Η ΑΓΝΟΗΜΕΝΗ ΥΠΟΘΕΣΗ I. ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ (1809) ΚΑΙ ΟΙ...

ΓΕΩ ΡΓΙΟ Σ Α. Σ ΙΟ ΡΟ Κ Α Σ

Η ΑΓΝΟΗΜΕΝΗ ΥΠΟΘΕΣΗ I. ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ (1809)ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ

1. Εισαγωγικά

Ε ίν α ι , ν ο μ ίζ ω , κ ο ιν ό ς τ ό π ο ς ό τ ι η ισ τ ο ρ ικ ή έ ρ ε υ ν α π ο λ ύ σ υ χ ν ά ξ ε σ τ ρ α τ ίζ ε ι α π ό τ η ν π ρ ο κ α θ ο ρ ισ μ έ ν η π ο ρ ε ία τ η ς κ α ι κ α τ α π ιά ν ε τ α ι μ ε ε λ ά σ σ ο ν α « ε π ε ισ ό δ ια » , ε ίτ ε γ ια τ ί θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ι π ιο ε λ κ υ σ τ ικ ά ε ίτ ε γ ια τ ί α π α ν τ ο ύ ν σε π α ρ ά λ λ η λ α ε ρ ω τ ή μ α τ α κ α ι d e s id e ra ta . Ο ε ρ ε υ ν η τή ς , έ τσ ι, τ ο ί δ ιο σ υ χ ν ά β ρ ίσ κ ε τ α ι μ π ρ ο σ τ ά σ τ ο δ ίλ η μ μ α : ν α π α ρ α μ ε ρ ίσ ε ι τ α « ε π ε ισ ό δ ια » α υ τ ά α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς τ η ν π ρ ο κ α θ ο ρ ισ μ έ ν η π ο ρ ε ία τ ο υ ή ν α π ά ρ ε ι μ ια α ν ά σ α μ ε λ ε τ ώ ν τ α ς τ α , με

, κ ίν δ υ ν ο ν α μ α κ ρ ύ ν ε ι, υ π ε ρ β ο λ ικ ά κ α μ ιά φ ο ρ ά , τ ο ν α ρ χ ικ ό τ ο υ δ ρ ό μ ο . Μ π ρ ο σ τ ά σ' α υ τ ό τ ο δ ίλ η μ μ α β ρ έθ η κ α π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς α π ό τ ό τ ε π ο υ μ ε λ ε τ ώ τ ι ς σ χ έ σ ε ις τ ο υ Α λή π α σ ά με τ ο υ ς ε υ ρ ω π α ίο υ ς . Α ρ κ ε τ έ ς φ ο ρ έ ς ά φ η σ α σ τ η ν ά κ ρ η τ ο β α σ ικ ό μ ο υ θ έμ α κ α ι π α ρ α σ ύ ρ θ η κ α α π ό ε λ κ υ σ τ ικ ά « ε π ε ισ ό δ ια » , γ ι α τ ί π ι σ τ ε ύ ω ό τ ι έ τ σ ι ε π ιτ υ γ χ ά ν ε τ α ι κ α λ ύ τ ε ρ α ο β α σ ικ ό ς ε ρ ε υ ν η τ ικ ό ς σ τ ό χ ο ς , κ α θ ώ ς λ ύ ν ο ν τ α ι α ρ χ ικ έ ς α π ο ρ ίε ς ή δ ια τ υ π ώ ν ο ν τ α ι ν έ ε ς υ π ο θ έ σ ε ις έ ρ ε υ ν α ς .

Μ ε λ ε τ ώ ν τ α ς τ ι ς π η γ έ ς , δ η μ ο σ ιε υ μ έ ν ε ς ή α δ η μ ο σ ίε υ τ ε ς , σ υ ν ά ν τ η σ α τ ο ό ν ο μ α τ ο υ ε π τ α ν η σ ίο υ G io v a n n i D e n d r in o , π ο υ ε ίχ ε δ ια τ ε λ έ σ ε ι γ ρ α μ μ α τ έ α ς τ ο υ π ρ ο ξ ε ν ε ίο υ τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς σ τη ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η . Ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς α υ τ ό ς β ρ ίσ κ ε τ α ι ν α π ρ ω τ α γ ω ν ισ τ ε ί σ ε μ ια α π ό τ ι ς π ο λ λ έ ς α γ γ λ ο γ α λ λ ικ έ ς δ ιε ν έ ξ ε ις τ η ς ε π ο χ ή ς σ τη ν Π ό λ η . Ή τ α ν δ ύ σ κ ο λ ο α π ό τ η ν α ρ χ ή ν α α ν τ ιλ η φ θ ε ί κ α ν ε ίς τ ο ε ύ ρ ο ς κ α ι τη σ η μ α σ ία τ η ς σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η ς δ ιένεξη ς* ω σ τ ό σ ο , η ό λ ο κ α ι π ιο σ υ χ ν ή α ν α φ ο ρ ά τ ο υ ο ν ό μ α τ ο ς α υ τ ο ύ , α π ό τ ο ν Α π ρ ίλ ιο τ ο υ 1809 κ α ι μ ετά , σε δ ιά φ ο ρ ε ς π η γ έ ς , μ ε ο δ ή γ η σ α ν ν α α ν α τ ρ έ ξ ω σ τ η ν υ π ά ρ χ ο υ σ α β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία , με τ η ν ε λ π ίδ α ό τ ι θ α π ά ρ ω ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ή α π ά ν τ η σ η σ τ α σ υ ν ή θ η ε ρ ω τ ή μ α τ α : π ο ιο ς ή τ α ν α υ τ ό ς ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς , π ο ιο ς ο ρ ό λ ο ς τ ο υ , π ώ ς κ α ι γ ια τ ί δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε η δ ιέ ν ε ξ η σ τ η ν ο π ο ία ε μ π λ έ κ ε τ α ι, π ώ ς κ α τ α λ ή γ ε ι κ α ι , κ υ ρ ίω ς , π ο ια η σ η μ α σ ία τ η ς . Ο ι π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς α π ό τη β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία γ ια τ ο ν Ιω ά ν ν η Δ ε ν δ ρ ιν ό κ α ι τη ν υ π ό θ ε σ ή τ ο υ δ ε ν μ π ό ρ ε σ α ν ν α μ ο υ π ρ ο σ φ έ ρ ο υ ν ικ α ν ο π ο ι

η τ ικ έ ς α π α ν τ ή σ ε ις .Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , μ ό ν ο τ ο π α λ α ιό α λ λ ά π ά ν τ α χ ρ ή σ ιμ ο έ ρ γ ο τ ο υ Γ ερ. Μ α υ -

ρ ο γ ιά ν ν η α ν α φ έ ρ ε τ α ι κ ά π ω ς σ τ ο θ έμ α . Α π ό τ ο ν σ υ γ γ ρ α φ έ α α υ τ ό ν π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ μ α σ τε ό τ ι κ ά π ο ιο ι κ ε φ α λ ο ν ίτ ε ς κ α ι ιθ α κ ή σ ιο ι κ α π ε τ ά ν ιο ι ύ ψ ω σ α ν σ τ α π λ ο ία τ ο υ ς , π ο υ β ρ ίσ κ ο ν τ α ν σ τ ο λ ιμ ά ν ι τ η ς Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η ς , τ η σ η μ α ία

32 Γ. Α. Σιορόκας

τ η ς Ε π τ ά ν η σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς κ α ι ό τ ι « ό π ρ ώ η ν υ π ο π ρ ό ξ ε ν ο ς τ η ς Ε π τ ά ν η σ ο υ Δ η μ ο κ ρ α τ ία ς , ά ν ο ίξ α ς τ ό π ρ ο ξ ε ν ε ιο ν τη ά ρ ω γ η κ α ί υ π ο κ ιν ή σ ε ι τ ή ς ά γ γ λ ικ ή ς κ α ί α υ σ τ ρ ια κ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς , κ α ί τή α ν ο χ ή β ε β α ίω ς τ ή ς τ ο υ ρ κ ικ ή ς κ υ β ερ ν ή σ εω ς έ χ θ ρ ικ ώ ς π ρ ο ς τ η ν Γ α λ λ ία ν δ ια κ ε ιμ έ ν η ς , έκ η ρ ύ σ σ ετο ά ν τ ιπ ρ ό σ ω π ο ς τή ς Ε π τ ά ν η σ ο υ π α ρ ά τή Υ ψ η λ ή Π ύ λ η κ α ί π ρ ο σ ε π ά θ ε ι ν α δ ιε γ ε ίρ η ο μ ο ίω ς κ α ί ε ν τ α ΐ ς ν ή σ ο ις τ α ρ α χ ά ς κ α ί σ τ ά σ ε ις κ α τ ά τ ή ς γ α λ λ ικ ή ς ά ρ χ ή ς » 1. Π α ρ έθ εσ α ε δ ώ τ ο σ χ ε τ ικ ό α π ό σ π α σ μ α α υ τ ο λ ε ξ ί , γ ια τ ί ο Μ α υ ρ ο γ ιά ν ν η ς θ έ τε ι π ο λ λ ά π α ρ ά λ λ η λ α ζ η τ ή μ α τ α , χ ω ρ ίς ό μ ω ς ν α μ α ς δ ια φ ω τ ίζ ε ι γ ια τ ο π ρ ό σ ω π ο κ α ι τη

σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η υ π ό θ ε σ η . Μ ά λ ισ τ α ο ίδ ιο ς σ υ γ γ ρ α φ έ α ς π λ η ρ ο φ ο ρ ε ί εδ ώ ό τ ι ο ι σ χ ε τ ικ έ ς ε ιδ ή σ ε ις α ν α κ ο ιν ώ θ η κ α ν σ τη Γ ε ρ ο υ σ ία τη ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς α π ό τ ο ν α υ - τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό ε π ίτ ρ ο π ο τ ο υ ν η σ ιο ύ , σ τ ι ς 2 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ 18092. Ο ι υ π ό λ ο ιπ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο υ Μ α υ ρ ο γ ιά ν ν η γ ια τη ν υ π ό θ ε σ ή μ α ς α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι σ τα μ έτρ α π ο υ π ή ρ α ν ο ι γ α λ λ ικ έ ς α ρ χ έ ς , μ έσ ω τη ς Γ ε ρ ο υ σ ία ς , κ α τ ά τ ο υ Δ έ ν δ ρ ιν ο ύ 3, κ α θ ώ ς κ α ι σ τη μ ε τ έ π ε ιτ α α π ο κ α τ ά σ τ α σ ή τ ο υ α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς 4. Ο Μ α υ ρ ο γ ιά ν - ν η ς δ ε ν μ α ς δ ια φ ω τ ίζ ε ι λ ο ιπ ό ν γ ια τη ν π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α κ α ι τη δ ρ ά σ η το υ Δ έ ν δ ρ ιν ο ύ κ α τ ά τ ο κ ρ ίσ ιμ ο δ ιά σ τ η μ α , ο ύ τε , β έβ α ια , κ α ι τ ο ν π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί μ ε τ ά τ ο 1 8 145. Μ ε τά τη χ ρ ο ν ο λ ο γ ία α υ τή , ε ίν α ι π ιθ α ν ό ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς π α -

1. Γεράσιμος Ε. Μαυρογιάννης, Ιστορία των Ίονίων Νήσων. Άρχομένη τφ 1797 καί λήγουσα τφ 1815. Μ ετά Προεισαγωγής έν ή έκτίθενται αί προηγούμενοι τύχαι αυτής, τ. Β ' , έν Άθήναις, Τυπογρ. «Παλιγγενεσία» Ιω. Αγγελοπούλου, 1889, σ. 214.

2. Η αναγραφή του 1807 (ό.π.) ως έτους μάλλον είναι τυπογραφικό σφάλμα.3. Η Γερουσία, «ύπείκουσα εις τάς παρακελεύσεις τής γαλλικής έν τφ τόπω έξουσίας», απο

φάσισε να εξορίσει τον Δενδρινό και να δημεύσει την περιουσία του (Μαυρογιάννης, ό.π., σ. 215). Ο γάλλος γενικός διοικητής κατέσχεσε την περιουσία «των μετά τοΰ Δένδρινού έκτελεσάντων τάς γνωστάς στασιαστικός έν Κωνσταντινουπόλει πράξεις, τάς δέ οίκογενείας αυτών ύπέβαλεν υπό άστυνομικήν έπιτήρησιν...» (ό.π., σ. 215-216). Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχετική εισήγηση του γερουσιαστή Φλαμπουριάρη (πρόεδρος ο Μεταξάς, συνεδρία της 26 Αυγούστου, απόφαση παμψηφεί): «ή Γερουσία, έχουσα ύπ’ οψιν τήν άσύνετον και στασιαστικήν διαγωγήν τινων έν Κωνσταντινουπόλει Έπτανησίων, ών τό παράδειγμα ένεθάρρυνε καί άλλους μοχθηρούς νά κηρυχθώσιν έχθροί τής πατρίδος των ... παρατηρούσα δέ καί τάς γενομένας υπό των τουρκικών άρχών κακώσεις κατά τών έμπορευομένων εις τό όθωμανικόν κράτος ίονίων, αΐτινες άρνοϋνται νά θεωρούσι τούς ίονίους ώς ύπηκόους γάλλους...» (ό.π., σ. 216-217).

4. Μετά δηλ. την υπαγωγή και της Κέρκυρας στους άγγλους με τη συνθήκη της 30 Μάΐου 1814. Ό πως αναφέρει ο Μαυρογιάννης, ό.π., τ. 2, σ. 295, «ό στρατηγός Κάμπελλ, ένθυμηθείς δτι ή ίόνιος Γερουσία είχε καταδικάσει εις έξορίαν τον I. Δενδρινόν (εδώ αναφέρεται και το μικρό όνομα του Δ.), πράκτορα τής Έπτανήσου Πολιτείας έν Κωνσταντινουπόλει, έθεώρησε καθήκον του ν ’ άποδώση τά πολιτικά δικαιώματα εις άνδρα, όστις, κατά τό πρός τήν Γερουσίαν έγγραφον τοΰ στρατηγού Κάμπελλ, είχεν έργασθή μετά ζήλου καί δραστηριότητος, όμού με τάς πρεσβείας τής ’Αγγλίας καί Αυστρίας έπί τφ άξιεπαίνω σκοπώ τής άπελευθερώσεως τής πατρίδος του...». Πράγματι η Γερουσία «ύπακούουσα εις τάς διαταγάς αυτού ήκύρωσε πάραυτα τό παρ' αυτής έκδοθέν έπί τής γαλλικής έποχής διάταγμα».

5. Μας πληροφορεί μόνο, κι αυτό παρεμπιπτόντως, ότι ήταν ιθακήσιος: Ό.π., σ. 215. Ακόμη, περιγράφοντας την επίσημη παρουσίαση των αντιπροσώπων της Ιονίου Πολιτείας στον σουλτάνο.

Η υπόθεση I. Δενδρινού (1809) 33

ρ έμ ε ιν ε σ τη ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η κ α ι α ν έ λ α β ε ω ς α ν τ α μ ο ιβ ή κ ά π ο ια α ξ ιώ μ α τ α

α π ό τ ο υ ς ν έ ο υ ς κ υ ρ ίο υ ς τ η ς Ε π τ ά ν η σ ο υ , τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς 1.Α π ό τη ν κ ά π ω ς ν ε ώ τ ε ρ η β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία , μ ό ν ο ο J. W . B ag g a lly α ν α φ έ ρ ε ι

τη ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , κ α ι α υ τ ό ω ς μ ικ ρ ό π α ρ ά δ ε ιγ μ α τ ω ν δ υ σ χ ε ρ ε ίω ν π ο υ σ υ ν α ν τ ο ύ σ ε ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς σ τ η ν Π ύ λ η , α κ ό μ η κ α ι μ ε τ ά τ η ν υ π ο γ ρ α φ ή τη ς σ υ ν θ ή κ η ς τ η ς 5 .1 .1 8 0 9 μ ε τ α ξ ύ τ η ς Μ . Β ρ ε τ α ν ία ς κ α ι τ η ς Ο θ ω μ α ν ικ ή ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς 2. Ο σ υ γ γ ρ . α υ τ ό ς κ ά ν ε ι λ ό γ ο γ ια τ ο ν π ρ ώ η ν γ ρ α μ μ α τ έ α Δ εν - δ ρ ιν ό , ο ο π ο ίο ς φ υ λ α κ ίσ τ η κ ε α π ό τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς σ τ η ν Π ό λ η , ό τ α ν η ε π τ α ν η σ ια κ ή σ η μ α ία υ ψ ώ θ η κ ε σε π λ ο ία π ο υ ή τ α ν εκ ε ί α γ κ υ ρ ο β ο λ η μ έ ν α 3.

Ο ι π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς λ ο ιπ ό ν α π ό τη β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία , ό σ ε ς β έ β α ια μ π ό ρ ε σ α ν α

ε π ισ η μ ά ν ω , ε ίν α ι ε λ ά χ ισ τ ε ς κ α ι κ α θ ό λ ο υ δ ια φ ω τ ισ τ ικ έ ς . Ε ίν α ι , ω σ τ ό σ ο , α ρ κ ετές ο ι ν ύ ξ ε ις τ ο υ ς γ ια δ ιά φ ο ρ ε ς π τ υ χ έ ς τ η ς υ π ό θ ε σ η ς , ώ σ τ ε ν α μ ε κ ά ν ο υ ν ν α ερ ευ ν ή σ ω π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ ο θ έμ α . Τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α δ ικ α ιο λ ο γ ε ί , π ισ τ ε ύ ω , τ η ν π α ρ έ κ κ λ ισ η α π ό τη ν α ρ χ ικ ή π ο ρ ε ία .

Ό σ α θ α ε κ τ ε θ ο ύ ν σ τ ις ε π ό μ ε ν ε ς σ ε λ ίδ ε ς γ ια τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ κ α ι τ ι ς π ο λ ιτ ικ έ ς κ α ι κ ο ιν ω ν ικ έ ς τ η ς π ρ ο ε κ τ ά σ ε ις σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ι σ ε α ν α φ ο ρ έ ς τ ο υ γ ά λ λ ο υ π ρ ο ξ έ ν ο υ Ι ω α ν ν ίν ω ν , τ ο υ γ ν ω σ τ ο ύ δ ιπ λ ω μ ά τ η κ α ι σ υ γ γ ρ α φ έ α F .C .H .L . P o u q u e v ille , σε π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο υ γ ά λ λ ο υ α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ο ύ ε π ι τ ρ ό π ο υ σ τη ν Κ έ ρ κ υ ρ α Jul. B e ss ie re s , σ ε έμ μ ε σ ε ς κ α ι ά μ ε σ ε ς α ν α φ ο ρ έ ς τ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ τ η ς Γ α λ λ ία ς σ τη ν Π ύ λ η L a T o u r -M a u b o u rg κ α ι σ τη ν ε π ίσ η μ η α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή , σ τη ν Π ύ λ η ε π ίσ η ς , R o b e r t (μ ε τ έ π ε ιτ α S ir) A d a ir .

Γ ια τ η ν κ α λ ύ τε ρ η α ξ ιο π ο ίη σ η τ ω ν π α ρ ε χ ό μ ε ν ω ν π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν κ α ι τ η ν εν α ρ γ έ σ τ ε ρ η π α ρ ο υ σ ία σ ή τ ο υ ς , θ ε ώ ρ η σ α σ κ ό π ιμ ο ν α ξ ε κ ιν ή σ ω α π ό τ η ν α γ -

αναφέρει ότι ο Καποδίστριας και ο Σίγουρος «συνοδευόμενοι υπό τοϋ διερμηνέως, τοϋ γραμματείας τής Πρεσβείας καί πλείστων οίκετών έν στολή...» (Μαυρογιάννης, ό.π., τ. 2, σ. 340), δεν αναφέρει τα ονόματα του διερμηνέα και του γραμματέα, και έτσι δεν γνωρίζουμε αν ο Δενδρινός ήταν κάποιος α π ’ αυτούς. Ούτε, πάλι, ο Δ. διορίστηκε αμέσως μετά το 1814 αντιπρόσωπος της Γερουσίας στην Πόλη, θέση την οποία είχε καταλάβει ο Λευκόκιλος (ό.π ., σ. 341).

1. Κατά πάσα πιθανότητα, ο I. Δενδρινός ήταν πατέρας του Σπυρίδωνος Δενδρινού, συμβούλου της Επικράτειας και ιππότη διαφόρων ταγμάτων. Αυτός γεννήθηκε τον Νοέμβριο 1811 στην Κων/πολη, «δπου ό πατήρ αυτού είχε χρηματίσει αντιπρόσωπος είτα δέ πρεσβευτής τής 'Επτανήσου Πολιτείας...». Βλ. Γενικά Αρχεία του Κράτους. Κ.23β, υποφ. 37, αρ. εγγρ. 8 (ο υποφ. περιέχει σημειώσεις του Μ. Παπαδοπούλου-Βρεττού). Την αρχειακή ένδειξη οφείλω στη συνάδελφο κυρία Α. Κωνσταντακοπούλου, την οποία ευχαριστώ και από τη θέση αυτή. Ερευνά μου στα Γενικά Αρχεία του Κράτους δεν απέδωσε άλλα στοιχεία.

2. Πρόκειται για τη συνθήκη του Kala-i Sultaniye, γνωστή ως Συνθήκη των Δαρδανελλίων. Για τους όρους της βλ. Stanford J. Shaw-Ezel Kural Shaw, History o f the Ottoman Empire and Modem Turkey. Vo!. II. Reform, Revolution and Republic: The Rise o f Modem Turkey, 1808- 1975, Cambridge, U.P., 1977, σ. 13.

3. John W. Baggally, AH Pasha and Great Britain, Oxford, Basil Blackwell, 1938, σ. 39. Εδώ προστίθεται ότι η Πύλη φάνηκε απρόθυμη να δράσει αποφασιστικά εναντίον των γάλλων.

34 Γ. Α. Σιορόκας·

γλική άποψη για την υπόθεση, να συνεχίσω με τη γαλλική θέση, να διερευνήσω τις προθέσεις και τη στάση της τουρκικής πλευράς, όπως εκφράζονταν από την επίσημη οθωμανική κυβέρνηση αλλά και τον Αλή πασά των Ιωαννίνων, για να καταλήξω έπειτα στις σχετικές διαπιστώσεις και να προσπαθήσω να διατυπώσω συμπεράσματα.

2. Η α γγλ ική θέση: εμμονή σ τις δ ιπλω ματικές ρυθμίσεις

Η αγγλική θέση για την υπόθεση Δενδρινού, οι ενέργειες της αγγλικής πρεσβείας στην Κων/λη βήμα προς βήμα, οι ελπίδες, οι επιφυλάξεις και οι ανησυχίες του πρεσβευτή Adair περιγράφονται με λεπτομέρειες στις αναφορές του προς τον υπουργό Εξοπερικών της χώρας του G. Canning, καθώς και σε επιστολές του πρεσβευτή προς διάφορους αποδέκτες1. Είναι, μάλιστα, τόσες και τέτοιες οι διαλαμβανόμενες στην αλληλογραφία του άγγλου πρεσβευτή λεπτομέρειες, ώστε δικαιολογούν, νομίζω, την πρόταξη της αγγλικής θέσης εδώ, παρά το γεγονός ότι η στάση του γάλλου charge d’affaires στην Πόλη, του La Tour-Maubourg, είναι που δημιουργεί το θέμα.

Η υπόθεση Δενδρινού, κατά τις πληροφορίες λοιπόν του Adair, αρχίζει τον Απρίλιο 1809 ως εξής: πριν από τις 23 του μήνα αυτού, η αγγλική πρεσβεία της Πόλης δέχτηκε αίτημα καπετάνιων διαφόρων επτανησιακών πλοίων2, οι οποίοι ζητούσαν να τεθούν υπό την αγγλική προστασία, εγκαταλεί- ποντας, βέβαια, εκείνη της Γαλλίας. Ο άγγλος πρεσβευτής, μετά από σχετική έρευνα και με τη συμβουλή του τέως προξενικού γραμματέα της Επτανήσου Πολιτείας3, αποδέχτηκε το αίτημα υπό όρους4. Οι όροι έγιναν αποδεκτοί από

1. Βλ. τη σχετική αλληλογραφία δημοσιευμένη στο έργο: Robert Adair, The Negotiations for the Peace o f the Dardanelles in 1808-09, with despatches and official documents, v. 1-2, London, Longman-Brown-Green and Longmans, 1845.

2. Κατά τον άγγλο πρεσβευτή, τα πλοία ανήκαν στη Δημοκρατία των Επτανήσων (Republic of the Seven Islands): Βλ. επιστολή του προς τον Canning, Πέραν, 23.4.1809 (αρ. XX), Adair, The Negotiations, τ. 1, σ. 184.

3. Παρόλο που και οι αγγλικές και οι γαλλικές πηγές αναφέρουν τον όρο Republic/Republique, νομίζω ότι η απόδοσή του ως «Δημοκρατία» δεν είναι δόκιμη, τουλάχιστο με βάση τα σημερινά μέτρα. Προτίμησα την ελεύθερη απόδοση Επτάνησος Πολιτεία, αντί της κατά λέξη μετάφρασης. Πρβλ. σχετικά και Ανδρέας Μ. Ανδρεάδης, Περί τής οικονομικής όιοικήσεως τής 'Επτάνησου έπί Βενετοκρατίας, έν Άθήναις 1914, τ. 2, σ. 156 σημ. 1.

4. Οι όροι αυτοί ήταν: α) Να πλεύσουν από την Κων/λη στη Μάλτα με συνοδεία ενός αγγλικού πολεμικού, και β) μόλις φτάσουν στη Μάλτα, να τεθούν υπό τις διαταγές του εκεί άγγλου διοικητή Sir Alexander Ball. Βλ. το συνημμένο Α στην παραπάνω αναφορά του Adair προς τον Canning, The Negotiations, τ. 1, σ. 187, όπου περίληψη του εγγράφου. Πρβλ. και επιστολή του Adair προς Lord Collingwood, Πέραν, 15.10.1809, καθιυς και ταυτόσημες προς Ball, Stuart και

Η υπόθεση 1. Δενδρινού (1809) 35

τ ο υ ς κ α π ε τ ά ν ιο υ ς π έ ν τ ε π λ ο ί ω ν 1, τ α ο π ο ία β ρ ίσ κ ο ν τ α ν α κ ό μ η τ ό τ ε ( σ τ ις 2 3 .4 .) σ τ ο λ ιμ ά ν ι τ η ς Κ ω ν /π ο λ η ς . Σ τ α π έ ν τ ε α υ τ ά π λ ο ία υ ψ ώ θ η κ ε η σ η μ α ία τ η ς

Ε π τ ά ν η σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς 2 α ν τ ί τ η ς γ α λ λ ικ ή ς . Τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ο A d a ir δ ιέ τ α ξ ε ν α δ η μ ο σ ιο π ο ιη θ ε ί π ρ ο κ ή ρ υ ξ η 3, ό τ ι π α ρ ε χ ό τ α ν η π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς χ ώ ρ α ς τ ο υ π ρ ο ς τ η ν ε π τ α ν η σ ια κ ή σ η μ α ία , κ α θ ώ ς κ α ι σε ό σ ο υ ς ε π τ α ν ή σ ιο υ ς θ α π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ν κ α ι θ α τη ζ η τ ο ύ σ α ν α π ό τ ο ν γ ρ α μ μ α τ έ α τ ο υ π ρ ο ξ ε ν ε ίο υ τ ο υ ς Δ ε ν δ ρ ιν ό . Η γ α λ λ ικ ή α ν τ ίδ ρ α σ η υ π ή ρ ξ ε ά μ εσ η κ α ι β ία ιη : α μ έ σ ω ς μ ε τ ά τ η δ η μ ο σ ιο π ο ίη σ η τη ς π ρ ο κ ή ρ υ ξ η ς , ο γ ά λ λ ο ς c h a rg e d 'a f fa ire s δ ιέ τ α ξ ε κ α ι σ υ ν ε λ ή φ θ η «εν' μ έσ η ο δ ώ » ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς , ο ο π ο ίο ς κ λ ε ίσ τ η κ ε σ τ ις φ υ λ α κ έ ς τ ο υ μ ε γ ά ρ ο υ τ η ς γ α λ λ ικ ή ς

π ρ ε σ β ε ία ς .Η γ α λ λ ικ ή ε ν έ ρ γ ε ια θ ε ω ρ ή θ η κ ε , φ υ σ ικ ά , α π ό τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή ο τ ι υ π ε -

ρ έ β α ιν ε κ ά θ ε ό ρ ιο κ α ι π ρ ο κ ά λ ε σ ε . ό π ω ς α ν α μ ε ν ό τ α ν . σ ο β α ρ ό τ α τ ο ζ ή τ η μ α κ α ι μ α κ ρ έ ς σ υ ζ η τ ή σ ε ις με τ η ν Π ύ λ η . Μ ε τ η ν ε υ κ α ιρ ία , ο ά γ γ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς εξέ - φ ρ α σ ε α π ό τ η ν π ρ ώ τ η σ τ ιγ μ ή τ η θ έσ η ό τ ι η γ α λ λ ικ ή ε ν έ ρ γ ε ια ή τ α ν ε ν τ ε λ ώ ς π α ρ ά ν ο μ η κ α ι δ ιπ λ ω μ α τ ικ ά α κ ά λ υ π τ η . Κ α τ ά τ ο ν A d a ir , ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς π ρ ο χ ώ ρ η σ ε σ τη σ ύ λ λ η ψ η κ α ι τ η ν κ ρ ά τ η σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ θ ε ω ρ ώ ν τ α ς τ ο ν ω ς γ ά λ λ ο υ π ή κ ο ο . Η γ α λ λ ικ ή θέσ η σ τ η ρ ιζ ό τ α ν σ το γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι η Γ α λ λ ία , α μ έ σ ω ς μ ε τ ά τ η ν π α ρ α χ ώ ρ η σ η τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν α π ό τ ο υ ς ρ ώ σ ο υ ς μ ε τη σ υ ν θ ή κ η τ ο υ T ils itt τη ς 8 .7 .1 8 0 7 , α ξ ίω σ ε τ η ν κ υ ρ ια ρ χ ία τ ω ν ν η σ ιώ ν , η ο π ο ία ό μ ω ς , κ α τ ά τ η ν επ ίσ η μ η α γ γ λ ικ ή θέσ η , ο υ δ έ π ο τ ε α ν α γ ν ω ρ ίσ τ η κ ε α π ό τ η ν Π ύ λη , ω ς σ υ γ κ ά τ ο χ ο τ ω ν ν η σ ιώ ν , α λ λ ά ο ύ τ ε κ α ι α π ο ρ ρ ίφ θ η κ ε ρ η τ ά 4. Ο A d a ir , α μ έ σ ω ς μ ετά τ η ν α ν ά λ η ψ η τ ω ν κ α θ η κ ό ν τ ω ν τ ο υ , ε ίχ ε θ έ σ ε ι τ ο ζ ή τ η μ α κ α ι

διοικητή Ζακύνθου, The Negotiations, τ. 2. σ. 228. Η σκοπιμότητα των όρων αυτών είναι προφανής. Κατά τον Adair, ο πρώτος όρος ετέθη γιατί ο ίδιος είχε επιφυλάξεις για την ειλικρίνεια των επτανήσιων καπετάνιων' θεωρούσε δηλ. ως πιθανό να είχαν προφασιστεί ότι εγκαταλείπουν τη γαλλική προστασία (ή υπηκοότητα), μόνο και μόνο για να εξασφαλιστούν από τους κουρσάρους των άγγλων. Με τον δεύτερο όρο ο άγγλος πρεσβευτής απεκδυόταν από κάθε ευθύνη, από τη στιγμή που τα επτανησιακά πλοία θα έφταναν στη Μάλτα, ο διοικητής της οποίας είχε τις ικανότητες και τα μέσα να προβεί σε ενδελεχή έρευνα των εγγράφων και των πληρωμάτων.

1. Δεν* αναφέρεται πόσοι καπετάνιοι υπέβαλαν το αίτημα ή πόσα ήσαν τα επτανησιακά πλοία ή πόσοι και ποιοι δεν αποδέχτηκαν τους όρους.

2. Για τη σημαία της Ιονίου Πολιτείας βλ. Μαυρογιάννης, Ιστορία, τ. 1, σ. 339-340. Πρβλ. και Άνδρέας Μ. Ίδρωμένος. Σ ννοπηχή 'Ιστορία τής Κέρκυρας, έκδ. β , έν Κερκύρςι 1930, σ. 113 σημ. 3. καθώς και Ερμάννος Λούντζης, 'Επτάνησος Πολιτεία, μετάφρ. Αβιγαΐλ Λούντζη- Νικοκάβουρα. Κέρκυρα 1968, σ. 49.

3. Η προκήρυξη αυτή ως συν/νο αρ. Β στη γνωστή αναφορά Adair προς Canning. Βλ. Adair, The Negotiations, τ. I, σ. 157, όπου σύντομη περίληψή της.

4. Το σαφές κενό που παρατηρείται εδώ θα αξιολογηθεί παρακάτω, όταν θα διερευνηθεί η τουρκική στάση για το ζήτημα.


ε ίχ ε γ ν ω σ τ ο π ο ιή σ ε ι σ τ η ν Π ύ λ η ό τ ι θ α α σ κ ο ύ σ ε τ ο δ ικ α ίω μ ά τ ο υ κ α ι θ α π α ρ ε ίχ ε τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς χ ώ ρ α ς τ ο υ σ τ ο υ ς ε π τ α ν ή σ ιο υ ς π ο υ θ α τη ζ η τ ο ύ σ α ν 1.

Μ ε β ά σ η τ α π α ρ α π ά ν ω , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς θ εώ ρ η σ ε τη σ ύ λ λ η ψ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ ω ς π ρ ο σ β ο λ ή κ α ι α υ θ α ιρ ε σ ία , π ρ ο έ β η α μ έσ ο )ς σε σ χ ε τ ικ ό δ ιά β η μ α π ρ ο ς τ η ν Π ύ λ η κ α ι ζή τ η σ ε ε π α ν ό ρ θ ω σ η . Η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έρ ν η σ η υ π ο σ χ έθ η κ ε , χ ω ρ ίς κ α ν έ ν α δ ισ τ α γ μ ό , ν α ικ α ν ο π ο ιή σ ε ι τ ο α γ γ λ ικ ό α ίτημα* π ρ ο ς τ ο ν σ κ ο π ό α υ τ ό , ο τ ο ύ ρ κ ο ς υ π ο υ ρ γ ό ς Ε ξ ω τ ε ρ ικ ιυ ν δ ιε μ ή ν υ σ ε γ ρ α π τ ώ ς σ το ν γ ά λ λ ο ε π ι τ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ν α α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι αμέσους τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό . Κ α ι ό π ω ς α ν α μ ε ν ό τ α ν , ο L a T o u r -M a u b o u rg α ρ ν ή θ η κ ε , με τ ο ε π ιχ ε ίρ η μ α ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ή τ α ν γ ά λ λ ο ς υ π ή κ ο ο ς .

Ό τ α ν έ γ ιν ε γ ν ω σ τ ή η γ α λ λ ικ ή ά ρ ν η σ η , ο A d a ir θ εώ ρ η σ ε χ ρ έ ο ς τ ο υ ν α ε π ι- δ ίό σ ε ι χ ω ρ ί ς κ α θ υ σ τ έ ρ η σ η σ χ ε τ ικ ή δ ια κ ο ίν ω σ η 2 π ρ ο ς τ η ν Π ύ λ η . Π α ρ ά λ λ η λ α , ε π ισ κ έ φ θ η κ ε κ α ι π ρ ο σ ω π ικ ά τ ο τ ο υ ρ κ ικ ό υ π ο υ ρ γ ε ίο Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν , γ ια ν α π ρ ο σ δ ώ σ ε ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο β ά ρ ο ς σ τ ο α γ γ λ ικ ό α ίτ η μ α . Τ ο π ρ ό β λ η μ α α π α σ χ ό λ η σ ε

τ ο τ ο υ ρ κ ικ ό υ π ο υ ρ γ ικ ό σ υ μ β ο ύ λ ιο , τ ο ο π ο ίο α π ο φ ά σ ισ ε ν α δ ια μ η ν ύ σ ε ι3 π ρ ο ς τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο , ό τ ι η σ ύ λ λ η ψ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ σε ο θ ω μ α ν ικ ό έ δ α φ ο ς σ υ ν ισ τ ο ύ σ ε ά μ ε σ η κ α ι κ α τ ά φ ω ρ η π α ρ α β ία σ η κ υ ρ ια ρ χ ικ ο ύ δ ικ α ιώ μ α τ ο ς τη ς χ ώ ρ α ς κ α ι ό τ ι η Π ύ λ η α π α ιτ ο ύ σ ε ν α τ η ς π α ρ α δ ο θ ε ί ο σ υ λ λ η φ θ ε ίς , γ ια ν α ε ρ ω τ η θ ε ί α π ό τ ο ν κ α ϊμ α κ ά μ η κ α ι ν α δ η λ ώ σ ε ι σ ε π ο ιο έ θ ν ο ς ο ίδ ιο ς α ν ή κ ε4.

Ο α ρ χ ιδ ρ α γ ο μ ά ν ο ς τ η ς Π ύ λ η ς μ ετέβ η π ρ ά γ μ α τ ι αμέσους σ τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία , α λ λ ά ο L a T o u r -M a u b o u rg κ α ι π ά λ ι α ρ ν ή θ η κ ε ν α π α ρ α δ ώ σ ε ι τ ο ν Δ εν - δ ρ ιν ό . Ο τ ο ύ ρ κ ο ς α ξ ιω μ α τ ο ύ χ ο ς δ ια μ α ρ τ υ ρ ή θ η κ ε έ ν τ ο ν α κ α ι τ ό ν ισ ε τ ι ς σ υ ν έ π ε ιε ς μ ια ς τ έ τ ο ια ς ά ρ ν η σ η ς , η ο π ο ία θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α ο δ η γή σ ε ι τ ι ς δ ύ ο χ ώ ρ ε ς α κ ό μ η κ α ι σ ε π ό λ ε μ ο . Π α ρ α τ α ύ τ α , ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς δ ή λ ω σ ε ό τ ι θ α ε π έ μ ε ν ε σ τ η ν ά ρ ν η σ ή τ ο υ , μ έ χ ρ ις ό τ ο υ η Π ύ λ η α ν α λ ά μ β α ν ε ν α εγ γ υ η θ ε ί ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς δ ε ν θ α α ν α γ ν ο υ ρ ιζ ό τ α ν ω ς δ ιπ λ ω μ α τ ικ ό ς ε κ π ρ ό σ ω π ο ς τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ κ α ι μ έ χ ρ ις ό τ ο υ τ α π λ ο ία π ο υ ε ίχ α ν υ ψ ώ σ ε ι τη ν ε π τ α ν η σ ια κ ή σ η μ α ία δ ια τ α χ θ ο ύ ν ν α τ η ν υ π ο σ τ ε ίλ ο υ ν . Ο α ρ χ ιδ ρ α γ ο μ ά ν ο ς α ρ ν ή θ η κ ε ν α σ υ ζ η τ ή σ ε ι ο π ο ιο δ ή π ο τ ε ζ ή τ η μ α σ χ ε τ ικ ά μ ε τ α Ε π τ ά ν η σ α ή ν α α κ ο ύ σ ε ι ο π ο ιο υ σ - δ ή π ο τ ε ό ρ ο υ ς γ ι α τ η ν π α ρ ά δ ο σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Ο L a T o u r-M a u b o u rg ζή τη σ ε τ ό τ ε γ ρ α π τ ή σ χ ε τ ικ ή ε ν τ ο λ ή α π ό τ ο ν τ ο ύ ρ κ ο υ π ο υ ρ γ ό Ε ξ ο π ε ρ ικ ώ ν , γ ια ν α

1. Βλ. το σχετικό απόσπασμα της αναφοράς Adair προς Canning, Πέραν, 23.4.1809 (αρ. XX), The Negotiations, τ. 1, σ. 185.

2. Αντίγραφο του κειμένου της διακοίνοκτης συν/νο (αρ. C) στην αναφορά αρ. XX του Adair προς τον Canning. Δεν βρήκα το κείμενο αυτό, ούτε περίληψη του.

3. Μάλιστα το μήνυμα του Διβανίου αποφασίστηκε να σταλεί προς τον La Tour-Maubourg με τον αρχιόραγομάνο της Πύλης, πράγμα που συνέβαινε, όπ<ος τονίζει ο Adair (ό.π., σ. 186), μόνο σε άκρως εξαιρετικές περιπτιυσεις.

4. Βλ. το κείμενο του τουρκικού μηνύματος, μεταφρασμένο στα αγγλικά, στη γνωστή αναφορά αρ. XX, ό .π., σ. 186.


κ α λ υ φ θ ε ί ο ίδ ιο ς , ό π ω ς ισ χ υ ρ ίσ τ η κ ε , α π έ ν α ν τ ι σ τ η ν κ υ β έ ρ ν η σ ή τ ο υ . Π ρ ά γ μ α τ ι ,

τ ο ίδ ιο α π ό γ ε υ μ α , ο α ρ χ ιδ ρ α γ ο μ ά ν ο ς τ η ς Π ύ λ η ς ε π α ν ή λ θ ε σ τ η γ α λ λ ικ ή π ρ ε

σ β ε ία κ ο μ ίζ ο ν τ α ς τ η ν ε ν τ ο λ ή , α λ λ ά κ α ι π ά λ ι ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς α ρ -

ν ή θ η κ ε ν α π α ρ α δ ώ σ ε ι τ ο ν κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο . Η κ ά θ ε π λ ε υ ρ ά , ό π ω ς π α ρ α τ η ρ ε ί ο

A d a ir , α π ε ιλ ο ύ σ ε τ η ν ά λ λ η ό τ ι θ α π ρ ο β ε ί σ ε α κ ρ ό τ η τ ε ς 1.Ο ι ε π α π ε ιλ ο ύ μ ε ν ε ς α κ ρ ό τ η τ ε ς , β έ β α ια , α π ο φ ε ύ χ θ η κ α ν . Τ η ν ε π ο μ έ ν η , 2 4 .4 .,

α ν α μ ε ν ό τ α ν ν α ε π ισ τ ρ έ φ ε ι σ τη ν Π ό λ η ο μ έ γ α ς β ε ζ ίρ η ς , σ τ ο υ ο π ο ί ο υ τ η δ ι

κ α ιο δ ο σ ία θ α υ π α γ ό τ α ν , κ α τ ά τ η ν ά π ο ψ η τ ο υ A d a ir , η λ ύ σ η τ ο υ ζ η τ ή μ α τ ο ς .

Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς α π ο φ ά σ ισ ε ν α τ η ρ ή σ ε ι σ τ ά σ η α ν α μ ο ν ή ς , γ ια ό σ ο δ ιά σ τ η μ α δ ια π ίσ τ ω ν ε ό τ ι η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η α ν α γ ν ώ ρ ιζ ε τ α α γ

γ λ ικ ά δ ικ α ιώ μ α τ α κ α ι δ ε ν τ α υ π ο β ά θ μ ιζ ε . Η σ τ ά σ η α ν α μ ο ν ή ς , ω σ τ ό σ ο , δ ε ν α π έ κ λ ε ιε ό π ο ιε ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς ο ι π ε ρ ισ τ ά σ ε ις ε π έ β α λ λ α ν γ ι α τ η ν π ρ ο σ ω π ικ ή ικ α

ν ο π ο ίη σ η τ ο υ θ ίγ ό μ ε ν ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή 2. Π ρ ά γ μ α τ ι , ο μ . β ε ζ ίρ η ς Γ ιο υ σ ο ύ φ π α σ ά ς έ φ τ α σ ε σ τ η ν Π ό λ η σ τ ι ς 2 3 .4 . κ α ι α ν έ λ α β ε κ α θ ή κ ο ν τ α τ η ν ε π ο μ έ ν η . Ο

A d a ir έ σ τε ιλ ε σ τ η ν Π ύ λ η τ ο ν δ ιε ρ μ η ν έ α τ η ς π ρ ε σ β ε ία ς P is a n i, ο ο π ο ί ο ς , ε κ τ ό ς

α π ό τ ι ς σ υ ν ή θ ε ις κ α ι π ρ ο β λ ε π ό μ ε ν ε ς ε υ χ έ ς π ο υ θ α α π η ύ θ υ ν ε σ τ ο ν μ . β ε ζ ίρ η ,ε ίχ ε ω ς α π ο σ τ ο λ ή ν α κ α τ α σ τ ή σ ε ι σ α φ έ ς ό τ ι η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ ε ν δ ιέ φ ε ρ ε *τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία , κ α ι π ρ ο σ ω π ικ ά τ ο ν π ρ ε σ β ε υ τ ή , π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο α π ό ο τ ι

δ ή π ο τ ε ά λ λ ο 3.Μ ε τ ά α π ό τ ι ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς α υ τ έ ς τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή , η Π ύ λ η , γ ι α ν α

π ιέ σ ε ι τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο , α π ο φ ά σ ισ ε ν α δ ια κ ό ψ ε ι κ ά θ ε ε π ι κ ο ιν ω ν ί α μ ε τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία , μ έ χ ρ ι ν α α π ε λ ε υ θ ε ρ ω θ ε ί ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς * τ η ν α π ό φ α σ η γ ν ω σ τ ο π ο ίη σ ε σ τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία μ έ σ ω τ ο υ δ ρ α γ ο μ ά ν ο υ τ η ς 4. Η ε ν λ ό γ ω α π ό φ α σ η τ η ς Π ύ λ η ς ε λ ή φ θ η μ ε τ ά α π ό σ υ ν ά ν τ η σ η μ ε τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή , π ο υ ε κ ε ίν ο ς ε ίχ ε ζ η τ ή σ ε ι. Π α ρ α τ α ύ τ α , ο ά γ γ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς ε ξ έ φ ρ α ζ ε σ ο β α ρ έ ς α ν η σ υ χ ίε ς γ ια τ η ν τ α χ ε ία κ α ι ε π ιθ υ μ η τ ή έκ β α σ η τ η ς υ π ό θ ε σ η ς Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Η

π α ρ έ λ ε υ σ η τ ό σ ω ν η μ ε ρ ώ ν α π ό τη σ ύ λ λ η ψ ή τ ο υ κ α ι η ε π ιμ ο ν ή τ ο υ γ ά λ λ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ ν α α ρ ν ε ίτ α ι π ρ ο κ α λ ο ύ σ α ν σ τ ο ν A d a ir α π α ισ ιό δ ο ξ ε ς σ κ έ ψ ε ις .

1. Ό .π., σ. 186-187.2. Βλ. το τέλος της μακροσκελούς αναφοράς αρ. XX ό.π., σ. 187.3. Βλ. Adair προς Canning. Πέραν. 26.4.1809, αρ. XXI, The Negotiations, τ. 1, σ. 194. Στη

σύντομη αυτή αναφορά, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε: «...I had it intimated to him that the settlement of the affair of Mr Dendrino’s arrest must precede all other business in which I could take part». O Adair, μάλιστα, θεωρεί σκόπιμο να καθυστερήσει τον απόπλου του πλοίου που θα μετέφερε την αναφορά του, με την ελπίδα ότι θα ήταν σε θέση σε λίγες μέρες να αναφέρει την τακτοποίηση του θέματος.

4. Βλ. την ανακοίνωση της απόφασης αυτής της Πύλης μέσω δραγομάνου, που γνωστοποιήθηκε στον Adair την 7.5.1809, καθώς και την απάντηση του Adair, με την οποία εκφράζει τις ευχαριστίες και την ικανοποίησή του, στα σχετικά κείμενα (γαλλικά), ως συν/να στην αναφορά Adair προς Canning, Πέραν, 8.5.1809, αρ. XXII, δημοσιευμένα στο The Negotiations, τ. 1, σ. 196.


Φ ο β ό τ α ν , σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , μ ή π ω ς ο ι π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π λ ε υ ρ ά ς ν α εκ φ ο β ίσ ε ι τ ο υ ς τ ο ύ ρ κ ο υ ς υ π ο υ ρ γ ο ύ ς , κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α τ ο ν μ. β εζ ίρ η , σ τέ φ ο ν τα ν α π ό ε π ιτ υ χ ία , δ ε δ ο μ έ ν ο υ ό τ ι τ ο ό ν ο μ α κ α ι μ ό ν ο τ ω ν γ ά λ λ ω ν α π ο τ ε λ ο ύ σ ε φ ό β η τ ρ ο γ ια τ η ν α δ ύ ν α μ η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έρ ν η σ η . Ω ς α ν τ ίμ ε τ ρ ο , ο A d a ir α π ο φ ά σ ισ ε ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ε ι σ κ λ η ρ ό τε ρ η γ λ ώ σ σ α κ α ι, κ υ ρ ίω ς , ν α υ π ο μ ν ή σ ε ι σ τη ν Π ύλη ό τ ι α κ ό μ η δ ε ν ε ίχ α ν ο λ ο κ λ η ρ ο )0 ε ί ο ι δ ια δ ικ α σ ίε ς γ ια τ η ν ε π ικ ύ ρ ω σ η τ η ς π ρ ό σ φ α τ η ς α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ ή ς σ υ ν θ ή κ η ς 1.

