Πώς Βγήκε η Λέξη «Σκυλάδικο»; _ Newsbeast

15/11/2015 Πώς βγήκε η λέξη «σκυλάδικο»; | Newsbeast

http://www.newsbeast.gr/weekend/arthro/2027148/posvgikeilexiskiladiko 1/11

0:09 • 14/11/2015

Πώς βγήκε η λέξη «σκυλάδικο»;Οι ιστορικές καταβολές, η ετυμολογία του όρου και οι πρώτεςπεριπέτειες

WEEKEND

Είναι γεγονός πως τον όρο «σκυλάδικο» τον προσλαμβάνουμε όλοισχεδόν διαισθητικά, καθώς ξέρουμε από πρώτο χέρι όσαεκτυλίσσονται στο εσωτερικό του.

Κι αν τις περισσότερες φορές δεν εννοούμε το ίδιο πράγμα, ξέρουμεωστόσο πολύ καλά για ποιο πράγμα μιλάμε.

Κατά την πρεμιέρα των εμφανίσεων της λαϊκής τραγουδίστριαςΠάολας, η τηλεπαρουσιάστρια Τατιάνα Στεφανίδου σχολίασε: «ΗΠάολα είναι ένα αυθεντικό, λαϊκό πράγμα. Είναι σκυλάδικο το μέροςεκεί». Παλιότερα, μιλώντας για την καριέρα της, η Ζωζώ Σαπουντζάκηείπε: «Εγώ σε σκυλάδικο δεν υπήρχε περίπτωση να πάω νατραγουδήσω». Και βέβαια ο Τζίμης Πανούσης δήλωσε κάποια στιγμή:«Το σκυλάδικο το σέβομαι και το αγαπάω γιατί είναι ένας

http://www.newsbeast.gr/weekend



διαφορετικός τρόπος διασκέδασης και πρέπει να είναιαρχαιοελληνικός».

Είναι πολύ πιθανό όλοι αυτοί να μην εννοούν το ίδιο ακριβώς πράγμα,γνωρίζουν πάντως όλοι καλά για τι μιλάνε. Για το επαρχιακό ήπαρακμιακό μπουζουξίδικο τρίτης κατηγορίας, που ο σύγχρονοςπεριπαικτικός λόγος αποκαλεί πια «γαβγάδικο». Το σκυλάδικο υπάρχειλοιπόν και υπάρχει εδώ και χρόνια, όπως και οι «σκυλούδες»τραγουδίστριες ή τα «σκυλάδικα» καψουροάσματα. Ο Γιάννης Σπανόςείχε πει παλιότερα πως το «Ρίξε στο κορμί μου σπίρτο» ήταν το πρώτοσκυλάδικο τραγούδι που γράφτηκε ποτέ.

Κάποιοι συνδέουν σήμερα την επικράτηση της κουλτούρας τουσκυλάδικου με την άνοδο του νεόπλουτου και κραυγαλέουυπερκαταναλωτισμού, εκφράζοντας τη δεινοπάθεια της ελληνικήςκοινωνίας προς τα κάτω. Αν και το σκυλάδικο ως ένας ιδιαίτεροςτύπος λαϊκού κέντρου διασκέδασης αλλά και μια ιδιαίτερη μουσικήσκηνή που αναπτύχθηκε γύρω από αυτά τα κέντρα, δεν είναι έναεπιφαινόμενο της δεκαετίας του 70, καθώς τα χρονικά του χάνονταιστα βάθη του ιστορικού χρόνου.



Σήμερα είναι ευκολότερο να μιλήσεις για το τι δεν είναι σκυλάδικοπαρά για το τι είναι. Προφανώς και δεν εντάσσονται στα σκυλάδικα οιμεγάλες πίστες με τους σύγχρονους λαϊκοπόπ αστέρες, τα μπαλέτα,τους DJs, τις σκηνοθετικές επιμέλειες, τους στιλίστες και το μεικτόρεπερτόριο. Ούτε είναι οι μικρομεσαίοι χώροι που ακούγεταιρεμπέτικο ή λαϊκό τραγούδι από μικρές ορχήστρες.

