ι ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΥΔΑΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ( PROJECT)

ΘΕΜΑ:

Η ΕΦΗΒΕΙΑ ΘΕΛΕΙ ΤΕΧΝΗ

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΑΚΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣΜΑΝΩΛΑΚΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑΜΑΡΙΑΝΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣΜΑΣΤΟΡΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣΜΑΥΡΑΚΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣΜΙΧΑΗΛΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣΜΠΑΤΙΣΤΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΜΠΛΑΖΟΥΔΑΚΗΣ ΣΗΦΗΣΜΥΛΩΝΑ ΑΡΙΣΤΕΑΜΑΜΜΗ ΒΑΣΙΑΝΙΚΟΛΑΚΑΚΗ ΘΑΛΕΙΑΝΟΤΑΚΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΞΗΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣΠΑΠΑΔΑΚΗ ΦΑΙΗΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΦΑΝΗΣΠΑΠΑΔΟΚΟΚΟΛΑΚΗ ΣΤΕΛΛΑΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣΠΑΡΡΑΣ ΠΑΡΗΣΠΑΥΛΗ ΜΑΡΙΑ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΟΝΤΙΚΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

ΧΑΝΙΑ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………1

ΠΕΡΙΛΗΨΗ………………………………….1

ΜΕΡΟΣ Ά : ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

1.1 Τι είναι τέχνη…………………………………………………….2

1.2 Λειτουργία της τέχνης………………………………………….5

1.3 Οφέλη της τέχνης………………………………………………6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΦΗΒΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

2.1 Η εφηβεία………………………………………………………..10

2.2 Τα προβλήματα των σημερινών εφήβων……………………11

2.3 Πώς εκφράζονται οι έφηβοι μέσα από τις διάφορες μορφές τέχνης………………………………………………………………..13

2.3.1 Θέατρο και εφηβεία…………………………………………13

2.3.2 Χορός και εφηβεία…………………………………………..13

2.3.3 Graffiti και εφηβεία………………………………………….14

2.3.4 Μουσική και εφηβεία………………………………………..14

2.3.5 Ζωγραφική και εφηβεία……………………………………..15

2.4 Έχουν οι έφηβοι ευκαιρίες με την τέχνη…………………………………………………………………16

2.4.1 Σχολείο και μαθήματα που διδάσκουν την τέχνη………………………………………………………………….16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΒΙΑ, ΕΦΗΒΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

3.1 Γενικά για την βία…………………………………………………17

3.2 Βία και εφηβεία……………………………………………………17

3.2.1 Μορφές βίας στην εφηβεία……………………………………18

3.3 Η τέχνη ως μέσο αποφυγής βίας στην εφηβεία…………………………………………………………………19

3.3.1 Η μουσική ενάντια στη βία…………………………………….19

3.3.2 Το θέατρο: ο έφηβος, ο θεατής και ο ηθοποιός ενάντια στη βία………………………………………………………………………20

ΜΕΡΟΣ Β :ΕΡΕΥΝΑ

4.Διαδικασία της έρευνας……………………………………………….21

4.1 Ερωτηματολόγιο………………………………………………………22

4.2 Ερωτηματολόγιο (ανάλυση)………………………………………….23

4.3 Διαγράμματα…………………………………………………………..24

5.Συμπεράσματα έρευνας………………………………………………..28

6. Επίλογος………………………………………………………………..29

Η ΕΦΗΒΕΙΑ ΘΕΛΕΙ ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΟΣ Ά: ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ως έφηβοι, προβληματισμένοι και ανήσυχοι επιλέξαμε αυτό το τετράμηνο, το θέμα της ερευνητικής μας εργασίας να είναι:

«Η εφηβεία θέλει τέχνη»

Θεωρούμε ότι αυτό το θέμα είναι κοντά στα ενδιαφέροντά μας και αποφασίσαμε να πληροφορηθούμε αλλά και να ερευνήσουμε αν η τέχνη λειτουργεί ως μέσο έκφρασης και αποφυγής βίας στην εφηβική ηλικία. Γι’ αυτό το λόγο χωριστήκαμε σε 3 υποομάδες.

Η 1η υποομάδα, με το όνομα «Artos και θεάματα» ασχολήθηκε με το υπόθεμα: «Η τέχνη γενικά».Η 2η υποομάδα, με το όνομα «Party-teenagers» ασχολήθηκε με το υπόθεμα: «Τέχνη και εφηβεία».Η 3η υποομάδα, με το όνομα «Call of duty» ασχολήθηκε με το υπόθεμα: «Βία –εφηβεία και τέχνη».

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το πόσο σημαντική είναι η τέχνη στη ζωή μας το γνωρίζουμε όλοι. Αυτός είναι ο κεντρικός άξονας της ερευνητικής μας εργασίας. Μας ενδιαφέρει να εμβαθύνουμε στο τι είναι τέχνη και πώς λειτουργούν οι διάφορες μορφές τέχνης. Μπορεί να κατανοούμε την έννοια «τέχνη», όλοι μας λίγο-πολύ να έχουμε κάποια επαφή με μία μορφή τέχνης ,αλλά σε ένα επίπεδο θεωρητικό και γενικό.Εδώ μας δίνεται η δυνατότητα να επεκταθούμε πιο ερευνητικά και ειδικά: Ποια η σχέση της εφηβείας με την τέχνη; Αν ο έφηβος, μέσα από τις διάφορες μορφές τέχνης που γνωρίζει, ή με τις οποίες ασχολείται, μπορεί να επικοινωνήσει, να εκφραστεί, να διαμαρτυρηθεί ή έστω να δώσει το στίγμα του :Υπάρχω και εγώ. Η εφηβεία άλλωστε είναι η ηλικία που ζητά επίμονα την προσοχή των άλλων, και εκφράζεται πολλές φορές με βίαιες και παραβατικές συμπεριφορές. Θα ερευνήσουμε αν η τέχνη έχει την ιδιότητα και την δυνατότητα να βοηθήσει τον έφηβο, να αποφύγει τέτοιες συμπεριφορές. Γιατί αυτό θέλουν οι νέοι: ευκαιρίες για υγιή και ισορροπημένη ανάπτυξη. Με κεντρικό λοιπόν άξονα το γενικό και θεωρητικό: τι είναι τέχνη θα επεκταθούμε στο ειδικό και ερευνητικό: η εφηβεία θέλει τέχνη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : Τι είναι τέχνη«τέχνη , ή

Δια των δυνατοτήτων του νου, του πνεύματος : => ΤΕΧΝΗ(ΝΟΗ)

χτίζω, δομώ, δημιουργώ με τις σκέψεις μου και τις«στερεοποιώ» τις δίνω μορφή,

τις γεννώ, τις υλοποιώ και τις φέρνω καιτις τοποθετώ στον κόσμο

Και όπως σοφά μας πληροφορεί ο Πλάτωνας δια στόματος Σωκράτη στον Κρατύλο : Τέχνη είναι η κατοχή, η έξις του νου, του πνεύματος.

Από τον Πλάτωνα και μετά πολλοί φιλόσοφοι έχουν προτείνει θεωρίες για την τέχνη. Ο ψυχίατρος Σίγκμουντ Φρόυντ υποστήριξε ότι κάθε έργο τέχνης είναι η ικανοποίηση των μυστικών και απωθημένων ορμών του καλλιτέχνη στη φαντασία του.

Ο Γκαίτε είπε : η τέχνη είναι ο μεσολαβητής εκείνου που δεν μπορεί να εκφραστεί.

Αλλά και οι ίδιοι οι δημιουργοί τέχνης έχουν εκφράσει τη δική τους άποψη : «Τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις. Είναι αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν» υποστηρίζει ο Εντγκάρ Ντεγκά (γλύπτης).

Εμάς από μικρά παιδιά μας έχει δοθεί η δυνατότητα να δοκιμάσουμε τις ικανότητές μας μέσα από τη δημιουργική επαφή με το χορό, τη ζωγραφική, τη μουσική. Αλλά και στα σχολικά μας χρόνια από το νηπιαγωγείο μέχρι σήμερα στο Λύκειο, μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα γνωρίζουμε τις διάφορες μορφές τέχνης και διαμορφώνουμε αισθητικά κριτήρια για την καλλιτεχνική μας διάθεση.

Πολλοί ορισμοί λοιπόν για την τέχνη. Καθένας την προσεγγίζει από τη δική του σκοπιά, τη δική του οπτική. Το κάθε άτομο έχει διαφορετικά αισθητικά κριτήρια και έτσι καθένας θεωρεί διαφορετικά πράγματα τέχνη.Για τον Νίκο και το Γιώργο της ομάδας μας, τέχνη είναι πίνακες ζωγραφικής.Για τον Κυριάκο, τέχνη είναι ο τρόπος που εκφραζόμαστε. Για τη Βάσια, τέχνη είναι όταν θέλει να εκφράσει κάτι που νιώθει τη συγκεκριμένη στιγμή μέσα από τη μουσική και τη ζωγραφική. Για την Αριστέα, τέχνη είναι ο τρόπος έκφρασης συναισθημάτων και προσωπικών βιωμάτων.

Τι είναι όμως τελικά ΤΕΧΝΗ;Δεν υπάρχει ένας ορισμός για την τέχνη.

Τέχνη μπορεί να είναι ένα σκίτσο, μία λευκή σελίδα, ένα τραγούδι, το οτιδήποτε.Οτιδήποτε φτιάχνει ο άνθρωπος και μπορεί να εκφραστεί είναι τέχνη.