Ο ι α ν η σ υ χ ίε ς τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή α π ο δ ε ίχ τ η κ α ν β ά σ ιμ ες : η υ π ό θ εσ η π ή ρ ε ν έ α τ ρ ο π ή , δ υ σ μ ε ν ή γ ια τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς . Η Π ύ λ η , π ιθ α ν ώ ς υ π ο κ ιν ο ύ μ ε ν η α π ό τη γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά , δ ια τ ύ π (υ σ ε ν έ ε ς α π ό ψ ε ις κ α ι έθεσ ε τη ν υ π ό θ εσ η Δ εν- δ ρ ιν ο ύ σ ε ν έ ε ς β ά σ ε ις , ε ν τ ε λ ώ ς α ν τ ίθ ε τ ε ς π ρ ο ς τ ι ς α γ γ λ ικ έ ς ε π ιδ ιώ ξ ε ις . Π ρ ο β λ ή θ η κ ε δ η λ α δ ή εκ μ έ ρ ο υ ς τ η ς Π ύ λ η ς η α ξ ίω σ η υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς (p a ra m o u n t s o v e re ig n ty ) ε π ί τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ , β ά σ ε ι τ η ς ο π ο ία ς η Π ύ λ η α ρ νή θ η κ ε σ το υ ς ά γ γ λ ο υ ς τ ο δ ικ α ίω μ α τ η ς π ρ ο σ τ α σ ία ς τ ω ν ε π τ α ν η σ ίιυ ν , κ α θ ώ ς κ α ι το δ ικ α ί ω μ α ν α ε π α ν ιδ ρ ύ σ ο υ ν σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή εκ π ρ ο σ ώ π η σ η

τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ . Π α ρ ό μ ο ια τ ο υ ρ κ ικ ή α ξ ίω σ η ε ίχ ε κ α ι λ ίγ ο π α λ α ιό τ ε ρ α εκ- φ ρ α σ θ ε ί, μ ά λ λ ο ν σ υ γ κ α λ υ μ μ έ ν α , ό τ α ν δη λ . η α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία ε ίχ ε υ π ο β ά λ ε ι α ίτ η μ α α π ό π λ ο υ τ ω ν π έ ν τ ε ε π τ α ν η σ ια κ ώ ν π λ ο ίω ν π ο υ ε ίχ α ν υ ψ ώ σ ε ι τη σημ α ία τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς . Τ ό τ ε , μ ά λ ισ τ α , η Π ύ λ η ε ίχ ε δ ια τ υ π ώ σ ε ι τ ο ν υ π α ιν ιγ μ ό ό τ ι , π α ρ ό λ ο π ο υ η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έρ ν η σ η ε ίχ ε σ ιω π ή σ ε ι ω ς π ρ ο ς τ ι ς γ α λ λ ικ έ ς α ξ ιώ σ ε ις κ υ ρ ια ρ χ ία ς ε π ί τ ω ν ν η σ ιώ ν τ ο υ Ι ο ν ίο υ , π ο τ έ δ ε ν ε ίχ ε α π ε μ π ο λ ή σ ε ι τ α δ ικ α κ υ μ α τ ά τ η ς . Η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έρ ν η σ η π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε επ ίσ η ς τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή ό τ ι α π έ φ υ γ ε , κ α ι α κ ό μ η α π ο φ ε ύ γ ε ι , ν α ε π ικ υ ρ ώ σ ε ι ο π ο ι α δ ή π ο τ ε π ρ ά ξ η τ ο υ σ χ ε τ ικ ά με τ η ν ε π α ν ίδ ρ υ σ η δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή ς α ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ία ς τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ , ε φ ό σ ο ν δ ε ν ε ίχ α ν ε κ λ ε ίψ ε ι ο ι λ ό γ ο ι π ο υ ε ίχ α ν κ α ι σ το π α ρ ε λ θ ό ν υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι τ ο υ ς τ ο ύ ρ κ ο υ ς υ π ο υ ρ γ ο ύ ς ν α α π ο φ ύ γ ο υ ν ν α θ έσ ο υ ν κ α ι π ρ ο ς τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς τ ο θ έ μ α τ η ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς τ ω ν ν η σ ιώ ν 2. Η ν έα α υ τή το υ ρ κ ικ ή θ έσ η α ν ά γ κ α σ ε σε α ν α δ ίπ λ ω σ η τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ εσ β ευ τή , γ ια λ ό γ ο υ ς κ α θ α ρ ά π ρ α κ τ ικ ο ύ ς . Α π έ φ υ γ ε δ η λ . ν α ε μ π λ α κ ε ί σε α τ έ ρ μ ο ν ε ς σ υ ζ η τ ή σ ε ις π ε ρ ί το θ έμ α τ η ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς τ ω ν ν η σ ιώ ν , π ρ ι ν τ ο υ λ ά χ ισ τ ο α π ε λ ε υ θ ε ρ ω θ ε ί ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς . Κ α τ ά τ η ν εκ τ ίμ η σ ή τ ο υ , η εμ μ ο ν ή σ το θ έ μ α ίσ ω ς σ υ ν έ ν ω ν ε ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ τη ν

τ ο υ ρ κ ικ ή κ α ι τη γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά . Ε π ιπ λ έ ο ν , σ υ γ κ α τα τέ θ η κ ε ν α μ ετα β ά λ ε ι το α ρ χ ικ ό σ χ έ δ ιο γ ια τ η ν τ ύ χ η τ ω ν π έ ν τ ε ε π τ α ν η σ ια κ ώ ν π λ ο ίω ν ' α ν τ ί δη λ . ν α α π ο π λ ε ύ σ ο υ ν γ ια τη Μ ά λ τ α , ό π ο υ θ α ε τ ίθ ε ν τ ο υ π ό τη δ ικ α ιο δ ο σ ία τ ο υ εκεί ά γ γ λ ο υ δ ιο ικ η τ ή A le x a n d e r B all, τ ώ ρ α θ α κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ν ευ θ ύ ς ω ς α γ γ λ ικ ά . Ο A d a ir δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε ό μ ω ς , κ α τ ' ο υ δ έ ν α τ ρ ό π ο , ν α σ υ γ κ α τ α τ ε θ ε ί στη γ α λ λ ικ ή

1. Εννοείται εδώ η συνθήκη της 5.1.1809, η λεγάμενη των Δαρόανελλίων. Βλ. τις παραπάνω λεπτομέρειες στην αναφορά αρ. XXII, ό.π., α. 194-195.

2. Βλ. Adair προς Canning, Πέραν, 28.5.1809, αρ. XXIII, ό.π., σ. 197.


α ξ ίω σ η ν α υ π ο σ τ ε ίλ ο υ ν τ α π λ ο ία α υ τ ά τ η ν ε π τ α ν η σ ια κ ή σ η μ α ία , η ο π ο ί α μ ε

τ η ν ά δ ε ιά τ ο υ ε ίχ ε υ ψ ω θ ε ί1. Τ ε λ ικ ά , μ ε τ ά α π ό π ο λ λ έ ς δ υ σ χ έ ρ ε ιε ς κ α ι α ν α β ο λ έ ς , α π έ π λ ε υ σ α ν μ ε τη σ η μ α ία τ ο υ ς σ τ ις 14 .5 .1 8 0 9 . Ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς , ω σ τ ό σ ο ,

μ η θ έ λ ο ν τ α ς ν α ε ξ ω θ ή σ ε ι τ α π ρ ά γ μ α τ α , θ ε ώ ρ η σ ε σ υ ν ε τ ό ν α μ η π ά ρ ε ι π ρ ο ς

τ ο π α ρ ό ν θ έσ η σ τ ο α ίτ η μ α κ α ι ά λ λ ω ν ε π τ α ν η σ ίω ν κ α π ε τ ά ν ιω ν π ο υ β ρ ίσ κ ο ν τ α ν

σ τ ο λ ιμ ά ν ι τ η ς Π ό λ η ς , ο ι ο π ο ί ο ι ε π ιθ υ μ ο ύ σ α ν ν α υ ψ ώ σ ο υ ν τ η ν ε π τ α ν η σ ια κ ή

σ η μ α ία . Ο A d a ir θ ε ω ρ ο ύ σ ε ό τ ι π ο λ λ ά ε ίχ α ν ω ς τ ό τ ε κ ε ρ δ η θ ε ί . Ά λ λ ω σ τ ε , ο

κ ύ ρ ιο ς ά μ ε σ ο ς σ τ ό χ ο ς τ ο υ ή τ α ν ν α δ ια τ η ρ ε ίτ α ι ζ ω η ρ ή η α ν τ ιδ ικ ία τ η ς Π ύ λ η ς

με τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο γ ια τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ κ α ι ν α κ α τ α σ τ ε ί , ε ι

δ υ ν α τ ό ν , π λ ή ρ η ς η ρ ή ξ η μ α ζ ί τ ο υ 2. Δ ε ν θ α έθ ε τε λ ο ι π ό ν σ ε κ ίν δ υ ν ο α υ τ ή τ η ν

ε π ιτ υ χ ία , δ υ σ α ρ ε σ τ ώ ν τ α ς κ α ι π ι έ ζ ο ν τ α ς υ π ε ρ β ο λ ικ ά τ ι ς τ ο υ ρ κ ικ έ ς α ρ μ ό δ ιε ς

α ρ χ έ ς μ ε τ η ν ε π α ν α φ ο ρ ά α ιτ ή μ α τ ο ς , τ ο ο π ο ίο ε ίχ ε ή δ η δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι π ρ ο β λ ή μ α τ α σ τ ις α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ έ ς σ χ έ σ ε ις 3.

Μ ε τ η ν τ α κ τ ικ ή τ ο υ α υ τ ή ο A d a ir έ λ π ιζ ε ό τ ι η Π ύ λ η θ α π ρ ο χ ω ρ ο ύ σ ε σ τ η ν

α π ο μ ό ν ω σ η τ ο υ γ ά λ λ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ , ο ο π ο ίο ς , λ ό γ ω κ α ι τ ο υ π α ρ ο ρ μ η τ ικ ο ύ τ ο υ χ α ρ α κ τ ή ρ α , ίσ ω ς έ φ τ α ν ε σε π α ρ α ίτ η σ η α π ό τ η θ έσ η τ ο υ . Π α ρ ά τ ο υ ς ε υ σ ε β ε ίς π ό θ ο υ ς τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή , α ρ κ ε τ ά α σ τ ή ρ ικ τ ο υ ς κ α ι ίσ ω ς α φ ε λ ε ίς , ο L a T o u r -M a u b o u rg , α ν τ ί ν α φ ύ γ ε ι α π ό τ η ν Π ό λ η , σ υ ν έ χ ισ ε ν α σ τ έ λ ν ε ι τ ο ν δ ρ α γ ο μ ά ν ο τ ο υ σ τ η ν Π ύ λ η κ α ι ν α δ ια β ε β α ιώ ν ε ι δ η μ ό σ ια ό τ ι δ ε ν ε ίχ α ν μ ε τ α β λ η θ ε ί ο ι σ χ έ σ ε ις τ ο υ μ ε τ η ν ο θ ω μ α ν ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η . Μ ά λ ισ τ α ο

α ρ χ ιδ ιε ρ μ η ν έ α ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς ε ισ ό ρ μ η σ ε , σ χ ε δ ό ν μ ε τη β ία , σ τ η ν

1. Βλ. ό.π., σ. 198. Εκτός από την επανύψωση της γαλλικής σημαίας στα πέντε επτανησιακά πλοία, ο γάλλος επιτετραμμένος La Tour-Maubourg ζητούσε ακόμη από την Πύλη: να εμποδίσει την ίδρυση επτανησιακού προξενείου στην Πόλη και να αναγνωρίσει τον επιτετραμμένο της ισπανικής αυλής. Βλ. αντίγραφο υπομνήματος του La Tour-Maubourg προς την Πύλη, της 1.5.1809, συν/νο στην αρ. XXIII αναφορά Adair προς Canning (Πέραν, 28.5.1809), The Negotiations, τ. 1, σ. 200-202. Ας αναφερθεί ακόμη εδώ ότι καθήκοντα επιτετραμμένου της Ισπανίας ασκούσε κάποιος Duval, πρώην διερμηνέας της ισπανικής πρεσβείας. Αυτός, παρόλο ότι δεν είχε αναγνωρισθεί επίσημα από την Πύλη, ασκούσε κανονικά τα καθήκοντά του: εξέδιδε δ ια βατήρια, υπέγραφε έγγραφα προστασίας κ.λ., και απελάμβανε τα προνόμια των μελών του δ ιπλωματικού σώματος. Ο άγγλος πρεσβευτής, ήδη από την 17.4.1809, είχε υποβάλει υπόμνημα στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών και γνωστοποιούσε ότι ο άγγλος βασιλιάς είχε υπογράψει συνθήκη συμμαχίας με τον «νόμιμο» βασιλιά της Ισπανίας Φερδινάνδο Ζ ' και ότι, βέβαια, δεν αναγνώριζε ως βασιλιά τον Ιωσήφ Βοναπάρτη: βλ. αντίγραφο σημειώματος του Adair προς τον Reis Effendi, Πέραν, 1.7.1809, συν/νο στην αρ. XXIX της 6.7.1809 αναφορά Adair προς Canning, The Negotiations, τ. 1, σ. 232-233.

2. Η απομάκρυνση του γάλλου επιτετραμμένου από την Κων/λη ήταν βασικός στόχος του άγγλου πρεσβευτή. Επειδή όμως αυτό ήταν μάλλον δύσκολο να γίνει, ο Adair αρκούνταν και στη δυσμένεια της Πύλης προς τον γάλλο ομόλογό του: «If the charge d’affaires stays after this, he is disgraced; if he goes, it is all I want». Βλ. επιστολή Adair προς A. Ball, Πέραν, 8.5.1809, The Negotiations, τ. 2. σ. 163.

3. Βλ. The Negotiations, τ. 1, σ. 198.


α ίθ ο υ σ α α κ ρ ο ά σ ε ω ν τ ο υ μ. β εζ ίρ η . Μ π ο ρ ε ί, β έβ α ια , ν α μ η ν έ τυ χ ε θ ερ μ ή ς υ π ο

δ ο χ ή ς εκ ε ί, α λ λ ά τ ο ό τ ι δ ε ν τ ιμ ω ρ ή θ η κ ε π α ρ α δ ε ιγ μ α τ ικ ά , έδω σ ε τη ν εν τύ π ω σ η ό τ ι ό λ ε ς ο ι γ α λ λ ο τ ο υ ρ κ ικ έ ς δ ια φ ο ρ έ ς τ α κ τ ο π ο ιή θ η κ α ν φ ιλ ικ ά κ α ι, κ υ ρ ίω ς , ό τ ι η Π ύ λ η π α ρ ε ίχ ε σ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς κ ε ν έ ς υ π ο σ χ έ σ ε ις 1. Π α ρ ά τ ι ς δ ικ α ιο λ ο γ ίε ς τ η ς Π ύ λ η ς , ο A d a ir , μ ε τά τ η ν α ν α χ ώ ρ η σ η τ ω ν π έ ν τ ε ε π τ α ν η σ ια κ ώ ν π λ ο ίω ν , ε π έ δ ω σ ε π ρ ο ς τ ο τ ο υ ρ κ ικ ό υ π ο υ ρ γ ε ίο Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν υ π ό μ ν η μ α δ ια μ α ρ τ υ ρ ία ς ό τ ι δ ε ν τ η ρ ή θ η κ α ν τ α υ π ε σ χ η μ έ ν α κ α ι α π α ίτ η σ ε τ η ν α π ελ ευ θ έρ ω σ η τ ο υ Δ εν- δ ρ ιν ο ύ κ α ι τη δ ια κ ο π ή τ ω ν σ χ έ σ ε ω ν τ η ς Π ύ λ η ς με τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία 2. Α π ό τ ο υ π ό μ ν η μ α ά υ τ ό π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ μ α σ τ ε ό τ ι σ τ ις 4 .5 .1 8 0 9 π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε σ ύ σ κ εψ η (σ τ η ν ο π ο ία έ λ α β α ν μ έ ρ ο ς ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς , ο υ π ο υ ρ γ ό ς Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν κ α ι ά λ λ ο ι υ π ο υ ρ γ ο ί τ η ς Π ύ λ η ς ) σ χ ε τ ικ ά με τη ν υ π ό θ εσ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Α π ο φ α σ ίσ τ η κ ε ν α δ ια κ ο π ε ί κ ά θ ε ε π ικ ο ιν ω ν ία τ η ς Π ύ λ η ς με τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία μ έ χ ρ ι ν α α π ε λ ε υ θ ε ρ ω θ ε ί ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς , κ α ι η α π ό φ α σ η κ ο ιν ο π ο ιή θ η κ ε κ α ι ε π ίσ η μ α σ τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία μ έσ ω τ ο υ δ ρ α γ ο μ ά ν ο υ τη ς Π ύ λ η ς 3.

Τ ε λ ικ ά , μ ό λ ις τ η ν 2 7 .5 . η Π ύ λ η δ ιέ τ α ξ ε ν α α π ο σ υ ρ θ ε ί α π ό τ ο μ έγ α ρ ο τη ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς η τ ιμ η τ ικ ή φ ρ ο υ ρ ά τ ω ν γ ε ν ιτ σ ά ρ ω ν . Τ ο ν έο μ έτρ ο τη ς Π ύ λ η ς δ ε ν ε ίχ ε , ό π ω ς σ ω σ τ ά π α ρ α τ η ρ ο ύ σ ε ο A d a ir , κ α μ ιά π ρ α κ τ ικ ή αξία* ω σ τ ό σ ο , φ α ίν ε τ α ι ν α ε ν ό χ λ η σ ε ιδ ια ίτ ε ρ α τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο , ο ο π ο ίο ς έ κ λ ε ισ ε τ ι ς π ύ λ ε ς τ η ς π ρ ε σ β ε ία ς κ α ι δ ια μ ή ν υ σ ε σ τ ο υ ς σ υ μ π α τ ρ ιώ τ ε ς τ ο υ ε μ π ό ρ ο υ ς τ η ς Π ό λ η ς ό τ ι α δ υ ν α τ ο ύ σ ε ν α ε π ιτ ε λ έ σ ε ι τ α κ α θ ή κ ο ν τ ά το υ . Β έβ α ια , ό π ω ς σ η μ ε ιώ ν ε ι με π ικ ρ ία ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς , δ ε ν ε το ιμ ά σ τη κ ε ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η . Κ α τ ά τη γ ν ώ μ η τ ο υ A d a ir, μ ά λ λ ο ν ο L a T o u r -M a u b o u rg θ α π ε ρ ίμ ε ν ε τ η ν έκ β α σ η τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν σ τη Γ ερμ α ν ία , η ο π ο ία τ ε λ ικ ά κ α ι θ α κ α θ ό ρ ιζ ε τη σ τά σ η τ η ς Π ύ λ η ς α π έ ν α ν τ ι τ ο υ 4.

Α ν α κ ε φ α λ α ίω σ η κ α ι τη σ υ ν έ χ ε ια τ η ς υ π ό θ ε σ η ς Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ μ ά ς δ ίν ε ι , με π ο λ λ έ ς κ α ι π ά λ ι λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς , μ ια α κ ό μ η μ α κ ρ ο σ κ ε λ ή ς α ν α φ ο ρ ά τ ο υ A d a ir

1. Βλ. ό . π σ. 198-199. Στην πραγματικότητα, ο μ. βεζίρης αρνήθηκε και πάλι να ικανοποιήσει αίτημα του γάλλου επιτετραμμένου, να δοθεί άδεια εισόδου στον στρατηγό Gardanne, που επέστρεφε από την Περσία στη Γαλλία. Η εντύπωση, ωστόσο, που δημιουργήθηκε δεν ήταν καθόλου ευνοϊκή για την αγγλική θέση.

2. Βλ. το αρκετά μακροσκελές υπόμνημα αυτό, με ημερομηνία 14.5.1809 (Πέραν), ως συν/νο αρ. Β στην αρ. XXIII γνωστή αναφορά, The Negotiations. τ. 1, σ. 202-205.

3. Βλ. και την επιστολή του Adair προς τον Leake, Πέραν, 25.5.1809, The Negotiations, τ. 2, σ. 164, όπου ο Adair εκφράζει την απογοήτευσή του. αφού η διακοπή των γαλλοτουρκικών επαφών στην Πόλη δεν οδήγησε τον γάλλο επιτετραμμένο στην απόφαση να εγκαταλείψει τη θέση του. Ο άγγλος πρεσβευτής ελπίζει τώρα στην επικύρωση της συνθήκης της 5.1.1809 ή σε κάποια αποφασιστική ήττα των γάλλων στη Γερμανία.

4. Βλ. την τελευταία παράγραφο της αρ. XXIII αναφοράς του Adair, The Negotiations, τ. 1, σ. 199.


π ρ ο ς τ ο ν υ π ο υ ρ γ ό τ ο υ G . C a n n in g , μ ε η μ ε ρ ο μ η ν ία 1 3 .7 .1 8 0 9 '. Κ α τ ά τ η ν α ν α

φ ο ρ ά α υ τή , ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ θ η κ ε α π ό τ ι ς φ υ λ α κ έ ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς τ η ν 4 .7 .1 8 0 9 κ α ι π α ρ α δ ό θ η κ ε σ τ ο υ ς τ ο ύ ρ κ ο υ ς . Ο ι π ε ρ ισ τ ά σ ε ις υ π ό τ ι ς

ο π ο ίε ς σ υ νέβ η η α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ο υ ε κ λ ε κ τ ο ύ τ ο υ ς δ ε ν ικ α ν ο π ο ίη σ α ν , α σ φ α

λ ώ ς , κ α θ ό λ ο υ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς . Ό π ω ς ε ίχ ε π λ η ρ ο φ ο ρ ή σ ε ι ο A d a ir τ ο ν π ρ ο ϊ σ τ ά

μ εν ό τ ο υ υ π ο υ ρ γ ό , ό τ α ν π ρ ω τ ο α ν έ φ ε ρ ε τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ 1 2, η Π ύ λ η ε ίχ ε

α π ό τ η ν α ρ χ ή δ ε σ μ ε υ τ ε ί ό τ ι ο κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς π ρ ώ η ν π ρ ο ξ ε ν ικ ό ς γ ρ α μ μ α τ έ α ς θ α

ο δ η γ ο ύ ν τ α ν ε ν ώ π ιο ν τ ο υ μ. β ε ζ ίρ η , γ ια ν α δ η λ ώ σ ε ι σε π ο ι ο έ θ ν ο ς α ν ή κ ε ' σ ύ μ

φ ω ν α μ ε τ η ν α π ά ν τ η σ ή τ ο υ , ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς θ α π α ρ α δ ιδ ό τ α ν σ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς ή

σ τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς , α ν τ ίσ τ ο ιχ α . Τ ό τ ε , μ ά λ ισ τ α , ο A d a ir ε ίχ ε π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι ό τ ι ο

Δ ε ν δ ρ ιν ό ς κ α τ α γ ό τ α ν α π ό τ η ν Κ έ ρ κ υ ρ α κ α ι ε π ο μ έ ν ω ς π α ρ ό μ ο ια ε ρ ώ τ η σ η δ ε ν

ε ίχ ε ν ό η μ α . Σ τ η ν ε ύ λ ο γ η α υ τ ή π α ρ α τ ή ρ η σ ή τ ο υ , ο ά γ γ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς έ λ α β ε

τ η ν α π ά ν τ η σ η ό τ ι ο τ ό π ο ς τ η ς κ α τ α γ ω γ ή ς δ ε ν ε ίχ ε σ η μ α σ ία ' ε κ ε ίν ο π ο υ μ ε τ ρ ο ύ σ ε — κ α ι α υ τ ή ή τ α ν η ο υ σ ία τ η ς ε ρ ώ τ η σ η ς — ή τ α ν α κ ρ ιβ ώ ς π ο ι α ς δ ύ ν α μ η ς

ή τ α ν π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο ς . Β α σ ικ ό μ έ ρ ο ς τ η ς α ρ χ ικ ή ς ε κ ε ίν η ς σ υ μ φ ω ν ία ς α π ο τε λ ο ύ σ ε η τ ο υ ρ κ ικ ή δ έσ μ ευ σ η ό τ ι η τ ύ χ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ δ ε ν θ α ε ξ α ρ τ ιό τ α ν α π ό κ α ν έ ν α ό ρ ο π ο υ ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς θ α έ θ ε τε η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά .

Π ρ ά γ μ α τ ι , ό π ω ς ή δη α ν α φ έ ρ θ η κ ε , ο μ . β ε ζ ίρ η ς ε π έ σ τ ρ ε ψ ε σ τ η ν Π ό λ η κ α ι α ν έ λ α β ε τ α κ α θ ή κ ο ν τ ά τ ο υ σ τ ις 2 4 .4 . Δ ε ν φ α ίν ε τ α ι ν α τη ρ ή θ η κ ε , ω σ τ ό σ ο , η

α ρ χ ικ ή εκ ε ίν η σ υ μ φ ω ν ία γ ια τη λ ύ σ η τ η ς υ π ό θ ε σ η ς , μ ε ο υ σ ια σ τ ικ ό ε π ιδ ια ιτ η τ ή τ ο ν ίδ ιο τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό . Α σ φ α λ ώ ς η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α σ υ -

ν α ιν έ σ ε ι σ ε μ ια τ έ τ ο ια λ ύ σ η . Κ α ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς π α ρ έ μ ε ιν ε κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο ς σ τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία μ έ χ ρ ι τ η ν 4 .7 .1 8 0 9 , γ ι α χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τ η μ α δ η λ . μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο τ ω ν δ υ ό μ ισ η μ η ν ώ ν 3.

Κ α τ ά τ ι ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο υ A d a ir , η υ π ό θ ε σ η ε ίχ ε π ε ρ ιέ λ θ ε ι , σ ε κ ά π ο ια

φ ά σ η τ η ς π ρ ι ν α π ό τ η ν 4 .7 ., σ τη δ ικ α ιο δ ο σ ία τ ο υ G h a lib E fe n d i, ο ο π ο ί ο ς

ε ίχ ε ε π ισ τ ρ έ φ ε ι σ τ η ν Π ό λ η κ α ι ε ίχ ε α ν α λ ά β ε ι τ ο α ξ ίω μ α τ ο υ υ π ο υ ρ γ ο ύ Ε ξ ω

τ ε ρ ικ ώ ν (R e is E fe n d i)4. Ο ν έ ο ς α υ τ ό ς R e is α ν α ν έ ω σ ε ό λ ε ς τ ι ς υ π ο σ χ έ σ ε ις π ο υ

1. Βλ. την αναφορά αυτή δημοσιευμένη ό.π ., τ. 1, σ. 233-238.2. Στη γνωστή αναφορά του αρ. XX της 23.4.1809, ό .π ., σ. 184-187.3. Μεταγενέστερη πληροφορία του Adair, ότι ο Δενδρινός παρέμεινε φυλακισμένος πάνω

από τρεις μήνες (Adair, The Negotiations, τ. 2, σ. 229, όπου επιστολή του Adair προς τον Collingwood και άλλους αποδέκτες. Πέραν, 25.10.1809) ελέγχεται ανακριβής. Μάλλον είναι προφανής ο λόγος της σκόπιμης αυτής επιμήκυνσης του χρόνου κράτησης του Δενδρινού: ο Adair ζητούσε με επιμονή την αποκατάσταση και την ανταμοιβή του Δ., και είχε κάθε λόγο να υπερτονίζει τις ταλαιπωρίες που ο προστατευόμενος του είχε υποστεί.

4. Πρόκειται για τον Mehmet Sait Galip Pasha (1763-1829), ο οποίος είχε διατελέσει έκτακτος πρεσβευτής στο Παρίσι και είχε λάβει μέρος στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στη συνθήκη της Αμιένης του 1802. Διατέλεσε τρεις φορές υπουργός Εξωτερικών- εδώ πρόκειται για τη δεύτερη υπουργία του, 16.4.1808-Ιούλιος 1811: Shaw, History o f the Ottoman Empire, x. 2, o. 8- 9, όπου o Galib Effendi θεωρείται «perhaps the greatest liberal of his time».

42 Γ. Λ. Σιορόκίις

ε ίχ α ν κ α τ ά κ α ιρ ο ύ ς δ ο θ ε ί π ρ ο ς τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς . Α π ο τέλ εσ ε , λ ο ιπ ό ν , μ εγ ά λ η έ κ π λ η ξ η γ ι α τ ο ν A d a ir τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς α π ελ ευ θ ερ ιό θ η κ ε α π ό τ ι ς γ α λ λ ικ έ ς φ υ λ α κ έ ς υ π ό δ ύ ο ε ιδ ικ ο ύ ς ό ρ ο υ ς : ό τ ι δ ε ν θ α π α ρ α δ ιδ ό τ α ν σ το υ ς

ά γ γ λ ο υ ς κ α ι ό τ ι η δ ιπ λ ο ίμ α τ ικ ή α ν τ ιπ ρ ο σ ο ) π ε ία τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς δ ε ν θ α ε π α ν ιδ ρ υ ό τ α ν . Κ ρ ίν ο ν τ α ς τ ο υ ς δ ύ ο α υ τ ο ύ ς ό ρ ο υ ς ο ά γ γ λ ο ς π ρ εσ β ευ τ ή ς χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ε ι τ ο ν δ ε ύ τ ε ρ ο μ ά τ α ιο κ α ι ε κ τ ω ν π ρ α γμ ά το > ν α ν ίσ χ υ ρ ο (n u g a to ry ), κ α θ ιό ς ο ί δ ιο ς π ο τ έ δ ε ν ε ίχ ε ζη τή σ ε ι ε π ίσ η μ α κ ά τ ι τ έ τ ο ιο , π α ρ ό λ ο π ο υ π ά ν τ α ή τ α ν σ τ ι ς π ρ ο θ έ σ ε ις τ ο υ 1. Γ ια τ ο ν π ρ ώ τ ο ό ρ ο ό μ ω ς , τη ν π α ρ ά δ ο σ η δη λ . τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς ό φ ε ιλ ε ν α λ ά β ε ι θέσ η . Έ σ τ ε ιλ ε τ ο ν δ ιε ρ μ η ν έ α P isa n i σ τ η ν Π ύ λ η , κ ο μ ισ τ ή ε ν ό ς π ο λ ύ σ κ λ η ρ ο ύ , ό π ω ς ο ίδ ιο ς το χ α ρ α κ τ ή ρ ιζ ε , μ η ν ύ μ α τ ο ς , α π α ιτ ώ ν τ α ς τ η ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ η τ ω ν υ π ο σ χ έ σ ε ω ν π ο υ τ ό σ ε ς φ ο - ρ έ ς τ ο υ δ ό θ η κ α ν , τ η ν ά μ εσ η δη λ . κ α ι χ ω ρ ίς ό ρ ο υ ς α π ελ ευ θ έρ ω σ η τ ο υ Δ εν- δ ρ ιν ο ύ ω ς π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο υ τ η ς Α γ γ λ ία ς .

Even η υ π ό θ ε σ η β ρ ισ κ ό τ α ν σ το σ τ ά δ ιο τ ω ν δ ια π ρ α γ μ α τ ε ύ σ ε ω ν με τη ν Π ύλη , ο A d a ir έλ α β ε γ ν ώ σ η μ ια ς π ρ ο κ ή ρ υ ξ η ς π ο υ δ η μ ο σ ιο π ο ιή θ η κ ε κ α τ ' ε ν το λ ή το υ γ ά λ λ ο υ c h a rg d d ’a ffa ire s , με τ η ν ο π ο ία η Ε π τ ά ν η σ ο ς Π ο λ ιτ ε ία κ α ι η δ ιπ λ ω

μ α τ ικ ή τ η ς α ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ία Κ ω ν /λ η ς κ η ρ ύ σ σ ο ν τ α ν κ α τ α ρ γ η μ έ ν ε ς κ α ι ά κ υ ρ ες . Η δ ια τ ύ π ιυ σ η δ ε τ ο υ ε γ γ ρ ά φ ο υ ά φ η ν ε ν α ε ν ν ο η θ ε ί ό τ ι η Π ύ λ η τ ο ε ίχ ε ε γ κ ρ ίν ε ι ή κ α ι σ υ μ π ρ ά ξ ε ι σ τη σ ύ ν τ α ξ ή τ ο υ 2. Τ ο ζ ή τ η μ α τ ώ ρ α ή τ α ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο σ ο β α ρ ό , κ α ι ο A d a ir έ σ τε ιλ ε σ τη ν Π ύ λ η έ ν α α ν ώ τ ε ρ ο σ τ έ λ ε χ ο ς τ η ς π ρ ε σ β ε ία ς , τ ο ν με- τ έ π ε ιτ α π ρ ε σ β ε υ τ ή S tra tfo rd C a n n in g , ν α υ π ο β ά λ ε ι τ ο ερ ώ τη μ α κ α τ ά π ό σ ο η γ α λ λ ικ ή π ρ ο κ ή ρ υ ξ η ε ίχ ε ε π ικ υ ρ ω θ ε ί α π ό τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή κυβέρνηση* α ν ό χ ι , η Π ύ λ η ό φ ε ιλ ε , κ α ι ο ά γ γ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς θ α ε π έ μ ε ν ε σ' α υ τ ό σ τα θ ερ ά , ν α π ρ ο β ε ί σ τ η ν α π ε ρ ίφ ρ α σ τ η κ α ι δ η μ ό σ ια α π ο κ ή ρ υ ξ ή τη ς . Κ α ι π ιο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , α ν η Π ύ λ η δ ε ν ε ίχ ε α ν ά μ ιξ η , ό φ ε ιλ ε ν α σ τ ε ίλ ε ι τ ο ν δ ρ α γ ο μ ά ν ο τη ς σ τη ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία ν α α π ο κ η ρ ύ ξ ε ι τ ο π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο τ η ς γ α λ λ ικ ή ς πρ ο κ ή ρ υ ξη ς* σε α ν τ ί θ ετη π ε ρ ίπ τ ω σ η , ν α ε π ιβ ε β α ιώ σ ε ι τ η ν α π ο δ ο χ ή τ ο υ κ ε ιμ έ ν ο υ . Π ρ ά γ μ α τ ι η Π ύ λ η α π έ σ τ ε ιλ ε τ ο ν δ ρ α γ ο μ ά ν ο τ η ς σ τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία , γ ια ν α δ η λ ώ σ ε ι ε π ίσ η μ α ό τ ι η ε ίδ η σ η (av is) π ο υ θ υ ρ ο κ ο λ λ ή θ η κ ε σ τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία ή τα ν ψ ε υ δ ή ς (fa u x ) κ α ι σ υ ν τ ά χ τ η κ ε χ ω ρ ίς τη γ ν ώ σ η , κ α ι π ο λ ύ π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο χ ω ρ ίς

τη σ υ ν α ίν ε σ η , τ η ς Π ύ λ η ς 3.

1. Προκαλεί απορία η μικρή αημασία που δίνει ο Adair στην άρνηση της Πύλης να επιτρέψει την επανίδρυση της διπλωματικής αντιπροσωπείας της Επτανήσου.

2. Η προκήρυξη (μάλλον πρόκειται για ανακοίνωση: avis) είχε Ουροκολληθεί στη γαλλική πρεσβεία και άρχιζε ως εξής: «On fait savoir qu’il a 6ΐέ Γόβΐέ ct convenu avcc qui de droit, et de la manterc ct dans Ics formes les plus authentiques...», διατύπωση που άφηνε να εννοηθεί η συναίνεση και συνεργία της Πύλης. Βλ. το σχετικό κείμενο ως συν/νο Λ στην αναφορά αρ. XXX του Adair προς τον Canning, ό.π., σ. 238.

3. Βλ. ό.π. και το κείμενο του μηνύματος που επέδωσε στον Adair ο τούρκος δραγομάνος*

' Η υπόθεση I. Δενδρινού (1809) 43

Α λ λ ά κ α ι π ά λ ι η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ δ ε ν ο δ η γ ή θ η κ ε σ ε α ίσ ιο π έ ρ α ς γ ι α

τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς . Η Π ύ λ η , κ α ι τη φ ο ρ ά α υ τ ή , δ ε ν π α ρ έ δ ω σ ε τ ο ν κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο σ τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή . Γ ια ν α α π ο φ ύ γ ε ι , μ ά λ ισ τ α , τ ι ς π ε ρ ιπ λ ο κ έ ς π ο υ θ α σ υ

ν ε π α γ ό τ α ν η ά ρ ν η σ ή τ η ς , σε π ε ρ ίπ τ ω σ η π ο υ π α ρ α δ ε χ ό τ α ν τ η ν α γ γ λ ικ ή θ έσ η ,

ό τ ι δ η λ . ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ή τ α ν π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο ς τ η ς Α γ γ λ ία ς , η Π ύ λ η π ρ ο έ β α λ ε

κ α ι π ά λ ι α ξ ιώ σ ε ις υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς ε π ί τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν * με β ά σ η α υ τ ή τη

θ έσ η , ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς θ ε ω ρ ή θ η κ ε ό τ ι τ ε λ ο ύ σ ε υ π ό ε ιδ ικ ή τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία .

Β έ β α ια ο A d a ir γ ν ώ ρ ιζ ε α π ό κ α ιρ ό , ό π ω ς α ν α φ έ ρ θ η κ ε , τ ι ς τ ο υ ρ κ ικ έ ς α ξ ιώ σ ε ις .

Δ ε ν π ε ρ ίμ ε ν ε ό μ ω ς ό τ ι θ α π ρ ο β λ η θ ο ύ ν α π ρ ο κ ά λ υ π τ α μ ε τ ά τ ι ς ε π α ν ε ιλ η μ μ έ ν ε ς

ε π ίσ η μ ε ς τ ο υ ρ κ ικ έ ς υ π ο σ χ έ σ ε ις . Ε ιδ ικ ό τ ε ρ α , ε ίχ ε κ ά π ω ς ε φ η σ υ χ ά σ ε ι ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς μ ε τ ά τ η ν ε π ίσ κ ε ψ η , σ τ ι ς 7 .5 ., τ ο υ α ρ χ ιδ ρ α γ ο μ ά ν ο υ τ η ς Π ύ λ η ς , ο ο π ο ίο ς α ν α γ ν ώ ρ ισ ε ρ η τ ά κ α ι α π ε ρ ίφ ρ α σ τ α τ ο δ ικ α ίω μ α τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή

ν α ζ η τ ή σ ε ι κ α ι ν α λ ά β ε ι ικ α ν ο π ο ίη σ η . Η μ ό ν η δ υ σ κ ο λ ία γ ι α τ η ν π λ ή ρ η α π ο δ ο χ ή τ ο υ α γ γ λ ικ ο ύ α ιτ ή μ α τ ο ς ή τ α ν τ ό τ ε τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ε ίχ ε σ υ λ -

λ η φ θ ε ί κ α ι κ ρ α τ ο ύ ν τ α ν α π ό τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο . Τ ώ ρ α , ό τ α ν π ι α ο Δ ε ν -

δ ρ ιν ό ς β ρ ισ κ ό τ α ν σ τ α χ έ ρ ια τ ω ν τ ο ύ ρ κ ω ν , η Π ύ λ η α ρ ν ή θ η κ ε ν α τ ο ν π α ρ α - δ ώ σ ε ι σ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς , μ ε τ η ν π ρ ό φ α σ η ό τ ι ή τ α ν τ ο ύ ρ κ ο ς υ π ή κ ο ο ς .

Η ν έ α α υ τ ή μ ε τ α β ο λ ή τ η ς τ ο υ ρ κ ικ ή ς σ τ ά σ η ς σ τ ο ζ ή τ η μ α α ν ά γ κ α σ ε κ α ι π ά λ ι τ ο ν A d a ir ν α δ ια μ α ρ τ υ ρ η θ ε ί έ ν τ ο ν α μ ε γ ρ α π τ ή δ ια κ ο ίν ω σ η π ρ ο ς τ ο ν τ ο ύ ρ κ ο υ π ο υ ρ γ ό Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν 1. Σ τ ο έ γ γ ρ α φ ο α υ τ ό υ π ε ν θ υ μ ιζ ό τ α ν ό τ ι η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η ε ίχ ε υ π ο σ χ ε θ ε ί ε π α ν ε ιλ η μ μ έ ν α τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ο υ Δ ε ν -

δ ρ ιν ο ύ χ ω ρ ί ς κ α ν έ ν α ν ό ρ ο . Γ ιν ό τ α ν ε π ίσ η ς α ν α φ ο ρ ά σ τ ο ό τ ι η α ν ε ξ α ρ τ η σ ία

τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ι τ ε ία ς ε ίχ ε α ν α γ ν ω ρ ισ θ ε ί ε π ίσ η μ α μ ε τη σ υ ν θ ή κ η τ η ς Α μ ιέ - ν η ς ( τ η ς 2 5 .3 .1 8 0 2 ) , τ η ν ο π ο ία σ υ ν θ ή κ η ε ίχ ε υ π ο γ ρ ά ψ ε ι κ α ι η Π ύ λ η . Ε π ιπ λ έ ο ν , η Μ .Β ρ ε τ α ν ία ε ίχ ε α ν α γ ν ω ρ ισ θ ε ί μ ε τ η ν ίδ ια σ υ ν θ ή κ η ω ς ε γ γ υ ή τ ρ ια δ ύ ν α μ η

κ α ι ω ς π ρ ο σ τ ά τ ι ς τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς 2. Έ κ τ ο τ ε , ό π ω ς τ ό ν ι ζ ε ο ά γ γ λ ο ς

ία δύο κείμενα, στα γαλλικά, συναποτελούν το συν/νο Α. Ας αναφερθεί ακόμη ότι η Πύλη δήλωνε «qu’elle ne reconnoit point que la R6publique des Sept-Isles ait έΐέ detruite et annullde». Η φράση αυτή υπογραμμίζεται από τον άγγλο πρεσβευτή· άλλωστε το κείμενο της τουρκικής απάντησης και της γαλλικής ανακοίνωσης κοινοποιήθηκε ως εγκύκλιος στους προξένους της Αγγλίας και σε κάθε ενδιαφερόμενο.

1. Βλ. αντίγραφο της διακοίνωσης, με ημερομηνία 12.7.1809, συν/νο στην αρ. XXX αναφορά Adair προς Canning, δημοσιευμένο ό.π., τ. 1, σ. 239-240. Εδώ, μεταξύ άλλων, γίνεται για πρώτη φορά λόγος ότι ο Δενδρινός είχε ζητήσει και είχε λάβει από τον Adair την αγγλική προστασία, η οποία ουδέποτε είχε ανακληθεί.

2. Το άρθρο IX της συνθήκης της Αμιένης αναφερόταν στην επίσημη και ρητή αναγνώριση του νέου κράτους (της Επτανήσου Πολιτείας), το οποίο γινόταν δεκτό στην ευρωπαϊκή οικογένεια, ενώ με ειδική ρήτρα (clause expresse) ο βασιλιάς της Μ. Βρεταννίας εγγυόταν την προηγούμενη σύμβαση της 21.3.1800 και ανακηρυσσόταν προστάτης του νέου κράτους: Nicolas Timoleon Bulgari, Les Sept-lies loniennes et les traites qui les concement, Leipzig 1859, σ. 11.


π ρ ε σ β ε υ τ ή ς , δ ε ν ε ίχ ε α ν α τ ρ α π ε ί τ ο ισ χ ύ ο ν κ α θ ε σ τ ώ ς μ ε ν ε ώ τ ε ρ η σ υ ν θ ή κ η . Ο

A d a ir , λ ο ιπ ό ν , κ α λ ο ύ σ ε τ η ν Π ύ λ η ν α δ η λ ώ σ ε ι β ά σ ε ι π ο ι α ς ε ξ ο υ σ ία ς α ξ ίω ν ε

τ ο δ ικ α ίω μ α ν α θ ε ω ρ ή σ ε ι τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό ω ς υ π ή κ ο ό τ η ς κ α ι μ ε π ο ια ε ξ ο υ σ ία

τ ο ύ α ρ ν ο ύ ν τ α ν τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ο υ . Ο A d a ir δ ή λ ω σ ε ε π ίσ η ς ό τ ι , α ν δ ε ν λ ά μ β α ν ε

ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ή α π ά ν τ η σ η σ τ ο π α ρ α π ά ν ω ε ρ ώ τ η μ α , ή τ α ν υ π ο χ ρ ε ω μ έ ν ο ς , σ το

ό ν ο μ α τ ο υ β α σ ιλ ιά τ ο υ , ν α μ η ν α ν α γ ν ω ρ ίσ ε ι τ η ν π ρ ο β α λ λ ό μ ε ν η υ ψ η λ ή κ υ

ρ ι α ρ χ ί α τ η ς Π ύ λ η ς ε π ί τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν . Ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς δ ια μ α ρ τ υ ρ ό τ α ν ,

τ έ λ ο ς , κ α ι θ ε ω ρ ο ύ σ ε π α ρ ά ν ο μ ε ς ό λ ε ς τ ι ς π ρ ά ξ ε ι ς τ η ς Π ύ λ η ς , ο ι ο π ο ίε ς β α

σ ί ζ ο ν τ α ν σ τ η ν π α ρ α π ά ν ω α σ τ ή ρ ικ τ η α ξ ίω σ ή .της. Κ υ ρ ίω ς ό μ ω ς δ ια μ α ρ τ υ ρ ό

τ α ν γ ι α τ η σ υ ν ε χ ιζ ό μ ε ν η κ ρ ά τ η σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , τ η ν ο π ο ία ε ξ ε λ ά μ β α ν ε ω ς

ε υ θ ε ία π α ρ α β ία σ η τ η ς π ρ ό σ φ α τ η ς α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ ή ς σ υ ν θ ή κ η ς τ η ς 5 .1 .1 8 0 9 1 κ α ι

ω ς ι δ ια ί τ ε ρ α ε π ιζ ή μ ια γ ι α τ ι ς φ ιλ ικ έ ς σ χ έ σ ε ις τ ω ν δ ύ ο α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ιώ ν , τ η ς

Α γ γ λ ία ς δ η λ . κ α ι τ η ς Ο θ ω μ α ν ικ ή ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς .

Π α ρ ά τ η ν α υ σ τ η ρ ή τ ο υ δ ια κ ο ίν ω σ η , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς π ρ ο τ ίμ η σ ε ν α

μ η ν ε ξ ω θ ή σ ε ι τ α π ρ ά γ μ α τ α 2 ό π ω ς α ν έ φ ε ρ ε π ρ ο ς τ ο ν π ρ ο ϊσ τ ά μ ε ν ό τ ο υ υ π ο υ ρ

γ ό , τ ο δ ιά β η μ ά τ ο υ ε ίχ ε σ κ ο π ό ν α ε γ γ ρ ά ψ ε ι υ π ο θ ή κ η γ ι α τ ο μ έ λ λ ο ν . Ο μ ο λ ο

γ ο ύ σ ε π ά ν τ ω ς ό τ ι τ ο ν ε ν δ ιέ φ ε ρ ε ι δ ια ίτ ε ρ α η δ η μ ιο υ ρ γ ία μ ια ς α π λ ή ς γ ρ α μ

μ α τ ε ία ς ( c h a n c e ry ) τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η , α ν ε ξ ά ρ τ η τ η ς α π ό

κ ά θ ε π ρ ε σ β ε ία γ ι α τ α ν η σ ιά , κ α ι μ ά λ ισ τ α ό τ α ν α κ ό μ η ο ύ τ ε μ ια σ π ιθ α μ ή α π ό

τ ο έ δ α φ ο ς τ ο υ ς δ ε ν ε ίχ ε υ π α χ θ ε ί σ ε α γ γ λ ικ ή κ α τ ο χ ή , γ ι α τ ί α κ ρ ιβ ώ ς η ύ π α ρ ξ η

τ η ς γ ρ α μ μ α τ ε ία ς α υ τ ή ς θ α ή τ α ν π ο λ ύ χ ρ ή σ ιμ η σ τ ο μ έ λ λ ο ν γ ια τ η ν ε π α ν ίδ ρ υ σ η

τ η ς ί δ ι α ς τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς . Η τ α κ τ ικ ή τ η ς α ν α μ ο ν ή ς π ο υ υ ιο θ έ τ η σ ε

ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς ε π ιβ α λ λ ό τ α ν , κ α τ ά τη γ ν ώ μ η τ ο υ , κ α ι γ ια ά λ λ ο υ ς λ ό γ ο υ ς .

Κ α ι π ρ ώ τ α α π ’ ό λ α , γ ι α τ ί η Π ύ λ η ή τ α ν ο π ω σ δ ή π ο τ ε α π ο φ α σ ισ μ έ ν η ν α ε π ι

σ π ε ύ σ ε ι τ η ρ ή ξ η τ η ς μ ε τη Γ α λ λ ία . Έ π ε ι τ α , κ α ι τ ο π ι ο σ π ο υ δ α ίο , δ ε ν ε ίχ ε τ α

μ έ σ α ν α π ι έ σ ε ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η , ε κ τ ό ς α ν δ ιέ κ ο π τ ε τ η ν α ν τ α λ λ α γ ή

ε π ικ υ ρ ώ σ ε ω ν (b y s u s p e n d in g th e e x c h a n g e o f th e r a t i f ic a t io n s ) , μ έ τ ρ ο ε ν τ ε λ ώ ς

π α ρ ά τ ο λ μ ο , α ν λ α μ β α ν ό τ α ν υ π ό ψ η η δ ε δ ο μ έ ν η δ ιά θ ε σ η τ ω ν τ ο ύ ρ κ ω ν , α λ λ ά

κ α ι η κ ρ ισ ιμ ό τ α τ η θ έσ η τ ω ν α υ σ τ ρ ια κ ώ ν . Ό λ α θ α ή τ α ν δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά , α ν ο

ά γ γ λ ο ς ν α ύ α ρ χ ο ς τ η ς Μ ε σ ο γ ε ίο υ λ ό ρ δ ο ς C o llin g w o o d δ ια β ε β α ίω ν ε τ ο ν A d a ir

ό τ ι ή τ α ν σ ε θ έσ η ν α α π ο σ τ ε ίλ ε ι α γ γ λ ικ ή ν α υ τ ικ ή δ ύ ν α μ η σε β ή θ ε ια τ ω ν τ ο ύ ρ

κ ω ν κ α τ ά τ ω ν ρ ώ σ ω ν σ τη Μ α ύ ρ η Θ ά λ α σ σ α . Σ ε μ ια τ έ τ ο ια π ε ρ ίπ τ ω σ η , ο

1. Της λεγάμενης συνθήκης των Δαρδανελλίων.2. Ο Adair εμφανίζεται ιδιαίτερα προσεκτικός στους χειρισμούς του. Ό πω ς ο ίδιος ομολογεί,

είχε ιεραρχήσει τους στόχους του και, παρά την οξύτητα των εκάστοτε παραστάσεων του προς την Πύλη, κατά βάθος ήταν ευχαριστημένος να επιτυγχάνει έναν έναν τους στόχους αυτούς: την άδεια απόπλου των πέντε επτανησιακών πλοίων, την παροχή προστασίας στα υπόλοιπα, τη ρήξη της Πύλης με τη γαλλική διπλωματική αποστολή, την απελευθέρωση του Δενδρινού, την ανεξαρτησία των Επτανήσων: Adair προς A. Ball, Πέραν, 8.5.1809, The Negotiations, τ. 2, σ. 163.


A d a ir θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ε ι σ κ λ η ρ ό τ ε ρ ο υ ς τ ό ν ο υ ς , π ι θ α ν ώ ς α κ ό μ η

κ α ι ν α ε π ιτ ύ γ χ α ν ε τ η ν α π ο π ο μ π ή τ ο υ γ ά λ λ ο υ ο μ ο λ ό γ ο υ τ ο υ . Ό μ ω ς ο λ ό ρ δ ο ς

C o llin g w o o d π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε τ ο ν A d a ir ό τ ι δ ε ν ε ίχ ε δ ια θ έ σ ιμ α π λ ο ί α 1.