Το σκυλάδικο το βρίσκεις στην παραλιακή και την εθνική οδό τηςπρωτεύουσας αλλά και στην επαρχία και το αναγνωρίζεις από τηνμπασκλασαρία, τον καπνό που ξεχειλίζει, το γλεντοκόπι που κρατά ωςτο πρωί και τα γαρύφαλλα (ακόμα και τα πιατικά) που ρέουν άφθονα.Το κοινό τα προτιμά για να κάνει «ζημιά», καθώς ο χώρος ενδείκνυταιγια ψυχαγωγικές ακρότητες και φιγούρα, μέσα στον άθλιας ποιότηταςήχο, τη συνήθως κακή φωνή των τραγουδιστών και την κονσιομασιόν



που ενίοτε παρέχουν.

Είναι σίγουρο ότι το σκυλάδικο εξελίχθηκε στον χρόνο και ανμιλούσαμε με έναν θαμώνα της δεκαετίας του ’30 και του ’40πιθανότατα δεν θα συμφωνούσαμε σε τίποτα, καθώς όταν γεννήθηκεήταν κάτι σαφώς διαφορετικό. Δεν ήταν το μπουζουξίδικο που«νομιμοποίησε» ο Μάνος Χατζιδάκις ή διασκέδαζε μέχρι πρωίας οΑριστοτέλης Ωνάσης και ο Δημήτρης Ψαθάς. Δεν ήταν καν το μαγαζίόπου πρωτοεμφανίστηκε το φαινόμενο της λαϊκής μουσικής, ο ΣτέλιοςΚαζαντζίδης.

Ήταν ένα παλιότερο είδος μαγαζιού που γεννήθηκε αυθόρμητα καιαπροσχημάτιστα για να χωρέσει τους ανθρώπους του περιθωρίουεκφράζοντας την απόγνωση και την εξαθλίωση των λαϊκώνστρωμάτων. Με δικούς του κώδικες τιμής και συμβολισμούς, τοσκυλάδικο εμφανίστηκε εν μία νυκτί κατά τη δεκαετία του 1930 για ναμπορεί να μεθύσει κάποιος μέχρι λιποθυμίας ή να κάθεται όλο τοβράδυ μόνος χωρίς να ενοχλούνται οι υπόλοιποι θαμώνες.

Το σκυλάδικο ήταν ένα καταφύγιο για τους κατατρεγμένους και τουςαπόκληρους, ένα άβατο γκέτο όπου ακούγονταν λαϊκά που αποθέωναντη μελαγχολία και απέπνεαν ήττα, θάνατο, καψούρα, σεξουαλικότητα,ναρκωτικά και αλκοόλ. Αυτά τα κέντρα αγνώστου κατηγορίαςφιλοξενούσαν τη λούμπεν παρακμιακότητα, πλάι στους



μαχαιροβγάλτες, τους χασικλήδες, τις πόρνες και τους ανθρώπους τουπεριθωρίου.

Ή έτσι θέλει τουλάχιστον η ιστορική ανασυγκρότηση ενός φαινομένουπου γεννήθηκε στις παρυφές της κοινωνίας και μέχρι να γίνειmainstream είχε ήδη αλλάξει πολλά πρόσωπα, αν και η αυθεντικότητάτου φάνηκε διαχρονική…

Οι εκδοχές για την ετυμολογία του σκυλάδικου



Το «σκυλάδικο» είναι ένας όρος της αργκό που εμφανίζεταιπιθανότατα τη δεκαετία του 1930 για να περιγράψει έναν νέο τρόποδιασκέδασης που λάμβανε χώρα στις παρυφές των πόλεων, εκεί πουό,τι γινόταν έμενε για πάντα στο αθέατο της κοινωνίας. Η πρώτηδημοφιλής θεωρία τοποθετεί την ίδρυσή τους στα περίχωρα τηςΑθήνας και του Πειραιά και δεν ήταν παρά υποτυπώδη μαγαζιά δύοδωματίων: στο ένα προσφερόταν ένα φαΐ της κακιάς ώρας συνοδείακάποιου μουσικού οργάνου και στο άλλο περίμενε μια ιερόδουλη για ταπεραιτέρω. Η πληρωμή γινόταν μάλιστα για όλο το «πακέτο», βραστόκρέας και σεξ δηλαδή.