Η τέχνη είναι πηγή ζωής, είναι συναίσθημα, κλάμα, γέλιο, κοινωνικά ή πολιτικά ερεθίσματα. Η τέχνη είναι ένας δημιουργικός τρόπος έκφρασης ιδεών, αντιλήψεων και προτάσεων, συναισθημάτων, ένας τρόπος διαφυγής. Η τέχνη επικοινωνεί, έχει τη δυνατότητα να μεταδίδει αισθήσεις, συναισθήματα σκέψεις ή ιδέες. Η τέχνη δίνει έμφαση στο ποιοτικό στοιχείο κάθε ανθρώπινης στάσης ή εκφράζει την εξέγερση του ατόμου κατά της εποχής του ή τη μοναξιά από την κοινωνική του ζωή. Δεν έχει σημασία πόσο κόπο έκανε ο δημιουργός για να φτάσει να παραδώσει το έργο του ή ποια συναισθήματα θέλει να περάσει.

Ο καλλιτέχνης συνθέτει, διαλέγει το υλικό του, συγκεντρώνει, οικοδομεί. Μοχθεί να δώσει μορφή και υπόσταση στην άποψη του για τον κόσμο. Ο καλλιτέχνης σε κάθε εποχή δημιουργεί κάτι και ισχυρίζεται ότι είναι τέχνη, που το κοινό μπορεί να αντιληφθεί ανάλογα με το ιστορικό και θεσμοθετημένο κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζει.

Άλλωστε το έργο τέχνης αντανακλά τις κοινωνικές ή τις ιδεολογικές συνθήκες που το παρήγαγαν. Το έργο τέχνης μπορεί να μεταδώσει δέος αλλά και τρόμο. Μπορεί να αφανίσει μορφές του παρελθόντος. Αποτελεί σταθερά μια πρόκληση για περιπέτεια. Αποκολλάται από το δημιουργό του και ζει στο πείσμα της φθοράς που επιφέρει ο χρόνος.

Η τέχνη γκρεμίζει σύνορα μεταξύ των πολιτισμών και είναι εντέλει μια παγκόσμια γλώσσα προκαλώντας μας να αγωνιστούμε για να αποκτήσουμε την εμπειρία ενός άλλου πολιτισμού.Οι νέες τεχνολογίες έχουν κάνει κάθε μορφή τέχνης από τα εικαστικά ως τον κινηματογράφο και τη μουσική διαθέσιμα στον καθένα μας και στο σπίτι μας.Το ίδιο το διαδίκτυο αποτελεί πλέον μια τεράστια βιβλιοθήκη/μουσείο που όλη η γνώση και όλα τα έργα της ανθρωπότητας είναι διαθέσιμα.

Η τέχνη για τους ανθρώπους πάντα ήταν, είναι και θα παραμείνει σημαντική. Όσο δημιουργούν οι καλλιτέχνες θα εξακολουθούν να μας γεννούν απορίες, αλλά και να μας προσφέρουν εικόνες και ευχαρίστηση. Η επέκταση και η διάδοση του συστήματος των μουσείων, των σχολών καλών τεχνών και του εμπορίου τέχνης συνεχίζεται.Οι πιο παραδοσιακές μορφές του είδους ζωγραφικής και γλυπτικής συνυπάρχουν με τα νέα μέσα της φωτογραφίας, του βίντεο και των πολυμέσων.Η τέχνη λοιπόν στην βαθύτερή της ουσία, σε όλες τις μορφές της, στάθηκε ανέκαθεν ένα αίνιγμα, ένα παράδοξο. Αλήθεια μαζί με την αντανάκλαση της πραγματικότητας αλλά και αναίρεσή της.

2. Λειτουργία της τέχνης.

Η τέχνη είναι μια δραστηριότητα της κοινωνικής ζωής που άμεσο σκοπό έχει τη δημιουργία του ωραίου, το φανέρωμα της ομορφιάς. Αποσκοπεί έτσι στην ικανοποίηση της βαθύτερης ανάγκης του ανθρώπου, της ψυχικής της ευφορίας μέσα από την αισθητική καλλιέργεια και απόλαυση.

Γιατί η τέχνη προσφέρει ιδιαίτερη συγκίνηση και χαρά, πλουτίζει τον συναισθηματικό κόσμο του ατόμου.Όμως η τέχνη δεν είναι αυτοσκοπός αλλά και μια κοινωνική λειτουργία. Είναι κοινωνικό φαινόμενο. Γεννιέται από την κοινωνικότητα του ανθρώπου και λειτουργεί μέσα στην κοινωνία με προορισμό να βοηθήσει τον άνθρωπο.Απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου, οδηγώντας τον στην αυτοσυνειδησία: να γνωρίσει όχι μόνο τον εαυτό του και τον κόσμο του αλλά και τους άλλους ανθρώπους. Αφυπνίζει τις πνευματικές του ανάγκες, τον προβληματίζει, τον ευαισθητοποιεί, τον κοινωνικοποιεί.

Η λειτουργία της τέχνης μας κάνει να ανησυχούμε, να αναζητούμε, να ψάχνουμε κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων. Έτσι αντιλαμβανόμαστε την αθλιότητα, την ουσία της ζωής, την ανούσια καθημερινότητα.Η τέχνη προσφέρει στον άνθρωπο διεξόδους, με τα μηνύματά της, συντελεί στην ενίσχυση του αγώνα του ανθρώπου για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του αλλά και να αλλάξει την κοινωνία που ζει.Δύσκολα μπορεί να απαριθμήσει κάποιος την προσφορά της τέχνης.Τραγουδάει εμπειρίες και προσδοκίες. Προσεγγίζει την παράδοση και το αντίστροφο, οπότε την ανανεώνει. Δίνει εορταστικό τόνο στις πιο επίπονες και θλιβερές, στις πιο πικρές περιστάσεις της ζωής και έτσι μπορεί ο άνθρωπος να ενδυναμώνει ψυχικά.Καλλιεργεί τη γλωσσική έκφραση.

Η τέχνη μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο και σε καιρούς κρίσης και ψυχικής καθίζησης λόγω της δυνατότητας να δίνει μια ανάσα στους ανθρώπους να τους κρατά ψυχικά όρθιους, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή.

Δικαιολογημένα ο Μπρέχτ επιμένει στην σπουδαιότητα της Τέχνης : «Η επιστήμη και η Τέχνη συναντιούνται σε τούτο : ότι σκοπός και των δύο είναι να κάνουν πιο εύκολη τη ζωή των ανθρώπων».

3. ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Πως μπορεί ο άνθρωπος να χρησιμοποιήσει την τέχνη :Είναι μέσο διαμαρτυρίας, επικοινωνίας ή υπενθύμισης πως υπάρχω κι εγώ στη Γη.

Η τέχνη γεννήθηκε από την βασική ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί, από τα πρώτα στάδια του πολιτισμού.Ο άνθρωπος δέχεται διάφορα ερεθίσματα από το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζει και τα ερμηνεύει μέσα από την τέχνη.Καλλιεργεί με αυτόν τον τρόπο την ανθρώπινη αισθητική, γαληνεύει την ψυχή του, ξεκουράζει το πνεύμα του, εκτονώνεται συναισθηματικά. Η τέχνη ευαισθητοποιεί τον άνθρωπο, τον επηρεάζει συγκινησιακή και αγγίζει τον ψυχικό του κόσμα.Θα δούμε αναλυτικά την επίδραση που έχουν οι διάφορες μορφές τέχνης.

:

3.1 Η μουσική

Η μουσική μεταφέρει ήθος, διαμορφώνει την αντίληψη, ενώ ενισχύει κάποιες τάσεις και νεκρώνει κάποιες άλλες.Η προσωπικότητα των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους, οι ιδεολογίες τους, έχουν όλα άμεση σχέση με τις μουσικές προτιμήσεις του καθένα. Την επίδραση της μουσικής στο χαρακτήρα και την ψυχή του ανθρώπου μπορεί κανείς εύκολα να διαπιστώσει είτε από προσωπικές εμπειρίες, είτε παρακολουθώντας τα μουσικά δρώμενα ανά τον κόσμο, π.χ. το παραλήρημα των χιλιάδων ακροατών των Μπίτλς, των Ρόλλινγκ Στόουνς και άλλων μεγάλων διεθνών συγκροτημάτων.

Τα συναισθήματα των ανθρώπων επηρεάζονται συχνά από το άκουσμα τραγουδιών. Έτσι δημιουργούνται πολλές ψυχολογικές διακυμάνσεις. Η μουσική μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα όπως η συγκίνηση, η τάση ανεξαρτησίας και επανάστασης, η μελαγχολία και η ανακούφιση. Συχνά οι επιρροές της μουσικής στον ψυχικό κόσμο είναι εμφανείς μέσα από τις πράξεις και τις σκέψεις του ανθρώπου.