Α λ λ ά ο ι λ ό γ ο ι π ο υ ε π έ β α λ λ α ν τ η ν τ α κ τ ικ ή τ η ς α ν α μ ο ν ή ς σε ό λ α τ α α ν ο ιχ τ ά

θ έ μ α τ α π ο υ α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ ε τη σ τ ιγ μ ή εκ ε ίν η η α γ γ λ ικ ή δ ιπ λ ω μ α τ ία σ τ η ν Κ ω ν

σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η — κ α ι σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , φ υ σ ικ ά — ή τ α ν α κ ό μ η π ε

ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι . Ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς δ ιέ β λ ε π ε σ ω σ τ ά κ α ι ε ρ μ ή ν ε υ ε κ α τ ά τ ο ν κ α

λ ύ τ ε ρ ο τ ρ ό π ο τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η . Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , α π έ δ ιδ ε τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή σ τ ά σ η ,

κ α ι κ α τ ’ ε π έ κ τ α σ η κ α ι τ η ν π ρ ο σ ω π ικ ή τ ο υ α δ υ ν α μ ία ν α π α ρ έ μ β ε ι α π ο τ ε λ ε

σ μ α τ ικ ά , σ τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι η φ ιλ ο γ α λ λ ικ ή μ ε ρ ίδ α ( τ η ν α π ο κ α λ ο ύ σ ε φ ρ ά ξ ια :

f a c t io n ) τ ο υ δ ιβ α ν ίο υ ε ίχ ε ε ν δ υ ν α μ ω θ ε ί κ α ί α σ κ ο ύ σ ε σ η μ α ν τ ικ ή ε π ιρ ρ ο ή ε π ί τ η ς α σ θ ε ν ο ύ ς κ α ι π ε ρ ισ π ώ μ ε ν η ς τ ο υ ρ κ ικ ή ς κ υ β έ ρ ν η σ η ς . Η δ υ σ μ ε ν ή ς γ ια τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς ε ξ έ λ ιξ η α υ τ ή ή τ α ν α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ς τ α χ ε ία ς π ρ ο έ λ α σ η ς τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν

σ τ ρ α τ ιώ ν σ τ η ν Κ ε ν τ ρ ικ ή Ε υ ρ ώ π η , π ο υ δ ε ν κ α τ ό ρ θ ω σ ε ν α α ν α κ ό ψ ε ι η ά ν ε υ

σ η μ α σ ία ς ν ίκ η τ ο υ α υ σ τ ρ ια κ ο ύ α ρ χ ιδ ο ύ κ α Κ α ρ ό λ ο υ σ τ ο A s p e m 2. Ο ι γ ά λ λ ο ι ε ίχ α ν κ α τ α λ ά β ε ι τη Σ τ ιρ ία , τ η ν Κ α ρ ιν θ ία κ α ι ά λ λ ε ς α υ σ τ ρ ια κ έ ς ε π α ρ χ ίε ς ,

α π ε ιλ ο ύ σ α ν τ η ν Ο υ γ γ α ρ ία κ α ι π ρ ο κ α λ ο ύ σ α ν τ ο ν τ ο υ ρ κ ικ ό σ υ ν α γ ε ρ μ ό σ τη

Σ ε ρ β ία 3. Σ τ ι ς ε ξ ε λ ίξ ε ις α υ τ έ ς ο φ ε ιλ ό τ α ν α ν α μ φ ίβ ο λ α , κ α τ ά τ ο ν A d a ir , κ α ι η

τ ο υ ρ κ ικ ή ε ν δ ο τ ικ ό τ η τ α π ρ ο ς τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια , ο A d a i r δ ε ν θ ε ω ρ ο ύ σ ε κ α θ ό λ ο υ σ υ ν ε τ ό ν α π ιέ σ ε ι κ α ι ά λ λ ο τ α π ρ ά γ

μ α τ α κ α ι ν α δ ια κ ιν δ υ ν ε ύ σ ε ι ό σ α π ρ ό σ φ α τ α ε ίχ ε κ ε ρ δ ίσ ε ι η α γ γ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά σ τ η ν Π ό λ η . Π ρ ο ς τ ο π α ρ ό ν , λ ο ιπ ό ν , ο κ ύ ρ ιο ς σ τ ό χ ο ς τ η ς α γ γ λ ικ ή ς δ ι π λ ω μ α τ ία ς ή τ α ν ν α δ ια σ φ α λ ίσ ε ι τ η ν α ν τ α λ λ α γ ή τ ω ν ε π ικ υ ρ ώ σ ε ω ν , π α ρ ά τ ι ς ό π ο ι ε ς α π ε ιλ έ ς γ ι α μ α τ α ίω σ ή τ ο υ ς , ν α δ ια τ η ρ ή σ ε ι τ η ν κ α λ ή δ ιά θ ε σ η τ ω ν τ ο ύ ρ κ ω ν

1. Κατά την εκτίμηση του Adair από το ύφος σχετικής επιστολής του Collingwood, ο άγγλος ναύαρχος δεν είχε πειστεί για τη σκοπιμότητα μιας ναυτικής επιχείρησης του είδους που πρότεινε ο Adair: Βλ. The Negotiations, τ. 1, σ. 237, τη σχετική παράγραφο της αναφοράς (αρ. XXX, της 13.7.1809) του Adair προς τον Canning.

2. Προάστιο της Βιέννης, γνωστό από τη νίκη των αυστριακών κατά του Ναπολέοντα, την 21/22 Μαιου 1809.

3. Σε επιστολή του προς τον Leake, με ημερομηνία 10.8.1809 (The Negotiations, τ. 2, σ. 185- 186) ο Adair ομολογεί ρητά: «...that things are going on here in a manner to dissatisfy me extremelly...». Οι επιτυχίες των γάλλων στην Κ. Ευρώπη, η προέλασή τους στην Ουγγαρία μέχρι σχεδόν τα σύνορα της Σερβίας, από τη μια, και από την άλλη η αδυναμία της Μ. Βρεταννίας να βοηθήσει αποτελεσματικά την Τουρκία εναντίον της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, πράγμα που είχε προκαλέσει πολλές και δικαιολογημένες δυσαρέσκειες στην τουρκική κυβέρνηση και είχε αποδυναμώσει την αγγλική θέση, όλα αυτά δεν αφήνουν στον συνετό άγγλο διπλωμάτη μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας. Συνοψίζοντας την κατάσταση, τελειώνει επιγραμματικά την παραπάνω επιστολή του προς τον Leake: «In short, I have no hope of effecting any great object while the French remain at Vienna».


π α ρ ά τ η ν α ν υ π α ρ ξ ί α α γ γ λ ικ ή ς β ο ή θ ε ια ς κ α ι , κ υ ρ ίω ς , ν α ε μ π ο δ ίσ ε ι κ ά θ ε σ κ έψ η γ ι α ν έ α σ υ ν θ ή κ η μ ε τ η Ρ ω σ ία .

Η σ τ ά σ η α ν α μ ο ν ή ς φ α ίν ε τ α ι ό τ ι κ ρ ά τ η σ ε α ρ κ ε τ ά . Η ε π ό μ ε ν η , μ ε τά τ ι ς

1 3 .7 .1 8 0 9 , α ν α φ ο ρ ά σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ χ ρ ο ν ο λ ο γ ε ίτ α ι α π ό τ ι ς α ρ χ έ ς

Ν ο ε μ β ρ ίο υ 1 8 0 9 1. Α λ λ ά α υ τ ή τη φ ο ρ ά η υ π ό θ ε σ η έλ η ξε , με δ ε δ ο μ έ ν η τ η ν κ α

τ ά σ τ α σ η τ η ς Π ύ λ η ς , ό π ω ς ο μ ο λ ο γ ε ί ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς π ε ρ ιχ α ρ ή ς «in a manner more satisfactory that I could have expected». Η ν έ α τ ρ ο π ή τ η ς υ π ό

θ ε σ η ς ο φ ε ιλ ό τ α ν , α σ φ α λ ώ ς , σ τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Ζ α κ ύ ν θ ο υ κ α ι τ η ς Κ ε φ α λ ο -

ν ι ά ς α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς 2. Μ ό λ ις λ ο ι π ό ν ο A d a ir π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε α π ό τ ο ν

L e a k e τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ ω ν δ ύ ο ν η σ ιώ ν κ α ι τ η ν ε γ κ α τ ά σ τ α σ η σ ’α υ τ ά ε π τ α ν η

σ ια κ ή ς « κ υ β έ ρ ν η σ η ς » , θ ε ώ ρ η σ ε σ κ ό π ιμ ο ν α ε π α ν α θ έ σ ε ι τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ι-

ν ο ύ κ α ι ν α ζ η τ ή σ ε ι κ α ι π ά λ ι τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ ή τ ο υ κ α τ ά τ α υ π ε σ χ η μ έ ν α . Μ ε

τ η ν ε υ κ α ιρ ία , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς υ π έ β α λ ε σ τ η ν Π ύ λ η τ ρ ία υ π ο μ ν ή μ α τ α , με

τ α ο π ο ί α ζ η τ ο ύ σ ε : α ) τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ σ τ η ρ ιζ ό μ ε ν ο ς σ τ ις

π α λ α ιό τ ε ρ ε ς υ π ο σ χ έ σ ε ις , β ) τ η ν α ν α γ ν ώ ρ ισ η τ η ς α γ γ λ ικ ή ς π ρ ο σ τ α σ ία ς σ τ ο ν

Δ ε ν δ ρ ιν ό , κ α ι γ ) τ η ν α π ε ρ ίφ ρ α σ τ η α π ά ν τ η σ η τ η ς Π ύ λ η ς α ν α ν α γ ν ω ρ ίζ ε ι τ ώ ρ α

ή ό χ ι τ η ν Ε π τ ά ν η σ ο Π ο λ ιτ ε ία 3. Ε π ιπ λ έ ο ν , ο A d a ir έ δ ω σ ε ο δ η γ ίε ς σ τ ο ν δ ιε ρ

μ η ν έ α P is a n i , ο ο π ο ί ο ς θ α π α ρ έ δ ιδ ε τ α τ ρ ί α υ π ο μ ν ή μ α τ α σ τ η ν Π ύ λ η , ν α δ η

λ ώ σ ε ι ό τ ι η ε γ κ α τ ά σ τ α σ η ε π τ α ν η σ ια κ ή ς κ υ β έ ρ ν η σ η ς σ τ α δ ύ ο ν η σ ιά α π ό τ ο υ ς

ά γ γ λ ο υ ς , χ ω ρ ί ς ν α ζ η τ ή σ ο υ ν κ α ν ε ν ό ς τ η ν ά δ ε ια , ή τ α ν δ ικ α ίω μ ά τ ο υ ς , α φ ο ύ

ο ι α γ γ λ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις μ ό ν ε ς , χ ω ρ ί ς τη β ο ή θ ε ια ά λ λ ο υ , κ α τ έ λ α β α ν τ α ν η σ ιά

α υ τ ά 4.

1. Πρόκειται για την αναφορά του Adair προς τον Canning, αρ. XLIX της 6.11.1809 (Πέραν), δημοσιευμένη The Negotiations, τ. 1, σ. 276-278.

2. Ο Adair πληροφορήθηκε την κατάληψη των δύο νησιών στις 24.10.1809, από τις επιστολές του Leake της 11. και 14.10. Είχε προηγηθεί πληροφορία του προξένου Πατρών Στράνη για την κατάληψη της Ζακύνθου, αλλά ο Στράνης δεν είχε κάνει λόγο για την επανίδρυση της «Ιονίου Δημοκρατίας». Ο Adair δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του για τις καλές ειδήσεις* αισθάνεται ιδιαίτερα υποχρεωμένος γι' αυτές, και το πρώτο που σκέφτεται είναι η ανακίνηση της υπόθεσης Δενδρινού: βλ. Adair προς Leake, Πέραν, 24.10.1809, The Negotiations, τ. 2, σ. 225.

3. Βλ. αντίγραφο του υπομνήματος Adair προς Reis Effendi, Πέραν, 30.10.1809, ως συν/νο στην αναφορά της 6.11.1809 (αρ. XLIX), δημοσιευμένο ό .π ., τ. 1, σ. 278-279. Στο υπόμνημα, αφού γίνεται καταρχή αναφορά στην αναγγελθείσα ήδη απελευθέρωση των δύο νησιών από τις αγγλικές δυνάμεις, καθώς και στην εγκατάσταση επτανησιακής κυβέρνησης σ' αυτά υπό την αγγλική προστασία, προβάλλεται η απαίτηση, κατά τρόπο τελεσιγραφικό, να λάβει η Πύλη σαφή θέση: «The Ottoman Porte having, by several public treaties with Great Britain and other powers, expressly recognised the independence of the Ionian Republic, but having... refused to the said Republic the rights and privileges inseparable from a state of independence, the undersigned [demands]... a direct answer to the question «Does the Porte now acknowledge, or does it not, the Republic of the Seven Islands?». O Adair ζητούσε, ακόμη, επίσημη γραπτή απάντηση στο ερώτημά του, την οποία και θα έστελνε αμέσως στην αγγλική κυβέρνηση.

4. Βλ. το σχετικό απόσπασμα της αναφοράς Adair της 6.11.1809, ό.π., τ. 1, σ. 276*277.


Τ α υ π ο μ ν ή μ α τ α τ ο υ A d a ir κ α ι τ ο « τ ε λ ε σ ίγ ρ α φ ο » π ο υ τ α σ υ ν ό δ ε υ ε π ρ ο -

κ ά λ ε σ α ν α ν α τ α ρ α χ ή σ τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η . Η Π ύ λ η π ρ ό τ ε ιν ε σ τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή δ ιά φ ο ρ ε ς ε ν α λ λ α κ τ ικ έ ς λ ύ σ ε ις , ο ι ο π ο ίε ς κ α ι α π ο ρ ρ ίφ θ η κ α ν . Ο

A d a ir , μ ά λ ισ τ α , α ρ ν ή θ η κ ε «for a long time» ν α σ υ μ μ ε τ ά σ χ ε ι σ ε κ ο ιν ή σ ύ σ κ ε ψ η '

τ ε λ ικ ά υ π ο χ ώ ρ η σ ε , ό τ α ν τ ο σ χ ε τ ικ ό α ίτ η μ α δ ια β ιβ ά σ θ η κ ε κ α τ ά τ ό ν ε π ισ η μ ό

τ ε ρ ο τ ρ ό π ο . Τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ς σ ύ σ κ ε ψ η ς , π ο υ έ γ ιν ε σ τ ι ς 5 .1 1 .1 8 0 9 τ ο β ρ ά δ υ ,

ή τ α ν ν α υ π ο χ ω ρ ή σ ε ι η τ ο υ ρ κ ικ ή π λ ε υ ρ ά σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Δ έ χ τ η κ ε

δ η λ . ν α π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι σ ’α υ τ ό π ο υ α π ό τ η ν α ρ χ ή ε ίχ ε σ υ μ φ ω ν η θ ε ί: ν α ε μ φ α ν ισ θ ε ί

ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ε ν ώ π ιο ν τ ο υ κ α ϊμ α κ ά μ η , π α ρ ο υ σ ία τ ω ν δ ιε ρ μ η ν έ ω ν τ η ς α γ γ λ ικ ή ς

κ α ι τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς , κ α ι ν α ε ρ ω τ η θ ε ί σ ε π ο ι ο έ θ ν ο ς ( n a t io n ) α ν ή κ ε .

Α ν ά λ ο γ α μ ε τ η ν α π ά ν τ η σ ή τ ο υ , ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς θ α π α ρ α δ ιδ ό τ α ν σ τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε

σ β ευ τή ή σ τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο . Η σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η λ ύ σ η τ ο υ ζ η τ ή μ α τ ο ς

ε π ιλ έ χ θ η κ ε α π ό τ ο ν A d a ir , γ ι α τ ί α φ ε ν ό ς α π ο τ ε λ ο ύ σ ε τ η ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ η τ η ς

α ρ χ ικ ή ς τ ο υ ρ κ ικ ή ς υ π ό σ χ ε σ η ς — κ α ι ε π ο μ έ ν ω ς δ ικ α ίω ν ε τ ι ς ω ς τ ό τ ε α γ γ λ ικ έ ς

π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς — , κ α ι α φ ε τ έ ρ ο υ θ α α π ο τ ε λ ο ύ σ ε α π ο φ α σ ισ τ ικ ό π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο γ ια α ν ά λ ο γ α θ έ μ α τ α π α ρ ο χ ή ς π ρ ο σ τ α σ ία ς , τ α ο π ο ία α μ φ ισ β η τ ο ύ σ ε η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά .

' Έ ν α ά λ λ ο ζ ή τ η μ α π ο υ α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ τ η κ ε μ ε ιδ ια ίτ ε ρ η ε υ α ισ θ η σ ία 1, γ ι α ε υ ν ό η τ ο υ ς λ ό γ ο υ ς , α π ό τ η ν α γ γ λ ικ ή δ ιπ λ ω μ α τ ία ή τ α ν ε κ ε ίν ο τ η ς υ λ ικ ή ς α π ο κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , τ ο υ ο π ο ίο υ η π ε ρ ιο υ σ ία σ τ η ν Κ έ ρ κ υ ρ α ε ίχ ε κ α

τ α σ χ ε θ ε ί α π ό τ ι ς γ α λ λ ικ έ ς α ρ χ έ ς τ ο υ ν η σ ιο ύ , κ α ι ο ί δ ιο ς ε ίχ ε κ η ρ υ χ θ ε ί ε ξ ό ρ ισ τ ο ς δ ιά β ίο υ 2. Ο A d a ir , λ ο ιπ ό ν , π ρ ό τ ε ιν ε κ α τ α ρ χ ή ν α λ η φ θ ο ύ ν μ έ τ ρ α α ν τ ε κ

δ ίκ η σ η ς . Μ ά λ ισ τ α ε ίχ ε π ρ ο β ε ί σ ε σ χ ε τ ικ έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς , γ ι α τ ι ς ο π ο ί ε ς ζ η τ ο ύ σ ε εκ τ ω ν υ σ τ έ ρ ω ν τ η ν έ γ κ ρ ισ η τ ο υ π ρ ο ϊσ τ α μ έ ν ο υ τ ο υ υ π ο υ ρ γ ο ύ . Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α ,

ε ίχ ε γ ρ ά ψ ε ι π ρ ο ς τ ο ν λ ό ρ δ ο C o llin g w o o d 3 κ α ι π ρ ο ς τ ο ν S ir J o h n S tu a r t4, ε ι-

Επίσης ο Pisani είχε οδηγίες ν ’ αφήσει περιθώρια στην Πύλη, στην προφορική όμως δήλωση και όχι στο γραπτό υπόμνημα, λέγοντας ότι «if the Porte still recognised the Republic, her ancient claims would be attended to; - if not, not».

1. Ενδεικτικό είναι ότι το θέμα τίθεται σε ιδιαίτερη αναφορά (αρ. L) του Adair προς Canning με την ίδια ημερομηνία (6.11.), ό.π., σ. 279-280.

2. Στην παραπάνω αναφορά αρ. L γίνεται μνεία ως συν/νου επίσημου αντιγράφου του σχετικού διατάγματος των γαλλικών αρχών της Κέρκυρας. Το αντίγραφο δεν δημοσιεύεται από τον Adair εδώ.

3. Βαρόνος Cuthbert Collingwood (1748-1810). Αγγλος ναύαρχος, με αποφασιστική συμβολή στη νίκη του Trafalgar. Ως αρχηγός των αγγλικών ναυτικών δυνάμεων της Μεσογείου, κατέλαβε τα γαλλοκρατούμενα νησιά του Ιονίου πλην της Κέρκυρας: Michel Mourre, Dictionnaire d'fflstoire- Universelle, Paris, Editions Universitaires, 1968, τ. 1, σ. 449.

4. Αμερικανός στρατηγός στην υπηρεσία των άγγλων (1759-1815), νικητής των γάλλων στην Καλαβρία (Maida, 4.7.1806), διοικητής των αγγλικών δυνάμεων της Σικελίας μέχρι το 1810, οπότε παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενος για την ανεπάρκεια των μέσων που του είχαν διατεθεί: Jean Tulard (dir.), Dictionnaire Napoldon, Paris, Fayard, 1987, σ. 1599.


σηγούμενος να κατασχεθεί η γαλλική περιουσία που θα ανευρισκόταν στα καταχτημένα νησιά, αντίστοιχη σε αξία με τη δημευμένη περιουσία του Δεν- δρινού'. Η πράξη αυτή, αν τελικά υιοθετούνταν η εισήγηση του Adair, είχε διπλό στόχο: να αποζημιωθεί ο Δενδρινός, όπως του οφειλόταν, με δαπάνη των γάλλων, αλλά και να αποτρέψει τους γάλλους από παρόμοιες ενέργειες στο μέλλον, ενώ παράλληλα θα ενθάρρυνε τους φίλους της Αγγλίας3.

Ο Δενδρινός. ωστόσο, δεν είχε ακόμη παραδοθεί στους άγγλοϋς στις 14.11. Ο Adair ανέμενε ότι σε δυο ημέρες θα τελείωνε η υπόθεση, σύμφωνα με τις επίσημες και ρητές υποσχέσεις και δεσμεύσεις της τουρκικής πλευράς. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι ο άγγλος πρεσβευτής θεωρούσε τη λύση του ζητήματος ως απόδειξη της σταθερότητας της τουρκικής κυβέρνησης, όταν η τελευταία αυτή δήλωνε ότι δεν θα υπέκυπτε στις νέες γαλλικές πιέσεις, που κατέστησαν εντονότερες μετά την ήττα και συνθηκολόγηση της Αυστρίας3. Ο άγγλος διπλωμάτης δεν φαινόταν να εκτιμά και πολύ τις τουρκικές δηλώσεις και εξέφραζε συγκαλυμμένες επιφυλάξεις για τη διευθέτηση της υπόθεσης Δενδρινού.

Οι επιφυλάξεις και η απαισιοδοξία του άγγλου πρεσβευτή γρήγορα επαληθεύτηκαν4. Στις 5.11. ο δραγομάνος της Πύλης μετέβη στην αγγλική πρεσβεία. για να προτείνει άλλη λύση για την υπόθεση: ο Δενδρινός θα θεωρούνταν ως προστατευόμενος της Πύλης και. κατά συνέπεια, η Α γ γ λ ία θα έπρεπε να αποσύρει τη δική της προστασία. Ως πρόφαση για τη νέα ρύθμιση προβλήθηκε η αναστάτωση που επικράτησε στην Πύλη από τη νέα απαίτηση του γάλλου charge d’affaires, όταν αυτός πληροφορήθηκε τις ρυθμίσεις της 5.11.

1. Βλ. την επιστολή Adair προς Collirigwood. Stuart κ.ά., Πέραν. 25.10.1809. The Negotiations. τ. 2, σ. 227-230. όπου τονίζεται η ιδιαίτερη σημασία της αποκατάστασης του Δενδρινού. Πρβλ. ανάλογη επιστολή του Adair προς τον Ν. Στράνη (πρόξενο Πατριόν), Πέραν. 20.10.1809. ό .π .. τ. 2, σ. 223-224.

2. Ο Adair υπενθυμίζει (αναφορά αρ. L της 6.11.1809). για να στηρίξει ακόμη περισσότερο την εισήγηση του, ότι υπήρχαν πολλοί κερκυραίοι στο Πέραν, στη Σμύρνη και σε άλλες «σκάλες», που επιθυμούσαν να δράσουν με τους άγγλους κατά των γάλλων. αλλά φοβούνταν τη δήμευση της περιουσίας στο Νησί τους, όπως είχε συμβεί με τον Δενδρινό. Αν. λοιπόν, οι αγγλικές αρχές προχωρούσαν σε δήμευση της δημόσιας και ιδιωτικής γαλλικής περιουσίας στα καταληφθέντα νησιά και στη δημιουργία από τα έσοδα αυτά ενός ειδικού ταμείου παροχής αποζημιώσεων, τότε οι εύλογες επιφυλάξεις και οι φόβοι τω ν κερκυραίων θα εξέλιπαν κατά μέγα μέρος.

3. Βλ. τους όρους που θέτουν οι γάλλοι προς την Πύλη, καθώς και τις σχετικές δηλώσεις του τούρκου υπουργού Εξωτερικών προς τον άγγλο πρεσβευτή, σε αναφορά Adair προς Canning (αρ. LII). Πέραν, 14.11.1809. The Negotiations, τ. 1. σ. 281-283.

4. Τη νέα τροπή που παίρνει η υπόθεση Δενδρινού. τις* παλινωδίες της τουρκικής πλευράς και τ ις αιτίες τους, τη στάση της αγγλικής πρεσβείας και τις ανάλογες προσπάθειες της γαλλικής εξιστορεί ο Adair σε μακροσκελή αναφορά του προς τον Canning (αρ. LIII). με ημερομηνία 29.11.1809 (Πέραν)' βλ. και την αναφορά αυτή δημοσιευμένη στου Adair. The Negotiations, τ. 1. σ. 283-290.


Ο L a T o u r-M a u b o u rg , δ η λ α δ ή , έ π ε ιτ α α π ό ε ιδ ικ ή ε ν τ ο λ ή τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α ,

ό π ω ς ισ χ υ ρ ιζ ό τ α ν , α π α ιτ ο ύ σ ε κ α ι π ά λ ι ν α τ ο ύ π α ρ α δ ο θ ε ί ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ω ς π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο ς τη ς Γ α λ λ ία ς . Η μ ό ν η λ ο γ ικ ή κ α ι ε π ιβ α λ λ ό μ ε ν η α π ά ν τ η σ η

τ ο υ A d a ir σ τη ν έ α τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ό τ α σ η ή τ α ν , φ υ σ ικ ά , η α π ό λ υ τ η κ α ι σ τ α θ ε ρ ή

εμ μ ο ν ή τ ο υ σ τ ις σ υ μ φ ω ν η μ έ ν ε ς ρ υ θ μ ίσ ε ις κ α ι η α π α ίτ η σ η γ ια τ η ν ά μ ε σ η κ α ι

χ ω ρ ίς ό ρ ο υ ς π ρ α γ μ ά τ ω σ ή τ ο υ ς . Η α ν τ ίδ ρ α σ η τ ο υ τ ο ύ ρ κ ο υ δ ρ α γ ο μ ά ν ο υ σ τ η ν

α γ γ λ ικ ή θ έσ η ή τ α ν ν α δ η λ ώ σ ε ι ό τ ι δ ε ν υ π ή ρ χ ε κ α ν ε ν ό ς ε ίδ ο υ ς δ έ σ μ ε υ σ η τ η ς Π ύ λ η ς α π έ ν α ν τ ι σ τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή . Δ ε ν α π έ μ ε ν ε τ ώ ρ α σ τ ο ν A d a ir ά λ λ η

ε π ιλ ο γ ή , π α ρ ά ν α δ η λ ώ σ ε ι ό τ ι α ν ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς δ ε ν α π ε λ ε υ θ ε ρ ω ν ό τ α ν ε ν τ ό ς

τη ς η μ έ ρ α ς , ο ί δ ιο ς δ ε ν ε ίχ ε π α ρ ά ν α α π ο σ ύ ρ ε ι τ α δ ια π ισ τ ε υ τ ή ρ ιά τ ο υ κ α ι

ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ η ν ο θ ω μ α ν ικ ή π ρ ω τ ε ύ ο υ σ α , χ ω ρ ί ς μ ά λ ισ τ α τ ο υ ς π ρ ο β λ ε π ό -

μ ε ν ο υ ς α π ό τ ο π ρ ω τ ό κ ο λ λ ο α π ο χ α ιρ ε τ ισ μ ο ύ ς . Η δ ή λ ω σ η τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ευ τή π ρ ο κ ά λ ε σ ε ν έ ε ς σ υ ζ η τ ή σ ε ις μ ε τ α ξ ύ τ ο υ τ ο υ ρ κ ικ ο ύ υ π ο υ ρ γ ε ίο υ κ α ι τ η ς α γ γ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς , ο ι ο π ο ί ε ς μ ά λ ισ τ α ο ξ ύ ν θ η κ α ν κ α ι μ ε τ α β λ ή θ η κ α ν σ ε

ε χ θ ρ ό τ η τ α μ ε α π ρ ό β λ ε π τ ε ς σ υ ν έ π ε ιε ς .Α π ο τ ιμ ώ ν τ α ς τ η σ τά σ η τ ο υ σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς

ο μ ο λ ο γ ο ύ σ ε ό τ ι , α ν ω ς μ ο ν α δ ικ ό κ ρ ιτ ή ρ ιο λ α μ β α ν ό τ α ν η κ α τ ά σ τ α σ η τ η ς Π ύ

λ η ς κ α ι ο ι δ υ σ χ έ ρ ε ιέ ς τ η ς α π ό τη ρ ω σ ο τ ο υ ρ κ ικ ή ρ ή ξ η , ο ι ω ς τ ό τ ε χ ε ιρ ισ μ ο ί τ ο υ ή τ α ν ε σ φ α λ μ έ ν ο ι. Π α ρ ά λ λ η λ α ό μ ω ς σ η μ ε ίω ν ε , δ ι π λ ω μ α τ ικ ό τ α τ α κ α ι μ ε τη σ ω σ τή δ ό σ η π ικ ρ ία ς , ό τ ι έ τ σ ι έ ν α ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς τ η ς Α γ γ λ ία ς ό φ ε ιλ ε ν α υ π ο

μ έ ν ε ι κ α ι ν α κ α τ α π ίν ε ι τ α π ά ν τ α , μ ό ν ο κ α ι μ ό ν ο γ ι α ν α π α ρ α μ έ ν ε ι σ τη θ έ σ η τ ο υ . Ι δ ια ίτ ε ρ η σ η μ α σ ία γ ια τ ο θ έ μ α μ α ς έ χ ε ι η α ν α φ ο ρ ά τ ο υ A d a ir σ τ η ν ο υ σ ία

τ η ς υ π ό θ ε σ η ς Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , ό π ω ς ο ί δ ιο ς τ η ν ε ν ν ο ο ύ σ ε : ω ς π ρ ό β λ η μ α π ο υ α φ ο ρ ο ύ σ ε τ η ν τ ύ χ η ε ν ό ς κ α λ ο ύ σ υ ν ε ρ γ ά τ η , α λ λ ά κ α ι ω ς ζ ή τ η μ α π ο υ α ν α φ ε ρ ό τ α ν γ ε ν ικ ό τ ε ρ α σ τ ο σ η μ α ν τ ικ ό θ έ μ α τ η ς π α ρ ο χ ή ς π ρ ο σ τ α σ ία ς . Α ν ό μ ω ς , σ υ ν έ χ ιζ ε τ η ν α π ο τ ίμ η σ ή τ ο υ ο ά γ γ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς , υ π ή ρ χ ε κ ά π ο ιο ό ρ ιο σ τ η ν α γ γ λ ικ ή

σ υ μ π ά θ ε ια π ρ ο ς τ η ν Ο θ ω μ α ν ικ ή α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία κ α ι τ α π ρ ο β λ ή μ α τ ά τ η ς κ α ι

α ν , ε π ίσ η ς , η ε γ κ α τ ά λ ε ιψ η τ ω ν α ρ χ ώ ν γ ι α τ ι ς ο π ο ί ε ς α γ ω ν ίσ τ η κ ε , θ έ τ ο ν τ α ς

τ η ν κ α ρ ιέ ρ α κ α ι τ η ν π ρ ο σ ω π ικ ή τ ο υ α σ φ ά λ ε ια σ ε δ ε ύ τ ε ρ η μ ο ίρ α , θ α ε ίχ ε α ν τ ί

θ ε τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α , ν α α υ ξ ή σ ε ι δ η λ . τ ι ς δ υ σ χ έ ρ ε ιε ς σ τ ι ς α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ έ ς σ χ έ σ ε ις , τ ό τ ε ο ι χ ε ιρ ισ μ ο ί τ ο υ θ α δ ικ α ιώ ν ο ν τ α ν .

Ο A d a ir, ω σ τ ό σ ο , π α ρ α δ ε χ ό τ α ν ό τ ι η Π ύ λ η β ρ έθ η κ ε σ ε δ υ σ χ ε ρ έ σ τ α τ η θ έσ η

μ ε τ ά τη γ α λ λ ο α υ σ τ ρ ια κ ή σ υ ν θ ή κ η . Τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ ω ν δ υ σ χ ε ρ ε ιώ ν τ ο μ α ρ τ υ ρ ο ύ σ ε ,

κ α τ ά τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή , τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η σ υ ν έ χ ιζ ε

ν α υ π ο τ ά σ σ ε τ α ι σ τ ις θ ε λ ή σ ε ις τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π λ ε υ ρ ά ς , φ ίλ η ς κ α ι σ υ μ μ ά χ ο υ

τ η ς Ρ ω σ ία ς , τ ο υ π α ρ α δ ο σ ια κ ο ύ ε χ θ ρ ο ύ δ η λ . τ ω ν τ ο ύ ρ κ ω ν . Κ ι ό λ α α υ τ ά ε ν α ν τ ίο ν τ ω ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τ ω ν τ η ς Α γ γ λ ία ς , π ο υ π ο λ ε μ ο ύ σ ε τ ο υ ς ρ ώ σ ο υ ς κ α ι με

τ η ν ο π ο ία η Π ύ λ η ε ίχ ε υ π ο γ ρ ά ψ ε ι σ υ ν θ ή κ η ! Ο A d a ir ε ξ έ φ ρ α ζ ε τ ο ν φ ό β ο ό τ ι η Π ύ λ η θ α υ π έ κ υ π τ ε τ ε λ ικ ά σ τ ι ς σ υ ν τ ο ν ισ μ έ ν ε ς γ α λ λ ο ρ ρ ω σ ικ έ ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς , π ο υ ε ίχ α ν ω ς σ τ ό χ ο ν α α π ο μ α κ ρ ύ ν ο υ ν τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία α π ό τ η ν Π ό λ η .

50 Γ. Λ. Σιορόκας

π α ρ ά τ ι ς ε π ισ η μ ό τ ε ρ ε ς τ ο υ ρ κ ικ έ ς δ ια β ε β α κ υ σ ε ις γ ια τ ο α ν τ ίθ ε τ ο . Π α ρ ά τ ι ς

ό π ο ι ε ς ε π ιφ υ λ ά ξ ε ι ς μ π ο ρ ε ί ν α έ χ ε ι σ ή μ ε ρ α κ α ν ε ίς γ ι α τ η ν ο ρ θ ό τ η τ α τ η ς α ν ά

λ υ σ η ς τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή , γ ε γ ο ν ό ς ε ίν α ι ό τ ι η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ ε ίχε

δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι κ λ ίμ α δ υ σ π ισ τ ία ς , ή , κ α λ ύ τ ε ρ α ,τ ο σ υ ν τ η ρ ο ύ σ ε , σ τ ι ς α γ γ λ ο τ ο υ ρ -

κ ικ έ ς σ χ έ σ ε ις . Η α γ γ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά , υ π ε ρ β ο λ ικ ά ίσ ιο ς , έθ ετε σ ε α μ φ ισ β ή τ η σ η τη

γ ε ν ικ ό τ ε ρ η σ τ ά σ η τ η ς ν έ α ς σ υ μ μ ά χ ο υ τ η ς .

Ε ν π ά σ η π ε ρ ιπ τ ο χ τ ε ι , ο A d a ir ή τ α ν π λ έ ο ν β έ β α ιο ς ό τ ι η κ α τ ά γ ρ ά μ μ α τ ή

ρ η σ η το )ν υ π ο σ χ έσ εο > ν τ η ς 5 .1 1 . σ χ ε τ ικ ά με τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ π ο τ έ δ ε ν

έ π ρ ε π ε ν α α ν α μ έ ν ε τ α ι . Ε ίχ ε , μ ά λ ισ τ α , α ξ ιό π ισ τ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς ό τ ι , α ν το

π ρ ά γ μ α ο δ η γ ο ύ ν τ α ν σ τ α ά κ ρ α , η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η θ α δ ια κ ιν δ ύ ν ε υ ε ρ ή ξη

μ ε τ η ν Α γ γ λ ία , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α ε κ τ ε θ ε ί σ τ ο ν κ ίν δ υ ν ο ά μ ε σ η ς γ α λ λ ικ ή ς ε π ι

θ ε τ ικ ή ς ε ν έ ρ γ ε ια ς σ τ α β ο ρ ε ιο δ υ τ ικ ά σ ύ ν ο ρ ά τ η ς . Ο L a T o u r -M a u b o u rg ε ίχ ε

π ρ ο ε ιδ ο π ο ιή σ ε ι τ η ν Π ύ λ η ό τ ι η π α ρ ά δ ο σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ σ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς α κ ρ ι βούς α υ τ ό θ α σ ή μ α ιν ε . Ό σ ο γ ια τ ο α γ γ λ ικ ό τ ε λ ε σ ίγ ρ α φ ο , ό τ ι δ η λ . ο A d a ir θ α

α π έ σ υ ρ ε τ α δ ια π ισ τ ε υ τ ή ρ ιά τ ο υ , η Π ύ λ η δ ε ν τ ο θ ε ω ρ ο ύ σ ε κ α ι ω ς κ ή ρ υ ξ η π ο

λ έ μ ο υ . Α ν τ ίθ ε τ α , κ α τ ά τ ι ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο υ A d a ir , η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έρ ν η σ η θ α

α π ε υ θ υ ν ό τ α ν σ τ ο ν ί δ ιο τ ο ν ά γ γ λ ο β α σ ιλ ιά κ α ι θ α δ ια μ α ρ τ υ ρ ό τ α ν γ ια τ ο υ ς χ ε ιρ ισ μ ο ύ ς κ α ι τη σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά τ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή τ ο υ , ο ο π ο ίο ς δ ε ν θ ε ω ρ ο ύ σ ε

ικ α ν ο π ο ιη τ ικ έ ς τ ι ς ω ς τ ό τ ε τ ο υ ρ κ ικ έ ς υ π ο χ ο ίρ ή σ ε ις . Π α ρ ά λ λ η λ α η Π ύ λ η θ α κ α λ ο ύ σ ε τ ο ν A d a ir ν α π α ρ α μ ε ίν ε ι σ τη θ έσ η τ ο υ , μ έ χ ρ ι τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν α ε κ φ ρ α -

σ θ ε ί η β α σ ιλ ικ ή θ έλ η σ η . Α ν , π α ρ ό λ α α υ τ ά , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς ε π έ μ ε ν ε σ τη ν

α π ό φ α σ ή τ ο υ ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η , τ ό τ ε ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς θ α

π α ρ α δ ιδ ό τ α ν σ τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς .

Π ρ ιν , ω σ τ ό σ ο , η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η ε κ τ ε λ έ σ ε ι τ ι ς π α ρ α π ά ν ω α π ο φ ά σ ε ις τ η ς , κ α τ έ φ υ γ ε σ τη δ ια μ ε σ ο λ ά β η σ η κ α ι τ ι ς κ α λ έ ς υ π η ρ ε σ ίε ς τ ο υ π α π ικ ο ύ

I n te r n u n z io . Τ ο τ ο υ ρ κ ικ ό υ π ο υ ρ γ ε ίο δ ια β ε β α ίω σ ε τ ο ν μ ε σ ο λ α β η τ ή ό τ ι ε ίχ ε

κ ά θ ε ε π ιθ υ μ ία ν α ικ α ν ο π ο ιή σ ε ι τ ο ν ά γ γ λ ο ο μ ό λ ο γ ό τ ο υ . Ό μ ω ς , σ τη ν π ε ρ ί

π τ ω σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , ο ι α ν τ ιδ ρ ά σ ε ι ς ή τ α ν α ν υ π έ ρ β λ η τ ε ς . Δ ε σ μ ε ύ τη κ ε α κ ό μ η

ό τ ι , α ν η υ π ό θ ε σ η λ υ ν ό τ α ν κ α τ ά τ ο τ ο υ ρ κ ικ ό σ χ έ δ ιο , ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς θ α ε ξ α

σ φ α λ ι ζ ό τ α ν α π ό τ ο ν γ α λ λ ικ ό κ ίν δ υ ν ο , θ α ξ α ν ά β ρ ισ κ ε τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ία τ ο υ κ α ι

θ α ε ισ έ π ρ α τ τ ε γ ε ν ν α ία α π ο ζ η μ ίω σ η γ ια ό σ α ε ίχ ε υ π ο φ έ ρ ε ι . Η τ ο υ ρ κ ικ ή κ υ

β έ ρ ν η σ η υ π ο σ χ ό τ α ν , ε π ιπ λ έ ο ν , ό τ ι θ α π ρ ο έ β α ιν ε σ ε ο π ο ια δ ή π ο τ ε ε ν έ ρ γ ε ια γ ια

ν α α π ο κ α τ α σ τ α θ ε ί τ ο τρ ω Ο έν κ ύ ρ ο ς τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή .

Ο τ ο υ ρ κ ικ ό ς δ ιπ λ ιυ μ α τ ικ ό ς ε λ ιγ μ ό ς , ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ο ύ ν ο ι κ α λ έ ς υ π η

ρ ε σ ίε ς τ ο υ π α π ι κ ο ύ ε κ π ρ ο σ ο υ ιο υ , π α ρ ε ίχ ε σ τ ο ν A d a ir τη λ α μ π ρ ή ε υ κ α ιρ ία ν α

ο δ η γ ή σ ε ι τ η ν υ π ό θ ε σ η σ ε α ξ ιο π ρ ε π έ ς π έ ρ α ς . Ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς δ έχ τη κ ε

χ ω ρ ί ς δ ισ τ α γ μ ό , όπο>ς α ν α φ έ ρ ε ι , τη φ ιλ ικ ή π α ρ έ μ β α σ η τ ο υ α π ο σ τ ο λ ικ ο ύ ε κ π ρ ο σ ώ π ο υ . Γ ια ν α τ η ρ η θ ο ύ ν δ ε τ α π ρ ο σ χ ή μ α τ α , σ υ μ φ ω ν ή θ η κ α ν τ α εξή ς: ό σ ο

ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ε ίχ ε τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία , ο A d a ir δ ε ν δ ε χ ό τ α ν ν α σ υ ζη τή σ ε ι

κ α ν έ ν α ό ρ ο γ ια τ η ν α π ελ ευ θ έρ α > σ η τ ο υ κ ε ρ κ υ ρ α ίο υ π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο ύ του* α ν


ό μ ω ς ο ί δ ιο ς ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς δ ή λ ω ν ε ό τ ι α π ο δ ε χ ό τ α ν τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία ,

η α γ γ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά δ ε ν θ α π ρ ο έ β α λ λ ε α ν τ ίρ ρ η σ η . Π ρ ο σ τ ίθ ε τ ο , π ά ν τ ω ς , ό τ ι ,

π έ ρ α α π ό τη θ έλ η σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , ο ο π ο ίο ς θ α ζ η τ ο ύ σ ε τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ο

σ τ α σ ία γ ια ν α δ ια σ φ α λ ισ θ ε ί α π ό τ ι ς σ υ ν ε χ ε ίς γ α λ λ ικ έ ς α π ε ιλ έ ς , ο A d a ir π ρ ο -

έ β α ιν ε σε σ η μ α ν τ ικ έ ς υ π ο χ ω ρ ή σ ε ις : α ν α γ κ α ζ ό τ α ν ν α α ν α κ α λ έ σ ε ι τ η ν π ρ ο σ τ α

σ ία π ο υ ε ίχ ε δ ώ σ ε ι, π ρ ά γ μ α π ο υ δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ ε π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο γ ια α ν ά λ ο γ ε ς

μ ε λ λ ο ν τ ικ έ ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις .

Σ τη σ τά σ η τ ο υ ίδ ιο υ τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ α φ η ν ό τ α ν τ ώ ρ α π ι α η λ ύ σ η τ ο υ ζ η

τ ή μ α τ ο ς , π ο υ ε π ί ο κ τ ά μ η ν ο σ χ ε δ ό ν ε ίχ ε α π α σ χ ο λ ή σ ε ι σ ο β α ρ ά ο λ ό κ λ η ρ ο τ ο

ε υ ρ ω π α ϊκ ό δ ιπ λ ω μ α τ ικ ό σ ώ μ α τ η ς Π ό λ η ς . Ο κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς τ έ ω ς π ρ ο ξ ε ν ικ ό ς

γ ρ α μ μ α τ έ α ς θ α έ κ ρ ιν ε δ η λ . α ν θ α π α ρ α ι τ ο ύ ν τ α ν α π ό μ ία π ρ ο σ τ α σ ία γ ι α ν α

π ε ρ ιβ λ η θ ε ί ά λ λ η . Π ά ν τ ω ς η « φ ιλ ικ ή » α γ γ λ ικ ή « σ υ μ β ο υ λ ή » δ ια τ υ π ώ θ η κ ε ε γ κ α ί

ρ ω ς , ω ς π ρ ο σ ω π ικ ή γ ν ώ μ η τ ο υ A d a ir: ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς δ ε ν θ α δ ια σ φ α λ ι ζ ό τ α ν

α π ό τη γ α λ λ ικ ή α π ε ιλ ή , π α ρ ά μ ό ν ο α ν η Π ύ λ η σ υ μ φ ω ν ο ύ σ ε ν α κ α τ α θ έ σ ε ι

σ τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή γ ρ α π τ ή δ έσ μ ευ σ η , μ ε τ η ν ο π ο ία ο κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς σ υ ν ε ρ

γ ά τ η ς τ ω ν ά γ γ λ ω ν θ α κ η ρ υ σ σ ό τ α ν π λ ή ρ ω ς ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς , θ α ε τ ίθ ε τ ο υ π ό ε ιδ ικ ή

τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία , ε ν ώ η ίδ ια η Π ύ λ η θ α κ α θ ίσ τ α τ ο υ π ε ύ θ υ ν η γ ι α τ η ν

α σ φ ά λ ε ια τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , κ α θ ώ ς κ α ι γ ια τ η ν α π ρ ό σ κ ο π τ η ά σ κ η σ η κ ά θ ε ν ό

μ ιμ η ς δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ ά ς τ ο υ . Μ ια τ έ τ ο ια δ έ σ μ ε υ σ η τ η ς Π ύ λ η ς θ α σ ή μ α ιν ε , τ α υ

τ ό χ ρ ο ν α , τ η ν π α ρ α ίτ η σ ή τ η ς α π ό κ ά θ ε ε ξ ο υ σ ία ε π ί τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ ω ς κ ε ρ -

κ υ ρ α ίο υ , δ η λ . π α ρ α ίτ η σ η σ τ η ν π ρ ά ξ η α π ό τ η ν α ξ ίω σ η τ η ς υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ί α ς

ε π ί τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ . Τ η γ ρ α π τ ή δ έσ μ ευ σ η τ η ς Π ύ λ η ς , η ο π ο ί α θ α π α ρ α δ ιδ ό τ α ν

α μ έ σ ω ς , χ ω ρ ίς δ η λ . π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ε ς δ ια β ο υ λ ε ύ σ ε ις μ ε τ η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά , ο ά γ -

γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς θ α τ η δ ε χ ό τ α ν κ α ι θ α τ η ν κ ρ α τ ο ύ σ ε ω ς ε γ γ ύ η σ η γ ι α τ η ν π ρ ο σ ω π ικ ή α σ φ ά λ ε ια τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Η ε γ γ ύ η σ η α υ τ ή π α ρ ε χ ό τ α ν α π ό τ η ν

Π ύ λ η υ π ό τ η ν ιδ ιό τ η τ α τ ο υ τ ο π ικ ο ύ κ υ ρ ιά ρ χ ο υ 1. Ε π ιπ λ έ ο ν , τ ο ε ν λ ό γ ω έ γ γ ρ α φ ο

θ α θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ν ω ς α π ό δ ε ιξ η τ ω ν φ ιλ ικ ώ ν δ ια θ έ σ ε ω ν τ η ς ο θ ω μ α ν ικ ή ς κ υ β έ ρ

ν η σ η ς α π έ ν α ν τ ι σ τη Μ .Β ρ ε τ α ν ία . Υ π ό τ ο υ ς ό ρ ο υ ς α υ τ ο ύ ς ο A d a ir δ ε χ ό τ α ν

ν α « υ π ο χ ω ρ ή σ ε ι» κ α ι ν α μ η ν α π ο σ ύ ρ ε ι τ α δ ια π ισ τ ε υ τ ή ρ ιά τ ο υ . Ο π α π ι κ ό ς

ε κ π ρ ό σ ω π ο ς π α ρ α κ λ ή θ η κ ε κ α ι ε π ιφ ο ρ τ ίσ τ η κ ε , τ έ λ ο ς , ν α π ρ ο σ θ έ σ ε ι ό τ ι ο π ο ι

α δ ή π ο τ ε α π ό κ λ ισ η α π ό τ ι ς π ρ ο τ ε ιν ό μ ε ν ε ς ρ υ θ μ ίσ ε ις δ ε ν θ α γ ι ν ό τ α ν δ ε κ τ ή

κ α ι ό τ ι η α γ γ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά δ ια τ η ρ ο ύ σ ε α ν υ π ο χ ώ ρ η τ α τ ο δ ικ α ίω μ ά τ η ς ν α π α

ρ έ χ ε ι π ρ ο σ τ α σ ία σ ε ο π ο ιο ν δ ή π ο τ ε , ε κ τ ό ς α π ό τ ο υ ς Ο θ ω μ α ν ο ύ ς υ π η κ ό ο υ ς 2.

Ο In te m u n z io μ ε τ έ φ ε ρ ε μ ε α κ ρ ίβ ε ια τ ι ς α γ γ λ ικ έ ς θ έ σ ε ις σ τ ο τ ο υ ρ κ ικ ό

υ π ο υ ρ γ ε ίο Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν . Μ ε τά α π ό τη σ χ ε τ ικ ή σ υ ζ ή τ η σ η , α φ ο ύ ξ ε π ε ρ ά σ τ η κ α ν

ο ι ε π ιμ έ ρ ο υ ς δ υ σ χ έ ρ ε ιε ς , τ ο α π ό γ ε υ μ α τ η ς η μ έ ρ α ς , π ο υ ο A d a ir ε ίχ ε ο ρ ίσ ε ι

1. Η ρύθμιση αυτή υπογραμμίζεται ιδιαίτερα στην παραπάνω αναφορά του Adair- βλ. το σχετικό απόσπασμα υπογραμμισμένο, ό.π., σ. 289.

2. Και οι προσθήκες αυτές υπογραμμίζονται από τον Adair στην αναφορά .του.

