Σύστημα εκτίμησης της αποδεκτής

Oικολογικής Παροχής

σε ποτάμια και ρέματα της Ελλάδας

ECOFLOW

Η κατασκευή φραγμάτων και μεγάλων έργων υδρομάστευσης χωρίς την κατάλληλη υποστηρικτικήδομή και γνώση οδηγεί αρκετά συχνά σε:Περιορισμό ή εξαφάνιση της ποσότητας νερού που ρέει στο κατάντη τμήμα του ποταμούΔιαταραχή ιχθυοπληθυσμών Υποβάθμιση των οικοσυστημάτων Συγκράτηση φερτών υλών και θρεπτικών συστατικών Έντονη διάβρωση ακτών και μείωση του αλιευτικού δυναμικού κοντά στις εκβολές ποταμών

Αναγνωρισμένα προβλήματα:

Υφιστάμενη Κατάσταση στις λεκάνες απορροής Αράχθου- Αχελώου

6 Μεγάλα Υ/Η Εργα(Έτος Ένταξης-ωφέλιµος Όγκος Ταμιευτήρα Hm3)1.Πλαστήρας (1960- 300)2.Κρεμαστά (1966- 2805)3.Καστράκι (1969- 53)4.Πουρνάρι (1981- 303)5.Πουρνάρι ΙΙ (1999- 3,6)6.Στράτος (1989-11)Πηγή:http://itia.ntua.gr/nikos/ydatiko/ene_yhs_10.pdf

Εκτός από τα 6 μεγάλα έργα που λειτουργούν, στα σχέδια είναι και μερικά ακόμα όπως αυτό στη Μεσοχώρα και στη Συκιά καθώς και κάποια που είναι σε πρώιμο μελετητικό στάδιο όπως του Αγραφιώτη και της Βίνιανης

Υφιστάμενη Κατάσταση στις λεκάνες απορροής Αράχθου- Αχελώου

Προβληματισμός:

Επίκαιρο ζήτημα: Ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση για την εγκατάσταση καινούργιων μικρών υδροηλεκτρικών φραγμάτων στις ορεινές περιοχές

Πηγή: ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας)

Παράδειγμα από την περιοχή του Αχελώου και του Αράχθου 31 ΜΥΗΕ με άδεια λειτουργίας600 τουλάχιστον αιτήσεις συνολικά για εγκατάσταση Μικρών Υδρ/κών έργων (ΜΥΗΕ)

Πηγή:http://itia.ntua.gr/nikos/ydatiko/ene_yhs_10.pdf

• Μεθοδολογικό κενό στον τρόπο εκτίμησης της ελάχιστης οικολογικής παροχής •Ποσότητες του νερού που απελευθερώνονται από τα έργα απόληψης νερού,συνήθως δεν επαρκούν, ή δεν διατίθενται κατά την σωστή περίοδο. •Υποβάθμιση των υδάτινων οικοσυστημάτων κατάντη έργων απόληψης νερού

Τι συμβαίνει σήμερα:

H ανάπτυξη ενός διεπιστημονικού εργαλείου μοντελοποίησης που θα συνδυάζει υδραυλικά, υδρολογικά και οικολογικά δεδομένα εισόδου για τον υπολογισμό της βέλτιστης παροχής σε συστήματα ποταμών που υπόκεινται σε απολήψεις νερού.

Στόχος και αντικείμενο του ECOFLOW:

Αυτό το μοντέλο θα χρησιμοποιείται από τις αρμόδιες αρχές και από τους σχεδιαστές έργων διαχείρισης των υδάτων, προκειμένου να διευκολυνθεί η επίτευξη της πραγματικής οικολογικής παροχής κατάντη των υδραυλικών υποδομών

Στόχος και αντικείμενο του ECOFLOW:

Ενδοποτάμια ροή εξάρτηση:

Ορισμοί:

Οικολογική Παροχή ή

Οικολογικά Αποδεκτό Καθεστώς Ροής

ή Ενδοποτάμια Ροή

• Άμεση (βιοκοινότητες όπως ψάρια, μακροασπόνδυλα, φυτά κτλ)

• Έμμεση (υγροβιότοποι, εκβολές, βιοτικό επίπεδο, υγεία κ.α.)