Έρευνα του 2007 που έγινε στη Φιλανδία είχε σκοπό να δείξει πως οι άνθρωποι προσπαθούν μέσα από τη μουσική να ελέγξουν τα συναισθήματά

τους και να βελτιώσουν τη διάθεσή τους. Μεσ’ από την έρευνα συμπεραίνουμε ότι η μουσική χρησιμοποιείται για :- Διασκέδαση : Η μουσική προσφέρει διέγερση, ανεβάζει τη διάθεση πριν από μία έξοδο, συνοδεύει εργασίες όπως το διάβασμα και λειτουργεί καταλυτικά στα ταξίδια και στον ελεύθερο χρόνο.- Γαλήνη : Η μουσική αναζωογονεί το πρωί και ηρεμεί το βράδυ : Οι μητέρες τραγουδούν στα παιδιά τους για να τα ηρεμήσουν όταν κλαίνε.- Ισχυρά συναισθήματα : Η μουσική μπορεί να προσφέρει βαθιές συναρπαστικές και συναισθηματικές εμπειρίες.- Η μουσική αποσπά από το μυαλό δυσάρεστες εμπειρίες.- Απαλλαγή : Η μουσική σε συνδυασμό με έντονη διάθεση μπορεί να απελευθερώσει από διάφορα συναισθήματα.- Ψυχικό έργο: Η μουσική ενισχύει την ονειροπόληση, αφήνοντας το μυαλό να γλιστρήσει σε αναμνήσεις.- Σύνδεση : Μέσω της μουσικής μοιραζόμαστε συναισθήματα και εμπειρίες με άλλους και αναπτύσσομαι βαθιές σχέσεις μαζί τους.Άλλωστε η μουσική δεν γνωρίζει φυλετικές, γλωσσικές , κοινωνικές διαφορές και ως μέσο που δεν στηρίζεται στο λόγο επιτρέπει την επικοινωνία των αλλόγλωσσων. Η μουσική καταργεί επίσης τη διάκριση ανάμεσα σε υγιείς και ασθενείς διότι διαθέτει τόσα μέσα (από τα πιο στοιχειώδη ως τα πιο πολύπλοκα) τρόπους και συσχετισμούς ώστε προσφέρεται σε όλους ανεξάρτητα από δείκτη νοημοσύνης. Γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα σ’ αυτούς που στερούνται της ικανότητας ομιλίας ή ανάμεσα σ’ εκείνους που έχουν και σε όσους δεν έχουν την ικανότητα αυτή.Η μουσική είναι ένα μέσο ψυχικής επικοινωνίας, μια παγκόσμια γλώσσα που ακόμα και εμπειρικά μπορεί να μάθει κάποιος. Ειδικά σήμερα σε μία εποχή όπου έχει επιβληθεί η τυποποίηση στην ατομική και κοινωνική μας ζωή, σε μια εποχή που άτομα και ομάδες συνθέτουν μάζες ελεγχόμενες και όχι πολίτες με στάση και αντίσταση, η μουσικοθεραπεία ανήκει στις ελάχιστες θεραπευτικές μεθόδους που υπολογίζουν στην προσωπικότητα.Η μουσικοθεραπεία δίνει τη δυνατότητα της εξατομίκευσης, ανοίγει δρόμους επικοινωνίας. Το παιδί δια της μουσικής αποκτά πείρα μιας προγλωσσικής επικοινωνίας.

.

3.2 Το θέατρο

Το θέατρο είναι ο κλάδος της τέχνης που αναφέρεται στην απόδοση των ιστοριών μπροστά σε κοινό με τη χρήση κυρίως του λόγου αλλά και της μουσικής και του χορού. Το θέατρο μπορεί να έχει διάφορες μορφές όπως είναι μονόλογος, η όπερα, το μπαλέτο, η παντομίμα κ.ά.

Η τέχνη του θεάτρου μας φέρνει κοντά και μας δυναμώνει. Σε ολόκληρο τον κόσμο, η τέχνη του θεάτρου είναι μια δημιουργική δύναμη στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Δίνεται η δυνατότητα μέσα απ’ το παίξιμο ρόλων, στην έκφραση συναισθημάτων και στην επικοινωνία. Το θέατρο δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Αθήνα. Η δραματική έκφραση ήταν αναπόσπαστο μέρος της ζωής των αρχαίων Ελλήνων. Οι Έλληνες είχαν τελετουργίες που σηματοδοτούσαν όλο τον κύκλο της ζωής, είχαν τελετές για την αλλαγή των εποχών, για την συγκομιδή, την αρρώστια, τη λατρεία των θεών. Ο χορός, η μίμηση, έδιναν στους συμμετέχοντες και στους θεατές την ευκαιρία να βιώσουν τις αλλαγές της ζωής και να εκτονώσουν την συναισθηματική τους φόρτιση.Πολλά συναισθήματα που βρίσκονται μέσα μας και δε μπορούν να εκφραστούν με λόγια, παίρνουν μορφή με τη δραματικά έκφραση. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος εκδήλωσης συναισθημάτων, αποτελεσματικός γιατί βοηθά τα άτομα να μάθουν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους, τις φοβίες τους, και όλες τις αρνητικές σκέψεις τους. Όλοι χρειαζόμαστε το θέατρο για να ονειρευτούμε, να θρέψουμε την ελπίδα για ένα κόσμο καλύτερο, για να γνωρίσουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους.

3.3 Ο χορός

Ο χορός είναι η απόλυτη έκφραση των συναισθημάτων. Μέσα από τις εκφράσεις των προσώπων, τις κινήσεις και τη γλώσσα του σώματος μεταγγίζονται άμεσα και έντονα συναισθήματα στο κοινό. Ο θεατής ταυτίζεται με το χορευτή και βιώνει τις συναισθηματικές του διακυμάνσεις που ο χορευτής θέλει να περάσει.Ο χορός είναι ένα από τα πιο καθαρά παραδείγματα έκφρασης των συναισθημάτων μέσα από την τέχνη.«Ο χορός μετουσιώνει τη σκέψη μας! Το σώμα μας αρχίζει να ενεργοποιείται, να ακτινοβολεί, να εκφράζεται και να αρχίζει να κάνει διάλογο». Ο χορός είναι

ένα είδος κίνησης που έχει μια αισθητική και δεν εκπέμπει απλά μια πληροφορία αλλά είναι ένα μέσο έκφρασης, επικοινωνίας, ένας λόγος που βγαίνει από το σώμα. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο χορός είναι δώρο των θεών προς τον άνθρωπο.

3.4 Η ζωγραφική

Οι ζωγράφοι αποτυπώνουν την άποψή τους πάνω στο χαρτί που ζωγραφίζουν επιλέγοντας διάφορα χρώματα για να ζωγραφίσουν. Στα έργα τους αποτυπώνουν την κοινωνία της εποχής τους αλλά και τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.

Η ζωγραφική είναι ένα είδος ποίησης που βλέπεις αλλά δεν ακούς και η ποίηση είναι ένα είδος ζωγραφικής που ακούς αλλά δεν βλέπεις(Leonardo da Vinci).

Η ζωγραφική αναγνωρίζεται αναμφισβήτητα ως ένας από τους σημαντικότερους τρόπους έκφρασης και έχει επανειλημμένα συνδεθεί με την αποτύπωση της προσωπικότητας και των συναισθημάτων των ζωγράφων. Η ζωγραφική προσφέρει μια εναλλακτική μορφή αυτοέκφρασης, η οποία είναι σε θέση να αποκαλύψει στοιχεία που δεν μπορούν να εκφραστούν λεκτικά.

.

Κεφάλαιο 2 ο ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ

2.1 Η εφηβεία

«Ούτε κάμπια, ούτε ακόμα πεταλούδα» Έτσι περιγράφει μία γαλλική παροιμία την περίοδο της εφηβείας. Αρχή ανεξαρτησίας, αυτονομίας αλλά και δύσκολων αποχωρισμών, νέα δεδομένα σε ψυχή και σώμα, η εφηβεία είναι μία κρίσιμη σημαντική περίοδος γιατί σ’ αυτήν πραγματοποιείται η μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Ο έφηβος δεν είναι ούτε παιδί, ούτε όμως κι ενήλικας. Στη διάρκεια της εφηβείας συμβαίνουν πολλές αλλαγές στο σωματικό, συναισθηματικό και νοητικό επίπεδο του ατόμου. Το παιδί μετατρέπεται σ’ ένα άτομο βιολογικά ώριμο και ικανό για αναπαραγωγή. Αυτός ο βομβαρδισμός ορμονών επηρεάζει τι; Συναισθηματικές και νοητικές αντιδράσεις των εφήβων με αποτέλεσμα να παρατηρούνται έντονες αλλαγές στον τρόπο που προσεγγίζουν την οικογένεια, τους συνομήλικούς, την κοινωνία.Ταυτόχρονα αλλάζει ο τρόπος που βλέπουν τον εαυτό τους και βάζουν τους προσωπικούς τους στόχους. Ο έφηβος νιώθει πολύ ευάλωτος, αισθάνεται κι αντιλαμβάνεται ότι τίποτα δεν είναι όπως πριν και όλα ρευστά κι απροσδιόριστα. Αυτό δημιουργεί στους έφηβους ανασφάλεια, άγχος, αγωνία αλλά και πόνο γιατί καλούνται να αποχωριστούν την παιδική τους ηλικία. Σημαντικός στόχος αυτής της περιόδου είναι η αναζήτηση, η απόκτηση ταυτότητας. Αυτή η διαδικασία ανάκτησης και διαμόρφωσης ταυτότητας επηρεάζει συναισθηματικά τους έφηβους. Ο έφηβος έχει ανάγκη να απομονωθεί για να μπορέσει να επεξεργαστεί τα δεδομένα (τι του αρέσει, τι επιθυμεί). Από τη μία εξαρτάται από τους γονείς κι από την άλλη επιθυμεί την ανεξαρτησία του. Στην προσπάθεια αυτή της ανεξαρτησίας του εφήβου παρατηρούνται συχνά συγκρούσεις των εφήβων με τους γονείς τους με κύριο χαρακτηριστικό την έλλειψη συμβιβασμού από τη μεριά των εφήβων. Κύριος ρόλος των γονέων στο στάδιο αυτό είναι να βοηθήσουν το παιδί να αποκτήσει την αυτονομία και να διαμορφώσει ταυτότητα. Η έκφραση της επιθετικότητας είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό, πολύ συνηθισμένο στην εφηβεία. Ο έφηβος εκδηλώνει την άρνηση, την αμφισβήτηση, την περιφρόνησή του με τρόπο επιθετικό και συχνά προκλητικό δοκιμάζοντας έτσι την αντοχή του άλλου. Για τον έλεγχο της επιθετικότητάς του έχει σημασία το πώς θα το διαχειριστούν και θα αντιδράσουν οι άλλοι (γονείς, συνομήλικοι, δάσκαλοι). Δικαιολογημένα λοιπόν η εφηβεία χαρακτηρίζεται μία κρίσιμη περίοδος αναζήτησης ταυτότητας, επιλογών και καθορισμού στάσης ζωής, ή όπως αλλιώς λέγεται «Η εφηβεία είναι μία καταιγίδα ζωής.»