Τα κακόφημα αυτά χαμαιτυπεία των λαϊκών στρωμάτων άρχισανκάποια στιγμή να αποκαλούνται «σκυλάδικα» γιατί τα στήνανε όπωςείπαμε εκτός αστικού ιστού, στην ερημιά της τότε εξοχής. Όπουερημιά όμως και αγριόσκυλα, απ’ όπου φαίνεται να έλκει το όνομά τουτο σκυλάδικο, καθώς για να φτάσεις στο κέντρο της πολύπλευρηςδιασκέδασης έπρεπε να διαβείς τις ερημιές που έκοβαν βόλτες οιαγέλες των σκυλιών. Εφημερίδα της εποχής, σχολιάζοντας τηνκαριέρα καλλιτέχνιδος του καιρού, διατείνεται ότι η αρτίστα δούλευεσε λαϊκά κέντρα μακριά από το κέντρο της Αθήνας και ιδιαίτερα στασκυλάδικα, στις ερημιές δηλαδή.



Η δεύτερη εκδοχή συμφωνεί με την ιδρυτική πράξη του σκυλάδικου, ανκαι παραλλάσει ελαφρώς τα «βαφτίσια»: τα σκυλάδικα είναι εδώμαγαζιά που συνήθιζαν να σερβίρουν μόνο ποτό, αν και λόγω τηςδιατίμησης του αλκοόλ αναγκάστηκαν να βάλουν και φαγητό στονκατάλογο, το οποίο φυσικά δεν τρωγόταν με τίποτα. Κι έτσι οιθαμώνες το πάσαραν στα αδέσποτα σκυλιά. Τα μπουζουξίδικα αυτάπεριβάλλονταν τώρα από αγέλες σκύλων, καθώς το τάισμά τους μεκρέας κακής ποιότητας ήταν καθημερινό, κι αυτό οδήγησε στονχαρακτηρισμό των κέντρων διασκέδασης ως «σκυλάδικα».

Τα σκυλάδικα ήταν αρχικά καλοκαιρινά μαγαζιά, ανοιχτά δηλαδή, καιεμφανίστηκαν στις Τζιτζιφιές, πλάι στα γνωστά μπουζουξίδικα όπουτραγουδούσε η αφρόκρεμα της εποχής. Τα αναγνώριζες φυσικά απότις ορδές των σκυλιών που περίμεναν υπομονετικά στις αυλές τους,με τον αριθμό μάλιστα των αδέσποτων να υποδεικνύει την επιτυχίατου μαγαζιού: όσο περισσότερα τα τετράποδα, τόσο καλύτεραέτρωγαν, άρα τόσος περισσότερος κόσμος συνωστιζόταν στοεσωτερικό τους!

Μια τρίτη εκδοχή, ευθυγραμμισμένη με τις παραπάνω αν και πιοεπεξηγηματική, τοποθετεί τη γέννηση του σκυλάδικου στονπροπολεμικό Πειραιά και δη στην περιοχή του Aγίου Διονυσίου. Εκεί



υπήρχε λοιπόν ένα ολόκληρο οικοδομικό συγκρότημα πουμετατράπηκε αργότερα στη φυλακή των Βούρλων, αν και στα χρόνιατης ιστορίας μας λειτουργούσε ως καλός οίκος ανοχής και λεγόταν«Χαμαιτυπείον». Οι ιερόδουλες νοίκιαζαν ένα κλουβάκι που έλεγανδωμάτιο (το οποίο ήρθε κουτί αργότερα όταν μεταποιήθηκε σε κελίφυλακής) και τα Βούρλα μεταμορφώθηκαν σε πόλο έλξης για άντρεςκάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης, από στρατιώτες και ναυτεργάτεςμέχρι οικογενειάρχες και ευκατάστατους εργένηδες.

Οι πόρνες των Βούρλων, καθώς διέθεταν δική τους στέγη και κρεβάτι,ήταν οι προνομιούχες της πιάτσας του Πειραιά, πλάι σε εκείνες πουαναγκάζονταν να εργάζονται στους δρόμους και τα χαμαιτυπεία τηςπεριοχής, χρεώνοντας φτηνότερες τιμές για τις υπηρεσίες τους.Αυτές φαίνεται να είναι οι πρώτες «σκυλούδες», πόρνες δευτέρας καιτρίτης κατηγορίας δηλαδή που περιφέρονταν μαζί με την παρακμιακήαντρική πελατεία τους στα κακόφημα σοκάκια του Πειραιά, όμοια μετις αγέλες των αδέσποτων σκύλων. Στην αργκό της εποχήςεμφανίζονταν και ως «λαμαρίνες», μιας και η ερωτική συναλλαγήολοκληρωνόταν στον δρόμο, πίσω από τις λαμαρίνες της γέφυρας τουAγίου Διονυσίου. Πώς περάσαμε όμως από τις σκυλούδες στασκυλάδικα;

