός της Ενέργειας:α) Η ενίσχυση των επιχειρηματικών πρωτοβουλιών ανέργων γυναικών,β) Η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης στους τομείς οργάνωσης Συνεταιρισμών και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων γυναικών,

14




γ) Η δημιουργία στελεχών ανάληψης διοικητικής ευθύνης Συνεταιρισμών και Μικρομεσαίων επιχειρήσεων, δ) Η ανίχνευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων σε νέους τομείς απασχόλησης (γαστρονομική τέχνη), ε) Η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Συνεταιρισμών, Περιφερειακού ΚΕΚ ΚΕΠΑ,

στ) Η ενίσχυση και δημιουργία απασχόλησης γυναικών,ζ) Η υποστήριξη της δικτύωσης μεταξύ τοπικών εθνικών και διακρατικών εταίρων,η) την ενίσχυση της διακρατικής συνεργασίας σε θέματα ανταλλαγής εκπαιδευτών, εκπαιδευομένων, εμπειρογνωμόνων, στελεχών, και εμπειριών οργάνωσης, διοίκησης, συντονισμού, έρευνας, ελέγχου και αξιολόγησης προγραμμάτων και εκπαιδευτικού υλικού και μεθόδων εκπαίδευσης.3. Αναλυτικοί Στόχοι που προγράμματος:

3.1. Κύριος στόχοςΚύριος στόχος είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, και η ανάδειξη/ υποστήριξη των δικαιωμάτων των γυναικών στην απασχόληση και την επιχειρηματική πρωτοβουλία, μέσα από τη βελτίωση και προβολή παροχής υπηρεσιών.Η Υποστήριξη των συμμετεχουσών γυναικών και η διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας/ μελέτης για τη γυναικεία απασχόληση στο Νομό Πιερίας.Τελικός στόχος είναι η εξασφάλιση μόνιμων δομών υποστήριξης των ανέργων, των απειλούμενων από ανεργία και των αποκλεισμένων από την αγορά εργασίας γυναικών στη περιοχή Πιερίας, με παράλληλη δημιουργία δομών στήριξης της γυναικείας απασχόλησης όπως αυτές περιγράφονται στα Μέτρα Ι, ΙΙ,ΙΙΙ, και ΙV.3.2. Ειδικοί στόχοι:- Η κατάρτιση σε νέους τομείς για αναβάθμιση δεξιοτήτων, για γυναίκες χαμηλής εξειδίκευσης/ καθόλου εξειδίκευσης (Οικολογική γαστρονομία, διαιτολόγια, και νέες τεχνικές παρασκευής εδεσμάτων με ειδίκευση στα φυτικής παραγωγής εδέσματα), με ανταλλαγή μαθητών, εκπαιδευτών και τεχνογνωσίας.- Η επιμόρφωση συντελεστών (στελεχών) Κέντρου για ανάληψη διοικητικής ευθύνης και η ανάδειξη της διοικητικής ευθύνης των στελεχών Συνεταιρισμών από τις γυναίκες.

15




- Η πρακτική άσκηση (μαθητεία) σε συνεταιρισμούς και επιχειρήσεις (ξενοδοχεία, εστιατόρια).- Η παρακολούθηση των εκπαιδευομένων μετά την κατάρτιση για αναζήτηση εργασίας (Follow up Prinzip).- Η δημιουργία Κέντρου Παροχής Υπηρεσιών (ΚΠΥ) προσανατολισμού και προκατάρτισης και στήριξης επιχειρηματικών δομών γυναικείας επιχειρηματικότητας, μέσα από την οργάνωση και προβολή των παρεχομένων υπηρεσιών των συνεταιρισμών.- Διακρατική συνεργασία για την κατάρτιση, την στήριξη των συνεταιρισμών την οργάνωση και προβολή των παρεχομένων υπηρεσιών και τη δημιουργία Κέντρου των συνεταιρισμών.- Διερεύνηση διάθεσης προϊόντων των συνεταιρισμών, και η υποστήριξη της δραστηριότητας διάθεσης αυτών με εσωτερική (ελληνική) δικτύωση των συνεταιρισμών.- Η δημιουργία/ βελτίωση των γυναικείων συνεταιρισμών στις περιοχές Αιγινίου, Λεπτοκαρυάς, Λιτόχωρου Πιερίας.- Η συμβουλευτική υποστήριξη.- Η παροχή εξειδικευμένης πληροφόρησης.- Η διακρατική συνεργασία σε όλα τα επίπεδα.- Η ανάπτυξη καινοτομικού εκπαιδευτικού υλικού.- Η ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ των εταίρων σε κρατικό και διακρατικό επίπεδο. Κύριος στόχος είναι η δημιουργία δέκα (10) νέων θέσεων εργασίας με το τέλος του προγράμματος συνολικά, μέσα από την στήριξη των συνεταιρισμών, την συνεχιζόμενη κατάρτιση την οργάνωση και προβολή των υπηρεσιών των συνεταιρισμών, και η ανάδειξη/ υποστήριξη των δικαιωμάτων των γυναικών για ίσες ευκαιρίες στην απασχόληση.Η συμβουλευτική υποστήριξη των συμμετεχουσών γυναικών.Η διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας /μελέτης για τις συνθήκες απασχόλησης των γυναικών στο Νομό Πιερίας.Η ανάπτυξη της συνεργασίας μέσω δικτύωσης μεταξύ των συνεταιρισμών για την παραγωγή και διάθεση προϊόντων, όσο και στην υποστήριξη των παρεχομένων υπηρεσιών των συνεταιρισμών.Η διάδοση των αποτελεσμάτων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και της ΕΕ.Τελικός στόχος είναι η εξασφάλιση μόνιμων δομών υποστήριξης των ανέργων, των απειλούμενων από ανεργία και των αποκλεισμένων από την αγορά εργασίας

16




γυναικών στη περιοχή Πιερίας, και η υποστήριξη των νέων επιχειρήσεων που θα δημιουργηθούν με την υλοποίηση του σχεδίου συνολικά.ΜΕΤΡΟ Ι: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Ενέργεια 3/4: Δημιουργία τοπικών υπηρεσιών/ δομών προσανατολισμού και επιχειρηματικότητας.Δράση 1: Στήριξη επιχειρηματικών δομών γυναικείας επιχειρηματικότητας.Φορέας : Συνεταιρισμός γυναικών Λιτόχωρου.Υποστήριξη της επιχειρηματικότητας των γυναικών που συμμετέχουν στα σχήματα των υφισταμένων δομών (συνεταιρισμών), και αυτού που δημιουργείται στο Αιγίνιο.Υποστήριξη της λειτουργίας και βελτίωση αυτών.Υποστήριξη της βελτίωσης παροχής υπηρεσιών.Διερεύνηση διάθεσης προϊόντων των συνεταιρισμών.Διακρατική συνεργασία υποστήριξης της επιχειρηματικότητας.Δράση 2: Δημιουργία Κέντρου Παροχής Υπηρεσιών προσανατολισμού/ κατάρτισης συμβουλευτικής και άλλων υπηρεσιών στη Κατερίνη.Φορέας : ΠΡΑΞΙΣ Πιερίας.

Δημιουργία Κέντρου Παροχής Υπηρεσιών το οποίο στελεχώνεται από άτομα που θα καταρτισθούν στο Μέτρο ΙΙ (Κατάρτιση).Το Κέντρο Παροχής Υπηρεσιών λειτουργεί για ενημέρωση, πληροφόρηση και στήριξη επιχειρηματικών δράσεων των γυναικών που συμμετέχουν στους συνεταιρισμούς.Οργανώνει την προβολή των υπηρεσιών που παρέχουν οι συνεταιρισμοί.Εκπονεί μελέτη / έρευνα των συνθηκών απασχόλησης των γυναικών στη Πιερία, για τις ανάγκες δραστηριοποίησης των συνεταιρισμών.Συνεργασία με διακρατικούς εταίρους για ίδρυση / οργάνωση / λειτουργία, και προβολή.ΜΕΤΡΟ ΙΙ: ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

Ενέργεια 2: Κατάρτιση στην οικολογική εστιατορική τέχνηΦορέας : Περιφερειακό ΚΕΚ ΚΕΠΑ ΠιερίαςΚατάρτιση σε νέους τομείς για αναβάθμιση δεξιοτήτων, για γυναίκες χαμηλής εξειδίκευσης /καθόλου εξειδίκευσης (Οικολογική γαστρονομία, διαιτολογία, και νέες τεχνικές παρασκευής εδεσμάτων, με ανταλλαγή μαθητών, εκπαιδευτών και τεχνογνωσίας (10 άτομα γιά 600 ώρες με διακρατική συνεργασία).

17




- Πρακτική άσκηση (μαθητεία) στους συνεταιρισμούς και επιχειρήσεις (ξενοδοχεία, εστιατόρια).- Παρακολούθηση των εκπαιδευομένων μετά την κατάρτιση για αναζήτηση εργασίας(Follow up Prinzip).- Ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων- Επαγγελματικός προσανατολισμός

Ενέργεια3: Κατάρτιση στελεχών Φορέας : Περιφερειακό ΚΕΚ ΚΕΠΑ ΠιερίαςΚατάρτιση συντελεστών (στελεχών) Κέντρου Παροχής Υπηρεσιών για ανάληψη διοικητικής ευθύνης, για τη δημιουργία/ βελτίωση Γυναικείων συνεταιρισμών στις περιοχές Αιγίνιο, Λεπτοκαρύα, Λιτόχωρο Πιερίας. (10 άτομα με διακρατική συνεργασία για 600 ώρες).Διακρατική συνεργασία στην ανάπτυξη καινοτομικού εκπαιδευτικού υλικού, και ανταλλαγή τεχνογνωσίας.ΜΕΤΡΟ ΙΙΙ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ - ΥΠΟΣΤΗΡIΞΗ της ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Ενέργεια 1: Δικτύωση και συνεργασία των πρωτοβουλιών τοπικής απασχόλησης γυναικών.Δράση 1: Δικτύωση και συνεργασία σε τοπικό επίπεδο με διεθνικές προεκτάσεις.Φορέας : Συμβούλιο Περιοχής Α’ Γεωγραφικής Περιφέρειας Ν. Πιερίας (πρώην Αναπτυξιακός Σύνδεσμος “Όλυμπος” Ν. Πιερίας)Δικτύωση και συνεργασία των συνεταιρισμών Λιτόχωρου Λεπτοκαρύας και Αιγινίου σε επίπεδο Νομού Πιερίας, με παράλληλη διασύνδεση μέσω δικτύωσης με τους διακρατικούς εταίρους.Η δικτύωση θα επεκταθεί στο διεθνικό χώρο και με διασύνδεση με το δίκτυο IRISNET, με το δίκτυο που θα δημιουργήσουν από κοινού οι διακρατικοί εταίροι.Στην Ελλάδα η δικτύωση γίνεται άμεσα και με το ΚΕΘΙ, ενώ γίνεται προσπάθεια διασύνδεσης με άλλες πρωτοβουλίες τοπικού επιπέδου ανά την επικράτεια.Η συνεργασία αφορά την ίδια τη δικτύωση, αλλά και την ανταλλαγή πληροφοριών, σχεδιασμών, προγραμμάτων και οτιδήποτε άλλο αφορά τους συνεταιρισμούς (οργάνωση, προβολή, υπηρεσίες, οικονομικά, νομικά, ειδικά και άλλα θέματα).Μέσω των δικτύων θα γίνεται η ανταλλαγή εκπαιδευτικού υλικού, εκπαιδευτών και οποιουδήποτε θέματος αφορά τις τοπικές πρωτοβουλίες απασχόλησης.

Δράση 2: Δημιουργία τοπικού forum γυναικών συνεταιριστριών/ επιχειρηματιών.

18




Φορέας : ΠΡΑΞΙΣ ΠιερίαςΣε επίπεδο Νομού δημιουργείται στην Κατερίνη forum γυναικών επιχειρηματιών (συνεταιρισμών).Στο forum μετέχουν οι γυναίκες των συνεταιρισμών των ΜΜΕ, αυτές που αναλαμβάνουν δράση αυτοαπασχόλησης και όσες γυναίκες επιχειρηματίες το επιθυμούν.Στόχος ο συντονισμός της κοινής αντιμετώπισης ενεργειών που αφορούν: α) επιχειρησιακά προγράμματα συνεταιρισμών. β) τη διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών δράσης(οργάνωση, προβολή, δημόσιες σχέσεις). γ) ανάπτυξη σχέσεων με τις βαλκανικές χώρες στο πεδίο των συνεταιρισμών. δ) τη συγκρότηση Lobby γυναικών για τη διασφάλιση και διεκδίκηση δικαιωμάτων στο συνεταιριστικό τομέα γυναικών. ε) τη συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων που αφορούν γυναικεία θέματα και θέμα επιχειρήσεων ειδικά για συνεταιρισμούς.Το forum στεγάζεται στο ΚΠΥ και παρέχει καταρχήν πληροφόρηση / ενημέρωση και προσανατολίζει τις γυναίκες συνεταιρίστριες/ επιχειρηματίες.Ενέργεια 3: Παροχή οικονομικής ενίσχυσης για γυναικείες συνεταιριστικές επιχειρήσεις, και επιδότηση της γυναικείας απασχόλησης.

Δράση 1: Ενίσχυση γυναικείων συνεταιριστικών επιχειρήσεων και επιδότηση της απασχόλησης.Φορέας : ΟΑΕΔ (και όλοι οι εταίροι)Με τη δράση αυτή στοχεύεται:- Ενίσχυση της λειτουργίας των συνεταιρισμών.- Χρηματοδότηση απασχόλησης στους συνεταιρισμούς.- Χρηματοδότηση παρακολούθησης εξεύρεσης εργασίας για τις γυναίκες που συμμετέχουν στους συνεταιρισμούς αλλά και αυτών που δεν συμμετέχουν στα προγράμματα κατάρτισης.Ειδικά προβλέπονται:1. Η οικονομική ενίσχυση για δημιουργίαα) στο Αιγίνιο συνεταιρισμού ή/ και ΜΜΕ και εστιατόριο μέσα από το συνεταιρισμό.στη Σκοτίνα παραδοσιακό & οικολογικό εστιατόριο. στο Παντελεήμονα παραδοσιακό & οικολογικό εστιατόριο.

19




στη Κατερίνη παραδοσιακό & οικολογικό εστιατόριο.στη Λεπτοκαρύα παραδοσιακό εστιατόριο.στο Λιτόχωρο παραδοσιακό & οικολογικό ουζερί.β) για βελτίωση των Συνεταιρισμών:- Λεπτοκαρύας- Λιτόχωρου.2. Η επιδότηση της απασχόλησης για τις νέες δημιουργούμενες θέσεις εργασίας:α) του ΚΠΥ των συνεταιρισμών στη Κατερίνη 4 άτομαβ) του συνεταιρισμού Αιγινίου 2 άτομαγ) του ΣΥΝ Λεπτοκαρύας εστιατόριο 2 άτομαστο συνεταιρισμό 2 άτομαδ) του ΣΥΝ Λιτόχωρου ουζερί 2 άτομαστο συνεταιρισμό 2 άτομαστη Σκοτίνα εστιατόριο 2 άτομαστο Παντελεήμονα εστιατόριο 2 άτομαστη Κατερίνη εστιατόριο 2 άτομα______________Σύνολο: 20 άτομα

ΜΕΤΡΟ IV: ΔΙΑΔΟΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ - ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΕνέργεια 1: Διασφάλιση και διάδοση τεχνογνωσίας.Δράση 2: Μελέτη αξιολόγησης & ανάδειξης προτύπων καλής διαχείρισης.Φορέας: ΠΡΑΞΙΣ ΠιερίαςΟι εταίροι από κοινού δημιουργούν επιτροπή αξιολόγησης και παρακολούθησης του συνόλου του Προγράμματος.Η επιτροπή αναλαμβάνει και εκπονεί μελέτη αξιολόγησης του προγράμματος (τοπικά και διακρατικά) και ακολουθεί ανταλλαγή των αποτελεσμάτων.Προηγούμενα έχουν εκπονηθεί και εξασφαλισθεί η εφαρμογή των προτύπων καλής συμπεριφοράς.Όλα τα παραπάνω διαδίδονται με τα δίκτυα μεταξύ των εταίρων, των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών φορέων και της ΕΕ.

20




Τρόποι διάδοσης: Ημερίδες, έντυπα, Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (δελτία τύπου, συνεντεύξεις, παρουσιάσεις, ανακοινώσεις, έκδοση διμηνιαίας εφημερίδας του Project κλπ).

Ενέργεια 2: Μέτρα συνειδητοποίησης.Δράση 1: Ευαισθητοποίηση κοινωνικών εταίρων & κοινού.Φορέας : Εκδοτική & Διαφημιστική Πιερίας ΕΠΕΗ διάδοση της πληροφόρησης γίνεται με τη δημιουργία ζώνης σε τοπικά μέσα επικοινωνίας (ραδιόφωνα, τηλεόραση).Εκδίδεται εφημερίδα των εταίρων σε τακτικά χρονικά διαστήματα (τριμηνιαία), η οποία συνεχίζει να εκδίδεται και μετά το πέρας του προγράμματος από το ΚΠΥ ή από το forum γυναικών συνεταιριστριών/ επιχειρηματιών ή από κοινού και σε συνεργασία με τους εταίρους που συμμετέχουν στο εταιρικό σχήμα.Εκδίδεται έντυπο υλικό και φυλλάδια του προγράμματος .Έκθεση πεπραγμένων του Προγράμματος στις τρεις (3) φάσεις που έχουν περιγραφεί στα στάδια υλοποίησης του προγράμματος.Παρουσίαση των αποτελεσμάτων στις τρεις (3) ημερίδες και στην τελική συνάντηση για το κλείσιμο του προγράμματος.ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ1.NEUE ARBEIT e.V. TUEBINGEN GERMANY 2.RSA ROOSENDAAL NEDERLANDEN 3.ZUKUNFTSBAU GmbH BERLIN GERMANY.Και σε συνεργασία με άλλες δραστηριότητες στους άξονες της Πρωτοβουλίας ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ με τους φορείς CENEFIC Lisboa Πορτογαλίας, ELSO Livorno Ιταλίας, Cardiff Bay Ουαλίας και Hertogenbosch Laborel Ολλανδίας.

21





33 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ

3.1 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ Στην κατεύθυνση της αξιοποίησης του γυναικείου δυναμικού στον χώρο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι στραμμένο και το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από το 1990 ξεκίνησαν προγράμματα, στα πλαίσια της Ένωσης, για την ενίσχυση των γυναικών επιχειρηματιών και από το 1993 άρχισαν πιλοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα για γυναίκες επιχειρηματίες στην Αγγλία και τη Δανια. Ο σημαντικός ρόλος των γυναικών στις επιχειρήσεις είχε γίνει γνωστός εδώ και πολλά χρόνια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 1981, μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το CEDEFOP έδειξε ότι, όσο υψηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο της συζύγου τόσο μεγαλύτερο είναι το όφελος για την επιχείρηση. Μάλιστα, η ίδια μελέτη έδειξε ότι το ποσοστό των χρεοκοπιών μεταξύ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι κατά 60% υψηλότερο για τις επιχειρήσεις εκείνες στις οποίες δεν συμμετέχουν γυναίκες στο προσωπικό και την ιδιοκτησία τους. Η χώρα μας έρχεται πρώτη στο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών σε οικογενειακές επιχειρήσεις. Μάλιστα το ποσοστό των γυναικών που απασχολούνται σε οικογενειακές επιχειρήσεις φτάνει το 25,2% σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Το 20,3% των γυναικών απασχολείται με το εμπόριο, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία.

3.2 ΘΕΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣΕνώ είναι ουσιώδους σημασίας η γενική κατεύθυνση για την ίση αντιμετώπιση των φύλων σε όλες τις δράσεις που στηρίζονται από τα διαρθρωτικά ταμεία, απαιτούνται ειδικές θετικές ενέργειες για τη συμπλήρωση της. Οι ειδικές αυτές ενέργειες πρέπει να βασίζονται:- σε ανάλυση που πραγματοποιείται στα πλαίσια της γενικής κατεύθυνσης για

τη διαφορά μεταξύ γυναικών και ανδρών στους εν λόγω τομείς και περιοχές και στα πλαίσια των ειδικών περιορισμών ως προς την ίση κατανομή των ωφελημάτων από τα μέτρα πολιτικής και

22




- σε στόχους βασιζόμενους στην ανάλυση αυτή για να διορθώσουν τις ανισορροπίες αυτές.

Θα πρέπει να καθοριστούν δείκτες για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της προόδου σχετικά με την ισότητα. Τα προγράμματα και τα μέτρα πρέπει να σχεδιάζονται για να αντιμετωπίζουν πλήρως τα εμπόδια που αφορούν το κάθε φύλλο ως προς την ίση πρόσβαση και συμμετοχή ώστε να διασφαλιστεί ότι εξουδετερώνονται οι επιπτώσεις των διακρίσεων και ότι προωθείται η ισότητα των φύλλων και ότι διασφαλίζεται η ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στις δομές λήψης αποφάσεων. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω μέτρων που αποσκοπούν να βελτιώσουν την εξέλιξη της καριέρας των γυναικών και της πρόσβασης σε υψηλότερες θέσεις, να διορθώσουν τη μη ισόρροπη εκπροσώπηση γυναικών ή ανδρών σε ορισμένους οικονομικούς τομείς και επαγγέλματα, να στηρίξουν την αυξανόμενη απασχόληση των γυναικών και να αυξήσουν το επίπεδο της επιχειρηματικής δραστηριότητας μεταξύ των γυναικών.Στο πεδίο αυτό, είναι σημαντικό να μη στηριχθεί κανείς μόνο σε μέτρα κατάρτισης, αλλά να κάνει χρήση του πλήρους δυναμικού όλων των διαθέσιμων επιλέξιμων μέτρων, ώστε να στηριχθεί μια περιεκτική θέση στρατηγική. Τα κράτη μέλη θα πρέπει συνεπώς να διασφαλίσουν ότι είναι διαθέσιμες για τις γυναίκες ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας σε αναλογία με το ποσοστό της ανεργίας τους, να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στα εμπόδια τα οποία εμποδίζουν τις γυναίκες που επιθυμούν να συστήσουν νέες επιχειρήσεις ή να αυτοαπασχοληθούν και να διασφαλίσουν ότι οι γυναίκες είναι σε θέση να επωφεληθούν θετικά από τις ευέλικτες μορφές οργάνωσης της εργασίας. Θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται οι βασικοί στόχοι της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και να συμπληρώνουν τις γενικές δράσεις που έχουν ως στόχο τη βελτίωση της απασχολησιμότητας της εργατικής δύναμης.

3.3 ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Ε.Ε.Το σκέλος Now, που έχει στόχο να εξασφαλίσει την ισότητα των ευκαιριών για τις γυναίκες στον τομέα της απασχόλησης, ιδίως μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων και αποτελεσματικών προσεγγίσεων και μέσων για την κατάρτιση και την επαγγελματική ένταξη των γυναικών.

Προβλεπόμενη χρηματοδότηση1.848 εκατ. ECU (τιμές 1996), εκ των οποίων 481 εκατ. για το σκέλος Now

3.3.1 NOW Κυρίαρχοι στόχοι των 750 έργων που επελέγησαν για το πρώτο στάδιο είναι η δημιουργία επιχειρήσεων και η αυτοτελής απασχόληση των γυναικών, τα οποία έχουν μεγάλη επίδραση στις αγροτικές περιοχές.

23




Άλλα σημαντικά θέματα που χαρακτηρίζουν τα έργα είναι τα εξής:- η διαφοροποίηση των επαγγελματικών επιλογών, μέσω της

ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών και των υπευθύνων επαγγελματικού προσανατολισμού, ή στο πλαίσιο μέτρων ενημέρωσης των γυναικών και των κοριτσιών,

- η ισότητα των ευκαιριών στην εργασία και στην πρόσβαση σε διευθυντικές θέσεις,

- η πειραματική εφαρμογή νέων μορφών οργάνωσης της εργασίας,- η κατάρτιση των γυναικών στις νέες τεχνολογίες, ιδίως στους τομείς του

τουρισμού, της υγείας, των υπηρεσιών παροχής φροντίδας και του περιβάλλοντος.

<<Απασχόληση - Now (ίσες ευκαιρίες απασχόλησης για τις γυναίκες)Η πτυχή αυτή έχει ως στόχο να συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας των γυναικών και να βελτιώσει την κατάσταση εκείνων που ήδη εργάζονται, προωθώντας την ισότητα ευκαιριών όσον αφορά την απασχόληση. Θα υποστηρίξει την ανάπτυξη των καινοτόμων στρατηγικών που αποβλέπουν στην ανταπόκριση, στις αλλαγές της οργάνωσης της εργασίας και στην εξέλιξη των επαγγελματικών απαιτήσεων.Η διακρατική διάσταση αυτής της πρωτοβουλίας θα επιτρέψει την σύγκριση των διαφόρων εμπειριών, τη μεταφορά της τεχνογνωσίας και των εμπειριών και θα ευνοήσει την συνεργασία. Θα ενισχύσει εξάλλου την θέση σε εφαρμογή καινοτόμων ενεργειών υπέρ των γυναικών, κυρίως στις περιφέρειες των στόχων 1 και 6 καθώς και στους τομείς στους οποίους τέτοιες ενέργειες είναι σήμερα λιγότερο αναπτυγμένες . Για να εξασφαλιστεί βέλτιστο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανάπτυξη της κατάρτισης των εκπαιδευτών καθώς και στη διάρθρωση των προγραμμάτων κατάρτισης, στις μεθοδολογίες και στα μέσα.Η πρώτη πρωτοβουλία Now κατέδειξε την ανάγκη να καθιερωθούν ενέργειες και σταθερές συμπράξεις σε τοπικό, εθνικό και διεθνικό επίπεδο. Σ΄ αυτές θα έπρεπε να συμμετέχουν επιχειρήσεις, δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί επιφορτισμένοι με την κατάρτιση και την απασχόληση, οργάνωσης ισότητας ευκαιριών, περιφερειακές και τοπικές αρχές, μη κυβερνητικές οργανώσεις και γυναικείες οργανώσεις, έτσι ώστε να καθιερωθούν προοδευτικά οι καλύτερες πρακτικές και να ενταχθούν αυτές στα κλασικά συστήματα κατάρτισης και απασχόλησης. Η προτεραιότητα θα έπρεπε να παρέχεται στις ενέργειες που προϋποθέτουν την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των γυναικείων οργανώσεων σε όλα τα επίπεδα.Στο πλαίσιο αυτής της πτυχής, τα παρακάτω μέτρα θα είναι επιλέξιμα για βοήθεια:

24




α) Η ανάπτυξη ιδιαίτερα μέσω της διακρατικής συνεργασίας, κατάλληλων συστημάτων κατάρτισης, προσανατολισμού, παροχής συμβουλών και απασχόλησης και συγκεκριμένα:- η ανάπτυξη της συνεργασίας και των δικτύων που συνεπάγονται τη

συμμετοχή οργανισμών κατάρτισης και απασχόλησης, με σκοπό την προώθηση της ισότητας ευκαιριών για τις γυναίκες στην αγορά εργασίας. Θα έπρεπε να υπάρξει μέριμνα, ιδιαίτερα, για τη βελτίωση της πρόσβασης των γυναικών στους τομείς υπό ταχεία ανάπτυξη και στους νέους τομείς εργασίας και να προωθηθεί ή άνοδός τους σ΄ αυτούς τους τομείς, καθώς και η πρόσβασή τους σε θέσεις στελεχών,

- η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ οργανισμών κατάρτισης, ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων για τη βελτίωση της επαγγελματικής ένταξης των γυναικών(μόνο περιφέρειες των στόχων 1 και 6),

- υποστήριξη στα εκπαιδευτικά ιδρύματα για την ανάπτυξη καινοτόμου εκπαιδευτικού υλικού με σκοπό τη βελτίωση της ισότητας ευκαιριών για τις γυναίκες στην αγορά εργασίας (μόνο περιφέρειες των στόχων 1 και 6),

- υποστήριξη για τη δημιουργία ή την ανάπτυξη συστημάτων προσανατολισμού / παροχής συμβουλών και προκατάρτισης για τις γυναίκες,

- υποστήριξη για τη δημιουργία ή την ανάπτυξη, σε τοπικό επίπεδο, συμβουλευτικών φορέων για τη διευκόλυνση της σύστασης ΜΜΕ και συνεταιρισμών,

- υποστήριξη για τη δημιουργία ή την ανάπτυξη κατάλληλων δομών παροχής υπηρεσιών στα άτομα, εκεί όπου αυτές είναι λιγότερο αναπτυγμένες (μόνο περιφέρειες των στόχων 1 και 6).

β) Η κατάρτιση διακρατικής διάστασης, και ιδιαίτερα:- η ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων αξιολόγησης που αποβλέπουν να

ενσωματώσουν σε μια επαγγελματική σταδιοδρομία όλες τις εμπειρίες και τις δραστηριότητες των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν αποτελούν αντικείμενο επίσημης πιστοποίησης, έτσι ώστε να προωθήσουν την αναγνώριση γνώσεων που αποκτήθηκαν κατά το παρελθόν,

- η αρχική και συνεχής κατάρτιση, κυρίως στις ΜΜΕ και στους τομείς που υπόκεινται σε βιομηχανικές αλλαγές, έτσι ώστε να προσαρμοστεί το γυναικείο εργατικό δυναμικό στην εξέλιξη της αγοράς εργασίας και να βελτιωθούν οι προοπτικές σταδιοδρομίας των γυναικών,

- η αρχική και συνεχής κατάρτιση για το προσωπικό του τομέα παροχής υπηρεσιών σε άτομα, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας αυτών των υπηρεσιών.

25




γ) Η δημιουργία απασχόλησης και η υποστήριξη, ιδιαίτερα μέσω της διακρατικής συνεργασίας, της δημιουργίας εκ μέρους των γυναικών μικρών επιχειρήσεων και συνεταιρισμών και συγκεκριμένα:- η ανάπτυξη της δικτύωσης και της συνεργασίας για τις τοπικές πρωτοβουλίες

απασχόλησης με σκοπό την κινητοποίηση των ικανοτήτων των γυναικών να χρησιμοποιούν τους τοπικούς πόρους, ιδιαίτερα με την αξιοποίηση τομέων όπως ο τουρισμός, ο πολιτισμός, το περιβάλλον, η παροχή υπηρεσιών σε άτομα, και για τη δημιουργία απασχόλησης στις αγροτικές περιφέρειες,

- η βοήθεια για τη δημιουργία ανεξάρτητων δραστηριοτήτων, μικρών επιχειρήσεων και συνεταιρισμών και για την πρόσληψη,

- η βοήθεια για την καθιέρωση χρηματοδοτικών μέσων υποστήριξης της δημιουργίας επιχειρήσεων από τις γυναίκες.

Στο πλαίσιο των μέτρων που προβλέπονται στα στοιχεία α), β) και γ), η Επιτροπή θα χρηματοδοτήσει τις δαπάνες λειτουργίας των υπηρεσιών παροχής βοήθειας σε εξαρτώμενα άτομα, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η συμμετοχή στην κατάρτιση και απασχόληση των γυναικών που έχουν παιδιά ή / και άλλα άτομα που εξαρτώνται από αυτές.δ) Ενέργειες διάδοσης των πληροφοριών και ευαισθητοποίησης, ιδιαίτερα μέσω της διακρατικής συνεργασίας και συγκεκριμένα:- τα μέτρα που αφορούν ιδιαίτερα τους κοινωνικούς εταίρους, το προσωπικό

των υπηρεσιών εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης, τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και το ευρύ κοινό, με σκοπό να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο στην ανάγκη δράσης υπέρ της ισότητας ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αγορά απασχόλησης,

- η συγκρότηση δικτύων, η δημιουργία ή βελτίωση βάσεων δεδομένων, η διεξαγωγή μελετών σχετικά με τους στόχους αυτής της πτυχής και η διάδοση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τις καλύτερες εμπειρίες,

- η παρακολούθηση και η αξιολόγηση των ενεργειών σχετικά με την επαγγελματική κατάρτιση για την απασχόληση, ανάλογα με το φύλο των συγκεκριμένων ατόμων.

Η προώθηση της ισότητας ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες στην αγορά εργασίας, σε τομείς στους οποίους οι γυναίκες έχουν χαμηλή ευαισθητοποίηση αποτελεί ένα από τα κύρια πεδία εφαρμογής του Άξονα NOW.Ο άξονας συμπράττει και συμπληρώνει την ανάπτυξη δομών συνεχιζόμενη κατάρτισης καθώς και την ανάπτυξη των εργαζομένων στις μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Δίνει έμφαση σε τοπικές ενέργειες υποστήριξης ανέργωνή απειλούμενων από την ανεργία γυναικών με καινοτόμο χαρακτήρα και προβλέπει ολοκληρωμένες πιλοτικές δράσεις συμβουλευτικής,προσανατολισμού και πληροφόρησης.

26




Οι Ομάδες Στόχοι του άξονα είναι: *άνεργες γυναίκες με χαμηλά προσόντα. *εργαζόμενες με χαμηλή ή ανεπίκαιρη εξειδίκευση. *εργαζόμενες που στοχεύουν σε θέσεις διοικητικής ευθύνης. *γυναίκες επιχειρηματίες. *συντελεστές "κλειδιά" για την ισότιμη ένταξη των γυναικών. Η στρατηγική του NOW συνίσταται στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων παρεμβάσεων υπέρ των ομάδων στόχων που περιλαμβάνουν: *ευαισθητοποίηση και προσανατολισμό *κατάρτιση και απασχόληση *κοινωνική στήριξη και διαμόρφωση κοινωνικών αξιών και αντιλήψεων που υποστηρίζουν την ισότιμη θέση της γυναίκας στην ισότιμη στην αγορά εργασίας. Η προώθηση της ισότητας ευκαιρίων για άνδρες και γυναίκες στην αγορά εργασίας, σε τομείς στους οποίους οι γυναίκες έχουν χαμηλή ευαισθητοποίηση αποτελεί ένα από τα κύρια πεδία εφαρμογής του Άξονα NOW.Ο άξονας συμπράτει και συμπληρώνει την ανάπτυξη δομών συνεχιζόμενη κατάρτισης καθώς και την ανάπτυξη των εργαζομένων στις μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Δίνει έμφαση σε τοπικές ενέργειες υποστήριξης ανέργωνή απειλούμενων από την ανεργία γυναίκων με κοινοτόμο χαρακτήρα και προβλέπει ολοκληρωμένες πιλοτικές δράσεις συμβουλευτικής,προσανατολισμού και πληροφόρησης. Οι Ομάδες Στόχοι του άξονα είναι: *άνεργες γυναίκες με χαμηλά προσόντα. *εργαζόμενες με χαμηλή ή ανεπίκαιρη εξειδίκευση. *εργαζόμενες που στοχεύουν σε θέσεις διοικητικής ευθύνης. *γυναίκες επιχειρηματίες. *συντελεστές "κλειδιά" για την ισότιμη ένταξη των γυναικών. Η στρατηγική του NOW συνίσταται στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων παρεμβάσεων υπέρ των ομάδων στόχων που περιλαμβάνουν: *ευαισθητοποίηση και προσανατολισμό *κατάρτιση και απασχόληση *κοινωνική στήριξη και διαμόρφωση κοινωνικών αξιών και αντιλήψεων που υποστηρίζουν την ισότιμη θέση της γυναίκας στην ισότιμη στην αγορά εργασίας.

27




3.3.2 EQUALΙΣΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ (1996-2000)Το πρόγραμμα προορίζεται να προωθήσει την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των ευκαιριών μεταξύ των ανδρών και των γυναικών στην εκπόνηση, την εφαρμογή και την παρακολούθηση όλων των πολιτικών και δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών, τηρουμένων των αντιστοίχων αρμοδιοτήτων τους.

ΣΤΟΧΟΙΤο πρόγραμμα επιδιώκει:α) να ενσωματώσει καλύτερα τη διάσταση της ισότητας των ευκαιριών των ανδρών και των γυναικών σε όλες τις πολιτικές και δράσεις.Β) να κινητοποιήσει τους συντελεστές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής προκειμένου να πραγματοποιήσει την ισότητα των ευκαιριών μεταξύ των ανδρών και και των γυναικών.Γ) να προωθήσει την ισότητα των ευκαιριών μεταξύ των ανδρών και των γυναικών σε μια οικονομία που βρίσκεται σε εξέλιξη, ιδίως στους τομείς της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης και της αγοράς εργασίας.Δ) να συμβιβάσει την οικογενειακή με την επαγγελματική ζωή για τους άνδρες και τις γυναίκεςΕ) να ευνοήσει μια ισόρροπη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στη λήψη αποφάσεωνΣτ) να ενισχύσει τις συνθήκες άσκησης των δικαιωμάτων στην ισότητα.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Η μεθοδολογική ή/και τεχνική ή/ και χρηματοδοτική υποστήριξη σε σχέδια

που επιτρέπουν την αναγνώριση και την ανάπτυξη ορθών πρακτικών, καθώς και τη μεταφορά σχετικών πληροφοριών και εμπειριών, ώστε να καταστεί δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών όσον αφορά αυτές τις ορθές πρακτικές

η παρατήρηση και η παρακολούθηση των ενδεδειγμένων πολιτικών και η εκπόνηση μελετών σχετικά με τον εν λόγω τομέα

η ταχεία διάδοση των αποτελεσμάτων των αναλαμβανομένων πρωτοβουλιών καθώς και κάθε άλλη σχετική πληροφορία.

28




Α.ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ1. Ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των ευκαιριών μεταξύ των ανδρών

και των γυναικών σε όλες τις δράσεις και πολιτικές (mainstreaming)- προαγωγή και ανάπτυξη μεθόδων, στρατηγικών, προτύπων και μελετών με

σκοπό την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των ευκαιριών σε όλες τις πολιτικές και δράσεις.

2. Απασχόληση και επαγγελματική ζωή- εκπαίδευση, κατάρτιση και συνεχής κατάρτιση, καθώς και προαγωγή της

ισότητας των ευκαιριών μεταξύ των ανδρών και γυναικών στον τομέα της απασχόλησης,

- πρόσβαση στην απασχόληση και όροι απασχόλησης,- προώθηση της οικονομικής ανεξαρτησίας- κάθετη και οριζόντια κατάργηση του διαχωρισμού της αγοράς εργασίας ,- ίση αμοιβή για ίση και ισάξια εργασία,- οργάνωση και ευελιξία της επαγγελματικής ζωής,- πτυχές σχετιζόμενες με το εργασιακό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της

σεξουαλικής παρενόχλησης,- επιχειρηματικός κόσμος,- συμβιβασμός των επαγγελματικών και γονικών ευθυνών,

συμπεριλαμβανομένου του ανδρικού ρόλου.

3. Λήψη αποφάσεων Εκπόνηση και παρακολούθηση μεθόδων, στρατηγικών και δράσεων για την

προώθηση και την ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στη λήψη των αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των θέσεων των υψηλότερων βαθμίδων.

4. πληροφόρηση και έρευνα προαγωγή της πληροφόρησης, της έρευνας, των μελετών καθώς και άλλων

δράσεων, προκειμένου να αυξηθούν οι γνώσεις και να ενθαρρυνθεί η ευνοϊκή στάση έναντι της ισότητας των ευκαιριών μεταξύ των ανδρών και των γυναικών.

5. Στατιστικές Καλύτερη χρήση και ανάπτυξη των ανά φύλο στατιστικών, σε συνεννόηση με

τους αρμόδιους εθνικούς οργανισμούς.

29




Β. Ποσό της χρηματοδοτικής συνδρομήςΗ χρηματοδοτική συνεισφορά της Κοινότητας μπορεί να ανέρχεται:• εν γένει, σε ποσοστό 60% το πολύ• σε εξαιρετικές περιπτώσεις, σε υψηλότερο μεγαλύτερο ποσοστό• σε ποσοστό 100% για ενέργειες παρακολούθησης των ενδεδειγμένων• πολιτικών, εκπόνησης μελετών και διάδοσης των αποτελεσμάτων

Γ. ΠροϋπολογισμόςΤο ποσό δημοσιονομικής αναφοράς για την εκτέλεση του προγράμματος για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 1996 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2000 ανέρχεται σε 30 εκατομμύρια ευρώ.

3.4 KATA TI ΔIAΦEPEI H EΠIXEIPHMATIKH ΔPAΣTHPIOTHTA TΩN ΓYNAIKΩN!

Mία στις τρείς νέες επιχειρήσεις που δημιουργείται σήμερα στην Eυρώπη, δημιουργείται από γυναίκες. Ωστόσο οι διακρίσεις λόγω φύλλου εξακολουθούν να υφίστανται. Kαι όλοι γνωρίζουμε ότι κύρια προτεραιότητα του κοινοτικού προγράμματος Aπασχόληση - NOW είναι η επιχειρησιακή δραστηριότητα των γυναικών. Mέσα σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε στις Bρυξέλλες, (1-2 Δεκεμβρίου),σεμινάριο με τον ευρηματικό τίτλο «KATA TI ΔIAΦEPEI H EΠIΧEIPHMATIKH ΔPAΣTHPIOTHTA TΩN ΓYNAIKΩN». Στο σεμινάριο λειτούργησαν τέσσερα εργαστήρια και εξετάσθηκαν τα ακόλουθα θέματα: πως μπορούν οι γυναίκες να εξασφαλίσουν δάνεια χωρίς ασφάλεια ζωής ή έναν πλούσιο σύζυγο; το μικρό είναι πράγματι όμορφο; (τρόποι για την επιβίωση και ανάπτυξη μίας επιχείρησης) η θέση της γυναίκας στο παγκόσμιο χωριό (νέες τεχνολογίες, νέες μορφές εργασίας) δημιουργία επιχειρήσεων - μια μηχανή δημιουργίας θέσεων απασχόλησης για τις γυναίκες. Στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε παρουσιάσθηκε και ένα επιτυχές σχέδιο από τη Σουηδία, που δείχνει απτά, τα θετικά απότελέσματα που προκύπτουν από τη στήριξη του επιχειρηματικού πνεύματος των γυναικών. Σημειώνουμε ότι, στα πλαίσια του προγράμματος NOW (Nέες Eυκαιρίες για τις Γυναίκες) έχουν εκτελεσθεί περισσότερα από 750 προγράμματα-σχέδια κατάρτισης και απασχόλησης. Aπό τη χώρα μας συμμετείχε με έργο της η εταιρεία «Δημιουργική» από την Kεντρική Mακεδονία και στις γυναίκες επιχειρηματίες που συμμετείχαν, υπήρξε

30




και MIA Eλληνίδα! H κυρία Mαρία Mανάσκος και πάλι από την Mακεδονίακαι συγκεκριμένα από τη Θεσσαλονίκη! Βασικός στόχος του προγράμματος VIOLETTA (NOW) είναι τα όποια επιχειρηματικά σχέδια προκύψουν να υλοποιηθούν από γυναίκες. Η απόφαση για ανάληψη οικονομικής δραστηριότητας, επιχειρηματικότητας από τη γυναίκα, είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα με πολλές ιδιαιτερότητες έξω από τις περιστάσεις της προσωπικής της ζωής και τα χαρακτηριστικά της σαν παραγωγικού ανθρώπου. Η γυναίκα πριν ξεκινήσει μια αυτοδύναμη επιχείρηση, θα πρέπει να γίνει ουσιαστική μελέτη όλων των συνθηκών και ευκαιριών. Τα παραπάνω αποτελούν σημαντική διάσταση του θέματος, ώστε να ξεπεραστούν οι επικρατούσες αντιλήψεις για προκαθορισμένους ρόλους της γυναίκας στην οικονομία. Kάποιες βασικές προϋποθέσεις όπως:

Η συμμετοχή της γυναίκας να είναι πιο ουσιαστική και να μην έρχεται σαν συμπληρωματική δραστηριότητα του άνδρα αγρότη.

Η γυναίκα μέσα από τα θεσμικά πλαίσια να έχει τη δυνατότητα να δραστηριοποιηθεί αυτόνομα και ισότιμα με τον άνδρα.

Να γίνουν κατανοητά τα οφέλη που θα προκύψουν από τη συμμετοχή των γυναικών σε συνεταιρισμούς.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Η ενίσχυση της απασχολησιμότητας και της επιχειρηματικότητας μεταξύ των γυναικώνΣτην Ισπανία, ο Δήμος Santa Perpetua de Magoda και η ένωση εργοδοτών κατάρτισαν πρόγραμμα για να βοηθήσουν τις γυναίκες να εντοπίσουν τις επιλογές καριέρας και να βρουν εργασία χρησιμοποιώντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση: συνδέοντας τόσο τις ανάγκες των τοπικών επιχειρήσεων στην περιφέρεια. Η παροχή πληροφοριών για τις διαθέσιμες επιλογές καριέρας ήταν η αρχή, στη συνέχεια ακολούθησε σειρά ατομικών διαβουλεύσεων και ομαδικές συγκεντρώσεις για τις γυναίκες. Κατόπιν ακολούθησε η καθεαυτή κατάρτιση: από 400 έως 550 ώρες συμπεριλαμβανομένης τόσο της πρακτικής όσο και της θεωρίας σε τομείς όπως οι υπηρεσίες στην κοινότητα ή η τεχνική διοίκηση.Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες εισερχόμενες στην αγορά εργασίας είναι η έλλειψη υπηρεσιών πρόνοιας. Με τη χρηματοδότηση από το ΕΚΤ, προβλέφθηκαν παιδικοί σταθμοί για τα παιδιά των οποίων οι μητέρες παρακολουθούσαν μαθήματα κατάρτισης στη Λιέγη (Βέλγιο).Οι γυναίκες αποτελούν μειοψηφία μεταξύ των επιχειρηματιών. Στη Φιλανδία, το ΕΚΤ χρηματοδότησε έργα για να ενθαρρύνει τις γυναίκες να συστήσουν δικές τους εταιρίες. Το έργο αυτό παρείχε σε γυναίκες άνω των 25 ετών εξαμηνιαία

31




κατάρτιση σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και απασχόληση σε εταιρεία διάρκειας τεσσάρων εβδομάδων.

3.5 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Ι & ΙΙΜειοψηφία αποτελούν οι Ελληνίδες στον επιχειρηματικό κλάδο. Από τις 700.000 και πλέον επιχειρήσεις μόνο σε 7.000 είναι επικεφαλής γυναίκες, αριθμός που κρίνεται σε ευρωπαϊκά στάνταρντ μικρός. Ηδη η υφυπουργός Ανάπτυξης κυρία Αννα Διαμαντοπούλου έχει εκπονήσει ένα πρόγραμμα για να στηρίξει επιχειρηματικά τις γυναίκες αυτές, που περιλαμβάνει ακόμη και χορήγηση συμβούλου επιχειρήσεων. Η υφυπουργός Ανάπτυξης, η μοναδική υφυπουργός που έχει τις περισσότερες αρμοδιότητες από όλους τους υφυπουργούς, πέραν από τα βιομηχανικά πάρκα, τιςπροβληματικές επιχειρήσεις, την ποιότητα ζωής, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την πολιτική για την ασφάλεια και την υγιεινή στη βιομηχανία, αναλαμβάνει τώρα και τις γυναίκες επιχειρηματίες, ώστε να σταματήσουν να αποτελούν μειονότητα στον επιχειρηματικό κόσμο.

Επιχειρησιακό πρόγραμμα βιομηχανίας Υπογράφηκε από την υφυπουργό Ανάπτυξης Αννα Διαμαντοπούλου η απόφαση για την πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στην ειδική δράση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Βιομηχανίας (ΕΠΒ) που αφορά στην "Ενίσχυση και προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας". Ο συνολικός προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε ένα (1) δισ. δρχ. εκ των οποίων τα 500 εκατ. δρχ. αποτελούν δημόσια δαπάνη και τα υπόλοιπα 500 εκατ. δρχ. ιδιωτική συμμετοχή.Στόχος της συγκεκριμένης δράσης είναι η διευκόλυνση των γυναικών, προκειμένου να δημιουργήσουν δική τους επιχείρηση αλλά και να την αναπτύξουν ή να την εκσυγχρονίσουν, προκειμένου για ήδη υφιστάμενες επιχειρήσεις. Παράλληλα, οι επιμέρους στόχοι του προγράμματος είναι:- Η ανάπτυξη υποστηρικτικών δράσεων (τεχνική και πρακτική βοήθεια που αφορά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων).- Η ενημέρωση για τις δυνατότητες και τον τρόπο χρηματοδότησης μέσω άλλων πηγών (Εθνικά και Κοινοτικά προγράμματα).- Η παρακολούθηση των επιχειρήσεων που θα ενταχθούν στη δράση, από τον Ενδιάμεσο Φορέα Διαχείρισης, για τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους και η παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης από εξειδικευμένο σύμβουλο.- Η άμεση επιχορήγηση για διάφορες επιλέξιμες ενέργειες, οι οποίες θα βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να ιδρυθούν ή να εκσυγχρονιστούν. (18/7)

32





44 ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝΟΥΝ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΓΕΦΥΡΕΣΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝΟΥΝ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΓΕΦΥΡΕΣ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ συνάντηση επιφανών γυναικών στη Θεσσαλονίκη για οικονομική, πολιτική, πολιτιστική και κοινωνική συνεργασία. Η συνάντηση των γυναικών των δύο χωρών γίνεται πρώτη φορά με στόχο την προώθηση γυναικείας οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Τη συνάντηση διοργανώνει το Φόρουμ Γυναικείας Ηγεσίας Ελλάδος, στο πλαίσιο της Θεσσαλονίκης - Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης '97. Οπως δήλωσε η ελληνοαμερικανίδα εκπρόσωπος του Φόρουμ κυρία Λούλα Αλαφογιάννη υπάρχει έντονη διάθεση για συνεργασία ανάμεσα στις γυναίκες επιχειρηματίες των δύο χωρών και η συνάντηση αυτή θα καταγράψει όλες τις μορφές συνεργασίας. Την έναρξη των εργασιών της σημαντικής αυτής συνάντησης θα κηρύξει αύριο ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Κ. Κοσμόπουλος, ενώ την εναρκτήρια πολιτική ομιλία θα εκφωνήσει ο υπουργός Μακεδονίας και Θράκης κ. Φ. Πετσάλνικος. Στη συνάντηση πρόκειται επίσης να μιλήσει η κυρία Κάθλιν Κένεντι, αντικυβερνήτρια της ΠολιτείαςΜέριλαντ και κόρη του Ρόμπερτ Κένεντι.

4.1 ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ MANAGER

Ανταλλάσσουν απόψεις και εμπειρίες μέσω του Internet ΓΥΝΑΙΚΕΣ μάνατζερ και επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο ενώνουν τις δυνάμεις τους και ανταλλάσσουν πληροφορίες μέσω του Internet. Δεν πρόκειται για διεθνή συνωμοσία αλλά για τη διεθνή οργάνωση FCEM (Les Femmes Chefs d' Enterprises Mondiales), στην οποία συμπεριλαμβάνεται και το ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Γυναικών Μάνατζερς και Επιχειρηματιών (ΙΑΓΜΕ). Πρόεδρος του Ινστιτούτου είναι η γενική διευθύντρια της ΕΤΕΒΑ, κυρία Ανδρονίκη Μπούμη. «Η πολυπόθητη συνεργασία με τον παγκόσμιο οργανισμό FCEM, που ιδρύθηκε το

33




1945 στο Παρίσι και αριθμεί σήμερα περισσότερες από 100 γυναικείες οργανώσεις από ολόκληρο τον κόσμο, είναι γεγονός».«Στόχος του», συμπληρώνει, «είναι να φέρει σε επαφή, μέσω του Internet, τις γυναίκες επιχειρηματίες και να τις βοηθήσει τόσο στις επιχειρηματικές τους συναλλαγές όσο και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν». Η συνεργασία που επιτεύχθηκε είναι πολύ σημαντική, τονίζει η κ. Μπούμη, διότι με αυτόν τον τρόπο θα ισχυροποιηθούν οι παρεμβάσεις που ασκούνται σε δημόσια όργανα και υπηρεσίες προς όφελος της ανάπτυξης της οικογενειακής επιχείρησης, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η συμβολή και των δύο συζύγων στη διοίκηση της επιχείρησης.

34





55 ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣΣήμερα, στις ΗΠΑ για παράδειγμα, αν και το 47% των εργαζομένων είναι γυναίκες, αν και 8 εκατ. επιχειρήσεις ανήκουν σε γυναίκες, αν και οι επιχειρήσεις που ανήκουν σε γυναίκες είναι - στατιστικά - ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος επιχειρηματικός τομέας σήμερα, αν και το 40% των Αμερικανών που ταξιδεύουν για δουλειά αποτελείται από γυναίκες, το ποσοστό των γυναικών ανωτάτων στελεχών σε εταιρείες του καταλόγου Fortune 500 είναι λιγότερο από 2%. Στην Ευρώπη, στοιχεία της Eurostat επιβεβαιώνουν ότι οι γυναίκες που εργάζονται βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση από αυτή των ανδρών συναδέλφων τους, καθώς κερδίζουν - κατά μέσο όρο - λιγότερα από τους άνδρες, έως και 40% στις χειρότερες περιπτώσεις, ενώ λίγες (περίπου το 12%) κατέχουν σημαντικές θέσεις στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα.Όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Ανάπτυξης, στις ενεργές θέσεις εργασίας οι γυναίκες αποτελούν το 13% των εργοδοτών. Στην περυσινή 3η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη Συνδικαλιστριών της ΓΣΕΕ, ένα θέμα που απασχόλησε τις συζητήσεις ήταν και η ελλειμματική εκπροσώπηση των γυναικών στα κέντρα αποφάσεων και στα συνδικαλιστικά όργανα.Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, η θέση των γυναικών στην αγορά εργασίας (πάνω από το 38% του εργατικού δυναμικού της χώρας) δεν αντανακλάται στις θέσεις ευθύνης του συνδικαλιστικού κινήματος, στη συλλογική διαπραγμάτευση και στον κοινωνικό διάλογο. Στα 2.067 εκλεγμένα μέλη διοικήσεων Ομοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων υπάρχουν μόνο 133 εκλεγμένες γυναίκες, ενώ σε 58 διοικήσεις εργατικών κέντρων και 44 διοικήσεις ομοσπονδιών δεν υπάρχει καμία γυναίκα. Αξίζε δε να αναφερθεί και ο μικρός αριθμός εκπροσώπησης των γυναικών στη ΓΣΕΕ που είναι μόλις 3 γυναίκες σε σύνολο 45 μελών της διοίκησης, ενώ στο 29ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ, σε σύνολο 520 συνέδρων, υπάρχουν μόλις 20 θέσεις γυναικών, η μικρότερη αναλογία σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα πάλι με τη ΓΣΕΕ, αν και οι γυναίκες αποτελούν το 42% των δημοσίων υπαλλήλων, μόνο το 10,6 από αυτές κατέχουν διευθυντικές θέσεις (στοιχεία 1997).Σύμφωνα με την Ξένια Κούρτογλου, διευθύνουσα σύμβουλο της εταιρείας έρευνας αγοράς Focus, το ποσοστό των γυναικών ανώτατων στελεχών επιχειρήσεων στην Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει δραματικά τα επόμενα χρόνια, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι δεν υπάρχει αυξητική τάση. “Αν αναλογιστώ τα σημερινά δεδομένα σε σχέση με ό,τι γινόταν πριν από 10 χρόνια για παράδειγμα, ναι, υπάρχει μεγάλη διαφορά”, επισημαίνει η κα Κούρτογλου και

35




εξηγεί: “Σε αυτό συνηγορούν δύο πράγματα: το πρώτο είναι η διαφορετική κοινωνική νοοτροπία και δεύτερον, η αγωγή που λαμβάνουμε πλέον από τα σπίτια μας, σύμφωνα με την οποία η γυναίκα δεν έχει πλέον ως μόνο στόχο στη ζωή της να γίνει μια καλή σύζυγος και νοικοκυρά. Η ίδια η οικογένεια και η κοινωνία ωθούν το κορίτσι να προχωρήσει κι εκείνο, ανάλογα βέβαια με τις δυνατότητες που έχει”. Σύμφωνα με την έρευνα Leader της Focus, το ερευνητικό εργαλείο για τις συνήθειες αναγνωσιμότητας και έκθεσης στα ΜΜΕ, στο “top” 5% του εργαζόμενου πληθυσμού της χώρας (δηλαδή τα ανώτερα και ανώτατα στελέχη επιχειρήσεων, οι επαγγελματίες, καθώς και τα ελεύθερα επαγγέλματα επιστημονικής κατάρτισης, όπως γιατροί, δικηγόροι, κ.λπ.), το 85% είναι άνδρες και το 15% γυναίκες. “Βέβαια, ανεξάρτητα από το αν διαφοροποιήθηκε ο ρόλος της γυναίκας στον εργασιακό χώρο”, επισημαίνει η κα Κούρτογλου, “δεν άρθηκε ταυτόχρονα η υποχρέωσή της να είναι εκείνη ο αρχηγός της οικογένειας. Η γυναίκα επιφορτίστηκε με έναν ακόμη ρόλο χωρίς προηγουμένως να απαλλαγεί από κανένα άλλο βάρος. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι είναι δύσκολο στο μέλλον να δούμε μεγάλο ποσοστό γυναικών να φθάνει σε υψηλά κλιμάκια. Έχουμε περισσότερες εργαζόμενες - που δεν στοχεύουν όμως σε υψηλές θέσεις εργασίας, γιατί θα πρέπει ταυτόχρονα να εκπληρώσουν τον ρόλο της συζύγου και της μητέρας και γιατί, κακά τα ψέματα, θέτουν ως προτεραιότητα τον γάμο”.Για την Αγάπη Λαλιώτη, αντιπρόεδρο της Compupress ΑΕ, το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν σήμερα ανώτατες θέσεις σε επιχειρήσεις δεν εκφράζει την πραγματικότητα. Η ίδια πιστεύει ότι οι άνδρες σαφώς υπερτερούν σε θέσεις που, αξιοκρατικά, ανήκουν και σε γυναίκες - περισσότερο δε στις υψηλές κρατικές θέσεις. Το ίδιο φαίνεται να πιστεύει και η Άννα Ρίσκα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ομώνυμης εταιρείας. “Το ποσοστό γυναικών σε διευθυντικές ή ανώτατες στελεχιακές θέσεις επιχειρήσεων που συναντώ στις επαφές μου είναι αλήθεια ότι δεν είναι μεγάλο, είναι όμως αρκετό”, επισημαίνει η κα Ρίσκα, τονίζοντας ότι “δεν είναι πολλές οι γυναίκες αυτές, αλλά εξελίσσονται πολύ γρήγορα. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν σήμερα προκαταλήψεις εναντίον των γυναικών, με την έννοια ότι επειδή είσαι γυναίκα δεν μπορείς να κάνεις αυτό ή εκείνο”.“Κάπου αρχίζουν να καταλαβαίνουν (οι άνδρες) ότι κάτι κάνουμε και εμείς, ιδιαίτερα την τελευταία 5ετία”, συμφωνεί και η Μαρία Βενέτη, αντιπρόεδρος της Φούρνος Βενέτη ΑΕΒΕ. “Οι σπουδές, ως βάση, είναι σήμερα απαραίτητες. Πριν από 20 χρόνια μία οικογένεια δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι το κορίτσι τους θα ασχοληθεί με οικονομικά, με κομπιούτερ κ.λπ. και αν αποφάσιζε να σπουδάσει ιατρική, θα σπούδαζε μικροβιολόγος ή οδοντίατρος, θα ασχολείτο δηλαδή με επαγγέλματα ‘αδύναμα’, που δεν έχουν τόση μεγάλη ευθύνη, όπως για παράδειγμα ένας χειρουργός”.Οι γυναίκες επιχειρηματίες αυξάνονται και πληθύνονται, με βάση στατιστικά στοιχεία, όχι μόνο στο εξωτερικό, αλλά και στη χώρα μας. Στην Ελλάδα, υπήρξε εξαπλασιασμός του ύψους των επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν μέσω της

36




δράσης για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, κίνηση στην οποία προχώρησε το Υπουργείο Ανάπτυξης, με πρωτοβουλία της υφυπουργού Άννας Διαμαντοπούλου, μετά το μεγάλο ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο αυτή της δράσης υπεβλήθησαν 432 προτάσεις από γυναίκες επιχειρηματίες για συνολικές επενδύσεις 20 δισ. δρχ., έναντι του ορίου του 1 δισ. δρχ., που προέβλεπε η αρχική προκήρυξη.

5.1 ΓΡΑΒAΤΑ Ή ΓΟΒΕΣ; Σε μία πρόσφατη έρευνα της εταιρείας Korn Ferry International, σε συνεργασία με τον οργανισμό Economist Intelligence Unit, εξετάστηκε το θέμα του ηγέτη στην κορυφή του Μάνατζμεντ, με επικέντρωση στον ρόλο του διευθύνοντος συμβούλου, σε διεθνές επιχειρηματικό επίπεδο. Από το δείγμα που εξετάστηκε, το 72% πιστεύει ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών μάνατζερ και το 25% πιστεύει ότι δεν υπάρχουν. Κατά την ίδια έρευνα, προέκυψαν ακόμη τα εξής συμπεράσματα για τους άνδρες και τις γυναίκες μάνατζερ: οι μεν πρώτοι ρισκάρουν, έχουν αυτοπεποίθηση, είναι ανταγωνιστικοί, αποφασιστικοί και σταθεροί στις αποφάσεις τους. Οι γυναίκες μάνατζερ έχουν συναισθηματική κατανόηση, καλλιέργεια, δείχνουν καλύτερη υποστήριξη και συμπαράσταση, “χτίζουν” καλύτερα τις σχέσεις τους και, τέλος, μοιράζονται τη δύναμη και την πληροφορία.“Έχω διαπιστώσει ότι οι γυναίκες διαθέτουν μεγαλύτερη αντοχή σε καταστάσεις, ίσως και μία σκληράδα περισσότερη από τους άνδρες”, υποστηρίζει η κα Ρίσκα. “Πιστεύω ότι ως μυαλά είμαστε πιο ευέλικτες. Στη δουλειά μου ποτέ δεν αντιμετώπισα πρόβλημα επειδή είμαι γυναίκα και μπορώ να πω το ότι ήμουν γυναίκα με ωφέλησε κιόλας, ειδικά στον χώρο που κινείται η επιχείρηση”.Οι πρώτες γυναίκες μάνατζερ, έχοντας να βαδίσουν στα “χωράφια” των ανδρών, έπρεπε να υιοθετήσουν τους κανόνες συμπεριφοράς που εξασφάλιζαν επιτυχία στους άνδρες. Τώρα πια, το δεύτερο “κύμα” γυναικών μάνατζερ ανοίγει τον δρόμο του προς το ανώτατο Μάνατζμεντ, όχι υιοθετώντας το στυλ και τις συνήθειες που είχαν αποδειχθεί επιτυχημένα για τους άνδρες, αλλά μέσα από τις δεξιότητές τους και τις θέσεις τους, όπως εξελίχθηκαν μέσα από την ανταλλαγή των εμπειριών τους ως γυναίκες.Μία έρευνα που έγινε από το International Women Forum για τα μέλη του, παρουσίασε δύο επιπλέον ενδιαφέροντα συμπεράσματα: πρώτον, οι γυναίκες, περισσότερο από τους άνδρες, χρησιμοποιούν εξουσία, που βασίζεται στη χαρισματική προσωπικότητα, στο ιστορικό της δουλειάς τους και στις επαφές, σε αντίθεση με την εξουσία των ανδρών που βασίζεται στη “θέση”, τον τίτλο και τη δυνατότητα να αμείβουν και να τιμωρούν (δομική εξουσία). Δεύτερον, η έρευνα έδειξε ότι οι γυναίκες, περισσότερο από τους άνδρες, για να επιτύχουν τους στόχους της επιχείρησης χρησιμοποιούν τη λεγόμενη “ηγεσία μέσω μετασχηματισμού” (transformational leadership), δηλαδή προσφέρουν κίνητρα

37




και ενεργοποιούν τους εργαζομένους, μετασχηματίζοντας τους προσωπικούς στόχους και τα ενδιαφέροντά τους σε στόχους της επιχείρησης.Η επικοινωνία, η στρατηγική σκέψη, η ανάκληση πληροφοριών και οι διαπροσωπικές ικανότητες είναι, στις περισσότερες των περιπτώσεων, στοιχεία έμφυτα στις γυναίκες. Ενώ οι γυναίκες είναι, γενικά, πιο αποτελεσματικές από τους άνδρες στην επικοινωνία, εν τούτοις οι επικοινωνιακές δεξιότητες των γυναικών τείνουν να υποτιμούνται στην επιχειρηματική ζωή, δηλαδή στην επικοινωνία τους οι γυναίκες τείνουν να λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τις απόψεις και τα συναισθήματα του συνομιλητή τους και να μην εμφανίζονται διεκδικητικές.Κατά την κα Βενέτη, όταν μία γυναίκα βρίσκεται σε υπεύθυνη θέση, θέλει να αποδείξει ότι είναι εξίσου ικανή με έναν άνδρα. Η ίδια πιστεύει ότι “η γυναίκα είναι περισσότερο υπεύθυνη και επιθυμώντας την αποτελεσματικότητα, είναι περισσότερο επιθετική επαγγελματικά, ενώ διαθέτει κάτι που λείπει από τον άνδρα, τη διαίσθηση, στην οποία εγώ έχω πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη. Ο συνδυασμός της διαίσθησης με τη γνώση και την πείρα είναι σπουδαίος. Οι γυναίκες έχουν πιο πρακτικό μυαλό και διορατικότητα, βλέπουν τα πράγματα πιο ξεκάθαρα και ρεαλιστικά”.Οι αξίες που στον δυτικό κόσμο αποδόθηκαν στο ανδρικό φύλο είναι ο έλεγχος, η ανεξαρτησία, η διεκδικητικότητα, η ορθολογικότητα, ο ανταγωνισμός, η επίτευξη στόχων. Αντιθέτως, οι αξίες που αποδόθηκαν στο γυναικείο φύλο είναι η συνεργασία, η αλληλεξάρτηση, η δεκτικότητα, η φροντίδα για τους άλλους, η διαίσθηση, η συναισθηματικότητα. Ιστορικά, το σύνολο των “ανδρικών” αξιών συνδέθηκε, κατά συνέπεια, με τις αξίες που πρέπει να διέπουν τη λειτουργία μιας επιχείρησης. Κατά συνέπεια, οι “γυναικείες” αξίες θεωρήθηκαν υποδεέστερες και οι φορείς τους ακατάλληλες για επιχειρηματική δραστηριότητα.

5.2 ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ, ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ…“Όλα αυτά τα χρόνια που δραστηριοποιούμαι επαγγελματικά, σε πολλούς τομείς στην επιχείρηση ήμουν η πρώτη (και κατά συνέπεια η μόνη) γυναίκα, αλλά ποτέ δεν αντιμετώπισα πρόβλημα”, τονίζει η Αλεξάνδρα Πίττα- Χαζάπη, διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας Μελισσοκομική Εταιρεία Attiki ΑΕΒΕ. Η κα Πίττα θυμάται: “Το πρόβλημα στην αρχή ήταν ότι ήμουν πολύ μικρή σε ηλικία. Και μάλιστα, παντρεύτηκα πολύ μικρή. Αμέσως μετά τον γάμο (μέσα στον πρώτο χρόνο δηλαδή) γέννησα και την κόρη μου. Θυμάμαι ότι σταμάτησα Παρασκευή και την ίδια μέρα γέννησα. Στο σπίτι έμεινα μόνο 40 μέρες. Το μόνο που με βοήθησε εκείνη την εποχή ήταν ότι τα ωράρια δεν ήταν τόσο εξαντλητικά. Στη δουλειά μου ήμουν αρκετές ώρες, αλλά τον ελεύθερο χρόνο ασχολιόμουν πολύ με την κόρη μου, από το απόγευμα δηλαδή και μετά, και νομίζω ότι αυτό τελικά απέδωσε. Οι ώρες που ασχολείται κανείς με το παιδί πρέπει να είναι ουσιαστικές και στο παιδί μας αυτή τη νοοτροπία έχουμε εμφυσήσει, ότι δηλαδή θα γίνουν κι

38




εκείνες εργαζόμενες (ήδη η κόρη μου έχει δουλέψει στην επιχείρηση). Αν δεν είσαι ολοκληρωμένος και στην οικογενειακή σου ζωή, δεν θα μπορείς να αποδώσεις τα μέγιστα και στην επαγγελματική. Αυτά τα δύο αλληλοσυμπληρώνονται. Προσωπικά, δεν θα θυσίαζα την οικογενειακή μου κατάσταση για την επαγγελματική. Μια γυναίκα που θέλει να τα κάνει και τα δύο (και δουλειά και οικογένεια), κάπου πρέπει να ρίξει περισσότερο βάρος”.“Αν μία γυναίκα είναι καριερίστρια, είναι δύσκολο να ανακοπεί αυτή η διάθεση για δημιουργία και επιτυχία, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε έναν άνδρα”, υποστηρίζει η κα Λαλιώτη της Compupress. “Οι καριέρες, λοιπόν, προχωρούν. Το δύσκολο είναι”, τονίζει, “να συμβιβαστούν με τις οικογενειακές υποχρεώσεις, γιατί τις περισσότερες φορές σε γυναίκες με έντονη καριέρα δεν αρέσει ο καθιερωμένος ρόλος που έχουν μέσα στην οικογένεια. Εκεί αρχίζουν και τα προβλήματα…”.“Είμαι παντρεμένη και έχω δύο κόρες, 11 και 12 χρόνων”, λέει με τη σειρά της η κα Ρίσκα. “Καταφέρνω και συμβιβάζω την οικογένεια με τη δουλειά. Αυτό όμως είναι κουραστικό, γιατί δεν έχω ελεύθερο χρόνο. Δεν είναι η ποσότητα του χρόνου που διαθέτει κανείς, αλλά η ποιότητα. Το θέμα της δουλειάς το έχω συζητήσει με τα παιδιά μου και τους αρέσει που η μητέρα τους πηγαίνει στη δουλειά, έχει μία οντότητα, μια προσωπικότητα και πιστεύω ότι αυτό είναι καλό πρότυπο. Αυτό προσπαθώ άλλωστε να τους “περάσω”, να έχουν δηλαδή στόχους στη ζωή τους. Ο δικός μας στόχος σήμερα, ούτως ή άλλως, δεν είναι να βρούμε έναν άνδρα να παντρευτούμε, όπως έκαναν παλαιότερα και μας συμβούλευαν οι μανάδες και οι γιαγιάδες μας”.Η κα Βενέτη βλέπει τη δημιουργία οικογένειας ως εμπόδιο στην καριέρα μιας γυναίκας. “Είναι πάρα πολύ δύσκολο να τα συνδυάσεις και τα δύο, διότι, σε κάθε περίπτωση, η γυναίκα έχει την ευθύνη του σπιτιού, των παιδιών, της διατροφής, κ.λπ. Ακόμη, πιστεύω ότι και ο άνδρας ενοχλείται όταν η γυναίκα έχει δραστηριότητες και εκτός σπιτιού, γιατί νιώθει ότι δεν την κατέχει. Ο άνδρας θέλει να μας κατέχει, νιώθει ότι απειλείται. Η επαγγελματική δραστηριότητα σημαίνει ότι η γυναίκα θα λείπει πολλές ώρες από το σπίτι, θα έχει κοινωνικές και επαγγελματικές υποχρεώσεις, επαφές κ.λπ. και, αυτομάτως, αποκτά ανεξαρτησία και ελευθερία, η οποία μεταφέρεται και στις σχέσεις και στο σπίτι. Από το άλλο μέρος, όταν τα παιδιά είναι μικρά, σίγουρα η μητέρα τους τούς λείπει και αυτό ποτέ δεν πρόκειται να το αναπληρώσουν. Κακά τα ψέματα, όταν η μητέρα είναι κοντά στο παιδί, εκείνη κερδίζει”. Σύμφωνα με την κα Κούρτογλου της Focus, η γυναίκα από τη φύση της, ρισκάρει επαγγελματικά λιγότερο και αυτό έχει άμεση σχέση με την επαγγελματική της εξέλιξη. “Ο φόβος, η ανασφάλεια του αν θα κάνει ή δεν θα κάνει παιδιά”, υποστηρίζει, “ενώ έχει ξεκινήσει στα 20 με τις ίδιες φιλοδοξίες με ένα αγόρι, την κάνουν να προσγειωθεί και ή να αφήσει τη δουλειά της ή να συμβιβαστεί σε ένα επίπεδο εργασίας για να μπορέσει να αντεπεξέλθει και στην οικογένεια. Προσωπικά, έκανα παιδί σε μικρή ηλικία. Ήμουν ταυτόχρονα εργαζόμενη,

39




μητέρα και φοιτήτρια και πέρασα δύσκολες στιγμές γιατί έπρεπε να αντεπεξέλθω σε πολλαπλούς ρόλους. Μία γυναίκα στέλεχος έχει ταξίδια, επαγγελματικές και κοινωνικές επαφές κ.λπ. Εάν, για παράδειγμα, ο άνδρας σου δεν μπορεί να καταλάβει ότι η σύζυγός του είναι καλεσμένη σε μία δεξίωση κι ότι εκείνος θα έρθει απλώς ως “σύζυγος”, δεν θα έχει δηλαδή ρόλο, τότε θα υπάρχουν προβλήματα και στη σχέση και την οικογένεια. Θα σας πω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: η εταιρεία αποτελείται στο 85% από γυναίκες. Οι άνδρες των εργαζομένων αυτών γυναικών έχουν ιδρύσει ένα σύλλογο, τον οποίο έχουν ονομάσει “Σύλλογο Ταλαιπωρημένων Συζύγων Γυναικών Focus”. Με αυτόν τον τρόπο - και πέρα από το χαριτωμένο της υπόθεσης - εκφράζουν σίγουρα ένα παράπονο”.

5.3 ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

Πίσω από κάθε επιχειρηματία κρύβεται μια γυναίκα Το γεγονός ότι οι γυναίκες βρίσκονται, κυρίως, συγκεντρωμένες σε <<γυναικείες δουλειές>>, συσχετίζεται με τη διαπίστωση ότι ασχολούνται κατά κανόνα με έργα που περιλαμβάνουν ευθύνες έναντι των άλλων. Κοινωνικά επαγγέλματα όπως το νοσοκομειακό προσωπικό, δάσκαλοι και καθηγητές, δύο υποκατηγορίες των <<επιστημονικών, τεχνικών, ελεύθερων και άλλων σχετικών επαγγελμάτων>>, δύο υποκατηγορίες κακοπληρωμένες-ιδίως, άμα σκεφθεί κανείς το επίπεδο κατάρτισης που προϋποθέτουν. Στην κατηγορία αυτή, παντού στον κόσμο, υπεραντιπροσωπεύονται οι γυναίκες. Άλλα κακοπληρωμένα επαγγέλματα: νηπιαγωγούς και βρεφοκόμους και τις ασχολούμενες με τη βοήθεια γερόντων. Η αύξηση της γυναικείας εργασίας μείωσε την άτυπη φροντίδα στο πλαίσιο των οικογενειών, πράγμα που δημιουργεί στις δουλειές αυτές συνθήκες χαμηλών μισθών, ταχείας εναλλαγής του προσωπικού και μείωσης της ποιότητας των υπηρεσιών κοινωνικής αρωγής.Το μοτίβο, όμως, της βοήθειας δεν περιορίζεται για τις γυναίκες μόνο στα <<κοινωνικά>> επαγγέλματα. Εθνογραφικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι γραμματείς, συνήθως γυναίκες, θεωρείται ότι πρέπει να προστατεύουν τα αφεντικά τους από το στρες και να δημιουργούν ευχάριστο και καθησυχαστικό περιβάλλον. Οι σερβιτόρες ενθαρρύνονται να είναι ευχάριστες και συμπαθητικές. Το προσωπικό καμπίνας στις αεροπορικές εταιρίες αναμένεται να είναι ηρωϊκό, υπό συνθήκες κρίσεως, ευχάριστο, όταν σερβίρει τα ποτά. Οι γυναίκες βοηθοί των δικηγόρων σε δύσκολες δίκες υποτίθεται ότι τους στηρίζουν σαν μητέρες.

40




5.4 ΟΙ ΑΙΤΙΕΣΘεμελιώδες παραμένει το ερώτημα, γιατί οι γυναίκες συνεχίζουν να διαλέγουν αυτό το είδος επαγγελμάτων, και τούτο ακόμη και όταν η συγκυρία είναι τέτοια, που να τους επιτρέπει διαφορετική επιλογή και που θα ήταν σαφώς πιο αποδοτικό να ασκούσαν επαγγέλματα όπου συνήθως βρίσκει κανείς άντρες. Η πρώτη εξήγηση που έρχεται στο μυαλό είναι ότι οι γυναίκες, από την τρυφερότερη ηλικία, ετοιμάζονται κοινωνικά να ειδικευτούν σε δραστηριότητες παραδοσιακά γυναικείες.

Διπλή πίεσηΘα υπέθετε, όμως, κανείς ότι αυτές οι μορφές κοινωνικοποίησης θα <<αδυνάτιζαν>>, από την αυξανόμενη συνειδητοποίηση της οικονομικής υστέρησης που μια τέτοια επιλογή επιβάλλει. Μία άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι οι γυναίκες βρίσκονται υπό μια διπλή πίεση: Το κέρδος από την επιλογή μίας μη παραδοσιακής γυναικείας ασχολίας κινδυνεύει να αντισταθμιστεί από τη μειωμένη πρόσβαση των γυναικών σε εισοδήματα των ανδρών. Γενικά παρατηρείται ότι ο γάμος συνδέει άτομα της ίδιας τάξης και του ίδιου μορφωτικού επίπεδου. Οι άντρες μπορεί να έχουν συμφέρον να συνδεθούν με μια γυναίκα που θα έχει μεγάλο μισθό και θα ενισχύει σημαντικά το οικογενειακό εισόδημα. Αντίθετα, όμως, μπορεί να φοβούνται τον γάμο με σύζυγο που θα <<μετράει>> περισσότερο, που θα τους ωθεί να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στο νοικοκυριό, θα απειλούσε, ενδεχομένως, την αρσενική εικόνα τους…. Η αλληλεπίδραση μεταξύ αγοράς του γάμου και αγοράς εργασίας διαφέρει και ανάμεσα στις χώρες, καθώς και διαχρονικά. Όμως η βασική δυναμική είναι αυτή που περιγράφεται εδώ. Βέβαια, τα στερεότυπα <<αδυνατίζουν>> με το πέρασμα του χρόνου.

ΔιλήμματαΑν όμως, όταν οι γυναίκες, λαμβάνουν τις αποφάσεις τους, σκέφτονται και τη δημιουργία οικογένειας, κινδυνεύουν να διστάσουν να επωφεληθούν των ευκαιριών να ασκήσουν πιο καλοπληρωμένες, μη παραδοσιακά γυναικείες, δουλειές. Το πλεόνασμα ενός μισθού ίσου με των ανδρών μπορεί να <<χλωμαίνει>> μπροστά στον κίνδυνο αποτυχίας του γάμου-ή και από τον ασαφέστερο κίνδυνο να χάσει μια γυναίκα την ελκυστικότητά της.

41





66 Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ: ΑΤΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ: ΑΤΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Το θέμα “επιχειρηματικότητα” αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά στον σχεδιασμό πολιτικής για προώθηση της απασχόλησης. Σε επίπεδο πολιτικής, παρατηρείται έξαρση του ενδιαφέροντος για την αντιμετώπιση της περιορισμένης συμμετοχής των γυναικών στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Στόχο αποτελεί η λήψη μέτρων για τη διευκόλυνση και ενθάρρυνση των γυναικών στο ξεκίνημα μιας επιχείρησης.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχει ενισχυθεί πολύ η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, αλλά και στη διοίκηση και την ιδιοκτησία επιχειρήσεων. Μετά τη μαζική συμμετοχή των γυναικών στον εργατικό πληθυσμό που έλαβε χώρα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και συνεχίστηκε στις επόμενες δεκαετίες της μαζικής παραγωγής και της γιγάντωσης των επιχειρήσεων, ήρθε η σειρά τους να προχωρήσουν σε περισσότερο δυναμικές και υπεύθυνες δραστηριότητες, όπως είναι και οι επιχειρηματικές. Η συμμετοχή της γυναίκας επιχειρηματία ενισχύθηκε από τη μορφή της νέας τεχνολογίας που μείωσε τον αριθμό των ενδιάμεσων τεχνικών στελεχών (blue collars) και από την αλματώδη ανάπτυξη του τομέα παροχής υπηρεσιών.Στις ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δημιουργηθεί προγράμματα που παρέχουν κίνητρα για γυναίκα να ασχοληθεί με τη δημιουργία μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όχι μόνο για να μειωθεί η ανεργία, αλλά και για να αμβλυνθούν ορισμένα κοινωνικά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί από την εξαρτημένη εργασία των γυναικών-μητέρων. Για την κατάσταση των γυναικών στα θέματα απασχόλησης και ανεργίας, σημειώνουμε ότι στην περίπτωσή τους τα ποσοστά ανεργίας είναι υψηλότερα και τα ποσοστά απασχόλησης χαμηλότερα συγκριτικά με τους άνδρες ανάλογων εκπαιδευτικών προσόντων. Το πρόβλημα είναι εντονότερο για τις χαμηλότερες εκπαιδευτικές βαθμίδες και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Στις υψηλότερες εκπαιδευτικές βαθμίδες οι διαφορές μειώνονται σημαντικά, χωρίς όμως να εξαλείφονται. Τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία προσδιορίζουν το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό στο 39% για το 1997. Στο σύνολο όμως των ανέργων οι γυναίκες συμμετέχουν με 62%. Η ανεργία είναι για τους άνδρες 6,6%, ενώ για τις γυναίκες υπερδιπλάσια (15,9%). Για την ίδια περίοδο, το ποσοστό απασχόλησης ήταν 30% στις

42




γυναίκες και 58% στους άνδρες. Ανάλογη είναι βέβαια και η υποεκπροσώπηση των γυναικών στην αυτοαπασχόληση, παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί, όπως ήδη αναφέρθηκε, τα τελευταία χρόνια.

Δεδομένου ότι γενικά γίνεται αποδεκτό ότι το θέμα “επιχειρηματικότητα” αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά στον σχεδιασμό πολιτικής για προώθηση της απασχόλησης, αναλάβαμε την πρωτοβουλία εκπόνησης μεγάλης κλίμακας έρευνας με τον γενικό τίτλο: “Επιχειρηματικότητα στην Ελληνική Οικονομία”*. Η έρευνά μας κάλυψε 500 συνολικά περιπτώσεις επιχειρήσεων από όλους τους τομείς δραστηριότητας. Ένα ποσοστό 15% των επιχειρήσεων αυτών διοικείται από γυναίκες-επιχειρηματίες.

6.1 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Αυτοδημιούργητες και πετυχημένες

Το "επιχειρείν" για τις Ελληνίδες που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή, δευτερογενή και εμπορικό τομέα αποτελεί προσωπική επιλογή. Οι γυναίκες επιχειρηματίες εμπνέουν σεβασμό, είναι αυτοδημιούργητες, επιτυχημένες και ενώ διοικούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις δηλώνουν πρόθυμες να κάνουν μεγαλύτερα επαγγελματικά άλματα. Θεσσαλονίκη. Γραφείο Βόρειας Ελλάδας Πανελλαδική δημοσκόπηση της εταιρείας Κάπα Research που διεξήχθη για λογαριασμό του Ινστιτούτου Ανάπτυξης Γυναικών - Μάνατζερ της Θεσσαλονίκης με θέμα "Η γυναικεία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα του 2000" καταδεικνύει πως η Ελληνίδα που έχει καταξιωθεί στον μικρομεσαίο χώρο διαθέτει το συγκριτικόπλεονέκτημα να εναλλάσσει τους ρόλους της από μητέρα σε επιχειρηματία και αντίστροφα. Από τα σημαντικότερα προβλήματα που συναντά στην επιχειρηματική της δραστηριότητα είναι η διαχείριση των πιστώσεων των πελατών και κατά συνέπεια η εξασφάλιση της ρευστότητας. Η έρευνα έγινε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 420 γυναικών - μάνατζερ που διοικούν επιχειρήσεις του δευτερογενή, τριτογενή και εμπορικού τομέα με νομική μορφή Α.Ε, ΕΠΕ, Ο.Ε, Ε.Ε. Το 92,5% εξ αυτών μανατζάρει επιχειρήσεις με τζίρο 100 εκατ. -1δισεκατομμύριο δραχμές, οι οποίες εντούτοις έχουν τη δυνατότητα εξέλιξης σε βιομηχανίες. Το προβάδισμα στις γυναικείες επιχειρηματικές δράσεις κατέχουν οι εμπορικές με

43




ποσοστό 45%, ενώ ακολουθεί ο δευτερογενής τομέας με 40,83% και ο τριτογενής με 14,17%

Αυτοδημιούργητες Οι γυναίκες επιχειρηματίες σε ποσοστό 65% είναι πρώτης γενιάς, ενώ ακολουθούν αυτές της δεύτερης γενιάς (επιχείρηση πατέρα) σε ποσοστό 25,83% και της τρίτης γενιάς (επιχείρηση παππού) σε ποσοστό 9,17%. Οι μισές από τις αυτοδημιούργητες επιχειρηματίες (50,83%) αποφάσισαν να αναλάβουν επιχειρηματική δραστηριότητα με ατομική τους πρωτοβουλία.

Οικογένεια Η σύγχρονη Ελληνίδα επιχειρηματίας φαίνεται ότι έχει εκπαιδευθεί από μόνη της να είναι και μητέρα και μάνατζερ και φροντίζει να κάνει διακριτούς τους ρόλους της. Το μεγαλύτερο ποσοστό 43,3% απάντησε ότι η οικογένεια δεν επηρεάζει την επιχειρηματική δραστηριότητα, ενώ ισόποσα 24,17% απάντησαν ότι το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει την επαγγελματική ενασχόληση είτε θετικά είτε αρνητικά. Η γυναίκα επιχειρηματίας σε ποσοστό 52,50% δεν αντιμετωπίζει προβλήματα με τους άλλους εταίρους της εταιρείας. Εκεί που συναντά ορισμένα προβλήματα (50%) σε σχέση με τους συνεταίρους είναι σε επιχειρήσεις με τζίρο μεγέθους 1-2 δισεκατομμυρίων δραχμών, κι αυτό διότι μία τέτοια επιχείρηση βρίσκεται στο στάδιο της ανάπτυξης και της κατάκτησης σημαντικού μεριδίου της αγοράς. Θετικά απέναντι στις γυναίκες που τους διευθύνουν διάκεινται τα στελέχη και οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων (58,33%) που δηλώνουν ότι δεν τους επηρεάζει το γεγονός ότι δέχονται εντολές από εκπρόσωπο του "ασθενούς" φύλου. Το φύλο δεν φαίνεται να επηρεάζει και τις συναλλαγές της γυναίκας-επιχειρηματία με τις τράπεζες και άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (58,33%).

Προβλήματα Το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες επιχειρηματίες σήμερα είναι η διαχείριση των πιστώσεων των πελατών (59%), το οποίο οδηγεί και σε προβλήματα ρευστότητας (47%). Μικρούς σκοπέλους συναντούν και στη συνεργασία με το τραπεζικό σύστημα (21%), καθώς και στην εξασφάλιση πιστώσεων από τους προμηθευτές (13%).

Π

44




έντε γυναίκες επιχειρηματίες βραβεύτηκαν στο συνέδριο που έγινε για πρώτη φορά στην Ουάσιγκτον

Τιμή στην Ελληνίδα «μπίζνες γούμαν»

Ανάμεσα σε 1.600 γυναίκες από 97 χώρες του κόσμου, πέντε Ελληνίδες επιχειρηματίες βραβεύτηκαν για την παρουσία τους σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε από τις 17 έως τις 19 Οκτωβρίου στην Ουάσιγκτον. Ήταν το πρώτο συνέδριο που διοργάνωσε το Δίκτυο Γυναικών Επιχειρηματιών. Σύνθημα του συνεδρίου ήταν «περισσότερες γυναίκες σε περισσότερες επιχειρήσεις και περισσότερες χώρες». Ανάμεσα στους στόχους που τέθηκαν ήταν η επαφή μεταξύ γυναικών που προέρχονται από διαφορετικούς επιχειρηματικούς κόσμους και διαφορετικές κουλτούρες, δίνοντάς τους παράλληλα την ευκαιρία να διευρύνουν τις γνώσεις γύρω από τις επιχειρήσεις.Επιπλέον, μέσα από το συνέδριο αυτό άνοιξε ο δρόμος για πιθανές συνεργασίες ανάμεσα στις επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην ανάπτυξη της νέας τεχνολογίας και του ηλεκτρονικού εμπορίου. Στο συνέδριο πήραν μέρος, εκτός από τις αποστολές των 97 χωρών, και εκπρόσωποι της αμερικανικής κυβέρνησης, μέλη του Κογκρέσου, διπλωμάτες αλλά και αρκετοί Αμερικανοί επιχειρηματίες. Τα μέλη της ελληνικής αποστολής είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν και να συζητήσουν με μέλη του Κογκρέσου, ενώ επισκέφθηκαν και τον Λευκό Οίκο. Αρχηγός της ελληνικής αποστολής ήταν η κ. Ραχήλ Χομσίογλου -Σπυροπούλου, εκπρόσωπος του Ελληνοαμερικανικού Συμβουλίου στην Ελλάδα. Όπως ανέφερε στα «ΝΕΑ» η κ. Χομσίογλου, «το συνέδριο ήταν μια μοναδική εμπειρία για όλες τις γυναίκες που συμμετείχαν, και ιδιαίτερα για την ελληνική αποστολή. Οι Ελληνίδες που ήρθαν στην Ουάσιγκτον είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν το

45




Ελληνικό Σπίτι, που αποτελεί και το μοναδικό ελληνικό λόμπι στην πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, οι Ελληνίδες επιχειρηματίες ήρθαν σε επαφή με εκπροσώπους της αμερικανικής κυβέρνησης. Αλλά σημαντική ήταν και η επαφή τους με γυναίκες από όλα τα μέρη του κόσμου. Είναι πολύ σπουδαίο να γνωρίζεις μια Ινδή επιχειρηματία και να μαθαίνεις τη νοοτροπία και τον τρόπο που εργάζεται στη χώρα της». Η πρόεδρος του Συλλόγου Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδας (ΣΕΓΕ) κ. Φρειδερίκη Βούκαλη, από τη Θεσσαλονίκη, ήταν ένα από τα πέντε μέλη της ελληνικής αποστολής. «Ήταν μια ιστορική συνεδρίαση και είχε μεγάλη σπουδαιότητα για όλες τις γυναίκες που πήραν μέρος», ανέφερε στα «ΝΕΑ» η κ. Βούκαλη, η οποία θεωρεί ότι «ήταν πολύ σημαντικό το γεγονός ότι για πρώτη φορά είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με γυναίκες επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο και να γνωρίσουμε τον δικό τους τρόπο σκέψης. Η επικοινωνία μεταξύ μας ήταν πολύ ζεστή, μιλούσαμε, εντός και εκτός συνεδρίου, για διάφορα θέματα». Σημαντική ήταν για την κ. Βούκαλη και η επαφή τής ελληνικής αποστολής με επιχειρηματίες της Ομογένειας. «Η γνωριμία μας με ομογενείς επιχειρηματίες ήταν μια ευκαιρία για να δημιουργήσουμε γέφυρες επικοινωνίας, οι οποίες θα διευκολύνουν μακροπρόθεσμες συνεργασίες. Και αυτό θα βοηθήσει σημαντικά την ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων».Πάντως, όπως λέει η κ. Βούκαλη, «δεν ήταν ένα φεμινιστικό συνέδριο, αλλά μια σπουδαία αφορμή για να καταλάβουν οι γυναίκες τις δυνατότητες που έχουν στον χώρο των επιχειρήσεων. Μπορούμε να συμμετέχουμε ενεργά σε επιχειρήσεις και αυτό φάνηκε καθαρά στη διάρκεια του συνεδρίου, όπου ήταν έκδηλη η λαχτάρα όλων των γυναικών για επικοινωνία αλλά και συνεργασία».Η κ. Βούκαλη ασχολείται από το 1968 με την εισαγωγή και το εμπόριο βιομηχανικών ανταλλακτικών. «Μια πολύ καλή ευκαιρία για μελλοντικές συνεργασίες σε παγκόσμιο επίπεδο» είχε η κ. Βούκαλη στην πορεία του συνεδρίου στην Ουάσιγκτον, ενώ, όπως η ίδια ανέφερε, «το δεύτερο συνέδριο αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα και αυτό είναι μια σημαντική επιτυχία για τον ΣΕΓΕ και για όλες τις Ελληνίδες επιχειρηματίες».Μάθαμε πολλά για τις νέες τεχνολογίες Η κ. Δήμητρα Ραχούτη είναι μόλις... πέντε χρόνων επιχειρηματίας, στον χώρο των βιομηχανικών ανταλλακτικών. «Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία για μένα το να συμμετάσχω στο συνέδριο αυτό», αναφέρει η κ. Ραχούτη, η οποία επέστρεψε ενθουσιασμένη από την επαφή με γυναίκες επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο.

46




«Είχαμε ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ μας μέσα σε ένα αρκετά φιλικό κλίμα. Υπήρχε από όλες τις πλευρές η διάθεση να γνωρίσουν την επιχειρηματική νοοτροπία της κάθε αποστολής». Πάντως, όπως παρατηρεί η κ. Ραχούτη, «σημαντικό όφελος ήταν το γεγονός ότι μας δόθηκε η δυνατότητα να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας σχετικά με τις νέες τεχνολογίες και τη συμβολή τους στον χώρο των επιχειρήσεων. Η χρήση του Ίντερνετ είναι ένας τρόπος για να επικοινωνούμε μεταξύ μας, ενώ μας δίνει και την ευκαιρία να συνεργαστούμε σε επαγγελματικό επίπεδο»

6.2 ΜΙΑ ΣΤΙΣ 4 ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΈΧΕΙ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΤΙΜΟΝΙ

Επτά στους δέκα από τους συνιδιοκτήτες σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι γυναίκες, ενώ ποσοστό μεγαλύτερο του 20% των γυναικών στην Ευρώπη επιλέγουν και ασχολούνται με αυτόν τον χώρο των επιχειρήσεων, σύμφωνα με στοιχεία τη Ευρωπαϊκής Ένωσης

Οι Ελληνίδες δεν είναι μόνο καλές νοικοκυρές. Οπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκης Ένωσης, είναι το ίδιο καλές και ως επιχειρηματίες. Τα τελευταία χρόνια αυξάνουν την παρουσία τους στον επιχειρηματικό στίβο. Στην Ελλάδα, όπως αποκαλύπτει μελέτη της Ευρωπαϊκης Ένωσης, μια

στις τέσσερις γυναίκες που δραστηριοποιείται επαγγελματικά στον χώρο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι είτε μόνη της είτε μαζί με άλλους συνεταίρους -επικεφαλής της επιχείρησης. Ακόμα πιο δυναμική είναι η παρουσία των γυναικών στις οικογενειακές επιχειρήσεις, αφού σε πολλές από αυτές το ποσοστό γυναικών που κατέχουν θέση συνεπιχειρηματία είναι πολύ μεγαλύτερο. «Οι γυναίκες επιχειρηματίες, τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Τα προβλήματα που άλλοτε έκαναν τις γυναίκες να αναζητούν απασχόληση ως μισθωτοί, εδώ και πολλά χρόνια έπαψαν να υπάρχουν. Είναι το ίδιο επιτυχημένες όπως και οι άνδρες συνάδελφοί τους επιχειρηματίες και μάλιστα, σε μερικές περιπτώσεις, τους ξεπερνούν», λέει η Κωνσταντίνα Κουβαράκη, ιδιοκτήτρια καταστήματος ρούχων στην Αθήνα. Το 25% των εργαζομένων

47




γυναικών στη χώρα μας κατέχουν διευθυντικές θέσεις, σε ρόλο ιδιοκτήτη συνιδιοκτήτη, σε μικρού ή μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις.Σύμφωνα με στοιχεία της Έκθεσης της Ελλάδας προς την Επιτροπή CEDAW του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι γυναίκες με θέση εργοδότη-ιδιοκτήτη μικρής ή μεσαίας επιχείρησης διπλασιάστηκαν μέσα σε μια δεκαετία.

Πάνω από 40.000 Ενδεικτικό είναι ότι, το 1993, ο αριθμός των γυναικών επιχειρηματιών ήταν 35.168, από 16.400 το 1985. Σήμερα, εκτιμήσεις αρμόδιων αναφέρουν ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες έχουν ξεπεράσει τις 40.000. «Το ζήτημα είναι να δοθούν κίνητρα, ώστε να τολμήσουν και άλλες γυναίκες να μπουν στον χώρο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι προσπάθειες που γίνονται, τόσο από το υπουργείο Άναπτυξης όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, βοηθούν ώστε οι γυναίκες να πληροφορηθούν και να αξιοποιήσουν κάθε δυνατότητα για να μπορέσουν να συντηρήσουν και να εξελίξουν τις επιχειρήσεις τους, είναι σημαντικές και πρέπει να ενισχυθούν», σημειώνει η κ. Γεωργία Πουλοπούλου, που είναι συνιδιοκτήτρια σε εμπορική επιχείρηση ειδών οικιακού εξοπλισμού.

Αύξηση 114,4% Οι νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί και οι προσπάθειες που γίνονται για την ενίσχυση των γυναικών επιχειρηματιών φαίνεται ότι βρίσκουν τον στόχο τους, αφού όπως προκύπτει από στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας ανάμεσα στα έτη 1985-1993 ο αριθμός των γυναικών επιχειρηματιών αυξήθηκε κατά 114,4%. Περισσότερες από 12.600.000 γυναίκες σε όλη την Ευρώπη κατέχουν θέσεις ως ιδιοκτήτριες ή συνιδιοκτήτριες σε μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις. Από αυτές τις επιχειρήσεις,οι περισσότερες (85% περίπου) είναι οικογενειακές που απασχολούν λιγότερα από 10 άτομα. Όπως προκύπτει από Έκθεση του Ευρωπαϊκού Δυκτίου για την Έρευνα Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, το 70% όλων των Ευρωπαίων συνεπιχειρηματιών είναι γυναίκες.

Οι μικρομεσαίες Σχεδόν 18 εκατομμύρια ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ανήκουν στην ομάδα των μικρομεσαίων. Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις παρέχουν περίπου τα 2/3 του συνόλου των θέσεων εργασίας στην Ευρώπη, όπως δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat, της Στατιστικής Υπηρεσίας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι επιχειρήσεις αυτές είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους εμπορικές επιχειρήσεις, εστιατόρια, καθώς και κτηματομεσιτικές επιχειρήσεις. Από τις κατηγορίες αυτές, ο κατ' εξοχήν τομέας στον οποίο απασχολούνται γυναίκες στη χώρα μας είναι ο εμπορικός τομέας, ενώ σε μικρότερη συχνότητα γυναίκες ασχολούνται με το επιχειρήσεις εστιατορίων και πολύ μικρότερος αριθμός με κτηματομεσιτικές επιχειρήσεις. Η τελευταία τριακονταετία χαρακτηρίζεται από μια τεράστια αύξηση του αριθμού των

48




γυναικών στην αμειβόμενη απασχόληση και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μάλιστα, από τα μέσα της δεκαετίας του '80, στις γυναίκες οφείλεται και η αύξηση του εργατικού δυναμικού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη χώρα μας παρατηρείται το φαινόμενο ένα μεγάλο κομμάτι του γυναικείου εργατικού δυναμικού να είναι συμβοηθούντα μέλη σε οικογενειακές μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μάλιστα μη αμειβόμενα.

«Χωρίς αποκλεισμούς» Σήμερα, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 30% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων διευθύνονται από γυναίκες, ενώ το 35% των νέων επιχειρηματιών είναι επίσης γυναίκες. «Η αναξιοκρατία που υπάρχει σε άλλους τομείς ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες δημιουργεί την ανάγκη να βρούμε διεξόδους σε τομείς στους οποίους μπορούμε να προοδεύσουμε», λέει η κ. Κατερίνα Αποστολοπούλου, έμπορος. «Το εμπόριο είναι ένας τομέας που μπορούν οι γυναίκες να επιτύχουν και να προοδεύσουν, χωρίς να έχουν να αντιμετωπίσουν κανέναν αποκλεισμό λόγω του φύλου τους. Άλλωστε, είναι και πιο οργανωτικές και αυτό είναι σημαντικό για να πάει καλά μια επιχείρηση.Πιστεύω ότι η μικρομεσαία επιχείρηση είναι σαν το νοικοκυριό. Και οι γυναίκες, εδώ και αιώνες, είναι καλύτερες νοικοκυρές από πολλούς άνδρες», προσθέτει.

49





77 ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΝΑΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΝΑ

Στην πολιτική, η Βόρεια Ευρώπη για άλλη μια φορά είναι πρωταθλήτρια. Παρ΄ όλα αυτά, ο βαθμός συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή κάθε χώρας δεν είναι άμεσα συνδεδεμένος με την οικονομική ανάπτυξη. Στο Αμερικανικό Κογκρέσο η συμμετοχή των γυναικών ανέρχεται στο ποσοστό 11,2% και στην Ιαπωνία στο 7,7%. Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως η Μοζαμβίκη, η Κούβα και η Νότια Αφρική φιγουράρουν ανάμεσα στις πρώτες δεκαπέντε με την καλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών στο Κοινοβούλιο. Όσον αφορά Δε την εκπαίδευση, σε όλο τον πλανήτη οι γυναίκες εμφανίζονται να διαθέτουν κατώτερη παιδεία από τους άντρες. Τα 2/3 από τα 840 εκατομμύρια αναλφάβητων επί της γης είναι γυναίκες. Αυτό, ως ένα σημείο, εξηγεί και τη μεγαλύτερη διαφορά στις αμοιβές που εξακολουθεί ακόμα να υπάρχει ανάμεσα στα δύο φύλα (25% λιγότερο για τις γυναίκες, σύμφωνα με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας). Παρ' όλα αυτά, στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες οι γυναίκες είναι όλο και περισσότερο παρούσες στο εκπαιδευτικό σύστημα, ιδιαίτερα στη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε αυτή την κατηγορία οι χώρες της Βόρειας Αμερικής (Καναδάς και Ηνωμένες Πολιτείες) καταλαμβάνουν τις δύο πρώτες θέσεις, διότι η παράδοση της μαζικής παιδείας είναι στις χώρες αυτές βαθιά ριζωμένη. Ακολουθούν η Νέα Ζηλανδία και η Νορβηγία, γεγονός που εξηγείται από τη μαζική είσοδο των γυναικών στην ανώτατη εκπαίδευση (από το 1980, ο αριθμός τους σχεδόν διπλασιάστηκε).<<Η γενική διεθνής τάση, την τελευταία δεκαετία, δείχνει ότι ο αριθμός των γυναικών στις θέσεις λήψης αποφάσεων έχει μειωθεί, παρά τη σημαντική αλλαγή της θέσης, του ρόλου και της συμβολής των γυναικών στην κοινωνία κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα>>, επισημαίνει η ετήσια έκθεση της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (1996), με τίτλο: <<ίσες ευκαιρίες για γυναίκες και άνδρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση>>. Ωστόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει σημειωθεί πρόοδος. Τα νομικά δικαιώματα των γυναικών έχουν εδραιωθεί de jure, ιδιαίτερα όσον αφορά την άσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι.

50




Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη έχουν εισάγει ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις, ή και θετική δράση, με στόχο την προώθηση των γυναικών στις πολιτικές θέσεις λήψης αποφάσεων.Παρ' όλα αυτά, το ποσοστό εκπροσώπησης των γυναικών παραμένει χαμηλό σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 25% της ίδιας της Επιτροπής, δηλαδή οι πέντε από τους είκοσι Επιτρόπους είναι, είναι γυναίκες. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκου Κοινοβουλίου, ο αριθμός των γυναικών βουλευτών σημείωσε αύξηση από 19% σε 27,3%. Οι διάφορες πρωτοβουλίες και δηλώσεις αντανακλούν τη σημασία που αποδίδεται στη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική. Δεν πρόκειται απλώς για ένα ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, βρίσκεται στον πυρήνα της αντιπαράθεσης σχετικά με την δημοκρατική ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο. Η ίση συμμετοχή των γυναικών στο σύνολο των πολιτικών θεμάτων αναγνωρίζεται ως κεφαλαιώδης για τη δημοκρατική ανάπτυξη και τη νομιμότητα των υφιστάμενων μορφών διακυβέρνησης και των θεσμών τους. Τη στιγμή που ο στόχος είναι με σαφήνεια καθορισμένος, συνεχίζονται οι συζητήσεις για το ποιες στρατηγικές πρέπει να χρησιμοποιηθούν έτσι ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων. Οι δημοκρατικές κοινωνίες είναι, μεταξύ άλλων, οικοδομημένες επί της αρχής της πλήρους και ισότιμης συμμετοχής και εκπροσώπησης των πολιτών τους. Έτσι, η τυπική και άτυπη ισότητα ανδρών και γυναικών αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο έχει επικυρωθεί και επανεπικυρωθεί από διεθνείς συνθήκες όπως η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την κατάργηση όλων των μορφών διακρίσεων εναντίον των γυναικών (1979) και η πλατφόρμα δράσης του Πεκίνου (1995). Ο απόηχος των διεθνών εκκλήσεων έφτασε και στην Ευρώπη, ιδιαίτερα όταν το Συμβούλιο των Υπουργών, δήλωσε το Μάρτιο του 1995, ότι: <<ο στόχος της ισόρροπης συμμετοχής γυναικών και ανδρών και ο καταμερισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ γυναικών και ανδρών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλους τους τομείς της ζωής, αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών>>. Στο ψήφισμα εκείνο, το Συμβούλιο καλούσε τα κράτη μέλη να <<αναπτύξουν μια ολοκληρωμένη συνολική στρατηγική για την προαγωγή της ισόρροπης συμμετοχής γυναικών και ανδρών στις αποφάσεις….>>. Παρόλο που οι αιτίες της απροθυμίας των γυναικών να εισέλθουν στο στίβο της πολιτικής, ή οι αιτίες του αποκλεισμού τους από τις πολιτικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, είναι πολύπλευρες και δύσκολο να εξακριβωθούν. Ενδεικτικά, οι παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για πολλές από τις αιτίες του τόσο χαμηλού ποσοστού εκπροσώπησης των γυναικών είναι:1. Η εκπαίδευση και η κοινωνικοποίηση που καθορίζουν διαφορετικούς ρόλους

για άνδρες και οι γυναίκες. Η χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών συνδέεται με το διαχωρισμό ιδιωτικού και δημοσίου βίου, όπου ο δημόσιος ανήκει στους άνδρες και ο ιδιωτικός στις γυναίκες.

51




2. Περιορισμοί που υπαγορεύονται από τις καταστάσεις, όπως ο καταμερισμός της εργασίας στο πλαίσιο της οικογένειας, οι ευθύνες της τεκνοποίησης και της φροντίδας των παιδιών στην ευρύτερή τους έννοια. Στο πλαίσιο αυτό, ο παράγοντας χρόνος αποκτά ζωτική σημασία, ιδιαίτερα καθώς οι γυναίκες εντάσσονται στην αγορά εργασίας με ρυθμούς που ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν στενή συσχέτιση μεταξύ των εργαζόμενων γυναικών και της συμμετοχής στα κοινά.

3. Πρόσβαση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, ιδιαίτερα πρόσβαση σε επαγγέλματα που συνδέονται στενά με δημόσια αξιώματα. Επιπλέον, οι γυναίκες δεν επιδιώκουν να συμμετέχουν με την ιδιότητα του μέλους σε δίκτυα και οργανισμούς που συχνά συνδέονται με διαρθρώσεις και προγράμματα που παρεμποδίζουν ενεργά τη συμμετοχή των γυναικών.

4. Οικονομικά μέσα. Η έλλειψη οικονομικών μέσων από πλευράς γυναικών σημαίνει ότι δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για να συμμετάσχουν σε πολιτικές εκστρατείες. Αντιστρόφως, οι γυναίκες υποψήφιες δεν προσελκύουν την απαιτούμενη εξωτερική χρηματοδότηση και στήριξη, καθώς δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη ως δυνητικοί κάτοχοι πολιτικών αξιωμάτων.

5. Η πολιτική κουλτούρα αποτελεί έναν πρόσθετο παράγοντα για το χαμηλό ποσοστό εκπροσώπησης των γυναικών. Εδώ συγκαταλέγονται η έλλειψη υποστήριξης των γυναικών μελών των κομμάτων, η επιλογή του χρόνου και του τόπου διεξαγωγής πολιτικών συγκεντρώσεων καθώς και η γλώσσα και το ήθος που συνδέονται με το δημόσιο βίο.

Ορισμένα εμπόδια είναι γνωστά και αντιμετωπίζονται σε επίπεδο κρατών μελών. Παρόλο που η ανάγκη για δράση έχει αναγνωριστεί, συνεχίζεται ο διάλογος σχετικά με τις καταλληλότερες στρατηγικές. Το χαμηλό ποσοστό εκπροσώπησης των γυναικών στα πολιτικά κέντρα λήψης αποφάσεων σηματοδοτεί ένα σοβαρό δημοκρατικό έλλειμμα. Καθώς οι γυναίκες αποτελούν το 51% του πληθυσμού των 370 εκατομμυρίων της Ευρώπης, η εμφανώς χαμηλή εκπροσώπησή τους σε θέσεις ισχύος καταδεικνύεται επίσης στην απουσία των ιδιαιτέρων ενδιαφερόντων τους από τις πολιτικές ημερήσιες διατάξεις. Το γεγονός αυτό οδήγησε τις γυναικείες οργανώσεις να απευθύνουν έκκληση για <<δημοκρατία ισότητας>>, δηλαδή την υποχρεωτική σύνθεση όλων των οργάνων λήψης αποφάσεων κατά 60% από γυναίκες και κατά 50% από άνδρες. Η έννοια <<δημοκρατία ισότητας>> την οποία εισήγαγε το Συμβούλιο της Ευρώπης, προωθεί την αντίληψη ότι η κοινωνία αποτελείται στο ίδιο ποσοστό από γυναίκες και άνδρες και ότι προϋπόθεση για να είναι σε θέση να απολαμβάνουν πλήρως τα δικαιώματά τους ως πολίτες, αποτελεί η ίση εκπροσώπησή τους στα πολιτικά κέντρα λήψης αποφάσεων.

52




7.1 Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝΓια να επιτευχθεί η δημοκρατία ισότητας σε πολιτικό και δημόσιο επίπεδο, είναι ίσως απαραίτητη η εφαρμογή ορισμένων στρατηγικών, όπως κατώτατα όριο ισότητας, αριθμοί-στόχοι και μέτρα θετικής δράσης. Προτάθηκε έτσι η εισαγωγή συνταγματικών τροποποιήσεων, οι οποίες θα καθιστούν υποχρεωτική τη στελέχωση όλων των πολιτικών οργάνων λήψης αποφάσεων με 50% γυναίκες και 50% άνδρες. Ωστόσο, η έννοια της δημοκρατίας ισότητας αποτελεί αντικείμενο έντονης αμφισβήτησης, καθώς άλλοι υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους νομοθετικές ρυθμίσεις θα δημιουργούσαν διακρίσεις σε βάρος άλλων κοινωνικών ομάδων. Επιπλέον, οι αντιτιθέμενοι υποστηρίζουν ότι μία τόσο αυστηρή αναλογία βασισμένη στο φύλο θα υποτιμούσε τη συμβολή των γυναικών στη κοινωνία.Ακόμη, μία τροποποίηση του συντάγματος, η οποία θα επέβαλε την εκπροσώπηση γυναικών και ανδρών σε ποσοστό 50-50, θα ήταν μόνιμη. Ωστόσο, πολλές γυναικείες οργανώσεις, κυρίως της Νότιας Ευρώπης, απογοητευμένες από την αργή πρόοδο, όσον αφορά την αύξηση του αριθμού των γυναικών στην πολιτική συνεχίζουν να πιέζουν για μία τέτοια συνταγματική τροποποίηση. Υποστηρίζουν ότι η κοινωνία απαρτίζεται σχεδόν εξίσου από τα δύο φύλα και ότι η δημοκρατία της ισότητας θα εγγυάται ότι τα συμφέροντα και οι ανάγκες και των δύο φύλων θα αντικατοπτρίζονται πλήρως στη χάραξη της πολιτικής από την άλλη μεριά, οι ποσοστώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί έχουν χρησιμοποιηθεί επιλεκτικά σε ορισμένα κράτη μέλη. Θεωρούνται προσωρινά μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για να εξισορροπήσουν την εκπροσώπηση των γυναικών στα πολιτικά όργανα. Ωστόσο, οι ποσοστώσεις εξακολουθούν να αποτελούν αμφιλεγόμενο ζήτημα, καθώς οι αντιτιθέμενοι σε αυτές υποστηρίζουν ότι γίνονται αίτια διακρίσεων και παρεμβάσεων. Ποσοστώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί, λιγότερο ή περισσότερο εκτεταμένα στο Βέλγιο, τη Δανία, τη Φιλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα συστήματος ποσοστώσεων είναι αυτό του Βελγίου. Η βελγική νομοθεσία του 1994 απαιτεί ένα ελάχιστο ποσοστό υποψηφίων του ίδιου φύλου. Οι λίστες των κομμάτων πρέπει να περιλαμβάνουν γυναίκες υποψήφιες σε ποσοστό τουλάχιστον 25%. Ο αριθμός αυτός πρόκειται να αυξηθεί σε 33% από τώρα και μετά. Παρόλο που το σύστημα των ποσοστώσεων δεν προβλέπει κυρώσεις στην περίπτωση που κάποια λίστα δεν περιλαμβάνει τον απαιτούμενο αριθμό γυναικών υποψηφίων, όριζε ότι οι θέσεις που, κατά το νόμο, προορίζονται για γυναίκες και δεν πληρούνται από γυναίκες υποψήφιες θα παραμένουν κενές. Με άλλα λόγια, αν η λίστα δεν περιλαμβάνει αρκετές γυναίκες, μειώνεται αναλόγως ο αριθμός των ανδρών υποψηφίων. Το Βέλγιο είναι μία από τις δύο χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επέβαλαν άμεση ποσόστωση για εκλογή σε δημόσιο αξίωμα. Η άλλη χώρα είναι η Ιταλία, η οποία το 1993 έθεσε σε εφαρμογή δύο εκλογικούς νόμους, που προβλέπουν αντίστοιχα ότι στις λίστες των υποψηφίων κανένα από τα δύο φύλα δεν μπορεί να αντιπροσωπεύεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 75% και ότι τα ονόματα των

53




γυναικών και ανδρών υποψηφίων θα εμφανίζονται στις λίστες εναλλάξ. Ωστόσο, οι νόμοι κηρύχθηκαν αντισυνταγματικοί το 1995, αφού κρίθηκε παραβιάζουν τη νομοθεσία περί ίσης μεταχείρισης. Εκτός από το Βέλγιο και την Ιταλία, όλα τα υπόλοιπα συστήματα ποσοστώσεων αφορούν επιτροπές ή συμβουλευτικά όργανα, τα μέλη των οποίων συνήθως διορίζονται. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η Φιλανδία, όπου το 1987 ψηφίστηκε νόμος που προβλέπει ότι γυναίκες και άνδρες πρέπει να γίνονται μέλη επιτροπών, συμβουλευτικών σωμάτων και άλλων οργάνων με τη μεγαλύτερη δυνατή ισότητα. Το 1995 προστέθηκε τροποποίηση η οποία ορίζει ότι στις συγκεκριμένες επιτροπές και συμβουλευτικά σώματα πρέπει να συμμετέχει ποσοστό τουλάχιστον 40% και των δύο φύλων. Αποτέλεσμα της ποσόστωσης αυτής είναι ότι ο αριθμός των γυναικών στα συγκεκριμένα όργανα λήψης αποφάσεων αυξήθηκε, από 255 το 1980, σε 485 το 1996. Αν και το φιλανδικό παράδειγμα φαίνεται να αποτελεί σαφή ένδειξη των δυνητικών αποτελεσμάτων μίας ποσόστωσης, τα αποτελέσματα στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι δυνατόν να εξακριβωθούν με την ίδια ευκολία και αμεσότητα. Πάντως, φαίνεται ότι οι ποσοστώσεις αποτελούν ένα από τα αποτελεσματικότερα μέσα για τη διασφάλιση καλύτερης εκπροσώπησης, υπό την προϋπόθεση, ωστόσο, ότι συνοδεύονται και από άλλα μέτρα όπως ευαισθητοποίηση, καλύτερη εκπαίδευση ή παροχή εγκαταστάσεων για τη μέριμνα των παιδιών.Οι ποσοστώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί ιδιαίτερα από τα πολιτικά κόμματα. Η επιτυχία τους αποδεικνύεται στις σκανδιναβικές χώρες, όπου οι γυναίκες έχουν ήδη κατακτήσει σημαντικό αριθμό εδρών ή θέσεων σε κοινοβούλια και κυβερνήσεις. Το δανέζικο Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα εισήγαγε τις ποσοστώσεις ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας του '70, ορίζοντας ότι το κάθε φύλο όφειλε να εκπροσωπείται σε ποσοστό τουλάχιστον 40%. Κατά τον ίδιο τρόπο, το γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα εισήγαγε το σύστημα των ποσοστώσεων τόσο όσον αφορά την εσωτερική διάρθρωσή του όσο και την εκλογή σε δημόσια αξιώματα, με ποσοστό 40% και 33% αντίστοιχα.Τα συστήματα ποσοστώσεων αποτελούν σήμερα συχνό φαινόμενο στα ευρωπαϊκά κόμματα, αφού η γυναικεία συμμετοχή, που ήταν ήδη χαμηλή, έχει μειωθεί σημαντικά από το 1985.

7.2 Η Κατάσταση των γυναικών στη χώρα κατά τη δεκαετία 1984-1994 Η αρχή της ισότητας των δύο φύλων καθιερώθηκε στην Ελλάδα με το Σύνταγμα του 1975 και θεμελιώθηκε κατά την περίοδο 1981-1989 με νόμους που στόχευαν στην εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής του τόπου. Παράλληλα την ίδια χρονική περίοδο δημιουργήθηκε το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και ο αρμόδιος κυβερνητικός φορέας για την προώθηση της αρχής της ισότητας των δύο φύλων στην πράξη.

54




Ωστόσο, παρά την προοδευτική νομοθεσία και τη λήψη θετικών μέτρων υπέρ των γυναικών, η ουσιαστική υλοποίηση της ισότητας των δύο φύλων δεν έχει ακόμη επιτευχθεί. Οι δείκτες σε όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου μαρτυρούν την ύπαρξη σοβαρών ανισοτήτων μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι κοινωνικές διακρίσεις λόγω φύλου που υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα της οργανωμένης κοινωνικής ζωής, δεν αίρονται μόνο με θεσμικά και νομοθετικά μέτρα. Οι κατεστημένες αντιλήψεις και νοοτροπίες που διαπερνούν την ελληνική κοινωνία και αφορούν τους ρόλους και τα στερεότυπα των δύο φύλων αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την προώθηση της ισότητας. Η επόμενη φάση της πολιτικής για την ισότητα θα πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα και στρατηγικές που θα συμβάλλουν στην άμβλυνση των ανισοτήτων αλλά και στην εξάλειψη των αιτίων που τις προκαλούν. Το περιεχόμενο μιας τέτοιας πολιτικής πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην αλλαγή της υπάρχουσας αντίληψης για τους ρόλους των δύο φύλων στην οικογένεια, την εργασία, την πολιτική, την κοινωνική ζωή. Η πολιτική αυτή αφενός θα προωθεί μέτρα για την ισότητα, αφετέρου θα καταγγέλει τις δομές εκείνες που διατηρούν τον ανδροκεντρικό χαρακτήρα τους και διαιωνίζουν με αυτόν τον τρόπο τα προβλήματα, αποκλείοντας τις γυναίκες από τα κέντρα εξουσίας και διαχείρισης των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών πραγμάτων.

Συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεωνΗ συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική ζωή της Ελλάδας παρουσιάζει μια μικρή αύξηση κατά την τελευταία δεκαετία (1984-1994), παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να παραμένει πολύ μικρό το ποσοστό των γυναικών που συμμετέχουν στα ανώτερα επίπεδα της πολιτικής διαδικασίας. Οι γυναίκες άρχισαν να συμμετέχουν περισσότερο ενεργά στα κόμματα τα τελευταία χρόνια, μετά την πτώση της δικτατορίας το 1974. Μέχρι τότε ο χώρος της πολιτικής αποτελούσε αποκλειστική σχεδόν σφαίρα δράσης των ανδρών. Σε αυτήν την εξέλιξη συνετέλεσε η επαναδραστηριοποίηση, την ίδια περίοδο, του ελληνικού γυναικείου κινήματος. Το 1988 συγκροτήθηκε η Συντονιστική Επιτροπή Γυναικείων Οργανώσεων και Γυναικείων Τμημάτων των Κομμάτων με κύριο στόχο την προβολή του αιτήματος της ισότιμης συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, και ιδιαίτερα στα πολιτικά αξιώματα, μέσω του συ<%-2>στήματος των ποσοστώσεων. Αποτέλεσμα της κινητοποίησης αυτής ήταν ότι τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα υιοθέτησαν είτε το σύστημα της ποσόστωσης είτε το σύστημα της αναλογικής εκπροσώπησης. Επίσης δημιουργήθηκαν γραμματείες για θέματα ισότητας των δύο φύλων στις κορυφαίες συνδικαλιστικές οργανώσεις της

55




χώρας, όπως τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ), ΟΜΕ - ΟΤΕ, ΟΤΟΕ, ΑΔΕΔΥ. Το 1990 συγκροτήθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο το "Ευρωπαϊκό Λόμπυ Γυναικών", στο οποίο η Ελλάδα συμμετέχει με τέσσερις εκπροσώπους που εκλέγονται από 45 Ελληνικές Γυναικείες μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (MKO). Επίσης το 1992 δημιουργήθηκε το ελληνικό τμήμα του ευρωπαϊκού δικτύου εμπειρογνωμόνων "Γυναίκες στα Κέντρα Αποφάσεων" με πρωτοβουλίες για τη μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα εξουσίας. Στα πλαίσια της εκστρατείας για τις εκλογές της 12ης Ιουνίου του 1994 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Δίκτυο ανέλαβε πρωτοβουλία και σύστησε διακομματική εκστρατεία πληροφόρησης για την ανάγκη ισόρροπης συμμετοχής ανδρών και γυναικών στις εκλογικές λίστες. Το 1989 ορίσθηκε για πρώτη φορά γυναίκα ως Επίτροπος της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Στο 13ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) το Φεβρουάριο του 1991, εξελέγη γυναίκα ως Γενική Γραμματέας, ενώ από το Μάρτιο του 1991 μέχρι τον Οκτώβριο του 1993 γυναίκα προήδρευε και του άλλου αριστερού κόμματος, του Συνασπισμού της Αριστεράς (ΣΥΝ). Σύμφωνα με έρευνα της ΓΓΙ που διεξήχθη το 1988 σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), δεν υπάρχει ένα ομοιογενές πρότυπο γυναικείας πολιτικής συμπεριφοράς. Τα άτομα δεν διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο, ενώ στοιχείο διαφοροποίησης αποτελεί η ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και η κομματική ταυτότητα.

7.2.1 Ελληνικό ΚοινοβούλιοΣτο Εθνικό Κοινοβούλιο οι γυναίκες υποαντιπροσωπεύονται. Παρά το γεγονός ότι αποτελούν το 51% του εκλογικού σώματος δεν περιλαμβάνονται ικανοποιητικά στις λίστες των κομμάτων συνεπώς φθάνει τελικά στη Βουλή ένας μικρός αριθμός γυναικών-βουλευτών. Από τις εκλογές του 1981 μέχρι τις πιο πρόσφατες του 1993 η πορεία παρουσιάζει μια ασταθή αύξηση, παρά τις οργανωμένες προσπάθειες των γυναικών εντός και εκτός κομμάτων, την υιοθέτηση από τα κόμματα της ποσόστωσης ή της αναλογικής εκπροσώπησης των γυναικών στα όργανα, την αύξηση του ενδιαφέροντος των γυναικών για την πολιτική και τη βελτίωση του μορφωτικού τους επιπέδου. Στις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις του 1985 και 1989το ποσοστό των γυναικών παρέμεινε στο 4,3%, ενώ στις γενικές εκλογές του 1989 (5/11/89) αύξησαν την παρουσία τους στον αριθμό των είκοσι (20), επιτυγχάνοντας ποσοστό 6,7% που αποτελεί και το μεγαλύτερο ποσοστό εκπροσώπησης που πέτυχαν ποτέ οι γυναίκες στη Βουλή. Στις εκλογές του 1990 ο αριθμός τους

56




μειώθηκε σε δεκαέξι (16) δηλαδή ποσοστό 5,3%. Στις πρόσφατες εκλογές του 1993 το ποσοστό έφθασε το 6%. Τελικά όμως διαμορφώθηκε στο 5,6% μετά την απώλεια μιας έδρας. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιοαπό το 1981 μέχρι το 1989 το ποσοστό των γυναικών ήταν 8,3%. Στις ευρωεκλογές του 1989 εξελέγη μια γυναίκα, η οποία αργότερα υπουργοποιήθηκε και παραιτήθηκε από το αξίωμά της. Στις πρόσφατες εκλογές του Ιουνίου 1994 το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών έφτασε το 16% με 4 γυναίκες σε σύνολο 25 ευρωβουλευτών.

7.2.2 ΚυβέρνησηΣτο σημερινό υπουργικό συμβούλιο η γυναικεία εκπροσώπηση φθάνει μόλις το 5,8% με τρεις γυναίκες σε θέσεις Υφυπουργών. Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών σε θέσεις Γενικών Γραμματέων ανέρχεται σε 12,2%. Η συμμετοχή των γυναικών στις διάφορες κυβερνήσεις της περιόδου 1981-1993 δεν ξεπέρασε, στην καλύτερη περίπτωση, το 12%. Τα υπουργικά χαρτοφυλάκια που ανέλαβαν οι γυναίκες ήταν σχετικά με την Υγεία και την Κοινωνική Πρόνοια, την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, την Απασχόληση, τομείς στους οποίους οι γυναίκες έχουν και την πιο μακροχρόνια παράδοση, ενώ ανέλαβαν και τα πλέον ανδροκρατούμενα υπουργεία Βιομηχανίας, Εξωτερικών Υποθέσεων και Δικαιοσύνης. Στην κυβέρνηση σήμερα συμμετέχει μια γυναίκα Υφυπουργός σε τεχνοκρατικό Υπουργείο (Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Εργων). Ο διορισμός στην κυβέρνηση το 1993 Υφυπουργού αρμόδιας για θέματα ισότητας των δύο φύλων δείχνει τη βούληση της κυβέρνησης για αναβάθμιση της πολιτικής για τις γυναίκες.

7.2.3 Διπλωματικό σώμα Στο διπλωματικό σώμα υπάρχει μια συνεχής αύξηση της δύναμης των γυναικών, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία γεγονός που αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής είναι ιδιαίτερα χαμηλό στις ανώτερες βαθμίδες. Στα δύο πρώτα κλιμάκια της ιεραρχίας δεν υπάρχει καμιά γυναίκα, ενώ από το πέμπτο κλιμάκιο και κάτω αυξάνεται σημαντικά το ποσοστό συμμετοχής τους. Το 1986 για πρώτη φορά διορίστηκε γυναίκα πρεσβευτής εκ προσωπικοτήτων, ενώ από το 1992 μέχρι και σήμερα γυναίκα πρέσβης με βαθμό πληρεξουσίου υπουργού Β υπηρετεί στην ελληνική πρεσβεία στη Νορβηγία.

57




7.2.4 Τοπική και περιφερειακή διοίκηση

Στο επίπεδο της περιφερειακής και τοπικής διοίκησης υπάρχει έλλειψη ικανοποιητικής εκπροσώπησης των γυναικών, μολονότι έχουν θεμελιωθεί από το 1981 θεσμοί αποκέντρωσης και κοινωνικής συμμετοχής, όπως νομαρχιακά συμβούλια και συνεταιρισμοί, όπου οι γυναίκες θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση. Η συμμετοχή των γυναικών σε επίπεδο Νομαρχών έφτασε το 1992 στο 7,4%, ενώ το 1985 στο 18,18%.

Σύμφωνα με τα στοιχεία δεν φαίνεται ευκολότερο για τις γυναίκες της περιφέρειας να καταλάβουν μια θέση στις τοπικές αρχές από ότι στις εθνικές. Αντίθετα, εντοπίζουμε μια διαφοροποίηση μεταξύ των μεγάλων πόλεων και των χωριών. Οι καινοτομίες γίνονται πιο εύκολα αποδεκτές στις πόλεις παρά στα χωριά, με αποτέλεσμα να δέχονται ευκολότερα τη συμμετοχή των γυναικών.

7.2.5 Θέση και συμμετοχή ανά επαγγελματική κατηγορίαΠαρά την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και τη βελτίωση των τυπικών τους προσόντων, η συμμετοχή τους στα κέντρα λήψης οικονομικών αποφάσεων παραμένει χαμηλή, όπως φαίνεται από την κατά φύλο κατανομή των εργοδοτών, των αυτοαπασχολουμένων και των διευθυνόντων και ανωτέρων διοικητικών στελεχών. Οι γυναίκες αποτελούσαν το 1991, το 13% των εργοδοτών [Πινακας 5], το 20,7% των αυτοαπασχολουμένων, το 73,0% των συμβοηθούντων και μη αμειβομένων και το 34,7% των μισθωτών.

58




Επίσης αποτελούν το 13,2% των διευθυνόντων και ανωτέρων διοικητικών στελεχών. Οι απασχολούμενες γυναίκες σε σχέση με τη θέση στο επάγγελμα το 1991 [Πινακας 6]είναι κατά 54,7% μισθωτές, κατά 25,2% συμβοηθούσες και μη αμειβόμενες ως μέλη οικογενείας, κατά 17,7% αυτοαπασχολούμενες και κατά 2,4% εργοδότριες.

Η σημαντικότερη μεταβολή ως προς τη θέση των γυναικών στο επάγγελμα την περίοδο 1981-91 είναι η απόλυτη αύξηση των εργοδοτριών κατά 59,0% , η αύξηση των μισθωτών γυναικών κατά 37,9% και η αύξηση των αυτοαπασχολουμένων κατά 8,1%. Η μείωση των συμβοηθούντων κατά 22,9% οφείλεται κυρίως στη μεγάλη μείωση της απασχόλησης των γυναικών στη

59




γεωργία. Στην κατανομή των απασχολουμένων ανδρών σε σχέση με τη θέση στο επάγγελμα παρατηρείται μείωση των εργοδοτών και των αυτοαπασχολουμένων. Από τις συμβοηθούσες και μη αμειβόμενες, που αποτελούν το 1/4 περίπου των απασχολουμένων γυναικών, το 71,6% απασχολείται στη γεωργία και το 13,9% στον κλάδο του εμπορίου-ξενοδοχείων. Η γυναικεία απασχόληση αυξήθηκε με ρυθμούς ταχύτερους από τους μέσους την περίοδο 1981 - 1991 σε όλες κατηγορίες που παρουσίασαν αύξηση. Οι κατηγορίες των επαγγελμάτων που στο σύνολο των απασχολουμένων παρουσιάζουν αύξηση, και μάλιστα σημαντική, είναι των επιστημόνων και ελευθέρων επαγγελματιών, των υπαλλήλων γραφείου, των εμπόρων και πωλητών και των απασχολουμένων στην παροχή υπηρεσιών. Η απόλυτη αύξηση των απασχολουμένων γυναικών στις κατηγορίες αυτές είναι αντίστοιχα 72,9%, 47,4%, 60,2% και 30,7%. Η κατηγορία των διευθυνόντων και ανώτερων διοικητικών στελεχών παρουσιάζει συνολικά σημαντική μείωση (-18,2%), η συμμετοχή όμως των γυναικών στην κατηγορία αυτή αυξήθηκε (απόλυτα 4,9%, κατά φύλο στη κατηγορία 2,9%, αλλά στην κατανομή ανά 100 γυναίκες δεν μετεβλήθη καθόλου και είναι μόνο 0,7%^ αντίθετα μεταξύ των ανδρών τα ανώτερα διοικητικά στελέχη είναι 2,2%).

7.2.6 Δημόσιος τομέαςΣτη Νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία και τις προσλήψεις στο Δημόσιο Τομέα δεν υπάρχει καμία διάκριση φύλου. Η προαγωγή στους διάφορους βαθμούς γίνεται με βάση τα τυπικά προσόντα των υπαλλήλων και τα χρόνια υπηρεσίας. Η διαφορά της συμμετοχής γυναικών και ανδρών στον Α βαθμό πιθανόν να οφείλεται στη δυνατότητα των παντρεμένων γυναικών να συνταξιοδοτούνται μετά από 15 χρόνια υπηρεσίας. Οι διευθυντικές θέσεις καταλαμβάνονται με διαφορετικά κριτήρια.Τις προαγωγές αποφασίζουν τα υπηρεσιακά συμβούλια. Το ποσοστό των γυναικών στις διευθυντικές θέσεις και στις θέσεις των τμηματαρχών υστερεί σημαντικά αυτού των ανδρών. Στις Δημόσιες Υπηρεσίες οι γυναίκες προϊστάμενοι των διευθύνσεων ανέρχονται σε 10,6% και των Τμημάτων σε 24% το 1991 και παρουσιάζουν μείωση σε σχέση με το 1988.

7.2.7 Διαπιστώσεις Τα αίτια της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών σε όλα τα κέντρα εξουσίας και λήψης των αποφάσεων είναι κυρίως : •η κατεστημένη νοοτροπία και οι πατριαρχικές δομές και αντιλήψεις των κομμάτων και της κοινωνίας. •η μικρή παρουσία τους στα κόμματα και στις θέσεις με αυξημένες υποχρεώσεις, λόγω του άνισου καταμερισμού εργασίας μέσα στο σπίτι και της έλλειψης κοινωνικής υποδομής στήριξης των οικογενειακών βαρών. •ο κατά φύλα καταμερισμός της αγοράς εργασίας.

60




8 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

88 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗΗλικία των επιχειρηματιών αναλόγως φύλουΕξετάζοντας το φύλο των επιχειρηματιών σε συσχετισμό με τη σημερινή τους ηλικία,

παρατηρούμε από τον πίνακα 1 ότι, το 65% των γυναικών επιχειρηματιών έχει γεννηθεί

μετά το 1950, ενώ μόνο το 39% των ανδρών έχει γεννηθεί αυτή την περίοδο. Οι

περισσότερες από τις γυναίκες επιχειρηματίες (43%) είναι σήμερα ηλικίας 36-45 ετών,

ενώ οι περισσότεροι από τους άνδρες (34%) είναι 46-55 ετών. Με άλλα λόγια, οι

γυναίκες επιχειρηματίες είναι, σε γενικές γραμμές, μικρότερης ηλικίας από τους άνδρες.

Αυτό οφείλεται, εκτός των άλλων (διάρθρωση δείγματος κ.λπ.), και στο ότι οι

περισσότερες από τις γυναίκες ακολούθησαν επιχειρηματική καριέρα, στρέφοντας το

ενδιαφέρον τους στον τριτογενή τομέα που είναι και ο “νεότερος” της ελληνικής

οικονομίας. Επίσης, η μεταβολή στις παραδοσιακές αρχές και τις αξίες της κοινωνίας μας

μόνο τις τελευταίες δεκαετίες άφησε χώρο για δραστηριοποίηση γυναικών στις

επιχειρήσεις.

Ιδρυση-συνέχιση επιχειρήσεων και φύλο επιχειρηματιώνΕξετάζοντας τον ιδρυτή της επιχείρησης και το φύλο του σημερινού επιχειρηματία εξάγουμε ορισμένα συμπεράσματα ως προς τις ευκαιρίες και δυνατότητες των γυναικών να ακολουθούν επιχειρηματική καριέρα. Φαίνεται ότι ένα σχετικά

61




μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών σε σύγκριση με αυτό των ανδρών ίδρυσαν μόνες τους την επιχείρηση που διευθύνουν (79% έναντι 74%). Επίσης, οι γυναίκες επιχειρηματίες συνέχισαν σε ποσοστό 20% (έναντι 17% των ανδρών) την οικογενειακή επιχείρηση. Οι άνδρες επιχειρηματίες, από το άλλο μέρος, σε μεγαλύτερο ποσοστό (4%) από τις γυναίκες (1%) εξαγόρασαν από άλλους τις επιχειρήσεις τους. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες επιχειρηματίες δεν στρέφονται τόσο σε εξαγορά επιχειρήσεων όσο οι άνδρες και προτιμούν είτε να ιδρύουν μόνες τους τις επιχειρήσεις ή να συνεχίσουν την οικογενειακή επιχείρηση. Στις δύο ωστόσο αυτές επιλογές οι προτιμήσεις τους κατανέμονται περίπου με ίδιο τρόπο, όπως αυτές των ανδρών επιχειρηματιών. H πλειονότητα των επιχειρήσεων του δείγματος έχει ιδρυθεί στην περίοδο 1960-80. Την εποχή αυτή είναι έντονη η παρουσία των ανδρών επιχειρηματιών, ενώ η συμμετοχή των γυναικών αυξήθηκε δραστικά μόνο το διάστημα των τελευταίων ετών. Παρά το γεγονός ότι η συμμετοχή των γυναικών στην ίδρυση των επιχειρήσεων του συνόλου του δείγματος είναι περιορισμένη (μόλις 15%), αυτή έχει αυξηθεί τα τελευταία 15 έτη, (από 15% στη δεκαετία του 1970, σε 18% και σε 27% στις δεκαετίες 1980 και 1990 αντίστοιχα), κάτι που δείχνει την εντατικότερη προσπάθεια των γυναικών για είσοδό τους στον επιχειρηματικό τομέα της οικονομίας μας.Εάν εξετάσουμε το έτος κατά το οποίο τα άτομα ενεργοποιήθηκαν ως επιχειρηματίες ανάλογα με το φύλο τους, παρατηρούμε τα εξής:Από τη δεκαετία του 1970 άρχισαν οι γυναίκες να αναγνωρίζουν συστηματικά την επιχειρηματική καριέρα ως εναλλακτική απασχόληση, σε σχέση προς την εξαρτημένη εργασία.Η δεκαετία του 1980 είναι αυτή, στη διάρκεια της οποίας εμφανίστηκαν οι περισσότερες γυναίκες επιχειρηματίες.Εκτός αυτών, από τη σύνθεση του δείγματός μας, προκύπτει ότι γενικά η παρουσία των γυναικών επιχειρηματιών είναι σχετικά περιορισμένη (15% στο σύνολο των επιχειρήσεων) και κυρίως εμφανίζεται στον τριτογενή τομέα (19% έναντι 9% στον τομέα μεταποίησης).

62




Εξετάζοντας, τώρα, σε ποιον τομέα δραστηριότητας εμφανίστηκε κυρίως η αυξητική τάση συμμετοχής των γυναικών στην ίδρυση των επιχειρήσεων, επιβεβαιώνεται, από τους πίνακες 2 και 3, ότι αυτή έλαβε χώρα το διάστημα 1980-1990 περισσότερο στον τριτογενή τομέα, παρά στον τομέα της μεταποίησης.Εάν εξετάσουμε λεπτομερέστερα τους ειδικούς κλάδους στους οποίους, δραστηριοποιήθηκαν οι άνδρες και γυναίκες επιχειρηματίες, προκύπτουν οι πίνακες 4 και 5. Οι πίνακες αυτοί δείχνουν τους τρεις πιο σημαντικούς κλάδους δραστηριότητας που συγκέντρωσαν τις προτιμήσεις των ανδρών και γυναικών επιχειρηματιών ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας.

Από τα στοιχεία του πίνακα 4, προκύπτει ότι η ιεράρχηση κατά κλάδους 63




προτίμησης των επιχειρηματιών, ανάλογα με το φύλο τους, είναι παρόμοια και στα δύο φύλα, μολονότι ο αριθμός των ανδρών επιχειρηματιών υπερτερεί αυτού των γυναικών. Οι λόγοι για τους οποίους οι κλάδοι αυτοί προσέλκυσαν κατά προτεραιότητα τις προτιμήσεις για ίδρυση επιχειρήσεων δεν εξετάζονται εδώ. Σημειώνεται πάντως ότι δεν εξαντλούνται στις εκτιμήσεις προοπτικών ανάπτυξης, δεδομένου ότι σε άλλη πρόσφατη μελέτη διαπιστώνεται ότι κατά την περίοδο 1986-92, από τους εν λόγω κλάδους, μόνο αυτός των τροφίμων είχε θετικούς ρυθμούς εξέλιξης, ενώ οι άλλοι δύο κλάδοι ειδών υπόδησης και επίπλων παρουσίαζανταχείς ρυθμούς συρρίκνωσης.Ανάλογες διαπιστώσεις μπορεί να γίνουν και από τα στοιχεία του πίνακα 5, ο οποίος εμφανίζει τη σύνθεση των επιχειρηματιών κατά φύλο, στον τομέα παροχής υπηρεσιών. Η ιεράρχηση προτιμήσεων κατά τη δραστηριοποίηση σε συγκεκριμένους κλάδους είναι η ίδια και για τα δύο φύλα.Διαβαθμίζοντας αναλόγως του πλήθους των περιπτώσεων τις προτιμήσεις των γυναικών επιχειρηματιών για συγκεκριμένους κλάδους, από τους πίνακες 4 και 5 φαίνεται ότι οι περισσότερες στράφηκαν στην ίδρυση επιχειρήσεων παροχής προσωπικών υπηρεσιών και λιανικού εμπορίου. Τρίτος στη σειρά προτίμησής τους ήταν ο κλάδος των βιοτεχνικών ειδών υπόδησης και ενδύματος. Οι εργασίες αυτές, που μπορούν να χαρακτηριστούν ως παραδοσιακά γυναικείες, προσέλκυσαν, όπως φαίνεται από το δείγμα μας, και μεγάλο μέρος των ανδρών επιχειρηματιών. Από τα αποτελέσματα αυτά - χωρίς μεγάλες και έντονες διακρίσεις - φαίνεται ότι οι γυναίκες προσέλκυσαν την ίδρυση επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών παρά μεταποιητικών.

Φύλο επιχειρηματιών και μέγεθος επιχείρησηςΑν συσχετίσουμε την κατά φύλο σύνθεση των επιχειρηματιών με το μέγεθος των επιχειρήσεων (σε όρους αριθμού απασχολουμένων) που ίδρυσαν, παρατηρούμε (πίνακας 6) ότι, σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες επιχειρηματίες ιδρύουν και λειτουργούν μικρότερες επιχειρήσεις από αυτές των ανδρών.

64




Συγκεκριμένα, μόνο το 12% των γυναικών ίδρυσε επιχειρήσεις που απασχολούν 3-4 υπαλλήλους, ενώ στην ίδια κατηγορία οι επιχειρήσεις των ανδρών ανέρχονταν στο 20% του συνόλου των “ανδρικών” επιχειρήσεων. Επίσης, μόνο 1% των γυναικών (σε αντιστοιχία με 6% των ανδρών) ίδρυσε επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από πέντε άτομα. Η σχετική αυτή διάκριση του μεγέθους των επιχειρήσεων ανάλογα με το φύλο του επιχειρηματία οφείλεται εν μέρει στο ότι οι περισσότερες γυναίκες επιχειρηματίες στράφηκαν κυρίως στην ίδρυση επιχειρήσεων στον τριτογενή τομέα και στο ότι έχουν μικρότερο παρελθόν επιχειρηματικής ζωής από τους άνδρες. Επιπλέον, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες πιθανώς αποφεύγουν μεγέθυνση των επιχειρήσεών τους πέραν ενός σημείου που τους επιτρέπει έλεγχο και διατήρηση ευελιξίας (σε σχέση και με άλλες τους ασχολίες, π.χ. οικογενειακές).

Εξετάζοντας τα δεδομένα συσχέτισης του φύλου του επιχειρηματία και του μεγέθους της επιχείρησης κατά τομέα δραστηριότητας, από τους πίνακες 7 και 8, παρατηρούμε ότι στον τομέα μεταποίησης υπάρχουν μόνο 2 επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν από γυναίκες και απασχολούν 3-4 άτομα, ενώ - αντίθετα - υπήρχαν 33 “ανδρικές” επιχειρήσεις (19% στο σύνολο των ανδρικών επιχειρήσεων). Αντίστοιχα, στον τριτογενή τομέα υπάρχουν 7 “γυναικείες” (12% ως προς το σύνολο του τομέα) επιχειρήσεις που απασχολούν 3-4 άτομα και 53% “ανδρικές” (21% ως προς το σύνολο του τομέα). Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνουν μια γενική τάση: οι γυναίκες επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται κυρίως στον τριτογενή τομέα, ιδρύοντας πολύ μικρές επιχειρήσεις, ενώ οι άνδρες δραστηριοποιούνται και στον τομέα μεταποίησης, ιδρύοντας γενικά κάπως μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

65




Εξετάζοντας το φύλο των επιχειρηματιών και τον τόπο καταγωγής τους, δεν προκύπτουν ενδείξεις για το ότι οι άνδρες ή οι γυναίκες επιχειρηματίες προέρχονται κατά κύριο λόγο από συγκεκριμένο τόπο καταγωγής. Σε γενικές πάντως γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι περισσότεροι κατά αναλογία άνδρες επιχειρηματίες προέρχονται από χωριά/κωμοπόλεις παρά γυναίκες. Ή, με άλλα λόγια, οι περισσότερες σχετικά γυναίκες επιχειρηματίες κατάγονται από μεγάλες πόλεις και την Αθήνα. Αυτό ίσως δείχνει μια μορφή συντηρητισμού που παρουσιάζεται στις μικρές πόλεις και τα χωριά σχετικά με την ευχέρεια των γυναικών να δραστηριοποιηθούν ως επιχειρηματίες.

66




9o ΚΕΦΑΛΑΙΟ

99 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣΜετά από δειγματοληπτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε τοπικό επίπεδο, από τις 13 επιχειρήσεις που ερωτήθηκαν, οι 10 δραστηριοποιούνται στο τομέα των ετοίμων ενδυμάτων.

Ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων αυτών δεν ξεπερνά τα 100εκ. εκτός από μία και μόνο περίπτωση, αλλά θα πρέπει να αναφέρουμε ότι μερικές γυναίκες δεν απάντησαν. Επίσης η νομική μορφή των επιχειρήσεων αυτών είναι κυρίως ατομικές επιχειρήσεις.

ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ

39%

ΕΩΣ 100εκ.38%

ΑΠΟ 101εκ. και πάνω

23%ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ

ΕΩΣ 100εκ.

ΑΠΟ 101εκ. καιπάνω

67


ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧ.69%

ΟΜΟΡΥΘΜΗ ΕΠΙΧ.

31%ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧ.

ΟΜΟΡΥΘΜΗΕΠΙΧ.



ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ

ΕΩΣ 330%

3 ΕΩΣ 58%6 ΕΩΣ 10

23%

11 ΕΩΣ 2023%

21 ΕΩΣ 508%

50 ΚΑΙ ΠΑΝΩ

8%ΕΩΣ 33 ΕΩΣ 56 ΕΩΣ 1011 ΕΩΣ 2021 ΕΩΣ 5050 ΚΑΙ ΠΑΝΩ

Ο αριθμός των απασχολουμένων στις επιχειρήσεις αυτές δεν ξεπερνά κατά πλειοψηφία τα 20 άτομα.

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΤΑ ΦΥΛ0

ΜΟΝΟ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

77%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ-ΑΝΤΡΕΣ

23%ΜΟΝΟ ΓΥΝΑΙΚΕΣΓΥΝΑΙΚΕΣ-ΑΝΤΡΕΣ

Το 23% που αντιστοιχεί στην ερώτηση σχετικά με το φύλλο που απασχολείται στις επιχειρήσεις, δεν είναι και τόσο αντιπροσωπευτικό γιατί μόνο οι 4 από τις 13 επιχειρήσεις απασχολούν και άντρες. Πιο συγκεκριμένα μια επιχείρηση που

68




απασχολεί 100 άτομα, μόνο 10 από αυτά είναι άντρες. Μία άλλη που απασχολεί 40 άτομα, έχει μόνο 4 άντρες και δύο με πολύ μικρό αριθμό απασχολουμένων (3 άτομα η καθεμιά), έχουν από έναν άντρα. Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι το προσωπικό σε γυναικείες επιχειρήσεις, απαρτίζεται κυρίως από γυναίκες.Το θετικό στοιχείο που προκύπτει από την ερώτηση σχετικά με τις αντιδράσεις της κοινωνίας σχετικά με την επιχειρηματική δραστηριότητα των γυναικών, είναι ότι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό οι αντιδράσεις ήταν θετικές και ουδέτερες, γεγονός που σημαίνει ότι οι προκαταλήψεις περί ρόλου της γυναίκας μόνο ως νοικοκυράς, έχουν εκλείψει.

Τέλος θα πρέπει να τονίσουμε το ενδιαφέρον που έδειξαν οι ερωτηθέντες ως προς την ίδρυση επιμελητηρίου γυναικών με στόχο την γυναικεία επιχειρηματικότητα. Συνδυάζοντάς το μάλλον και με την ερώτηση όσον αφορά την ενημέρωση σχετικά με τα προγράμματα που αφορούν την γυναικεία επιχειρηματικότητα , θεωρούν ότι υπάρχει έλλειψη και για το λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει ένας φορέας, που θα τους εκπροσωπεί και όπου θα

69


ΘΕΤΙΚΑ54%

ΑΡΝΗΤΙΚΑ8%

ΟΥΔΕΤΕΡΑ

38%

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΘΕΤΙΚΑ

ΑΡΝΗΤΙΚΑ

ΟΥΔΕΤΕΡΑ



μπορούν να αποταθούν, προκειμένου να ενημερωθούν.

ΙΔΡΥΣΗ ΕΝΩΣΗΣ- ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ

ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΟΛΥΤΑ

38%

ΣΥΜΦΩΝΩ46%

ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΩ

8%

ΑΔΙΑΦΟΡΑ8%

ΣΥΜΦΩΝΩΑΠΟΛΥΤΑΣΥΜΦΩΝΩ

ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΩ

ΑΔΙΑΦΟΡΑ

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΛΕΙΨΗ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ Ε.Ε

ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΝΑΙ85%

ΌΧΙ15%

ΝΑΙΌΧΙ

70




10 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

1010 SWOT ANALYSIS (Strengths, Weaknesses, Opportunities, SWOT ANALYSIS (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threads)Threads)

10.1 STRENGTHS (ΔΥΝΑΜΕΙΣ)ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό συμμετοχής στην εκπαίδευση σημείωσε αύξηση σε όλες σχεδόν τις χώρες, με άνισο, όμως, ρυθμό και με διατήρηση αισθητών ανισοτήτων. Σε πολλές βιομηχανικές χώρες, η συμμετοχή των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ίση, αν όχι ανώτερη, από εκείνα των ανδρών, αλλά σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως δε στην Αφρική, υστερεί ακόμη κατά πολύ.Οι προσπάθειες των τελευταίων δεκαετιών οδήγησαν σε υποχώρηση του αναλφαβητισμού σε πολλές περιοχές του κόσμου. Ποσοστά αλφαβητισμού άνω του 95% ισχύουν για τις γυναίκες στις βιομηχανικές χώρες, τουλάχιστον 75% στη Λατινική Αμερική, την Καραϊβική, την Άπω Ανατολή και την Ν.Δ. Ασία. Μένουν, αντίθετα, πολύ χαμηλά στην Βόρεια Αφρική, την υποσαχάρια Αφρική, τη Νότια Ασία και σε μερικές ακόμη περιοχές του κόσμου.Εκεί όπου ο αναλφαβητισμός παραμένει σε υψηλά επίπεδα, η σημασία του στους γυναικείους πληθυσμούς 15 έως 24 ετών είναι, τουλάχιστον, κατά 25% μεγαλύτερη από των αντίστοιχων ανδρικών. ΄Έχει υπολογισθεί ότι, το 1990, επί 130 εκατομμυρίων παιδιών που δεν είχαν πρόσβαση στη στοιχειώδη εκπαίδευση, τα 81 εκατομμύρια ήταν κορίτσια. Όπου όμως τα κορίτσια έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, αποδεικνύουν ότι μπορούν να έχουν επιδόσεις το ίδιο καλές-ή και καλύτερες-με τα αγόρια. Έτσι στις ΗΠΑ, τα κορίτσια έχουν καλύτερες επιδόσεις στις εξετάσεις, τόσο στα high schools/λύκεια όσο και στα colleges/γενικά πανεπιστήμια.Ακόμη σύμφωνα με μια έρευνα του Andrew Crisp, γυναίκες που αιτούνται μεσαίες και υψηλές διοικητικές θέσεις, έχουν μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας σε σχέση με τους άντρες. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι στα σχετικά interviews, τα ποσοστά επιτυχίας είναι ένας προς έξι για τους άντρες και μία προς τέσσερις για τις γυναίκες. Η εξήγηση που έχει κυρίως δοθεί είναι ότι οι γυναίκες αιτούνται μόνο όταν έχουν τα προσόντα για υψηλές θέσεις, διαφορετικά δεν αιτούνται καθόλου.

71




10.2 WEAKNESSES (ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ)Μόνον έντεκα γυναίκες έχουν πάρει μέχρι τώρα το βραβείο Νόμπελ των επιστημών. Οι γυναίκες εξακολουθούν και στην Ευρώπη να αποτελούν μειοψηφία στους τομείς της επιστήμης. Ένα παράδειγμα επί συνόλου 29% των φοιτητριών, 6% σπουδάζουν μηχανικοί και οι περισσότερες από αυτές δεν ακολουθούν επιστημονική σταδιοδρομία. Και όσες τα καταφέρουν είναι αποκλεισμένες από υπεύθυνες θέσεις. Αυτή η σκληρή διαπίστωση έγινε κατά τη διάρκεια διάσκεψης με θέμα <<Γυναίκες και Επιστήμες>>, που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην οποία μετείχαν περισσότεροι από 300 εμπειρογνώμονες. Ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να αλλάξει η κατάσταση αυτή αναφέρεται σε ένα από τα συμπεράσματα του συνεδρίου: η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο χώρο των επιστημών θα τις δικαιώσει περισσότερο και θα εμπλουτίσει την επιστήμη προς όφελος του συνόλου.Αντίθετα με ότι θα πίστευε κανείς η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί καθόλου τα τελευταία χρόνια: υπάρχουν λίγες γυναίκες στους επιστημονικούς τομείς στην Ευρώπη και εξίσου λίγες στατιστικές για τις γυναίκες επιστήμονες. Ορισμένα παραδείγματα: το 52% των διπλωματούχων ανώτατων σχολών είναι γυναίκες, αλλά μόνον το 25% των φοιτητριών ακολουθούν επιστημονικούς και τεχνολογικούς κλάδους. Στη Γαλλία το 24% των φυσικών και μόνον το 20% των μαθηματικών είναι γυναίκες. Στη Σουηδία το 44% των κατόχων διδακτορικών διπλωμάτων στον τομέα της βιοϊατρικής είναι γυναίκες, αλλά μόνον το 25% προχωρούν σε υψηλότερο επίπεδο σπουδών και το 7% μόνο διδάσκουν στα πανεπιστήμια.Γενικά οι γυναίκες ελκύονται περισσότερο από τις σπουδές ιατρικής παρά μηχανικής. Σε καμιά χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχουν περισσότερο από 20% γυναίκες μηχανικοί. Διαπιστώνεται, εξάλλου, ότι οι γυναίκες, επιστήμονες κατέχουν κατά κύριο λόγο δευτερεύουσας σημασίας θέσεις:Συναντά κανείς συχνότερα βοηθούς από καθηγητές, τεχνικούς από διευθυντές εργαστηρίων. Ωστόσο, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι γυναίκες καταλαμβάνουν υπεύθυνες θέσεις ευκολότερα στις χώρες του Νότου παρά σε αυτές του Βορρά. Έτσι, για παράδειγμα, στην Πορτογαλία το 33% των υπεύθυνων στον τομέα της έρευνας είναι γυναίκες.<<Σε διάφορες φάσεις της σταδιοδρομίας μου συνάντησα δυσκολίες που σχετίζονται με το γεγονός ότι ήμουν γυναίκα, ήταν κάτι που δεν λεγόταν ανοικτά, αλλά, ωστόσο υπήρχε. Συχνά έπαιρνα γράμματα με παραλήπτη τον Κύριο Weis>>, δήλωσε η Ντόμινικ Weis, καθηγήτρια στη Σχολή της Γεωλογίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών. <<Οι γυναίκες επιστήμονες πρέπει να δουλεύουν πολύ σκληρότερα, δεν έχουν δικαίωμα να σφάλλουν>>. Και η Christine Wenneras καθηγήτρια μικροβιολογίας και ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γκότεμπουργκ, πρόσθεσε υπερθεματίζοντας

72




ότι οι <<οι καθηγητές έχουν την τάση να βαθμολογούν πολύ ευνοϊκότερα τις εργασίες που υποβάλλουν άνδρες>>.<<Οι δυσκολίες ανέκυψαν στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας μου, όταν ήμουν υποψήφια για καθηγήτρια, και κάθε φορά που υπήρχε δυνατότητα της <<κατεπιλογήν προαγωγής>> εξήγησε η καθηγήτρια Huguette Delavault, καθηγήτρια μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, <<οι άρρενες συνάδελφοι προέβαλαν το επιχείρημα ότι, μια και δεν ήμουν προστάτης οικογένειας, δεν είχα ανάγκη από προαγωγή>>. Κατά την άποψη της κυρίας Delavault, τα μικτά σχολεία δεν οδηγούν στην ισότητα ευκαιριών, αλλά αντίθετα εντείνουν τις διαφορές>>, γιατί οι καθηγητές έχουν την τάση να ενθαρρύνουν τα αγόρια να ακολουθούν επιστημονικούς κλάδους και να κατευθύνουν τα κορίτσια σε φιλολογικούς.Άλλη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που ξεκινούν μια επιστημονική σταδιοδρομία: η γυναίκα δεν αντιμετωπίζεται ως άτομο το οποίο μπορεί να καινοτομήσει.<<Μπορεί άνετα να θεωρηθεί ως εξαιρετική συνεργάτις, απαραίτητος συνδετικός κρίκος, εξαιρετικά υπεύθυνη, αλλά μόλις ξεπεράσει το μέσο όρο, αντιμετωπίζεται περισσότερο με καχυποψία, αντί να εκτιμήσουν αυτήν της την προσπάθεια διαπίστωσε με θλίψη η Francoise Collin, καθηγήτρια φιλοσοφίας στο Παρίσι. Αυτή η προκατάληψη παρατηρείται παντού: <<σπάνια επενδύει κανείς σε μια γυναίκα ανεξάρτητα αν πρόκειται για επιστήμονα καλλιτέχνη, αθλήτρια ή επιχειρηματία: θεωρείται εκ των προτέρων μια λιγότερη σίγουρη τοποθέτηση>>.Εννοείται ότι οι περισσότερες από τις γυναίκες που παρενέβησαν στη συζήτηση επέμεναν στη δυσκολία που υπάρχει να συνδυάσουν την επιστημονική σταδιοδρομία με την οικογενειακή ζωή και διατύπωσαν την επιθυμία να έχουν τη δυνατότητα οικονομικής βοήθειας για να προσλαμβάνουν βοηθητικό προσωπικό για τα παιδιά και το σπίτι. Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι το σημαντικότερο πρόβλημα είναι πολιτιστικής φύσης: οι άνδρες θεωρούν αποκλειστικό τους προνόμιο τις επιστήμες και θεωρούν ότι και να γίνει ή θέση των γυναικών είναι μάλλον στο σπίτι.

10.3 OPPORTUNITIES (ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ)Επιδοτήσεις εκατομμυρίων σε γυναίκες επιχειρηματίες, παρέχονται ως κίνητρα από εθνικούς και διεθνείς φορείς. "Ενίσχυση και προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας " είναι ένα από τα προγράμματα του Υπουργείου Ανάπτυξης , και έχει ως στόχο την ενίσχυση των γυναικών στο χώρο των επιχειρήσεων. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 1 δις δρχ., εκ των οποίων τα 500 εκ. δρχ. αποτελούν κοινοτική χρηματοδότηση.

73




Αυτό ήταν ένα από τα επιδοτούμενα προγράμματα που είχαν ως στόχο την δραστηριοποίηση της γυναίκας στον επιχειρηματικό τομέα, όχι όμως και το μοναδικό, μια και η Κοινότητα έχει επιδοτήσει μέσω των προγραμμάτων της NOW, EQUAL κ.λ.π (όπως ήδη έχουν αναφερθεί), χιλιάδες προσπάθειες γυναικών. Επιπρόσθετα, υπάρχουν επιδοτούμενα προγράμματα κατάρτισης που έχουν ως στόχο να επιμορφώσουν τις γυναίκες και να τις εντάξουν στον εργασιακό χώρο. Το γεγονός αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό και αποτελεί σημαντική ευκαιρία για τις γυναίκες που επιχειρούν.Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι οι γυναίκες έχουν να αναδείξουν πολύ καλά αποτελέσματα στις συνεταιριστικές προσπάθειες που επιχείρησαν, γι αυτό και συνηθίζεται να ακούγεται: "Οι γυναίκες έσωσαν τους αγροτουριστικούς συνεταιρισμούς"Πιο αναλυτικά:Οι δέκα συνεταιρισμοί του 1960 έχουν φθάσει σήμερα τους 70 και πλέον, ενώ μέσα στο επόμενο εξάμηνο αναμένεται να ιδρυθούν άλλοι δέκα.Η αυξητική τάση της τελευταίας πενταετίας προσεγγίζει το 53% σε σχέση με την αρχή της ίδρυσής τους, την περίοδο 1983-1989. Μόνο το 1999 ιδρύθηκαν έξι γυναικείοι αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι αποτελούν το 35% της συνολικής αύξησης.

(1 ο Επιτυχημένο παράδειγμα γυναικείας επιχειρηματικότητας) Οι πρώρες…..διδάξασεςΗ αρχή έγινε από το Συμβούλιο Ισότητας των Φύλων, το 1983. Οι γυναίκες του χωριού Πέτρα στη Λέσβο είχαν ήδη συζητήσει μεταξύ τους την ιδέα. '' Ήταν 25 γυναίκες, οι περισσότερες μητέρες και χήρες. Αποφάσισαν να φτιάξουν έναν συνεταιρισμό στον οποίο η καθεμία θα παραχωρούσε στο σπίτι της ένα δωμάτιο για φιλοξενία είπε η πρόεδρος του Συνεταιρισμού κ. Ελένη Χιώτη.Στην Πέτρα δεν υπήρχαν πολλά πράγματα αλλά μετά την δική τους προσπάθεια άρχισε να αναπτύσσεται τουριστικά η περιοχή. H ιδέα ήταν να φιλοξενούν τουρίστες μέσα στα ίδια τους τα σπίτια ώστε να αναπτυχθούν δεσμοί φιλίας που διαρκούν μέχρι σήμερα.Οι άνδρες του χωριού δεν πίστευαν ότι οι γυναίκες θα τα κατάφερναν ούτε ο Δήμος.Η βοήθεια του Κράτους ήταν ουσιαστική τότε. Κατάφεραν να κρατήσουν τα σπίτια και με τα κέρδη απ΄ αυτά να κάνουν επενδύσεις σε περισσότερα δωμάτια.

74




Όλη τη δουλειά την έκαναν μητέρες και πολλές απ΄ αυτές κατάφεραν να κρατήσουν και τα παιδιά τους στο νησί.Μέχρι το 1989 είχαν δυναμικότητα 400 κλινών. Όλοι οι φορείς της βοήθησαν εκτός από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.Σήμερα, 17 χρόνια μετά, οι γυναίκες του Συνεταιρισμού Πέτρας έχουν καταφέρει να επενδύσουν και να φτιάξουν περισσότερα δωμάτια.Κάποιες απ΄ αυτές νοικιάζουν ακόμα ένα δωμάτιο του σπιτιού τους οι περισσότερες όμως εκτός του ότι κατάφεραν να έχουν ένα συμπληρωματικό εισόδημα από τον Συνεταιρισμό, απέκτησαν πείρα και ασχολούνται πια και με παραπλήσια τουριστικά επαγγέλματα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η περίπτωση των γυναικών της Πέτρας προκάλεσε και ευρωπαϊκό ενδιαφέρον, αφού θεωρήθηκε πρότυπο ανάπτυξης '' από κάτω προς τα πάνω''.

10.4 THREADS (ΑΠΕΙΛΕΣ)Αν θέλαμε να αναλύσουμε (βλ.σχ.1) τη δημογραφική κατάσταση στην Ελλάδα (αλλά και όχι μόνο), θα παρατηρούσαμε ότι παρά το γεγονός, ότι οι γυναίκες υπερτερούν πληθυσμιακά, συμμετέχουν κατά πολύ μικρότερο ποσοστό στην παραγωγική διαδικασία/επιχειρήσεις.

75




Πληθυσμός κατά φύλο και ηλικίαΟμάδες Ηλικιών Σύνολο Αρρενες Θήλεις

Σύνολο 10.259.900 5.055.408 5.204.4920-4 ετών 556.987 286.143 270.844

5-9 ετών 663.434 341.078 322.356

10-14 ετών 754.446 387.720 366.726

15-19 ετών 766.605 394.647 371.958

20-24 ετών 791.412 399.821 391.591

25-29 ετών 721.751 359.353 362.398

30-34 ετών 728.940 361.163 367.777

35-39 ετών 681.316 342.078 339.238

40-44 ετών 673.251 336.449 336.802

45-49 ετών 559.963 278.589 281.374

50-54 ετών 657.315 319.255 338.060

55-59 ετών 655.264 322.616 332.648

60-64 ετών 644.864 308.493 336.371

65-69 ετών 453.855 210.148 243.707

70-74 ετών 344.023 150.627 193.396

75-79 ετών 296.152 129.403 166.749

80-84 ετών 192.057 81.436 110.621

85-89 ετών 85.872 34.977 50.895

90-94 ετών 26.225 9.378 16.847

95-99 ετών 4.451 1.523 2.928

100 ετών και άνω 1.717 511 1.206

</div>

76




Την πληθυσμιακή αντίφαση σε σχέση με την εργασία έρχεται να ενισχύσει η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, όπως προκύπτει από έρευνα, καταλήγοντας στο γεγονός ότι το ποσοστό των γυναικών ανέργων, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά των αντρών.

77




Άνεργοι κατά ομάδες ηλικιών, φύλο και επίπεδο εκπαίδευσης, στο σύνολο της Χώρας, κατά τα έτη 1993-1997

Σε χιλιάδες

Επίπεδο εκπαίδευσης

Έτη Σύνολο Εως 19 ετών 20-24 ετών 25-29 ετών 30-44 ετών 45-64 ετών 65+ ετών

Α Θ Α Θ Α Θ Α Θ Α Θ Α Θ Α Θ

Τριτοβάθμια 1993 29,6 52,2 - - 5,6 18,4 12,2 18,6 9,1 12,2 2,5 2,0 - -

1994 30,6 52,5 - - 5,0 17,5 11,6 20,0 9,6 11,6 4,0 1,8 0,1 -

1995 32,5 60,5 - - 5,1 20,7 10,9 23,6 11,7 13,2 4,4 2,2 0,2 -

1996 34,9 67,2 - - 8,0 22,2 13,1 25,5 10,3 16,4 3,2 2,2 0,1 -

1997 34,6 66,7 - - 6,8 21,8 14,4 24,0 9,5 17,6 3,9 3,3 0,1 -

Δευτεροβάθμια 1993 82,9 124,3 10,8 27,2 33,9 45,7 14,2 19,9 16,4 28,0 7,7 4,5 0,2 -

1994 89,0 125,2 9,7 25,1 34,5 45,3 18,5 22,6 17,7 28,3 8,7 5,5 0,2 -

1995 90,1 131,5 9,5 24,7 32,7 46,4 20,3 26,2 19,9 29,4 7,8 5,6 0,1 0,2

1996 86,6 147,3 11,9 28,2 29,3 48,9 17,9 27,8 19,2 35,6 7,6 8,2 0,3 0,1

1997 92,2 141,4 11,9 22,2 32,5 49,3 18,4 26,2 18,8 36,6 10,5 7,0 0,1 -

Πρωτοβάθμια/Δεν πήγαν σχολείο

1993 52,0 57,2 4,7 5,1 5,6 4,9 4,5 5,3 15,7 26,6 21,0 15,1 0,5 0,2

1994 50,9 55,6 4,3 3,5 5,0 4,8 6,0 5,1 13,9 26,3 21,2 15,9 0,4 0,1

1995 53,5 56,6 4,5 3,9 4,8 4,5 5,2 5,2 15,7 24,5 22,9 18,0 0,3 0,5

1996 45,6 64,8 4,9 5,0 3,9 5,3 4,3 6,4 13,5 29,4 18,5 18,0 0,5 0,6

1997 46,2 59,2 4,6 4,3 3,6 4,6 4,4 4,0 13,6 26,2 19,3 19,8 0,6 0,4

Α = Άρρενες Θ = Θήλεις

78





1111 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΟι διαπιστώσεις για την Ελληνίδα επιχειρηματία που παρουσιάστηκαν, είναι ενδιαφέρουσες και διαφωτιστικές, κυρίως ως προς τον προσανατολισμό της επιχειρηματικής της δράσης. Τα παρακάτω βασικά στοιχεία σκιαγραφούν τα ατομικά χαρακτηριστικά της γυναίκας επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις:

• Οι γυναίκες επιχειρηματίες είναι, σε γενικές γραμμές, μικρότερης ηλικίας από τους άνδρες. Αυτό οφείλεται, εκτός των άλλων, στο γεγονός ότι οι περισσότερες από τις γυναίκες ακολούθησαν επιχειρηματική καριέρα στρεφόμενες στον τριτογενή τομέα, που είναι και ο σχετικά “νεότερος” της ελληνικής οικονομίας.

• Οι γυναίκες επιχειρηματίες δεν στρέφονται τόσο στην εξαγορά των επιχειρήσεων όσο οι άνδρες και προτιμούν είτε να ιδρύουν μόνες τους τις επιχειρήσεις ή να συνεχίζουν την οικογενειακή επιχείρηση.

• Από τη δεκαετία του 1970 άρχισαν οι γυναίκες να επιλέγουν συστηματικά την επιχειρηματική καριέρα ως εναλλακτική προς την εξαρτημένη εργασία-απασχόληση, ενώ η δεκαετία του 1980 είναι αυτή, στη διάρκεια της οποίας εμφανίστηκαν οι περισσότερες γυναίκες επιχειρηματίες.

• Οι περισσότερες των γυναικών στρέφονται σε επιχειρήσεις του τριτογενούς τομέα, με κυρίαρχη την παροχή προσωπικών υπηρεσιών και το λιανικό εμπόριο.

• Οι γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταποίησης επιλέγουν κυρίως επιχειρήσεις που έχουν παραδοσιακή σχέση με την εργασία των γυναικών στο σπίτι (π.χ. βιοτεχνία επίπλων, ενδυμάτων).Σε επίπεδο πολιτικής, έχει οπωσδήποτε παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στη χώρα μας, μια έξαρση του ενδιαφέροντος για την αντιμετώπιση της περιορισμένης συμμετοχής των γυναικών στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Στόχος όλων των μέτρων πολιτικής είναι η διευκόλυνση των γυναικών στο ξεκίνημα μιας επιχείρησης, καθώς και η υποστήριξή τους στον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων επιχειρήσεων. Οι επιμέρους στόχοι των σχετικών προγραμμάτων περιλαμβάνουν υποστηρικτικές δράσεις και συγκεκριμένα τεχνική βοήθεια για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων, ενημέρωση για τις δυνατότητες χρηματοδότησης, παρακολούθηση της νέας επιχείρησης από ειδικούς συμβούλους για κάποια αρχική περίοδο λειτουργίας της και οικονομική ενίσχυση (επιδοτούμενα δάνεια ή/και επιχορηγήσεις) και συγκεκριμένες επιχειρηματικές δαπάνες.

79




Aς επιστρέψουμε στο αρχικό μας ερώτημα. "Yπάρχει γυναικείο ύφος ηγεσίας;". Aν μείνουμε στο πλαίσιο παραδοχών που υποδηλώνει το ερώτημα αυτό, τότε η απάντηση είναι μάλλον όχι. Tο "νέο ύφος" ηγεσίας που μέχρι στιγμής υποτίθεται ότι ενσαρκώνουν οι γυναίκες manager έχει περισσότερο να κάνει με τις υπερβολές των media και των περιοδικών management ευρείας κατανάλωσης και λιγότερο με την πραγματικότητα. Aν όμως θελήσουμε να ξεφύγουμε από το πλαίσιο σκέψης που υπονοείται από το ανωτέρω ερώτημα, τότε μπορούμε να συζητήσουμε διαφορετικά θέματα. Aντί να θέσουμε το ερώτημα με μια αφηρημένη μορφή που αφορά σύνολα βιολογικών ατόμων (η γυναίκα ως βιολογικό φύλο), ίσως είναι χρησιμότερο να προσωποποιήσουμε το ερώτημα: "Πώς διαμορφώνεται το ύφος ηγεσίας ενός ανθρώπου;". Aν κάθε φορά μας ενδιαφέρει να μάθουμε γιατί ένας συγκεκριμένος άνθρωπος συμπεριφέρεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο, τότε χρειάζεται να δούμε τον πλούτο των εμπειριών του και πώς αυτός αξιοποιείται. Έτσι λοιπόν, το φύλο δεν είναι μια δεδομένη ιδιότητα αλλά μια εμπειρία: η εμπειρία του να είσαι γυναίκα ή άνδρας. H εμπειρία αυτή προσδιορίζεται εν πολλοίς από τον τρόπο με τον οποίο οι άλλοι σε αντιμετωπίζουν και από το τι προσδοκούν από σένα. Tο ύφος διοίκησης του καθενός προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο το άτομο συνθέτει τις εμπειρίες του για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του επαγγελματικού ρόλου του.Oι εμπειρίες του φύλου είναι σημαντικές, δεν είναι όμως οι μόνες. Eξίσου σημαντικές είναι οι εμπειρίες της κοινωνικής τάξης, της φυλής ή της περιοχής στην οποία ανήκει ένα άτομο. Aν δούμε την εταιρία ως ένα σύνολο ποικίλων εμπειριών, το σημαντικό είναι αυτό το απόθεμα εμπειριών να είναι όσο πιο πλούσιο και σύνθετο γίνεται. Aυτό για δύο λόγους. Πρώτον, διότι οι σημερινές κοινωνίες διακρίνονται για την πλήθυνση του lifestyle των μελών τους, με συνέπεια οι εργαζόμενοι σήμερα να είναι πολύ πιο ετερογενείς μεταξύ τους σε ό,τι αφορά τις εμπειρίες τους και τις προσδοκίες τους. Tο να αναπαράγει μια εταιρία αυτή την ετερογένεια στο εσωτερικό της, τη νομιμοποιεί στα μάτια της υπόλοιπης κοινωνίας. Δεύτερον, διότι ένα πλούσιο απόθεμα εμπειριών δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να αντιμετωπίζονται δημιουργικότερα τα προβλήματα. Oμολογουμένως, η ποικιλομορφία έχει κι αυτή τα προβλήματά της, πλην όμως δίνει στην εταιρία μεγαλύτερη φαντασία και δημιουργικότητα - το να βλέπεις τα πράγματα από δύο σκοπιές είναι προτιμότερο από το να τα βλέπεις από μία. Tο σημαντικό είναι να προσπαθούμε να μετασχηματίζουμε και να συνθέτουμε εμπειρίες τόσο ως άτομα όσο και ως εταιρίες. Nα επιδιώκουμε τόσο τις "γυναικείες" όσο και τις "ανδρικές" αξίες (το yang-ying των Kινέζων) και να βρίσκουμε τρόπους να τις συνθέτουμε. Όπως τόνιζε ο Έριχ Φρομ, ο ολοκληρωμένος άνθρωπος είναι αυτός που προσπαθεί να υπερβεί τις κοινωνικές κατασκευές (π.χ. "άνδρας", "γυναίκα"). Aν το δεχτούμε αυτό, ίσως είναι καλύτερα να μιλάμε για προσωπικό ύφος διοίκησης και όχι για γυναικείο ή ανδρικό.

80




81





1212 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΗ εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση μπορούν να συμβάλουν, με διάφορους τρόπους, στη βελτίωση της θέσης των γυναικών, κυρίως με το ξεπέρασμα των προβλημάτων σε επίπεδο διακρίσεων στον επαγγελματικό χώρο, τις οποίες αντιμετωπίζουν προσερχόμενες στην αγορά εργασίας.Τόσο η αρχική εκπαίδευση όσο και η επαγγελματική κατάρτιση, επιτρέπουν στις γυναίκες:- Να μην περιθωριοποιούνται σε <<γυναικείες δουλειές>>, που συνήθως είναι

κακά αμειβόμενες- Να έρχονται σε ανταγωνισμό με τους άντρες, με βάση αντικειμενικά κριτήρια

και να ξεπερνούν, μ΄ αυτόν τον τρόπο, τα εμπόδια πρόσληψης και προαγωγής.

- Να πετυχαίνουν καλύτερες αμοιβές.- Να μην υποβαθμίζονται στην αγορά εργασίας, όταν επανέρχονται σ΄ αυτήν

μετά από μία απουσία.Τα στοιχεία που δείχνουν τη σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης είναι πολλά. Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, η αντιπροσώπευση των γυναικών σε υψηλότερου επιπέδου απασχολήσεις βελτιώθηκε σχετικά γρήγορα, από τη στιγμή που και το εκπαιδευτικό επίπεδό τους βελτιωνόταν. Το φαινόμενο αυτό δείχνει εν μέρει να διαψεύδεται από μετρήσεις της χωριστικότητας σε πολλά επαγγέλματα, που αφήνουν να φανεί ότι η κατάσταση παραμένει στάσιμη. Όμως αυτή η φαινομενική στασιμότητα κρύβει δύο αντίρροπες τάσεις: Αφενός την πρόσβαση περισσότερων γυναικών σε απασχολήσεις υψηλού επιπέδου, αφετέρου τη συνεχή αύξηση της παρουσίας γυναικών σε πολλές <<κατώτερες εργασίες>>, όπως οι δουλειές γραφείου και, γενικά, οι υπηρεσίες, που αναπτύσσονται μαζί με τη συνολική εξέλιξη των οικονομιών.

82




12.1 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΓΙΑ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΣ

Η προσέγγιση της ενσωμάτωσης της διάστασης της ισότητας των φύλωνΟι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, την εξέλιξη της σταδιοδρομίας, τα εισοδήματα και το συνδυασμό του επαγγελματικού και οικογενειακού βίου. Συνεπώς, είναι σημαντικό, μεταξύ άλλων:

• Να εξασφαλιστεί ότι οι δραστικές πολιτικές αγοράς εργασίας καθίστανται διαθέσιμες και στις γυναίκες αναλογικά με το μερίδιο ανεργίας τους.

• Να μειωθούν τα αντικίνητρα φόρου, παροχών, οπουδήποτε εντοπιστούν, εξαιτίας των αρνητικών συνεπειών τους στη γυναικεία προσφορά εργασίας

• Να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων ή την αυτοαπασχόλησή τους.

• Να εξασφαλιστεί ότι οι γυναίκες μπορούν να επωφεληθούν θετικά από τις ευέλικτες μορφές της οργάνωσης εργασίας. Επομένως τα κράτη μέλη θα υιοθετήσουν μία προσέγγιση ενσωμάτωσης της διάστασης της ισότητας των φύλων κατά την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών και των τεσσάρων αξόνων. Προκειμένου να αξιοποιήσουν ουσιαστικά την πρόοδο της προσέγγισης αυτής, τα κράτη μέλη πρέπει να προβλέψουν επαρκή συστήματα και διαδικασίες συλλογής στοιχείων.

12.2 Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ

Τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να ενεργήσουν ώστε η επιθυμία τους για την προώθηση της ισότητας των εύκαιρων να οδηγήσει σε αυξημένα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών. Πρέπει επίσης να δώσουν προσοχή στην ανισορροπία όσον αφορά την εκπροσώπηση γυναικών και ανδρών σε ορισμένους οικονομικούς τομείς και επαγγέλματα καθώς και όσον αφορά τη βελτίωσης των ευκαιριών σταδιοδρομίας των γυναικών. Τα κράτη μέλη θα επιχειρήσουν να μειώσουν το άνοιγμα της ψαλίδας όσον αφορά τα ποσοστά ανεργίας γυναικών και ανδρών, με την ενεργό υποστήριξη της αυξημένης απασχόλησης των γυναικών και ανδρών σε όλους του κλάδους και τα επαγγέλματα. Θα αναλάβουν θετικές ενέργειες για την προώθηση της ίσης αμοιβής για ίση εργασία ή εργασία ίσης αξίας με στόχο τη μείωση των διαφορών των εισοδημάτων ανδρών και γυναικών. Προκειμένου να μειωθεί το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των φύλων, τα κράτη μέλη θα εξετάσουν επίσης την αυξημένη χρήση μέτρων για την προώθηση της απασχόλησης πρόοδο των γυναικών.

83




Πολιτικές και μέτρα που πρέπει να ληφθούν: •Αναλογικότερη κατά φύλο εκπροσώπηση στα διάφορα όργανα της δημόσιας διοίκησης, στις ανώτερες βαθμίδες καθώς και στις κυβερνητικές θέσεις. •Εκστρατείες πληροφόρησης, ενημέρωσης και υποστήριξης γυναικών υποψηφίων στις εκλογές. •Προγράμματα επιμόρφωσης και εξειδίκευσης των γυναικών με σκοπό την προώθησή τους σε θέσεις υψηλής ευθύνης. •Διαφοροποίηση των επαγγελματικών επιλογών των γυναικών.

84




ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ........................................... 7

2 ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ .................. 9

2.1 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ............................................. 9 2.2 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΝΑΤΖΕΡΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ (ΙΑΓΜΕ) ......................................................................................................................................... 11 2.3 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ .............................................................................. 13 2.4 ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ BIC ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ .................................................. 13

3 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ 22

3.1 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ............................................................................................. 22 3.2 ΘΕΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ .............................................................................. 22 3.3 ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Ε.Ε. ....................................... 23 3.3.1 NOW ..................................................................................................................................... 23 3.3.2 EQUAL .................................................................................................................................. 28 3.4 KATA TI ΔIAΦEPEI H EΠIXEIPHMATIKH ΔPAΣTHPIOTHTA TΩN ΓYNAIKΩN! ......................................................................................................................................................... 30 3.5 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Ι & ΙΙ ............................................ 32

4 ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝΟΥΝ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΓΕΦΥΡΕΣ ........................................................................ 33

4.1 ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ MANAGER ..................................... 33

5 ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ............................................................... 35

5.1 ΓΡΑΒAΤΑ Ή ΓΟΒΕΣ; .......................................................................................................... 37 5.2 ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ, ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ… .................................... 38 5.3 ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ...... 40

85




5.4 ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ............................................................................................................................... 41

6 Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ: ΑΤΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ........ 42

6.1 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ................... 43 6.2 ΜΙΑ ΣΤΙΣ 4 ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΈΧΕΙ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΤΙΜΟΝΙ ... 47

7 ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΝΑ .............................................................................. 50

7.1 Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝ ............................................................................ 53 7.2 Η ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΏΝ ΣΤΗ ΧΏΡΑ ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΊΑ 1984-1994 ....................................... 54 7.2.1 ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΚΟΙΝΟΒΟΎΛΙΟ ............................................................................................................ 56 7.2.2 ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ ............................................................................................................................. 57 7.2.3 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΌ ΣΏΜΑ .................................................................................................................. 57 7.2.4 ΤΟΠΙΚΉ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΉ ΔΙΟΊΚΗΣΗ ............................................................................................. 58 7.2.5 ΘΈΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΑΝΆ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΚΑΤΗΓΟΡΊΑ ................................................................. 58 7.2.6 ΔΗΜΌΣΙΟΣ ΤΟΜΈΑΣ .................................................................................................................... 60 7.2.7 ΔΙΑΠΙΣΤΏΣΕΙΣ ........................................................................................................................... 60

8 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ . 61

9 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ........................................................................ 67

10 SWOT ANALYSIS (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threads) .................................................. 71

10.1 STRENGTHS (ΔΥΝΑΜΕΙΣ) .............................................................................................. 71 10.2 WEAKNESSES (ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ) ........................................................................................ 72 10.3 OPPORTUNITIES (ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ) .................................................................................... 73 10.4 THREADS (ΑΠΕΙΛΕΣ) ..................................................................................................... 75

86




11 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ .................................................. 79

12 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .............................................................. 82

12.1 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΓΙΑ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΣ ......................................................................................................................................................... 83 12.2 Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ......................................................................................................................................... 83

87




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ - ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ - ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΈΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ ΤΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΧΡΟΝΟΣ ΟΓΔΟΟΣΤΕΥΧΟΣ 98 * 1-15 ΙΟΥΝΙΟΥ 1998ΤΕΥΧΟΣ 113 * 15-28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1999ΤΕΥΧΟΣ 125 * 1-15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1999

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 14 ΜΑΡΤΙΟΥ 1996 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Φ. 13, 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 1997 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Φ. 16, 17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1997 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Φ. 13, 01 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1999

CAMBRIDGE PRACTICE TESTS Report: Andrew Crisp Book: Vanessa Jakeman - Chare McDowell Press: CAMBRIDGE UNIVERSITY

Γράμμα στις γυναίκες της Ευρώπης Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1996 * αριθ. 54 bruxelles * Μηνιαία έκδοση

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΕΠΙΛΟΓΕΣ Άρθρο: Ντίνα Μάρκου

ΤΑ ΝΕΑ / Κοινωνία Σαββατοκύριακο 13-14 ΜΑΪΟΥ 2000 Τίτλος Άρθρου: Οι γυναίκες έσωσαν τους αγροτουριστικούς συνεταιρισμούς .

88




ΑΚΡΙΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΙΟΥΛΙΟΣ 1999 Τίτλος Άρθρου: Επιδοτήσεις εκατομμυρίων σε γυναίκες Επιχειρηματίες.

ΗΜΕΡΗΣΙΑ / ΤΑ ΤΕΤΡΑΔΙΑ της οικονομίας ΤΕΥΧΟΣ 56, ΣΑΒΒΑΤΟ 1- ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2000

Θετική δράση για τις γυναίκες Έντυπο από την European Commission

ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΑΝΑGER: Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΝΑΓΙΑ ΑΘΗΝΑ: ΕΛΚΕΠΑ, 1988. (ΠΕΡ) 85 Σ. (ΦΩΤΟΤΥΠ.). Γλ.: ΕΛΛ 4146 Ο.ΖΑΑ ΣΤΑ 00943

ΈΝΤΥΠΟ: ΤΑΣΕΙΣ, Ημερομηνία Έκδοσης: 28/1/2000 Τίτλος Άρθρου: Ελληνίδα επιχειρηματίας: Ατομικά χαρακτηριστικά και δραστηριότητες Αρθρογράφοι: Χασίδ Ιωσήφ ΈΝΤΥΠΟ: ΕΠΙΛΟΓΗ, Ημερομηνία Έκδοσης: 01/3/2000 Τίτλος Άρθρου: Γυναίκες μάνατζερ: Σε αναζήτηση επαγγελματικής Ταυτότητας Αρθρογράφοι: Ρόκου Τατιάνα ΈΝΤΥΠΟ: ΕΠΙΛΟΓΗ, Ημερομηνία Έκδοσης: 01/2/2000 Τίτλος Άρθρου: Ισχυρές Γυναίκες: Συντήρηση ή Εκσυγχρονισμός; Αρθρογράφοι: Δρίτσα Μαργαρίτα

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ - Οικονομία (Τοπική εφημερίδα Ηρακλείου Κρήτης) Τίτλος Άρθρου: Ιδρύεται Σύνδεσμος Γυναικών Επιχειρηματιών

89




ΜΗΧΑΝΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ

Web sites: www.in.gr www.forthnet.gr www.mamma.gr www.statistics.gr www.business.gr

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΤΟ INTERNET

www.sege.gr www.kethi.gr www.eetaa.gr www.now.org www.barberopoulos.gr/sd/sd793c.htmΑποτελέσματα ΑναζήτησηςYπάρχει γυναικείο ύφος διοίκησης;του Xαρίδημου Tσούκα* ΣΑΒΒΑΤΟ, 1 ΙΟΥΛΙΟΥ, 2000*O κ. Xαρίδημος Tσούκας είναι αναπληρωτής καθηγητής Oργάνωσης και Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Kύπρου, senior research fellow στο Cardiff Business School του Πανεπιστημίου Oυαλίας, associate fellow στο Warwick Business School και στο Manchester Business School και επισκέπτης καθηγητής στο Alba. Tο κείμενο που ακολουθεί είναι από ομιλία του που εκφωνήθηκε σε εκδήλωση του Iνστιτούτου Aνάπτυξης Γυναικών Manager και Eπιχειρηματιών (IAΓME). www.europs.be/NowBusinessCreation www.csmonitor.com/durable/1998/03/13/intl/intl.2.htm www.onlinewbc.org/docs/about_sba.htm

90




www.sba.gov/womenmbusiness/wnet.htm www.nowbe.html www.bar2-en.html www.tovima.dolnet.grΑποτελέσματα Αναζήτησης

A/A Ημ.Εκδοσης Αρ. Σελίδας Τίτλος Αρθρου Συντάκτη Μέγεθος Αρθρου 1 01-11-1998 D08 Ποιες γυναίκες επιδοτούνται για μπίζνες ΣΠ. ΚΤΕΝΑΣ 18229 2 27-09-1998 E04 Ευκαιρίες για γυναίκες με πολλές φιλοδοξίες ΑΝΤΙΟΠΗ ΣΧΟΙΝΑ 8654 3 21-06-1998 A20 ΠΡΟΣΩΠΑ - ΕΙΔΗΣΕΙΣ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ Ν.ΧΑΣΑΠΟΠΟΥΛΟΣ 10334 4 06-07-1997 A38 ΠΡΟΣΩΠΑ - ΕΙΔΗΣΕΙΣ -ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ 7130 5 20-10-1996 D09 ΜΙΚΡΟ - ΜΑΚΡΟοικονομικά 6637

www.ta-nea.dolnet.grΑποτελέσματα Αναζήτησης

ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΤΑ ΝΕΑ , 29-02-2000 , Σελ.: N53 Κωδικός άρθρου: A16680N531 Τιμή στην Ελληνίδα «μπίζνες γούμαν» ΤΑ ΝΕΑ , 30-10-1999 , Σελ.: N21 Κωδικός άρθρου: A16579N211 Μία στις 4 μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχει γυναίκα στο τιμόνι ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΚΟΥΦΟΥΤΑ ΝΕΑ , 27-03-1999 , Σελ.: I15 Κωδικός άρθρου: A16399I151

ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ:<<Μελέτη Αγροτουρισμού στη περιοχή της Φυλλίδας>> στα πλαίσια του προγράμματος NOW.Επιστημονική μελέτη από τον Καθηγητή του ΤΕΙ Σερρών Πουλυμενέα Μιχαήλ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ στα πλαίσια του προγράμματος NOW το οποίο εκπροσωπείται από μια ομάδα επιστημόνων του BIC-ΕΟΜΜΕΧ- ΙΝΕ με θέμα: Γυναικεία Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Φορέας: BIC Αττικής

91


Γυναικεία Επιχειρηματικότητα · 2019-01-31 · “γυναικεία”...

Documents

Transcript of Γυναικεία Επιχειρηματικότητα · 2019-01-31 · “γυναικεία”...