2.1Τα προβλήματα των σημερινών εφήβων

Τα προβλήματα των εφήβων έχουν αυξηθεί απειλητικά τα τελευταία χρόνια. Κύριοι παράγοντες είναι η οικονομική και κοινωνική κρίση, οικογενειακά αδιέξοδα, έλλειψη οράματος. Δυσκολίες στη σχέση τους με τους γονείς, προβληματισμοί σε σχέση με τις αλλαγές του σώματος, προβλήματα συναναστροφών, φαινόμενα βίας και απομόνωσης από την υπόλοιπη κοινωνία, μειωμένη σχολική επίδοση, άγχος, θυμός, θλίψη καθώς και η επικοινωνία με το άλλο φύλο είναι μερικά από τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι έφηβοι. Η προσπάθεια του έφηβου για αυτονομία κι ανεξαρτητοποίηση ταράζει την ηρεμία και τη σταθερότητα που υπήρχε στις οικογενειακές σχέσεις. Οι γονείς αισθάνονται να χάνουν το παιδί τους καθώς υποβιβάζει την κυριαρχία τους και αναζητεί καταφύγιο στις παρέες συνομηλίκων χωρίς να τους επιτρέπει να παρεμβαίνουν στην προσωπική του ζωή. Η επικοινωνία με τους εφήβους είναι τόσο δύσκολη γιατί οι έφηβοι είναι διχασμένοι. Η βιολογική είσοδος στην εφηβεία σηματοδοτείται από αλλαγές στα χαρακτηριστικά του σώματος. Κάθε νέος βιώνει διαφορετικά το σώμα του κι αυτό εξαρτάται κυρίως από το πώς ο καθένας έχει φροντίσει ή όχι, έχει αποδεχτεί ή όχι το σώμα του παιδιού πχ είσαι χοντρός, είσαι άσχημος, είσαι όμορφος. Ο έφηβος ασχολείται με το σώμα του, το αποδέχεται, το αρνείται, το κακοποιεί, το περιποιείται, το αναδεικνύει, το στολίζει, το κρύβει, κάνει τατουάζ, τρυπήματα, βάζει στολίδια, ξυρίζει το κεφάλι, κάνει διάφορα χτενίσματα, βάφεται, αθλείται κ.ά. Οι έφηβοι αισθάνονται εγκλωβισμένοι στο σώμα τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην η εφηβεία είναι η ανορεξία ή η βουλιμία. Με διαφορετικό τρόπο η κάθε μία μαρτυρά τη δυσκολία του εφήβου να δεχθεί την αλλαγή στο σώμα του. Το άγχος είναι πολύ δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθει ο έφηβος. Στην εφηβεία, τα παιδιά τα χάνουν εύκολα και κατά συνέπεια βρίσκονται πολύ συχνά σε κατάσταση έντονου άγχους. Ο έφηβος έχει νευρικότητα, ανησυχία και απότομη συμπεριφορά ή δείχνει κακή διάθεση. Πηγή άγχους είναι οι πολλές υποχρεώσεις των εφήβων, και το σχολείο. Οι απαιτήσεις του σχολείου είναι πολύ μεγαλύτερες συγκριτικά με τις προηγούμενες γενιές. Στην ανταγωνιστική κοινωνία μας το τίμημα της αποτυχίας είναι βαρύ. Η κακή απόδοση στο σχολείο είναι συνηθισμένη έκφραση της επανάστασης του εφήβου. Πολλές μπορεί να είναι οι δικαιολογίες που θα προβάλλει ο έφηβος στην απόφασή του να σταματήσει το σχολείο. Μπορεί να μην αποδίδει, να έχει κακές σχέσεις με τους καθηγητές, να βαριέται, να μην ενδιαφέρεται για γνώση. Για ορισμένους νέους το σχολείο είναι μία ρουτίνα που τους έχει παγιδέψει και για το λόγο αυτό αποφασίζουν να το εγκαταλείψουν. Οι έφηβοι για να αντιμετωπίσουν την κοινωνική μοναξιά που αισθάνονται εντάσσονται σε διάφορες ομάδες-παρέες, γιατί θέλουν να νοιώσουν ασφάλεια, ότι ανήκουν κάπου, σε κάποιο κοινωνικό σύνολο, και ότι τέλος πάντων είναι αποδεχτοί. Η δημιουργία ομάδων είναι χαρακτηριστικό της εφηβείας. Γνωστές σε όλους μας είναι οι emo, οι κάνγκουρες και οι trendy. Η ένταξη των εφήβων σε τέτοιου είδους κοινωνικές ομάδες δεν είναι ανώδυνη. Συχνά συνοδεύεται με αλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς, ντυσίματος, γλωσσικής έκφρασης και συνηθειών. Συχνά μία τέτοια ομάδα μπορεί να τους θέσει απαγορεύσεις καθορίζοντας επιτρεπόμενες ή όχι συμπεριφορές. Μπορεί έτσι να δημιουργήσει προβλήματα όπως η εκδήλωση αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Ένας έφηβος που

νιώθει την ανάγκη να εξωτερικεύσει τις επιθετικές του διαθέσεις διοχετεύει την επιθετικότητά του σε αντικοινωνικές συμπεριφορές προστατευόμενες από την ομάδα. Όταν κι αυτό απαγορεύεται βρίσκει διέξοδο ακολουθώντας τον αρχηγό της ομάδας. Συνήθως αρχηγός ανακηρύσσεται ο πιο βίαιος, ο πιο επιθετικός καθώς αποτελεί πρότυπο ταύτισης για τον καταπιεσμένο έφηβο. Η βία, η επιθετικότητα στις ομάδες εφήβων είναι συχνό φαινόμενο σήμερα. Η επανειλλημένη επίμονη κι επιθετική συμπεριφορά κατά του ατόμου ή ομάδα ατόμων, η οποία επιδιώκει να προκαλέσει φόβο και δυστυχία (εκφοβισμός), η ζημιά στο σώμα και στα αισθήματα των άλλων εμφανίζεται πολύ στα σχολεία. Υπάρχουν μαθητές που καταδυναστεύουν τους άλλους με διάφορες μορφές: σωματικά, λεκτικά, κοινωνικά αλλά και ηλεκτρονικά. Τα προβλήματα κοινωνικής αποδοχής και αναγνώρισης των εφήβων τους οδηγούν στο να ψάχνουν να βρουν λύσεις σε παραβατικές συμπεριφορές όπως χρήση αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών ουσιών και το κάπνισμα.Υπάρχουν όμως και προβλήματα που προέρχονται από την απόρριψη των εφήβων από το άλλο φύλο όπως είναι η κατάθλιψη. Όσα όμως και να είναι τα προβλήματα των εφήβων κι όσο δύσκολα και να είναι αυτά σε καμία περίπτωση δε πρέπει να τα παρατήσουν και να απογοητευτούν. Προβλήματα υπάρχουν παντού, άλλα είναι πιο εύκολα, άλλα πιο δύσκολα. Τα προβλήματα των εφήβων κατατάσσονται στην κατηγορία των δύσκολων προβλημάτων.Σημασία έχει κάθε φορά που υπάρχει ένα πρόβλημα να προσπαθούμε να το αντιμετωπίζουμε. Κι όπως είναι γνωστό όλα τα προβλήματα έχουν λύση. Και για τα προβλήματα των νέων, λύση μπορεί να βρεθεί στην ενασχόληση με την τέχνη.

2.3 Πώς εκφράζονται οι έφηβοι μέσα από τις διάφορες μορφές τέχνης

Ένας σπουδαίος φίλος της εφηβείας είναι η τέχνη. Θα αναλύσουμε τη σχέση που έχει η κάθε μορφή τέχνης με την εφηβεία.

2.3.1 Θέατρο και εφηβεία Η εφηβική ηλικία είναι μία εποχή γεμάτη ένταση. Το γέλιο εναλλάσσεται με αγωνία, ερωτικές ανασφάλειες, τα υπαρξιακά ερωτήματα με δημιουργικότητα και υπερχείλιση φαντασίας.Τις ανάγκες αυτές έρχεται να καλύψει η διαδικασία συγγραφής και παρουσίασης ενός εφηβικού θεατρικού έργου. Αυτή τη δυνατότητα μπορεί να τη δώσει στον έφηβο το σχολείο. Είναι τυχεροί οι έφηβοι που συμμετέχουν σε δημιουργικές δραστηριότητες όπως τα μαθητικά φεστιβάλ που διοργανώνουν τα σχολεία. Μέσα από αυτά οι έφηβοι έχουν τη δυνατότητα να δραστηριοποιήσουν τη δυναμικότητά τους και να απολαύσουν τη δημιουργική παραγωγή της εφηβικής ψυχής. Οι έφηβοι μπορούν να μιλήσουν από την καρδιά τους για τους φόβους τους και για τις βαθύτερες ανάγκες αλλά και τις χαρές και τα όνειρά τους. Και το σημαντικό είναι ότι εκφράζονται με τη δική τους ιδιότυπη γλώσσα και τρόπο.Όλες οι φάσεις της συμμετοχής στην παραγωγή ενός εφηβικού θεάτρου είναι πολύτιμες κι αποτελούν ένα μάθημα ζωής από τους εφήβους στους μεγάλους. Η παρουσία των εφήβων σε ένα σχολικό φεστιβάλ εκτός από το ότι τους δίνει την ευκαιρία να καταθέσουν τη δική τους πρόταση, τους βοηθά να επικοινωνήσουν τα όνειρα και τις ευαισθησίες τους μέσα από την τέχνη.. και μάλιστα τη δραματική! Την τέχνη που σε προκαλεί να μεταμορφωθείς, να αφήσεις ελεύθερο τον εαυτό σου και όχι μόνο για να υποδυθείς το ρόλο αλλά για να ταξιδέψεις την ψυχή και τα όνειρά σου.

2.3.2 Χορός και εφηβεία

Ο χορός αποτελεί μία πολύ σημαντική δραστηριότητα για την εφηβεία καθώς συνδυάζει τη διασκέδαση με τη ψυχαγωγία και την άσκηση.Όπως όλοι γνωρίζουμε η εφηβεία θεωρείται η πιο δύσκολη περίοδος της ζωής του ανθρώπου. Στην εφηβεία το άτομο ξεκινά να λαμβάνει υπόψιν του την εικόνα που έχουν οι άλλοι γι ’αυτόν και συχνά αισθάνεται ανασφάλεια, χαμηλή αυτό εκτίμηση και αίσθημα απόρριψης. Ο χορός δίνει στον έφηβο και στην έφηβη ένα κίνητρο για να προσπαθήσουν ενώ ταυτόχρονα τους κάνει να νιώθουν σιγουριά και αγάπη για τον εαυτό τους μαθαίνοντας να κάνουν κάτι καινούριο, κάτι δημιουργικό. Στο χορό οι έφηβοι μαθαίνουν να συνεργάζονται με τους άλλους αποβάλλοντας έτσι την έντονη εσωστρέφεια και την αντικοινωνικότητα. Το σχολείο, το φροντιστήριο, τα μαθήματα και η καθημερινότητα κουράζουν τους νέους και τους δημιουργούν άγχος. Ο χορός είναι μία ευχάριστη εξωσχολική δραστηριότητα που βοηθά τον έφηβο να χαλαρώσει από την πίεση του διαβάσματος και να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του.

2.3.3 Graffiti και εφηβεία Το graffiti είναι αμιγής εφηβική τέχνη. Είναι ο νέος τρόπος έκφρασης των νέων. Είναι η ζωγραφική στους τοίχους. <<Μία εφήμερη τέχνη των δρόμων που θα σβηστεί την επόμενη εβδομάδα αλλά αποδεικνύει ότι ήσουν εκεί>> αυτό χρειάζεται κάθε έφηβος.Κάποιοι θεωρούν τα graffiti μία αντίδραση στο κατεστημένο, στην ησυχία των κατοίκων της πόλης, στη μουντάδα των τοίχων.Κάποιοι θα πουν: “τι μουτζούρα”. Δεν ξέρουν τα ατελείωτα ξενύχτια των παιδιών να δοκιμάζουν ξανά και ξανά μέχρι να πετύχουν το αποτέλεσμα. Στην αρχή το graffiti είχε συνδεθεί με το hip-hop. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει. Τώρα είναι στυλ, είναι η φάση και ο τρόπος που το υιοθετεί κάποιος. Είναι δημιούργημα, δηλώνει γνωστός γραφφιστας.Με το graffiti οι νέοι εκφράζονται, εκφράζουν τις σκέψεις τους, τα συναισθήματά τους, τα πιστεύω τους. Στον τοίχο εκφράζονται ελεύθερα οι νέοι και ζωγραφίζουν υπέροχα έργα με θέματα από το περιβάλλον, την κοινωνία, τη ζωή.

2.3.4 Μουσική και εφηβεία

Είναι γνωστό πως οι μεγαλύτεροι πολλές φορές χλευάζουν τους έφηβους για τις μουσικές τους προτιμήσεις. Οι νέοι όμως έχουν διαμορφώσει τους δικούς τους κώδικες επικοινωνίας κι έκφρασης. Μέσα από τα τραγούδια οι νέοι προσπαθούν να μεταδώσουν αυτά που νιώθουν και τις ανησυχίες τους. Οι προτιμήσεις τους, διάφορες: ξένη μουσική, hip-hop, break dance, rap, rock, pop αλλά και ελληνική: παραδοσιακή και μοντέρνα. Η rap είναι ψηλά στις προτιμήσεις των εφήβων καθώς είναι έντονη, δυναμική και οι στίχοι της εμπνευσμένοι από καθημερινά βιώματα κι εμπειρίες που αποκαλύπτουν βαθιές έννοιες και κοινωνικούς προβληματισμούς. Μπορεί να χαρακτηριστεί ανατρεπτική αφού πηγή της μουσικής αυτής είναι το γκέτο των περιθωριακών ομάδων των Ηνωμένων Πολιτειών. Ας μη ξεχνάμε ότι οι νέοι πολύ συχνά νιώθουν περιθωριοποιημένοι λόγω της εφηβείας η οποία τους προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα και προβληματισμούς που ακόμα και οι ίδιοι δε μπορούν να προσδιορίσουν. Η μουσική βοηθά πολύ τους νέους καθώς οι ήχοι επιδρούν άμεσα στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, ο οποίος στη συνέχεια επηρεάζει όλο το νευρικό

σύστημα και την κυκλοφορία του αίματος. Έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ενθουσιασμό, συγκίνηση, ψυχική ανακούφιση, καταπραϋνει από το άγχος , μπορεί να δημιουργήσει μελαγχολική διάθεση και γενικότερα να αλλάξει τη ψυχική διάθεση του ατόμου. Είναι μία διέξοδο για τους νέους καθώς νιώθουν ότι δεν έχουν πολλούς τρόπους έκφρασης και ότι σχεδόν κανείς δεν τους καταλαβαίνει. Ένας ακόμα λόγος ενασχόλησης των νέων με τη μουσική είναι το ελεύθερο κατέβασμα τραγουδιών, καθώς και η ανταλλαγή τραγουδιών με φίλους μέσω των κινητών τηλεφώνων. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας η οποία είναι πολύ οικεία στους νέους, τους βοηθά στην ενασχόλησή τους με τη μουσική. Περνούν ευχάριστα την ώρα τους και τους ανακουφίζουν από το πιεστικό, καθημερινό άγχος. Δυστυχώς όμως ένα μεγάλο παράπονο των νέων είναι η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, που θα τους επέτρεπε να ασχοληθούν περισσότερο με τη μουσική, όπως η εκμάθηση κάποιου μουσικού οργάνου. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι όσοι νέοι ασχολούνται με την εκμάθηση κάποιου μουσικού οργάνου, βρίσκονται σε μία ισορροπημένη ψυχική κατάσταση και πολλές φορές αυτή η ηρεμία προκαλεί σωστή ανάπτυξη κι εξέλιξη του εγκεφάλου προσφέροντας στα άτομα αναπτυγμένη καλλιτεχνική κλίση και μερικές φορές αύξηση του επιπέδου νοημοσύνης.Αυτοί οι νέοι βιώνουν εύκολα την εφηβεία τους και αποκτούν ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης, μαθαίνουν να προσπαθούν σκληρά και το σπουδαιότερο, βρίσκουν διέξοδο στη μουσική.

2.3.5 Ζωγραφική και εφηβεία

Οι έφηβοι σήμερα ζουν σε πολύ δύσκολη εποχή που απαιτεί να τρέχουν όλη μέρα από το σχολείο στο φροντιστήριο. Δε συζητούν πραγματικά, δεν εκδηλώνονται φυσιολογικά, είναι σκυμμένοι όλη μέρα σ ’ένα βιβλίο, σε ένα υπολογιστή ή χάνονται σε επιφανειακές συζητήσεις. Η εκφραστική ζωγραφική θα στηρίξει τον έφηβο να βγάλει ότι έχει μέσα του, να ανακουφιστεί με κάποιο τρόπο. Όταν ο έφηβος πραγματώνεται στο χαρτί ότι αισθάνεται με εικόνες αρχίζει να νιώθει ικανός για πράξη, αφού βλέπει ότι αυτό που έχει στο μυαλό του αποκτά σχήμα και μορφή, γίνεται δική του δημιουργία.Έτσι αναγνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του.

Όταν εικόνες μεταμορφώνονται σε σκιερά φαντάσματα σε φωτεινές υπάρξεις πάνω στο χαρτί οι πολύχρωμες σκέψεις αποκτούν νόημα, απαλλάσσοντάς τον από φόβους και ανησυχίες. Ο έφηβος ηρεμεί, αισθάνεται εκείνη τη μαγική ώρα ότι μπορεί να ζει τη ζωή ήπια και γλυκά αλλά και αυτοελεγχόμενα.Όταν ο έφηβος βρεθεί σε στιγμή αδυναμίας, νιώθει ότι είναι μόνος.

2.4 Έχουν οι έφηβοι ευκαιρίες με την τέχνη ;

2.4.1 Σχολείο και μαθήματα που διδάσκουν τέχνη.