Γ. Α. Σιορόκας

»· π ρ ο θ ε σ μ ία π ρ ι ν α π ο σ ύ ρ ε ι τ α δ ια π ισ τ ε υ τ ή ρ ιά τ ο υ , ο π α π ι κ ό ς ε κ π ρ ό σ ω π ο ς

ι ισ ε σ τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία τ η ν ε π ίσ η μ η υ π ό σ χ ε σ η τ η ς Π ύ λ η ς , ό τ ι η γ ρ α π τ ή

σ μ ε υ σ η , τη σ ύ ν τ α ξ η τ η ς ο π ο ί α ς ε ίχ ε α ν α λ ά β ε ι π ρ ο σ ω π ικ ά ο υ π ο υ ρ γ ό ς Ε ξ ω

τ ι κ ώ ν , θ α π α ρ α δ ιδ ό τ α ν σ τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε σ β ε υ τ ή ω ς ε γγ ύ η σ η τ η ς ε λ ε υ θ ε ρ ία ς

ί α ι τ η ς α σ φ ά λ ε ια ς τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Π ρ ά γ μ α τ ι , τ ο έ γ γ ρ α φ ο π α ρ α δ ό θ η κ ε σ τ ο ν

A d a ir σ τ ι ς 2 5 .1 1 .1 8 0 9 1. Ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς δ έ χ τ η κ ε τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς Π ύ λ η ς 2. Έ τ σ ι

ο A d a ir , α φ ο ύ υ π ο σ χ έ θ η κ ε σ τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό ό τ ι μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α ξ α ν α π ά ρ ε ι τ η ν

α γ γ λ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία ο π ο τ ε δ ή π ο τ ε θ α τ ο ε π ιθ υ μ ο ύ σ ε , θ ε ώ ρ η σ ε ω ς π ε ρ α ιω μ έ ν η

τ η ν π ο λ ύ κ ρ ο τ η υ π ό θ ε σ η 3.

1. Βλ. αγγλική μετάφραση του τουρκικού εγγράφου, με τη μορφή επίσημης διακοίνωσης (Official Note) της Πύλης προς την Α.Ε. τον Έκτακτο και Πληρεξούσιο Πρεσβευτή της Α. Βρε- ταννικής Μεγαλειότητος, με ημερομηνία 25.11.1809, ως συν/νο Α στην παραπάνω αναφορά αρ. LII του Adair προς τον Canning, The Negotiations, τ. 1, σ. 290-291. Από το έγγραφο διαπιστώνει κανείς ότι η Πύλη: α) είναι πολύ προσεκτική στη διατύπωση, β)δεν εγκαταλείπει την αξίωση της υψηλής κυριαρχίας της Κέρκυρας, γ) επιθυμεί να διατηρεί αγαθές σχέσεις με την Αγγλία και τη Γαλλία, δ) θέτει υπό την ειδική προστασία της τον Δενδρινό και την οικογένειά του και του παρέχει πλήρη ελευθερία στην άσκηση των νόμιμων και κατά τους κανονισμούς ασχολιών του. Βλ. επίσης, ως συν/νο Β στην ίδια αναφορά, τη σχετική απάντηση (στα γαλλικά) του Adair προς τον Reis Effendi, με ημερομηνία 26.11.1809, ό .π ., σ. 291-292. Ο άγγλος πρεσβευτής εκφράζει την ικανοποίησή του και παρατηρεί ότι: α) η διένεξη για την υπόθεση Δενδρινού κράτησε υπερβολικά πολύ χρόνο, β) οι περιστάσεις στην Ευρώπη καλούν τις δύο χώρες, την Αγγλία δηλ. και την Οθωμανική αυτοκρατορία, να ενωθούν περισσότερο από ποτέ κατά των εχθρών τους, και γ) υπογραμμίζει ότι διατηρεί το δικαίωμα παροχής προστασίας σε όποιον θελήσει πλην των τούρκων υπηκόων.

2. Στο μεταξύ, είχαν κυκλοφορήσει φήμες ότι ο Δενδρινός, προκειμένου να ανακτήσει την ελευθερία του, είχε δεχτεί να γίνει τούρκος υπήκοος (ραγιάς). Ο Adair διαψεύδει κατηγορηματικά τις σχετικές φήμες και εξουσιοδοτεί τους αρμόδιους παράγοντες (τον πρόξενο Πατρών Στράνη

αι τον άγγλο διοικητή Ζακύνθου [;] Francis Werry) να προβούν σε επίσημες δηλώσεις, ότι ο λενδρινός ελευθερώθηκε χωρίς κανέναν όρο: Adair προς Werry και Στράνη, Πέραν, 10.12.1809 file Negotiations, τ. 2, σ. 242-243), όπου συν/νη μετάφραση από τα τουρκικά επίσημης νότας, ου είχε επιδοθεί στον Adair εκ μέρους της τουρκικής κυβέρνησης, στις 25.11.1809.

3. Τ ί απέγιναν όμως τα επτανησιακά πλοία, στα οποία ο Adair είχε παραχωρήσει την αγγλική • ροστασία και που, όπως είδαμε, υπήρξαν η αφορμή για το άνοιγμα της υπόθεσης Δενδρινού; \π ό αναφορά του Adair προς τον υπουργό Εξωτερικών κόμη Bathurst, με ημερομηνία 24.12.1809 ΙΙέραν), δημοσιευμένη ό.π.. τ. 1, σ. 293, πληροφορούμαστε ότι οι επιστολές προστασίας που ιαραχωρήθηκαν στους επτανήσιους καπετάνιους ήταν οι συνήθεις πατέντες που δίνονταν για *«ι προφυλάξουν τους αποδέκτες τους από τις αυθαιρεσίες των τούρκων αξιωματούχων, με ισχύόνο στην ακτή ή στο λιμάνι, και δεν αποτελούσαν άδειες εμπορίου. Όσο για τα ταξιδιωτικά /γραφα που τους είχαν δοθεί, αφορούσαν στη διαδρομή Κων/λη - Μάλτα και αποτελούσαν σύ-

»ταση προς τους αξιωματικούς του αγγλικού ναυτικού, να παρέχουν προστασία στα επτανησιακά .ιλοία αυτά κατά το ταξίδι τους προς τη Μάλτα.


3. Η γαλλική θέση: αναφορά σ τις π ο λ ιτ ικ ές και τ ις κοινω νικές ισορροπ ίες

Η γ α λ λ ικ ή θ έσ η γ ι α τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , ο ι ε κ τ ιμ ή σ ε ις τ η ς γ α λ λ ικ ή ς

π λ ε υ ρ ά ς γ ια τ α α ί τ ια κ α ι τ α γ ε ν ικ ό τ ε ρ α π λ α ίσ ια τ ω ν σ χ ε τ ικ ώ ν ε ξ ε λ ίξ ε ω ν , ο ι

α ν τ ιδ ρ ά σ ε ις κ α ι τ α σ χ έ δ ια , ό λ α α υ τ ά μ ά ς α π ο κ α λ ύ π τ ο ν τ α ι α π ό δ ύ ο κ υ ρ ίω ς

π η γ έ ς : τ η ν α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία τ ο υ γ ε ν ικ ο ύ π ρ ο ξ έ ν ο υ τ η ς Γ α λ λ ία ς σ τ α Γ ιά ν ν ιν α ,

τ ο υ F .P o u q u e v ille ', κ α ι τ ι ς α ν α φ ο ρ έ ς γ ια τ η ν υ π ό θ ε σ η π ο υ υ π ά ρ χ ο υ ν σε μ α -

κ ρ ο σ κ ε λ έ σ τ α τ ο γ ε ν ικ ό τ ε ρ ο υ π ό μ ν η μ α τ ο υ α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ο ύ ε π ι τ ρ ό π ο υ τ η ς

Γ α λ λ ία ς σ τη ν Κ έ ρ κ υ ρ α J. B e s s ie re s 1 2. Μ π ο ρ ε ί α κ ό μ η ν α π ρ ο σ τ ε θ ε ί κ α ι μ ια

τ ρ ίτ η π η γ ή , ο γ ά λ λ ο ς c h a rg e d ’a ffa ire s σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η L a T o u r

M a u b o u rg . Έ θ ε σ α ω ς τ ρ ίτ η π η γ ή τ η ν ε π ίσ η μ η ή κ α ι α ν ε π ίσ η μ η α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία

τ ο υ γ ά λ λ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ σ χ ε τ ικ ά με τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , γ ι α τ ί δ εν

μ π ό ρ ε σ α , δ υ σ τ υ χ ώ ς , ν α τη σ υ μ β ο υ λ ε υ θ ώ , κ α ι ο ύ τ ε γ ν ω ρ ίζ ω α ν κ α ι π ο ύ υ π ά ρ

χ ε ι . Ο π ρ ό ξ ε ν ο ς Ι ω α ν ν ίν ω ν , ό μ ω ς , σ ε α ν α φ ο ρ έ ς τ ο υ π ρ ο ς τ ο υ π ο υ ρ γ ε ίο Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν τ η ς χ ώ ρ α ς τ ο υ , α ρ κ ε τ ά σ υ χ ν ά π α ρ α θ έ τ ε ι α π ο σ π ά σ μ α τ α ή κ α ι ο λ ο

κ λ ή ρ ε ς ε π ισ τ ο λ έ ς τ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ π ρ ο ς τ ο ν ίδ ιο , ή δ ια β ιβ ά ζ ε ι π ρ ο ς τ·.

υ π ο υ ρ γ ε ίο α ν α φ ο ρ έ ς τ ο υ L a T o u r -M a u b o u rg . Ί σ ω ς δ ε ν ή τ α ν π ο λ λ έ ς ο ι α ν π

φ ο ρ έ ς τ ο υ γ ά λ λ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ π ο υ « π έ ρ α σ α ν » , α φ ο ύ η γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ι · ι

π α ρ έ μ ε ιν ε α π ο κ λ ε ισ μ έ ν η γ ια α ρ κ ε τ ό δ ιά σ τ η μ α . Κ α ι ο π ω σ δ ή π ο τ ε , α ν έ φ υ γ π ν

κ ά π ο ιε ς α ν α φ ο ρ έ ς γ ι α τ ο Π α ρ ίσ ι , δ ε ν θ α δ ιέ φ ε ρ α ν , φ α ν τ ά ζ ο μ α ι , ο υ σ ια σ τ ικ ά

α π ό ό σ α ο L a T o u r -M a u b o u rg ε ξ έ θ ε τε π ρ ο ς τ ο ν P o u q u e v il le . Δ ικ α ιο ύ μ α ι , έ τσ ι,

ν α θ ε ω ρ ή σ ω κ α ι τ η ν π η γ ή α υ τ ή ό σ ο γ ί ν ε τ α ι π λ ή ρ η ω ς π ρ ο ς τ η ν ο υ σ ία τ ω ν π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν τη ς .

Ω ς π ρ ο ς τη γ ν ώ σ η τ ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν ο ι γ α λ λ ικ έ ς π η γ έ ς δ ε ν π ρ ο σ φ έ ρ ο υ ν κ α ι

π ο λ λ ά . Ω ς π ρ ο ς τ η ν ε ρ μ η ν ε ία τ ο υ ς , β έ β α ια , δ ια φ έ ρ ο υ ν ρ ιζ ικ ά α π ό τ η ν α γ γ λ ικ ή

θέσ η . Η έ μ φ α σ η ε δ ώ δ ίν ε τ α ι σ τ ο ν α ε ν τ α χ θ ε ί η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ σ τ α γ ε

ν ικ ό τ ε ρ α σ χ έ δ ια τ η ς α γ γ λ ικ ή ς κ υ β έ ρ ν η σ η ς κ α ι τ η ς Π ύ λ η ς κ α ι , ε π ο μ έ ν ω ς , ν α

α ν τ ιμ ε τ ω π ισ τ ε ί α ν ά λ ο γ α .

Α ν ά λ ο γ η ε ίν α ι , φ υ σ ικ ά , κ α ι η ε κ τ ίμ η σ η τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν π η γ ώ ν γ ι α τ η ν π ρ ο

σ ω π ικ ό τ η τ α κ α ι τ η δ ρ ά σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Κ α τ ά τ ο ν P o u q u e v il le , ο κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς

α υ τ ό ς ε ίχ ε ε κ δ ιω χ θ ε ί σ τ ο π α ρ ε λ θ ό ν ( χ ω ρ ίς ν α α ν α φ έ ρ ε τ α ι π ό τ ε α κ ρ ιβ ώ ς ) α π ό

τ ο ν η σ ί τ ο υ ω ς έ ν ο χ ο ς φ ό ν ο υ κ α ι κ α τ έ φ υ γ ε σ τ η ν Π ό λ η . Ε κ ε ί έ γ ιν ε γ ν ω σ τ ό ς

γ ια τ α χ ρ έ η κ α ι γ ια τ η δ ια γ ω γ ή τ η ς σ υ ζ ύ γ ο υ τ ο υ , τ η ν ο π ο ία ο ί δ ι ο ς ε ξ έ δ ιδ ε

1. Η σχετική αλληλογραφία απόκειται στα A M A E , CCC, Janina, τ. 2, και καλύπτει χρονικά ολόκληρο σχεδόν το 1809.

2. Βλ. το πολύτιμο αυτό ντοκουμέντο, υπό τον τίτλο «Mtemoire sur les Isles Ioniennes» και ημερομηνία 28 Αυγούστου 1809, στα A M A E , CCC, Corfou,. τ. 4, φ. 5r-44bisr.


σ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς 1. Α υ τ ό ς ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς λ ο ιπ ό ν ε π ε λ έ γ η ω ς τ ο ό ρ γ α ν ο τ η ς α γ -

γ λ ικ ή ς π ο λ ι τ ικ ή ς , π ο υ ε π ιζ η τ ο ύ σ ε ν α ξ ε σ η κ ιο σ ε ι τ ο υ ς ε π τ α ν η σ ίο υ ς « υ π η κ ό ο υ ς

τ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α Ν α π ο λ έ ο ν τ α » . Ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς δ η λ ., ο A d a ir , έ χ ρ ισ ε

τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό δ ιπ λ ω μ α τ ικ ό ε κ π ρ ό σ ω π ο τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ

π ο λ η , μ ε τ η ν π ρ ο κ ή ρ υ ξ η τ η ς 19 Α π ρ ι λ ί ο υ / 1 Μ α ΐο υ (1 8 0 9 ), σ τ η ρ ιζ ό μ ε ν ο ς , ό π ω ς ε κ ε ίν ο ς ισ χ υ ρ ιζ ό τ α ν , σ ε α ίτ η μ α π ο λ λ ώ ν ε π τ α ν η σ ίω ν κ α π ε τ ά ν ιω ν κ α ι

ε μ π ό ρ ω ν σ τ η ν Π ό λ η . Μ ε τ η ν ε ν λ ό γ ω π ρ ο κ ή ρ υ ξ η ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς κ α λ ο ύ σ ε

τ ο υ ς ε π τ α ν η σ ίο υ ς ν α α π ε υ θ ύ ν ο ν τ α ι σ τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό , γ ια ν α α π ο κ τ ή σ ο υ ν κ α ι ν α α π ο λ α μ β ά ν ο υ ν τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία . Κ α τ ά τη σ τ ιγ μ ή π ο υ ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς

έ κ α ν ε δ η μ ό σ ια γ ν ω σ τ ή τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ο κ ή ρ υ ξ η , σ υ ν ε λ ή φ θ η α π ό τ ο ν γ ά λ λ ο

ε π ι τ ε τ ρ α μ μ έ ν ο L a T o u r -M a u b o u r g , ε ν ο ν ό μ α τ ι τ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α Ν α π ο λ έ ο ν τ α ,

κ α ι κ λ ε ίσ τ η κ ε σ τ ις φ υ λ α κ έ ς τ ο υ μ ε γ ά ρ ο υ τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς τ η ς Π ό λ η ς . Α μ έ σ ω ς ο ι π ρ ε σ β ε υ τ έ ς τ η ς Α γ γ λ ία ς κ α ι τ η ς Α υ σ τ ρ ία ς α π ε υ θ ύ ν θ η κ α ν σ τη ν

ο θ ω μ α ν ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η κ α ι α π α ίτ η σ α ν ν α α π ε λ ε υ θ ε ρ ω θ ε ί ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς , ω ς υ π ή κ ο ο ς ε ν ό ς α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο υ κ ρ ά τ ο υ ς ( τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς ) . Η Π ύ λ η α π ο δ έ χ τ η κ ε τ ο α γ γ λ ο - α υ σ τ ρ ια κ ό α ί τ η μ α κ α ι ζή τ η σ ε δ ύ ο φ ο ρ έ ς τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η

τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , α λ λ ά ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς α ρ ν ή θ η κ ε ν α υ π α κ ο ύ σ ε ι2.Ο ί δ ι ο ς ο L a T o u r -M a u b o u r g , σ ε ε π ισ τ ο λ ή τ ο υ π ρ ο ς τ ο ν P o u q u e v il le 3 μ ο ι

ά ζ ε ι σ κ ό π ιμ α ν α υ π ο β α θ μ ίζ ε ι τη σ η μ α σ ία τ ω ν π α ρ α π ά ν ω γ ε γ ο ν ό τ ω ν . Π λ η ρ ο φ ο ρ ε ί λ ο ι π ό ν τ ο ν γ ε ν ικ ό π ρ ό ξ ε ν ο σ τ α Γ ιά ν ν ιν α ό τ ι ό λ α ο φ ε ίλ ο ν τ α ν α π ο

κ λ ε ισ τ ικ ά σ τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία τ η ς Π ό λ η ς , η ο π ο ία , « o u b lia n t le s e g a rd s dus

a u g o u v e m e m e n t o t to m a n , p re s d u q u e l e lle re s id e » , ε ίχ ε δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι τ ο π ρ ό β λ η μ α ιδ ρ ύ ο ν τ α ς « u n e c h a n c e l le r ie d ’u n e p re te n d u e R e p u b liq u e des S e p t Isles»4.

1. Οι πληροφορίες του Pouqueville για το «ποιόν» του Δενδρινού και της συζύγου του μάλλον αντανακλούν την οργή του γάλλου προξένου κατά του κερκυραίου διπλωμάτη, καθώς και την προσπάθεια να κατασυκοφαντηθεί ο Δενδρινός και όσα αυτός εκπροσωπούσε. Οι βαριές καταγγελίες, που εδώ εκτοξεύονται, δεν τεκμηριώνονται. Δεν εξηγείται ούτε η κοινωνική θέση του Δενδρινού στην πατρίδα του, όπου φαίνεται να κατείχε σημαντική περιουσία, ούτε και πώς ο Δ. είχε ανέλθει στο αξίωμα του γραμματέα της πρεσβείας της Επτανήσου Πολιτείας.

2. Οι πληροφορίες αυτές για την υπόθεση Δενδρινού περιέχονται σε επιστολή του F. Pouqueville προς τον γάλλο διοικητή της Κέρκυρας στρατηγό F.-X. Donzelot και τον εκεί αυ- τοκρατορικό επίτροπο J. Bessieres, με ημερομηνία 11.6.1809 (από Φιλιάτες), A M A E , CCC, Janina, τ. 2, φ. 334Γ-336ν. (Εδο) υπάρχει αντίγραφο της επιστολής, το οποίο επισυνάπτεται στην αρ. 47 της 15.6.1809, από Φιλιάτες, αναφορά του Pouqueville προς τον υπουργό Εξωτερικών κόμη de Champagny).

3. Από Κων/πολη, Ιούλιος 1809, Α Μ Α Ε , ό.π., φ. 362Γ ν. Εδώ αντίγραφο της αρχικής επιστολής (συγκεκριμένα της duplicata της), του οποίου τη γνησιότητα θεωρεί ο Pouqu. στις 24.7.1809.

4. Είναι εμφανής η προσπάθεια του γάλλου επιτετραμμένου να μη θίξει, με κάποια άστοχη διατύπωση την οθωμανική κυβέρνηση. Και ο λόγος αυτής της εξαιρετικής διπλωματικής ευαισθησίας είναι προφανής: ο La Tour-Maubourg δεν ήθελε να δημιουργήσει ζήτημα σε βάρος του, σε περίπτωση που το κείμενο περιερχόταν σε γνώση των τούρκων, όπως ίσως και συνέβηκε, αφού έφτασε στον αποδέκτη η «duplicata» της επιστολής.


Τ ο ζ ή τ η μ α π ο υ α ν έ κ υ ψ ε , σ υ ν ε χ ίζ ε ι ο L a T o u r -M a u b o u r g , π ρ ο κ ά λ ε σ ε π ο λ λ έ ς

σ υ ζ η τ ή σ ε ις , α ν τ ε γ κ λ ή σ ε ις (d e b a ts ) κ α ι α τ α ξ ία (d e s o rd re ) α ν ά μ ε σ α σ τ ο υ ς ε π τ α - ν η σ ίο υ ς τ η ς Π ό λ η ς , τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς η α γ γ λ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή θ έ λ η σ ε ν α α π ο π λ α ν ή σ ε ι

κ α ι ν α π ρ ο σ ε τ α ιρ ισ τ ε ί . Ό λ ο ι , ε ν τ ο ύ τ ο ις , ο ι ε π τ α ν ή σ ιο ι τ η ς Π ό λ η ς α π έ δ ε ιξ α ν

τ ο ν ζ ή λ ο κ α ι τ η ν π ίσ τ η π ρ ο ς τ ο ν ν ό μ ιμ ο μ ο ν ά ρ χ η τ ο υ ς , ε κ τ ό ς μ ό ν ο α π ό « κ ά

π ο ιο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό » , π ο υ « φ ά ν η κ ε α ν ά ξ ιο ς τ ο υ γ α λ λ ικ ο ύ ο ν ό μ α τ ο ς » , π α ρ α π λ α

νή θ η κ ε α π ό τ ι ς α γ γ λ ικ έ ς σ υ μ β ο υ λ έ ς κ α ι δ έ χ τ η κ ε τ ο ν κ ε ν ό κ α ι ά χ ρ η σ τ ο τ ί τ λ ο

τ ο υ γ ρ α μ μ α τ έ α τ η ς « Δ η μ ο κ ρ α τ ία ς τ ω ν Ε π τ ά Ν η σ ιώ ν » . Α υ τ ό ς , λ ο ιπ ό ν , ή τ α ν

ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς π ο υ σ υ ν ε λ ή φ θ η κ α ι ρ ίχ τ η κ ε σ τ ι ς φ υ λ α κ έ ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς .

Ο ι τ α ρ α χ έ ς κ α ι ο θ ό ρ υ β ο ς π ο υ δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε τ ο ε π ε ισ ό δ ιο , π λ η ρ ο φ ο ρ ε ί ο

γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς , δ ιή ρ κ ε σ α ν μ έ χ ρ ι τ η ν η μ έ ρ α π ο υ τ ο θ έ μ α έ λ η ξ ε , κ α - τ α ν τ ρ ο π ιά ζ ο ν τ α ς τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς υ π ο κ ιν η τ έ ς τ ο υ : η Π ύ λ η δ ή λ ω σ ε ε π ίσ η μ α ό τ ι η γ ρ α μ μ α τ ε ία π ο υ ίδ ρ υ σ α ν ο ι ά γ γ λ ο ι ή τ α ν α ν ύ π α ρ κ τ η κ α ι ό τ ι δ ε ν θ α α ν ε χ ό τ α ν σ το μ έ λ λ ο ν π α ρ ό μ ο ια ή α ν ά λ ο γ η ε ν έ ρ γ ε ια . Ό σ ο γ ια τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό , π ο υ ε ίχ ε

υ π ο σ τ η ρ ιχ τ ε ί « α π ό κ ά π ο ιο υ ς κ α κ ο ύ ς υ π η κ ό ο υ ς » , ο ι ο π ο ί ο ι μ ά λ ισ τ α π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς π ρ ο σ π ά θ η σ α ν μ ε τη β ία ν α τ ο ν ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ο υ ν 1, ο L a T o u r -M a u b o u r g , γ ια ν α α π ο φ ύ γ ε ι τ υ χ ό ν σ κ ά ν δ α λ ο 2, τ ο ν π α ρ έ δ ω σ ε σ τ ο ν μ ε γ ά λ ο β ε ζ ίρ η , α φ ο ύ η Π ύ λ η ε γ γ ρ ά φ ω ς ε γ γ υ ή θ η κ ε ό τ ι θ α τ ο ν κ ρ α τ ο ύ σ ε μ έ χ ρ ις ό τ ο υ ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς

Ν α π ο λ έ ω ν α π ο φ α σ ίσ ε ι γ ια τ η ν τ ύ χ η τ ο υ . Μ ε ρ ικ ο ύ ς μ ή ν ε ς α ρ γ ό τ ε ρ α , σ τ ι ς 4 .1 2 .1 8 0 9 3, ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ σ ε ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς έ γ ιν ε τ ο ύ ρ κ ο ς υ π ή κ ο ο ς ( ρ α γ ιά ς ) 4.

Ο ι ά μ ε σ ε ς ή σ υ γ κ α λ υ μ μ έ ν ε ς , ω σ τ ό σ ο , π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν π η γ ώ ν γ ια τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ ε λ έ γ χ ο ν τ α ι α ν α κ ρ ιβ ε ίς , σ κ ό π ιμ α ή ό χ ι , κ α ι ο π ω σ δ ή π ο τ ε π ο λ ύ φ τ ω χ ό τ ε ρ ε ς , π ο σ ο τ ικ ά κ α ι π ο ιο τ ικ ά , α π ό ε κ ε ίν ε ς τ ω ν α γ γ λ ικ ώ ν π η γ ώ ν π ο υ ή δ η π α ρ ο υ σ ιά σ τ η κ α ν . Η ε ρ μ η ν ε ία τ ο υ ε π ε ισ ο δ ίο υ κ α ι η έ ν τ α ξ ή τ ο υ σε γ ε ν ικ ό τ ε ρ α π λ α ίσ ια έ χ ο υ ν , ν ο μ ίζ ω , ιδ ια ίτ ε ρ η σ η μ α σ ία κ α ι α ξ ία .

1. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν γνωρίζαμε ποιοι ήταν αυτοί οι «κακοί υπήκοοι» και με ποιό τρόπο προσπάθησαν να απελευθερώσουν τον κρατούμενο Δενδρινό. Το γεγονός δεν υπέπεσε στην αντίληψη της αγγλικής πρεσβείας, αφού ο Adair δεν το σημειώνει.

2. Η φράση είναι: «...pour eviter un eclat...». Αποδίδεται εδώ ως σκάνδαλο, σε αναλογία με το ήπιο και συγκρατημένο ύφος της επιστολής. Θα μπορούσε να αποδοθεί ο όρος και ως «βίαια επεισόδια» ή ακόμη ως «έκρηξη», όπως και ολόκληρη η επιστολή μπορεί να διαβαστεί εντελώς διαφορετικά. Είμαι μάλλον βέβαιος, ότι ο αποδέκτης της επιστολής, ο πρόξενος Pouqueville, κάτω από τον ήπιο και συγκρατημένο τόνο με τις κομψές εκφράσεις και την περίτεχνη διπλω ματική γλώσσα, ήταν σε θέση να αντιλαμβάνεται το πραγματικό νόημα του εγγράφου.

3. Την ημερομηνία αυτή φέρει η επιστολή του La Tour-Maubourg προς τον Pouqueville. Ο τελευταίος αυτός την επαναλαμβάνει αυτολεξί και σε εισαγωγικά στην αρ. 101 της 14.12.1809 αναφορά του προς τον υπουργό Champagny (ό.π., φ. 451Γ ν).

4. Πρβλ. και σημ. 2 της σ. 52. Το ερώτημα αν ο Δενδρινός έγινε ή όχι «ραγιάς» αποκτά ιδιαίτερη σημασία και θα μας απασχολήσει παρακάτω.


Κ α ι π ρ ώ τ α - π ρ ώ τ α , ε ί ν α ι σ α φ έ ς ό τ ι η υ π ό θ ε σ η ε ν τ ά σ σ ε τ α ι σ τ α γ ε ν ικ ό τ ε ρ α

σ χ έ δ ια τ ω ν ά γ γ λ ω ν κ α ι τ ο υ Α λ ή π α σ ά σ χ ε τ ικ ά με τ α Ε π τ ά ν η σ α κ α ι τ α «ε-

ξ α ρ τ ή μ α τ ά » τ ο υ ς σ τ η ν α π έ ν α ν τ ι σ τ ε ρ ιά . Τ α σ χ έ δ ια α υ τ ά , α σ φ α λ ώ ς , υ π ή ρ χ α ν

κ α ι π ρ ι ν ε κ δ η λ ω θ ε ί η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , η ο π ο ία α π ο τ ε λ ο ύ σ ε μ ά λ λ ο ν μ ια

ε υ κ α ιρ ια κ ή , κ α τ ά τη γ ν ώ μ η μ α ς κ α ι σ η μ α ν τ ικ ή , φ ά σ η τ ο υ ς . Σ τ η ν εκ τ ίμ η σ η

α υ τ ή σ υ μ π ίπ τ ο υ ν κ α ι ο ι τ ρ ε ις γ α λ λ ικ έ ς π η γ έ ς π ο υ δ ια θ έ τ ο υ μ ε , δ η λ . ο γ εν .

π ρ ό ξ ε ν ο ς P o u q u e v il le , ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς L a T o u r -M a u b o u rg κ α ι ο α υ τ ο κ ρ α -

τ ο ρ ι κ ό ς ε π ί τ ρ ο π ο ς B e ss ie re s .

Κ α τ ά τ ο ν P o u q u e v il le , ο Α λ ή π α σ ά ς , α φ ο ύ ε ίχ ε ε ξ α ν τ λ ή σ ε ι ό λ α τ α μέσ α

γ ι α τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Π ά ρ γ α ς κ α ι δ ε ν ε ίχ ε π ε τ ύ χ ε ι τ ο ν σ κ ο π ό τ ο υ , δ ε ν α π ο

θ α ρ ρ ύ ν θ η κ ε . Δ ε ν έ π α ψ ε ν α υ π ε ν θ υ μ ίζ ε ι σ τ η ν Π ύ λ η τη σ π ο υ δ α ιό τ η τ α τ η ς θ έσ η ς

α υ τ ή ς , ε κ τ ιμ ώ ν τ α ς π α ρ ά λ λ η λ α ό τ ι ο ι γ ά λ λ ο ι κ ρ α τ ο ύ σ α ν τ η ν η π ε ιρ ω τ ικ ή π ό λ η

μ ε τ ό σ ε ς θ υ σ ίε ς μ ό ν ο κ α ι μ ό ν ο γ ι α ν α έ χ ο υ ν κ ά π ο ιο σ η μ ε ίο σ τ ή ρ ιξ η ς σ τη

σ τ ε ρ ιά , μ ε σ κ ο π ό ν α ξ ε σ η κ ώ σ ο υ ν τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Έ κ ρ ο υ ε λ ο ιπ ό ν σ υ ν ε χ ώ ς τ ο ν

κ ώ δ ω ν α τ ο υ κ ιν δ ύ ν ο υ , ε ισ η γ ο ύ μ ε ν ο ς σ τ η ν Π ύ λ η ν α α ξ ιώ ν ε ι τ η ν υ ψ η λ ή κ υ

ρ ι α ρ χ ί α τ ω ν ν η σ ιώ ν τ ο υ Ι ο ν ίο υ . Θ ε ω ρ ο ύ σ ε ό τ ι ο ι ε π τ α ν ή σ ιο ι , α ν σ τ ε ρ ο ύ ν τ α ν

α π ό τ ο ε μ π ό ρ ιο κ α ι τ η ν α υ τ ιλ ία τ ο υ ς , θ α ε π ιθ υ μ ο ύ σ α ν τ η ν α π α λ λ α γ ή τ ο υ ς

α π ό τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς . Α ν θ ρ ω π ο ι τ ο υ Α λ ή π η γ α ιν ο έ ρ χ ο ν τ α ν α κ α τ ά π α υ σ τ α α π ό

τ α Γ ιά ν ν ιν α σ τ η ν Κ έ ρ κ υ ρ α , ό π ο υ ο Α λ ή ς ε ίχ ε σ τ ρ α τ ο λ ο γ ή σ ε ι κ α ι ο π α δ ο ύ ς

μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ν η σ ιω τ ώ ν . Α ρ χ ικ ά ό λ α α υ τ ά γ ίν ο ν τ α ν κ ρ υ φ ά κ α ι σ υ ν ω μ ο τ ικ ά ,

κ α ι ο π α σ ά ς τ ω ν Γ ια ν ν ίν ω ν έ π α ιζ ε ε ν α λ λ ά ξ ή π α ρ ά λ λ η λ α τ ο ν ρ ό λ ο τ ο υ μη-

χ α ν ο ρ ρ ά φ ο υ , τ ο υ σ τ ρ α τ ο λ ό γ ο υ υ π έ ρ τ ω ν ά γ γ λ ω ν κ α ι τ ο υ π ρ ά κ τ ο ρ ά τ ο υ ς .

Α ρ γ ό τ ε ρ α ο Α λ ή ς κ ιν ή θ η κ ε α ν ο ι χ τ ά ν α π ε ίσ ε ι τ η ν Π ύ λ η ν α α π α ιτ ή σ ε ι τη ν

υ ψ η λ ή κ υ ρ ια ρ χ ία τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ , με τ η ν ε λ π ίδ α ό τ ι έ τ σ ι ο ίδ ιο ς θ α α π ο κ τ ο ύ σ ε

τ η ν Π ά ρ γ α , ε ν ώ σ υ χ ν ά δ ή λ ω ν ε σ τ ο ν γ ά λ λ ο π ρ ό ξ ε ν ο ό τ ι δ ε ν α ν α γ ν ώ ρ ιζ ε τ ο υ ς

ε π τ α ν η σ ίο υ ς ω ς υ π η κ ό ο υ ς τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α . Τ ο κ α λ ο κ α ίρ ι δ ε τ ο υ 1808, ο L a

T o u r - M a u b o u r g π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς ε ίχ ε ε ιδ ο π ο ιή σ ε ι τ ο ν P o u q u e v ille ό τ ι ο ι ά γ γ λ ο ι

δ ια τ η ρ ο ύ σ α ν ε π α φ έ ς σ τ η ν Κ έ ρ κ υ ρ α μ έ σ ω τ ο υ Α λ ή π α σ ά .

Τ ο ν Δ ε κ έ μ β ρ ιο 1808, ο P o u q u e v i l le π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε ό τ ι μ ε ρ ικ ο ί ε π τ α ν ή σ ιο ι

ε υ γ ε ν ε ίς (o lig a rc h e s ) κ ι ν ο ύ ν τ α ν ν α ε π α ν α π ο κ τ ή σ ο υ ν τ η ν π α λ α ιό τ ε ρ η ε ξ ο υ σ ία

τ ο υ ς υ π ό τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς Π ύ λ η ς , ζ η τ ώ ν τ α ς τ η ν α ν α β ίω σ η τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ

Π ο λ ιτ ε ία ς . Ο γ ά λ λ ο ς π ρ ό ξ ε ν ο ς ο μ ο λ ο γ ε ί ε δ ώ ό τ ι δ ε ν ε ίχ ε τ ο λ μ ή σ ε ι τ ό τ ε ν α

α ν α φ έ ρ ε ι τ ίπ ο τ ε σ χ ε τ ικ ό , με β ά σ η π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς ε λ λ ιπ έ σ τ α τ ε ς . Α ρ γ ό τ ε ρ α ό μ ω ς ,

τ ο ν Μ ά ρ τ ιο 1809, κ ά π ο ιο ς Π α ν α γ ή ς Κ ε φ α λ ο ν ίτ η ς 1, ο ο π ο ίο ς ε ίχ ε υ ψ ώ σ ε ι σ το

κ α ρ ά β ι τ ο υ τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή σ η μ α ία α ν τ ί τ η ς γ α λ λ ικ ή ς , έ κ α ν ε π ρ ώ τ ο ς λ ό γ ο γ ια

τ η ν ε π α ν ίδ ρ υ σ η τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς , κ α ι μ ά λ ισ τ α δ η μ ό σ ια , σ τ α κ α φ ε ν ε ία

1. Μάλλον εδώ ως επιύνυμο, uv κρίνω από την κεφαλαιογράφηση του αρχικού γράμματος, / 1 n»c δηλωτικό καταγιυγής Ισως. πάλι, να σημαίνει και τα δύο.


τ η ς Π ρ έ β ε ζ α ς , ό π ο υ σ ύ χ ν α ζ ε π α ρ έ α με ά γ γ λ ο υ ς . Ο Κ ε φ α λ ο ν ίτ η ς τ ε κ μ η ρ ίω ν ε ό σ α ισ χ υ ρ ιζ ό τ α ν σ τ ό α ίτ η μ α π ο λ λ ώ ν ε π τ α ν η σ ίω ν κ α ι σ τ ι ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς κ ά

π ο ιο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , γ ρ α μ μ α τ έ α τ η ς π ρ ώ η ν ε π τ α ν η σ ια κ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς σ τ η ν Π ό λ η '.

Π α ρ ά λ λ η λ α , « το κ ό μ μ α μ ε ρ ικ ώ ν ε υ γ ε ν ώ ν ε π τ α ν η σ ίω ν » ε ρ γ α ζ ό τ α ν « d a n s

I’o b sc u rite » . Π ε ρ ί τ α τέ λ η Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο υ (1 8 0 9 ) μ ια ε π ισ τ ο λ ή , υ π ο γ ρ α φ ό μ ε ν η

α π ό τ έ σ σ ε ρ ις ( ε π ιφ α ν ε ίς ) κ ε ρ κ υ ρ α ίο υ ς , σ τ ά λ θ η κ ε μ ε ε ι δ ικ ό τ α χ υ δ ρ ό μ ο γ ι α

τ η ν Π ό λ η 1 2. Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , κ α τ ά τ ι ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο υ γ ά λ λ ο υ π ρ ο ξ έ ν ο υ , ο ι ά γ γ λ ο ι

ε ν ε ρ γ ο ύ σ α ν ν α δ ο θ ε ί ά δ ε ια σ ε ε π τ α ν η σ ια κ ά π λ ο ία π ο υ ν α υ λ ο χ ο ύ σ α ν σ τ η ν

Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η , ν α α π ο π λ ε ύ σ ο υ ν υ π ό ε π τ α ν η σ ια κ ή σ η μ α ία γ ια τ α ν η σ ιά

τ ο υ Ιο ν ίο υ , με σ κ ο π ό ν α τ α ξ ε σ η κ ώ σ ο υ ν κ α τ ά τ ω ν γ ά λ λ ω ν . Α κ ρ ιβ ώ ς τ ι ς π ρ ο

θ έ σ ε ις κ α ι τ α σ χ έ δ ια α υ τ ά τ η ς Α γ γ λ ία ς ή λ θ ε ν α ε π ιβ ε β α ιώ σ ε ι ε π ισ τ ο λ ή τ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή A d a ir κ α ι π ρ ο κ ή ρ υ ξ η π ρ ο ς τ ο υ ς ε π τ α ν η σ ίο υ ς , π ο υ υ π ο γ ρ α φ ό τ α ν

α π ό τ ο ν L e a k e 3. Ο γ ά λ λ ο ς π ρ ό ξ ε ν ο ς Ι ω α ν ν ίν ω ν έ γ ρ α ψ ε α μ έ σ ω ς κ α ι σ τ ο ν ε π ι

τ ε τ ρ α μ μ έ ν ο τ η ς χ ώ ρ α ς τ ο υ σ τ η ν Π ύ λ η , ν α τ ο ν π λ η ρ ο φ ο ρ ή σ ε ι ό τ ι ο ι γ α λ λ ικ έ ς

α ρ χ έ ς τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς ε ί χ α ν π ά ρ ε ι ό λ α τ α α ν α γ κ α ία μ έ τ ρ α κ α τ ά τ ω ν μ η χ α ν ο ρ

ρ α φ ιώ ν τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ κ α ι τ ω ν ο π α δ ώ ν τ ο υ , ε ν ώ δ ε ν π α ρ έ λ ε ιπ ε κ α ι ε δ ώ ,

ό π ω ς π ο λ ύ σ υ χ ν ά α ν έ φ ε ρ ε κ α ι π ρ ο ς τ ο υ π ο υ ρ γ ε ίο Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν , ν α κ α τ α γ γ ε ίλ ε ι

ω ς ε π ιζ ή μ ια γ ια τ α γ α λ λ ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α τη σ υ μ μ ε τ ο χ ή τ ω ν ε π τ α ν η σ ίω ν ευ -

1. Εδώ είναι η πρώτη φορά που ο Pouqueville κάνει λόγο για τον Δενδρινό.2. Ο απεσταλμένος των τεσσάρων κερκυραίων ευγενών, των οποίων ο Pouqu. αγνοούσε τα

ονόματα, πέρασε, στα τέλη Φεβρουάριου, από την Κέρκυρα στο Βουθρωτό’ εκεί του δόθηκε συνοδεία από τον τελώνη του Αλή Γεώργιο Γιάνκο, και στη συνέχεια με ειδικό ταχυδρόμο η επιστολή έφυγε για την Κων/πολη. Ο Pouqu. πιστεύει ότι επρόκειτο για την υποβολή κάποιου αιτήματος.

3. Κατά τον Pouqueville, «...la proclamation aux habitants des Sept Isles signee par un emissaire de la Grande Bretagne nomd Leek (sic!), r6sidant a Janina...». Πρόκειται, βέβαια, για τον γνωστό άγγλο αξιωματικό του Μηχανικού, περιηγητή, ειδικό απεσταλμένο και συγγραφέα William Martin Leake, του οποίου ο ρόλος στα γεγονότα θα μας απασχολήσει και παρακάτω. Η «εμπρηστική» επιστολή του Adair και η προκήρυξη του Leake προς τους επτανησίους υποβλήθηκαν στον γάλλο υπουργό Εξωτερικών, σε θεωρημένο αντίγραφο και σε πιστή μετάφραση που έκανε ο ίδιος ο Pouqu.: βλ. αναφορά του προς τον Champagny, Ιιυάννινα, 4.6.1809 (αρ. 40), Α Μ Α Ε . ό.π., φ. 314Γ. Στο μεταξύ, ο Pouqu. προσπαθεί να αποσπάσει από τον Αλή πασά τρία αντίγραφα της επιστολής Adair και της προκήρυξης Leake (Pouqu. προς Champagny, Γιάννινα, 7.6.1809, αρ. 43, ό.π ., φ. 319Γ). Τελικά, έπειτα από συνάντηση με τον Αλή πασά στις 8.6. και με την απειλή ότι θα εγκαταλείψει τα Γιάννινα, ο γάλλος πρόξενος κατορθά>νει να πάρει τρία αντίγραφα της επιστολής Adair και την πρωτότυπη προκήρυξη Leake, που τα αποστέλλει αυθημερόν στον π ρ ο ϊστάμενό του υπουργό, ενά) παράλληλα στέλνει αντίγραφα και στις γαλλικές αρχές της Κέρκυρας: Pouqu. προς Champ., Γιάννινα, 8.6.1809, αρ. 44, ό.π ., φ. 321Γ ν. Ο γάλλος πρόξενος θεωρεί ως μεγάλη επιτυχία το ότι κατόρθωσε να πάρει τα έγγραφα αυτά. Ομολογεί ότι το διάβημά του προς τον Αλή ήταν υπερβολικά τολμηρό, αλλά και εκτιμά, μάλλον αφελώς, ότι η επιτυχία του «a coupe la racine aux intrigues des Anglais».

58 Γ. Λ. Σιορόχας

γενιάν στη διοίκηση των νησιών, από τη στιγμή που δεν υφίστατο πλέον η πρώην Επτάνησος Πολιτεία’.

Στο μεταξύ, έγινε γνωστό στα Γιάννινα το επεισόδιο με τον Δενδρινό και οι άμεσες πρώτες συνίπειές του: η Πύλη είχε αποσύρει την τιμητική φρουρά των γενιτσάρων από τη γαλλική πρεσβεία και ο γάλλος charge d'affaires είχε αναγκαστεί να κλείσει, την πρεσβεία και να ειδοποιήσει τούς γάλλους της Πόλης να ζητήσουν την προστασία της Δανίας'. Ο Pouqueville δεν φαινόταν να ανησυχεί σοβαρά, τουλάχιστο στην αρχή. Βέβαια πληροφόρησε σχετικά τις γαλλικές αρχές της Κέρκυρας, αλλά δεν παρέλειψε να εκ- φράσει και την απόλυτη εμπιστοσύνη του στα μέτρα που ελήφΟησαν. Υποβαθμίζοντας παραόόξως τη σημασία τιον γεγονότων, τα απέδωσε «από τη μια στην αλαζονεία δυο-τριών επτανησίων ευγενών, και από την άλλη στην απληστία μερικών καπετάνιων, που έθεταν σε κίνδυνο τα νησιά». Ο γάλλος πρόξενος πίστευε ότι. ενώ οι άγγλοι και ο Αλής έκαναν τα πάντα για να δημιουργήσουν ταραχές, το μίσος που ενέπνεε ο Αλής συνένωνε εναντίον του όλους τους άλλους*. Κάποιες ανησυχίες διατύπωνε, ωστόσο, όταν ομολογούσε ότι. αν εμφανιζόταν εχθρικός στόλος στα νερά του Ιονίου, θα έβρισκε συνεργάτες μεταξύ τιον ευγενών και τιον καπετάνιων4. Τιάρα, στα τέλη Ιουλίου 1809, ο Pouqueville. παρόλο που εγκιομίαζε και πάλι τις αρχές της Κέρκυρας — και ιδιαίτερα τον φίλο του τον Bessiercs —. για τα μέτρα τους «που κράτησαν τους Ιονίους στο καθήκον τους», φαινόταν σίγουρος πως δεν θα μπορούσε να ξαναστείλει τη χαρμόσυνη είδηση, όπως πριν από ένα περίπου μήνα, ότι δηλ. επτανήσιοι έτρεψαν σε επονείδιστη φυγή τους άγγλους*.

Μια πιο αποκαλυπτική και πειστική ερμηνεία των γεγονότων επιχειρούσε

1. Βλ. όλες τ ις παραπάνω πληροφορίες, εκτιμήσεις, υποψίες και φόβους του Pouqueville αε εκτενή επιστολή του προς τις γαλλικές αρχές της Κέρκυρας, τον στρατηγό Donzelot και τον αυτοκρ. επίτροπο Bcssifcres, με ημερομηνία 11,6.181)*) ιαπό Φιλιάτες), στα Α Μ Λ Ε . ό.π„ ψ. 334Γ- 336ν ιη επιστολή οε αντίγραφο, συν/νη στην αρ, 47 της 15,6,181)9. από Φιλιάτες, αναφορά του Pouqu. προς τον υπουργό Chmupugny).

2. Βλ, αναηνρά του Pouqu. προς Chumpugny. Κέρκυρα, 29.6,1809. ύ .π ., φ. 340ΓΛ.3. Βλ. αναφορά του ίόιου προς τον ίόιο, Γιάννινα, 29.7.1809, Ct.it., φ. 357τ.4. Βλ. αποκρυπτογράς'ηοη της αρ. 62 της 23.7.1809, από Γιάννινα, αναφοράς Pouqu. προς

Champ., ό .π .. φ. 360Γ ν.5. Στην αρ. 48 της 18.6.1809. από Φιλιάτες. αναφορά του προς τον υπουργό Champagny

(ά.π.. φ. 332r v) ο Pouqueville μας πληροφορεί ότι η αγγλική φρεγάτα La Toptue είχε εμφανιστεί στην Ιθάκη με επτανησιακή σημαία, ενώ το πλήρωμά της κραύγαζε «Ζήτω η Επτανησιακή Δημοκρατία». Ό ταν όμως άνόρις της θέλησαν να αποβιβαστούν, οι ιθακήσιοι με τα όπλα τούς ανάγκασαν να αποσυρΟούν ντροπιασμένοι.


ο P o u q u e v ille σ τ ι ς α ρ χ έ ς Α υ γ ο ύ σ τ ο υ 1 8 0 9 1. Κ α τ ά τ ο ν γ ά λ λ ο π ρ ό ξ ε ν ο , ό τ α ν

ο σ τ ρ α τ η γ ό ς C . B e r th ie r ε ίχ ε κ α τ α λ ά β ε ι τ α Ι ό ν ια ν η σ ιά σ τ ο ό ν ο μ α τ ο υ Ν α -

π ο λ έ ο ν τ α 2, ε ίχ ε π ρ ο β ε ί σ τ ις α ν α γ κ α ίε ς δ ιο ικ η τ ικ έ ς μ ε τ α β ο λ έ ς , α λ λ ά , δ υ σ τ υ χ ώ ς ,

η ε π τ α ν η σ ια κ ή Σ ύ γ κ λ η τ ο ς α π ο τ ε λ ο ύ ν τ α ν α π ό κ ρ υ φ ο ύ ς ε χ θ ρ ο ύ ς τ η ς Γ α λ λ ία ς ,

μ ε ε π ικ ε φ α λ ή ς τ ο ν π ρ ό ε δ ρ ο Θ ε ο τ ό κ η . Ο ά ν θ ρ ω π ο ς α υ τ ό ς , « α ν α θ ρ ε μ μ έ ν ο ς μ έ

σ α σ τ ις μ η χ α ν ο ρ ρ α φ ίε ς , δ ιπ ρ ό σ ω π ο ς κ α ι μ α τ α ιό δ ο ξ ο ς » , π ρ ο σ π ά θ η σ ε α ρ χ ικ ά

ν α δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι κ ό μ μ α μ ε ε υ ρ ύ τ ε ρ η α π ή χ η σ η , α λ λ ά δ ε ν τ ο κ α τ ό ρ θ ω σ ε , κ α θ ώ ς ή τ α ν γ ε ν ικ ά μ ισ η τ ό ς α π ό τ ο ν ε π τ α ν η σ ια κ ό λ α ό 3. Ή τ α ν , ω σ τ ό σ ο , ο α ρ χ η γ ό ς

τ ω ν σ υ γ κ λ η τ ικ ώ ν , ό τ α ν ο B e s s ie re s α ν έ λ α β ε τη λ ε π τ ή θ έ σ η τ ο υ α υ τ ο κ ρ α τ ο -

ρ ικ ο ύ ε π ιτ ρ ό π ο υ Κ έ ρ κ υ ρ α ς . Ο σ η μ α ν τ ικ ό ς α υ τ ό ς δ ιο ικ η τ ικ ό ς θ ε σ μ ό ς δ ε ν ά ρ

γη σ ε ν α ε π ισ κ ιά σ ε ι τ ο ν Θ ε ο τ ό κ η κ α ι τ ι ς α ρ μ ο δ ιό τ η τ έ ς τ ο υ . Ο κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς ε υ γ ε ν ή ς ε ν ε ρ γ ο ύ σ ε κ ρ υ φ ά β υ σ σ ο δ ο μ ώ ν τ α ς κ α τ ά τ η ς γ α λ λ ικ ή ς ε ξ ο υ σ ία ς , μ έ χ ρ ις

ό τ ο υ , τ ο ν Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο 1809 , ο B e ss ie re s α ν τ ε λ ή φ θ η σ α φ ώ ς τ α τ ε κ τ α ιν ό μ ε ν α , δ η λ . τ η ν π ρ ο σ π ά θ ε ια ν α α π ο σ π α σ θ ο ύ ν τ α ν η σ ιά α π ό τη γ α λ λ ικ ή ε ξ ο υ σ ία κ α ι ν α κ η ρ υ χ τ ο ύ ν α ν ε ξ ά ρ τ η τ α . Ο Θ ε ο τ ό κ η ς σ ε μ ια π ρ ο κ ή ρ υ ξ η , π ο υ α σ φ α λ ώ ς , κ α τ ά τ ο ν P o u q u e v i l le π ά ν τ α , ε ίχ ε σ υ ν τ α χ θ ε ί σ ε σ υ ν ε ν ν ό η σ η μ ε τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς , α ν α φ ε ρ ό τ α ν σ τ ο ν Ν α π ο λ έ ο ν τ α ό χ ι ω ς η γ ε μ ό ν α τ ω ν ν η σ ιώ ν , α λ λ ά ω ς ε υ ε ρ γ έ τ η

τ ο υ ς (b ie n fa ite u r ) , έ κ φ ρ α σ η π ο υ ε ίχ ε ιδ ια ίτ ε ρ η σ η μ α σ ία κ α ι ε π ε λ έ γ η σ κ ό π ιμ α . Π α ρ ά λ λ η λ α , τ η ν ί δ ια ε π ο χ ή , ο Α λ ή π α σ ά ς φ ρ ό ν τ ισ ε ν α φ τ ά σ ε ι σ τ η ν Π ύ λ η η ε π ισ τ ο λ ή τ ω ν τ ε σ σ ά ρ ω ν ε υ γ ε ν ώ ν κ ε ρ κ υ ρ α ίω ν 4. Κ α τ ά τ ο ν P o u q u e v i l le λ ο ιπ ό ν ,

1. Βλ. την αρ. 68 της 7.8.1809, από Γιάννινα, αναφορά του προς τον Champagny, ό .π ., φ. 374Γ-375Γ. Ο Pouqu. διατυπώνει την παρούσα ερμηνεία των γεγονότων, με αφορμή πληροφορίες του επιτετραμμένου La Tour-Maubourg, τις οποίες ο τελευταίος αυτός είχε γνωστοποιήσει στον διοικητή της Κέρκυρας στρατηγό Donzelot, ενώ παράλληλα έγραψε σχετικά και προς τον Pouqu. στις 28.7.1809.

2. Βλ. Γεώργιος Α. Σιορόκας, «Ο Αλή πασάς και οι αυτοκρατορικοί γάλλοι της Επτανήσου. (Νέα στοιχεία από το ανέκδοτο αρχείο του C. Berthier)», Δωδώνη 3 (1974) 273-335, όπου και βιβλιογραφία.

3. Με την εκτίμηση αυτή συμφωνούν και νεώτεροι ιστορικοί' πρβλ. Κωνσταντίνος Σάθας, 7ο έν Ζακύνθύ) άρχοντολόγιον καί οί ποπολάροι, Άθήναι, Γυφτάκης-Καμαρινόπουλος, 1962, σ. 4, 5. Στη σ. 4 διαβάζουμε: «Έ ν Επτάνησο) οί άρχοντες Ιδίαν άποτελοΰντες τάξιν ούδεμίαν μετά τού λαού εΐχον συνάφειαν, καί οί άληθεϊς φωτοσβέσται ούτοι ουδέποτε ένήργησαν πρός μόρφωσιν καί έκπαίδευσιν αυτού...». Βλ. καί Παύλος Γρατσιάτος, Ή 'Επτάνησος ύπό τήν Ξενοκρατίαν καί 6 τελευταίος πρόεδρος τής Ίονίον Π ολιτείας κομ. Δημ. Καροϋσος. Ιστορική μελέτη, έν Κεφαλληνίςι, Τυπογρ. «Η Ηχώ», 1878, σ. 23. Εδώ μάλιστα οι επτανήσιοι ευγενείς εγκαλούνται ως υπαίτιοι πολλών εμφυλίων σπαραγμών και ότι «παρέσχον άφορμάς έπεμβάσεως εις τούς ξένους... καί έγέννησαν έν Εύροιπη τήν πεποίθησιν ότι ή 'Επτάνησος δέν ήτο δυνατόν νά μένη άνεξάρτητος, χωρίς νά χρησιμεύη ώς πυρήν νέο)ν ταραχών».

4. Πρβλ. παραπάνω και σημ. 2 της σ. 57. Ο Pouqu. εξακολουθεί να αγνοεί τα ονόματα των τεσσάρων αυτών ευγενοϊν κερκυραίων.


ό λ α ό σ α α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν , δ η λ . η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , ο ι ε ν έ ρ γ ε ιε ς τ ο υ A d a ir κ α ι

τ ο υ L e a k e , δ ε ν ή τ α ν π α ρ ά σ υ ν έ π ε ιε ς τ η ς α ρ χ ικ ή ς π ρ ο σ π ά θ ε ια ς τ ο υ Θ εο τό κ η

κ α ι τ ο υ κ ό μ μ α τ ο ς τ ω ν ε υ γ ε ν ώ ν , σ τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ν ό λ α τ α ε χ θ ρ ικ ά

γ ι α τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς σ χ έ δ ια . Η μ ό ν η λ ύ σ η σ τ ο π ρ ό β λ η μ α ή τ α ν , κ α τ ά τ ο ν γ ά λ λ ο

π ρ ό ξ ε ν ο , ν α κ α θ ο ρ ισ τ ε ί ε π α κ ρ ιβ ώ ς η τ ύ χ η τ ω ν ν η σ ιώ ν , ώ σ τ ε ν α μ η ν α φ ή ν ο ν τ α ι

π ε ρ ι θ ώ ρ ι α σ ε φ ιλ ο δ ο ξ ίε ς , ο π ό τ ε κ α ι ο ι ά γ γ λ ο ι θ α α ν α γ κ ά ζ ο ν τ α ν ν α μ α τ α ι ώ σ ο υ ν τ α σ χ έ δ ιά τ ο υ ς 1.

Λ ίγ ο α ρ γ ό τ ε ρ α , σ τ ι ς α ρ χ έ ς Ο κ τ ω β ρ ίο υ 1809, η κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Ζ α κ ύ ν θ ο υ

κ α ι τ η ς Κ ε φ α λ ο ν ιά ς α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς θ α δ ικ α ιώ σ ο υ ν π λ ή ρ ω ς τ ο υ ς φ ό β ο υ ς

τ ο υ P o u q u e v i l le , α λ λ ά κ α ι θ α μ ε τ α β ά λ ο υ ν τη σ τά σ η τ ο υ α π έ ν α ν τ ι σ τ α γ ε γ ο ν ό τ α ,

ό σ ο κ α ι τ ο υ ς τ ό ν ο υ ς σ τ η ν α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία τ ο υ 2 3. Α π ο γ ο η τ ε υ μ έ ν ο ς φ α ν ε ρ ά α π ό

τ η ν π ο ρ ε ία τ ω ν ε ξ ε λ ίξ ε ω ν , τ ο ν Ν ο έ μ β ρ ιο 1 8 0 9 \ π α ρ α δ ε χ ό τ α ν ό τ ι ο ίδ ιο ς ε ίχ ε

κ ά ν ε ι ό , τ ι μ π ο ρ ο ύ σ ε . Α ν α κ ε φ α λ α ιώ ν ο ν τ α ς σ η μ ε ίω ν ε ό τ ι ό σ α ε ίχ α ν σ υ μ β ε ί

ή τ α ν τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α μ η χ α ν ο ρ ρ α φ ιώ ν κ α ι ρ α δ ιο υ ρ γ ιώ ν δ ύ ο ε τ ώ ν , δη λ . α π ό

τ η ν π ρ ώ τ η σ τ ιγ μ ή π ο υ ο ι α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ο ί γ ά λ λ ο ι ε ίχ α ν π ά ρ ε ι τ α ν η σ ιά . Κ α ι

π ι ο σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , ο γ ά λ λ ο ς π ρ ό ξ ε ν ο ς θ ε ω ρ ο ύ σ ε τ ι ς δ υ σ ά ρ ε σ τ ε ς ε ξ ε λ ίξ ε ις σ υ

ν έ π ε ια τ η ς σ υ ν ω μ ο σ ία ς τ ω ν ε π τ α ν η σ ίω ν ε υ γ ε ν ώ ν 4, τ η ς ε χ θ ρ ικ ή ς π ρ ο ς τ ο υ ς

γ ά λ λ ο υ ς σ τ ά σ η ς τ ο υ Α λ ή π α σ ά κ α ι τ η ς υ π ό θ ε σ η ς τ ο υ « π ρ ο δ ό τ η » Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ 5.

Τ η φ ο ρ ά α υ τ ή ο P o u q u e v i l le ή τ α ν σ ε θ έσ η ν α α π ο κ α λ ύ ψ ε ι σ τ ο ν υ π ο υ ρ γ ό τ ο υ

κ α ι τ α ο ν ό μ α τ α τ ω ν ε υ γ ε ν ώ ν α π ό τη Ζ ά κ υ ν θ ο , τ η ν Κ ε φ α λ ο ν ιά κ α ι τ η ν Ιθ ά κ η ,

1. OPouqu. επανέρχεται και λίγο αργότερα στο θέμα αυτό, με αφορμή απόφαση της κερ- κυραϊκής Συγκλήτου να υποβάλει παράκληση στον Ναπολέοντα, ώστε να ρυθμιστεί επιτέλους το πεπρωμένο των νησιών. Η απόφαση αυτή, μάλιστα, προκάλεσε «μεγάλη χαρά στις λαϊκές τάξεις». Κατά τον Pouqueville, «le plus beau jour pour les joniens sera celui qui leur apprendera le regne des lois de Sa Majeste et la reunion de leur territoire a ses vastes etats»: Βλ. την αρ. 79 της 8.9.1809, από Γιάννινα, αναφορά Pouqu. προς Champ., ό.π., φ. 400Γ-401ν, όπου συνδέεται και πάλι η υπόθεση Δενδρινού με τις αγγλικές βλέψεις για τα Επτάνησα.

2. Ο Pouqueville αναφέρει στον προϊστάμενό του υπουργό λεπτομέρειες για την κατάληψη της Ζακύνθου από τους άγγλους, με την αρ. 88 της 18.10.1809, από Γιάννινα, αναφορά του, ό .π ., φ. 423Γ-424Γ. Η ενλόγω προξενική αναφορά κλείνει με την υπόμνηση ότι οι κερκυραίοι ευγενείς είναι οι εχθροί του Ναπολέοντα και με τη φράση «mon amour pour son service et pour la verite m'imposent le devoir de le rapeler».

3. Βλ. την αρ. 91 της 1.11.1809, από Πρέβεζα, αναφορά Pouqu. προς Champ., ό.π., φ. 429Γ- 430ν.

4. Ανάλογη γνώμη εκφράζεται και στο «Χρονικό τοΰ Γεωργίου Λεκατσά», του 1809, ότι δηλ. «ή έκστρατεία τούτη πραγματοποιήθηκε μέ την πρωτοβουλία τοΰ Ζακυνθινοΰ άρχοντολογιοΰ προς τον πρώην έπιτετραμμένον τής ’Αγγλίας Σπυρ. Φορέστη, ό όποιος είσηγήθηκε την κατάληψη της Ζακύνθου στον άγγλο στόλαρχο τής Μεσογείου Στιούαρτ...»: Ντίνος Κονόμος, Ζακννθινά Χ ρ ο ν ικ ά (1485-1953), Αθήναι 1970, σ. 134.

5. Είναι η πρώτη φορά εδώ που ο Pouqueville τονίζει με τόση έμφαση τη σημασία της υπόθεσης Δενδρινού.


ο ι ο π ο ίο ι ε ίχ α ν υ π ο γ ρ ά ψ ε ι έκ κ λ η σ η π ρ ο ς τ ο ν β α σ ιλ ιά τ η ς Α γ γ λ ία ς ν α α π ε

λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι τ α Ε π τ ά ν η σ α « d e la b a rb a r ie d e s R u sse s e t de la ty r a n n ie des

F ra n ^ a is » 1. Π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α , μ ά λ ισ τ α , ο ν ό μ α τ α , κ α θ ώ ς κ α ι α κ ρ ιβ ε ί ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς

« d e la p lu s g ra n d e im p o r ta n c e » δ ια β ίβ α σ ε o P o u q u e v i l le σ τ ι ς α ρ χ έ ς τ η ς Κ έ ρ

κ υ ρ α ς , ώ σ τ ε η α σ τ υ ν ο μ ία τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς κ α ι τ η ς Λ ε υ κ ά δ α ς ν α α ν α κ α λ ύ ψ ο υ ν

ε ύ κ ο λ α τ ο υ ς σ υ ν ω μ ό τ ε ς 2.Η τ ε λ ε υ τ α ία α ν α φ ο ρ ά τ ο υ P o u q u e v ille σ τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό ε ίν α ι τ η ς 1 4 .1 2 .1 8 0 9 \

Τ ο π ρ ω ί τ η ς η μ έ ρ α ς α υ τ ή ς , έ φ τ α σ ε σ τ α Γ ιά ν ν ιν α τ α χ υ δ ρ ό μ ο ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς

π ρ ε σ β ε ία ς τ η ς Π ό λ η ς , τ ο ν ο π ο ίο ο P o u q u e v ille έ σ τ ε ιλ ε α μ έ σ ω ς σ τ η ν Κ έ ρ κ υ ρ α .

Ο τ α χ υ δ ρ ό μ ο ς π α ρ έ δ ω σ ε σ τ ο ν π ρ ό ξ ε ν ο Ι ω α ν ν ίν ω ν ε π ισ τ ο λ ή τ ο υ ε π ι τ ε τ ρ α μ

μ έ ν ο υ L a T o u r -M a u b o u rg , μ ε η μ ε ρ ο μ η ν ία 4 .1 2 .1 8 0 9 , τ η ν ο π ο ί α ο P o u q u e v il le

π α ρ α θ έ τ ε ι α υ τ ο λ ε ξ ί σ τ η ν α ν α φ ο ρ ά τ ο υ . Κ α τ ά τ ι ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ -

1. Κατά τις πληροφορίες του Pouqueville, που περιέχονται στην παραπάνω αναφορά του αρ. 91 της 1.11.1809, οι σπουδαιότεροι από όσους υπέγραψαν το αίτημα προς τον άγγλο μονάρχη ήσαν: για τη Ζάκυνθο, ο Κλαδάς (Cladan), ο τέως πρίγκιπας Κομούτος (Comuti), ο αρχιεπόπτης Πέτας (Peta), ο Μαρτενέγκος (Marteningos) και ο Μακρής (Macri). Για την Κεφαλονιά, ο Νι- μιάτης (μήπως Μηνιάτης;) από το Ληξούρι (Nimiati de Luxuri), ο Στάθης Μεταξάς από το Αργοστόλι (Stati Metaxa), ο Εγγλέζος (;) από το Αργοστόλι (L'anglais), ο Χ οϊδάς από το Αργοστόλι (Cofdan), ο Μ αρίνος Τυπάλδος Χαριτάτος από το Αργοστόλι (Marino Tipaldo Caritato), ο Νι- κολέττος Άνινος από το Αργοστόλι (Nicolotto Anino), ο τέως ειρηνοδίκης Αντύπας από τον Ασσο (Antipa ex jure de paix) και ο Παύλος Βαλσαμάκης (Paul Valsamaki) από το Αργοστόλι. Για την Ιθάκη, τέλος, υπέγραψαν ο Γεράσιμος Δρακούλης (Gerasimo Dracouli), ο κουτσο-Νικο- λέττος Σε(ι)ργιαννάκης (Coutzo Nicoletto sir janaki), ο Τζουάνες Καραβίας (Zuane Caravia) και ο τέως συγκλητικός Ζαβός (Zavo ex senateur). Ιδιαίτερη μνεία κάνει ο Pouqu. σε άλλη αναφορά του προς τον Champ, (αρ. 88 της 18.10.1809, από Γιάννινα, ό.π ., φ. 423Γ-424Γ) για τον Κλαδά, που τον αναφέρει να υπογράφει πρώτος για τη Ζάκυνθο. Ο Κλαδάς ήταν ο επικεφαλής της επτανησιακής πρεσβείας προς τον άγγλο βασιλιά. Κατά τον Pouqu., καταγόταν από την Πάδοβα, ήταν ιππότης του Τάγματος της Μάλτας, κατοικούσε στη Ζάκυνθο και ήταν κάτοχος καταλόγου με τα ονόματα όλων των οπαδών του («des partisans de son systeme»). Τον Κλαδά, τέλος, συστήνει θερμά ο Adair στον διοικητή της Μάλτας A. Ball, στις 19.1.1809, έπειτα από το εμπεριστατωμένο υπόμνημα του επτανησίου αυτού ευγενή, με ημερομηνία 7.11.1808: βλ. την επιστολή Adair προς Ball, The Negotiations, τ. 2, σ. 130.

2. Ειδική μνεία κάνει ο Pouqueville (αναφορά αρ. 91 της 1.11.1809) για τον Φορέστη, παλαιό εκπρόσωπο της Αγγλίας στην Κέρκυρα και πεθερό του τ. πρίγκιπα Κομούτου, στον οποίο είχε ανατεθεί η οργάνωση των νησιών που πρόσφατα κατέλαβαν οι άγγλοι. Η πρώτη προκήρυξη, μάλιστα, του Φορέστη προς τους ζακυνθίους άρχιζε, κατά τον Pouqu., με τη φράση: «Vous nous avez appeles pour vous delivrer de la tyrannie de France...». Από άλλη αναφορά του Pouqu. προς Champ, (αρ. 98 της 30.11.1809, από Γιάννινα, ό .π ., φ. 441Γ ν) πληροφορούμαστε ότι οι άγγλοι ξανάδωσαν τον τίτλο του πρίγκιπα της Δημοκρατίας των Επτανήσων στον Κομούτο, τον οποίο ο γάλλος πρόξενος θεωρεί ως τον κύριο πράκτορα για την εξέγερση των νησιών.

3. Βλ. την αρ. 101 της 14.12.1809, από Γιάννινα, αναφορά του Pouqu. προς Champ., ό .π ., φ. 451Γ ν.


μ έ ν ο υ , ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ε ίχ ε γ ί ν ε ι « ρ α γ ιά ς » , ε ν ώ ο μ . β ε ζ ίρ η ς α ν α ν έ ω σ ε κ α τ ά τ ο ν

ε π ισ η μ ό τ ε ρ ο τ ρ ό π ο μ ια π α λ ιά τ ο υ υ π ό σ χ ε σ η , η ο π ο ία ω ς τ ό τ ε δ ε ν ε ίχ ε π α ρ ά

χ α ρ α κ τ ή ρ α π ρ ο α ιρ ε τ ικ ό κ α ι π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ο . Σ ύ μ φ ω ν α με τ η ν ε π ίσ η μ η α υ τή

υ π ό σ χ ε σ η , η Π ύ λ η δ ε ν θ α α ν α γ ν ώ ρ ιζ ε κ α τ ’ο υ δ έ ν α τ ρ ό π ο τ η ν Ε π τ ά ν η σ ο Π ο

λ ιτ ε ία . Η σ η μ α σ ία τ η ς ν έ α ς α υ τ ή ς τ ο υ ρ κ ικ ή ς σ τ ά σ η ς ή τ α ν π ρ ο φ α ν ή ς , κ υ ρ ίω ς

γ ι α τ ί α π ο δ ε ίκ ν υ ε σ τ ο υ ς ε π τ α ν η σ ίο υ ς , ό σ ο υ ς δ η λ . ε ίχ α ν α π ο μ ε ίν ε ι υ π ό τη γ α λ

λ ικ ή κ α τ ο χ ή , ό τ ι ο ι α γ γ λ ικ έ ς υ π ο σ χ έ σ ε ις ή τ α ν ψ ε υ δ ε ίς , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο σ ε ό ,τ ι

α φ ο ρ ο ύ σ ε σ τ η ν υ π ο τ ιθ έ μ ε ν η κ α ι δ ια τ υ μ π α ν ιζ ό μ ε ν η υ π ο σ τ ή ρ ιξ η τ η ς Π ύ λ η ς 1.

Κ α ι π ε ρ α ιτ έ ρ ω , ο P o u q u e v il le ε ξ έ φ ρ α ζ ε τ η ν π ρ ό θ ε σ η ν α ε ισ η γ η θ ε ί σ τ ο ν γ ά λ λ ο

ε π ι τ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ν α ε ν ε ρ γ ή σ ε ι, ώ σ τ ε η ε π ίσ η μ η υ π ό σ χ ε σ η τ η ς Π ύ λ η ς ν α υ λ ο

π ο ιη θ ε ί σ τ α σ χ ε τ ικ ά φ ιρ μ ά ν ια τ η ς π ρ ο ς τ ο υ ς π α σ ά δ ε ς τ ω ν π α ρ ά κ τ ιω ν π ε ρ ιο

χ ώ ν τ η ς Α δ ρ ια τ ικ ή ς κ α ι τ ο υ Ι ο ν ίο υ . Μ ό ν ο έ τ σ ι α υ τ ο ί θ α ή τ α ν υ π ο χ ρ ε ω μ έ ν ο ι

ν α μ η δ έ χ ο ν τ α ι σ τ α λ ιμ ά ν ια τ ο υ ς π λ ε ο ύ μ ε ν α με τ η ν ε π τ α ν η σ ια κ ή σ η μ α ία .

Δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά , κ ά θ ε υ π ό σ χ ε σ η ή κ α ι ε γ γ ύ η σ η τ η ς Π ύ λ η ς δ ε ν θ α ε ίχ ε π ρ α κ τ ικ ή

α ξ ία , α π ό τ η σ τ ιγ μ ή π ο υ σ τ α λ ιμ ά ν ια τ η ς Π ρ έ β ε ζ α ς , τ η ς Π ά τ ρ α ς κ .ά . η ε π τ α

ν η σ ια κ ή σ η μ α ία θ α κ υ μ ά τ ιζ ε σ τ α π λ ε ο ύ μ ε ν α α π ό τ α α γ γ λ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν α ν η σ ιά .

Ι δ ια ί τ ε ρ ο β ά ρ ο ς σ τ ι ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς ισ ο ρ ρ ο π ίε ς ω ς ε ρ μ η ν ε υ τ ικ ό σ τ ο ιχ ε ίο κ α ι

γ ι α τ η σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ α π έ δ ιδ ε ο α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό ς ε π ίτ ρ ο π ο ς

Κ έ ρ κ υ ρ α ς J u lie n B e s s ie re s 2. Ο ι ε κ τ ιμ ή σ ε ις τ ο υ , π ο υ κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ι σ το γ ν ω σ τ ό « M e m o ir e s u r les l ie s I o n ie n n e s » , έ χ ο υ ν α υ ξ η μ έ ν η σ η μ α σ ία , ό χ ι μ ό ν ο

γ ι α τ ί ο σ υ ν τ ά κ τ η ς τ ο υ Υ π ο μ ν ή μ α τ ο ς ε ίν α ι έ ν α σ υ γ κ ρ ο τ η μ έ ν ο κ α ι ε υ φ υ έ ς ά τ ο

μ ο , π ο υ ε ίχ ε τ η δ υ ν α τ ό τ η τ α κ α ι τ η ν ε υ κ α ιρ ία ν α σ υ λ λ ά β ε ι τ η ν ο υ σ ία τ ω ν κ α

τ α σ τ ά σ ε ω ν , α λ λ ά κ α ι γ ι α τ ί τ ο ε ν λ ό γ ω κ ε ίμ ε ν ο , α π α λ λ α γ μ έ ν ο α π ό τ ο ά γ χ ο ς

τ η ς κ α θ η μ ε ρ ιν ή ς υ π η ρ ε σ ια κ ή ς α ν α φ ο ρ ά ς μ ε τ ι ς ε υ ν ό η τ ε ς α ν α σ τ ο λ έ ς , π ρ ο σ π α

θ ε ί — κ α ι τ ο κ α τ ο ρ θ ώ ν ε ι ε ν π ο λ λ ο ίς — ν α δ ιε ισ δ ύ σ ε ι σ το β ά θ ο ς τ ω ν π ρ α γ

μ ά τ ω ν κ α ι ν α α π ο κ α λ ύ ψ ε ι τ ο ν ό η μ ά τ ο υ ς .

Ό π ω ς λ ο ι π ό ν α π ο κ α λ ύ π τ ε ι σ τ ο Υ π ό μ ν η μ ά τ ο υ , ο B e ss ie re s ε ίχ ε δ ια γ ν ώ -

σ ε ι τ ο ν κ ί ν δ υ ν ο γ ι α τη γ α λ λ ικ ή π α ρ ο υ σ ία σ τ α Ε π τ ά ν η σ α , ο ο π ο ίο ς π ρ ο ε ρ χ ό

τ α ν α π ό τ η ν α ν τ ίδ ρ α σ η τ ω ν ε υ γ ε ν ώ ν σ ε έ ν α κ α θ ε σ τ ώ ς , π ο υ , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο , ή θ ελ ε

ν α φ α ί ν ε τ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο φ ιλ ο λ α ϊκ ό α π ό τ η ν π ρ ο η γ η θ ε ίσ α γ ια α ιώ ν ε ς β ε ν ε τ ικ ή

1. Πρβλ. παραπάνω, και σημ. 2 της σ. 52 και σημ. 4 της σ. 55. Έτσι, αν ο Δενδρινός είχε γίνει ή όχι ραγιάς αποκτούσε ιδιαίτερη σημασία, καθώς προέκρινε και τις σκέψεις και διαθέσεις της Πύλης στο καίριο ζήτημα, αν δηλ. τα νησιά που είχαν υποταχθεί στους άγγλους, μελλοντικά δε και τα υπόλοιπα, αναγνωρίζονταν ως τμήμα της αυτόνομης υπό επανίδρυση Επτανήσου Πολιτείας. Έ τσι μπορεί να εξηγηθεί η εμμονή των άγγλων ότι ο Δενδρινός δεν έγινε ραγιάς, και των γάλλων για το ακριβώς αντίθετο.

2. Bessieres, Geraud-Pierre-Henri-Julien, 1777-1840. Διετέλεσε αυτοκρατορικός επίτροπος Κέρκυράς από την αρχή της δεύτερης γαλλικής κατοχής (1807) ως την 1.5.1810: βλ. σύντομα γι' αυτόν στο σχετικό λήμμα που υπογράφει ο ίδιος ο Jean Tulard, Dictionnaire Napoleon, σ. 210.

Η υπόθεση 1. Δενδρινού (1809) 63

κ υ ρ ια ρ χ ία . Α ν ά μ ε σ α σ τ ο υ ς ε υ γ ε ν ε ίς θ α σ τ ρ α τ ο λ ο γ ο ύ ν τ α ν ο ι π ρ ό θ υ μ ο ι σ υ ν ε ρ

γ ά τ ε ς τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν τ η ς Γ α λ λ ία ς , μ ε τ η ν ε λ π ίδ α ν α ε π α ν α κ τ ή σ ο υ ν τ η ν π ρ ο γ ε

ν έ σ τ ε ρ η δ ύ ν α μ ή τ ο υ ς κ α ι τ α σ υ ν α κ ό λ ο υ θ α ο ικ ο ν ο μ ικ ά κ α ι κ ο ιν ω ν ικ ά π ρ ο ν ό μ ια . Ε π ιπ λ έ ο ν ο ι ε υ γ ε ν ε ίς ε ίχ α ν τ η δ υ ν α τ ό τ η τ α , σ τ ο β α θ μ ό π ο υ δ ε ν ε ίχ α ν

α ν τ ικ α τ α σ τ α θ ε ί κ α ι α π ό τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς σ τ ο ν δ ιο ικ η τ ικ ό μ η χ α ν ισ μ ό τ ω ν ν η σ ιώ ν ,

ν α ε π η ρ ε ά ζ ο υ ν κ α ι ν α κ α τ ε υ θ ύ ν ο υ ν τ ι ς ε ξ ε λ ίξ ε ις .

Ο B e ss ie re s ο μ ο λ ο γ ε ί ό τ ι α π ό τ η ν α ρ χ ή ή τ α ν σ τ ις π ρ ο θ έ σ ε ις τ ο υ , κ α ι π ρ ο

σ π ά θ η σ ε ιδ ια ίτ ε ρ α ν α τ ο π ε τ ύ χ ε ι , ν α π ρ ο σ ε γ γ ίσ ε ι τ ο υ ς ε υ γ ε ν ε ίς , π ρ ο σ π ο ιο ύ

μ ε ν ο ς ό τ ι δ ε ν α ν τ ιλ α μ β α ν ό τ α ν τ ο μ ίσ ο ς τ ο υ ς , ό τ ι σ υ μ μ ε ρ ιζ ό τ α ν τ η ν κ α τ ά σ τ α σ ή

τ ο υ ς , α λ λ ά κ α ι κ ο λ α κ ε ύ ο ν τ α ς τη μ α τ α ιο δ ο ξ ία τ ο υ ς . Τ ε λ ικ ά ο α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό ς

ε π ί τ ρ ο π ο ς π ε ίσ τ η κ ε ό τ ι ή τ α ν α δ ύ ν α τ ο ν α π ρ ο σ ε τ α ιρ ισ τ ε ί τ ο υ ς ε π τ α ν η σ ίο υ ς

ε υ γ ε ν ε ίς , α ν δ ε ν ικ α ν ο π ο ιο ύ σ ε τ ι ς π α ρ ά λ ο γ ε ς α ξ ιώ σ ε ις κ α ι δ ε ν τ ο υ ς έ δ ιν ε τ α π ρ ο γ ε ν έ σ τ ε ρ α π ρ ο ν ό μ ιά τ ο υ ς ' α υ τ ό σ ή μ α ιν ε , σ τ η ν ο υ σ ία , τ η ν α ν α β ίω σ η τ η ς

Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς 1. Ο ι π ρ ο β α λ λ ό μ ε ν ε ς α ξ ιώ σ ε ις ε κ μ έ ρ ο υ ς τ ω ν ε π τ α ν η - σ ίω ν ε υ γ ε ν ώ ν σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ν : 1) Σ τ η ν ιδ έ α ό τ ι ο Ν α π ο λ έ ω ν , σ τ ο ν ο π ο ί ο η Ρ ω σ ία

δ ε ν ε ίχ ε π α ρ α χ ω ρ ή σ ε ι π α ρ ά μ ό ν ο τ ο δ ικ α ίω μ α π ρ ο σ τ α σ ία ς τ ω ν ν η σ ιώ ν , δ ε ν

μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α α σ κ ε ί κ υ ρ ια ρ χ ικ ά δ ικ α ιώ μ α τ α . 2 ) Σ τ η γ ν ώ μ η ό τ ι , α ν τ α ν η σ ιά

δ ια τ η ρ ο ύ σ α ν τ ο π α λ α ιό τ ε ρ ο κ α θ ε σ τ ώ ς , θ α ε ίχ α ν ε ιρ ή ν η μ ε τ η ν Α γ γ λ ία π α ρ ά

τ η ν π α ρ ο υ σ ία τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν σ τ ρ α τ ε υ μ ά τ ω ν , ό π ω ς κ α ι σ τ ο π α ρ ε λ θ ό ν σ υ ν έ β α ιν ε μ ε τη Γ α λ λ ία π α ρ ά τ η ν π α ρ ο υ σ ία τ ιυ ν ρ ω σ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν . 3 ) Σ τ η ν ε λ π ίδ α

ό τ ι τ α ν η σ ιά θ α κ α τ α λ α μ β ά ν ο ν τ α ν τ ε λ ικ ά α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς , ο ι ο π ο ί ο ι κ α ι

θ α ε π α ν έ φ ε ρ α ν τ η ν Ε π τ ά ν η σ ο Π ο λ ιτ ε ία . Ό σ ο « γ ε λ ο ίε ς » κ α ι α ν έ β ρ ισ κ ε τ ι ς π α ρ α π ά ν ω θ έ σ ε ις , ο B e s s ie re s α ν τ ιλ α μ β α ν ό τ α ν ό τ ι δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ α ν κ α ι α π ο κ ά λ υ π τ α ν μ ια ε π ικ ίν δ υ ν η δ ιά θ ε σ η κ α ι π ο λ ιτ ικ ή σ τά σ η , π ο υ δ ε ν ε π ι τ ρ ε π ό τ α ν

ν α α γ ν ο η θ ε ί , τη σ τ ιγ μ ή π ο υ τ α ν η σ ιά α π ε ιλ ο ύ ν τ α ν α π ό τ ο ν ε χ θ ρ ό τ η ς Γ α λ λ ία ς ,

π ά ν τ α έ τ ο ιμ ο κ α ι π ρ ό θ υ μ ο ν α ε π ω φ ε λ η θ ε ί κ α ι π ο υ ή δ η δ ια τ η ρ ο ύ σ ε σ χ ε τ ικ έ ς

ε π α φ έ ς . Ε π ιπ λ έ ο ν , υ π ή ρ χ ε ο κ ί ν δ υ ν ο ς ν α υ ιο θ ε τ η θ ο ύ ν ο ι α π ό ψ ε ι ς τ ω ν ε υ γ ε ν ώ ν

γ ια τ η ν ε π α ν ίδ ρ υ σ η (ή α ν α β ίω σ η ) τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς κ α ι α π ό ε υ ρ ύ τ ε ρ α

σ τ ρ ώ μ α τ α τ ο υ ε γ χ ώ ρ ιο υ π λ η θ υ σ μ ο ύ , μ ε τ η ν ε λ π ίδ α ό τ ι έ τ σ ι θ α α ν α ζ ω ο γ ο

ν ο ύ ν τ α ν τ ο τ ο π ικ ό ε μ π ό ρ ιο . Κ α τ ά τ ο ν B e ss ie re s , μ ά λ ισ τ α , ο ι δ ύ ο α υ τ έ ς θ έ σ ε ις

ε ίχ α ν τό σ η σ υ γ γ έ ν ε ια μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς , ώ σ τ ε έ τ σ ι κ ι α λ λ ιώ ς θ α σ υ ν δ έ ο ν τ α ν 2.Η ε χ θ ρ ικ ή σ τά σ η τ ω ν κ ε ρ κ υ ρ α ίω ν ε υ γ ε ν ώ ν α π έ ν α ν τ ι σ τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς ε κ

δ η λ ώ θ η κ ε α ν ο ιχ τ ά τ ο ν Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο 1809 . Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , κ α τ ά τ η ν π ρ ο ε τ ο ι

μ α σ ία γ ιο ρ τ α σ τ ικ ή ς ε κ δ ή λ ω σ η ς π ο υ θ α γ ιν ό τ α ν σ τ η ν Κ έ ρ κ υ ρ α μ ε τ η ν ε υ κ α ι

ρ ία τ ω ν ν ι^ ώ ν τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α σ τ η ν Ι σ π α ν ία , η Σ ύ γ κ λ η τ ο ς τ ο υ ν η σ ιο ύ ε ξ έ

δ ω σ ε δ ιά τ α γ μ α κ α ι δ η μ ο σ ίε υ σ ε π ρ ο κ ή ρ υ ξ η , τ α ο π ο ία α π η χ ο ύ σ α ν σ α φ ώ ς τ ι ς

1. Βλ. A M A E , CCC, Corfou, τ. 4, φ. 42Γ, 42ν.2. Βλ. τις σημαντικές αυτές εκτιμήσεις ό.π ., φ. 42ν-43Γ.


θ έ σ ε ις τ ω ν ε υ γ ε ν ώ ν . Σ τ α κ ε ίμ ε ν α α υ τ ά α π ο δ ιδ ό τ α ν σ τ ο ν γ ά λ λ ο μ ο ν ά ρ χ η ο

τ ί τ λ ο ς τ ο υ Ε υ ε ρ γ έ τ η , ό π ω ς ε ίχ ε σ η μ ε ιώ σ ε ι κ α ι ο P o u q u e v i l le 1, ο ο π ο ίο ς ισ ο -

δ υ ν α μ ο ύ σ ε μ ε τ ο ν τ ί τ λ ο τ ο υ Π ρ ο σ τ ά τ η ( P r o te c te u r ) 2, κ α ι ό χ ι ο ο ρ θ ό ς , κ α τ ά

τ ο ν B e s s ie re s , τ ί τ λ ο ς τ ο υ Η γ ε μ ό ν α (S o u v e ra in ) . Ε π ιπ λ έ ο ν , γ ια π ρ ώ τ η φ ο ρ ά

σ υ ν έ β α ιν ε ν α μ η ν α ν α γ ρ ά φ ε τ α ι σ τ η ν α ρ χ ή τ ω ν ε γ γ ρ ά φ ω ν ο σ υ ν ή θ η ς τ ύ π ο ς

« ε ν ο ν ό μ α τ ι τ η ς Α υ τ ή ς Μ ε γ α λ ε ιό τ η τ ο ς . . .» . Κ α ι τ ο σ π ο υ δ α ιό τ ε ρ ο , η Σ ύ γ κ λ η τ ο ς

α π έ δ ιδ ε σ τ ο ν ε α υ τ ό τ η ς κ υ ρ ια ρ χ ικ ά δ ικ α ιώ μ α τ α , α υ τ ο α π ο κ α λ ο ύ μ ε ν η « κ υ β έρ

ν η σ η » , ε ν τ ε λ λ ό μ ε ν η δ η μ ό σ ιε ς δ α π ά ν ε ς , θ ε ω ρ ώ ν τ α ς τ ο ν ε α υ τ ό τ η ς ω ς τ η ν α ν ώ

τ α τ η ε ξ ο υ σ ία κ α ι μ η μ ν η μ ο ν ε ύ ο ν τ α ς κ α θ ό λ ο υ τ ι ς γ α λ λ ικ έ ς α ρ χ έ ς τ ο υ ν η σ ιο ύ .

Ό λ α α υ τ ά , π α ρ ό λ ο π ο υ κ α τ α β α λ λ ό τ α ν π ρ ο σ π ά θ ε ια ν α π ε ρ ά σ ο υ ν α π α ρ α τ ή ρ η τ α

π ί σ ω α π ό τ α ε γ κ ώ μ ια γ ια τ ο ν Ν α π ο λ έ ο ν τ α κ α ι μ έσ α σ τ ο γ ε ν ικ ό κ λ ίμ α ε υ φ ο ρ ία ς , δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α μ η γ ί ν ο υ ν σ α φ ώ ς α ν τ ιλ η π τ ά σ ε ό λ η τ ο υ ς τ η ν

έ κ τ α σ η , τ ό σ ο α π ό τ ο υ ς ε υ γ ε ν ε ίς π ο υ ε π ιθ υ μ ο ύ σ α ν τ η ν α ν α β ίω σ η τ η ς Ε π τ α -

ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς , ό σ ο κ α ι α π ό τ ο υ ς φ ιλ ο γ α λ λ ικ ο ύ ς κ ύ κ λ ο υ ς , σ τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς π ρ ο κ ά λ ε σ α ν ζ ω η ρ ή δ υ σ α ρ έ σ κ ε ια 3.

Ο B e s s ie re s λ ο ι π ό ν σ υ ν έ δ ε ε ά μ ε σ α τ α γ ε γ ο ν ό τ α τ ο υ Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο υ με κ ε ίν α

π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η λ ίγ ο υ ς μ ή ν ε ς α ρ γ ό τ ε ρ α , α υ τ ά δ η λ .

π ο υ σ τ ο ιχ ε ιο θ ε τ ο ύ ν τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , τ α ο π ο ί α έ γ ιν α ν σ τ η ν Κ έ ρ κ υ ρ α

γ ν ω σ τ ά τ ο ν Μ ά ιο 4. Τ α γ ε γ ο ν ό τ α τ η ς Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η ς ο γ ά λ λ ο ς α υ τ ο κ ρ .

ε π ί τ ρ ο π ο ς τ α α π έ δ ιδ ε σ α φ ώ ς σ τ ι ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς τ η ς α γ γ λ ικ ή ς κ α ι τ η ς α υ σ τ ρ ια κ ή ς

π ρ ε σ β ε ία ς κ α ι σ τ ο ν Α λ ή π α σ ά , ο ι ο π ο ί ο ι ε π ιθ υ μ ο ύ σ α ν ν α ξ ε σ η κ ώ σ ο υ ν τ α

1. Βλ. και λίγο παραπάνω ανάλογη πληροφορία του Pouqueville, ο οποίος θεωρούσε ως κύριο υπεύθυνο τον πρόεδρο της Συγκλήτου Θεοτόκη. Ο Bessieres αποφεύγει να κατονομάσει τον συντάκτη των δύο κειμένων, του διατάγματος δηλ. και της προκήρυξης της κερκυραϊκής Συγκλήτου. Υποσημειώνει, ωστόσο, με αστερίσκο (στο τέλος του φ. 43ν) ότι το πρόσωπο αυτό, λίγες μέρες πριν σε μια άλλη συνεδρία της Συγκλήτου, είχε εκθειάσει την ευημερία των ευγενών υπό τους ρώσους και ελεεινολογήσει τη δυστυχία τους υπό τους γάλλους, με στόχο να παροξύνει τα παράπονα του λαού και να αναζωπυρώσει τις ελπίδες των ευγενών. Και ο Bess, αναρωτιέται: «Qu' ont fait de plus Mr Adair et Mr Leek?».

2. O Bessieres σημειώνει ότι η κερκυραϊκή Σύγκλητος δεν τόλμησε να χρησιμοποιήσει τον τίτλο αυτόν.

3. Βλ. A M A E , CCC, Corfou. τ. 4, φ. 43Γ. Περισσότερες λεπτομέρειες για τα γεγονότα αυτά είχε συμπεριλάβει ο Bess, στις αρ. 81 της 25.2.1809 και αρ. 87 της 18.3.1809 αναφορές του προς το υπουργείο Πολέμου* τις αναφορές αυτές δεν μπόρεσα να τις συμβουλευθώ.

4. Οι κερκυραίοι ευγενείς δεν έκρυψαν τη χαρά τους, όταν έγιναν γνωστά τα νέα από την Κων/λη. Σχέδιαζαν, μάλιστα, να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους προς το πρόσωπο που τους είχε δώσει τις πρώτες ελπίδες για την εξέγερση και την απαλλαγή τους από τη γαλλική κατοχή, προτείνοντάς τον ως πρίγκιπα της υπό επανίδρυση Επτανήσου Πολιτείας. Μάλλον ο Bess, εννοεί εδώ τον Δενδρινό* πολλές σχετικές λεπτομέρειες περιέχει ίσως η αρ. 125 της 28.6.1809 αναφορά του Bess, προς το υπ. Πολέμου, την οποία, δυστυχώς, δεν κατόρθωσα να έχω στη διάθεσή μου.


Ε π τ ά ν η σ α μ ε δ ό λ ω μ α τ η ν ε π α ν ίδ ρ υ σ η τ η ς Ε π τ ά ν η σ ο υ Π ο λ ι τ ε ία ς κ α ι τ η ν α ν ά

κ α μ ψ η τ η ς τ ο π ικ ή ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς ζ ω ή ς 1. Α ν , τ ε λ ικ ά , α π έ τ υ χ α ν τ α σ χ έ δ ια τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν τ η ς ' Γ α λ λ ία ς , α υ τ ό ο φ ε ιλ ό τ α ν , κ α τ ά τ ο ν B e s s ie re s , σ τ ι ς σ υ ν δ υ α σ μ έ ν ε ς

ε ν έ ρ γ ε ιε ς τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν α ρ χ ώ ν τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς , σ τ η ν ε π α γ ρ ύ π ν η σ η τ ο υ ε π ι τ ε

τ ρ α μ μ έ ν ο υ σ τ η ν Π ό λ η , τ ο υ π ρ ο ξ έ ν ο υ σ τ α Γ ιά ν ν ιν α κ α ι τ ο υ ίδ ιο υ , α λ λ ά κ υ ρ ίω ς

σ τ ις ν ίκ ε ς τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν ό π λ ω ν σ τη Γ ε ρ μ α ν ία 2.Α λ λ ά α ν ο ι ε λ π ίδ ε ς τ ω ν ε π τ α ν η σ ίω ν ε υ γ ε ν ώ ν δ ια ψ ε ύ σ τ η κ α ν τ ό τ ε , α ν α π τ ε

ρ ώ θ η κ α ν σ τη σ υ ν έ χ ε ια α π ό τ ι ς φ ή μ ε ς π ο υ κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ α ν α μ έ σ ω ς μ ε τ ά κ α ι

π ο υ σ υ ν ε χ ώ ς ε π ι τ ε ίν ο ν τ α ν , α π ο δ ιδ ό μ ε ν ε ς μ ά λ ισ τ α σ ε κ α λ ά π λ η ρ ο φ ο ρ η μ έ ν α

π ρ ό σ ω π α . Ο ι φ ή μ ε ς α φ ο ρ ο ύ σ α ν σ τη δ υ σ μ έ ν ε ια π ο υ ε ίχ ε π ε ρ ιπ έ σ ε ι ο ί δ ι ο ς ο

B e s s ie re s 3 κ α ι σ τ ο ν θ ρ ία μ β ο τ ο υ τ έ ω ς π ρ ο έ δ ρ ο υ τ η ς ε π τ α ν η σ ια κ ή ς Σ υ γ κ λ ή τ ο υ 4. Γ ιν ό τ α ν α κ ό μ η λ ό γ ο ς γ ια μ ια ν έ α δ ιο ικ η τ ικ ή ο ρ γ ά ν ω σ η τ ω ν ν η σ ιώ ν , π ο υ λ ίγ ο δ ιέ φ ε ρ ε α π ό τ η ν κ α τ α ρ γ η θ ε ίσ α τ ο 1807. Ό λ ε ς α υ τ έ ς ο ι φ ή μ ε ς χ α ρ ο π ο ιο ύ σ α ν ,

ό π ω ς α ν α φ έ ρ ε τ α ι , τ ο υ ς ε χ θ ρ ο ύ ς τ ω ν γ ά λ λ ω ν κ α ι έ θ ε τ α ν τ ο υ ς φ ίλ ο υ ς τ ο υ ς σε σ υ ν α γ ε ρ μ ό . Α φ ύ π ν ιζ α ν τ ο π α ρ α δ ο σ ια κ ό μ ίσ ο ς μ ε τ α ξ ύ ε υ γ ε ν ώ ν κ α ι λ α ο ύ κ α ι α ν έ κ ο π τ α ν κ ά θ ε β ή μ α π ρ ο ό δ ο υ , μ ε τ η ν α β ε β α ιό τ η τ α κ α ι τ η ν α μ η χ α ν ία

π ο υ π ρ ο κ α λ ο ύ σ α ν σ τ α ε ν τ ε τ α λ μ έ ν α δ ιο ικ η τ ικ ά ό ρ γ α ν α . Τ ε λ ικ ά , α π ό ό λ ο υ ς

έ γ ιν ε α ισ θ η τ ή η ε π ιτ α κ τ ικ ή α ν ά γ κ η ν α σ τ α μ α τ ή σ ε ι μ ε κ ά θ ε τ ρ ό π ο « c e t e t a t

d ’i r r i ta t io n » . Γ ια τ ο ν λ ό γ ο α υ τ ό , ό π ω ς ε π ίσ η ς κ α ι γ ια ν α σ τ α μ α τ ή σ ο υ ν « ο ι μ η χ α ν ο ρ ρ α φ ίε ς τ ω ν ε σ ω τ ε ρ ικ ώ ν κ α ι ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν ε χ θ ρ ώ ν » , ν α ε ξ υ π η ρ ε τ η θ ε ί

τ ο δ η μ ό σ ιο σ υ μ φ έ ρ ο ν κ α ι ν α ικ α ν ο π ο ιη θ ε ί τ ο α ίσ θ η μ α τ η ς μ ε γ ά λ η ς π λ ε ιο ψ η - φ ία ς τ ω ν κ α τ ο ίκ ω ν , η Σ ύ γ κ λ η τ ο ς π ή ρ ε μ ια γ ε ν ν α ία κ α ι έ ν τ ιμ η α π ό φ α σ η : ζ ή

τη σ ε ο μ ό φ ω ν α , ε λ ε ύ θ ε ρ α κ α ι α υ θ ό ρ μ η τ α 5, κ α ι κ α τ ά τ ο ν ε π ισ η μ ό τ ε ρ ο τ ρ ό π ο ,

1. «... entre les Legations anglaise et autrichienne et All Pacha pour faire soulever les Isles Ioniennes par Γ apptt du retablissement de la R^publique Septinsulaire et du commerce»: ό .π ., φ. 43v.

2. Βλ. ό.π.: «... et surtout par les victoires de l'Empereur en Allemagne».3. Αν κρίνουμε από τους υπαινιγμούς του αυτοκρατορικού επιτρόπου κατά του διοικητή

της Κέρκυρας στρατηγού Donzelot, οι φήμες δεν ήταν εντελώς αβάσιμες. Συγκεκριμένα, ο Bess, κατηγορεί τη στρατιωτική διοίκηση του νησιού για εσφαλμένους χειρισμούς, που προκαλούσαν το δημόσιο αίσθημα, και ότι δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί τις απαιτήσεις της κοινής γνώμης, πράγμα που, αντίθετα, η πολιτική διοίκηση (αυτός ο ίδιος δηλ.) γνώριζε τέλεια: ό .π ., φ. 44ν. Ασφαλώς, η σαφής διάσταση απόψεων οδήγησε στην απομάκρυνση του Bessieres, τον Οκτώβριο 1810.

4. Εννοείται ο Θεοτόκης.5. Δικαιούται κανείς να αμφισβητήσει σοβαρά τους χαρακτηρισμούς του Bessieres για την

προκειμένη απόφαση της κερκυραϊκής Συγκλήτου, τουλάχιστο ως προς το ελεύθερο και το αυθόρμητό της. Είναι μάλλον προφανές ότι η φιλογαλλική μερίδα, καθώς και η γνώμη των αστών συγκλητικών, των οποίων τα συμφέροντα συγκρούονταν ή τουλάχιστο δεν συμπορεύονταν με κείνα των ευγενών, επικράτησε τελικά, και πάντως όχι χωρίς τη βοήθεια των γαλλικών πολιτικών αρχών. Το τελευταίο αυτό εξομολογείται, μάλλον σαφώς, τη στιγμή που ο Bessieres επιδιώκει


τ η ν π λ ή ρ η κ α ι ο ρ ισ τ ικ ή έ ν τ α ξ η τ ω ν ν η σ ιώ ν σ τ η ν ε π ικ ρ ά τ ε ια τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α .

Η π α ρ α π ά ν ω α π ό φ α σ η , ω σ τ ό σ ο , π ο υ ή τ α ν σ ύ μ φ ω ν η με τ η ν ε π ιθ υ μ ία τ η ς σ υ

ν τ ρ ιπ τ ι κ ή ς π λ ε ιο ψ η φ ία ς τ ω ν ν η σ ιω τ ώ ν κ α ι δ υ σ α ρ έ σ τ η σ ε μ ό ν ο μ ια μ ικ ρ ή μ ε

ρ ίδ α , σ υ ν ά ν τ η σ ε τ η ν α ν τ ίθ ε σ η τ ο υ σ τ ρ α τ ιω τ ικ ο ύ δ ιο ικ η τ ή σ τ ρ α τ η γ ο ύ D o n z e lo t,

κ α ι τ ε λ ικ ά α κ υ ρ ώ θ η κ ε με δ ιά τ α γ μ α τ ο υ τ ε λ ε υ τ α ίο υ α υ τ ο ύ 1.

Η α κ ύ ρ ω σ η τ η ς σ υ γ κ λ η τ ικ ή ς α π ό φ α σ η ς α π ό τ ο ν D o n z e lo t δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α

ε ξ η γ η θ ε ί μ ό ν ο α π ό τ η ν π ιθ α ν ή α ν τ ιπ α ρ ά θ ε σ ή τ ο υ π ρ ο ς τ ο ν σ υ μ π α τ ρ ιώ τ η τ ο υ

α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό ε π ί τ ρ ο π ο , π ο υ ε κ π ρ ο σ ω π ο ύ σ ε τη ν . ίσ ω ς α ν τ ίπ α λ η , π ο λ ιτ ικ ή

ε ξ ο υ σ ία . Ο σ υ ν ε τ ό ς κ α ι ν ο μ ο τ α γ ή ς σ τ ρ α τ η γ ό ς δ ε ν ή τ α ν δ υ ν α τ ό ν α λ η σ μ ο

ν ή σ ε ι τ η ν τ ύ χ η τ ο υ π ρ ο κ α τ ό χ ο υ τ ο υ C . B e r th ie r , ό τ α ν α υ τ ό ς θ έλ η σ ε ν α μ ετα -

β ά λ ε ι τ ο δ ιο ικ η τ ικ ό κ α θ ε σ τ ώ ς τ ω ν ν η σ ιώ ν . Ε π ιπ λ έ ο ν , σ τ η ν π α ρ ο ύ σ α κ α τ ά

σ τ α σ η , μ ε τ α σ ο β α ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α , ο ικ ο ν ο μ ικ ά κ α ι σ τ ρ α τ ιω τ ικ ά 2, δ ε ν μ π ο

ρ ο ύ σ ε ν α ε π ικ υ ρ ώ σ ε ι , ή έ σ τ ω ν α α π ο δ ε χ τ ε ί σ ιω π η ρ ά , μ ια τ έ τ ο ια α π ό φ α σ η τ η ς ε π τ α ν η σ ια κ ή ς Σ υ γ κ λ ή τ ο υ , π ο υ θ α μ ε τ έ β α λ λ ε ρ ιζ ικ ά τ ο κ α θ ε σ τ ώ ς τ ω ν ν η

σ ιώ ν . Α λ λ ω σ τ ε , δ ε ν ή τ α ν κ α θ ό λ ο υ β έ β α ιο ό τ ι μ ό ν ο ο ι ε υ γ ε ν ε ίς ή σ α ν α ν τ ίθ ε τ ο ι

π ρ ο ς τ η γ α λ λ ικ ή κ α τ ο χ ή κ α ι ε π ιθ υ μ ο ύ σ α ν τ η ν α ν α β ίω σ η τ η ς « α ν ε ξ ά ρ τ η τ η ς »

Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς . Ε ί ν α ι λ ο γ ικ ό , σ τ ο σ η μ ε ίο α υ τ ό , ν α σ κ ε φ τ ο ύ μ ε ό τ ι μ ε γ ά λ η θ α ή τ α ν η δ υ σ α ρ έ σ κ ε ια κ α ι ό σ ω ν α π ο ζ ο ύ σ α ν α π ό τ ο ε μ π ό ρ ιο , τ ο ο π ο ίο

β έ β α ια ε ίχ ε υ π ο σ τ ε ί δ ε ιν ό π λ ή γ μ α α π ό τ ο ν σ υ ν ε χ ιζ ό μ ε ν ο κ α ι ε ν τ ε ιν ό μ ε ν ο α π ο

κ λ ε ισ μ ό . Κ α ι α κ ό μ η , η ε π ιβ ο λ ή ν έ ω ν φ ό ρ ω ν α π ό τ ι ς γ α λ λ ικ έ ς α ρ χ έ ς γ ια τ η ν

κ ά λ υ ψ η μ έ ρ ο υ ς τ ω ν τ ε ρ ά σ τ ιω ν ε λ λ ε ιμ μ ά τ ω ν τ ο υ π ρ ο ϋ π ο λ ο γ ισ μ ο ύ , ε ίχ ε δ υ -

σ α ρ ε σ τ ή σ ε ι κ α ι α υ τ έ ς τ ι ς λ α ϊκ έ ς « μ ά ζ ε ς » , τ ι ς ο π ο ίε ς κ υ ρ ίω ς έ π λ η τ τ α ν ο ι ν έ ο ι

φ ό ρ ο ι 3. Ε ξ ά λ λ ο υ , τ α τ ό σ ο δ ι α τ υ μ π α ν ιζ ό μ ε ν α φ ιλ ο λ α ϊκ ά μ έ τ ρ α τ ω ν γ ά λ λ ω ν μ ά λ λ ο ν ε ί χ α ν π ρ ο π ο λ λ ο ύ ε ξ α ν τ λ η θ ε ί , ό τ α ν π α ρ α δ ιδ ό τ α ν σ τ η ν π υ ρ ά τ ο « L ib ro

d ' Ο γ ο » κ α ι φ υ τ ε υ ό τ α ν με π α ρ ά τ ε ς τ ο « δ έ ν τ ρ ο τ η ς ε λ ε υ θ ε ρ ία ς » . Τ ο α υ τ α ρ χ ικ ό

για τον εαυτό του εύσημα για τη συγκλητική απόφαση. Ως προς τη γενναιότητα, τέλος, της απόφασης, όσο και αν είναι προφανής, δεδομένου ότι η Σύγκλητος στην ουσία αυτοκαταργούνταν, δεν θα ήταν υπερβολική καχυποψία αν υποθέταμε ότι η μερίδα που επέβαλε την απόφαση ίσως απέβλεπε στη δημιουργία άλλου διοικητικού θεσμού, όπου θα μπορούσε να εξουδετερωθεί εξ ορισμού η αντίθετη άποψη.

1. Βλ. όλες τις παραπάνω πληροφορίες στο «Memoire» του Bessieres. ό.π .. φ. 44Γ ν. Έχω τη γνώμη ότι αυτό ακριβώς, δηλ. η πλήρης ενσωμάτωση ή όχι των νησιών στη γαλλική επικράτεια, ήταν το κύριο σημείο της διαφωνίας μεταξύ της στρατιωτικής και της πολιτικής γαλλικής διοίκησης, και πιο συγκεκριμένα μεταξύ του στρατηγού Donzelot και του αυτοκρ. επιτρ. Bessieres. Βλ. και παραπάνω, και σημ. 1 της σ. 60, ανάλογη, ταυτόσημη προς του Bess., εισήγηση που διατυπώνει ο γεν. πρόξενος Pouqueville.

2. Για τις τεράστιες δυσχέρειες που αντιμετώπιζε ο Donzelot βλ. Ε. Rodocanachi, Bonaparte et les lies loniennes. Un episode des conquetes de la Republique et du Premier Empire (1797-1816), Paris, F. Alcan. 1899, σ. 206 κε.

3. Βλ. ό .π ., σ. 212-213.


κ α ι κ α τ α π ιε σ τ ικ ό κ α θ ε σ τ ώ ς , π ο υ ε ίχ ε π α γ ιώ σ ε ι η β ε ν ε τ ικ ή κ υ ρ ια ρ χ ία κ α ι ε ίχ ε

κ α τ α σ τ ή σ ε ι σ ε β α σ τ ό η π α ρ ά δ ο σ η α ιώ ν ω ν , δ ε ν κ α τ α ρ γ ή θ η κ ε 1, η π λ ε ιο ψ η φ ία

τ ο υ π λ η θ υ σ μ ο ύ α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ ε ό λ ο κ α ι σ υ χ ν ό τ ε ρ α , ό λ ο κ α ι ε ν τ ο ν ό τ ε ρ α τ ο φ ά

σ μ α τ η ς π ε ίν α ς 1 2. Ο ι ό π ο ιε ς δ ιο ικ η τ ικ έ ς μ ε τ α β ο λ έ ς ε ίχ ε ε ισ α γ ά γ ε ι ο B e s s ie re s ,

τ ι ς ο π ο ίε ς ο ί δ ιο ς θ ε ω ρ ο ύ σ ε — κ α ι α π ο κ α λ ε ί — « χ ρ η σ τ ή δ ιο ίκ η σ η » , π ρ ο κ ά - λ ε σ α ν έ κ π λ η ξ η , δ ε ν μ π ό ρ ε σ α ν ν α ε π ιβ λ η θ ο ύ ν σε σ υ ν ή θ ε ιε ς α ι ώ ν ω ν κ α ι μ ά λ λ ο ν

δ ε ν έ π ε ισ α ν 3. Μ π ο ρ ε ί ν α λ ε χ θ ε ί , λ ο ιπ ό ν , ό τ ι η ό π ο ι α σ τ ή ρ ιξ η τ η ς γ α λ λ ικ ή ς

π α ρ ο υ σ ία ς α π ό τ α ε υ ρ ύ τ ε ρ α σ τ ρ ώ μ α τ α τ ο υ π λ η θ υ σ μ ο ύ π ρ ο ε ρ χ ό τ α ν π ε ρ ισ

σ ό τ ε ρ ο α π ό τ ο μ ίσ ο ς κ α τ ά τ ω ν ε υ γ ε ν ώ ν κ α ι τ ω ν α υ θ α ιρ ε σ ιώ ν τ ο υ ς κ α ι ό χ ι

α π ό τ α φ ιλ ο λ α ϊκ ά μ έ τ ρ α τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν α ρ χ ώ ν .

4. Η τουρκική στάση: π ο λ ιτική τω ν ίσων αποστάσεω ν

Η τ ο υ ρ κ ικ ή σ τά σ η σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ μ π ο ρ ε ί ν α α ν ιχ ν ε υ θ ε ί α π ό τ ι ς σ χ ε τ ικ έ ς α ν α φ ο ρ έ ς κ α ι τ ω ν α γ γ λ ικ ώ ν κ α ι τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν π η γ ώ ν π ο υ χ ρ η σ ι

μ ο π ο ιή σ α μ ε . Η σ τά σ η α υ τ ή ε κ φ ρ ά σ τη κ ε : α ) α π ό τ ι ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς ή τ ι ς π α ρ α λ ε ί

ψ ε ις τ η ς Π ύ λ η ς , κ α ι β ) α π ό τη δ ρ ά σ η τ ο υ Α λ ή π α σ ά τ ω ν Γ ια ν ν ίν ω ν .

α) Η π ολ ιτική της οθω μανικής Π ύληςΑ π ό ό σ α ε κ τ έ θ η κ α ν , μ π ο ρ ο ύ μ ε , ν ο μ ίζ ω , ν α κ ρ α τ ή σ ο υ μ ε τ α ε ξ ή ς δ ε δ ο μ έ ν α

ω ς π ρ ο ς τη σ τά σ η τ η ς Π ύ λ η ς σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ : α ) Α π ό τη σ τ ιγ μ ή π ο υ ο π ρ ο ξ ε ν ικ ό ς γ ρ α μ μ α τ έ α ς τ η ς τ έ ω ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ι τ ε ία ς Δ ε ν δ ρ ιν ό ς σ υ - ν ε λ ή φ θ η α π ό τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η , π α ρ α τ η ρ ε ί τ α ι έ ν τ ο ν η

π ο λ ιτ ικ ή κ α ι δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή κ ιν η τ ικ ό τ η τ α σ χ ε τ ικ ά μ ε τ ο π ρ ό σ ω π ό τ ο υ . β ) Η

υ π ό θ ε σ η α π α σ χ ό λ η σ ε τ ή ν τ ο υ ρ κ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή κ α ι δ ι π λ ω μ α τ ί α σ τ ο α ν ώ τ α τ ο

1. Βλ. στο «Memoire» του Bessieres, ό.π., φ, 401·, την πληροφορία ότι ένας μόνο ευγενής, που ήταν πασίγνωστος στα νησιά για τις καταχρήσεις και τη σκληρότητά του, κρατούσε στις άθλιες φυλακές 60 φτωχούς οικογενειάρχες' με διάταγμα της Συγκλήτου, έπειτα από έρευνα του Bess., ελευθερώθηκαν μεν, αλλά τους δόθηκε προθεσμία να εξοφλήσουν τα χρέη τους που δεν χαρίστηκαν. Με άλλο διάταγμα της Συγκλήτου ελαφρύνθηκε το βάρος από το Prostichio (είδος φόρου υπέρ των ευγενών)' δεν καταργήθηκε όμως εντελώς, γιατί «ίΐ fallQt transiger avec l'habitude et ne pas detruire entterement un usage immortal et funesle introduit par la cupiditd des Provediteurs, maintenant par I'avarice des nobles et par la stupide imprevoyance des habitants de la campagne».

2. Βλ. ό.π.. φ. 40v, όπου πληροφορίες για πείνα στην Κεφαλονιά, στην οποία είχε συσταθεί ιδιαίτερο ταμείο για την αγορά, μεταφορά και πώληση σιτηρών το ταμείο συγκέντρωσε 4000 τσεκίνια, με την υποχρεωτική εισφορά από τους πιο εύπορους 40 τσεκινιών ο καθένας, με τόκο 36%. Ανάλογα μέτρα είχαν ληφθεί και στη Λευκάδα. Στην Κέρκυρα, επίσης, πολλές φτωχές ο ικογένειες δεν είχαν ούτε ψωμί, και ο Bessieres τους μοίρασε το αλεύρι που είχαν αφήσει φεύγοντας οι ρώσοι, για να περάσουν μέχρι τη νέα σοδειά (παρόλο που το αλεύρι αυτό είχε υποστεί σοβαρές και επικίνδυνες αλλοιώσεις: Rodocanachi, ό.π ., σ. 208).

3. Βλ. στο «Memoire» του Bessieres, ό.π.. φ. 41Γ. Τελικά επιβλήθηκαν κάποιες αλλαγές, παρά την αντίδραση που αυτές συνάντησαν.


δ υ ν α τ ό ε π ίπ ε δ ο , γ ) Η Π ύ λ η π ρ ο σ π ά θ η σ ε με κ ά θ ε τ ρ ό π ο ν α β ρ ε ι τη χ ρ υ σ ή

τ ο μ ή α ν ά μ ε σ α σ τ ο υ ς δ ύ ο ισ χ υ ρ ο ύ ς α ν τ ιπ ά λ ο υ ς τ η ς ε π ο χ ή ς , τ η ν Α γ γ λ ία κ α ι τη Γ α λ λ ία .

Μ ό λ ις έ γ ιν ε γ ν ω σ τ ό τ ο ε π ε ισ ό δ ιο μ ε τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό , η Π ύ λ η α π ο φ ά σ ισ ε ν α

σ τ ε ίλ ε ι τ ο ν δ ρ α γ ο μ ά ν ο τ η ς σ τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο , κ ά τ ι π ο υ γ ιν ό τ α ν μ ό ν ο

σ ε ε ξ α ιρ ε τ ικ έ ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ι ς , με τ ο α κ ό λ ο υ θ ο μ ή ν υ μ α : ό τ ι θ ε ω ρ ο ύ σ ε τη σ ύ λ

λ η ψ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ ε π ί τ ο υ ε δ ά φ ο υ ς τ η ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς ω ς π α ρ α β ία σ η τ ω ν

κ υ ρ ια ρ χ ι κ ώ ν τ η ς δ ικ α ιω μ ά τ ω ν κ α ι ό τ ι ε π ιθ υ μ ο ύ σ ε ν α π α ρ α δ ο θ ε ί α μ έ σ ω ς ο

κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο ς , γ ι α ν α ε ρ ω τ η θ ε ί τ ί ν ο ς ή τ α ν π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο ς , δ ε δ ο μ έ ν ο υ ό τ ι κ α ι η α γ γ λ ικ ή κ α ι η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά δ ι ε κ δ ικ ο ύ σ α ν τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία τ ο υ Δ ε ν -

δ ρ ι ν ο ύ 1. Α π ό τ η ν π ρ ώ τ η κ ιό λ α ς α υ τ ή ε ν έ ρ γ ε ια , δ ια π ισ τ ώ ν ε ι κ α ν ε ίς ό τ ι η ο θ ω μ α ν ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η α φ ε ν ό ς θ ίγ ε ι τ ο ζ ή τ η μ α τ η ς π α ρ α β ία σ η ς κ υ ρ ια ρ χ ικ ώ ν τ η ς

δ ι κ α ιω μ ά τ ω ν , τ ο ο π ο ίο ε ίχ ε θ έ σ ε ι ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς , χ ω ρ ίς ε ν τ ο ύ τ ο ις ν α

δ ί ν ε ι σ υ ν έ χ ε ια ή ν α τ ο κ λ ε ίν ε ι , κ α ι α φ ε τ έ ρ ο υ α π ο φ ε ύ γ ε ι ν α τ α χ θ ε ί ά μ ε σ α με

τ η μ ιά ή τ η ν ά λ λ η π λ ε υ ρ ά .Σ τ ι ς 3 0 Α π ρ ιλ ίο υ , ο γ ά λ λ ο ς c h a rg e d ’a ffa ire s , ο L a T o u r -M a u b o u rg , έ γ ιν ε

δ ε κ τ ό ς α π ό τ ο ν μ . β ε ζ ίρ η κ α ι σ υ ζ ή τ η σ α ν τ η ν υ π ό θ ε σ η . Τ η ν ε π ο μ έ ν η , 1.5., ο γ ά λ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς , γ ια ν α μ η ν υ π ά ρ ξ ε ι κ α μ ιά π α ρ α ν ό η σ η σ χ ε τ ικ ά με ό σ α

σ υ ζ η τ ή θ η κ α ν , υ π έ β α λ ε σ χ ε τ ικ ή γ ρ α π τ ή ν ό τ α 2. Α π ό τ ο έ γ γ ρ α φ ο α υ τ ό π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ μ α σ τ ε τ α εξ ή ς : Ο L a T o u r -M a u b o u r g α ν έ π τ υ ξ ε ε π ιχ ε ιρ η μ α τ ο λ ο γ ία κ α -

τ α ρ χ ή , ω ς π ρ ο ς τ ο δ ικ α ίω μ α π ο υ ε ίχ ε ν α σ υ λ λ ά β ε ι κ α ι ν α κ ρ α τ ή σ ε ι τ ο ν « π α -

ρ α ν ο μ ή σ α ν τ α » Δ ε ν δ ρ ιν ό . Τ α ίδ ια ε π ιχ ε ιρ ή μ α τ α ε ίχ α ν ε κ τε θ ε ί κ α ι σε π ρ ο γ ε

ν έ σ τ ε ρ ε ς « n o te s » , σ τ ι ς ο π ο ί ε ς η Π ύ λ η δ ε ν ε ίχ ε α π α ν τ ή σ ε ι ’ η σ ιω π ή α υ τ ή εξε- λ ή φ θ η ω ς ά μ ε σ η α ν α γ ν ώ ρ ισ η τ ο υ π ρ ο β α λ λ ό μ ε ν ο υ δ ικ α ιώ μ α τ ο ς .

Ο μ . β ε ζ ίρ η ς ζ ή τ η σ ε , β έ β α ια , ν α π α ρ α δ ο θ ε ί σ τ ι ς τ ο υ ρ κ ικ έ ς α ρ χ έ ς ο Δ εν -

δ ρ ι ν ό ς , ό τ ι θ α θ ε ω ρ ο ύ σ ε τ η ν π α ρ ά δ ο σ η τ ο υ κ ρ α τ ο υ μ έ ν ο υ ω ς κ α θ ό λ α ε π α ιν ε τ ή σ υ γ κ α τ ά β α σ η εκ μ έ ρ ο υ ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π λ ε υ ρ ά ς κ α ι ό τ ι έ τσ ι θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α

π α ρ α β λ έ ψ ε ι ό λ ε ς τ ι ς ω ς τ ό τ ε π α ρ α β ά σ ε ις κ α ι π α ρ α β ιά σ ε ις . Ο L a T o u r -

1. Βλ. το κείμενο του μηνύματος στην αναφορά Adair προς Canning, Πέραν, 23.4.1809, The Negotiations, τ. 1, σ. 186.

2. Βλ. το σημαντικό αυτό κείμενο ως συν/νο Α στην αρ. XXIII της 28.5.1809 αναφορά Adair προς Canning, ό.π ., τ. 1, σ. 200-202. Δεν γνωρίζω πώς περιήλθε αντίγραφο της γαλλικής «Note» στην κατοχή του Adair, ο οποίος, ας σημειωθεί, θεωρεί το περιεχόμενό της ως «of considerable interest». Υποθέτω ότι το αντίγραφο πρέπει να δόθηκε στον Adair από την Πύλη, ένα σχεδόν μήνα μετά, αφού αποστέλλεται στο αγγλικό υπουργείο στις 28.5., για να δικαιολογηθεί εκ μέρους της Πύλης η καθυστέρηση στην εκτέλεση των υπεσχημένων. Ας σημειωθεί ακόμη ότι η γαλλική Note αρχίζει ως εξής: «Le Soussigne... desirant qu' il n'y existe aucun malentendu sur les objets qui ont ete traites dans )a conferance d' hier entre S.A. le Grand Vizier et lui, a le dessein d'exprimer de nouveau ses sentiments par ecrit».


M a u b o u rg , μ ε τη σ ε ιρ ά τ ο υ . δ ε ν α ρ ν ή θ η κ ε κ α τ η γ ο ρ η μ α τ ικ ά ν α π α ρ α δ ώ σ ε ι τ ο ν

Δ εν δ ρ ιν ό * ζ ή τη σ ε ό μ ω ς σε α ν τ ά λ λ α γ μ α , ν α ε μ π ο δ ίσ ε ι η Π ύ λ η τ η ν ε γ κ α τ ά σ τ α σ η γ ρ α μ μ α τ ε ία ς τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν , ν α ε π α ν υ ψ ω θ ε ί η γ α λ λ ικ ή σ η μ α ία σ τ α π έ ν τ ε

ε π τ α ν η σ ια κ ά π λ ο ία ' κ α ι ν α α ν α γ ν ω ρ ισ θ ε ί α π ό τ η ν Π ύ λ η ο δ ιπ λ ω μ α τ ικ ό ς ε κ

π ρ ό σ ω π ο ς ( ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς ) τ η ς γ α λ λ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν η ς Ι σ π α ν ία ς 1 2. Ο ι ό ρ ο ι τ ο υ

γ ά λ λ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ ή τ α ν φ υ σ ικ ό ν α α π ο ρ ρ ιφ θ ο ύ ν α π ό τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή π λ ε υ

ρ ά . Α λ λ ω σ τε , δ ε ν α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν π α ρ ά ε ύ σ χ η μ ο τ ρ ό π ο ν α μ η π α ρ α δ ο θ ε ί ο Δ ε ν -

δ ρ ιν ό ς . Π α ρ ά λ λ η λ α , ο γ ά λ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς α π ε ίλ η σ ε ν α κ α λ έ σ ε ι « ό λ ο υ ς τ ο υ ς

υ π η κ ό ο υ ς τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α » π ο υ β ρ ίσ κ ο ν τ α ν σ τ ο έ δ α φ ο ς τ η ς Ο θ ω μ α ν ικ ή ς

α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν τη χ ώ ρ α . Η α π ε ιλ ή ή τ α ν π ο λ ύ σ ο β α ρ ή , κ α ι

ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς τ η ς Γ α λ λ ία ς έ σ π ε υ σ ε ν α δ ια β ε β α ιώ σ ε ι τ ο ν σ υ ν ο μ ιλ η τ ή τ ο υ ό τ ι ε ίχ ε π ά γ ιε ς κ α ι ρ η τ έ ς ο δ η γ ίε ς α π ό τ η ν κ υ β έ ρ ν η σ ή τ ο υ κ α ι α π ό τ ο ν ίδ ιο

τ ο ν Ν α π ο λ έ ο ν τ α «de vivre en paix et en amitie avec la Sublime Porte».Τ ε λ ικ ά , ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς π ρ ό τ ε ιν ε ν α ε ρ ω τ η θ ε ί η κ υ β έ ρ ν η σ ή τ ο υ ,

μ έσ ω τ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή τ η ς Π ύ λ η ς σ τ ο Π α ρ ίσ ι , α ν σ υ μ φ ω ν ο ύ σ ε ή ό χ ι μ ε τ ι ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς τ ο υ ίδ ιο υ σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Μ ε π ο λ λ ή κ υ ν ικ ό τ η τ α , μ ά λ ισ τ α , κ α ι ε ιρ ω ν ε ία σ η μ ε ίω σ ε ό τ ι η Π ύ λ η θ α ε ίχ ε τ η ν α π ά ν τ η σ η σ ε π ε ν ή ν τ α η μ έ ρ ε ς .

Ο L a T o u r -M a u b o u rg δ ε ν π α ρ έ λ ε ιψ ε , φ υ σ ικ ά , ν α α ν α φ ε ρ θ ε ί « π α ρ ε μ π ιπ τ ό ν τ ω ς » σ τ ις ε π ιτ υ χ ίε ς τ ο υ γ α λ λ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ σ τ η ν Κ . Ε υ ρ ώ π η . Δ ε ν π α ρ έ λ ε ιψ ε , ε π ίσ η ς ,

ν α κ α τ η γ ο ρ ή σ ε ι υ ψ η λ ά ισ τ ά μ ε ν ο υ ς τ ο ύ ρ κ ο υ ς α ξ ιω μ α τ ο ύ χ ο υ ς , ό τ ι π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν ν α ο δ η γ ή σ ο υ ν σ ε ρ ή ξ η τ ι ς δ ύ ο χ ώ ρ ε ς 3, μ ε τ ι ς ε ισ η γ ή σ ε ις τ ο υ ς σ τ α θ έ μ α τ α τ η ς Ι σ π α ν ία ς κ α ι τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ .

1. Τα πλοία χαρακτηρίζονται ως γαλλικά από τον La Tour-Maubourg, ο οποίος διπλωματικότατα και με προσεκτική διατύπωση αφήνει να διαφανεί ότι οι επτανήσιοι καπετάνιοι αναγκάστηκαν να υποστείλουν τη γαλλική σημαία και να υψώσουν στα πλοία τους εκείνη της Επτανήσου Πολιτείας: «...qu1 on rem it aux cinq batimens Fransois le pavilion Fransais qu' on leur a enlevd dans le port de Con/le...».

2. Η Πύλη δεν είχε αναγνωρίσει ούτε τον βασιλιά που επέβαλαν στην Ισπανία τα γαλλικά όπλα, τον αδελφό του Ναπολέοντα Jer6me Bonaparte, ούτε και τον εκλεκτό των ισπανών, τον διάδοχο πρίγκιπα Φερδινάνδο. Αυτό αποτελούσε ένα άλλο, επίσης σημαντικό, σημείο του αγ- γλογαλλικού ανταγωνισμού στην οθωμανική πρωτεύουσα, και οι δύο πλευρές δεν έχαναν ευκαιρία να το θέτουν. Κατά καιρούς κυκλοφορούσαν διάφορες φήμες ότι η Πύλη αναγνώρισε τον πρεσβευτή της ισπανικής Junta: βλ. π.χ. επιστολή Adair προς Leake, Πέραν, 20.6.1809 {The Negotiations. τ. 2, σ. 174) για την άφιξη του πρεσβευτή στην Κων/πολη στις 29.5.1809 και για τις σχετικές ενέργειες του άγγλου πρεσβευτή προς υποδοχή του. Επίσης στις 18.6. ο Αλή πασάς είχε διαδώσει τη σχετική είδηση για την άφιξη στην Πόλη του ισπανού πρεσβευτή: Pouqu. προς Champ., αρ. 56. Γιάννινα. 11.7.1809. Α Μ Α Ε . CCC. Janina, τ. 2. φ. 344Γν.

3. Η καταγγελία δεν αφορά τους άγγλους. αλλά τούρκους, όταν αναφέρει ότι αυτοί «...sont des hommes traitres a I'etat et indignes du nom musulman». Πιθανότατα εννοούνται εδώ οι απο- τελούντες τη φιλοαγγλική ή αντιγαλλική μερίδα του Διβανίου, και κυρίως ο Αλή πασάς.


Τ ο υ π ό μ ν η μ α τ ο υ γ ά λ λ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ ε κ π λ ή τ τ ε ι τ ο ν σ η μ ε ρ ιν ό α ν α

γ ν ώ σ τ η μ ε τ η ν κ υ ν ικ ό τ η τ α κ α ι τ ο ν ε ιρ ω ν ικ ό τ ο υ τ ό ν ο . Ο ι α ν τ ιπ ρ ο τ ά σ ε ις τη ς

γ α λ λ ικ ή ς π λ ε υ ρ ά ς , γ ι α ν α σ υ ν α ιν έ σ ε ι κ α ι ν α π α ρ α δ ώ σ ε ι τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό σ τ ις

τ ο υ ρ κ ικ έ ς α ρ χ έ ς , ή τ α ν β έ β α ιο ό τ ι δ ε ν θ α γ ί ν ο ν τ α ν δ ε κ τ έ ς . Ο ι σ υ γ κ α λ υ μ μ έ ν ε ς

ή κ α ι α π ρ ο κ ά λ υ π τ ε ς α π ε ιλ έ ς , ό σ ο υ π ε ρ β ο λ ικ έ ς κ α ι α ν ή τ α ν , φ α ίν ε τ α ι π ω ς

έ φ ε ρ α ν σ ε δ υ σ χ ε ρ ή θ έσ η τ ο υ ς τ ο ύ ρ κ ο υ ς α ρ μ ό δ ιο υ ς κ α ι ο π ω σ δ ή π ο τ ε σ υ ν έ β α λ α ν

ώ σ τ ε η Π ύ λ η ν α α λ λ ά ξ ε ι σ τά σ η : ν α π ρ ο β ά λ ε ι , δ η λ ., α ξ ιώ σ ε ις υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ

χ ί α ς ε π ί τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν κ α ι ν α α ρ ν η θ ε ί σ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς τ ο δ ικ α ίω μ α τ η ς

π ρ ο σ τ α σ ία ς τ ω ν ν η σ ιω τ ώ ν , κ α θ ώ ς κ α ι τ η ν α ρ μ ο δ ιό τ η τ α ν α ιδ ρ ύ σ ο υ ν γ ρ α μ

μ α τ ε ία π ο υ θ α ε κ π ρ ο σ ω π ο ύ σ ε τ η ν Ε π τ ά ν η σ ο Π ο λ ιτ ε ία . Π α ρ ά λ λ η λ α , κ α τέ σ τη

σ α φ έ ς π ρ ο ς τ η ν α γ γ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά , ό τ ι η Π ύ λ η ν α ι μ ε ν σ ιω π ο ύ σ ε σ τ ις γ α λ λ ικ έ ς

α ξ ιώ σ ε ι ς , α λ λ ά π ο τ έ δ ε ν ε ίχ ε α π α ρ ν η θ ε ί τ ι ς δ ικ έ ς τ η ς . Η ο θ ω μ α ν ικ ή κ υ β έρ ν η σ η

φ ρ ό ν τ ισ ε , τ έ λ ο ς , ν α π λ η ρ ο φ ο ρ η θ ε ί ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς , ό τ ι ο ι λ ό γ ο ι π ο υ τ η ν ε μ π ό δ ισ α ν ν α σ υ ζ η τ ή σ ε ι τ η ν ο υ σ ία τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν α ξ ιώ σ ε ω ν δ ε ν τ η ς ε π έ

τ ρ ε π α ν , π α ρ ά λ λ η λ α , ν α ε π ικ υ ρ ώ σ ε ι κ α ι τ ι ς α γ γ λ ικ έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς , π ο υ α π έ β λ ε π α ν

σ τ η ν ε π α ν α φ ο ρ ά τ ο υ π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ π ο λ ι τ ικ ο ύ κ α θ ε σ τ ώ τ ο ς σ τ α Ε π τ ά ν η σ α 1.

Π ρ ι ν α κ ό μ η κ α τ α σ τ ε ί ο ρ ισ τ ικ ή κ α ι σ α φ ή ς η ν έ α τ ο υ ρ κ ικ ή θέσ η σ τ η ν υ π ό

θ ε σ η κ α ι π ρ ι ν γ ί ν ε ι γ ν ω σ τ ή η γ α λ λ ικ ή ν ό τ α τ η ς 1 .5., ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς

A d a i r ε ίχ ε υ π ο β ά λ ε ι γ ρ α π τ ή δ ια μ α ρ τ υ ρ ία π ρ ο ς τ ο ν τ ο ύ ρ κ ο υ π ο υ ρ γ ό Ε ξ ω τ ε

ρ ικ ώ ν , μ ε η μ ε ρ ο μ η ν ία 1 4 .5 .18092 3. Ο A d a ir δ ια μ α ρ τ υ ρ ό τ α ν έ ν τ ο ν α , ε π ε ιδ ή η

Π ύ λ η , π α ρ ά τ ι ς σ χ ε τ ικ έ ς α π ο φ ά σ ε ι ς κ α ι τ ι ς ε π ίσ η μ ε ς δ ια β ε β α ιώ σ ε ις τ η ς 4 .5 Λ

δ ε ν ε ίχ ε π ρ ο β ε ί σ τη δ ια κ ο π ή τ ω ν σ χ έ σ ε ω ν μ ε τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία . Α ν τ ίθ ε τ α ,

ο δ ιε ρ μ η ν έ α ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ε σ β ε ία ς έ γ ιν ε δ ε κ τ ό ς , σ τ ι ς 8 .5 ., α π ό τ ο ν μ . β ε ζ ίρ η

σ ε μ υ σ τ ικ έ ς σ υ ν ο μ ιλ ίε ς , π ο ύ μ ά λ ισ τ α ε ίχ α ν κ ρ α τ ή σ ε ι α ρ κ ε τ ή ώ ρ α . Τ ο γ ε γ ο ν ό ς

α υ τ ό θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α θ ε ω ρ η θ ε ί ω ς ε ν τ ε λ ώ ς τ υ χ α ίο ή κ α ι ω ς α τ υ χ ή ς χ ε ιρ ισ μ ό ς ,

α ν ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς δ ε ν α ν α κ ο ίν ω ν ε σ τ ο υ ς σ υ μ π α τ ρ ιώ τ ε ς τ ο υ κ α ι

σ ε ό σ ο υ ς ά λ λ ο υ ς ε κ π ρ ο σ ω π ο ύ σ ε , ό τ ι ο ι σ χ έ σ ε ις τ ο υ με τ η ν Π ύ λ η δ ε ν ε ίχ α ν

μ ε τ α β λ η θ ε ί , α λ λ ά ε ξ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν ν α β α σ ίζ ο ν τ α ι « σ τη σ υ ν ή θ η ο ικ ε ιό τ η τ α κ α ι

ε γ κ α ρ δ ιό τ η τ α » . Η ε π ίσ η μ η α υ τ ή δ ή λ ω σ η τ ο υ γ ά λ λ ο υ δ ιπ λ ω μ ά τ η δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε ,

1. Βλ. την αρ. XXIII της 28.5.1809 (Πέραν) αναφορά Adair προς Canning, The Negotiations, τ. 1, σ. 197. Ο άγγλος πρεσβευτής θεωρεί τη γαλλική note ως πιθανό λόγο για την υπαναχώρηση, της τουρκικής πλευράς. Νομίζω ότι το πρόβλημα είναι περισσότερο περίπλοκο, και θα μας απασχολήσει και πάλι λίγο παρακάτω, όταν θα εξετάσουμε τη δράση του Αλή πασά.

2. Βλ. το σχετικό κείμενο ως συν/νο Β στην παραπάνω αναφορά της 28.5., ό.π.. σ. 202-205.3. Βλ. την ανακοίνωση της απόφασης στον Adair από τον διερμηνέα της Πύλης (στα γαλλικά),

ως συν/νο στην αρ. XXII της 8.5.1809 (Πέραν) αναφοράς Adair προς Canning, ό.π., σ. 196. Στην αναφορά αυτή (σσ. 1 9 4 - 1 9 5 ) 0 άγγλος πρεσβευτής εξέφραζε τον φόβο ότι η τουρκική πλευρά θα ενέδιδε στις γαλλικές πιέσεις. Έδειχνε, μάλιστα, αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει σκληρή γλώσσα, ακόμη και να απειλήσει ότι δεν θα επικυρωθεί η πρόσφατη αγγλοτουρκική συνθήκη της 5.1.


κ α τ ά τη γ ν ώ μ η τ ο υ A d a ir , ν α ε ίχ ε γ ίν ε ι χ ω ρ ί ς ν α τ ο ε γ κ ρ ίν ε ι , ή τ ο υ λ ά χ ισ τ ο

ν α τ ο γ ν ω ρ ίζ ε ι , η Π ύ λ η . Ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς υ π ε ν θ ύ μ ισ ε α κ ό μ η σ τ ο ν τ ο ύ ρ κ ο

υ π ο υ ρ γ ό , ό τ ι η δ ια κ ο π ή τ ω ν σ χ έ σ ε ω ν τ η ς Π ύ λ η ς μ ε τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία ε ίχ ε

α π ο φ α σ ισ θ ε ί . ό χ ι μ ό ν ο γ ια ν α ε κ φ ρ α σ θ ε ί η τ ο υ ρ κ ικ ή δ υ σ α ρ έ σ κ ε ια γ ια τ η ν

π ρ ο σ β ο λ ή π ο υ ε ίχ ε γ ίν ε ι σ τ ο π ρ ό σ ω π ο τ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή τ η ς Α γ γ λ ία ς , α λ λ ά κ υ

ρ ίω ς ω ς μ έσ ο π ίε σ η ς , γ ια ν α ε λ ε υ θ ε ρ ω θ ε ί ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς . Α υ τ ό ό μ ω ς δ ε ν ε ίχ ε

γ ίν ε ι . Ο A d a ir ε ξ έ φ ρ α σ ε . α κ ό μ η , τη λ ύ π η τ ο υ . π ο υ η Π ύ λ η δ ε ν τ η ρ ο ύ σ ε τ ι ς

υ π ο σ χ έ σ ε ις τη ς , π ο υ δ ε χ ό τ α ν α δ ια μ α ρ τ ύ ρ η τ α ν α π α ρ α β ιά ζ ο ν τ α ι τ α κ υ ρ ια ρ χ ικ ά

τ η ς δ ικ α ιώ μ α τ α κ α ι π ο υ υ π έ κ υ π τ ε σ τ ις π ι έ σ ε ις τ ο υ « κ ο ιν ο ύ ε χ θ ρ ο ύ » . Α λ λ ά ,

π α ρ ά λ λ η λ α , κ α ι ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς δ ια τ ύ π ω σ ε τ η ν α π ε ιλ ή , ό τ ι ό λ α α υ τ ά

θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α δ ια τ α ρ ά ξ ο υ ν τ ι ς κ α λ έ ς σ χ έ σ ε ις τ ω ν δ ύ ο χ ω ρ ώ ν , π ο υ π ρ ό σ φ α τ α ε ίχ α ν α π ο κ α τ α σ τ α θ ε ί* .

Η γ ρ α π τ ή δ ια μ α ρ τ υ ρ ία τ ο υ A d a ir , τ η ς 14.5 ., μ ά λ λ ο ν δ ε ν α ν τ α π ο κ ρ ιν ό τ α ν

α κ ρ ιβ ώ ς σ τ α π ρ ά γ μ α τ α . Η Π ύ λ η ε ίχ ε α ν α κ ο ιν ώ σ ε ι σ τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο

τ η ν α π ό φ α σ η γ ια δ ια κ ο π ή τ ω ν δ ιπ λ ω μ α τ ικ ώ ν τ ο υ ς ε π α φ ώ ν . Ο L a T o u r -

M a u b o u rg , π α ρ α τ α ύ τ α , σ υ ν έ χ ισ ε ν α δ η λ ώ ν ε ι δ η μ ό σ ια ό τ ι ο ι α ρ μ ο ν ικ έ ς σ χ έ σ ε ις

τ ο υ με τ η ν ο θ ω μ α ν ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η δ ε ν ε ίχ α ν δ ια κ ο π ε ί , α λ λ ά κ α ι ν α σ τ έ λ ν ε ι

τ ο ν δ ιε ρ μ η ν έ α τ ο υ , ο ο π ο ί ο ς μ ά λ ισ τ α ε ίχ ε ε ισ έ λ θ ε ι σ τ η ν α ίθ ο υ σ α α κ ρ ο ά σ ε ω ν

τ ο υ μ. β ε ζ ίρ η σ χ ε δ ό ν μ ε τη β ία . Τ ο ό τ ι δ ε ν τ ιμ ω ρ ή θ η κ ε π α ρ α δ ε ιγ μ α τ ικ ά , ό π ω ς

ε ίδ α μ ε , δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε σ τ η ν κ ο ιν ή γ ν ώ μ η τ η ν ε ν τ ύ π ω σ η ό τ ι ο ι ό π ο ι ε ς δ ια φ ο ρ έ ς

ε ίχ α ν δ ιε υ θ ε τ η θ ε ί φ ιλ ικ ά κ α ι ό τ ι η Π ύ λ η π α ρ ε ίχ ε ψ ε υ δ ε ίς υ π ο σ χ έ σ ε ις π ρ ο ς

τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς . Ε ίν α ι ε π ίσ η ς γ ν ω σ τ ό , ό τ ι η γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία δ ε ν κ α τ ό ρ θ ω σ ε ,

π α ρ ά τ ι ς ε π α ν ε ιλ η μ μ έ ν ε ς κ α ι ε π ίμ ο ν ε ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς , ν α ε ξ α σ φ α λ ίσ ε ι α π ό τ η ν

Π ύ λ η τ ο σ χ ε τ ικ ό δ ια β α τ ή ρ ιο γ ια τ ο ν σ τ ρ α τ η γ ό G a rd a n n e , π ο υ ε π έ σ τ ρ ε φ ε α π ό

τ η ν Π ε ρ σ ία , ο ύ τ ε ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς έ γ ιν ε δ ε κ τ ό ς α π ό τ ο ν τ ο ύ ρ κ ο υ π ο υ ρ γ ό Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν . Ό λ α α υ τ ά , β έ β α ια , τ α γ ν ώ ρ ιζ ε ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς 1 2.

Π ρ ο έβ η . ω σ τ ό σ ο , σ τ ο δ ιά β η μ α τ η ς 14.5 ., γ ια ν α α σ κ ή σ ε ι π ίε σ η π ρ ο ς τ η ν ο θ ω

μ α ν ικ ή κ υ β έρ ν η σ η , ώ σ τ ε ν α π ρ ο β ε ί σ ε θ ε α μ α τ ικ ό τ ε ρ ε ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς κ α τ ά τ ω ν

γ ά λ λ ω ν , κ α ι φ α ίν ε τ α ι ό τ ι σ η μ ε ίω σ ε κ ά π ο ια ε π ι τ υ χ ία . Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , σ τ ι ς 2 7 .5 .

η Π ύ λ η α π έ σ υ ρ ε , ό π ω ς ε ίδ α μ ε , τ η ν τ ιμ η τ ικ ή φ ρ ο υ ρ ά τ ω ν γ ε ν ι τ σ ά ρ ω ν α π ό τη

γ α λ λ ικ ή π ρ ε σ β ε ία . Π α ρ ό λ ο π ο υ η ε ν έ ρ γ ε ια α υ τ ή δ ε ν ε ίχ ε κ α μ ιά π ρ α κ τ ικ ή

σ η μ α σ ία , ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς α ν τ έ δ ρ α σ ε ά μ ε σ α κ α ι β ία ια : έ κ λ ε ισ ε τ ι ς

π ύ λ ε ς τ η ς π ρ ε σ β ε ία ς κ α ι δ ή λ ω σ ε σ τ ο υ ς σ υ μ π α τ ρ ιώ τ ε ς τ ο υ μ ε γ α λ ε μ π ό ρ ο υ ς

τ η ς Π ό λ η ς ό τ ι α δ υ ν α τ ο ύ σ ε ν α σ υ ν ε χ ίσ ε ι τ η ν α π ο σ τ ο λ ή τ ο υ . Δ ε ν φ α ιν ό τ α ν ,

ω σ τ ό σ ο , δ ια τ ε θ ε ιμ έ ν ο ς ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η . Ό π ω ς π α

ρ α τ η ρ ε ί ο A d a ir , μ ά λ λ ο ν α ν έ μ ε ν ε τ η ν έκ β α σ η τ ω ν π ο λ ε μ ικ ώ ν ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν

1. Εννοείται εδώ η πρόσφατη αγγλοτουρκική συνθήκη της 5.1.1809.2. Βλ. την παραπάνω αναφορά αρ. XXIII της 28.5.1809.


σ τ η Γ ε ρ μ α ν ία , α π ό τ η ν ο π ο ί α θ α ε ξ α ρ τ ιό τ α ν κ α ι η π ε ρ α ιτ έ ρ ω σ τά σ η τ η ς

Π ύ λ η ς α π έ ν α ν τ ι τ ο υ .

Π ρ ά γ μ α τ ι , η τ α χ ε ία π ρ ο έ λ α σ η τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν σ τ ρ α τ ιώ ν , η μ ικ ρ ή α π ή χ η σ η

π ο υ ε ίχ ε η ν ίκ η τ ο υ α υ σ τ ρ ια κ ο ύ α ρ χ ιδ ο ύ κ α Κ α ρ ό λ ο υ σ τ ο A s p e m , η κ α τ ά

λ η ψ η α π ό τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς τ η ς Σ τ ιρ ία ς , τ η ς Κ α ρ ιν θ ία ς κ α ι ά λ λ ω ν π ε ρ ιο χ ώ ν , ο

φ ό β ο ς ό τ ι θ α σ υ ν ε χ ι ζ ό τ α ν η γ α λ λ ικ ή π ρ ο έ λ α σ η σ τ η ν Ο υ γ γ α ρ ία , η τ ο υ ρ κ ικ ή

κ ιν η τ ο π ο ίη σ η σ τη Σ ε ρ β ία , ό λ α α υ τ ά ε ν δ υ ν ά μ ω σ α ν τη φ ιλ ο γ α λ λ ικ ή μ ε ρ ίδ α τ ο υ

Δ ιβ α ν ίο υ κ α ι τ η ς έ δ ω σ α ν τη δ υ ν α τ ό τ η τ α ν α ε π η ρ ε ά ζ ε ι τ ι ς α π ο φ ά σ ε ις . Η ν έ α

α υ τ ή τ ρ ο π ή τ ω ν π ρ α γ μ ά τ ω ν ε ίν α ι π ρ ο φ α ν ή ς κ α ι σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Η

Π ύ λ η δ η λ ., π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α ε π α ν α σ υ ν δ έ σ ε ι τ ι ς σ χ έ σ ε ις τ η ς μ ε τη γ α λ λ ικ ή π ρ ε

σ β ε ία , α ρ ν ε ί τ α ι ν α π α ρ α δ ώ σ ε ι τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό σ τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς 1. Α λ λ ά κ α ι γ ια

ν α α π ο φ ύ γ ε ι τη δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή ε μ π λ ο κ ή , π ο υ θ α π ρ ο κ α λ ο ύ ν τ α ν ο π ω σ δ ή π ο τ ε

α ν γ ι ν ό τ α ν α π ο δ ε κ τ ή η α γ γ λ ικ ή θ έσ η π ε ρ ί Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς κ α ι τ η ς σ υ

ν α κ ό λ ο υ θ η ς π ρ ο σ τ α σ ία ς τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , η Π ύ λ η π ρ ο έ β α λ ε κ α ι π ά λ ι α ξ ιώ

σ ε ι ς υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς ε π ί τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ κ α ι δ ή λ ω σ ε ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς τ ε

λ ο ύ σ ε υ π ό ε ιδ ικ ή τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία 2.Ω ς π ρ ο ς τ ο μ ε ίζ ο ν θ έ μ α τ η ς α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς τ η ς ιδ ιό τ η τ α ς τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ

ω ς γ ρ α μ μ α τ έ α , κ α ι ε δ ώ η τ ο υ ρ κ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή ή τ α ν σ κ ό π ιμ α α σ α φ ή ς . Η α γ γ λ ικ ή

π λ ε υ ρ ά υ π ο γ ρ ά μ μ ιζ ε , σ ε κ ά θ ε ε υ κ α ιρ ία κ α ι γ ια ε υ ν ό η τ ο υ ς λ ό γ ο υ ς , τη ν π α

ρ α π ά ν ω ιδ ιό τ η τ α τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Έ κ ρ ι ν ε ό τ ι η α π ο δ ο χ ή τ η ς α π ό τ η ν Π ύ λ η

α π ο τ ε λ ο ύ σ ε π ρ ό κ ρ ιμ μ α γ ι α τ η ν α ν α γ ν ώ ρ ισ η ω ς α υ τ ό ν ο μ η ς τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ι τ ε ία ς . Ε κ δ ια μ έ τ ρ ο υ α ν τ ίθ ε τ η ή τ α ν , φ υ σ ικ ά , η γ α λ λ ικ ή θ έσ η , η ο π ο ία

π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν α α π ο σ π ά σ ε ι σ χ ε τ ικ ή ε π ίσ η μ η δ ή λ ω σ η τ η ς Π ύ λ η ς 3. Κ α ι σ το

1. Υπενθυμίζεται ότι ο La Tour-Maubourg είχε παραδώσει τον Δενδρινό στις τουρκικές αρχές από τ ις 4.7.1809.

2. Βλ. τις σχετικές πληροφορίες στην αρ. XXX της 13.7.1809 (Πέραν) αναφορά Adair προς Canning, ό .π ., τ. 1, σ. 235-236. Οι προβαλλόμενες τουρκικές αξιώσεις επί της Επτανήσου δεν ήταν κάτι το νέο και άγνωστο. Όπως, όμως, ομολογεί ο Adair, μετά τις επίσημες και ρητές διαβεβαιώσεις που είχε λάβει, δεν περίμενε οι αξιώσεις αυτές να προβληθούν και πάλι.

3. Στη γαλλική πρεσβεία είχε θυροκολληθεί ανακοίνωση, στις αρχές Ιουλίου, ότι η «λεγάμενη Δημοκρατία των Επτανήσων» είχε καταργηθεί, και συνεπώς καμιά γραμματεία της δεν μπορούσε να ιδρυθεί και να λειτουργήσει. Στην ανακοίνωση αφηνόταν τεχνηέντως να εννοηθεί ότι η Πύλη είχε συμφωνήσει σχετικά. Βλ. το κείμενο της ανακοίνωσης (γαλλ.) ως συν/νο Α στην παραπάνω αναφορά (αρ. XXX της 13.7.), ό.π ., σ. 238. Ο δραγομάνος της Πύλης έσπευσε. εκτελώντας ειδική εντολή, στην αγγλική πρεσβεία, στις 9.7.1809, και δήλωσε στον Adair ότι η ενλόγω ανακοίνωση που είχε θυροκολληθεί ήταν ψευδής και είχε γίνει χωρίς τη συγκατάθεση ή τη γνώση της Πύλης. Δήλωσε ακόμη ότι η Πύλη «ne reconnoit point que la Republique des Sept-Isles ait ete detruite et annullee». Βλ. και το κείμενο της δήλωσης στο ίδιο συν/νο Α της αρ. XXX αναφοράς. Η παρατιθέμενη εδώ αυτολεξι τελευταία φράση της δήλωσης μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μνημείο προσεκτικής διατύπωσης και αμφίσημης διπλωματικής γλώσσας.


θ έ μ α α υ τ ό η τ ο υ ρ κ ικ ή π λ ε υ ρ ά τη ρ ο ύ σ ε τ ι ς α π ο σ τ ά σ ε ις τ η ς κ α ι δ ε ν σ υ ν τ α σ σ ό

τ α ν α π ό λ υ τ α με κ α μ ιά α π ό τ ι ς δ ύ ο π α ρ α π ά ν ω θ έ σ ε ις .Η ε π α μ φ ο τ ε ρ ίζ ο υ σ α τ ο υ ρ κ ικ ή σ τά σ η ε ξ ό ρ γ ισ ε π ρ ά γ μ α τ ι τ ο ν ά γ γ λ ο π ρ ε

σ β ευ τή . Ο σ υ ν ή θ ω ς ψ ύ χ ρ α ιμ ο ς κ α ι σ υ ν ε τ ό ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς α π ο φ ά σ ισ ε ν α θ έ σ ε ι

τ η ν Π ύ λ η π ρ ο τ ω ν ε υ θ υ ν ώ ν τ η ς κ α ι ν α τ η ν π ρ ο κ α λ έ σ ε ι ν α π ά ρ ε ι σ α φ ή κ α ι

ά μ εσ η θέσ η σ τ η ν υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , α λ λ ά κ α ι σ τ ο σ υ ν α φ έ ς ζ ή τ η μ α τ η ς Ε π τ α -

ν ή σ ο υ . Α π έ σ τ ε ιλ ε υ π ό μ ν η μ α π ρ ο ς τ ο ν τ ο ύ ρ κ ο υ π ο υ ρ γ ό Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν , μ ε η μ ε

ρ ο μ η ν ία 12 .7 .1 8 0 9 , σ τ ο ο π ο ίο με σ κ λ η ρ ή γ λ ώ σ σ α κ α ι χ ω ρ ί ς π ε ρ ισ τ ρ ο φ έ ς υ π ε ν

θ ύ μ ιζ ε ό τ ι : α ) Η χ ιυ ρ ίς ό ρ ο υ ς α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ο υ γ ρ α μ μ α τ έ α Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ α π ο

τ ε λ ο ύ σ ε α ν ε ιλ η μ μ έ ν η υ π ό σ χ ε σ η κ α ι ρ η τή δ έ σ μ ε υ σ η , β ) Η α ν ε ξ α ρ τ η σ ία τ η ς

Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς ε ίχ ε α ν α γ ν ω ρ ισ θ ε ί μ ε τ η σ υ ν θ ή κ η τ η ς Α μ ιέ ν η ς , τ η ν ο π ο ία ε ίχ ε υ π ο γ ρ ά ψ ε ι κ α ι η Π ύ λ η , ο δ ε ά γ γ λ ο ς μ ο ν ά ρ χ η ς ε ίχ ε ο ρ ισ θ ε ί έ ν α ς α π ό τ ο υ ς π ρ ο σ τ ά τ ε ς κ α ι ε γ γ υ η τ έ ς ' έ κ τ ο τ ε δ ε ν ε ίχ ε μ ε σ ο λ α β ή σ ε ι ά λ λ η σ υ ν θ ή κ η

π ο υ ν α μ ε τ έ β α λ λ ε τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η , γ ) Ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ε ίχ ε ζ η τ ή σ ε ι κ α ι ε ίχ ε λ ά β ε ι, σ τ ις 1 9 .4 .1 8 0 9 , τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία , η ο π ο ία ο υ δ έ π ο τ ε ε ίχ ε α ν α κ λ η θ ε ί . Μ ε

τ ά α π ό τ ι ς π α ρ α π ά ν ω ε π ισ η μ ά ν σ ε ις , η Π ύ λ η κ α λ ο ύ ν τ α ν ν α δ η λ ώ σ ε ι π ώ ς α ξ ίω ν ε τ ο δ ικ α ίω μ α ν α θ ε ω ρ ή σ ε ι τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό ω ς υ π ή κ ο ό τ η ς κ α ι α ρ ν ο ύ ν τ α ν

ν α τ ο ν α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι . Α φ ο ύ ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς δ ε ν έ λ α β ε ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ή α π ά ν τ η σ η σ τ ο π α ρ α π ά ν ω ε ρ ώ τ η μ α , α ρ ν ο ύ ν τ α ν , σ τ ο ό ν ο μ α τ ο υ β α σ ιλ ιά τ ο υ , τ η ν ε ξ ο υ σ ία π ο υ η Π ύ λ η π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν α α σ κ ή σ ε ι. Δ ια μ α ρ τ υ ρ ό τ α ν κ α ι θ ε

ω ρ ο ύ σ ε π α ρ ά ν ο μ ε ς ό λ ε ς τ ι ς σ χ ε τ ικ έ ς π ρ ά ξ ε ι ς . Δ ή λ ω ν ε , τ έ λ ο ς , ό τ ι η σ υ ν ε χ ι ζ ό μ ε ν η κ ρ ά τ η σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ α π ο τ ε λ ο ύ σ ε ε υ θ ε ία π α ρ α β ία σ η τ η ς α γ γ λ ο τ ο υ ρ - κ ικ ή ς σ υ ν θ ή κ η ς τ η ς 5 .1 .1 8 0 9 κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α ε π ιζ ή μ ια γ ια τ ι ς φ ιλ ικ έ ς σ χ έ σ ε ις τ ω ν δ ύ ο χ ω ρ ώ ν 1.

Ο A d a ir δ ε ν ε π α ν ή λ θ ε σ τ ο θ έ μ α , π α ρ ά μ ό ν ο ό τ α ν η κ α τ ά σ τ α σ η ε ίχ ε α λ λ ά ξ ε ι

ρ ιζ ικ ά με τ η ν κ α τ ά λ η ψ η α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς τ η ς Ζ α κ ύ ν θ ο υ κ α ι τ η ς Κ ε φ α λ ο ν ιά ς ,

μ ε τ ά δ η λ . τ ο ν Ο κ τ ώ β ρ ιο 1809. Τ η φ ο ρ ά α υ τ ή η α γ γ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά δ ε ν χ ρ ε ια ζ ό τ α ν

τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή σ υ ν α ίν ε σ η γ ια ν α π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι σ τ η ν α ν α β ίω σ η τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ

Π ο λ ιτ ε ία ς . Τ α γ ε γ ο ν ό τ α ε ίχ α ν ξ ε π ε ρ ά σ ε ι τ ο υ ς δ ι π λ ω μ α τ ικ ο ύ ς χ ε ιρ ισ μ ο ύ ς . Κ α ι ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς α π λ ώ ς α ν α κ ο ίν ω σ ε σ τ ο ν τ ο ύ ρ κ ο υ π ο υ ρ γ ό Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν τ η ν « α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ η ς Ζ α κ ύ ν θ ο υ κ α ι τ η ς Κ ε φ α λ ο ν ιά ς υ π ό τ ω ν α γ γ λ ικ ώ ν

ό π λ ω ν » , κ α θ ώ ς κ α ι τ η ν ε π α ν α φ ο ρ ά σ τ α ν η σ ιά α υ τ ά τ ο υ π α λ α ιο ύ s ta tu s υ π ό

τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία . Α π α ίτ η σ ε ε π ίσ η ς α π ό τ η ν Π ύ λ η γ ρ α π τ ή κ α ι χ ω ρ ί ς

υ π ε κ φ υ γ έ ς α π ά ν τ η σ η σ τ ο ε ρ ώ τ η μ α : « D o e s th e P o r te now a c k n o w le d g e o r d o e s

1. Βλ. το κείμενο του υπομνήματος του Adair προς τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών, ως ουν/νο Β στην αναφορά αρ. XXX της 13.7.1809, ό.π ., τ. 1, σ. 239-240.


i t no t» th e R e p u b lic o f th e S e v e n I s la n d s ? » 1. Π α ρ ά λ λ η λ α » o A d a ir ε π ιφ ό ρ τ ισ ε

τ ο ν δ ιε ρ μ η ν έ α τ η ς π ρ ε σ β ε ία ς P isa n i ν α π ρ ο β ε ί εξ ο ν ό μ α τ ό ς τ ο υ σ τη δ ή λ ω σ η

ό τ ι : α ) Η Α γ γ λ ία α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ ε τ α δ ύ ο ν η σ ιά χ ω ρ ί ς τη β ο ή θ ε ια κ α ν ε ν ό ς

ά λ λ ο υ π ο υ θ α ε ν δ ια φ ε ρ ό τ α ν γ ια τ η ν α ν ε ξ α ρ τ η σ ία τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς ,

κ α ι ε π ο μ έ ν ω ς έ χ ε ι τ ο δ ικ α ά υ μ α ν α π ρ ο β ε ί σ τ η ν ε γ κ α τ ά σ τ α σ η κ υ β έ ρ ν η σ η ς σ τα

δ υ ο ν η σ ιά , χ ω ρ ί ς ν α ζ η τ ή σ ε ι τ η γ ν ώ μ η κ α ν ε ν ό ς , κ α ι β) α ν η Π ύ λ η α κ ό μ η

α ν α γ ν ώ ρ ιζ ε τ η ν Ε π τ ά ν η σ ο Π ο λ ιτ ε ία , ο ι π α λ α ιέ ς τ η ς α ξ ιώ σ ε ις θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α ε ισ α κ ο υ σ θ ο ύ ν , « if n o t , n o t» 2.

Ω ς π ρ ο ς τ η ν τ ύ χ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ , σ τ ι ς 5 Ν ο ε μ β ρ ίο υ 1809 ο A d a ir ε ίχ ε

λ ά β ε ι ε π ισ η μ ό τ α τ η υ π ό σ χ ε σ η , κ α τ ά τη σ υ ν ά ν τ η σ η π ο υ ε ίχ ε μ ε « fiv e e ff ic ie n t

m e m b e r s o f th e T u rk ish a d m in is t r a t io n » , ό τ ι ο κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ό ς

τ ο υ θ α π α ρ α δ ιδ ό τ α ν τ ε λ ικ ά σ ’ α υ τ ό ν . Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , έ γ ιν ε γ ν ω σ τ ή η γ α λ λ ο -α υ -

σ τ ρ ια κ ή σ υ ν θ ή κ η , κ α ι έ τ σ ι ο A d a ir , ό π ω ς ο μ ο λ ο γ ο ύ σ ε , δ ε ν π ε ρ ίμ ε ν ε ό τ ι θ α π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ο ύ ν τ α ν η τ ο υ ρ κ ικ ή υ π ό σ χ ε σ η 3.

Π ρ ά γ μ α τ ι , ο ι π ρ ο β λ έ ψ ε ις τ ο υ ά γ γ λ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή α π ο δ ε ίχ τ η κ α ν σ ω σ τ έ ς .

Τ η ν 5 .1 1 .1 8 0 9 , ο δ ρ α γ ο μ ά ν ο ς τ η ς Π ύ λ η ς κ ό μ ισ ε σ τ ο ν A d a ir π ρ ο τ ά σ ε ις γ ια

ν έ α δ ιε υ θ έ τ η σ η τ ο υ θ έ μ α τ ο ς . Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , η Π ύ λ η θ α σ υ ν έ χ ιζ ε ν α π α ρ έ χ ε ι

σ τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς , α λ λ ά η Α γ γ λ ία θ α έ π ρ ε π ε ν α α π ο σ ύ ρ ε ι τ η δ ικ ή τ η ς . Ω ς α ι τ ιο λ ο γ ία τ η ς ν έ α ς α υ τ ή ς π ρ ό τ α σ η ς π ρ ο β λ ή θ η κ ε η έ ν τ ο ν η

α ξ ίω σ η τ ο υ γ ά λ λ ο υ ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο υ — π ο υ μ ά λ ισ τ α ε κ τ ε λ ο ύ σ ε ε ιδ ικ ή ε ν τ ο λ ή

τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α — ν α π α ρ α δ ο θ ε ί σ τ ο ν ίδ ιο ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ω ς γ ά λ λ ο ς υ π ή κ ο ο ς .

Η μ ό ν η α π ά ν τ η σ η π ο υ θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α δ ώ σ ε ι ο A d a ir σ τη ν έ α τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ό

τ α σ η ή τ α ν , φ υ σ ικ ά , η σ τ α θ ε ρ ή κ α ι α π ό λ υ τ η ε μ μ ο ν ή σ τη σ υ μ φ ω ν ία τ η ς 5 .1 1 .,

τ η ν ο π ο ί α ο τ ο ύ ρ κ ο ς α ξ ιω μ α τ ο ύ χ ο ς α μ φ ισ β ή τ η σ ε α ν π ο τ έ υ π ή ρ ξ ε ! Τ α γ ε γ ο

ν ό τ α π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν έ χ ο υ ν ή δ η α ν α φ ε ρ θ ε ί κ α ι σ χ ο λ ια σ θ ε ί π α ρ α π ά ν ο ) . Μ ετά

α π ό τ η ν π ο λ λ ο σ τ ή α υ τ ή τ ο υ ρ κ ικ ή υ π α ν α χ ώ ρ η σ η , ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς δ ε ν

ε ίχ ε π α ρ ά ν α ε π α ν α λ ά β ε ι π α λ α ιό τ ε ρ ο α φ ο ρ ισ μ ό τ ο υ γ ια τ η ν π α σ ίγ ν ω σ τ η δ ι

π ρ ο σ ω π ί α τ η ς τ ο υ ρ κ ικ ή ς π ο λ ι τ ι κ ή ς 4. Τ η φ ο ρ ά α υ τ ή π ρ ο σ έ θ ε σ ε ό τ ι δ ε ν μ π ο

ρ ο ύ σ ε κ α ν ε ί ς ν α έ χ ε ι α μ φ ιβ ο λ ίε ς γ ια τ ι ς π ρ ο θ έ σ ε ις τ ω ν τ ο ύ ρ κ ω ν υ π ο υ ρ γ ώ ν .

Η δ ι π ρ ο σ ω π ί α τ ο υ ς ε ίχ ε α π ο δ ε ι χ θ ε ί π α ν η γ υ ρ ικ ά . Ε π ιπ λ έ ο ν , φ α ιν ό τ α ν ν α έ χ ε ι

π ε ισ θ ε ί , ό τ ι κ ά θ ε π α ρ α π έ ρ α ε ν έ ρ γ ε ια γ ια τ η ν υ π ό θ ε σ η δ ε ν θ α ο δ η γ ο ύ σ ε π α ρ ά

σ ε α τ έ ρ μ ο ν ε ς α π ο γ ο η τ ε ύ σ ε ις κ α ι π ικ ρ ίε ς . Ο A d a ir , λ ο ιπ ό ν , δ ε ν δ ίσ τ α σ ε ν α

1. Βλ. το κείμενο της αγγλικής nota, με ημερομηνία 30.10.1809, ως συν/νο στην αρ. XLIX της 6.11.1809 αναφοράς Adair προς Canning, The Negotiations, τ. 1, σ. 278-279.

2. Βλ. το κείμενο της δήλωσης Pisani στην παραπάνω αναφορά της 6.11.1809, ό.π., σ. 276-277.

3. Βλ. την τελευταία παράγραφο της αρ. LII της 14.11.1809 αναφοράς Adair προς Canning, ό .π ., σ. 282-283.

4. Βλ. την αναφορά αρ. XXX της 13.7.1809, ό.π ., σ. 235.


ε ισ η γ η θ ε ί ν α κ α τ α σ τ ε ί σ α φ έ ς π ρ ο ς τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή π λ ε υ ρ ά , ό τ ι η δ ιά ρ κ ε ια τ η ς

π ρ ό σ φ α τ η ς α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ ή ς σ υ ν θ ή κ η ς θ α ε ξ α ρ τ ιό τ α ν α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά α π ό τ η ν

κ α λ ή π ίσ τ η π ο υ θ α ε π ε δ ε ίκ ν υ ε ω ς π ρ ο ς τ η ν τ ή ρ η σ η τ ω ν α ρ χ ώ ν π ο υ η σ υ ν θ ή κ η

α υ τ ή κ α θ ιέ ρ ω ν ε 1.Ο ι γ α λ λ ικ έ ς π η γ έ ς , με τη σ ε ιρ ά τ ο υ ς , μ ά λ λ ο ν δ ε ν ε ί χ α ν σ ο β α ρ ο ύ ς λ ό γ ο υ ς

ν α ε ίν α ι δ υ σ α ρ ε σ τ η μ έ ν ε ς μ ε τ η ν ε ξ έ λ ιξ η τ η ς υ π ό θ ε σ η ς Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Δ ε ν κ ά ν ο υ ν ,

λ ο ιπ ό ν , ε κ τε ν ή λ ό γ ο κ α ι δ ε ν α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι λ ε π τ ο μ ε ρ ώ ς σ τ η δ ι π ρ ο σ ω π ί α τ η ς

τ ο υ ρ κ ικ ή ς π ο λ ιτ ικ ή ς . Τ ό σ ο ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η

L a T o u r -M a u b o u r g 2. ό σ ο κ α ι τ ο γ α λ λ ικ ό υ π ο υ ρ γ ε ίο Ε ξ ω τ ε ρ ικ ώ ν 3 ε μ φ α ν ίζ ο ν τ α ι ν α έ χ ο υ ν π ε ισ θ ε ί α π ό τ η ν ε ιλ ικ ρ ίν ε ια τ ω ν τ ο υ ρ κ ικ ώ ν π ρ ο τ ά σ ε ω ν κ α ι χ ε ι ρ ι

σ μ ώ ν . Σ τ ο γ ε ν ικ ό α υ τ ό κ λ ίμ α ε υ φ ο ρ ία ς κ α ι α ισ ιο δ ο ξ ία ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π λ ε υ ρ ά ς τη μ ό ν η « π α ρ α φ ω ν ία » α π ο τ ε λ ο ύ σ ε ο π ρ ό ξ ε ν ο ς Ι ω α ν ν ίν ω ν , ο ο π ο ί ο ς ε ξ έ φ ρ α σ ε α ν τ ιρ ρ ή σ ε ις κ α ι ε π ιφ υ λ ά ξ ε ις ε υ θ ύ ς ε ξ α ρ χ ή ς , κ α τ η γ ο ρ ώ ν τ α ς τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή π λ ε υ ρ ά γ ι α ά μ ε σ η σ υ μ μ ε τ ο χ ή υ π έ ρ τ ω ν ά γ γ λ ω ν , α φ ο ύ α ν έ χ θ η κ ε κ α ι δ ε ν α π α

γ ό ρ ε υ σ ε τ η δ η μ ο σ ιο π ο ίη σ η τ η ς α γ γ λ ικ ή ς π ρ ο κ ή ρ υ ξ η ς 4. Α ρ γ ό τ ε ρ α , σ τ α τ έ λ η Ι ο υ λ ίο υ , ο P o u q u e v il le δ ε ν α μ φ έ β α λ λ ε γ ια τ η ν α γ γ λ ικ ή ε π ιρ ρ ο ή σ τ η ν Π ύλη* τ η ν α π έ δ ιδ ε σ τ η ν α δ υ ν α μ ία τ ο υ σ ο υ λ τ ά ν ο υ ( Μ α χ μ ο ύ τ Β ' ) ν α ε π ιβ λ η θ ε ί , π α -

ρ ό λ ο π ο υ δ ε ν ή τ α ν α γ γ λ ό φ ιλ ο ς , κ α ι , κ υ ρ ίω ς , σ τ η ν α ν ικ α ν ό τ η τ α τ ο υ μ .β ε ξ ίρ η

Γ ιο υ σ ο ύ φ π α σ ά , κ ρ υ φ ο ύ ε χ θ ρ ο ύ τ ω ν γ ά λ λ ω ν 5.

1. Από τη μακροσκελή αναφορά αρ. LIII της 29.11.1809 (Πέραν) Adair προς Canning, ό .π ., σ. 283-290, βλ. την τρίτη παράγραφο της σ. 284.

2. Βλ. επιστολή του La Tour-Maubourg προς τον Pouqueville, από Κων/πολη, Ιούλιος 1809 (χωρίς προσδιορισμό ημέρας), Α Μ Α Ε , CCC, Janina, τ. 2, φ. 362Γν (εδώ σε αντίγραφο θεωρημένο από τον Pouqu. στις 24.7.), όπου αναφέρεται: «Les troubles ...viennent d’etre termines a la honte des Anglais. La Sublime Porte a declare officiellement que la Chancellerie etablie par les Anglais 6tait annultee et detruite et qu’elle ne souffrirait point a I'avenir qu' il s' etablit dans l’empire ottoman aucune chancellerie de ce nom...». Πρβλ. και τη σχετική ανακοίνωση που είχε θυροκολ- ληθεί στη γαλλική πρεσβεία (παραπάνω και σημ. 3 της σ. 72) με ταυτόσημο περιεχόμενο.

3. Βλ. επιστολή του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών προς τον Pouqueville, από Altenberg, 23.8.1809, Α Μ Α Ε , ό.π., φ. 385Γ-386Γ, όπου διαβάζουμε: «Vous avez du apprendre de Con/le que les projets de M. Adair, tendant a exciter des troubles dans les Sept isles et a faire r6tablir leur independance avaient ete d£savoues par la Porte elle m^me et qu'elle avait prit l’engagement de s'opposer au retablissement de toute chancellerie des Sept Isles. Cette d6claration qui montre que I'influence des Anglais s'est bien affaiblie a Con/le et que la Sublime Porte est dans l’intention de ne prendre aucune mesure propre a mecontenter la France...».

4. Βλ. την μακροσκελή επιστολή του Pouqueville προς τους Donzelot και Bessi£res, από Φι- λιάτες, 11.6.1809. 11.6.1809, ΑΜ ΑΕ. ό.π., φ. 334Γ-336ν, και ειδικότερα την τελευταία παράγρ. του φ. 335ν.

5. Βλ. Pouqu. προς Champagny. Γιάννινα, 23.7.1809, ό .π .. φ. 360*ν: «Le Grand Seigneur n’est pas 1'homme des Anglais; mais que peut-il? Le Grand Visir Jussuf Pacha, qui n’est fameux que par ses d6faites, est un homme essentiellement nul. ennemi de tous les Chretiens, et. quoiqu'on en dise. des fran^ais...».

76 Γ. Α. Ξιορόκας

Α π ό δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή ά π ο ψ η , η ο θ ο )μ α ν ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η , σ τ ο δ ιά σ τ η μ α Α π ρ ι-

λ ίο υ - Ν ο ε μ β ρ ίο υ 1 8 0 9 , π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν α ε λ ιχ θ ε ί κ α ι ν α α ξ ιο π ο ιή σ ε ι κ ά θ ε δ υ

ν α τ ό τ η τ α , μ έ σ α σ τ α σ τ ε ν ό τ α τ α π ε ρ ιθ ώ ρ ια π ο υ τ η ς ε π έ τ ρ ε π ε ο α γ γ λ ο γ α λ λ ι-

κ ό ς α ν τ α γ ω ν ισ μ ό ς . Τ α π ε ρ ιθ ώ ρ ια α υ τ ά ο ρ ιο θ ε τ ο ύ ν τ α ν : α ) Α π ό τ η ν π ρ ό σ φ α τ η

α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ ή σ υ ν θ ή κ η τ η ς 5 .1 .1 8 0 9 , η ο π ο ί α δ ε ν ε ίχ ε ι α κ ό μ η ε π ικ υ ρ ω θ ε ί , β )

Α π ό τ η ν π α λ α ιό τ ε ρ η σ υ ν θ ή κ η τ η ς Α μ ιέ ν η ς τ ο υ 1 802 , τ η ν ο π ο ί α ε ίχ ε υ π ο γ ρ ά ψ ε ι

κ α ι η ο θ ω μ α ν ικ ή Α υ τ σ κ ρ α τ ο ρ ία , κ α ι γ ) α π ό τ η ν ε ξ έ λ ιξ η τ ω ν π ρ α γ μ ά τ ω ν σ τ η ν

Κ ε ν τ ρ ικ ή Ε υ ρ ώ π η , ό π ο υ ο ι γ ά λ λ ο ι τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α π ρ ο χ ω ρ ο ύ σ α ν ν ικ η φ ό ρ α ,

φ τ ά ν ο ν τ α ς μ έ χ ρ ι τ α β ο ρ ε ιο δ υ τ ικ ά σ ύ ν ο ρ α τ η ς Ο θ ω μ α ν ικ ή ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς .

β) Η δράση το ν Α λ ή π α σ άΟ ι ε π α φ έ ς κ α ι ο ι σ χ έ σ ε ις τ ο υ Α λ ή π α σ ά μ ε τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς κ α ι τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς

δ ε ν α π ο τ ε λ ο ύ ν , β έ β α ια , α ν τ ικ ε ίμ ε ν ο τ η ς π α ρ ο ύ σ α ς μ ε λ έ τ η ς . Θ α π ε ρ ιο ρ ισ θ ο ύ μ ε ,

λ ο ι π ό ν , σ τ η δ ρ ά σ η τ ο υ σ χ ε τ ικ ά μ ε τ η σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ κ α ι

τ ο σ υ ν α φ έ ς π ρ ο ς α υ τ ή μ ε ίξ ο ν θ έ μ α τ η ς τ ύ χ η ς τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν κ α τ ά τ η ν π ε

ρ ί ο δ ο π ο υ δ ια ρ κ ε ί η ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η υ π ό θ ε σ η . Π η γ έ ς μ α ς κ α ι π ά λ ι ο ι α ν α φ ο ρ έ ς

τ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή A d a i r κ α ι η α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία τ ο υ π ρ ο ξ έ ν ο υ P o u q u e v il le .

Α π ό τ ι ς α ρ χ έ ς τ ο υ 1809 φ α ίν ε τ α ι π ιο ς ο ι ε π α φ έ ς ά γ γ λ ω ν κ α ι Α λ ή γ ίν ο ν τ α ι

π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο σ υ χ ν έ ς κ α ι ο ι σ χ έ σ ε ις τ ο υ ς π ι ο ε γ κ ά ρ δ ιε ς . Α π ό ε π ισ τ ο λ ή τ ο υ

A d a i r π ρ ο ς τ ο ν Α λ ή , μ ε η μ ε ρ ο μ η ν ία 6 .1 .1 8 0 9 , τ η ν ε π ο μ έ ν η δ η λ . τ η ς υ π ο γ ρ α φ ή ς

τ η ς α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ ή ς σ υ ν θ ή κ η ς , π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ μ α σ τ ε ό τ ι ο ρ ό λ ο ς τ ο υ π α σ ά τ ω ν

Γ ια ν ν ίν ο τ ν σ τ η ν α γ γ λ ο τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η υ π ή ρ ξ ε σ η μ α ν τ ικ ό ς 1. Ε π ιπ λ έ ο ν , ο

ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς ε ξ έ φ ρ α ξ ε τη μ ε γ ά λ η τ ο υ σ π ο υ δ ή ν α π ρ ο ω θ η θ ε ί τ α χ ύ τ α τ α

σ τ ο ν π ρ ο ο ρ ισ μ ό τ η ς η υ π ε σ χ η μ έ ν η σ τ ο ν Α λ ή β ο ή θ ε ια σ ε ό π λ α κ α ι π ρ ο μ ή θ ε ιε ς 2.

Ο ε ξ ο π λ ισ μ ό ς τ ο υ Α λ ή ε ν τ α σ σ ό τ α ν , α σ φ α λ ώ ς , σ τ α γ ε ν ικ ό τ ε ρ α σ χ έ δ ια τ ω ν

ά γ γ λ ω ν σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή , τ α ο π ο ί α α π ο σ κ ο π ο ύ σ α ν ν α α ν ο ίξ ο υ ν κ α ι ά λ λ α μ έ τ ω π α

κ α τ ά τ ω ν γ ά λ λ ω ν , ο κ ττε ν α δ ια σ π α ρ ε ί κ α ι τ ε λ ικ ά ν α α π ο δ υ ν α μ ω θ ε ί η ό π ο ια

1. Βλ. την επιστολή τον Adair. The Negotiations, τ. 2. σ. 129. Ο ά ^ λ ο ς πρεσβευτής ανακοινώνει στον Αλή πασά τα ευχάριστα νέα και τον ευχαριστεί, μεταξύ άλλων και «for your powerful exertions at the Sublime Porte in bringing about the renewal of those happy relations of peace and friendship which had so long subsisted between our respective empires»». Τα μέσα που χρησιμοποίησε ο Αλής ’/τα να ασκήσει πίεση στην Πύλη και ο τρόπος με τον οποίο ασκήθηκε η πίεση αυτή είναι ζητήματα που ξεφεύγουν από τα όρια της παρούσας μελέτης. Πρβλ. και μεταγενέστερη σχετική μαρτυρία των γαλλικών πηγών, ότι η Πύλη «salt qu'Ali a ete instrum ent et i'auteur de son rapprochement avec TAngleterre*: αρ. 100 της 9.11.1809 (από Γιάννινα) αναφορά Pouqu. προς Champ.. A M A E . όπτ.. φ. 449*. Πρβλ.. τέλος, και Baggally, Alt Pasha and Great Britain, σ. 29.

2. Βλ. επιστολή Adair προς A. Bali. Port Barbieri. 6.1.1809, The Negotiations, τ. 2. o . 128- 129. Η καθυστέρηση της αποστολής είχε προκαλέσει εύλογα παράπονα εκ μέρους του Αλή πασά, και ο άγγλος πρεσβευτής επιθυμεί ζωηρά να αρθεί κάθε αφορμή που θα μπορούσε να ψυχράνει τ ις σχέσεις με τον πασά των Γιαννίνων.


ά μ υ ν α θ α α ν τ έ τ α σ σ α ν ο ι γ ά λ λ ο ι σ ε ε ν δ ε χ ό μ ε ν η α γ γ λ ικ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια γ ια τ η ν

κ α τ ά λ η ψ η τ ω ν ν η σ ιώ ν . Ε ιδ ικ ό τ ε ρ α , με τ η ν έ ν α ρ ξ η τ η ς γ α λ λ ο α υ σ τ ρ ια κ ή ς σ ύ ρ

ρ α ξ η ς , ο ι γ ά λ λ ο ι θ α ή τ α ν υ π ο χ ρ ε ω μ έ ν ο ι , κ α τ ά τ η ν α γ γ λ ικ ή ά π ο ψ η , ν α μ ε τ α

κ ιν ή σ ο υ ν τ ο σ ύ ν ο λ ο ή τ ο μ έ γ ισ τ ο τ μ ή μ α τ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν τ ο υ ς α π ό τ α ε δ ά φ η

τ ο υ Β α σ ιλ ε ίο υ τ η ς Ν ε α π ό λ ε ω ς π ρ ο ς β ο ρ ρ ά ν , γ ια ν α α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ο υ ν τ ι ς α υ

σ τ ρ ια κ έ ς δ υ ν ά μ ε ις π ο υ θ α ε ισ έ β α λ λ α ν σ τ η ν Ι τ α λ ία . Α υ τ ή η δ ιά τ α ξ η τ ω ν γ α λ

λ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν θ α α π ο τ ε λ ο ύ σ ε λ α μ π ρ ή ε υ κ α ιρ ία γ ια τ ο ν Α λ ή π α σ ά ν α δ ρ ά σ ε ι.

Π α ρ ά λ λ η λ α , ο ι α γ γ λ ικ έ ς κ ιν ή σ ε ις σ τ α Ε π τ ά ν η σ α γ ια τ η ν α ν α β ίω σ η τ η ς Ε π τ α -

ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς κ α ι ί α α ν α μ ε ν ό μ ε ν α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ ά τ ο υ ς θ α κ α θ ή λ ω ν α ν τ ο υ ς

γ ά λ λ ο υ ς ε κ ε ί κ α ι θ α τ ο υ ς α π έ τ ρ ε π α ν ν α ε π ιχ ε ιρ ή σ ο υ ν ο τ ιδ ή π ο τ ε ά λ λ ο . Ε ξ ά λ

λ ο υ ο A d a ir α ν έ μ ε ν ε κ α ι τη β ο ή θ ε ια τ ο υ Α λ ή π α σ ά — γ ια τ η ν ο π ο ί α δ ε ν ή τ α ν

σ ίγ ο υ ρ ο ς , α ς σ η μ ε ιω θ ε ί— σ τ η ν π ρ ο σ π ά θ ε ια ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν ο ι γ ά λ λ ο ι τ ι ς

δ α λ μ α τ ικ έ ς α κ τ έ ς κ α ι τ ο Κ ά τ α ρ ο ' υ π ό ε ξ έ τ α σ η ή τ α ν α κ ό μ η η α ν α β ίω σ η τ η ς

Δ η μ ο κ ρ α τ ία ς τ η ς Ρ α γ ο ύ ζ α ς , π ο υ θ α ά ν ο ιγ ε σ τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς κ α ι ά λ λ ο μ έ τ ω π ο , δ ιπ λ ω μ α τ ικ ό κ α ι ίσ ω ς σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό 1.

Η κ α τ ε ύ θ υ ν σ η π ρ ο ς τ η ν ο π ο ία έ π ρ ε π ε ν α ω θ η θ ε ί ο Α λ ή ς ή τ α ν ν α α ν α λ ά β ε ι

δ ρ ά σ η γ ι α τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Π ά ρ γ α ς ή κ ά π ο ια ς ά λ λ η ς α π ό τ ι ς γ α λ λ ικ έ ς

θ έ σ ε ις σ τη σ τ ε ρ ιά . Α υ τ ή η τ α κ τ ικ ή κ ίν η σ η θ α ε ίχ ε ω ς α π ο τ έ λ ε σ μ α , κ α τ ά τ ι ς

α γ γ λ ικ έ ς ε κ τ ιμ ή σ ε ις , ε κ τ ό ς α π ό τη δ η μ ιο υ ρ γ ία δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο ν τ ο ς μ ε τ ώ π ο υ σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή κ α ι τ η ν ικ α ν ο π ο ίη σ η τ ω ν α π ό μ α κ ρ ο ύ κ ρ ο ύ σ ε ω ν τ ο υ Α λ ή π α σ ά , τ η ν

ε π ίσ π ε υ σ η τ η ς γ α λ λ ο τ ο υ ρ κ ικ ή ς ρ ή ξ η ς , τ η ν ο π ο ία ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς θ ε ω ρ ο ύ σ ε α π λ ώ ς ω ς ζ ή τ η μ α χ ρ ό ν ο υ . Ο δ ιπ λ ω μ ά τ η ς α υ τ ό ς , ε π ιπ λ έ ο ν , ή τ α ν έ τ ο ι

μ ο ς ν α α ν α λ ά β ε ι τ η ν ε υ θ ύ ν η γ ι α ν α δ ο θ ο ύ ν ά μ ε σ ε ς ε ν τ ο λ έ ς σ τ ο ν ε π ικ ε φ α λ ή ς

τ η ς α γ γ λ ικ ή ς ν α υ τ ικ ή ς δ ύ ν α μ η ς σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς , ώ σ τ ε ν α σ υ ν ε ρ - γ α σ θ ε ί μ ε τ ο ν Α λ ή γ ια τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Π ά ρ γ α ς 2. Π α ρ ά λ λ η λ α , ο A d a ir α π έ

σ π α σ ε έ γ κ ρ ισ η τ η ς Π ύ λ η ς , η ο π ο ί α θ α ε ξ ο υ σ ιο δ ο τ ο ύ σ ε τ ο ν Α λ ή π α σ ά ν α

π ρ ο β ε ί σ ε ε ν έ ρ γ ε ιε ς π ο υ θ α κ α θ ή λ ω ν α ν τ ι ς γ α λ λ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις τ η ς π ε ρ ιο χ ή ς 3.

Σ η μ α ν τ ικ ό ρ ό λ ο σ τ η ν α ν α θ έ ρ μ α ν σ η τ ω ν σ χ έ σ ε ω ν ά γ γ λ ω ν κ α ι Α λ ή π α σ ά

1. Βλ. για όλα αυτά την επιστολή Adair προς Leake, Πέραν, 29.4.1809, ό .π ., τ. 2, σ. 160-161.

2. Βλ. επιστολή Adair προς Leake, Πέραν, 25.5.1809, ό.π., τ. 2, σ. 164-165. Στην ίδια επιστολή καθορίζεται ακριβέστερα η θέση που κατελάμβανε ο Αλής στα αγγλικά σχέδια. Κατά τον Adair, δεν θα έπρεπε να επιτραπεί στον Αλή να συμμετάσχει με δυνάμεις του στην κατάληψη της Κέρκυρας ή άλλου νησιού, ακόμη και της Λευκάδας. Έτσι θα επανιδρυόταν η πρώην Επτάνησος Πολιτεία ολόκληρη, χωρίς δηλ. να κατέχει κάποιο νησί ο Αλής. πράγμα που αποτελούσε το μάνο λογικό κίνητρο για τη συνεργασία των νησιωτών στη φάση αυτή. Όσο για τις θέσεις που θα* καταλάμβανε ο Αλής στη στεριά, ας τις κρατούσε μέχρι τη στιγμή που όλα θα αποτελούσαν αντικείμενο μιας γενικής ειρήνης.

.3 . Βλ. επιστολή Adair προς Leake, Πέραν, 24.6.1809, ό .π .. σ. 175.


κ α τ ά τ η ν ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η π ε ρ ίο δ ο φ α ίν ε τ α ι ό τ ι δ ια δ ρ α μ ά τ ισ ε ο γ ν ω σ τ ό ς λ ο χ α γ ό ς

τ ο υ μ η χ α ν ικ ο ύ L e a k e , ο ο π ο ί ο ς α ν έ λ α β ε ν α σ υ ν τ ο ν ίζ ε ι τ ι ς κ ο ιν έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς '.

Ε ί ν α ι ε ν δ ε ικ τ ικ ό ό τ ι ο L e a k e έ φ τ α σ ε σ τ η ν Π ρ έ β ε ζ α τ ο ν Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο 1809’

σ τ η ν π ό λ η α υ τ ή κ α ι σ τ α Γ ιά ν ν ιν α α ν έ π τ υ ξ ε α ξ ιό λ ο γ η δ ρ ά σ η , ό τ α ν δ ε ν π ρ α γ

μ α τ ο π ο ιο ύ σ ε κ ά π ο ιο α π ό τ α π ο λ λ ά τ α ξ ίδ ια τ ο υ 1 2 3. Π α ρ ά τ ι ς σ υ ν τ ο ν ισ μ έ ν ε ς

ε ν έ ρ γ ε ιε ς τ ο υ L e a k e , τ α α γ γ λ ικ ά σ χ έ δ ια δ ε ν κ α ρ π ο φ ό ρ η σ α ν . Ο ύ τ ε ο Α λ ή

π α σ ά ς ο ύ τ ε κ α ι η Π ύ λ η φ ά ν η κ α ν ν α υ ιο θ ε τ ο ύ ν , π α ρ ά τ ι ς ό π ο ιε ς δ ια β ε β α ιώ σ ε ις

τ ο υ ς , τ η ν α γ γ λ ικ ή γ ρ α μ μ ή . Ι δ ια ί τ ε ρ α ο Α λ ή ς δ ε ν έ μ ια ζ ε κ α θ ό λ ο υ δ ια τ ε θ ε ιμ έ ν ο ς

ν α δ ια κ ιν δ υ ν έ ψ ε ι α ν ο ιχ τ ή ρ ή ξ η μ ε τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς , ό τ α ν μ ά λ ισ τ α δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε

ν α ε ί ν α ι β έ β α ιο ς γ ι α τ η ν έ κ β α σ η τ η ς γ α λ λ ο α υ σ τ ρ ια κ ή ς σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ς . Η μ ετέ-

π ε ι τ α ή τ τ α τ ω ν α υ σ τ ρ ια κ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν κ α ι η ε ίσ ο δ ο ς τ ω ν γ ά λ λ ω ν σ τη Β ιέ ν ν η

α ν έ τ ρ ε ψ ε ό λ α τ α α γ γ λ ικ ά σ χ έ δ ια : η Π ύ λ η ο ύ τ ε κ ή ρ υ ξ ε τ ο ν π ό λ ε μ ο σ τη Γ α λ λ ία 2,

α λ λ ά ο ύ τ ε κ α ι δ ιέ τ α ξ ε τ ο ν Α λ ή ν α δ ρ ά σ ε ι κ α τ ά τ α α γ γ λ ικ ά σ χ έ δ ια . Α π ε ν α ν τ ία ς , μ ά λ ισ τ α 4!

Σ τ ι ς α ρ χ έ ς Σ ε π τ ε μ β ρ ίο υ 1 8 0 9 ο ι σ χ έ σ ε ις τ ο υ Α λ ή π α σ ά μ ε τ ο ν L e a k e ψ υ χ ρ ά θ η κ α ν ε π ικ ίν δ υ ν α , μ έ χ ρ ι π ο υ α π ε ιλ ή θ η κ ε ά μ ε σ α η π ρ ο σ ω π ικ ή α σ φ ά λ ε ια

τ ο υ ά γ γ λ ο υ ε κ π ρ ο σ ώ π ο υ σ τ α Γ ιά ν ν ιν α 5. Ο ι γ α λ λ ικ έ ς ε π ι τ υ χ ίε ς σ τ α μ έ τ ω π α

1. Βλ. επιστολή του Adair προς τον Αλή πασά, Πέραν, 27.3.1809, ό.π ., τ. 2, σ. 145-146. Ο άγγλος πρεσβευτής πληροφορεί τον Αλή ότι είχε λάβει επιστολή από την κυβέρνησή του, σχετικά με τον διορισμό του Leake ως εκπροσώπου της Αγγλίας στα Γιάννινα, σε αντικατάσταση του D. Morier. Ο Adair τονίζει ιδιαίτερα τη μεγάλη εμπειρία του Leake σε στρατιωτικά θέματα. Πρβλ. και προγενέστερη επιστολή του Adair προς τον Αλή, Πέραν, 1.3.1809, ό .π., σ. 131-133, με την οποία πληροφορεί ότι ο Leake είχε λάβει την εντολή να σπεύσει στα Γιάννινα.

2. Βλ. Baggally, A h Pasha and Great Britain, σ. 38. Ας προστεθεί εδώ ότι στον Leake είχε ανατεθεί η ειδική αυτή αποστολή από τον υπουργό Εξωτερικών G. Canning, στις 21.10.1808: ά π . , σ. 37.

3. Επιστολή Adair προς Leake, Πέραν, 20.6.1809, ό.π.. τ. 2, σ. 174.4. Επιστολή Adair προς Leake, Πέραν, 10.8.1809, ό .π ., τ. 2, σ. 184-185. Ο Adair, μάλιστα,

ομολογεί εδώ ότι, παρόλο που δυσαρεστήθηκε και οργίστηκε από τη στάση της Πύλης, δεν εξε- πλάγη καθόλου.

5. Αυτό αφήνει να εννοηθεί η επιστολή του Adair προς τον Leake, Πέραν, 11.10.1809, ό.π., σ. 217-219. Ο Leake, με επιστολές του προς τον Adair στις 4. και 5.9., είχε εκφράσει φόβους για την προσωπική του ασφάλεια, καθώς και τη σκέψη να εγκαταλείψει τη θέση του. Ο Adair, παρόλο που κατανοούσε τη δυσχερή θέση του Leake, δεν συμφωνούσε με την απόφαση του τελευταίου αυτού, τουλάχιστο μέχρι να ενημερωθεί και να αποφασίσει το Λονδίνο. Ως λύση στο πρόβλημα που είχε ανακύψει προέκρινε την προσωρινή απομάκρυνση του Leake από τα Γιάννινα. Για τον σκοπό αυτό ο Adair έγραψε προς τον Αλή πασά και ζήτησε να δοθεί η άδεια στον Leake να μεταβεί στην Κων/πολη «για επείγουσα υπόθεση»: βλ. την επιστολή Adair προς Αλή, Πέραν, 11.10.1809, ό .π ., σ. 219. Αλλά και πολύ πριν από τις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Adair δεν έκρυβε την οργή του κατά του Αλή πασά, τον οποίο κατηγορούσε για προδοσία, ότι αθέτησε τον λόγο του και ότι σκοπό είχε μόνο να πάρει την αγγλική βοήθεια. Και όλα αυτά χωρίς ιδιαίτερες προφυλάξεις, αφού είχαν περιέλθει σε γνώση των γάλλων: βλ. την αρ. 63 της 24.7.1809


τ η ς Κ . Ε υ ρ ώ π η ς κ α ι η έ ν τ α σ η τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ρ ο π α γ ά ν δ α ς ε ίχ ε γ ύ ρ ε ι , γ ια

ά λ λ η μ ια φ ο ρ ά , τη ζ υ γ α ρ ιά κ α ι ε ίχ ε μ ε τ α β ά λ ε ι τ ι ς δ ια θ έ σ ε ις τ ο υ Α λ ή π α σ ά 1.

Α π ό ό λ α τ α α γ γ λ ικ ά σ χ έ δ ια γ ια σ υ μ π α ρ ά τ α ξ η τ ο υ Α λ ή π α σ ά κ α τ ά τ ω ν

γ ά λ λ ω ν δ ε ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε π α ρ ά έ ν α ε λ ά χ ισ τ ο μ έ ρ ο ς , κ α ι α υ τ ό σ χ ε τ ικ ά

με τ η ν ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , ο Α λ ή ς ε ν η μ ε ρ ώ θ η κ ε

κ α τ α ρ χ ή γ ια τ ι ς α γ γ λ ικ έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς σ τ η ν υ π ό θ ε σ η 2. Α κ ό μ η , ο π α σ ά ς τ ω ν Γ ια ν -

ν ίν ω ν έδ ω σ ε τ η ν έ γ κ ρ ισ ή τ ο υ , κ α ι π ιθ α ν ώ ς τη σ υ ν δ ρ ο μ ή τ ο υ , ώ σ τ ε ν α δ η μ ι-

ο υ ρ γ η θ ε ί η π ρ ώ τ η α ν α τ α ρ α χ ή σ τ α Ε π τ ά ν η σ α . Σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α , ε π ισ τ ο λ ή τ ο υ

A d a ir κ α ι π ρ ο κ ή ρ υ ξ η τ ο υ L e a k e π ρ ο ς τ ο υ ς ε π τ α ν η σ ίο υ ς ε ίχ α ν μ ε τ α φ ρ α σ θ ε ί

κ α ι σ τ α ε λ λ η ν ικ ά κ α τ ’ ε ν τ ο λ ή τ ο υ Α λ ή π α σ ά ' τ α κ ε ίμ ε ν α α υ τ ά ή τ α ν έ τ ο ιμ α

ν α κ υ κ λ ο φ ο ρ ή σ ο υ ν σ τ α ν η σ ιά , ώ σ τ ε ν α π ρ ο κ α λ έ σ ο υ ν α ν α β ρ α σ μ ό κ α ι π ι θ α ν ώ ς

εξέγ ερ σ η τ ω ν κ α τ ο ίκ ω ν 3. Δ ε ν γ ν ω ρ ίζ ο υ μ ε α ν τ ε λ ικ ά κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ α ν . Α π ο τ έ -

λ ε σ α ν , π ά ν τ ω ς , α φ ο ρ μ ή έ ν τ ο ν ο υ δ ια β ή μ α τ ο ς τ ο υ γ ά λ λ ο υ π ρ ο ξ έ ν ο υ σ τ α Γ ιά ν

ν ιν α π ρ ο ς τ ο ν Α λ ή π α σ ά . Ο P o u q u e v ille , δ η λ ., ζ ή τ η σ ε ν α τ ο υ δ ο θ ο ύ ν α ν τ ί

γ ρ α φ α τ η ς ε π ισ τ ο λ ή ς A d a i r κ α ι τ η ς π ρ ο κ ή ρ υ ξ η ς L eake* ό τ α ν ο Α λ ή ς α ρ ν ή θ η κ ε ,

ο γ ά λ λ ο ς π ρ ό ξ ε ν ο ς α π ε ίλ η σ ε ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ α Γ ιά ν ν ιν α , κ α ι τ ε λ ικ ά τ ο α ί τ η μ ά τ ο υ έ γ ιν ε δ ε κ τ ό 4. Ί σ ω ς , π ά λ ι , α π ό τη σ τ ιγ μ ή π ο υ τ α α γ γ λ ικ ά σ χ έ δ ια

α π ο κ α λ ύ φ θ η κ α ν , ν α θ ε ω ρ ή θ η κ ε α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς π ε ρ ιτ τ ή — α π ό τ ο ν Α λ ή

κ α ι ε π ιζ ή μ ια — η σ υ ν έ χ ισ η τ ο υ σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο υ σ χ ε δ ίο υ 5.

αναφορά Pouqu. προς Champ., από Γιάννινα, Α Μ Α Ε , ό.π., φ. 361ΓΛ όπου αποσπάσματα επιστολής του La Tour-Maubourg, της 5.7.1809. Πρβλ. και Baggally, ό .π ., σ. 39.

1. Βλ. και άλλη επιστολή του Adair προς τον Leake, Πέραν, 11.10.1809, The Negotiations, τ. 2, σ. 220-221. Ο άγγλος πρεσβευτής αναθέτει στον Leake να διαβεβαιώσει τον Αλή πασά ότι οι δυσχέρειες είναι προσωρινές και ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Κων/πολη* όσα λέγονταν δεν ήταν παρά ασύστατες φήμες και διαδόσεις των γάλλων.

2. Βλ. The Negotiations, τ. 2, σ. 157, όπου δημοσιεύεται περίληψη επιστολής Adair προς Leake, με ημερομηνία 23.4.1809 (Πέραν). Ο άγγλος πρεσβευτής ενημερώνει τον συμπατριώτη του στα Γιάννινα για τις ως τότε ενέργειές του σχετικά με την επανίδρυση της Επτανήσου Πολιτείας και με την υπόθεση Δενδρινού. Ακόμη, αναθέτει στον Leake να ενημερώσει τον Αλή και να κάμει γνωστή την υπόθεση στα νησιά.

3. Βλ. αρ. 46 της 10.6.1809 (από Φιλιάτες) αναφορά Pouqu. προς Champ., Α Μ Α Ε , CCC, Janina, τ. 2, φ. 326Γ-330ν (οι συγκεκριμένες πληροφορίες στο φ. 328Γ). Ο Pouqu. εκφράζει εδώ τη βεβαιότητα ότι: «le centre de la conspiration pour les Isles Ioniennes divergeait de Con/le a Janina...».

4. Βλ. αρ. 43 της 7.6.1809 και αρ. 44 της 8.6.1809 (από Γιάννινα) αναφορές Pouqu. προς Champ., ό.π ., φ. 319Γ και 321Γ ν, αντίστοιχα. Ο υπερβολικά έντονος και δραματικός τόνος των ενεργειών του γάλλου προξένου, όπως περιγράφονται εδώ, πρέπει να αποδοθεί, πέρα από τα ανθρώπινα κίνητρα, και στο κλίμα των ημερών με την ένταση και την αβεβαιότητα, εν αναμονή μεγάλων γεγονότων, όπιυς η έκβαση των γαλλικών επιχειρήσεων στην Κ. Ευρώπη.

5. Ο Pouqueville. πάντως, επαίρεται (αναφορά του προς τον υπουργό de Champagny, αρ. 46 της 10.6.1809, ό.π., φ. 328Γ), ότι η παρέμβασή του ματαίωσε τα αγγλικά σχέδια.


Ό π ω ς σ η μ ε ιώ θ η κ ε π ι ο π ά ν ω , η σ υ ν ε ρ γ α σ ία τ ω ν ά γ γ λ ω ν με τ ο ν Α λ ή π α σ ά

δ ε ν ή τ α ν ε ιλ ικ ρ ιν ή ς εκ μ έ ρ ο υ ς κ α ν ε ν ό ς α π ό τ ο υ ς δ ύ ο . Ι δ ια ίτ ε ρ α ο Α λ ή ς γ ν ώ

ρ ιζ ε ή δ ι α ισ θ α ν ό τ α ν ό τ ι , α ν ο ι ά γ γ λ ο ι γ ί ν ο ν τ α ν κ ύ ρ ιο ι τ ω ν ν η σ ιώ ν , ο ίδ ιο ς

δ ε ν ε ίχ ε κ α μ ιά ε λ π ίδ α ν α κ α τ α λ ά β ε ι κ ά π ο ιο α π ’ α υ τ ά . Ε ίχ ε , λ ο ιπ ό ν , κ ά θ ε

σ υ μ φ έ ρ ο ν ν α π ρ ο σ π α θ ε ί κ α ι ν α π ι έ ζ ε ι τ η ν Π ύ λ η , ώ σ τ ε α υ τ ή ν α π ρ ο β ά λ λ ε ι

α ξ ιώ σ ε ι ς υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς ε π ί τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν . Α π ό ό σ α ε κ τ έ θ η κ α ν π ιο

π ά ν ω , κ α τ έ σ τ η σ α φ έ ς ό τ ι η Γ Ιύλη π ο τ έ δ ε ν ε ίχ ε π α ρ α ιτ η θ ε ί ρ η τ ά α π ό τ ι ς

α ξ ιώ σ ε ι ς τ η ς ε π ί τ ω ν ν η σ ιώ ν , κ α ι μ ά λ ισ τ α τ ι ς π ρ ο έ β α λ λ ε έ ν τ ο ν α κ α τ ά κ α ιρ ο ύ ς ,

σ ε κ ρ ίσ ιμ ε ς φ ά σ ε ις τ η ς ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η ς υ π ό θ ε σ η ς . Ο ι α ξ ιώ σ ε ις α υ τ έ ς τ η ς Π ύ λ η ς ,

ο σ ά κ ις π ρ ο β λ ή θ η κ α ν , έ φ ε ρ α ν σ ε δ ύ σ κ ο λ η θ έσ η , ή κ α ι ε ξ ό ρ γ ισ α ν , τ ο ν ά γ γ λ ο

π ρ ε σ β ε υ τ ή σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η , ο ο π ο ί ο ς φ α ίν ε τ α ι ό τ ι α ν α ζ η τ ο ύ σ ε τ ο ν

υ π ο κ ιν η τ ή τ η ς σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η ς σ τ ά σ η ς τ η ς Π ύ λ η ς . Τ ε ίν ω λ ο ιπ ό ν ν α δ ε χ τ ώ σ χ ε

τ ικ ή μ α ρ τ υ ρ ία τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν π η γ ώ ν , ό τ ι δ η λ . ο Α λ ή π α σ ά ς « n e c e ssa it

d ’in s i s te r a fin q u e la P o r te r e c la m a t la s u z e r a in e te des S e p t Is le s» 1 κ α ι ν α θ ε

ω ρ ή σ ω ό τ ι ο Α λ ή ς α σ κ ο ύ σ ε α ν ε ξ ά ρ τ η τ η κ α ι μ υ σ τ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή , ε ν ίο τ ε ε π ιζ ή μ ια

γ ια τ α α γ γ λ ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α 2. Μ ε τ ά , μ ά λ ισ τ α , α π ό τ η ν έκ β α σ η τ η ς γ α λ λ ο α υ - σ τ ρ ια κ ή ς σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ς , ο π α σ ά ς τ ω ν Γ ια ν ν ίν ω ν π ή ρ ε τ ι ς α π ο σ τ ά σ ε ις τ ο υ α π ό

τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς . Μ ε τ ο π ρ ό σ χ η μ α ό τ ι η Π ύ λ η ε ίχ ε ε ιρ ή ν η μ ε τη Γ α λ λ ία , α ρ ν ή θ η κ ε

ν α λ ά β ε ι ε ν ε ρ γ ό κ α ι ά μ ε σ ο μ έ ρ ο ς σ τ ις α γ γ λ ικ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις κ α τ ά τ ω ν ν η σ ιώ ν ,

α κ ό μ η κ α ι ό τ α ν η κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Ζ α κ ύ ν θ ο υ ή τ α ν γ ε γ ο ν ό ς , γ ια τ ο ο π ο ίο δ ε ν

π α ρ έ λ ε ιψ ε ν α ε κ δ η λ ώ σ ε ι τη χ α ρ ά τ ο υ 3.

Ο ι σ χ έ σ ε ις τ ω ν ά γ γ λ ω ν με τ ο ν Α λ ή π α σ ά , ό π ω ς ά λ λ ω σ τ ε κ α ι η ό λ η α γ γ λ ικ ή

σ τ ά σ η , τ ί θ ε ν τ α ι ε π ί ν έ ω ν β ά σ ε ω ν μ ε τ ά τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Ζ α κ ύ ν θ ο υ κ α ι τ η ς

Κ ε φ α λ ο ν ιά ς α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς . Α π ό τ ι ς α ρ χ έ ς Ο κ τ ω β ρ ίο υ 1809 δ ια μ ο ρ φ ώ θ η κ ε

ν έ α κ α τ ά σ τ α σ η μ ε τ η ν de fa c to α ν α β ίω σ η τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς , τ ο υ λ ά

χ ισ τ ο μ ε τ η ν υ π α γ ω γ ή σ ’ α υ τ ή ό σ ω ν ν η σ ιώ ν ε ίχ α ν κ α τ α λ η φ θ ε ί α π ό τ ο υ ς ά γ

γ λ ο υ ς . Η α γ γ λ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή , ό π ω ς ε ίδ α μ ε , ε π έ μ ε ν ε σ τ η ν ε π α ν ίδ ρ υ σ η τ η ς Ε π τ α

ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς , α λ λ ά υ π ό τ η ν α π ο κ λ ε ισ τ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία τ η ς Α γ γ λ ία ς . Ο ν έ ο ς

α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό ς σ κ ο π ό ς τ η ς α γ γ λ ικ ή ς π ο λ ι τ ικ ή ς ή τ α ν η κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Κ έ ρ κ υ

ρ α ς , γ ύ ρ ο α π ό τ η ν ο π ο ί α ο α γ γ λ ικ ό ς κ λ ο ιό ς γ ι ν ό τ α ν ό λ ο κ α ι π ιο σ φ ιχ τ ό ς .

Σ τ ο υ ς ν έ ο υ ς α υ τ ο ύ ς σ τ ό χ ο υ ς ο Α λ ή ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε π ι α ν α δ ιε κ δ ικ ε ί θέσ η

σ υ μ μ έ τ ο χ ο υ ή « σ υ ν ε τ α ίρ ο υ » . Η τ α ν , ω σ τ ό σ ο , α π α ρ α ίτ η τ η γ ια τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς

η σ υ ν ε ρ γ α σ ία τ ο υ σ τ ο ζ ω τ ικ ό γ ια ό λ ο υ ς π ρ ό β λ η μ α τ ο υ α ν ε φ ο δ ια σ μ ο ύ τ η ς

1. Βλ. επιστολή Pouqu. προς Donzelot και Bessieres, Φιλιάτες, 11.6.1809 (ως αντίγραφο συν/νο στην αρ. 47 της 15.6. αναφορά του), ό .π ., φ. 334ν.

2. Το θέμα αυτό θα με απασχολήσει ιδιαίτερα σε μεγαλύτερη μελέτη για τις σχέσεις του Αλή με τους γάλλους και τους άλλους ευρωπαίους.

3. Βλ. αρ. 89 της 22.10.1809, από Γιάννινα, αναφορά Pouqu. προς Champ., ό.π ., φ. 425Γ- 426Γ.


Κ έ ρ κ υ ρ α ς . Κ α ι π ρ ο ς α υ τ ή τ η ν κ α τ ε ύ θ υ ν σ η ε σ τ ιά σ θ η κ α ν ο ι α γ γ λ ικ έ ς π ρ ο σ π ά

θ ε ιε ς : ν α π ε ισ θ ε ί , δ η λ ., μέ κ ά θ ε τ ρ ό π ο ο Α λ ή ς , ώ σ τ ε ν α μη π ο υ λ ά ε ι τ ίπ ο τ ε σ τ ο υ ς γ ά λ λ ο υ ς τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς , ο ύ τ ε ο ί δ ιο ς ο ύ τ ε ο ι ά ν θ ρ ω π ο ί του*.

Β έ β α ια ο π α σ ά ς τ ω ν Γ ια ν ν ίν ω ν δ ε ν π α ρ έ λ ε ιψ ε ν α σ υ γ χ α ρ ε ί τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς

γ ια τ ι ς ε π ι τ υ χ ίε ς τ ο υ ς , μ έ σ ω τ ο υ γ ιο υ τ ο υ Β ελ ή , π α σ ά τ ο υ Μ ό ρ ιά . Ο Β ε λ ή ς , μ ά λ ισ τ α , δ ια β ε β α ίω σ ε τ ο ν ά γ γ λ ο δ ιο ικ η τ ή Ζ α κ ύ ν θ ο υ ό τ ι θ έ τ ε ι σ τη δ ιά θ ε σ ή

τ ο υ « to u t c e q u e la P e lo p o n e s e a v a it de p r o d u c t io n s p o u r s o u te n i r la c a u se

c o m m u n e » 1 2. Π ο ια , ό μ ω ς , υ π ή ρ ξ ε η μ ε τ έ π ε ιτ α σ τ ά σ η τ ο υ Α λ ή κ α ι γ ια τ ί , ε ί ν α ι

ζ η τ ή μ α τ α π ο υ ξ ε φ ε ύ γ ο υ ν α π ό τ α ό ρ ια τ η ς μ ε λ έ τ η ς μ α ς . Π ρ ο φ α ν ώ ς ο ι σ χ έ σ ε ις

τ ο υ με τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς ε π α ν ε ξ ε τ ά ζ ο ν τ α ν κ α ι ε π α ν α κ α θ ο ρ ίζ ο ν τ α ν , ό π ω ς , ά λ λ ω

σ τε , κ α ι ο ι α γ γ λ ικ έ ς δ ια θ έ σ ε ις α π έ ν α ν τ ι τ ο υ .

5. Δ ιαπ ιστώ σεις και συμπεράσματα

Δ ε ν θ α τ ο λ μ ο ύ σ α ν α χ α ρ α κ τ η ρ ίσ ω τ η ν ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ

ω ς π ο λ ύ κ ρ ο τ η , ό χ ι μ ό ν ο γ ι α τ ί ο ό ρ ο ς έ χ ε ι χ ά σ ε ι π ο λ λ ή α π ό τ η σ η μ α σ ία τ ο υ κ α τ ά τ η ν τ ρ έ χ ο υ σ α χ ρ ή σ η , α λ λ ά κ υ ρ ίω ς γ ι α τ ί μ ο υ λ ε ίπ ο υ ν μ έ τ ρ α σ ύ γ κ ρ ισ η ς . Δ ε ν δ ισ τ ά ζ ω , ω σ τ ό σ ο , ν α π ω ό τ ι π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια σ η μ α ν τ ικ ή , ή κ α ι σ η μ α ν τ ι

κ ό τ α τ η , υ π ό θ ε σ η , η ο π ο ί α κ ρ ά τ η σ ε α μ ε ίω τ ο τ ο ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ ω ν κ υ ρ ιό τ ε ρ ω ν ε υ ρ ω π α ϊκ ώ ν δ ι π λ ω μ α τ ικ ώ ν α π ο σ τ ο λ ώ ν τ η ς Π ό λ η ς γ ι α έ ν α ο λ ό κ λ η ρ ο ο κ τ ά

μ η ν ο κ α ι α π α σ χ ό λ η σ ε σ ο β α ρ ά τ α α ν ώ τ α τ α κ λ ιμ ά κ ια τ η ς ο θ ω μ α ν ικ ή ς δ ι π λ ω μ α τ ία ς .

Τ ο ε ιδ ικ ό β ά ρ ο ς τ η ς υ π ό θ ε σ η ς ο φ ε ίλ ε τ α ι κ υ ρ ίω ς σ τ η ν λ ιγ ό τ ε ρ ο ο ρ α τ ή π λ ε υ ρ ά τ η ς . Ο ι ά μ ε σ α ο ρ α τ έ ς π τ υ χ έ ς α φ ο ρ ο ύ σ α ν σ τ η ν τ ύ χ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ κ α ι σ τ ο δ ια μ φ ισ β η τ ο ύ μ ε ν ο δ ικ α ίω μ α π ρ ο σ τ α σ ία ς τ ω ν ε π τ α ν η σ ίω ν , κ α θ ώ ς κ α ι σ τ ο σ υ ν α κ ό λ ο υ θ ο γ ό η τ ρ ο . Η λ ιγ ό τ ε ρ ο ο ρ α τ ή π λ ε υ ρ ά σ υ ν δ ε ό τ α ν μ ε τ η ν τ ύ χ η

τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν , κ α θ ώ ς η έκ β α σ η τ η ς ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η ς υ π ό θ ε σ η ς α π ο τ ε λ ο ύ σ ε

π ρ ό κ ρ ιμ μ α κ α ι σ η μ ε ίο α ν α φ ο ρ ά ς μ ε λ λ ο ν τ ικ ώ ν δ ιε κ δ ικ ή σ ε ω ν . Έ τ σ ι μ π ο ρ ε ί ν α

ε ξ η γ η θ ε ί η α ν υ π ο χ ώ ρ η τ η ε μ μ ο ν ή τ η ς κ ά θ ε π λ ε υ ρ ά ς , κ α ι ό χ ι α σ φ α λ ώ ς μ ε τη

γ ε ν ικ ή ε ρ μ η ν ε υ τ ικ ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η τ η ς π α ρ α δ ο σ ια κ ή ς α ν τ ιπ α λ ό τ η τ α ς Α γ γ λ ία ς

1. Βλ. Adair, The Negotiations, τ. 2, σ. 226-227, όπου δημοσιεύεται επιστολή του άγγλου πρεσβευτή προς τον Αλή πασά. Η ημερομηνία της επιστολής δεν σημειώνεται, αλλά μάλλον «ίναι της 24.10.1809, όπως και ανάλογη προς τον Leake, που πιθανότατα έφτασαν στα Γιάννινα με το ίδιο ταχυδρομείο. Ο Adair «λησμονεί» τις όποιες προηγούμενες διαφορές και επικαλείται τη φιλία του με τον*Αλή, η οποία τώρα, μετά δηλ. την αναβίωση της Επτανήσου Πολιτείας, «is about to receive fresh strength and solidity». Ασφαλώς, ούτε ο συντάκτης ούτε και ο αποδέκτης της επιστολής πίστευαν λέξη από τα παραπάνω. Αλλοι ήταν οι παράγοντες που θα καθόριζαν τις μεταξύ τους σχέσεις.

2. Βλ. την αρ. 91 της 1.11.1809 αναφορά Pouqu. προς Champ., από Πρέβεζα, Α Μ Α Ε , ό.π., φ. 429Γ-430Γ.


κ α ι Γ α λ λ ία ς ή , α κ ό μ η , τ η ς ε π α μ φ ο τ ε ρ ίζ ο υ σ α ς κ α ι π α ρ α π α ίο υ σ α ς π ο λ ιτ ικ ή ς

τ η ς ο θ ο η τ α ν ικ ή ς Π ύ λ η ς . Θ α π ρ έ π ε ι α κ ό μ η ν α π ο ) εδο> ό τ ι τ ο ε ιδ ικ ό β ά ρ ο ς

π ο υ α π ο δ ό θ η κ ε σ τη σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η π λ ε υ ρ ά τ η ς υ π ό θ ε σ η ς δ ε ν α ν α ιρ ε ί ο ύ τ ε υ π ο β α θ μ ίζ ε ι τη σ η μ α σ ία το ιν ά |χ εσ α ο ρ α τ ώ ν π τ ο / ώ ν τη ς .

Η α γ γ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά , α ν κ ρ ίν ο υ μ ε α π ό τ ο ν ό γ κ ο τ η ς σ χ ε τ ικ ή ς α λ λ η λ ο γ ρ α

φ ί α ς τ ο υ π ρ ε σ β ε υ τ ή A d a ir , θ ε ω ρ ο ύ σ ε τ η ν ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η υ π ό θ ε σ η ως κ α ίρ ιο ζ ή

τ η μ α τ η ς π ο λ ι τ ικ ή ς τ η ς , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο μ έ χ ρ ι τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Ζ α κ ύ ν θ ο υ κ α ι

τ η ς Κ ε φ α λ ο ν ιά ς τ ο ν Ο κ π ύ β ρ ιο 1809 . Τ ο γ ε γ ο ν ό ς α υ τ ό α π ο τ έ λ ε σ ε σ τ α θ μ ό ,

(ύ σ τε ν α δ ι α κ ρ ί ν ο ν α ι σ αφ ούς δ ύ ο φ ά σ ε ις σ τ ι ς α γ γ λ ικ έ ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς : π ρ ιν κ α ι μ ε τ ά . Κ α τ ά τ η ν π ρ ο 'π η φ ά σ η , τ α α γ γ λ ικ ά ε π ιχ ε ιρ ή μ α τ α δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ α ν π α ρ ά

ν α ε ί ν α ι δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή ς φ ύ σ η ς : ε μ μ ο ν ή σ τ ις α π ο φ ά σ ε ις τ η ς σ υ ν θ ή κ η ς τ η ς Α μ ιέ -

ν η ς τ ο υ 1802 , σ τ α θ ε ρ ή α π ό ρ ρ ιιμ η των ρ υ θ μ ίσ ε ω ν τ ο υ T ils i t t σ τ α 1807 κ α ι σ υ

ν ε χ ή ς υ π ό μ ν η σ η τ η ς π ρ ό σ φ α τ η ς α γ γ λ ο - τ ο υ ρ κ ικ ή ς σ υ ν θ ή κ η ς τ η ς 5 .1 .1 8 0 9 , τ η ς

λ ε γ ό μ ε ν η ς το>ν Δ α ρ δ σ ν ε λ λ ίω ν . Σ τ η φ ά σ η α υ τ ή η α γ γ λ ικ ή φ α ρ έ τ ρ α δ ε ν δ ιέ θ ε τ ε ά λ λ α β έλ η , δ ε δ ο μ έ ν ο υ ό τ ι η Μ .Β ρ ε τ α ν ία δ ε ν ή τ α ν σ ε θέσ η ν α π ρ ο σ φ έ ρ ε ι σ τη ν

Π ύ λ η ά μ ε σ η π ρ α κ τ ικ ή β ο ή θ ε ια , α λ λ ά ο ύ τ ε κ α ι ν α ε ξ α λ ε ίψ ε ι τη δ υ σ π ισ τ ία π ο υ π ρ ο κ α λ ο ύ σ ε τ ο ν ω π ό π α ρ ε λ θ ό ν τ η ς α γ γ λ ο -ρ ιυ σ ικ ή ς φ ιλ ία ς . Ο ά γ γ λ ο ς π ρ ε

σ β ε υ τ ή ς ε π έ μ ε ν ε λ ο ιπ ό ν σ τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ο Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ή τ α ν π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο ς

τ η ς χ ώ ρ α ς τ ο υ , ό τ ι η Μ .Β ρ ε τ α ν ία ε ίχ ε ο ρ ισ θ ε ί σ τ η ν Α μ ιέ ν η ω ς ε γ γ υ ή τ ρ ια δ ύ

ν α μ η τ η ς α ν ε ξ α ρ τ η σ ία ς τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ Π ο λ ιτ ε ία ς , ό τ ι ο ι ε π τ α ν ή σ ιο ι μ π ο

ρ ο ύ σ α ν ίυ ς ε κ τ ο ύ τ ο υ ν α ζ η τ ο ύ ν κ α ι ν α π α ίρ ν ο υ ν τ η ν α γ γ λ ικ ή π ρ ο σ τ α σ ία . Μ ε τ ά τ ο ν Ο κ π ύ β ρ ιο , χ ω ρ ί ς ν α μ ε τ α β λ η θ ε ί η α γ γ λ ικ ή σ τ ρ α τ η γ ικ ή σ τ ο ζ ή τ η μ α

τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ο ιν κ α ι χ ω ρ ί ς ν α μ ε ιω θ ε ί η ε μ μ ο ν ή σ τ ις δ ιπ λ ω μ α τ ικ έ ς ρ υ θ μ ίσ ε ις ,

μ ε τ α β ά λ λ ε τ α ι η τ α κ τ ικ ή κ α ι η α γ γ λ ικ ή σ τ ά σ η α π έ ν α ν τ ι σ τ η ν Π ύ λ η κ α ι , κ υ ρ ίιυ ς ,

α π έ ν α ν τ ι σ τ ο ν Α λ ή π α σ ά . Σ τ η φ ά σ η α υ τ ή η α γ γ λ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή ε π ιθ υ μ ε ί ν α

δ ί ν ε ι τ η ν ε ν τ ύ π ίυ σ η ό τ ι ε ν δ ια φ έ ρ ε τ α ι α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά ν α σ τ η ρ ίξ ε ι τ η ν α υ τ ό ν ο μ η

Ε π τ ά ν η σ ο Π ο λ ι τ ε ία 1, τ η ς ο π ο ί α ς τ η ν π ρ ο σ τ α σ ία δ ιε κ δ ικ ε ί κ α τ ’ α π ο κ λ ε ισ τ ι

κ ό τ η τ α .

Μ έ σ α σ τ α π λ α ί σ ι α α υ τ ά ε κ τ υ λ ίσ σ ε τ α ι η α γ γ λ ικ ή δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ α σ τ η ν υ π ό

θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Έ τ σ ι ε ξ η γ ε ίτ α ι τ ο ζ ω η ρ ό ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ ο υ A d a ir γ ια τ ο ν ίδ ιο

τ ο ν Δ ε ν δ ρ ιν ό κ α ι γ ι α τ η ν π α ρ ο χ ή π ρ ο σ τ α σ ία ς σ τ α ε π τ α ν η σ ια κ ά π λ ο ία π ο υ

τ η ν ε ί χ α ν ζ η τ ή σ ε ι ή θ α τη ζ η τ ο ύ σ α ν σ τ ο μ έ λ λ ο ν . Ο σ υ ν ε τ ό ς ά γ γ λ ο ς δ ιπ λ ω μ ά τ η ς ,

π ο υ εκ τ ο /ν π ρ α γ μ ά τ ο ιν δ ε ν ή τ α ν σ ε θ έσ η ν α α σ κ ή σ ε ι ιδ ια ίτ ε ρ η π ίε σ η γ ια ν α

1. Η αγγλική στάση 0σ. μεταβληθεί ριζικά λίγα χρόνια αργότερα, κατά το Συνέδριο της Βιέννης του 1814, όταν η Μ. Βρεταννία θα υποκαταστήσει ευχάριστους τον παλαιό κυρίαρχο της Επτάνησου, τη Βενετία. Στα 1809, ό|λως, ο ναύαρχος Collingwood είχε δώσει σαφείς εντολές στους αξιωματικούς του: όποιο νησί καταλάμβαναν, θα ύψο/ναν εκεί την επτανησιακή και όχι την αγγλική σημαία. Βλ. Saln-Marc Girardin, *Lcs Voyagcurs cn Orient. V. Le lies Joniennes», Revue dcs Deux Mondcs, 20 (Avril 1859) 522-523.


π ρ ο ω θ ή σ ε ι τ ι ς θ έ σ ε ις τ ο υ , σ υ χ ν ά π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν α μ ε τ α θ έ σ ε ι τ ο ζ ή τ η μ α σ τ ο

ε π ίπ ε δ ο τ η ς π ρ ο σ ω π ικ ή ς π ρ ο σ β ο λ ή ς ή ικ α ν ο π ο ίη σ η ς . Π α ρ ό λ α α υ τ ά , ο A d a ir

ή τ α ν ιδ ια ίτ ε ρ α π ρ ο σ ε κ τ ικ ό ς σ τ ο υ ς χ ε ιρ ισ μ ο ύ ς τ ο υ κ α ι ε π ε δ ίω ξ ε τ η σ τ α δ ια κ ή

ε π ίτ ε υ ξ η τ ω ν σ τ ό χ ω ν τ ο υ , σ α φ ώ ς ιε ρ α ρ χ η μ έ ν ω ν : ά δ ε ια α π ό π λ ο υ τ ω ν π έ ν τ ε

π ρ ώ τ ω ν ε π τ α ν η σ ια κ ώ ν π λ ο ίω ν π ο υ ε ίχ α ν υ ψ ώ σ ε ι τ η ν ε π τ α ν η σ ια κ ή σ η μ α ία -

π α ρ ο χ ή π ρ ο σ τ α σ ία ς σ τα υ π ό λ ο ιπ α - ρ ή ξ η τ η ς Π ύ λ η ς με τ ο ν γ ά λ λ ο ε π ι τ ε

τ ρ α μ μ έ ν ο - α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ ω ς υ π η κ ό ο υ α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο υ κ ρ ά τ ο υ ς

κ α ι π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ο υ τ η ς Α γ γ λ ία ς - α ν α γ ν ώ ρ ισ η τ η ς α υ τ ο ν ο μ ία ς τ ω ν Ε π τ α

νή σ ω ν .Ο γ ά λ λ ο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς L a T o u r -M a u b o u rg , α π ό τ η ν π λ ε υ ρ ά τ ο υ , α κ ο

λ ο υ θ ο ύ σ ε δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή γ ρ α μ μ ή . Σ τ ό χ ο ς τ ο υ η δ ια τ ή ρ η σ η τ ω ν κ ε κ τ η μ έ ν ω ν κ α ι η μη α ν α γ ν ώ ρ ισ η τ η ς α υ τ ο ν ο μ ία ς τ ω ν Ε π τ α ν ή σ ω ν , με α ιχ μ ή ν α θ ε ω ρ η θ ε ί ο

Δ ε ν δ ρ ιν ό ς ω ς γ ά λ λ ο ς υ π ή κ ο ο ς . Η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε β έ β α ια ν α π ρ ο τ ά ξ ε ι δ ιπ λ ω μ α τ ικ ά ε π ιχ ε ιρ ή μ α τ α : ο ύ τ ε τη σ υ ν θ ή κ η τ η ς Α μ ιέ ν η ς σ υ ν έ φ ε ρ ε

ν α ε π ικ α λ ε σ θ ε ί , ο ύ τ ε , π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο , τ ι ς ρ υ θ μ ίσ ε ις τ ο υ T ils i t t . Ε π ιπ λ έ ο ν , η γ α λ -

λ ο -ρ ω σ ικ ή σ υ μ μ α χ ία , ό σ ο κ α ι α ν ε ίχ ε α π ο δ υ ν α μ ω θ ε ί ή δη σ τ α 1809 , κ ά θ ε ά λ λ ο π α ρ ά ικ α ν ο π ο ιο ύ σ ε τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή π λ ε υ ρ ά . Ο ι ε ν έ ρ γ ε ιε ς τ ο υ γ ά λ λ ο υ ε π ι τ ε

τ ρ α μ μ έ ν ο υ σ τ η ρ ίζ ο ν τ α ν λ ο ιπ ό ν α π ο κ λ ε ισ τ ικ ά σ τ ο γ ό η τ ρ ο τ ο υ Ν α π ο λ έ ο ν τ α

κ α ι σ τ ις α ν α μ ε ν ό μ ε ν ε ς ε υ ν ο ϊκ έ ς ε ξ ε λ ίξ ε ις σ τ η ν Κ . Ε υ ρ ώ π η . Μ έ σ α σ τ α π λ α ίσ ια α υ τ ά , η γ α λ λ ικ ή δ ιπ λ ω μ α τ ία τ η ς Π ό λ η ς δ ε ν ε ίχ ε κ α ι π ο λ λ ά π ε ρ ιθ ώ ρ ια ε λ ιγ μ ώ ν ,

με α π ο τ έ λ ε σ μ α ν α ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι ά κ α μ π τ η κ α ι σ υ χ ν ά α υ θ α ίρ ε τ η .Η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά , ω σ τ ό σ ο , ό φ ε ιλ ε ν α α γ ω ν ισ θ ε ί , κ α ι σ κ λ η ρ ό τ ε ρ α μ ά λ ισ τ α ,

σ τ α « ε σ ω τ ε ρ ικ ό » μ έ τ ω π ο , σ τ α ίδ ια τ α Ε π τ ά ν η σ α δ η λ ., ό π ο υ β ρ ισ κ ό τ α ν σ ε δ υ σ χ ερ ή θ έσ η . Ο ι γ α λ λ ικ έ ς α ρ χ έ ς τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ α ν τ η ν α γ γ λ ικ ή

π ρ ο π α γ ά ν δ α , η ο π ο ία έ γ ιν ε π ι ό έ ν τ ο ν η κ α ι π ι ο α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ή μ ε τ ά τ η ν κ α

τά λ η ψ η α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς τ ω ν δ ύ ό ν η σ ιώ ν , μ ε σ υ ν έ π ε ια τ η ν α σ φ υ κ τ ικ ό τ ε ρ η

π ίε σ η τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς κ α ι τη σ υ ν α κ ό λ ο υ θ η ο ικ ο ν ο μ ικ ή ύ φ ε σ η , α λ λ ά κ α ι τ η ν

ε χ θ ρ ικ ή σ τά σ η τ ο υ Α λ ή π α σ ά . Α κ ό μ η π ι ο ε π ικ ίν δ υ ν η ή τ α ν γ ια τη γ α λ λ ικ ή

π α ρ ο υ σ ία η σ τά σ η τ ω ν ε π τ α ν ή σ ιω ν ε υ γ ε ν ώ ν α υ τ ο ί σ υ ν ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ν , σ υ γ κ α

λ υ μ μ έ ν α ή α ν ο ιχ τ ά , με τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς , ο ι ο π ο ί ο ι υ π ο σ τ ή ρ ιζ α ν , σ τη φ ά σ η α υ τ ή ,

τ η ν α ν ε ξ α ρ τ η σ ία τ ω ν ν η σ ιώ ν . Έ τ σ ι ε ξ η γ ε ίτ α ι η ιδ ια ίτ ε ρ η έ μ φ α σ η π ο υ δ ίν ε ι

η γ α λ λ ικ ή π λ ε υ ρ ά σ τ ις π ο λ ιτ ικ έ ς κ α ι τ ι ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς ισ ο ρ ρ ο π ίε ς . Ο ι γ α λ λ ικ έ ς

α ρ χ έ ς τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς δ η λ ., γ ια ν α α π ο τ ρ έ ψ ο υ ν π ιθ α ν ή ε ξ έ γ ερ σ η τ ο υ ν η σ ιο ύ ,

π ο υ τ η ν κ α θ ισ τ ο ύ σ α ν π ιθ α ν ό τ ε ρ η ο ι ε ν τ ε ιν ό μ ε ν ε ς ο ικ ο ν ο μ ικ έ ς δ υ σ χ έ ρ ε ιε ς ,

π ρ ο σ π ά θ η σ α ν ν α ε ν ισ χ ύ σ ο υ ν τ α σ τ η ρ ίγ μ α τ ά τ ο υ ς ε ξ ά π τ ο ν τ α ς τ ι ς π α ρ α δ ο σ ια

κ έ ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς α ν τ ιπ α λ ό τ η τ ε ς . Ο ι π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς α π ο δ ε ίχ τ η κ α ν ε π ι τ υ χ ε ί ς , α ν

κ ρ ίν ο υ μ ε α π ό τη « ν ο μ ιμ ο φ ρ ο σ ύ ν η » τ ω ν κ ε ρ κ υ ρ α ίω ν , α κ ό μ η κ α ι μ ε τ ά τ η ν κ α τά λ η ψ η τ ω ν ά λ λ ω ν ν η σ ιώ ν α π ό τ ο υ ς ά γ γ λ ο υ ς .

Η τ ο υ ρ κ ικ ή σ τά σ η σ τη ν ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η υ π ό θ ε σ η μ π ο ρ ε ί ν α χ α ρ α κ τ η ρ ισ θ ε ί ω ς π ο λ ιτ ικ ή τ ω ν ίσ ω ν α π ο σ τ ά σ ε ω ν . Η ίδ ια π ο λ ι τ ικ ή α κ ο λ ο υ θ ή θ η κ ε , γ ι α δ ια -


φ ο ρ ε τ ικ ό υ ς λ ό γ ο υ ς , κ α ι α π ό τ η ν ο θ ω μ α ν ικ ή Π ύ λ η κ α ι α π ό τ ο ν ισ χ υ ρ ό τ ο π ικ ό π α ρ ά γ ο ν τ α , τ ο ν Α λ ή π α σ ά τ ω ν Ιω α ν ν ίν ο υ ν .

Α π ό δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή ά π ο ψ η , η ο θ ιο μ α ν ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν α ε λ ιχ θ ε ί

μ έ σ α σ τ α σ τ ε ν ά π ε ρ ιθ ώ ρ ια π ο υ τ η ς ε π έ τ ρ ε π ε ο ε ν τ ε ιν ό μ ε ν ο ς α γ γ λ ο -γ α λ λ ικ ό ς

α ν τ α γ ω ν ισ μ ό ς . Α σ φ α λ ώ ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α μ η ν ε μ π λ α κ ε ί σ τ ο ζ ή τ η μ α , π α ρ ό λ ο

π ο υ θ α τ ο ε π ιθ υ μ ο ύ σ ε ίσ (υ ς , δ ε δ ο μ έ ν ο υ ό τ ι η σ ύ λ λ η ψ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ σ υ ν ι-

σ τ ο ύ σ ε π α ρ α β ία σ η κ υ ρ ια ρ χ ικ ώ ν τ η ς δ ικ α ιω μ ά τ ω ν . Π ρ ο σ π ά θ η σ ε , ω σ τ ό σ ο , ν α

β ρ ε ι τ η χ ρ υ σ ή τ ο μ ή , α ν α β ά λ λ ο ν τ α ς τ η ν ο ρ ισ τ ικ ή λ ύ σ η τ ο υ π ρ ο β λ ή μ α τ ο ς . Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , η Π ύ λ η δ ε ν α ρ ν ο ύ ν τ α ν κ α τ η γ ο ρ η μ α τ ικ ά τ ι ς ε κ α τ έ ρ ω θ ε ν π ρ ο β α λ λ ό

μ ε ν ε ς α ξ ιώ σ ε ι ς , α λ λ ά κ α ι δ ε ν ικ α ν ο π ο ιο ύ σ ε π λ ή ρ ω ς κ α μ ία . Η φ ό ρ μ ο υ λ α π ο υ

υ ιο θ ε τ ή θ η κ ε α π ό τ η ν τ ο υ ρ κ ικ ή δ ι π λ ω μ α τ ία , γ ια ν α π α ρ α κ α μ φ θ ε ί τ ο π ρ ό β λ η μ α κ α ι ν α ε γ γ ρ α φ ε ί κ α ι κ ά π ο ια υ π ο θ ή κ η γ ι α τ ο μ έ λ λ ο ν , ή τ α ν η π ρ ο β ο λ ή τ ο υ δ ι

κ α ιώ μ α τ ο ς υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ί α ς ε π ί τ η ς Ε π τ α ν ή σ ο υ . Η φ ό ρ μ ο υ λ α α υ τ ή α π ο

δ ε ίχ τ η κ ε ι δ ια ίτ ε ρ α α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ή γ ι α τη λ ύ σ η τ ο υ ά μ ε σ ο υ κ α ι π ιε σ τ ικ ο ύ π ρ ο β λ ή μ α τ ο ς π ο υ α φ ο ρ ο ύ σ ε σ τ η ν τ ύ χ η τ ο υ Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ . Η τ ο υ ρ κ ικ ή σ τά σ η δ ε ν ικ α ν ο π ο ιο ύ σ ε , β έ β α ια , κ α μ ιά α π ό τ ι ς α ν τ ίπ α λ ε ς π λ ε υ ρ έ ς , α λ λ ά κ α ι δ ε ν

ε ξ ω θ ο ύ σ ε τ α π ρ ά γ μ α τ α σ τ α ά κ ρ α , κ ά τ ι π ο υ κ α ν έ ν α ς δ ε ν ε υ χ ό τ α ν κ α τ ά β ά θ ο ς .Α ν ά λ ο γ η ή τ α ν κ α ι η σ τ ά σ η τ ο υ Α λ ή π α σ ά , γ ια δ ια φ ο ρ ε τ ικ ο ύ ς λ ό γ ο υ ς . Ο

π α σ ά ς τ ω ν Γ ια ν ν ίν ω ν υ π ο λ ό γ ι ζ ε σ τ η ν α γ γ λ ικ ή β ο ή θ ε ια , κ α ι γ ια ν α τ η ν ε ξ α

σ φ α λ ίσ ε ι ε ίχ ε δ ια δ ρ α μ α τ ίσ ε ι κ ύ ρ ιο ρ ό λ ο σ τ η ν π ρ ό σ φ α τ η α γ γ λ ο - τ ο υ ρ κ ικ ή π ρ ο

σ έ γ γ ισ η . Η π ο λ ιτ ικ ή τ ο υ φ α ι ν ό τ α ν φ ιλ ο α γ γ λ ικ ή ή α ν τ ιγ α λ λ ικ ή , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο

μ έ χ ρ ι τ ο ν Ο κ τ ώ β ρ ιο 1809 . Κ α τ ά τ η φ ά σ η α υ τ ή τ α α γ γ λ ικ ά σ χ έ δ ια σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή , π ο υ π ρ ο ω θ ο ύ σ ε κ υ ρ ίο υ ς ο W .Μ .L e a k e , π ρ ο έ β λ ε π α ν ω ς τ α κ τ ικ ή κ ίν η σ η τ η ν κ α τ ά λ η ψ η κ ά π ο ια ς γ α λ λ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν η ς θ έσ η ς α π ό τ ο ν Α λ ή , π ιθ α ν ό τ α τ α

τ η ς Π ά ρ γ α ς , τ η ν ο π ο ία α π ό μ α κ ρ ο ύ α υ τ ό ς ε π ιθ υ μ ο ύ σ ε ζ ω η ρ ά . Μ ε τ ά τ ο ν Ο κ τ ώ β ρ ιο , ο ι σ χ έ σ ε ις Α λ ή π α σ ά κ α ι ά γ γ λ ω ν ψ υ χ ρ ά ν θ η κ α ν , ό τ α ν έ γ ιν ε σ α φ έ ς

ό τ ι ο ι ά γ γ λ ο ι δ ε ν σ κ ό π ε υ α ν ν α μ ο ιρ α σ τ ο ύ ν μ ε κ α ν έ ν α τ α ν η σ ιά τ ο υ Ιο ν ίο υ .

Α π ό τ η ν π λ ε υ ρ ά τ ο υ ο Α λ ή ς φ α ί ν ε τ α ι ό τ ι α σ κ ο ύ σ ε μ υ σ τ ικ ή δ ιπ λ ω μ α τ ία , ε ν ίο τ ε

ε π ι ζ ή μ ια γ ι α τ α α γ γ λ ικ ά σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α . Ε ίν α ι π ο λ ύ π ιθ α ν ό ό τ ι , σ τ α π λ α ίσ ια

α υ τ ά , η π ρ ο β ο λ ή α π ό τ η ν Π ύ λ η τ ο υ δ ικ α ιώ μ α τ ο ς υ ψ η λ ή ς κ υ ρ ια ρ χ ία ς ε π ί τη ς

Ε π τ α ν ή σ ο υ ν α ο φ ε ίλ ε τ α ι σ τ ο ν Α λ ή π α σ ά . Ω ς π ρ ο ς τ ι ς σ χ έ σ ε ις τ ο υ με τ ο υ ς

ά γ γ λ ο υ ς , τ έ λ ο ς , η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ έ χ ε ι ιδ ια ίτ ε ρ η σ η μ α σ ία , κ α θ ώ ς α π ο τ ε λ ε ί

ίσ ω ς τη μ ο ν α δ ικ ή π ερ ίπ το α σ η , κ α τ ά τ η ν ο π ο ία η ό π ο ια α ν τ ιγ α λ λ ικ ή δ ρ ά σ η

τ ο υ Α λ ή ε ίχ ε ά μ ε σ α π ρ α κ τ ικ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α

Μ ε ό σ α ε κ τ έ θ η κ α ν , ν ο μ ίζ ω ό τ ι η υ π ό θ ε σ η Δ ε ν δ ρ ιν ο ύ δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α θ ε ω ρ η θ ε ί ω ς α π λ ό ε π ε ισ ό δ ιο σ τ ι ς σ χ έ σ ε ις τ ω ν ε υ ρ ω π α ϊκ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν με τη ν

ο θ ω μ α ν ικ ή Π ύ λ η . Η χ ρ ο ν ικ ή δ ιά ρ κ ε ια π ο υ κ α λ ύ π τ ε ι , τ ο ε π ίπ ε δ ο τ ω ν μ η χ α

ν ισ μ ώ ν π ο υ ε μ π λ έ κ ε ι κ α ι α π α σ χ ο λ ε ί κ α ι τ α ζ η τ ή μ α τ α π ο υ θ έ τ ε ι τ ή ς π ρ ο σ δ ί δ ο υ ν ιδ ια ίτ ε ρ η β α ρ ύ τ η τ α κ α ι δ ικ α ιο λ ο γ ο ύ ν , π ισ τ ε ύ ω , τ ό σ ο τ η ν έ κ τα σ η τ ω ν

α ν α φ ο ρ ώ ν σ τ ι ς π η γ έ ς ό σ ο κ α ι τ η ν ε ξ α ν τ λ η τ ικ ή π α ρ ο υ σ ία σ ή τ η ς εδ ώ .

r E s u m E

L’ AFFAIRE OUBLiEE DE J. DENDRINOS (1809)ET SES CONSEQUENCES POLITIQUES ET SOCIALES

parGeorges A. Siorokas

Je a n D e n d r in o s , n a t i f de C o rfo u , a v a it έχέ c h a n c e l ie r c o n s u la ire d e la R e p u b liq u e S e p tin s u la ire a C o n s ta n t in o p le j u s q u ’ e n 1807 , lo rs q u e les l ie s

Io n ie n n e s 6 ta ie n t d o n n e e s a N a p o le o n a T ils i t t . A la f in d ’a v r il 1809 , D e n d r in o s , s o u te n u p a r I’a m b a s s a d e u r a n g la is R .A d a ir , r e p r e n d so n a n c ie n t i t r e . M a is , q u a n d il se p re s e n te p u b l iq u e m e n t so u s c e tte q u a li te , il se v o i t a r r e t s s u r l ’o r d re du f ra n 9a is c h a rg e d ’a ffa ire s , L a T o u r -M a u b o u rg , e t je t t£ d a n s la p r is o n du p a la is

f ra n 9a is a C o n s ta n t in o p le , s a fo r tu n e a C o r fo u c o n f is q u e e p a r le s a u to r i t^ s f ra n 9aises . A ussitO t, le s a m b a ssa d e u rs de la G ra n d e B r e ta g n e e t d e P A u tr ic h e e x ig e re n t de la P o r te o t to m a n e la d e liv ra n c e d e le u r p r o te g e , m a is r e n c o n t r e r e n t

le c o n s ta n t re fu s f ra n s a is .L a q u e s tio n de D e n d r in o s , a p e in e m e n t io n n e e d a n s la b ib lio g ra p h ic , a

o c c u p e , ju s q ’ a la fin d e 1809, la d ip lo m a tic a n g la is e e t f ra n ^ a is e , a in s i q u e le s p lu s h a u ts d e g re s du g o u v e m e m e n t o t to m a n . N o u s c o n n a is s o n s les d e ta ils gr& ce a la c o r re s p o n d a n c e o ffic ie lle de P a m b a s s a d e u r a n g la is R .A d a ir , du c h a rg e

d ’a ffa ire s f ra n s a is L a T o u r -M a u b o u rg , du c o n su l f r a n 9a is a J a n in a F. P o u q u e v il le

e t du c o m m is s a ire im p e r ia l a C o r fo u J. B e s s ie re s .

D a n s la p r e s e n te e tu d e o n c h e rc h e les e x te n s io n s p o l i t iq u e s e t so c ia le s d e c e t te a ffa ire , d i r e c te m e n t li0e a u x d ro its de p r o te c t io n , a u x p o in ts de p re s t ig e , e t , en p a r t ic u lie r , a la q u e s t io n im p o r ta n te du r e ta b l i s s e m e n t d e la R e p u b liq u e

S e p tin su la ire . D a n s ce c a d re , o n d tu d ie p lu s p re c is e m e n t:

a ) L e p o in t de v u e a n g la is , c a ra c te r is e p a r la p e r s is ta n c e a u x re g le m e n ts

d ip lo m a tiq u e s . L a p o l i t iq u e a n g la ise a C o n s ta n t in o p le , m a lg r£ le r e c e n t t r a i t s

a n g lo - tu rq u e du 5 .1 .1 8 0 9 , n e d isp o s a it , e n fa it , b e a u c o u p de m o y e n s d e p o u s s e e , d o n n e q u e la G ra n d e B re ta g n e n ’e ta i t p a s e n e ta t d ’o f f r i r q u e lq u e c o n c o u rs

e s se n tie l a so n n o u v e l a lli6 . A d a ir , d o n e , e n fa is a it a p p e l a u x r e g le m e n ts du t r a i te d ’A m ie n s de 1802 , q u i r e c o n n u t P e x is ta n c e du n o u v e l d ta t , d o n t P A n g le te r re s ’e n d e c la ra g a ra n te . D ’a u tr e p a r t , n i le c a b in e t b r i ta n n iq u e n i la


P o r t e o t to m a n e a v a ie n t ja m a is a d o p te les a c c o rd s f ra n c o -ru s s e s d e T ils itt . A

n o t e r q u e l ’a t t i tu d e a n g la ise a e te m o d if ie e a p re s le m o is d ’O c to b re : l a R e p u b liq u e

S e p t in s u la i re a e te r e c o n s t r u i te de f a c to , q u a n d le s l ie s de Z a n te e t d e C e p h a lo n ie

a v a ie n t to m b e e n t r e les m a in s des a n g la is .

b ) L a p o s i t io n f ra n 9ai.se a d o p ta i t , c o m m e c r i te r e d ’e x p lic a t io n e t c a d re

d ’a c t io n , l ’e q u il ib re p o l i t iq u e e t so c ia l . L a T o u r -M a u b o u r g a re fu se c o n s ta m m e n t

a o b e i r a u x o r d re s d e la P o r te , s o u te n u p a r le p r e s t ig e e n o rm e d e so n m a i t r e

e t a t t e n d a n t le s r e s u l ta ts f a v o ra b le s de la lu t te e n E u ro p e C e n tra le . D e l ’a u tre , le s a u to r i te s f ra n g a is e s de C o r fo u e x c i ta ie n t le t r a d i t io n n e l m e c o n te n te m e n t

p o p u la i r e c o n t r e des n o b le s io n ie n s , p o u r e m p e c h e r des a g ita t io n s p o ss ib le s ,

q u i p o u r r a i e n t e c la te r a c a u se du b lo c u s e t des d ifficu lte s c o n s e q u a n te s , e x p lo i te e s p a r l a p r o p a g a n d e a d v e rs a ir e . D ’a il le u rs , le s f r a n 9a is d e C o rfo u c o n s id e ra ie n t

ju s t e m e n t le s n o b le s c o m m e a g e n ts des a n g la is e t re s p o n s a b le s d e l ’a ffa ire de D e n d r in o s .

c ) L a p o s i t io n tu r q u e , q u i a d o p ta i t u n e p o l i t iq u e a e g a le d is ta n c e . O n p e u t

r e l e v e r c e t t e p o l i t iq u e t a n t a Γ a t t i tu d e d e la P o r te q u e a c e lle d ’A li p a c h a de J a n in a . L e g o u v e m e m e n t o t to m a n c h e rc h a i t a g a g n e r d e te m p s e t a m a n o e u v re r

d a n s le s m a rg e s q u e lu i la is sa it la r iv a l i te a n g lo -f ra n g a is e . L a P o r te n e re p o u s s a it n e t t e m e n t a u c u n e des e x ig e n c e s , f ra m ja ise s o u a n g la ise s , m a is , e n m e m e te m p s ,

e lle n ’a d o p ta i t p le in e m e n t a u c u n e d ’e lle s . C e t te a t t i tu d e n e s a tis fa is a it p a s les

d e u x g ra n d e s r iv a le s , m a is n e p o u s s a i t le s c h o s e s au b o u t , d o n t p e rs o n n e n e

s o u h a i ta i t a u fo n d .Q u a n t a u x r e la t io n s des a n g la is a v e c A li p a c h a , l ’a ffa ire e tu d ie e ici a v a it

u n e im p o r ta n c e p a r t ic u l ie r e . II s ’a g it d ’u n c a s p re s q u e u n iq u e , o u A li o f fra it a

s e s p r e te n d u s a m is u n e a id e p r a t iq u e . L e p a c h a de J a n in a d e s ira it v iv e m e n t l ’o r

e t le s m u n i t io n s d e g u e r r e a n g la is e s , m a is il e v i ta i t a s ’im p l iq u e r c la ire m e n t

c o n t r e le s f r a n f a i s . E n m e m e te m p s , il d e p lo y a i t u n e d ip lo m a tic s e c re te , p a rfo is

n u is ib le a u x in te r e t s a n g la is ; il e s t b ie n p r o b a b le q u ’A li e ta i t le p r o m o te u r de

la p o l i t iq u e d e la P o r te , q u i r e c la m a i t la s u z e r a in e te des lie s Io n ie n n e s .

Universite de Janina Departement d’Histoire

Η ΑΓΝΟΗΜΕΝΗ ΥΠΟΘΕΣΗ I. ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ (1809) ΚΑΙ ΟΙ...

Documents

Transcript of Η ΑΓΝΟΗΜΕΝΗ ΥΠΟΘΕΣΗ I. ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ (1809) ΚΑΙ ΟΙ...