Μια ματιά στη διεθνή βιβλιογραφία:

Με τον όρο οικολογική παροχή περιγράφεται η ποσότητα, το χρονικό διάστημα και η ποιότητα του νερού που απαιτείται για τη βιωσιμότητα των υδατικών οικοσυστημάτων και κατ’ επέκταση του ανθρώπου και του ευ ζην, που εξαρτώνται από τα οικοσυστήματα αυτά. (Brisbane Declaration, 2007).

Στον οδηγό του International Union for Conservation of Nature (IUCN) ο όρος οικολογική παροχή αναφέρεται για τα συστήματα εκείνα όπου το υφιστάμενο καθεστώς ροής είναι σε ισορροπία με τις ανταγωνιστικές χρήσεις του νερού (Dyson, Bergkamp and Scanlon, 2003) .

Η οικολογική παροχή ενός υδατικού οικοσυστήματος μπορεί να προσδιοριστεί με βάση την ποιότητα, την ποσότητα και το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να διατηρηθούν οι λειτουργίες, τα χαρακτηριστικά και η βιωσιμότητα του, στο επίπεδο εκείνο που να ωφελούν τον άνθρωπο (Hirji and Davis, 2009).

Στο 4ο Διεθνές Οικο-Υδραυλικό Συμπόσιο η οικολογική παροχή ορίστηκε σαν το νερό που μένει σε ένα ποτάμι ή που προσθέτετε σε αυτό με σκοπό τη διαχείριση της υγείας ολόκληρου του οικοσυστήματος

Μια ματιά στη διεθνή βιβλιογραφία:

Οι Arthington & Pusey (2003) θεώρησαν ως οικολογική παροχή την ποσότητα εκείνη του νερού που απαιτείται για τη διατήρηση ή και την αποκατάσταση σημαντικών χαρακτηριστικών του φυσικού καθεστώτος ροής (ποσότητα, συχνότητα, μεταβλητότητα κ.α.) που χρειάζονται τα οικοσυστήματα, με σκοπό τη διαφύλαξη και την εξασφάλιση των ποταμών, των υπόγειων υδάτων, των πλημμυρικών εκτάσεων και όλων των κατάντη έργων περιοχών.

Η Tharme (2003) ορίζει την οικολογική παροχή ως το ποσοστό εκείνο της ροής που πρέπει να παραμένει σε όλο το μήκος του ποταμού με σκοπό να διατηρούνται τα χαρακτηριστικά του οικοσυστήματος

να ακολουθεί τις προδιαγραφές της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα (2000/60/ΕΕ) και να πληροί τις απαιτήσεις των άλλων περιβαλλοντικών πολιτικώννα είναι εφαρμόσιμο στις Ελληνικές συνθήκεςνα έχει μια καλή βιολογική βάσηνα προσφέρει δυνατότητες μοντελοποίησηςνα μπορεί να ενσωματωθεί σε εργαλείο διαχείρισης

Προτεραιότητες του ECOFLOW:

Το ΠΕ1 καλύπτει το θεωρητικό μέρος για την οικολογική παροχή του ποταμού, με στόχο την ανάπτυξη γενικών αρχών και στόχων μιας αποδεκτής προσέγγισης για την εκτίμηση της ελάχιστης οικολογικής παροχής

ΠΕ1. Αξιολόγηση των υπαρχόντων εργαλείων εκτίμησης της οικολογικής παροχής

Παραδοτέα

Δ.1.1 Μια έκθεση με τα αποτελέσματα της ανασκόπησης της βιβλιογραφίας και εκτίμηση για το καλύτερο διαθέσιμο εργαλείο /μέθοδο για την εκτίμηση της οικολογικής ροής