Τα μαθήματα που αφορούν την τέχνη στο σχολείο είναι Λογοτεχνία/ Έκθεση, μουσική, εικαστικά και καλλιτεχνική αγωγή.Στο λύκειο συγκεκριμένα, η αισθητική αγωγή, η Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, το ελεύθερο σχέδιο και η ιστορία τέχνης είναι μαθήματα επιλογής. Αυτό σημαίνει πως σπάνια διδάσκονται σε τάξη γιατί δε σχηματίζονται τμήματα ή δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και αρμόδιοι καθηγητές. Η μουσική αγωγή δε διδάσκεται καθόλου στο λύκειο. Η μουσική παιδεία άλλωστε θεωρείται εδώ και πολύ καιρό προνόμιο των λίγων. Μαθητές που δεν επισκέπτονται μαθήματα σε ωδείο ή δε φοιτούν σε μουσικό σχολείο αποκλείονται τελείως από αυτήν καθώς οι γνώσεις που παρέχονται στο γυμνάσιο είναι ελάχιστες κι εκείνες θεωρητικές. Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι η έλλειψη υλικών (μουσικά όργανα) αλλά και χώροι εξάσκησης: αίθουσα μουσικής και studio που είναι απαραίτητα για το μάθημα της μουσικής τέχνης. Μπορούμε να αναφέρουμε μια μικρή περιγραφή από την αίθουσα καλλιτεχνικών μαθημάτων σε σχολείο της πόλης Aachen, σύνορα Γαλλίας, Γερμανίας, Βελγίου, Ολλανδίας. «Φτάσαμε στις αίθουσες των καλλιτεχνικών μαθημάτων. Καινούργια αποκάλυψη. Είδαμε με το μάτι μας το βάρος της εκπαιδευτικής δραστηριότητας στα καλλιτεχνικά. Τα έργα των μαθητών στέκονται στις αίθουσες των καλλιτεχνικών. Έργα ζωγραφικά, γλυπτά σε ξύλο, πηλό ή άλλα αποδεικνύουν ότι οι μαθητές στο σχολείο εργάζονται σοβαρά και με έμπνευση. Τους διαδρόμους του σχολείου τους διακοσμούν τα έργα των μαθητών. Μας εξήγησαν ότι από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού το κίνητρο για μάθηση και η θέληση δυναμώνουν μέσω της τέχνης. Οι μαθητές βιώνουν την αριθμητική χτυπώντας τα πόδια τους στη γη σε ομαδικά παιχνίδια που έχουν βάση τους ρυθμούς. Μετράνε τα βήματά τους πάνω στον ίαμβο. Ο ρυθμός του ποιητικού λόγου γίνεται πράξη αριθμητική. Η προπαίδεια μαθαίνεται πριν γίνει διδασκαλία στον πίνακα. «Με αυτόν τον τρόπο μου εξήγησαν το τελετουργικό βάδισμα, η τέχνη και η επιστήμη ξαναβρίσκουν στην παιδική ψυχή την πρωταρχική ενότητα» Στα σχολεία στο εξωτερικό κάνουν μαθήματα με επίκεντρο την τέχνη, γιατί υπάρχει επαγγελματική κατεύθυνση χωρίς περιορισμό των επιλογών των τεχνών. Στο ελληνικό σχολείο, η εκπαίδευση είναι θετικά και τεχνολογικά προσανατολισμένη. Δεν υπάρχει επιλογή για επαγγελματική κατεύθυνση όσον αφορά την τέχνη. Το ελληνικό σχολείο είναι προσανατολισμένο σε τρεις κατευθύνσεις –τη θεωρητική, την θετική και την τεχνολογική. Η τέχνη σχεδόν δεν έχει θέση στο σημερινό σχολείο και ο μαθητής δεν έχει τη δυνατότητα να ασχοληθεί με πράγματα εκτός ύλης.

3. Βία, εφηβεία και τέχνη

3.1 Γενικά για τη βίαΗ βία ξεκινάει από τη στιγμή που γεννιόμαστε βία είναι στοιχείο της

φύσης και της ζωής του ανθρώπου, συστατικό στοιχείο των εκδηλώσεων όλων των ανθρώπων. Η βία σύμφωνα με την ετυμολογική της σημασία αναφέρεται στην έννοια της κατάχρησης της εξουσίας δηλαδή στην έννοια του εξαναγκασμού. Ο Βίκτωρ Ουγκώ είπε: Η κοινωνία προετοιμάζει το έγκλημα. Ο εγκληματίας το διαπράττει. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εν δυνάμει βίαιοι. Ενεργοποιούν την ιδιότητα τους αυτή όταν δεν μπορούν να ικανοποιήσουν μια σημαντική για αυτούς ανάγκη. Η βία σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει ως η μοναδική λύση για να εκδηλωθεί βίαιη συμπεριφορά. Δεν υπάρχουν βίαιοι άνθρωποι, κάποιοι όμως γίνονται κάτω από ορισμένες συνθήκες Η βία σχετίζεται με την κοινωνική ανισότητα, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη ματαίωση και την διαφορετική προσωπικότητα του κάθε ατόμου. Είναι ταυτισμένη με την παραβατικότητα, το αδιέξοδο και το φόβο αλλά και με την απαξίωση του ανθρώπου από το συνάνθρωπο του. Η βία είναι μια συμπεριφορά την οποία εκδηλώνουν άτομα αδύναμα που στερούνται αυτοπεποίθησης. Αυτό συμβαίνει γιατί η βία είναι μια συμπεριφορά που επιβάλλει στους άλλους μια αξιοσέβαστη εικόνα του εαυτού του και προσπαθεί μέσω αυτού του τρόπου να ανακτήσει την χαμένη αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στις ικανότητές του. Στην ερευνητική μας εργασία θα προσεγγίσουμε τις ειδικές μορφές της βίας και της επιθετικότητας που εκδηλώνεται από εφήβους και ποια η σχέση τους με την τέχνη.Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο αποφυγής βίαιων συμπεριφορών εφήβων;

3.2 Βία και εφηβεία Η εφηβεία είναι μια περίοδος που αμφισβητούνται οι συναισθηματικές και κοινωνικές σχέσεις που δημιουργούν τα άτομα με τον εαυτό τους και με τον άλλο. Σε αυτή τη φάση ο έφηβος μαζί με τις βιολογικές αλλαγές που του συμβαίνουν βιώνει και καταστάσεις που του προκαλούν σύγχυση και άγχος και εκφράζεται με διάφορους τρόπους οι οποίοι αποτελούν αντίδραση σε μεγάλο ή μικρό βαθμό ανάλογα με τη σύγχυση και το άγχος από το συγκεκριμένο περιστατικό που βίωσε. Ο έφηβος επικοινωνεί προσπαθώντας να ερμηνεύσει ρόλους, κοινωνικές θέσεις, πρόσωπα και ικανοποιείται μόνο αν γνωρίσει τις ανάγκες, τις προσδοκίες και τις επιθυμίες των άλλων. Οι βίαιες συμπεριφορές των νέων προκύπτουν από τις διαταραχές της επικοινωνίας και την αμφισβήτηση αξιών αποτελούν μια κριτική απέναντι στους κανόνες που έχει θέσει η ομάδα, δημιουργούνται από την κοινωνική βία. Οι αντιδράσεις αυτές των εφήβων είναι αποτέλεσμα των διαφόρων πιέσεων που δέχονται οι έφηβοι, είναι μια έκφραση για επικοινωνία.Οι έφηβοι συνήθως απαντούν στην αδικία που τους έγινε σε προηγούμενη περίοδο της ζωής τους με βίαιη συμπεριφορά.

Η αδιαφορία και η απόρριψη δεν τους καλύπτουν συναισθηματικά με αποτέλεσμα να εκδηλώνουν βίαιες συμπεριφορές ως μοναδική λύση στα προβλήματα τους.

3.2. 1 Μορφές βίας στην εφηβεία

σχολική βία

σχολικός εκφοβισμός

εξωγενής σχολική βία

Οι έφηβοι περνούν σημαντικό μέρος του χρόνου τους στο σχολείο για αυτό εκδηλώνουν βίαιες συμπεριφορές μέσα στο χώρο του σχολείου. Η σχολική βία θεωρείται ότι είναι η αντανάκλαση της βίας στην ευρύτερη κοινωνία αλλά και ένδειξη της ποιότητας της εκπαιδευτικής μάθησης που παρέχεται στους μαθητές. Οι μορφές σχολικής βίας είναι: λεκτική, σωματική, ψυχολογική, βανδαλισμοί, βία μεταξύ μαθητών.

Η έννοια του εκφοβισμού στο χώρο του σχολείου αφορά τη βία που ασκείται από μαθητές εις βάρος άλλων μαθητών όπως χτυπήματα, κλωτσιές, απειλές, πειράγματα με σεξουαλικά υπονοούμενα. ‘Ένα παιδί χαρακτηρίζεται «δράστης σχολικής κακομεταχείρισης» όταν αγνοεί το συμμαθητή του, τον απομονώνει με τη συμπεριφορά του, όταν τον βρίζει ή όταν τον χτυπά. Οι σχέσεις μεταξύ των μαθητών δεν είναι πάντα αρμονικές. Ο ανταγωνισμός μεταξύ μαθητών σχετικά με το ποιος θα είναι καλύτερος στην τάξη και απέναντι στο δάσκαλο, είναι ένας λόγος να υπάρχει βία μεταξύ τους. Οι μαθητές κατατάσσουν τους συμμαθητές τους σε κατηγορίες αποδίδοντας τους χαρακτηριστικά από στερεότυπα. Έτσι τους απορρίπτουν και τους απομονώνουν από την

ομάδα. Ο μαθητής με αυτόν τον τρόπο στιγματίζεται και βρίσκεται στο περιθώριο.

Μια άλλη μορφή σχολικής βίας αλλά εξωγενής είναι ο βανδαλισμός που αφορά τη φθορά σχολικής περιουσίας καταστροφή αντικειμένων κ.α.

3.3 Η τέχνη ως μέσω αποφυγής βίας στην εφηβεία Οι έφηβοι όμως μπορούν να εκφραστούν με άλλους τρόπους και όχι με βίαιες συμπεριφορές. Ένα τέτοιο ρόλο μπορεί να παίξει η τέχνη με τις διάφορες μορφές της.

3.3.1 Η μουσική ενάντια στη βίαΣύμφωνα με ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα Το Βήμα της 20ης Δεκεμβρίου 2012 με τίτλο «Η μουσική ενάντια στη βία», αναφέρονται τα εξης: Όλα άρχισαν το 1975, όταν ο μαέστρος και συνθέτης Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου αποφάσισε να ιδρύσει την ορχίστρα νέων. Για τη στελέχωση της επέλεξε παιδιά και εφήβους από τις φτωχογειτονιές της Βενεζουέλας οι οποίες θεωρούνται οι πιο βίαιες στην Νότια Αμερική. Η ορχήστρα αυτή με όπλο τη μουσική προσπαθούσε να καταπολεμήσει την ανέχεια και την εγκληματικότητα που μάστιζαν τη χώρα. Ξεκινώντας από 11 παιδιά, έστησε νεανικές ορχήστρες σε πολλές πόλεις της Βενεζουέλας, (έφτασαν τις 120 νεανικές και 60 παιδικές ορχήστρες). Παράλληλα συμπεριλήφθηκαν εργαστήρια όπου τα παιδιά διδάσκονταν να κατασκευάζουν αλλα και να επισκευάζουν όργανα, ειδικά προγράμματα για παιδιά με ειδικές ανάγκες με μαθησιακές δυσκολίες: Η πλειονότητα των νέων προέρχονταν από περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες. Η συμμετοχή τους στις ορχήστρες τους έδωσε τη δυνατότητα να θέσουν νέους στόχους, να κάνουν σχέδια και όνειρα και παρουσίασαν στο μέλλον μεγάλη κοινωνική προσαρμοστικότητα, αποφεύγοντας τις βίαιες συμπεριφορές. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως η μουσική παιδεία και η μουσική εκπαίδευση και ζωή παρέχουν ευκαιρίες στους νέους οι όποιοι έχουν ροπή προς βίαιες συμπεριφορές, όχι μόνο να τους

αποτρέψουν από κάτι τέτοιο αλλά να προτρέψουν και να παρασύρουν και άλλους να τους ακολουθήσουν στην ενασχόληση τους αυτή.

3.3.2 Το θέατρο: ο έφηβος θεατής και ηθοποιός ενάντια στην βία.

Όπως είδαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, η εφηβεία είναι η πιο γοητευτική αλλά και η πιο δύσκολη ηλικία. Η μετάβαση από την ανεμελιά των παιδικών χρόνων στην ενήλικη ζωή δεν είναι πάντα εύκολη. Η έμφυτη και επιτακτική ανάγκη των εφήβων για επικοινωνία και για αλήθεια αλλά και μία μορφή τέχνης που επιτέλους μιλά την γλώσσα τους βρίσκει την ικανοποίηση της στο εφηβικό θέατρο.Στο εξωτερικό το λεγόμενο «θέατρο για εφήβους» ή νεανικό θέατρο ( youth theatre) έχει παράδοση χρόνων. Στην Ελλάδα, έχει εμφανιστεί πριν από δύο χρόνια. Το θέατρο για εφήβους είναι : νέα έργα καταξιωμένων συγγραφέων που παίζονται από νεανικές ομάδες με την προϋπόθεση να αφορούν τους προβληματισμούς των νέων αλλά και να κινητοποιούν την δημιουργικότητα τους.Οι έφηβοι που παρακολουθούν τέτοιες παραστάσεις βρίσκονται σε διλλήματα που αντιμετωπίζουν σ’ αυτήν την ηλικία, έρχονται αντιμέτωποι με τις ευθύνες τους και αναζητούν την προσωπική και συναισθηματική τους ασφάλεια. Καθώς οι θεατές-έφηβοι έρχονται αντιμέτωποι με τα διλλήματα και τους προβληματισμούς των ηρώων καλούνται και αυτοί να πάρουν θέση.Αυτή είναι άλλωστε και η συμβολή του θεάτρου. Πέρα το ότι καλύπτει την τεράστια ανάγκη των νέων για επικοινωνία και το ότι γαλουχεί τις νεότερες γενιές θεατών, προσφέρει και την δυνατότητα διαμόρφωσης της ταυτότητας τους.Δίνεται έτσι η δυνατότητα στους εφήβους αλλά και σε γονείς και εκπαιδευτικούς να αναμετρηθούν με καίρια ζητήματα της ζωής τους και της εποχής τους. Στο κέντρο του ενδιαφέροντος τέτοιων θεατρικών ομάδων και έμπειρων θεατρολόγων που εργάζονται για εφηβικές παραστάσεις είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της επιθετικότητας και της ψυχολογικής αλλά και κάθε είδους βίας μεταξύ συνομηλίκων. Σ αυτό το πλαίσιο, ειδικά για τα σχολεία και σε συνεργασία με ειδικευόμενους θεατρολόγους προβλέπονται επιλεγμένες δράσεις ( δημιουργία εκπαιδευτικών πακέτων, διοργάνωση διαδραστικών θεατρικών εργαστηρίων και εργαστηρίων θεατρικής γραφής) οι οποίες θα στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς που θα αναλάβουν να επεξεργαστούν με τους μαθητές τους τέτοια θέματα για θεατρικές παραστάσεις.Σκοπός είναι ο έφηβος να φεύγει από κάποια παράσταση έχοντας την αίσθηση πως έφυγε από μία συναυλία.

ΜΕΡΟΣ Β : ΕΡΕΥΝΑ

4. Διατύπωση και διαδικασία της έρευνας

Στα πλαίσια της διερευνητικής μας εργασίας (Project), στο πρώτο μέρος προσεγγίσαμε θεωρητικά το θέμα: Η εφηβεία θέλει τέχνη. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας μας θα παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα της έρευνας που έκανε η ομάδα μας. Η μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε είναι η επισκόπηση.

Για να συγκεντρώσουμε τα στοιχεία χρησιμοποιήσαμε ένα ερωτηματολόγιο. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει 15 ερωτήσεις. Οι περισσότερες είναι κλειστού τύπου και σε μία μόνο ζητήθηκε ελεύθερη διατύπωση.

Το ερωτηματολόγιο το μοιράσαμε σε συμμαθητές και συμμαθήτριες μας. Το σύνολο των μαθητών που απάντησαν είναι 68(45 κορίτσια και 23 αγόρια). Από τους 68 μαθητές ζητήθηκε να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ως έφηβοι, τη σχέση τους ή όχι με την τέχνη και αν τους βοηθάει να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα τους.

Το σημερινό σχολείο αν έχει επενδύσει σε μαθήματα τα οποία διδάσκουν τέχνη, ώστε οι μαθητές να μπορούν να έρχονται σε επαφή με τις διάφορες μορφές τέχνης. Συγκεντρώσαμε τα απαντημένα ερωτηματολόγια και καταγράψαμε τα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα τα παρουσιάζουμε σε διαγράμματα.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ1. ΦΥΛΟ: ΚΟΡΙΤΣΙ___ ΑΓΟΡΙ___

2. ΗΛΙΚΙΑ___

3. ΠΗΓΑΙΝΕΙΣ ΣΤΗΝ ____ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ______

4. ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΟ ΠΩΣ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. ΕΣΕΙΣ ΩΣ ΕΦΗΒΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΕ _____ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ.

Α) ΠΟΛΥ Β) ΑΡΚΕΤΑ Γ) ΛΙΓΟ Δ) ΚΑΘΟΛΟΥ

5. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΑΣ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ:

Α) ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ (ΕΝΤΑΞΗ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ Ή ΠΑΡΕΕΣ)

Β) ΜΕ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΣΑΣ

Γ) ΜΕ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΑΣ ΕΠΙΔΟΣΗ

6. ΕΧΕΤΕ ΠΕΣΕΙ ΘΥΜΑΤΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Ή ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΘΗΤΕΣ ΣΑΣ; ΝΑΙ___ ΟΧΙ___

7. ΒΡΙΣΚΕΣΤΕ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ;

ΝΑΙ___ ΟΧΙ___

8. ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΑΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΥΝ; ΝΑΙ___ ΟΧΙ___

9. ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ ΤΕΧΝΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΝΕΩΝ; ΝΑΙ___ ΟΧΙ___

10. ΕΣΕΙΣ ΑΣΧΟΛΕΙΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ; ΝΑΙ___ ΟΧΙ___

11. ΜΕ ΠΟΙΟ ΕΙΔΟΣ ΤΕΧΝΗΣ;____

Α) ΧΟΡΟΣ

Β) ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Γ) ΜΟΥΣΙΚΗ

Δ) ΠΟΙΗΣΗ

Ε) ΘΕΑΤΡΟ

ΣΤ) ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ

12. ΠΟΣΟ ΣΑΣ ΒΟΗΘΑΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΑΣ;______

Α) ΠΟΛΥ Β) ΑΡΚΕΤΑ Γ) ΛΙΓΟ Δ) ΚΑΘΟΛΟΥ

13. ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΤΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΕΧΝΗΣ ΑΥΤΟ; ΝΑΙ___ ΟΧΙ___

14. ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΠΟΥ ΣΑΣ ΒΟΗΘΑΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΑΣ ΚΑΙ ΑΝ ΝΑΙ ΠΟΙΟ;________________________________________________

15. ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΑΣ ΔΙΝΕΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ; ΝΑΙ ____ ΟΧΙ____

Ερωτηματολόγιο (Ανάλυση)

Σύνολο ερωτηθέντων: 681)Φύλο: Κορίτσια: 45 Αγόρια: 23

2)Ηλικία: 14-17

3)Είναι γνωστό πως στη σημερινή εποχή οι έφηβοι αντιμετωπίζουν διαφόρων ειδών προβλήματα. Εσείς ως έφηβοι αντιμετωπίζετε:Α)Πολλά: 14Β)Αρκετά: 31Γ) Λίγα: 17 Δ)Καθόλου: 6

4)Τα προβλήματα σας σχετίζονται με: Α)Την κοινωνικοποίηση/ένταξη σε ομάδες: 19Β)Τις αλλαγές στο σώμα σας: 10Γ)Την σχολική σας επίδοση: 45

5)Έχετε πέσει θύματα ρατσισμού; Ναι: 19 Όχι: 48

6)Βρίσκεστε αντιμέτωποι με το άγχος της καθημερινότητας;Ναι: 55 Όχι: 13

7)Πιστεύετε ότι τα προβλήματα σας μπορούν να αντιμετωπιστούν;Ναι: 59 Όχι: 9

8)Πιστεύετε ότι ένα είδος τέχνης μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των νέων;Ναι: 48 Όχι: 20

9)Εσείς ασχολείστε με την τέχνη;Ναι: 43 Όχι: 25

10)Με ποιο είδος τέχνης;Α)Χορός: 12Β)Ζωγραφική: 12Γ)Μουσική: 21Δ)Ποίηση: 1Ε)Θέατρο: 3ΣΤ)Κάτι άλλο: 23

11)Πως σας βοηθάει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων σας;Α)Πολύ: 17Β)Αρκετά: 25Γ)Λίγο: 7Δ)Καθόλου: 10

12)Σκέφτεστε στο μέλλον να ασχοληθείτε επαγγελματικά με το είδος τέχνης αυτό;Ναι: 12 Όχι: 55

13)Υπάρχει κάτι άλλο εκτός από την τέχνη που σας βοηθάει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων σας; Αν ναι ποιο; -Αθλητισμός: 14-Μουσική: 2-Φύση: 2-Χορός: 3-Φίλοι: 10-Διαιτολόγος: 1-Διαδίκτυο: 8-Ιδιαίτερα: 1-Βιβλία: 3-Τηλεόραση: 1-Όχι: 31

14)Το σχολείο σας δίνει δυνατότητες να ασχοληθείτε με την τέχνη;Ναι: 12 Όχι: 56

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

5. Συμπεράσματα της έρευνας

Σημαντική διαπίστωση της έρευνας μας είναι ότι και οι σημερινοί έφηβοι(οι έφηβοι στην σημερινή εποχή) αντιμετωπίζουν προβλήματα ανεξάρτητα από το φύλο. Τα περισσότερα προβλήματα των εφήβων σχετίζονται με την σχολική τους επίδοση και αυτό οφείλεται στο ανταγωνιστικό σχολείο και εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και στην ανασφάλεια που έχουν οι νέοι για το μέλλον τους.Σημαντικό επίσης είναι το ποσοστό των εφήβων που εκφράζει ότι έχει πρόβλημα με την ένταξή του σε παρέες και με τις αλλαγές στο σώμα του .Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων δεν έχει αντιμετωπίσει πρόβλημα ρατσιστικής συμπεριφοράς. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε όμως το γεγονός ότι ένα ποσοστό 27,6% έχει πέσει θύμα κάποιων προκαταλήψεων από τους συμμαθητές του. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι η κοινωνία μας δεν έχει ξεπεράσει τις ρατσιστικές ιδέες.Το άγχος είναι συνυφασμένο με την εφηβική ηλικία γιατί όπως κάναμε αναφορά και στο δεύτερο κεφάλαιο, ο έφηβος τα βλέπει όλα βουνό, ιδιαίτερα το σχολείο, η σχολική επίδοση, του δημιουργούν αγχωτικές καταστάσεις.Παρόλα αυτά οι έφηβοι είναι αισιόδοξοι και πιστεύουν ότι υπάρχει λύση στην αντιμετώπισή των προβλημάτων τους.Στην ερώτηση αν ασχολούνται με την τέχνη, οι απαντήσεις είναι πολύ ικανοποιητικές. Το μεγαλύτερο ποσοστό ασχολείται με την τέχνη. Το πιο διαδομένο είδος τέχνης με το οποίο ασχολούνται είναι η μουσική και αυτό γιατί είναι πολύ πιο εύκολη η πρόσβαση ενός παιδιού και ενός νέου σε αυτό το είδος τέχνης.Πολύ μικρό ποσοστό, το μικρότερο ασχολείται με το θέατρο και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει θεατρική αγωγή στο σχολείο. Ωστόσο, δεν είναι εύκολη η επαφή και η πρόσβαση στο θέατρο ενός παιδιού που μπορεί να έχει και ταλέντο σε μια μικρή πόλη όπως είναι τα Χανιά γιατί δεν υπάρχουν θέατρα όπου να παίζονται θεατρικές παραστάσεις.Παρόλο που ασχολούνται με την τέχνη, αξίζει να παρατηρηθεί ότι δεν την θεωρούν την ενασχόληση με την τέχνη ως ένα τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων τους ,ούτε έχουν ως πλάνο να ασχοληθούν στο μέλλον με αυτήν επαγγελματικά .Αυτό ίσως να εξηγείται με το γεγονός ότι το σχολείο σήμερα δεν δίνει τις δυνατότητες σε ένα παιδί να ασχοληθεί με την τέχνη ώστε να ανακαλύψει ίσως ότι μπορεί να έχει κάποιο ταλέντο ή ότι του ταιριάζει. Δεν δίνει το σχολείο δυνατότητες σε ένα μαθητή-μαθήτρια να γνωρίσει και να αγαπήσει την τέχνη, αλλά και το ίδιο το κράτος γιατί δεν παρέχει δωρεάν μαθήματα. Αν θέλει κάποιος να μάθει μουσική πρέπει να πληρώσει δίδακτρα, το ίδιο και για την εκμάθηση χορού.Έτσι οι περισσότεροι έφηβοι στους οποίους απευθυνθήκαμε στο ερωτηματολόγιο απάντησαν ότι τους βοηθάει περισσότερο ο αθλητισμός ο οποίος είναι πιο δεδομένος και εύκολα προσβάσιμος, μετά οι φίλοι και σε μικρότερο ποσοστό η τέχνη.Το ίδιο το σχολείο είναι υπεύθυνο ώστε να προσφέρει δράσεις με αρωγό την τέχνη, όπως τη δημιουργία δρώμενων, στίχων, σκίτσων, όπου τα παιδιά με την ενεργό συμμετοχή από τις μικρές τάξεις να αντιληφθούν την αξία της τέχνης.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ολοκληρώνοντας την εργασία μας, η ομάδα μας κρίνει σκόπιμο να ανακοινώσει κάποιες παρατηρήσεις-συμπεράσματα στα οποία στα οποία κατέληξε κατά τη διάρκεια της συνεργασίας μας.Η ομάδα ξεκίνησε με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Επιλέξαμε αυτό το θέμα με την βοήθεια της καθηγήτριας που είχε το συντονισμό και την επίβλεψη. Πήρε αρκετό καιρό μέχρι να συνειδητοποιήσουμε πώς, είναι μία συνεργατική δουλειά και ότι η μία ομάδα έχει ανάγκη την άλλη, το κάθε άτομο της ομάδας, το άλλο άτομο για να επιτευχθεί ο στόχος. Αυτό που όμως αποκομίσαμε καθ’όλη την διάρκεια ήταν ότι μάθαμε να δουλεύουμε ομαδικά, καταλάβαμε τι σημαίνει συνεργατική δουλειά. Μάθαμε τη διαδικασία της έρευνας: πώς επιλέγουμε ένα στόχο, πώς συλλέγουμε πληροφορίες και πώς επεξεργαζόμαστε τα δεδομένα. Αυτό όμως που ήταν το πιο σημαντικό είναι ότι μάθαμε να παίρνουμε πρωτοβουλίες μέσα στην ομάδα, να λέμε τη γνώμη μας και να δεχόμαστε την κριτική των συμμαθητών μας.Ακόμα και η διάταξη όπως καθόμαστε σε τραπέζια εργασίας και όχι στην τυποποιημένη σειρά που είχαμε μάθει μέσα στην αίθουσα, μας δημιουργούσε αυτή την ατμόσφαιρα την συνεργατική. Μας άρεσε πολύ που κάναμε διάφορες δραστηριότητες για να γνωρίσουμε τις διαφορετικές μορφές τέχνης. Φτιάξαμε ομαδικά κολλάζ, κάναμε ασκήσεις γνωριμίας και εμψύχωσης της ομάδας στα πλαίσια βιωματικών ασκήσεων, κάτι σαν θεατρικό παιχνίδι και δημιουργήσαμε στίχους. Πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα είναι καλό και η εργασία μας είναι πολύ ικανοποιητική.

Βιβλιογραφία

Ανδριανή Άμπαβη, Τι είναι τέχνη, art magazine. Ήρα Λαμπρή-Κλινική ψυχολόγος,ψυχοθεραπεύτρια, Τι είναι art therapy. Λιάνα Πολυχρονιάδου,Μουσική και ψυχολογία e-artemida-Atticabeat, Ηλεκτρονικό περιοδικό για την καθημερινή σας ενημέρωση , Η επίδραση της μουσικής στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου. Σελίνους – μαθητική εφημερίδα Κρεστέων, προβλήματα εφήβων. Περιοδικό τέχνες, η θέση της τέχνης στο σημερινό σχολείο. Βήμα πολιτισμός, Τουλάτου Ίσμα, η μουσική ενάντια στην φτώχεια και την βία, 15/06/2010 Ελευθεροτυπία, Έλενα Γαλανοπούλου, οι έφηβοι απαιτούν θέατρο που να τους μοιάζει. Wikipedia, η τέχνη. Wikipedia, τρόποι αντιμετώπισης βίας.