Γι’ αυτό υπεύθυνη φαίνεται να είναι η διαβόητη πειραϊκή Τρούμπα!Εκεί, μεταπολεμικά, άνοιξαν τα πρώτα καμπαρέ με γνωστούςκαλλιτέχνες του καιρού και κόσμο της καλής κοινωνίας, γεννώντας μιανέα πιάτσα διασκέδασης στον Πειραιά. Όταν κατέφτασε όμως οαμερικανικός 6ος Στόλος, η ζήτηση δεν μπορούσε να καλυφθεί από ταακριβά καμπαρέ, κι έτσι σύντομα εμφανίστηκε μια μακρά σειράδεύτερων και παρακμιακών νυχτερινών κέντρων, για ναεκμεταλλευτούν το δολάριο που έρρεε άφθονο. Οι σκυλούδεςμεταφέρθηκαν πια στην πιάτσα της Τρούμπας και οι κράχτες τωνφτηνών κέντρων διασκέδασης άρχισαν να αποκαλούν στην αργκό ταμαγαζιά σκυλάδικα, μιας και εκεί μαζεύονταν τώρα οι ιερόδουλες τηςγέφυρας του Aγίου Διονυσίου.



Συνυφασμένο με την παρακμή και την ηθική κατάπτωση, το σκυλάδικογνώρισε τις δικές του ιστορικές δόξες και είναι σίγουρο ότι σταπροπολεμικά χρόνια ήταν κάτι ολότελα διαφορετικό από τη σημερινήπαραφθαρμένη εκδοχή του. Ενδεικτικές εδώ είναι οι σύγχρονεςετυμολογικές αναζητήσεις του όρου, που συσχετίζουν τη λέξη με τηνποιότητα του μπουζουξίδικου και του ήχου του, αν και αποστερούν απότο σκυλάδικο την πλούσια ιστορία του. Σύμφωνα με αυτή τη γραμμήσκέψης, ο τρόπος που τραγουδούσαν οι αοιδοί αλλά και η κακή φωνήτους έκανε να μοιάζουν τα τραγούδια με γάβγισμα, απ’ όπου και βγήκεο όρος «σκυλάδικο».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η εκδοχή που θέλει τουςτραγουδιστές να ερμηνεύουν τα τραγούδια πολύ γρήγορα, σχεδόνασθματικά, μέχρι να βρουν εκείνο που θα είχε αντίκτυπο στο κοινό.Όταν ο κόσμος άρχιζε να πετά λουλούδια και να σπάει πιάτα, οτραγουδιστής έκοβε ρυθμούς και ερμήνευε το σουξέ κανονικά, για νατο απολαύσει το μαγαζί.

Μετά συνεχιζόταν η ίδια διαδικασία με τα απανωτά ρεφρέν, που έκανετη φωνή των τραγουδιστών να μοιάζει με ασθματικό λυγμό σκύλου,καθώς το λαχάνιασμα στη φωνή τούς εμπόδιζε ακόμα και να πάρουνσωστή αναπνοή. Το αναπνευστικό αυτό «πρόβλημα» γέννησε ταγαβγίσματα και τα τελευταία το «σκυλάδικο», τις «σκυλούδες»τραγουδίστριες αλλά και τους «σκυλάδες» θαμώνες των αντίστοιχωνκέντρων.



ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙΑ ΣΚΥΛΑΔΙΚΑ

Οι θεωρίες αυτές είναι ωστόσο πολύ μεταγενέστερες και αφορούνκυρίως στα μπουζούκια της δεκαετίας του 1970, όταν το σκυλάδικομετρούσε ήδη αρκετές δεκαετίες πλούσιας ζωής. Σήμερα ξέρουμεόλοι καλά τι εννοούμε σκυλάδικα τραγούδια και τι σκυλάδικαμπουζούκια και πιθανότατα εξίσου καλά ήξεραν τι περιλάμβανε ο όροςκαι οι θαμώνες της προπολεμικής Ελλάδας…

Δείτε όλα τα θέματα του Weekend

http://www.newsbeast.gr/tag/etumologia

http://www.newsbeast.gr/tag/mousiki

http://www.newsbeast.gr/tag/mpouzoukia

http://www.newsbeast.gr/tag/skiladika

http://www.newsbeast.gr/weekend

Πώς Βγήκε η Λέξη «Σκυλάδικο»; _ Newsbeast

Documents

Transcript of Πώς Βγήκε η Λέξη «Σκυλάδικο»; _ Newsbeast