Σύντομη περιγραφή των πακέτων εργασίας του ECOFLOW

ΠΕ2. Εννοιολογική ανάλυση και ανάπτυξη της μεθόδου εκτίμησης της οικολογικής παροχής

Σύντομη περιγραφή των πακέτων εργασίας του ECOFLOW

•Ανάλυση και βελτιστοποίηση μεθοδολογιών πακέτου 1,•Ενσωμάτωση τους, σε εργαλείο για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στη ροή, προσαρμοσμένο στις περιβαλλοντικές και βιολογικές ιδιαιτερότητες της Ελλάδας•Μοντελοποίηση των ενδιαιτημάτων •Χρήση μεθοδολογίας IFIM

Παραδοτέα

Δ.2.1 Μια έκθεση με το σχεδιασμό των προσαρμοσμένων στις ελληνικές συνθήκες εργαλείων μοντελοποίησης των ενδιαιτημάτων και του IFIM.Δ.2.2 Έναν οδηγό για την επανάληψη της διαδικασίας προσαρμογής και προσομοίωσης των ενδιαιτημάτων σε άλλους τύπους υδάτινων σωμάτων.

ΠΕ3. Συλλογή δεδομένων και ανάπτυξη αλγορίθμων

•Οικοδόμηση υδρο-οικολογικού μοντέλου με τη συλλογή βιολογικών και υδρολογικών δεδομένων που περιγράφονται στο ΠΕ2. •Δειγματοληψίες•Επιλογή περιοχών μελέτης με τη χρήση ειδικών υδροοικολογικών και βιολογικών κριτηρίων με στόχο την εξασφάλιση της εκπροσώπησης μιας σημαντικής ποικιλίας Ελληνικών υδάτινων οικοσυστημάτων και ειδών ψαριών•Στατιστική επεξεργασία δεδομένων •Ανάπτυξη αλγορίθμων που περιγράφουν την σχέση των βιολογικών δεικτών και των συναφών υδρομορφολογικών συνθηκών

Δ.3.1 Μια έκθεση που παρουσιάζει τις εκτιμώμενες καμπύλες καταλληλότητας ενδιαιτημάτων και τους συναφείς αλγορίθμους που θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για την το μοντέλο εκτίμησης της οικολογικής παροχήςΔ.3.2 Μια βάση δεδομένων με όλα τα βιολογικά και υδρομετεωρολογικά δεδομένα που συλλέγονται στις πιλοτικές περιοχές εφαρμογής του έργου

Παραδοτέα

Σύντομη περιγραφή των πακέτων εργασίας του ECOFLOW

ΠΕ 4. Ανάπτυξη λογισμικού για την εκτίμηση των αποδεκτών οικολογικών παροχών

•Ανάπτυξη του λογισμικού διαχείρισης της οικολογικής παροχής και ενσωμάτωση σχετικών αλγορίθμων σε αυτό

•Δράσεις:1. Ανάλυση απαιτήσεων, πίνακας δεδομένων2. Οργάνωση και δημιουργία βάσης δεδομένων3. Ανάλυση διαδικασιών και επεξεργασίας4. Σχεδιασμός και ανάπτυξη Πλατφόρμας

Δ.4.1 Ανάλυση σχεδιασμού και απαιτήσεων λογισμικού (έκθεση)Δ.4.2 Οργάνωση των δεδομένων και δημιουργία βάσης δεδομένωνΔ.4.3 Ανάλυση διαδικασιών και επεξεργασίας δεδομένωνΔ.4.4 Σχεδιασμός και ανάπτυξη Πλατφόρμας

Παραδοτέα

Σύντομη περιγραφή των πακέτων εργασίας του ECOFLOW

ΠΕ5. Εφαρμογή, αξιολόγηση και πιστοποίηση του λογισμικού εκτίμησης οικολογικής παροχής

•Αξιολόγηση του λογισμικού μέσω πειραματικής εφαρμογής σε υδάτινα σώματα του ίδιου τύπου με αυτά που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη του•Επιτόπιες μετρήσεις υδρολογικών χαρακτηριστικών καθώς και των ενδιαιτημάτων των ειδών - στόχων, σε τομείς ποταμών που παρουσιάζουν παρόμοια τυπολογικά χαρακτηριστικά με αυτά των βασικών περιοχών μελέτης (πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η δημιουργία του λογισμικού)

Δ.5.1. Έκθεση με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης και επικύρωσης του υδρο-οικολογικού μοντέλου.

Παραδοτέα

Σύντομη περιγραφή των πακέτων εργασίας του ECOFLOW

ΠΕ6. Εκπαίδευση και προώθηση του λογισμικού εκτίμησης της οικολογικής παροχής

•Προώθηση και κατάρτιση προκειμένου να καταστεί το εργαλείο αυτό πολύτιμο για τις Διαδικασίες αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που επιβάλλονται από την Ελληνική Νομοθεσία•4 σεμινάρια κατάρτισης•ιστοσελίδα για την ενημέρωση των χρηστών και του κοινού για τα αποτελέσματα του έργου και για όλα τα παραδοτέα.

D.6.1. 4 σεμινάρια κατάρτισης για τη χρήση του λογισμικού εκτίμησης της οικολογικής παροχήςD.6.2. ένα φυλλάδιο με οδηγίες για τη χρήση του λογισμικού D.6.3. μια ιστοσελίδα για την διάδοση των αποτελεσμάτων και τα παραδοτέα του έργου

Παραδοτέα

Σύντομη περιγραφή των πακέτων εργασίας του ECOFLOW

Γενικές πληροφορίες για το ECOFLOW:

Συμμετέχοντες:

Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του ΕΛΚΕΘΕ, Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δ. Αργυρόπουλος & Συνεργάτες Ο.Ε., AVMAP GIS A.E.,

•Διάρκεια έργου30 μήνες•Χρηματοδοτείται στα πλαίσια της δράσης «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 2011» - Συμπράξεις Παραγωγικών και Ερευνητικών Φορέων σε Εστιασμένους Ερευνητικούς και Τεχνολογικούς Τομείς - του ΕΣΠΑ

Αναμενόμενα Αποτελέσματα ECOFLOW:

Βελτίωση της οικολογικής κατάστασης των ποταμών της χώρας Αποκατάσταση του αλιευτικού δυναμικού στην παράκτια ζώνη που επηρεάζεται από ποτάμια με έντονες υδρομορφολογικές πιέσεις Αναβάθμιση των οικολογικών συνθηκών κατάντη των υποδομών διαχείρισης υδάτων(φράγματα, αρδευτικά δίκτυα, κλπ), η οποία σταδιακά θα οδηγήσει σε υγιή υδάτινα οικοσυστήματα,Βελτίωση της ποιότητας του ύδατος και για την ανθρώπινη κατανάλωση, κάτι που θα συμβάλλει στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας,Αισθητική αναβάθμιση των υδατικών οικοσυστημάτων που θα βελτιώσει την ποιότητα της ζωής για την τοπική κοινωνία και θα δημιουργήσει αναπτυξιακές προοπτικές στον τομέα του οικοτουρισμού και αγροτουρισμού,

Καλύτερη διαχείριση του νερού που θα οδηγήσει σε αύξηση της διαθεσιμότητας του νερού και σε εξοικονόμηση δημοσιονομικών πόρων, για την δημιουργία νέων υποδομών αποθήκευσης και εκμετάλλευσης νερού,Επίτευξη των σχετικών εθνικών και κοινοτικών στόχων της νομοθεσίας (κυρίως η Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα αλλά και η οδηγία για τους Οικοτόπους) αφού θα βελτιώσει τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα των αρμόδιων δημόσιων αρχών (των Διευθύνσεων Υδάτων των Περιφερειών) και θα τους προσφέρει ένα εργαλείο για θα βελτιώσουν τις επιδόσεις τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, για την διαχείριση των υδάτων.

Αναμενόμενα Αποτελέσματα ECOFLOW: