Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF...

116

Transcript of Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF...

Page 1: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 2: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), είναι από t o u s 5iavonies που σημαδέυσαν ta θεωρητικό δρώμενα του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στην αυγή του, τον Ιούνη ίου 1901, στη Γαλλία, και απεΒίωσε 90 χρόνια μετά, στην ίδια χώρα. Σπούδασε φιλοσοφία, και ξεχώρισε στον κύκλο νεαρών ριζοσπαστών διανοούμενων. Εντάχτηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα και αποτέλεσε έναν από t o u s βασικού$ νεώτερουε θεωρητικού5 του, ενώ είχε σημαντική αντιφασιστική δράση κατά τη διάρκεια του πολέμου. Από τη δεκαετία του 40 έρχεται σε σύγκρουση με τον σταλινικό δογματισμό, κάτι που αποτυπώνεται στο πιο σημαντικό από τα πρώιμα έργα του, το Διαλεκτικό Υλισμό (εκδόσειε Αναγνωστίδη), μια ρήξη που κορυφώνεται μέχρι τη διαγραφή του,το 1958.Στα μεταπολεμικά χρόνια γίνεται περισσότερο y v c d o to s για το έργο του στη μελέτη ms καθημερινή$ ζωή5 (με πιο 6ασικού5 t o u s τόμου5 Tns KpntKns ms Καθημερινήί Ζωήs) ενώ είναι από t o u s πρώ τοι που επεξεργάστηκαν μεθοδικά τη σημασία του χώρου και τη σχέση του με os κο ινω νία και ο ικονομ ία διαδικασία επηρεάζοντα5 όλε$ os νεώτερε5 γενιέ$ ερευνητών και κοινωνικών αγωνιστών. Σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται έργα 0ncos Η παραγωγή του Χώρου και το γνωστότερο Δικαίωμα στην Πόλη (στα ελληνικά από us εκδόσεΐ5 Κουκκίδα) γραμμένο λίγο πριν την έκρηξη του Μάη του 68.

Page 3: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 4: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 5: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο Χίτλερ στην εξουσίαΔιδάγματα από τα πέντε χρόνια φασισμού στη Γερμανία

Page 6: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 7: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Henri Lefebvrc

Ο Χίτλερ στην εξουσία

Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού στη Γερμανία

Μετάφραση: Φοίβον Mapms IlpoXoyos: Ermpos MapKeios

ΗΦΗΓΗΙΗ

Page 8: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 9: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο Χίτλερ στην ΕξουσίαΔιδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

στη Γερμανία

Τήθθ5 πρωτοτύπου: Hitler au pouvoir: Les enseignements de cinq annees de fascisme en Allemagne, Bureau d’Editions,

Paris, 1938

Σνγγραφέαί: Henri Lefebvre

Μετάφραση: Ooipos Mapms

npocloyos: Σπύρο5 Μαρκέτο$

Επιμέλεια: Αννα Κόκκαλη

Υπεύθυνοί έκδοση*. θάν(« Av6piioos

Σχεδίαση έ^ωφύθθου-Ηθεκρονική σελιδοποίηση:Δανάη Κυρλή-Φλώρου

Εκδόοείξ ΑΦΗΓΗΣΗ Δημήτριοξ Γ. Γράψα5

Σούτσου 3, Αθήνα [email protected]

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:Εκδόσε^ ΚΨΜ

Ζωοδόχου Πηγή5 55-57, 10681 Αθήνα

ISBN: 978-618-81057-0-6

Page 10: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 11: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Περιεχόμενα

ripoXoyos......................................................................................11

Κεφάλαιο 1Η Άλωση ins Εξουσίο^....................................................... 19

Κεφάλαιο 2Οι Πολιτικά Ευθύνε§.........................................................29

Κεφάλαιο 3Το Χιτλερικό Κίνημα..........................................................43

Κεφάλαιο 4Το Τρίτο Ράιχ.......................................................................62

I. Τι πρόσφερε ο φασισμός στο προλεταριάτο................... 73II. Τι πρόσφερε ο φασισμός στους αγρότες........................ 77III. Τι πρόσφερε ο φασισμός στους βιοτέχνες.................... 79IV. Τι πρόσφερε ο φασισμός στις μεσαίες τάξεις............... 79V..Τι πρόσφερε ο φασισμός στη νεολαία, eras γυναίκες κ.λπ........................................................................................... 80VI. Τι πρόσφερε ο φασισμός στον πολιτισμό.................... 82VII. Τι πρόσφερε ο φασισμός στο μεγάλο κεφάλαιο........83

Κεφάλαιο 5Προοπτικέ§ και Συμπεράσματα........................................ 88

Σημείωμα του Μεταφραστή.....................................................101

Page 12: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 13: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

*

Πρόλογος

τον Σηνρου Μαρκέτον

OpiKpos topos που κρατάτε σια χέρια oas αναλύει την κατάσταση στη Γερμανία όταν ο ναζισμ05 έχει πλέον εδραιωθεί, αλλά δεν έχει ακόμη εξαπολύσει τον πό­

λεμο για την κατάκτηση ms Eupconns. Αποτελεί πολύτιμο τεκ­μήριο για την εποχή, oncos άλλωστε και το αντίστοιχο έργο του γνωστού Γάλλου ιστορικού, συγκαιρινού του, του τότε τροισκι- στή Ντανιέλ Γκερέν, Η φαιά πανούκλα, που μεταφράστηκε νω­ρίτερα στη γλώσσα μα$ και δίδαξε πολλά στην Αριστερά, ιδίω5 otous avapxiK00s, ήδη από τη δεκαετία του 1970.1 Είναι πολ­λαπλά χρήσιμο$ για e\ias σήμερα, που συνεχίζουμε τον αγώνα έχοντα5 πετύχει την πρώτη σημαντική μα§ νίκη σε βάρο$ των ελλήνων ναζί, KaOibs δείχνει με οξυδέρκεια us μεθόδου$ που οι γερμανοί ομόλογοί tous χρησιμοποίησαν για να πάρουν την εξουσία, την ωμότητα των συντηρητικών συμμάχων tous και τα λάθη ms Αριστερά$ που τού5 επέτρεψαν να το κάνουν, Ka0(i)s και ns βασικέ5 πλευρέ5 του χιτλερικού καθεστώτο5. Ο Λεφέβρ δεν γράφει εδώ με την αποστασιοποίηση του θεωρη­τικού, αλλά με την αγωνία του δημοκράτη που βλέπει να εκτυ­λίσσονται στη χώρα του διαδικασίε$ ανάλογε5 με κείνε$ που έφεραν τον Χίτλερ στην εξουσία, και προσπαθεί να ns σταμα­τήσει.

- 1 1 -

Page 14: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Το βιβλίο αυτό αξίζει να διαβαστεί συμπληρωματικά με το κλα­σικό συνθετικό έργο για τον φασισμό που διαθέτουμε στα ελ­ληνικά, του Πάξτον, Ka0a)s και τη μελέτη του Κόλιν EnapKS για tis στρατηγικέ§ που χρησιμοποίησε με επιτυχία το αντιφα­σιστικό κίνημα.2 Αν κάποιε§ από ns απόψεΐ5 του \ias φαίνονται γνωστέδ, αυτό συμβαίνει όχι επειδή ήταν τρέχουσε$ κι εκείνη την εποχή, στην πραγματικότητα δεν ήταν διόλου δημοφιλεΐ5 εκτ05 ms Αριστερά5, αλλά επειδή ο πόλεμο§ και το Ολοκαύ­τωμα δικαίωσαν τραγικά την κριτική στον ναζισμό που προ­πολεμικά διατύπωνε σχεδόν μόνη η ριζοσπαστική Αριστερά. Τέτοιε§ απόψει$ δεν ακούγονταν ευρύτερα ώσπου να ξεκινήσει τον πόλεμο ο Χίτλερ, κι ελάχιστα συζητούνταν στον συντηρη­τικό και το φιλελεύθερο χώρο. Η ιστορική γνώση που συσσω­ρεύτηκε έκτοτε \ias επιτρέπει να μιλήσουμε με μεγαλύτερη ασφάλεια και ακρίβεια για πολλά από τα ζητήματα που θίγει ο Αεφέβρ, αλλά οι εκτιμήσει του γενικά δεν διαψεύστηκαν, ενώ τα σημεία στα οποία εστίασε την προσοχή του αποδείχτηκαν, 0na>s εύκολα διαπιστώνουμε εκ των υστέρων, Kaipias σημα- oias.

Προτού εξετάσει συνοπτικά τι έκαναν οι Ναζί στα πρώτα πέντε χρόνια του καθεστώτο5 tous, ο Αεφέβρ παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο κέρδισαν την εξουσία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στη σχέση μεταξύ Χίτλερ και τραπεζικού κεφαλαίου, ενώ cos κοι­νωνικό στίγμα ms ναζιστική$ κυβέρνησή ορίζει την ένωση των διάφορων μερίδων του γερμανικού κεφαλαίου γύρω από τη μεγαλοαστική τάξη (γαιοκτήμονε$, μεγαλοβιομήχανοι, τραπε- ζίτε$), η οποία μπόρεσε επίση§ να συσπειρώσει, μέσω του Χίτ­λερ, μεσοαστού5 και μικροαστού§. Συνοψίζει με κλασική λιτότητα τα βασικά του χαρακτηριστικά:

«0 χιτλερισμός δεν έ\ει τόσο συγκεκριμένη βάση. Εντούτοις δενπρόκειται για μια στιγμιαία αντίδραση. Αντιπροσωπεύει ένα νέο

- 1 2 -

Page 15: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

«σύστημα», δηλαδή μια προσπάθεια τον μεγάλου ψημαηστικον κεφαλαίον να επιβιώσει μέσα στη, γενική κρίση τον καπιταλισμού και να προσαρμόσει την οικονομία και το κράτος oris ανάγκε$ τον. Προσπαθεί να διασωθεί ψησιμοποιώντας εναλλάξ τη βία και το πολιτικό ψέμα σε πρωτόγνωρη μέχρι στιγμής κλίμακα»

Το μεγάλο κεφάλαιο άνοιξε στον Χίτλερ us θύρε§ του κράιοι^, το οποίο τότε oncos και τώρα ελεγχόταν από tc>us καπιταλιστε5 σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο απ’ όσο ήθελαν να παραδεχτούν οι θεωρίε§ που ήταν ms μόδα5 στη μεταρρυθμιστική Αριστερά ns δεκαετίεδ ms οικονομική5 άνθησή. Εύστοχα τονίζει ο συγγρα- φέα$ ότι οι Ναζί πήραν την κυβέρνηση με νόμιμε5 διαδικασίες φροντίζοντα? να μη συσπειρώσουν εναντίον tous την Αριστερά, την οποία φυσικά εξαρχή$ σκόπευαν να τσακίσουν, και βοη- θήθηκαν εδώ από τη γραμμή που κυριαρχούσε μεταξύ των σο­σιαλδημοκρατών, τη γνωστή \aos “θα tcwjs ταράξουμε στη νομιμότητα”. Enions αναδεικνύει τη συναίνεση που εξασφάλισε ο ναζισμ05, αφενό$ μέσω ms επιδέξια? χειραγώγηση? και αφετέρου χάρη στην απροθυμία των σοσιαλδημοκρατών να αναλογιστούν το πού οδηγούσε η λογική του.

Στη ρίζα των αλλεπάλληλων λαθών ms γερμανική§ σοσιαλδη- μοκρατία§ ο Λεφέβρ διακρίνει την αντίληψή ms για τον εξελι­κτικό σοσιαλισμό, η οποία περίμενε να έρθει ο σοσιαλισμ05 “σαν ώριμο φρούτο” -ακριβοί αυτή την έκφραση χρησιμοποιεί! Έτσι το κόμμα τουΈμπερτ και του Νόσκε κατέστρεψε την ιστο­ρική ευκαιρία που πρόσφερε η κατάρρευση του γερμανικού καπιταλισμού το 1918, και αντί να επιβάλει ουσιαστικέ§ αλλα- yis, οι οποίε? ξεθεμελιώνοντα§ την αστική εξουσία θ’ άνοιγαν το δρόμο για τη μετάβαση σε μια σοσιαλιστική κοινωνία, που ήταν εφικτή, τον παλινόρθωσε. Οι συνθήκε§ δεν ήταν ώριμε§, σύμφωνα με zoos ηγέτε5 των σοσιαλδημοκρατών, αλλά βεβαίου οι συνθήκε? ποτέ δεν είναι ώριμε§ για κείνου§ που δεν θέλουν

- 1 3 -

Page 16: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ανατροπή. Αναλώθηκαν λοιπόν σε συνταγματικά μεταρρυθ­μίσει και θεσμικέ$ βελτιώσει που αποδείχτηκαν εντελώ5 βρα- χύβιε5, ενώ η υποταγή tous στον εθνικισμό ανέκοψε την επαναστατική δυναμική και τελικά άνοιξε το δρόμο στον Χίτ- λερ. Φυσικά οι καπιταλιστέ5 και οι Ναζί κατέστρεψαν έπειτα, μόλΐ5 έπαψαν να zoos έχουν ανάγκη, και tous σοσιαλδημοκρά- zes μαζί με zoos κομμουνιστέ5 και όλο το εργατικό κίνημα.

Αυτέ5 οι λεπτομέρειε§ συνήθω? παραβλέπονται ozis κοινότοπε5 εκθέσει ιδεών περί Βαϊμάρη§ που διαβάζουμε συχνά. Η συ- στημική Αριστερά επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη, υπονομεύονπχβ αντί να ενισχύει τα μαζικά κινήματα και acprivovras στο απυ­ρόβλητο την κυριαρχία των τραπεζιτών, τη σκλαβιά του χρέου5 και τη δικτατορία του ευρώ. Έτσι δεν δίνει ούτε προοπτική ούτε ελπίδα, αποξενώνει τα λαϊκά στρώματα που ζητούν καθαρέ5 απαντήσει, και ανοίγει το δρόμο στην ακροδεξιά απόκριση στην κρίση, τελικά στον φασισμό. Η σύγχυσή ms σ’ αυτά τα κεντρική$ σημασία$ προβλήματα - ευρώ, χρέο τράπεζβ - βοηθά ν’ αναδυθεί, oncos συνέβη πρόσφατα στη Βουλγαρία, ένα5 αν- τίπαλθ5 λόγο§ που διαμορφώνει ένα φασιστικού τύπου κίνημα θυμάτων ms Kpions ενάντια στη δήθεν “ευρωπαϊστική”, στην πραγματικότητα υποτελή στο χρηματιστικό κεφάλαιο, κυβερ­νητική Αριστερά.3 Στην Ελλάδα μόνον έτσι θα μπορούσαν να διευρυνθούν τα όρια ms λεγόμενέ “δεξαμενή$ του φασισμού”, δηλαδή περίπου cos το ένα πέμπτο του πολιτικού σώματο5, το οποίο έχει ενστερνιστεί τα ρατσιστικά και νεοφιλελεύθερα ιδε­ολογήματα που αναπαράγονται διαρκα^ από το κράτο$ και τα μέσα ενημέρωσή, αλλά δεν συμμετέχει στη φασιστική κινη­τοποίηση.

Evas πιο άμεσο5 kiv6uvos είναι ότι ήδη προετοιμάζουν τη φα­σιστική λύση ισχυρά κομμάτια του πλέγματο$ εξουσία$, μεγα­λοαστοί που ξέρουν ότι τώρα πια τα παίζουν όλα για όλα και

- 1 4 -

Page 17: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

δεν ηρεμούν από us επιδείξεΐ5 μετριοπάθεια$ ms κυβερνητικά Αριστερά5 γιατί χρέη και σκάνδαλα τού5 κάνουν ευάλωτου? σε κάθε αλλαγή. Ξέρουν ότι αν τυχόν χάσουν τον έλεγχο ms πο- λιτική5 εξουσία§ χάνουν και ns πηγέ5 του πλουτισμού tous, ή και θα βρεθούν στη φυλακή. Στηρίζουν λοιπόν ολοένα πιο ρι- ψοκίνδυνε5 αυταρχικέ? λύσει?, κι ετοιμάζονται να βάλουν στην κυβέρνηση ελαφρά μακιγιαρισμένη την παρέα του Κασιδιάρη, τα εγκλήματα ms onoias συγκαλύπτουν συστηματικά και μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Και όλα αυτά συμβαίνουν με την επίνευση των θεσμών ms Ευρωπαϊκή$Ένωση5 και ms Ευρωπαϊκά Κεντρική? Τράπεζα5, που έχουν σήμερα τον κα- θοδηγητικό κι εποπτικό ρόλο που έπαιζαν οι ΗΠΑ στη διάρ­κεια ms χουντική$ επταετία5. Δεν χρειάζεται σχόλια η πιο δυσοίωνη iocos παράγραφο? του Λεφέβρ,4 που θα μπορούσε να είχε γραφεί και σήμερα:

«Οι επιδοτήσει προς τις τράπεζες, οι οποίες εί\αν στον έλεγ\ό τονς αναρβμητεςβιομη\ανίες, δεν κατέθηγαν στην κυρίαρχα τον κράτους επί τον ψηματιστικού κεφαλαίου και στο σοσιαλισμό, acldd στον έλεγψ τον αστικού κράτονς εκ μέρους τον ψηματι- στικού κεφαλαίον, στον έό1εγ\ο τον προϋπολογισμού τον, της οι­κονομικής επιρροής τον. Μια τέτοια κατάσταση δεν μπορούσε να διαρκέσει. Είτε το κράτος da μετασ^ηματι[όταν και da περνούσε στον έό)εγ\ο τον λαού, στην νπηρεσία των πραγματικών σνμφε- ρόντων τον έθνους σε μια πραγματική δημοκρατία, είτε da περ­νούσε στον έλεγ\ο τον χρηματιστικού κεφαλαίον και των ηγετών τον. Αντό και σννέβη.»

Στΐ5 σημερινέ? συνθήκε5 οι λαοί έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στον καπιταλισμό και τη δημοκρατία, και η κρίση απέδειξε ότι το πλαίσιο ms Ευρωπαϊκή? Ένωση? είναι φτιαγμένο για να στηρίζει τον πρώτο, όχι τη δεύτερη. Εθελοτυφλώντα5 μπροστά σ’ αυτή την απλή αλήθεια, η συστημική Αριστερά υποτιμά τον

- 1 5 -

Page 18: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

αυταρχικό κατήφορο στον οποίο κατρακυλάμε, και που στον πάτο του έχει την ανατροπή ή τον φασισμό. Στον σκληρό αγώνα που έχουμε μπροστά μα? όμω? είναι απαραίτητο να βλέ­πουμε καθαρά τι συμβαίνει, και να το εξηγούμε με απλό και καθαρό λόγο στον κόσμο που μόνον αυτό?, με την κινητοποί­ησή του, μπορεί να σταματήσει την πτώση.

Πρόγραμμα των καπιταλιστών είναι η επαναφορά \ias σε συν- θήκε? δουλοπαροικία? ή και δουλεία?, αυτό ακριβώ? οργανώ­νουν η κυβέρνηση και η Τρόικα μέσω ms λεγόμενέ δομική? προσαρμογή? (από τη δική μα? σκοπιά, ms απαλλοτριωτική5

συσσώρευσή). Χωρί? ρήξη με τον καπιταλισμό δεν πρόκειται να πάρουμε πίσω όσα μά? έκλεψαν ή έστω να ξαναφτιάξουμε θέσε is εργασία?, ούτε καν ν’ αποκαταστήσουμε τη νομική ισό­τητα που τυπικά απολαμβάναμε προηγουμένω?,5 και όσο δεν τα συνειδητοποιούν όλα αυτά οι εργαζόμενοι μένουν ανυπε­ράσπιστοι cms επιθέσει του εχθρού. Η σύγχυση στο στρατόπεδό μα5 είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα όπλα του, κι εκείνοι που την αναπαράγουν μέσα στην Αριστερά έχουν ιστορικέ? ευθύνε?. Μακάρι να προσέξουν εγκαίρου κάτι που μά? λέει καθαρά ο Λεφέβρ:

Η νίκη τον φασισμού δεν ήταν αναπόφενκτη στη Γερμανία. Η σύγχυση τον γερμανικού λαού την κατέστησε εφικτή: η σύγ\νση των μεσαίων τάξεων πον στερούνταν wvs πολιτικούς και ττνεν- ματικού5 εκφραστές των πραγματικών συμφερόντων wvs, η σύγ- \υση της εργατικής τάξης πον εί\ε αποδυναμωθεί από τις διασπάσεις, η σύγ\νση των αγροτών πον ήταν απογοητενμένοι από την αγροτική πολιτική των δημοκρατικών κυβερνήσεων.

Το βιβλιαράκι που κρατάτε στα χέρια oas βοηθά να διαλυθεί αυτή ακριβώ? η σύγχυση. Αξίζει να διαβαστεί προσεκτικά.

- 1 6 -

Page 19: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

* Ο Σπύρος Μαρκέτος, ιστορικός και νομικός, είναι επ. καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και συγγραφέας μεταξύ άλλων του Πώς φί­λησα το Μουσολίνι - Τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού, από τις εκδόσεις Βιβλιόραμα.

10 Γκερέν, επιφανής ιστορικός της Γαλλικής Επανάστασης, πριν από τον πόλεμο ήταν τροτσκιστής, αλλά αργότερα προσχώρησε στην αναρ­χία. Προειδοποίησε το γαλλικό κοινό για τη δυναμική του ναζισμού μετά από ένα μεγάλο ταξίδι του στη χιτλερική Γερμανία. Η μαρτυρία του (Daniel Guerin, Lapeste brune, Les amis de Spartacus, Παρίσι, 1996 [1932/1933], και στα ελληνικά, Η φαιά πανούκλα y μετάφραση Μπάμπης Λυκούδης, Κείμενα, Αθήνα 1971), λιγότερο αναλυτική και περισσό­τερο περιγραφική από το έργο του Λεφέβρ, είναι επίσης ένα από τα κλασικά τεκμήρια για τη ναζιστική εξουσία, άμεσα γραμμένη τις πα­ραμονές της ανόδου του Χίτλερ και τις πρώτες εβδομάδες μετά την επιβολή της δικτατορίας του, και αξίζει και αυτή να διαβαστεί.

2 Αυτά τα δυο βατά και καλογραμμένα βιβλία αποτελούν την καλύ­τερη εισαγωγή στα ζητήματα του φασισμού και του αντιφασισμού: Η ανατομία τον φασισμού, του Ρόμπερτ Πάξτον (μετάφραση Κατερίνα Χαλμούκου, Κέδρος, Αθήνα 2007 [2004]), και το Ποτέ Java! του Κόλιν Σπαρκς (Colin Sparks, Ποτέ Java. Πώ$ και γιατί να σταματήσουμε το φασι­σμό, Κίνηση Απελάστε τον Ρατσισμό, χωρίς όνομα μεταφραστή, Αθήνα 2012 [1980]). Βασικό επίσης είναι το Arno J. Mayer, Dynamics of Counterrevolution in Europe, 1870-1956. An Analytic Framework, Harper and Row, Νέα Υόρκη, Evanston, Λονδίνο 1971.

3 Βλ. Mariya Ivancheva, «Α people divided: violent conflict emerging in Bulgaria», I tEast, 7 Νοέμβρη 2013, στο http://www.criticatac.ro/left-

- 1 7 -

Page 20: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

east/a-people-divided-violent-conflict-emerging-in-bulgaria/. Χαρα­κτηριστικά αυτόν το λόγο αναπτύσσει σήμερα στην Ελλάδα η εφη­μερίδα Το Παρόν.

4 Για τις σχέσεις μεταξύ Ναζί και μεγάλου κεφαλαίου βλ. πλέον Adam Tooze, The Wages of Destruction. The Making and Breaking of the Nazi Economy, Penguin, Χάρμοντζουερθ 2008. Πιο περιγραφικά στα James Ε. Pool III, Hitler and bis Secret Partners. Contributions, Loot and Rewards, 1933-1945, Simon & Schuster, Νέα Υόρκη 1978* James E. Pool III, Suzanne Pool, Who Financed Hitler. The Secret Funding of Hitler's Rise to Power 1919-1933, Macdonald and Jane’s, Λονδίνο 1978. Η κλασική μαρξιστική ανάλυση στο David Abraham, The Collapse of the Weimar Republic Political Economy and Crisis, Holmes & Meier, Νέα Υόρκη 2 1986. Πρωτοπόρος κι εδώ ο Γκερέν, με το Daniel Guerin, Fascismeet grand capital. Italie-Allemagne, fiditions de la revolution proletarienne, Παρίσι 1936.

5 Η επίσημη αναγνώριση προνομίων στις “συστημικά σημαντικές” τράπεζες και ασφαλιστικέ5 εταιρείες, η οποία pas επαναφέρει στον νομικό πολιτισμό ήου κυριαρχούσε ως τη Γαλλική Επανάσταση, είναι ήδη πραγματικότητα στο πλαίσιο του σημερινού συστήματος: βλ. David Malone, “The Twilight of Justice”, δημοσιευμένο στον ιστό- τοπο Golem XIV, στις 26 Μαρτίου 2013 [στα ελληνικά, στην ιστοσε­λίδα \ns Λέσχη* AwnoraKtris ΘεωρίαΞ - www.ilesxi.wordpress.com- με τίτλο «Το Λυκόφως της Δικαιοσύνης»]. Όσον αφορά την επαναφορά της δουλείας στον σύγχρονο καπιταλισμό, τα προανακρούσματα της οποίας βλέπουμε ήδη στη μεταχείριση των μεταναστών και των προ­σφύγων, βλ. “The End of Work or the Renaissance of Slavery? A Cri­tique of Rifkin and Negri”, στο George Caffentzis, In Letters of Blood and Fire. Work, Machines, and the Crisis of Capitalism, PM Press, Com­mon Notions, Autonomedia, Ώκλαντ Καλιφόρνιας, Νέα Υόρκη 2013, σ. 66-81 [στα ελληνικά, στην ιστοσελίδα www.rebelnet.gr με τίτλος «Το τέλος της εργασίας ή η αναγέννηση της σκλαβιάς»]

- 1 8 -

Page 21: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

*

Η 'Αλωση της Εξουσίας

Eiis 30 Ιανουαρίου 1933, ο np<fc8pos ins Γερμανική? Δη- μοκρατία§ στρατάρχη φον Χίντεμπουργκ1 κάλεσε τον Χίχλερ να αναλάβει χην εξουσία και να σχηματίσει κυ­βέρνηση «εθνικού συνασπισμού». Γύρω από τον Χίτλερ οικο-

δομήθηκε τότε η ενότητα ms γερμανική$ μεγαλοαστική$ τάξη5 (ιδιοκτήτε§ Yns, ιδιοκτήτε5 ms βαριά§ βιομηχανία$, ms μετα- ποιητική$ βιομηχανία5, τραπεζίτε$) ενώ πήρε τέλθ5 η σύγ­κρουση συμφερόντων ανάμεσα ons διάφορε5 φατρίε§ και τα κόμματα που την εκπροσωπούσαν. Στη νέα κυβέρνηση, zoos

βιομηχάνου? εκπροσωπούσε ο Χούγκενμπερκ του Γερμανι­κού Εθνικού Λαϊκού Κόμματο? (DNVP), khjs γαιοκτήμονε? ο φον Πάπεν, τον τακτικό στρατό (Reichswehr) ο φον Μπλόμ- περΥΚ , ενώ τουδ τραπεζίτεδ υποστήριζε ο άνθρωποδ ms εμπι­στοσύνη τουδ, εκείνοδ που μπορούσε να συσπειρώσει γύρω του ένα μεγάλο μέροδ των μεσαίων και μικροαστικών στρω­μάτων: ο Χίτλερ.

Ενώ ο Μουσολίνι ήρθε στην εξουσία με ένα είδοδ πραξικοπή- ματοδ -την περίφημη «πορεία npos τη Ρώμη», η οποία είχε την υποστήριξη και ms ιταλικήδ μοναρχίαδ- ο Χίτλερ πήρε τα ηνία ms γερμανικήδ κυβέρνησή με απόλυτα νόμιμο τρόπο. Δεν ήταν άλλωστε αρχηγόδ evos πολιτικού κόμματοδ, με εκπροσώ-

- 1 9 -

Page 22: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

nous οιο κοινοβούλιο που είχαν εκλεγεί με νόμιμο τρόπο; Η μεγαλοαστική τάξη ms Γερμανία$ έκρινε ότι είχε έρθει η ώρα να χρησιμοποιήσει το «Εργατικό Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα» ενάντια στο πραγματικό προλεταριάτο και στον πραγματικό σο­σιαλισμό. Οι δήθεν ανανεωτέ$ ms Γερμανία$, εκείνοι που είχαν βροντοφωνάξει «Ξύπνα, Γερμανία!» θα συνέτριβαν την πραγ­ματική Γερμανία, εκείνη που ανήκε στο γερμανικό λαό.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν δείχνουν τη βαθιά πολιτική πανουργία του Χίτλερ και των συμβούλων του. Δεν επιτέθηκαν άμεσα και κατά μέτωπο ous δημοκρατικέ5 δυνάμει. Μια βίαιη επίθεση θα μπορούσε να ns ενώσει σε ένα πανίσχυρο μπλοκ το οποίο θα συσπείρωνε την πλειονότητα του γερμανικού λαού. Οι αλλεπάλληλέ εκλογέ$ για το Ράιχσταγκ είχαν δείξει ότι δώ­δεκα εκατομμύρια Γερμανοί ψηφοφόροι είχαν ακλόνητη πίστη και στο Σοσιαλδημοκρατικό και στο Κομμουνιστικό Κόμμα.

Η κυβέρνηση του «εθνικού συνασπισμού» αρχικά σεβάστηκε us δημοκρατικέ5 διαδικασίε$. Μετά τη διάλυση του Ράιχσταγκ, οι εκλογέ$ προκηρύχθηκαν κανονικά για us 5 Μαρτίου 1933. Τα θεσμικά όργανα, oncos τα δημοτικά συμβούλια ή η Άνω Βουλή ms ITpiooias και των άλλων γερμανικών «κρατιδίων» συνεδρίαζαν κανονικά. Η προεκλογική εκστρατεία των χιτλε­ρικών ήταν φρενήρη και στόχευε αποκλειστικά tous μαρξιστέ5. Ωστόσο, θεωρητικά επρόκειτο για μια ελεύθερη προεκλογική περίοδο με συγκεντρώσει, ομιλίε$ κ.λπ. Ο γερμανικ05 λαό$ είχε ήδη υποστεί την αντιδραστική κυβέρνηση του καθολικού Μπρίνινγκ, η οποία έπεσε τον Ιούνιο του 1932, και αρκετοί υποστήριζαν na>s εκείνη η κυβέρνηση ήταν ο καθαυτό φασι- σμ05, ενώ πολλοί δεν έβλεπαν ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στην κυβέρνηση Μπρίνινγκ και στην εγκαθίδρυση ms χιτλε- piKris εξουσία5.

- 2 0 -

Page 23: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Ωοτόσο, ο Χίτλερ άφησε να διαδοθεί η φήμη ότι παραιτείται ίου μισθού του καγκελαρίου και γι αυτό τον αποκαλούσαν «καγκελάριο του λαού». Έλεγαν ότι από αγάπη για το φτωχό γερμανικό λαό ζούσε πολύ λιτά, xoopis να τρώει κρέαδ, να κα­πνίζει ή να πίνει αλκοόλ, και ότι φορούσε πάντα το ίδιο φαιό πουκάμισο. Ήταν μια τρομερά επιδέξια προπαγάνδα που απευ­θυνόταν σε ένα λαό με πολύ χαμηλό βιοτικό επίπεδο.

Από τον Φεβρουάριο του 1933 απαγορεύτηκαν οι διαδηλώσεΐδ του Κομμουνιστικού Κόμματοδ ενώ οι συγκεντρώσει ακόμα επιτρέπονταν. Από τότε οι ναζιστικέδ συμμορίεδ άρχισαν να επι­διώκουν τη διάλυση των προεκλογικών συγκεντρώσεων με σκοπό να αποκτήσουν τον έλεγχο στουδ δρόμουδ. Επιδέξιοι προβοκάτορεδ έκαναν επιθέσει ή διέπρατταν δολοφονίεδ για us οποίε§ ολόκληροδ ο αστικόδ Tunos κατηγορούσε zoos κομ- μουνιστέδ. Με αυτό τον τρόπο, οι χιτλερικοί άνοιγαν το δρόμο ms <pams τρομοκρατία$.

Παρ’ όλα αυτά, το προλεταριάτο παρέμενε πιστό otous ηγέτε5 του.Έπρεπε λοιπόν να καταφέρουν ένα καίριο πλήγμα. Η χιτ­λερική ηγεσία σκεφτόταν να σκηνοθετήσει μια δήθεν συνω­μοσία ενάντια στον Χίτλερ, αλλά τελικά συνέκλινε στην απόφαση για την πυρπόληση του Ράιχσταγκ. Επρόκειτο για μια εξαιρετικά κυνική προβοκάτσια, αφού εκείνοι που επιζη­τούσαν το τέλοδ ms δημοκρατίαδ στη Γερμανία κατέστρεφαν το σύμβολο aums ms δημοκρατία$ με σκοπό να κατηγορήσουν tous αντιπάλου5 zoos.

Η δίκη ms Αειψία$ ξεκαθάρισε οριστικά αυτή την υπόθεση. Απέδειξε ότι ο Ολλανδ05 Βαν ντερ Λούμπε, ένα5 δυστυχή5 και μισότρελο$ vios, υπήρξε το όργανο και iocos το θύμα των χιτ­λερικών. Έβαλε φωτιά στο Ράιχσταγκ ous 28 Φεβρουάριου 1933 με τη βοήθεια ανδρών ms 17ns φάλαγγα$ των βερολινέ- ζικων Ταγμάτων Εφόδου {Strum Horst Wessel). Μερικά λεπτά

- 2 1 -

Page 24: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

μετά το σήμα του συναγερμού, κατέφτασαν -oXoos τυχαίοι- ο ναζί πρόεδρο5 του Ράιχσταγκ, ο Γκέρινγκ, ο Γκεμπ και ο επι- κεφαλή5 ms πυροσβεστική$ του Βερολίνου. Συνέλαβαν επί τόπου τον Βαν ντερ Λούμπε ο onoios βρέθηκε με μια ταυτότητα του Κομμουνιστικού Κόμματο5 στην τσέπη του παντελονιού του. Εν τω μεταξύ, τα τάγματα εφόδου είχαν κινητοποιηθεί πολ- Xis ώρε§ νωρίτερα και έσπερναν τον πανικό στο Βερολίνο και σε όλη την χώρα.

Ο Βαν ντερ Λούμπε ήταν cvas evoxXnnKOS μάρτυρα$ που έπρεπε να καταδικαστεί. Όμω5, η δίκη των κομμουνιστών στη Λειψία, χάρη στον Ντιμιτρόφ, έμελε να γίνει δίκη των πραγματικών εμπρηστών: του Γκέρινγκ και των ανθρώπων του.

Δυστυχα^ opcos, ο πολιτικό$ otoxos aums ms προβοκάτσια$ επετεύχθη. Στις πόλεΐ5 και στην ύπαιθρο ms Γερμανία5 πολλοί έμποροι, βιοτέχνε§ και χωρικοί πίστεψαν ncos οι κομμουνιστέ5 θα έβαζαν φωτιά στα σπίτια tous ή τα αγροκτήματά tous. Γι’ αυτό κλείστηκαν στα σπίτια tous και ψήφισαν υπέρ του Χίτλερ ous εκλογέ$.

Στις εκλογέ$ Tns 5ns Μαρτίου, παρά τα τεχνάσματά tous, οι ναζί έλαβαν το 44% των ψήφων (δύο φορέ5 παραπάνω από ns προ- ηγούμενε$ εκλογέ5) και το 87° μοιράστηκε στα άλλα κόμματα ms κυβέρνησή. Κατά συνέπεια, ο Χίτλερ βρέθηκε να αντιπρο­σωπεύει το 52Jo χων ψήφων και μπορούσε να ισχυρίζεται ότι μιλάει εξ ονόματο$ ms πλειοψηφία$ του γερμανικού λαού. Η δημαγωγία εξασφάλισε απόλυτη επιτυχία otous εχθρού$ Tns δημοκρατία$.

Μετά ns εκλογέ5, η τρομοκρατία εντάθηκε και νομιμοποι- ήθηκε, τουλάχιστον ανεπίσημα. Tis τρομοκρατικέ5 ενέργειε$ ενάντια otous Εβραίου$, tous κομμουνιστέ$, tous σοσιαλιστέ$, tous δημοκράτε$, us είχε αναλάβει η «βοηθητική αστυνομία»,

- 2 2 -

Page 25: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

δηλαδή οι χιτλερικά οργανώσει. Οι εκλεγμένοι κομμουνιστέ5, οιο Ράιχσταγκ, στα δημοτικά συμβούλια και αλλού, καθαιρέ- θηκαν από τα αξιώματά zo o s . Η κυβέρνηση του Χίτλερ χρησι­μοποιούσε ταυτόχρονα νόμιμα και παράνομα μέσα. Επιχείρησε να διεξαγάγει πολλέ5 δίκε5 με την κατηγορία ms διαφθορά5 ενάντια σε στελέχη των πολιτικών κομμάτων που ήθελε να δυ­σφημήσει ενώ ταυτόχρονα έκανε συλλήψε^, βασάνιζε στα στρατόπεδα συγκέντρωσή ή και δολοφονούσε ηγέτε5 δημο­κρατικών οργανώσεων, διαδίδοντα5 ψεύδη εναντίον tous, θέ- λοντα5 να tous παρουσιάσει cos διεφθαρμένου§, κατασκόπου§ ή πράκτορε5 ms αστυνομία§.

Παρά την τρομοκρατία, κατά τη διάρκεια aums ms επιδέξια προετοιμασμένα διολίσθησή ms δημοκρατία$ npos το φασι­σμό, οι λεγκαλιστικέ$ αυταπάτε5 επέζησαν για αρκετό καιρό. Την ίδια στιγμή που τα Τάγματα Εφόδου (SA) ενθαρρύνονταν να φρουρούν rc>us δρόμου§, να λεηλατούν εβραϊκά μαγαζιά, να επιτίθενται otous κομμουνιστέ5, acous σοσιαλιστέδ ή ozovs κεν­τρώους καθολικού$, η χιτλερική ηγεσία διατυμπάνιζε ότι ο Χίτ­λερ ήταν αντίθετο§ σε κάθε αιματοχυσία και κυρίαν γερμανικού αίματο$. Όταν επισήμαιναν otous χιτλερικού§ us βιαιοπραγίε$ tous, εκείνοι εξέφραζαν τη λύπη xovs γι’ αυτέ5 us υπερβολέ5 και απαντούσαν: «Αυτά δεν τα ξέρει ο Χίτλερ» («Das weisst Hitler nicbt»). Ενώ είχε κορυφωθεί ο σαδισμό§ ms χιτλερική§ νεο- λαία§, εκείνοι επαναλάμβαναν σε όλου§ του zovovs noos καμιά επανάσταση δεν υπήρξε τόσο αναίμακτη. Κι όλα αυτά, τη στιγμή που οι ναζί υπερηφανεύονταν δημόσια ότι μαστίγωσαν «γυναίκε§ μαρξίστρι姻 μέχρι το σημείο να μην tous μένει ούτε σπιθαμή δέρματο$2.

Οι κομμουνιστέ§ είχαν τεθεί εκτ05 νόμου. Οι σοσιαλδημοκρά- τε5 ήλπιζαν ακόμη na>s το κόμμα tous θα παρέμενε νόμιμο, θεωρούσαν τον Χίντεμπουργκ έπαλξη aums ms νομιμότητα5. Ο Χίντεμπουργκ ήταν, πράγματι, αντίθετο5 στο να χρησιμοποι­

- 2 3 -

Page 26: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ήσει ο Χίτλερ στο όνομά του us έκτακτέ εξουσίε5 που παρείχε στον αρχηγό του κράτου§ το άρθρο 48 του συντάγματοδ ms Βαϊ- μάρηδ. Ο Χίντεμπουργκ και η κάστα του, η επαρχιακή αριστο­κρατία, ήθελαν να χρησιμοποιήσουν τον Χίτλερ, αλλά ταυτόχρονα περιφρονούσαν το νεόπλουτο πρώην δεκανέα. Ο Χίτλερ πα­ρέκαμψε τα εμπόδια και χρησιμοποίησε με μακιαβελικό τρόπο τα κατάλοιπα του κοινοβουλευτισμού ενάντια στον αρχηγό του κράτου5 και στα υπολείμματα ms συνταγματική5 νομιμότητα5. Eus 21 Μαρτίου, συγκάλεσε επίσημα το νέο Ράιχσταγκ στο Πό- τσνταμ και την επομένη, στην Όπερα Kroll του Βερολίνου, κα­τέθεσε σχέδιο νόμου3 με το οποίο παραχωρούσε στον εαυτό του απόλυτε5 εξουσίεδ για 4 χρόνια. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, am os ο νόμο5 απαιτούσε την παρουσία τουλάχιστον τριών τε­τάρτων των βουλευτών και την υπερψήφισή του από τα δύο τρίτα. Οι κομμουνιστέδ είχαν αποκλειστεί. Οι σοσιαλδημοκρά- zes δεν είχαν παρά να αποχωρήσουν από την αίθουσα ώστε να καταστεί παράνομη η ψήφιση του νομοσχεδίου. Όμωδ, η κοι­νοβουλευτική ομάδα των σοσιαλδημοκρατών παρέμεινε και Καταψήφισε το σχέδιο νόμου. Ο Οτο Βελδ εκφώνησε εκ μέρουδ των σοσιαλιστών, μπροστά σε θεωρεία κατάμεστα από ένστολα τάγματα εφόδου (SA), το λόγο ms κοινοβουλευτικήδ αντιπολί­τευσή. Ο Χίτλερ απάντησε σε έντονα περιφρονητικό τόνο. Ο Εξουσιοδοτικόδ Νόμοδ ψηφίστηκε «νόμιμα» με 441 ψήφουδ υπέρ και 94 κατά. Οι σοσιαλιστέδ είχαν ταυτόχρονα ηττηθεί και γελοιοποιηθεί. Η πολιτική rc>us πανωλεθρία έμελε να ολοκλη­ρωθεί την 1η Μαΐου 1933, όταν οι τελευταίοι σοσιαλδημοκράτεδ βουλευτέδ στο Ράιχσταγκ (όσοι δεν είχαν ακόμα φυλακιστεί) ενέκριναν την εξωτερική πολιτική του Χίτλερ, που θα ήταν από εδώ και στο εξήδ ο απόλυτοδ κάτοχοδ ms εξουσίαδ.

Τα ρεφορμιστικά συνδικάτα ήλπιζαν ακόμα ότι θα μπορούσαν να λειτουργούν ελεύθερα. Οι χιτλερικοί όμωδ διοργάνωσαν την 1η Μαΐου μια κολοσσιαία δημαγωγική παρέλαση για τη

- 2 4 -

Page 27: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

«Γιορτή ms Epyaoias» και έτοι κατάφεραν xcopis καμιά αντί­σταση να κατασχέσουν τα περιουσιακά στοιχεία των συνδικά­των, να τα διαλύσουν, να καταλάβουν τα κτίριά zo o s και να συλλάβουν tous ηγέτε$ tous.

Η Δημοκρατία ms Βαΐμάρη5 είχε πεθάνει. Zns 16 Μαρτίου 1933 ο δόκτωρ Σαχτ διορίστηκε διοικητή5 ms Τράπεζα5 του Ράιχ.

Πολλοί παρουσιάζουν το φασισμό cos πραξικόπημα και ωμή τυραννία. Αυτή η εικόνα είναι απλοϊκή και υποτιμά τη σημα­σία που έχει η λαϊκή επαγρύπνηση. Ο φασισμό$ είναι πολύ πιο επιδέξιθ5. Ξέρει να χρησιμοποιεί όλα τα μέσα που του παρέχει η δημοκρατία: Τύπο, ραδιόφωνο, χρηματοοικονομικά τεχνά­σματα, καμπάνα που σπέρνουν τον πανικό ή συκοφαντίε5, ψευδεΐ5 ειδήσεΐ5 κ.λπ.

As θυμηθούμε ένα γεγον05 το οποίο σήμερα φαίνεται τρομα­κτικό: Το 1928, οι σοσιαλδημοκράτε5, ο Λέμπε (πρόεδρο$ του Ράιχσταγκ) και ο Γκρεζίνσκι (τότε unoupyos Εσωτερικών ms npcooias) παρενέβησαν δραστήρια ώστε να ανακτήσει ο Χίτλερ -που ήταν Αυστριακ05 noXiins και είχε καταδικαστεί σε 5 χρό­νια φυλάκιση, μετά το πραξικόπημα του Μονάχου-το δι­καίωμα δημόσια$ napouoias στη Γερμανία. Η δημοκρατία υποχώρησε μπροστά στο φασισμό, napaxcopcovras κάθε ελευ­θερία otous εχθρού$ ms ελευθερία$. Μήπω5 δεν είναι αυτή μια συνηθισμένη αντίδραση του σοσιαλδημοκρατικού ρεύματο5; Ο Ντιμιτρόφ έλεγε πρόσφατα ότι η διάλυσή του είναι απαραίτητη έτσι ώστε να υπάρξει ένα κίνημα πραγματικά προοδευτικό, μια παγκόσμια νίκη του αντιφασισμού και του σοσιαλισμού.

Ο Χίτλερ, που είχε στη διάθεσή του όλα τα μέσα για να ξεγε­λάσει τον γερμανικό λαό, παρουσίασε το καθεστώ5 του cos ολο­κλήρωση ms γερμανική$ δημοκρατία5, ays την έκφραση των

- 2 5 -

Page 28: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

βαθύτερων αναγκών ms ijfuxhs και ms βούλησή του γερμα­νικού λαού. Μετέτρεψε τη δημοκρατική ψήφο (πάνω σε ένα ορισμένο πολιτικό πρόγραμμα) σε ψήφο δημοψηφισματική πάνω σε ένα ερώτημα επιλεγμένο από την κυβέρνηση και πα­ρουσίασε αυτή την αλλαγή cos πρόοδο. Τα ερωτήματα που τί­θενται σ’ ένα δημοψηφισματικό σύστημα είναι πάντα αριστοτεχνικά επιλεγμένα, ενώ κάθε λογή$ πιέσει ολοκληρώ­νουν αυτή την επιδέξια χειραγώγηση. Με αυτό τον τρόπο, ο Χίτλερ επικύρωσε με τεράστια πλειοψηφία την έξοδο ms Γερ- μανία5 από την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ). Εκστρατεία, όμω5, ενάντια στην ΚτΕ είχαν κάνει, μετά το τέλθ5 του πολέμου, και οι κομμουνιστέ5. Και σωστά: η ΚτΕ είχε συγκροτηθεί για να εδραιώσει την έκβαση του Μεγάλου Πολέμου και τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Και το περιεχόμενό ms δεν άλλαξε αφότου ο Χίτλερ αποφάσισε να την εγκαταλείψει. Με αυτό το επιδέξιο τέχνασμα προκλήθηκε σύγχυση στην αντιχιτλερική αντιπολί­τευση...

Ασφαλώ$ μια συνωμοσία σήμερα (α λα Μουσολίνι, ή με οποι- αδήποτε άλλη μέθοδο) στη Γαλλία ενάντια στο δημοκρατικό καθεστώ5 είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση, γιατί είναι πιθανό να βρει στήριξη από το εξωτερικό. Μια τέτοια λύση, που άλλοτε θα ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία, μπορεί αυτή τη στιγμή να χρησιμοποιηθεί σαν πρόσχημα για επέμβαση ή καλύτερα για «μη επέμβαση», oncos συμβαίνει στην Ισπανία. Όμω$, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η διολίσθηση ms δημοκρατία$ npos το φασισμό είναι επίσα εφικτή κι εξίσου επικίνδυνη. Τώρα, αρχέ5 του 1938, μπορούμε να διακρίνουμε το προοίμιο μια5 τεράστια5 επιχείρησα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν λανθά- νοντα φασισμό, ο onoios θα εκδηλωθεί ανοιχτά αργότερα μέσα από το λεγόμενο «εθνικό» συνασπισμό. Και αυτό ακριβοί δι­καιολογεί τη μέγιστη δυνατή ευελιξία στην πολιτική των κομ­μάτων που δίνουν τη μάχη ενάντια σ’ αυτό τον κίνδυνο.

- 2 6 -

Page 29: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Φυοικά, αυχή η ευελιξία δεν πρέπει να αποκλείει την αποφα­σιστικότητα, xcopis την οποία διογκώνουμε τον κίνδυνο αντί να τον καταπολεμάμε.

Δεν δώσαμε την πρέπουσα σημασία στο πρόσφατο ταξίδι του κυρίου Φλαντέν4 στη Γερμανία, ο onoios συναντήθηκε με τη χιτλερική ηγεσία. Αυτή η επίσκεψη δείχνει ότι οι Γάλλοι με- γαλοκεφαλαιούχοι εγκρίνουν απόλυτα τη γερμανική πίεση που ασκείται στο λαό μαδ για να τον αποτρέψει να διαλέξει ελεύθερα το πολιτικό σύστημα και την κυβέρνηση που του ταιριάζει. Η επίσκεψη αποδεικνύει ότι το μεγάλο κεφάλαιο ενθαρρύνει αυτή την πίεση, αποδέχεται τα οφέλη που προκύπτουν και προετοιμάζει δεξιά διολίσθηση στη γαλλική πολιτική. Ο κ. Φλαντέν ήθελε να διαπιστώσει από κοντά ποια ακριβοί θα ήταν η στάση ms χιτλερικήδ Γερμανίαδ απέναντι σε μια τέτοια κυβέρνηση. Ο ίδιοδ ζήτησε την έγκριση ms μελλοντική5 υπο- ψηφιότητάδ του από το Βερολίνο.

Από την άλλη, ο φόβο§ ms νόμιμέ κατάληψή ms εξουσία$ με τη μέθοδο του Χίτλερ δεν ήταν ο λόγο5 που η λίγκα των Croix de feu5 μετεξελίχτηκε σε πολιτικό κόμμα και ο συνταγ­ματάρχη ντε λα Ροκ έγινε onaSos ms νομιμότητα5;Ή μήπω$ το σχέδιο του Λαβάλ6 δεν απέτυχε χάρη στο Λαϊκό Μέτωπο;

- 2 7 -

Page 30: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1 Ο Πάουλ φον Χίνιενμπουργκ (Paul Ludwig Hans Anton von Be- neckendorff und von Hindenburg, Γερρανός στρατάρχης και πολιτι­κός, υπήρξε ο δευίφος πρόεδρος του Γερρανικού Ράιχ καιά ιη διάρκεια ins Δηροκρατίας ins Βαϊράρης. Στις 30 Ιανουαρίου 1933 ο Χίντενρ- πουργκ κάλεσε τον Χίτλερ να αναλάβα την καγκελαρία [ΣτΕ]

2 Δεν επιρένουρε εδώ σε αυτές ns ναζιστικές φρικαλεότητες οι οποίες αποκαλύφθηκαν εκτός Γερρανίας από τη Μαύρη Βίβλο, ns δηροσι- εύσεις ins επιτροπής Thalmann κ.λπ.

3 Πρόκειται για τον Εξουσιοδοπκό Νόρο (Ermachtigungsgesetz) που προέβλεπε την παραχώρηση όλης ins νοροθετικής εξουσίας στη χιτ­λερική κυβέρνηση, δηλαδή χωρίς τη συρρετοχή του Ράιχσταγκ. Στο ελληνικό Σύνταγρα υπάρχει ως κατάσταση πολιορκίας. [Σ.τ.Μ.]

4 Στις 30 Ιανουαρίου 1933 ο Χίντενρπουργκ κάλεσε τον Χίτλερ να αναλάβει την καγκελαρία

5 Ακροδεξιά οράδα της περιόδου του ρεσοπολέρου, υπό τον ταγρα- τάρχη Φρανσουά ντε λα Ροκ. Όταν διαλύθηκε, όπως και άλλες ακρο­δεξιές οργανώσει, κατά τη διάρκεια του Λαϊκού Μετώπου (1936-1938), ο ντε λα Ροκ την αντικατέστησε ρε το Γαλλικό Κοινω­νικό Κόρρα (Parti socialfrangais -PSF). [Σ.τ.Ε.]

6 Πιερ Λαβάλ: δύο φορές πρωθυπουργός της Γαλλίας και, ρετά τον Πετέν, επικεφαλής της κυβέρνησης του καθεστώτος του Βισί. Μετά τον πόλερο εκτελέσιηκε ως ένοχος εσχάιης προδοσίας. [Σ.τ.Ε.]

- 2 8 -

Page 31: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

*

Οι Πολιτικές Ευθύνες

ncos μπόρεσε η γερμανική δημοκρατία να καταρρεύσει με τόση ευκολία και ο Γκέμπελδ να αναφωνήσει την περίφημη φράση του: «Ευχαριστούμε το θεό που \ias έδωσε cos εχθρούδ μόνο νάνουδ»;

Πώδ είναι δυνατόν ο Χίτλφ, am os ο ατάλαντοδ και ανίδεοδ τυχο­διώκτη (ούτε το πρόγραμμα του κόμματόδ του είναι δικό του έργο, ούτε η οργάνωση των SA, ούτε οι δολοπλοκίεδ που τον έφεραν στην εξουσία. Ακόμη και το βιβλίο του 0 Αγών μου είναι το πνευματικό προϊόν μίαδ ολόκληρηδ ομάδαδ!) -na>s γίνεται λοιπόν αυτό το άτομο, που το μόνο του ταλέντο ήταν να αξιο- ποιεί κάθε προκατάληψη και ρητορεία προκειμένου να πλα­νέψει τα ανήσυχα και απογοητευμένα πλήθη, να αναδειχτεί ηγέτηδ evos μεγάλου, σύγχρονου έθνουδ; Και το έθνοδ αυτό να είναι αποδεδειγμένα το πλέον προλεταριοποιημένο και ένα από τα πιο προηγμένα τεχνικά και επιστημονικά!

Εκ των υστέρων όμωδ και με την πάροδο του χρόνου μπορούμε να προσδιορίσουμε την αλληλουχία των γεγονότων που παρέ­δωσαν τη Γφμανία στο χιτλερισμό. Όσο επώδυνη και αν είναι η υπενθύμιση των πολιτικών ευθυνών, δεν πρέπει να παραιτη­θούμε από αυτή την αναγκαία κριτική επανεξέταση .

- 2 9 -

Page 32: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Μετά την ανακωχή [του Α' Παγκόσμιου πολέμου], η Γερμανία βρι­σκόταν σε πλήρη οικονομική, πολιτική και στρατιωτική αποσύνθεση. Σε αυτή την επαναστατική κρίση, η μόνη πραγματική δύναμη ήταν τα ρεφορμιστικά συνδικάτα και η σοσιαλδημοκραααΉταν λοιπόν δυνατό να δημιουργηθεί ένα κράκ» νέου τύπου, πραγματικά δημοκρατικό, που θα μπορούσε να εγγυηθεί την πολιτική πρωτοκαθεδρία του κόσμου τηs εργασίας και των πραγματικών παραγωγών, την οικοδόμηση του σο­σιαλισμού και τον πολιτικό αφανισμό ms aoruais τάξτΒ η οποία οδήγησε τη Γερμανία στον πόλεμο και στην πτώχευση, θα μπορούσε να εθνι­κοποιηθεί η μεγάλη βιομηχανία : υπήρχε ήδη συντονισμός από την εποχή ms πολεμικι οικονομία$. Αυτό το τετελεσμένο γεγον05 θα είχε σίγουρα την επιδοκιμασία τηs τεράσποΞ πλειονότητά του πληθυσμού.

Τα λάθη τηs σοσιαλδημοκρατία5 ήταν αποτέλεσμα τηs αντίληψή ms για τη θεωρία του εξελικτικού σοσιαλισμού. Ό,η ms είχε απομείνει από ns σοσιαλιστικές ms αρχές εξανεμίστηκε, όπως εξανεμίστηκε και η επι- δεξιότητα που είχαν επιδείξει οι xoapis αρχέ$ πολιτικοί ms που ήταν αποφασισμένοι να κρατηθούν στην εξουσία Πίστευε πάντα όα όταν το «φρούτο θα ήταν ώριμο», θα έπεφτε μόνο του. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, όταν οι σ»νθήκε5 για το σοσιαλισμό θα είχαν ωριμάσει, ο σο- σιαλισμ05 θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αυτόματα Η κοινοβου­λευτική δημοκρατία ήταν το καλύτερο καθεστα» για να ευνοηθεί η δημιουργία αυτών των συνθηκών για το σοσιαλισμό (η συγκέντρωση του κεφαλαίου και η προλεταριοποίηση του λαού) και για να βεληωθεί η καώσιαοητων εργατών μέχρι εκείνη τη μοιραία ώρα Οι ηγέτες ms σοσιαλδημοκρατία5 θεωρούσαν άλλωστε ότι θα ήταν μεγάλη ατυχία να πάρουν την εξουσία μέσα στο x0os και την ήττα ms μεταπολεμικά πε­ριόδου.

Η πολιτική ms γερμανική$ σοσιαλδημοκρατία5 συνοψιζόταν στο σύνθημα: «Δεν κοινωνικοποιούμε την πτώχευση». Αυτή η πολιτική εφαρμόστηκε, λοιπόν, για την ανοικοδόμηση του κοινοβουλευτικού κράτου5, ms τάξα, και ms καπιταλιστική$ οικονομία51. Η ανοικοδόμηση 0\hi)s δεν ήταν δυνατή παρά

- 3 0 -

Page 33: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

μόνο με τη βοήθεια ins cucpoos συγκεντρωτικά οργάνωσή των συνδικάτων και ins σοσιαλδημοκρατία5. Η μεγαλοαστική τάξη δεν μπορούσε παρά να το επιτρέψει. Οι σοσιαλδημοκράτε5 πο­λέμησαν ns επιτροπέ5 των εργατών και των στρατιωτών αντί να ns χρησιμοποιήσουν cos πανοπλία εν05 νέου κράτου$ συμ- βουλιακού τύπου. Αντί να δημιουργήσουν αστυνομία και λαϊκό στρατό με tous στρατιώτε5 που επέστρεφαν μαζικά από το μέτωπο, ο Έμπερτ και ο Νόσκε διαπραγματεύτηκαν με το Γενικό Επιτελείο Στρατού. Υπήρχε μάλιστα μια ειδική τηλε­φωνική γραμμή για να συνδέει τον πρόεδρο Έμπερτ με τον στρατάρχη Χίντενμπουργκ. Η κυβέρνηση ενθάρρυνε τη δημι­ουργία εθνικιστικών πολιτοφυλακών ons οποίε5 συμμετείχαν τυχοδιώκτε$ σαν εκείνοι που δολοφόνησαν τον Λίμπκνεχτ και τη Λούξεμπουργκ. Αυτοί οι τυχοδιώκτε$ είχαν σκοπό να υπερασπιστούν την κυβέρνηση Έμπερτ ενάντια στην Αριστερά του εργατικού κινήματο$ και να πετάξουν εν συνεχεία στο δρόμο tous υπηρέτε5 του σοσιαλισμού. Και είναι οι ίδιοι που αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα των χιτλερικών οργανώσεων.

Στις 2 Μαΐου 1919, ο Έμπερτ και ο Νόσκε συνέτριψαν τη δη­μοκρατία των συμβουλίων ms Bauapias. Το Μόναχο θα γινόταν η αφετηρία του ναζισοκού Krviipaios.

Αντί να πραγματοποιήσουν την αγροτική μεταρρύθμιση και τον αναδασμό ms γη5 των μεγάλων φεουδαρχικών ιδιοκτησιών στα ανατολικά ms Γερμανία$, αντί να θέσουν υπό τον έλεγχο του νέου κράτου5 ns βιομηχανίε$ του κάρβουνου άνθρακα, του χάλυβα, των χημικών προϊόντων, και να οργανώσουν μια σχε- διοποιημένη οικονομία -κάτι που θα έκαναν στη θέση tous οι μπολσεβίκοι- οι σοσιαλδημοκράτε5 έθεσαν cos προτεραι­ότητα ένα ζήτημα καθαρά νομικό και αφηρημένο, το ζήτημα του Συντάγματο5 και τη σύγκληση \iias συντακηκή$ συνέλευ- ons. Αφησαν ous Θέσεΐ5 tous όλου$ tous εμπειρογνώμονε$, όλου5 tous τεχνικού$ και αυτοκρατορικού$ υπαλλήλου xcopis

- 3 1 -

Page 34: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

καν να ελέγχονται από αρμόδιοί οργανισμού?! Συγκροτή- θηκε μια Δημοκρατία χωρί? δημοκρατική πνοή. Η σοσιαλδη­μοκρατία εξασφάλισε κάποια πλεονεκτήματα για την εργατική τάξη, όπω? συλλογικέ? συμβάσει?, διαιτησία, αναγνώριση των συνδικάτων κΑπ. Στη συνέχεια, αποδείχτηκε όπ αυτά τα πλεονεκτή­ματα δεν ήταν παρά προσωρινά.

Η ιστορία θα δικάσει αυστηρά όλου? εκείνουδ που κρατούσαν στα χέρια tous τη μοίρα ms Γερμανία5 και του σύγχρονου κό­σμου.

Πού da βρισκόταν ο κόσμος αν μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση τον Οκτώβρη, στην περίοδο 1918-1920, το γερμανικό, το αν- στροονγγρικό και το ιταλικό προλεταριάτο δεν σταματούσαν στα μισά τον δρόμον ϊτ/s επαναστατικής wvs ορμής; Πού da ήταν ο κόσμο5 εάν η γερμανική και ανστριακή επανάσταση, τον 1918 εί\αν αίσιο τέλος2

Είναι εύκολο να εικάσουμε πού θα ήταν ο κόσμο5. Οι «ανα­πτυγμένε?» βιομηχανικέ? χώρε? θα είχαν οδηγήσει npos το σο­σιαλισμό του? άλλου? λαού? ms Ευρώπη? και με ελεύθερα οργανωμένε? (εμπορικέ?) ανταλλαγέ? θα είχαν βοηθήσει να ολοκληρωθεί η σοσιαλιστική πορεία στην απέραντη αγροτική Ρωσία, θα είχαμε ήδη μπει στην περίοδο τη? πραγματική? ελευθερία?, τη? αφθονία? και τη? ευτυχία?, του αυθεντικού αν­θρώπινου πολιτισμού. Να τι μα? στέρησε η σοσιαλδημοκρατία, η οποία είναι πρωτίστω? υπεύθυνη για την τρέχουσα μοίρα ms Ευρώπη? !

Αντί να καταγγείλει τον αντίκτυπο τη? Συνθήκη? των Βερσαλ­λιών στην παγκόσμια οικονομία και τι? ευθύνε? των ιμπερια­λιστών για τον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένου του γερμανικού ιμπεριαλισμού, η σοσιαλδημοκρατία ανέλαβε την πρωτοβουλία μεγάλων εθνικιστικών εκστρατειών, ενάντια στου? Συμμάχου?

- 3 2 -

Page 35: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

και ειδικότερα ενάντια στη Γαλλία. Δεν ήξερε να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα στην πολιτική των κυβερνήσεων και στο δίκιο των λαών. Δεν ήξερε να επισημάνει τα λάθη ms αυτο- κρατορική5 κυβέρνησή που οδήγησαν στην οικονομική και στρατιωτική καταστροφή και άφησε να διαδίδεται ότι ο ένδοξο$ γερμανικόδ στρατ05 μαχαιρώθηκε πισώπλατα από την επανά­σταση.

Δεν ζήτησε καμία ευθύνη από tous unaiuous ms καταστροφή5. Δεν άλλαξε τίποτε στη γερμανική πολιτική ζωή, δεν μπόρεσε να διαχωρίσει τα συμφέροντα του γερμανικού λαού από εκείνα ms αυτοκρατορική$ κυβέρνησή. Δεν το έκανε ούτε μπροστά στην παγκόσμια κοινή γνώμη ούτε για να ελαφρύνει tous opous που υπαγορεύονταν από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, και αυτό ήταν ένα ανεπανόρθωτο λάθθ5.Έτσι δημιουργήθηκαν οι συνθήκε5 για την εμφάνιση ms εθνικιστική5 και χιτλερική5 προπαγάνδα5.

«Να κοπεί το \έρι εκείνον nov da νπογράψει μία τέτοια σννθήκη», είχε δηλώσει ο επικεφαλή$ ms σοσιαλδημοκρατία$, ο Σάιντεμαν. Όμω5, η κυβέρνησή του έστειλε πληρεξούσιου5 για να υπογρά­ψουν τη συνθήκη.

Είναι αλήθεια ότι οι συνθήκε$ Tns εποχή$ ήταν δύσκολε5. Η αλλαγή καθεστώτο5, ο εκδημοκρατισμ05 ms Γερμανία5, onoos αργότερα ο αφοπλισμ05, δεν άλλαξαν σε τίποτα τη στάση των συμμαχικών κρατών που εσωτερικά λειτουργούσαν cos κοινο- βουλευτικέ5 δημοκρατίε5 και npos τα έξω cos ιμπεριαλιστικέ5 δυνάμει. Οι Σύμμαχοι και η Γαλλία ταπείνωσαν τη Γερμανία ol>s έθνο$ και στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ms Συνθή- Kns των Βερσαλλιών και των όρων ms δεν υπήρξε καμία διά­κριση ανάμεσα στο γερμανικό λαό και στην αυτοκρατορική ηγεσία, την οποία ο λα05 είχε απορρίψει -ο Κλεμανσό ήταν ιδιαίτερα προκλητικ05 με tous avrmpooamous ms γερμανική$

- 3 3 -

Page 36: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΛ

Δημοκρατία?. Ο γερμανικό? λαό? αισθανόταν όχι μόνο ταπει­νωμένο? αλλά και εξαπατημένο?, βιώνοντα? την αντίθεση ανά­μεσα στο πρόγραμμα ειρήνη? του Ουίλσον και στου? βαρεί? όρου? τη? Συνθήκη? των Βερσαλλιών. Όταν το μάρκο κατέρ- ρευσε, ο ίδιο? ο λαό? θεώρησε μοναδική αιτία τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, ενώ οι ηγέτε? του γερμανικού καπιταλισμού είχαν μέρο? τη? ευθύνη?, αφού και εκείνοι είχαν ποντάρει στην υπο­τίμηση του μάρκου. Στη συνέχεια, ήρθε το συντριπτικό βάρο? των αποζημιώσεων και των χρεών του πολέμου, η κατοχή, η παρουσία ξένων στρατευμάτων και κάθε είδου? επιτροπών και ελέγχων που καταργούσαν, στην ουσία, την αυτοδιάθεση και ισοπέδωναν την εθνική αξιοπρέπεια του γερμανικού λαού. Και μετά ακολούθησε η εξέγερση στην περιοχή τη? Ρουρ3, η κτη­νώδη? καταστολή στο Ντούισμπουργκ και η εκτέλεση του Σλάγκετερ4, ο οποίο? έγινε έκτοτε εθνικό? ήρωα? τη? Γερμα­νία?...

Οι κομμουνιστέ? δεν είχαν καμία ευθύνη για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Την πολέμησαν μέχρι την ημέρα που έγινε προ- φανέ? ότι οι φα<Λστικέ? δυνάμει? επιζητούσαν την αναθεώρησή τη?, παραβιάζοντα? u? εδαφικέ? ρήτρε? τη?, με στόχο την ιμ­περιαλιστική κυριαρχία. Οι κομμουνιστέ? επίση? υποστηρί­ζουν την αναδιοργάνωση τη? κεντρική? και παραδουνάβια? Ευρώπη?, αλλά με ειρηνικό και δημοκρατικό τρόπο : με ελεύ­θερε? συμφωνίε? ανάμεσα σε ελεύθερου? λαού?. Πάλεψαν ενάντια στην κατοχή τη? Ρουρ και οργάνωσαν μια διάσκεψη με του? ηγέτε? του γερμανικού Κ.Κ. για να κάνουν πιο αποτε­λεσματικό αυτό τον αγώνα . Υπενθυμίζουμε ότι μετά από αυτή τη διάσκεψη, πολλοί από αυτού?, όπω? και ο Μαρσέλ Κασέν, φυλακίστηκαν. Δυστυχώ?, η γαλλική εργατική τάξη, αποδυνα­μωμένη και διαιρεμένη από τη διάσπαση τη? Τουρ, δεν κατά- φερε να εμποδίσει την καταστροφική ιμπεριαλιστική πολιτική του Πουανκαρέ...

- 3 4 -

Page 37: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

Ναι, οι συνθήκες ήταν δύσκολες για ιη γερμανική σοσιαλδη­μοκρατία. Αλλά ο Αένιν αντιμετώπισε ακόμη πιο δύσκολες συνθήκες και ήξερε να είναι ταυτόχρονα μαρξιστής, πολιτικός, και πραγματικός άνθρωπος της δράσης!

Πρέπει σήμερα να αναγνωριστεί ότι οι κομμουνιστές είχαν δίκιο. Ποτέ δεν εξέτασαν τη γερμανική οικονομία και τα γερ­μανικά προβλήματα χωρίς βαθύτερη ανάλυση της παγκόσμιας οικονομίας. Ανέλυσαν και μάλιστα προέβλεψαν τα περισσότερα μεγάλα οικονομικά γεγονότα της μεταπολεμικής περιόδου: τις δυσκολίες αποπληρωμής των πολεμικών αποζημιώσεων, τον πληθωρισμό και τις υποτιμήσεις, δηλαδή το φαύλο κύκλο στον οποίο έμπαινε η Γερμανία (παίρνοντας δάνεια για να πληρώσει τα πολεμικά χρέη, για να ανανεώσει και να τελειοποιήσει το βιομηχανικό εξοπλισμό της, ώστε να ανταγωνιστεί τα κράτη στα οποία η Γερμανία χρωστούσε αστρονομικά ποσά).

Οι πραγματικοί μαρξιστές κατέδειξαν πολλές φορές ότι οι με­γάλες μετοχικές χρηματιστικές εταιρείες δεν οδηγούσαν στον εκδημοκρατισμό του καπιταλισμού αλλά αντίθετα επέτρεπαν στο μεγάλο κεφάλαιο να αρπάξει τα μικρά κεφάλαια που ακόμη βρίσκονταν στη διαδικασία σχηματισμού τους. Και όπως έλεγε η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ο χρηματιστικός καπιταλισμός δρα σαν θεριστής που κόβει και μαζεύει όλα τα μικρά χορτα­ράκια. Οι μαρξιστές απέδειξαν πολλές φορές ότι η ανασυγκρό­τηση της καπιταλιστικής οικονομίας δεν μπορούσε να είναι παρά προσωρινή. Απέδειξαν ότι η δημιουργία των καρτέλ στη βιομηχανία (η συγκρότηση των μεγάλων τραστ) και ο εξορθο- λογισμός στην οργάνωση (η επέκταση της εκμηχάνισης, η εν­τατικοποίηση της εργασίας) δεν αποτελούσαν υπό καπιταλιστικό καθεστώς ένα βήμα προς μια οικονομική οργάνωση ομοιογενή σε εθνική και διεθνή κλίμακα -που θα κατέληγε στο σοσιαλι­σμό-, αλλά οδηγούσε σε κρίσεις πιο σοβαρές και πιο βαθιές απ’ ό,τι στο παρελθόν. Από την αρχή αυτής της κρίσης, είχαν αντι-

- 3 5 -

Page 38: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ληφθεί ότι η παρέμβαση του Kpaious στην οικονομία δεν ήταν παρά η διάσωση του μεγάλου κεφαλαίου, των ακτοπλοϊκών εταιρειών, των τραστ ms μεταλλουργία5 κ.λπ. Οι επιδοτήσει npos us τράπεζε$, οι οποίε5 είχαν στον έλεγχό zoos αναρίθμητε5 βιομηχανίε$, δεν κατέληγαν στην κυριαρχία του κράτου5 επί του χρηματιστικού κεφαλαίου και στο σοσιαλισμό, αλλά στον έλεγχο του αστικού κράτου$ εκ μέρου5 του χρηματιστικού κε­φαλαίου, στον έλεγχο του προϋπολογισμού του, ms οικονομι- kAs επιρροή5 του5. Μια τέτοια κατάσταση δεν μπορούσε να διαρκέσει. Είτε το κράτο$ θα μετασχηματιζόταν και θα περ­νούσε στον έλεγχο του λαού, στην υπηρεσία των πραγματικών συμφερόντων του έθνου§ σε μια πραγματική δημοκρατία, είτε θα περνούσε στον έλεγχο του χρηματιστικού κεφαλαίου και των ηγετών του. Αυτό και συνέβη. Αλλά η διαχείριση του κρά- tous από zoos ηγέτε5 του χρηματιστικού κεφαλαίου, που εκμε­ταλλεύτηκαν ακριβοί αυτή τη σύγχυση των ιδεών, ονομάστηκε από τότε: γερμανικό§ σοσιαλισμό§ ή εθνικοσοσιαλισμόδ.

Οι ναζί δεν έφτασαν στην εξουσία επιδοτούμενοι από rc>us πιο πλούσιουδ και zbvs πιο ισχυρούδ βιομηχάνουδ, αυτούδ δηλαδή που συνέχιζαν να αυξάνουν τα κέρδη τουδ (το τραστ των χη­μικών προϊόντων στήριξε μέχρι τέλουδ zovs γερμανούδ εθνικι- ozis\ αλλά από oXes εκείνεδ us μερίδε5 του μεγάλου κεφαλαίου που ήταν χρεωμένο και εξαρτώμενο από το κράτο§. Γι’ am is us μερίδε§ ήταν ζήτημα ζωή5 ή θανάτου να χειραγωγήσουν το κράτο§ ώστε να ελέγξουν πλήρω§ τον προϋπολογισμό του και us παραγγελίε$ του. Για να χρηματοδοτήσουν τον Χίτλερ χρη­σιμοποίησαν ένα μέρο§ των χρημάτων που zoos μοίραζε γεν­ναιόδωρα το δημοκρατικό κράτο5 με το πρόσχημα ms «διάσωσή» των μεγάλων επιχειρήσεων ...

Οι κομμουνιστέ5 είχαν λοιπόν επιστημονικά δίκιο. Δυστυχώδ, και το 1919 και το 1923, η Αριστερά του εργατικού κινήματοδ δεν μπόρεσε να δώσει us σωστέ5 απαντήσει. Στη συνέχεια, οι

- 3 6 -

Page 39: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

Koppouvioies απέκτησαν μεγαλύτερη πολιτική εμπειρία, αλλά δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν t o u s φασίστες Όταν το γερμανικό Κ.Κ. εξέδωσε το πρόγραμμά του για τη λαϊκή επανάσταση και την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση — όταν έδειξε στο γερμανικό λαό ότι πρέπει να παλέψει ενάντια στο σύστημα των Βερσαλλιών και ενάντια στο μεγάλο γερμανικό κεφάλαιο— , το χιτλερικό κίνημα ήταν ήδη πολύ δυνατό. Είναι γεγονό$, βέ­βαια, ότι οι Γερμανοί κομμουνιστέ$ δεν στηρίχτηκαν αρκετά από το προλεταριάτο των άλλων χωρών. Oncos υπογράμμιζε πρόσφατα ο Ντιμιτρόφ, στη διάρκεια αυτών των χρόνων το δυ­τικό προλεταριάτο δεν κατάφερε να εκπληρώσει την ιστορική του αποστολή. Η διεθνή§ καμπάνια ενάντια στο σύστημα των Βερσαλλιών ή υπέρ του αφοπλισμού δεν ήταν ποτέ αρκετά ισχυρή ώστε να δώσει στο γερμανικό λαό την ελπίδα ms απε­λευθέρωσή μέσα από την ενεργό στήριξη του παγκόσμιου προλεταριάτου.

«Υπήρχε στις γραμμές pas μία απαράδεκτη, υποτίμηση του φασιστικού κινδύνου», είπε ο Ντιμιτρόφ στο 7ο συνέδριο ms Κομμούνιστι- κή5 Διεθνού56. Οι Γερμανοί κομμουνιστέ$ πίστευαν ότι η νίκη του φασισμού ήταν αδύνατη στη Γερμανία «Μια χώρα με υψηλή

βιομηχανική ανάπτυξη, υψηλό μορφωτικό επίπεδο, με σαραντάχρονες παραδόσεις του εργατικού κινήματος». Οι κομμουνιστέ5 με αυτό τον τρόπο, προσθέτει ο Ντιμιτρόφ, «βρέδηκαν απροετοίμαστοι». Ορι­σμένοι από tous ηγέτε$ tous (που έκτοτε πέρασαν στο τροτσκι- στικό ρεύμα ), πρότειναν αδιέξοδε$ λύσεΐ5 επιδεικνύοντα$ έναν ακατανόητο σεχταρισμό. «Χτυπάτε τους φασίστες παντού όπου τους

βρίσκετε», είχε πει ο Χάιντ5 Νόιμαν, καθιστώvras αδύνατη κάθε συζήτηση με τμήματα των μεσαίων τάξεων και των αγροτών tous onoious είχαν ήδη κερδίσει οι χιτλερικοί. Ο Νόιμαν βε­βαίωνε επίση$ ότι η κυβέρνηση Μπρίνινγκ ήταν ήδη ο πραγ- pauKos φασισμό$ και πρόσθετε ότι η ώρα του Τρίτου Ράιχ δεν θα έφτανε ποτέ !

- 3 7 -

Page 40: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Οι σύντροφοίμας στη Γερμανία υποτιμούσαν για καιρό το πλη­γωμένο εθνικό συναίσθημα και την αγανάκτηση των μαξών ενάν­τια στη Συνθήκη των Βερσαλλιών: επιδείκνυαν περιφρονητική στάση απέναντι στις ταλαντεύσεις της αγροτιά5 και της μικροα­στικής τάξης, άργησαν να καταρτίσουν ένα πρόγραμμα κοινωνικής και εθνικής χειραφέτησης και όταν το διαμόρφωσαν, δεν ήξεραν να το προσαρμόσουν στις πραγματικές ανάγκες και στο επίπεδο των μαξών, όπως επίσης δεν ήξεραν πώς να το εκλαϊκεύσουν και να το διαδώσουν ανάμεσά τους.

Σε αρκετές \ώρες η ανάγκη για την ανάπτυξη μαξικού αγώνα ενάντια στο φασισμό υποκαταστάθηκε με στείρες θεωρητικές ανα- ξητήσεις γύρω από τη φύση του φασισμού «εν γένει» και με σε- χταριστική στενότητα ως προς την κατανόηση της θέσης και της επιτέλεσης των σύγχρονων πολιτικών καθηκόντων του Κόμ­ματος7.

Έτσι, οι Γερμανοί κομμουνιστή δεν καιάφεραν να συνδέσουν την πρω­τοπορία του προλεταριάτου με το σύνολο ms epyamais τάξη με tous αγρότες tous μικροαστούς τα μεσαία στρώματα, δηλαδή με το σύνολο του γερμανικού λαού. Ο Xaos και το προλεταριάτο παρέμεναν διαιρε­μένοι Η σοσιαλδημοκρατία φέρει μέρο5 ms ευθύνα και γι αυτό. Δεν δέχτηκε ποτέ ns προτάσεκ του ενιαίου μετώπου των κομμουνιστών και κυρία» το σχέδιο koivtis 8paons και γενικά απεργία5 όταν ο φον Πάπεν εκδίωξε με σκανδαλώδη τρόπο τη σοσιαλιστική κυβέρνηση ms Πρω- oias, ons 20 Ιουλίου του 1933.

Η νίκη του φασισμού δεν ήταν αναπόφευκτη am Γερμανία Η σύγ­χυση του γερμανικού λαού την κατέστησε εφικτή: η σύγχυση των με­σαίων τάξεων, που στερούνταν tous πολιτικού5 και πνευμαακού$ εκφραστέ5 των πραγματικών συμφερόντων tous, η σύγχυση ms εργα- niais τάξτΰ που είχε αποδυναμωθεί από ns διασπάσε η σύγχυση των αγροτών, που ήταν απογοητευμένοι από την αγροτική πολιτική των δημοκρατικών κυβερνήσεων.

- 3 8 -

Page 41: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

Το μεγάλο σφάλμα των κομμουνιστών ήταν, σύμφωνα με τον Ντιμιτρόφ, ο σεχταρισμ05, ο onoios τουδ εμπόδισε να εμπλα- κούν ενεργά στη ζωή του γερμανικού λαού ώστε να οικοδο­μήσουν την ενότητά του απέναντι στον κοινό εχθρό: tous μεγάλουδ καπιταλιστέδ και τουδ φασίστεδ. Το γερμανικό μά­θημα ήταν χρήσιμο. Οι Γάλλοι κομμουνιστέδ, προκειμένου να εμποδίσουν το φασισμό, ακολούθησαν τη μόνη αποτελεσμα­τική πολιτική. Προσπάθησαν να απομονώσουν τη μεγαλοαστική τάξη, αντί να την αφήσουν να απομονώσει και να διαιρέσει ns εργα- ζόμενεδ τάξεΐδ. Οι Γάλλοι κομμουνιστέδ έδρασαν σε διαδοχικά στάδια, σύμφωνα με ένα ώριμα επεξεργασμένο σχέδιο: πρώτα η ενότητα ms δράση§ με ioos σοσιαλιστέδ, μετά το Λαϊκό Μέ­τωπο, και τελικά η ενότητα όλου του γαλλικού έθνουδ ενάντια στουδ υποτιθέμενουδ “πατριώτεδ” οι οποίοι ήθελαν να το συν­θλίψουν στο όνομα του διεθνούδ χρηματιστικού καπιταλισμού...

Τα δάνεια από το εξωτερικό είχαν σταματήσει από το 1930. Το1931, το γερμανικό τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε. Οι μικρο- μέτοχοι αποστερήθηκαν τα περιουσιακά τουδ στοιχεία με επο- νείδκΗΟ τρόποι Με τον πληθωρισμό, αεισοδηματίε$ καταστράφηκαν. Ο αγροτικόδ τομέαδ υπέφερε τόσο από την έλλειψη αγορών όσο και από τον ανταγωνισμό των ξένων προϊόντων και των προ­ϊόντων των μεγάλων γαιοκτημόνων. Οι τιμέδ κατρακύλησαν: το γεωργικό εισόδημα μειώθηκε από 8,5 δισ. μάρκα το 1913 σε5 δισ. το 1932.

Κάτω από αυτέδ ns συνθήκεδ -το 1932- πλησίαζε η ώρα ms πληρωμή5 του λογαριασμού. Η παγκόσμια οικονομία βρισκό­ταν στα πιο χαμηλά επίπεδα (ο γενικό$ δείκτη ms βιομηχα- vikAs παραγωγή$ βρισκόταν στο 637° σε σχέση με το 1928), οι διεθνεί$ ανταλλαγέ5 είχαν μειωθεί στο ένα τρίτο. Τα έθνη ανα­διπλώθηκαν και κλείστηκαν στον εαυτό t o u s , στην εξαθλίωσή τους. Το έθνο5 και το εθνικό κράτο$ έμοιαζαν οι μόνε$ κοντινέ5, απτέ5 και ηθικά σταθερέ$ πραγματικότητε5, ενώ το σύμπαν

- 3 9 -

Page 42: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

καιέρρεε. Η γερμανική οικονομία και οι κοινωνικέ? τάξει? βρί­σκονταν σε αποσύνθεση. Ο αριθμό? ίων ανέργων αυξήθηκε, αγγίζοντα? σχεδόν τα 8 εκατομμύρια. Η εξαθλίωση ήταν τρο­μακτική. Αυτοί που γνώριζαν τη Γερμανία το 1932 θυμούνται ns πόλει? γεμάτε? με χλωμά τρομοκρατημένα παιδιά και κά­τισχνε? φιγούρε? ανέργων. Τα μαγαζιά ήταν άδεια από εμπο­ρεύματα και πελάτε?. Ανδρε? σαραντάρηδε? φύλαγαν σαν ανεκτίμητο θησαυρό ένα κομμάτι ζάχαρη? ή σοκολάτα?. Η εξαθλίωση τη? μικροαστική? τάξη? δεν ήταν πολύ διαφορετική από αυτήν των ανέργων.

Οι ψηφοφόροι κουράστηκαν και αήδιασαν με τι? απανωτέ? προσφυγέ? στι? κάλπε? . Ο Μπρίνινγκ δυσφημεί τη δημοκρατία με τα συνεχή διατάγματά του, τα επονομαζόμενα « νομοθετικά διατάγματα καταστροφή?»: μείωση των μισθών και αποπλη­θωρισμό?, εξ ου και η επιδείνωση τη? κρίση?. Η κυβέρνηση Μπρίνινγκ όμω? η πιο αντιδραστική από όλε? τι? κυβερνήσει? τη? Γερμανία? από τον πόλεμο και μετά, σημείωσε επιτυχία στην εξωτερική πολιτική λύνοντα? το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων. Η Γερμανία προσανατολίστηκε προ? μια πο­λιτική ισχύο?. Εκείνη την περίοδο, οι δημοκράτε? και οι σο- σιαλδημοκράτε? είχαν μόνο ένα πρόγραμμα: περίμεναν την ανάκαμψη τη? επιχειρηματική? δραστηριότητα?. Τον Ιούλιο του1932, μερικοί αστυνομικοί άρκεσαν για να διώξουν τη σοσια­λιστική κυβέρνηση τη? Πρωσία?.

Το κράτο? γίνεται όλο και πιο «τερατόμορφο» και συγκεντρω­τικό. Σε ποιον να το εμπιστευθούν ώστε να επεκτείνει τι? αρ- μοδιότητέ? του και να τεθεί υπό τον διαρκώ? στενότερο έλεγχο του χρηματιστικού κεφαλαίου, θυσιάζοντα? ό,τι μπορούσε να θυσιαστεί -τον μικρό και μεσαίο καπιταλισμό, την αγροτιά, το προλεταριάτο; Αυτό είναι το ερώτημα που θέτουν οι ηγέτε?. Ο σοσιαλισμό? είναι κοντά, υπό την έννοια ότι οι υλικοί όροι είναι ώριμοι. Όμω?, ήδη, είχε έρθει η ώρα να ανέβει ο Χίτλερ στην

- 40 -

Page 43: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

εξουσία. Οι υπουργοί διαδέχονταν ο ένα? τον άλλο άπω? άλ­λωστε και οι εκλογέ?, κατά τη διάρκεια εκείνη? τη? τρομερή? χρονιά? : Μπρίνινγκ, φον Πάπεν, φον Σλάιχερ ...

Ωστόσο, παρά τα μικρά κοινοβουλευτικά τεχνάσματα, προκει- μένου να αποκλείσει ή να δυσφημήσει τον Χίτλερ, παρά τη μεγάλη απροθυμία του «ο Γηραιό? Κύριο?», ο στρατάρχη? Χίν- τενμπουργκ, κάλεσε τον Χίτλερ για να του εμπιστευτεί τη δια­χείριση των γερμανικών υποθέσεων. Το καθεστώ? τη? Βαϊμάρη? θα κατέρρεε το ίδιο εύκολα με το καθεστώ? των Χοεντσόλερν μετά την ήττα του 1918. Αλλά οι ναζί ήξεραν πώ? να καταλάβουν την εξουσία. Δεν έδρασαν όπω? οι σοσιαλδημοκράτε?. Κατέ­στρεψαν του? αντιπάλου? του? και στη συνέχεια είχαν το θράσο? να ισχυριστούν ότι οι σοσιαλδημοκράτε? περιφρόνησαν την εξουσία, επειδή δεν έκαναν το 1918 μια πραγματική επανά­σταση και αυτό γιατί ήταν στην υπηρεσία του ιουδαϊσμού και τη? χρηματιστική? διεθνού?!

Στι? εκλογέ? του Νοεμβρίου του 1932, τα επικαλούμενα το σο­σιαλισμό κόμματα (συμπεριλαμβανομένων των ναζί) πήραν το 707° των ψήφων. Παρ’ όλα αυτά, οι ναζί έχασαν δύο εκα­τομμύρια ψήφου?, ενώ οι κομμουνιστέ? αύξησαν τι? δικέ? του? κατά 20%. Η μεγαλοαστική γερμανική τάξη κατάλαβε ότι είχε έρθει η ώρα...

- 41 -

Page 44: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1 Λίγο αργότερα, για διαφορετικοί λόγου5, οι ιταλικά οργανώσει έκαναν το ίδιο σοβαρά λάθη . Οι εργάτε§ που είχαν καταλάβει τα ερ­γοστάσια, πίστεψαν ότι η επανάσταση είχε γίνει και έτσι δεν έθεσαν το ζήτημα του Kparc>us.

2 Ντιμιτρόφ: 20 χρόνια σοβιετική5 εξουσίαξ, σελ. 8, Bureau d’Editions, Παρίσι 1937

3 Zus 11 Γενάρη 1923,100.000 γαλλικά και βελγικά στρατεύματα κα­τέλαβαν τη βιομηχανική περιοχή ms Ρουρ καθώξ η γερμανική κυ­βέρνηση αδυνατούσε να καταβάλει έγκαιρα ns οφειλόμενε§ π ο λ έ μ ιέ αποζημιώσει . [ΣτΕ]

4 Ο Αλμπερτ Λέο Σλάγκετερ (Albert Leo Schlageter) ήταν μέλο$ των Freikorps, παραστρατιωτικών οργανώσεων που συγκροτήθηκαν στη Γερμανία μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκτελέ- στηκε από us γαλλικέ§ δυνάμει και τιμήθηκε cos εθνικόξ ripoaas από το Τρίτο Ράιχ. [ΣτΕ]

5 Το 1931, η γερμανική κυβέρνηση οργάνωσε την συγχώνευση ms Danat Bank και ms Dresdner Bank, οι οποίε§ κυριαρχούσαν στο τρα­πεζικό και βιομηχανικό σύστημα ms Γερμανία§. Υπό μορφή δανείων ή αγορά$ μετοχών, προκατέβαλε περισσότερα από 1 δισ μάρκα και βρέθηκε ιδιοκτήτη του 90% του κεφαλαίου αυτών των μεγάλων τρα­πεζών KaOcos και του 70% πολλών άλλων. Εξαγόρασε σε τιμέ§ τρεί$ φορέ§ πιο υψηλέ§ ns μετοχέ$ μεγάλων τραστ onoos του τραστ του χά­λυβα κλπ. Η διαχείριση των εταιριών που συνδέθηκαν με αυτό τον τρόπο με το Kpanjs παρέμεινε στα χέρια των άμεσων και έμμεσων εκπροσώπων του χρηματιστικού καπιταλισμού.

6 Ντιμιτρόφ Γ. : Η ενότητα ms εργατική$ τάξη$ στην πάλη ενάντια στον φασισμό, σελ. 19, Bureau d’Editions, Παρίσι 1937

7 Ντιμιτρόφ ο.π. σελ. 20 και 21

- 4 2 -

Page 45: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

*

Το Χιτλερικό Κίνημα

Υπάρχουν πολύ διαφορετικέ? ερμηνείε? και εκτιμήσει? γι’ αυτό το κίνημα και για το θρίαμβό του. Στην αρχή, ορισμένοι συγγράφει? και πολιτικοί εκτιμούσαν ότι η

επιτυχία του Χίτλερ δεν αντιπροσώπευε παρά μια στιγμιαία νίκη τη? αντίδραση?, όπω? συμβαίνει με τι? δεξιέ? κυβερνήσει? σε κοινοβουλευτικέ? χώρε?. Άλλοι συνέδεαν το χιτλερισμό με το βοναπαρτισμό. Ωστόσο, ο Μαρξ κατέδειξε πω? το ναπολε­όντειο καθεστώ? στηρίχτηκε απ’ όλου? του? μικρού? αγρότε?, διότι εκπροσωπούσε πραγματικά τα συμφέροντα του?. Η Γαλ­λική Επανάσταση του? είχε προσφέρει τη γη και ο Ναπολέων Ά ήξερε πώ? να εδραιώσει us κατακτήσει? τη? Επανάσταση?.

Ο χιτλερισμό? δεν έχει τόσο συγκεκριμένη κοινωνική βάση. Εντούτοι?, δεν πρόκειται για μια στιγμιαία αντίδραση. Αντιπρο­σωπεύει ένα νέο «σύστημα», δηλαδή μια προσπάθεια του με­γάλου χρηματιστικού κεφαλαίου να επιβιώσει μέσα στη γενική κρίση του καπιταλισμού και να προσαρμόσει την οικονομία και το κράτο? στι? ανάγκε? του. Προσπαθεί να διασωθεί χρη- σιμοποιώντα? εναλλάξ τη βία και το πολιτικό ψέμα σε πρωτό­γνωρη μέχρι στιγμή? κλίμακα1.

- 4 3 -

Page 46: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Υποστηρίζεται επίσα ότι ο xnXepiopos αποτελούσε μια νίκη των μεσαίων τάξεων απέναντι στο μεγάλο κεφάλαιο και στο προλεταριάτο, επειδή ένα μεγάλο μέρο5 των ψηφοφόρων και των Ταγμάτων Εφόδου του Χίτλερ προερχόταν από τα μεσαία στρώματα. Αλλά onoos αποδείχθηκε, οι μεσαίε5 τάξεις δεν βγή­καν κερδισμένε5 από αυτό το εγχείρημα. Εξαπατήθηκαν.

Ειπώθηκε ακόμα ότι όλοι όσοι έχασαν τα προνόμιά tous, ανε­ξάρτητα από την τάξη στην οποία ανήκαν στρατεύτηκαν ous φασιστικέ§ οργανώσει και εκμεταλλεύτηκαν το κράτο§ και us κερδοφόρε5 λειτουργίε§ του υπό την καθοδήγηση ορισμένων πολυτάλαντων κακοποιών. Η χιτλερική ηγεσία αποτελούν- ταν πράγματι από av0pa)nous απόβλητου5, επαγγελματίε§ τυ- χοδιώκτε§, παλιού5 στρατιωτικού5 oncos ο Γκέρινγκ, μποέμ και αποτυχημένου§ φιλολογίζοντε§ oncos ο Γκέμπελ§, νευρωτικού5 onoas ο Χίτλερ, σοδομιστέ5 onos ο Ρεμ. θέλησαν αξιώματα και τα απέκτησαν. Αλλά η ηγεσία του χιτλερικού κινήματο5, ύστερα από την κατάληψη ms εξουσία5, ήταν ιδιαίτερα σκληρή και αποφασιστική. Δεν ήθελε να λεηλατήσει τον εθνικό πλούτο υπέρ των τυχοδιίοκτών, αλλά να εδραιώσει τον πλούτο του με­γάλου κεφαλαίου. Οι κοινωνικοί παρίε5 χρησιμοποιήθηκαν και δεν έλαβαν παρά ελάχιστη ελεημοσύνη.

Ακούστηκε, τέλος, να μιλούν για «χιτλερική επανάσταση» και φασιστικό σοσιαλισμό. Σίγουρα υπήρχαν ous γραμμέ5 των ναζί ειλικρινε επαναστάτη οι οποίοι ήθελαν να εγκαθιδρύσουν στη Γερ­μανία κάποιου είδου§ σοσιαλισμό. Οι ηγέτες aums ms τάσα, κρίθηκαν ύποπτοι και συντρίφτηκαν από τον Χίτλερ με us “εκκαθαρίσει” ms 30ris Ιουνίου 19342.

Αυτέ5 οι εσφαλμένε$ εκτιμήσει μπορούν να οδηγήσουν σε εσφαλμένη πολιτική. Μπορούν να ωθήσουν είτε σε συνθηκο­λόγηση με tous φασίστε5 είτε σε έναν αγώνα φυσική$ εξόντω- oris tous με τη χρήση τρομοκρατικών μεθόδων ή άλλων

- 44 -

Page 47: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

μέσων. Μπορεί ακόμη να οδηγήσουν στην αναμονή ins κα­τάρρευσή του καθεστώτο5 ή στην αντίληψη ότι θα είναι αι­ώνιο. Οι θεωρίε? αυτέ? είναι εσφαλμένε? πρώτα απ’ όλα διότι υποθέτουν ότι ο χιτλερισμό? είναι ένα ομοιογενέ? κόμμα, με σταθερέ? ιδέε? και πρόγραμμα, με ξεκάθαρη πολιτική στρά­τευση. Όμω?, ο χιτλερισμό? ήταν περισσότερο ένα κίνημα παρά ένα κόμμα, και ένα κίνημα άκρω? ασαφέ?. Το ταλέντο του Χίτ­λερ ήταν να μη δεσμεύεται ποτέ σε ένα συγκεκριμένο πρό­γραμμα. Το 1927, ένα? υπολοχαγό? του Χίτλερ, ο Στράσερ, μέλο? τη? Αριστερά? του κόμματο?, έκανε μια καμπάνια για την αύξηση των μισθών. Εξάλλου, το χιτλερικό κόμμα δεν ήταν ένα «εργατικό και σοσιαλιστικό» κόμμα; Εκείνη την εποχή ο Χίτ­λερ άρχισε να συνδέεται με του? καπιταλιστικού? κύκλου? που επιθυμούσαν να εξασφαλίσουν τον έλεγχο του κράτου?, να συν­τρίψουν τα συνδικάτα και τι? συλλογικέ? συμβάσει?, να μειώσουν του?μισθού?. Την ίδια εποχή ο ΧπλΕρσυναναστρεφόταν τακτικά τον περίγυρο του πρίγκιπα Ρούπρεχτ και του? βαυαρικού? μοναρ­χικού? κύκλου?. Τότε ήταν που αποδοκίμασε τη μεγάλη καμπάνια ενάντια στην επιστροφή των περιουσιακών στοιχείων στου? πρώην βασιλεύοντε? πρίγκιπε?. Επέκρινε αυτή την «επίθεση στην ατομική ιδιοκτησία». Παρ’ όλα αυτά, ο Φέντερ, ο θεωρη­τικό? του κινήματο?, ήθελε να καταργήσει αυτό που αποκα- λούσε σκλαβιά του κέρδου?, δηλαδή τον καπιταλισμό. Το πρόγραμμα του κόμματο? (τα «25 σημεία») εμπεριέχει θέσει? για την εθνικοποίηση των τραστ, τη συμμετοχή των εργατών στα κέρδη, την εκχώρηση των μεγάλων καταστημάτων στου? μικρέμπορου?. Αυτό το πρόγραμμα δεν ήταν έργο του Χίτλερ αλλά του σιδηροδρομικού υπαλλήλου Ντρέξλερ και του μη­χανικού Φέντερ. Ανάλογα με vs συνθήκε?, αυτό το πρόγραμμα άλ­λοτε το αθετούσαν και άλλοτε πανηγυρικά το επιβεβαίωναν. Το ναζισπκό κόμμα εμφανίζεται λοιπόν σε ένα τμήμα των εκλογέων ω? το μόνο κόμμα που είναι ικανό να πραγματοποιήσει το σοσιαλισμό και σε άλλου? σαν το μόνο κόμμα που είναι ικανό να τον αποτρέψει!

- 4 5 -

Page 48: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Η ιστορία του χιτλερικού κινήμαιοδ είναι ένα αριστοτέχνημα δογμαιικήδ ασυνέπειαδ, κακοπιστίαδ και πολιτικών τεχνασμά­των.

Ο Χίτλερ δεν εμπόδισε ποτέ κανέναν από t o u s λοχαγούδ του να προξενήσει οποιαδήποτε αναταραχή, όταν είχε πιθανότητεδ να επιτύχει. Ενθάρρυνε ns πιο αποκλίνουσε5 φράξιε5, για να ns διαλύσει εν συνεχεία φέρνοντά§ ies αντιμέτωπε§, ενώ οι ίδιθ5 εμφανιζόταν cos ο απόλυτο5 Kpims. Ο ίδιο§ όμω§ δεν δη­μιούργησε τίποτε δικό του. Το μικρό βιβλίο του Άντον Ντρέξ- λερ Η πολιτική μου αφύπνιση {Mon reveil politique) το οποίο εκδόθηκε το 1919, πριν από το 0 αγών μου, αποτελεί το πρό­τυπό του. Η ρητορική του Χίτλερ στηρίζεται στα άρθρα του ποιητή ΝτίτριχΈκαρτ, ο onoios εξήγησε στο Χίτλερ τη θεωρία ms ανώτερα apias φυλή§ που είχε επινοήσει ο Γάλλο§ Γκομ- πινό. Autos ο noinms μεταφέρει τη δική του εικόνα στον Χίτ­λερ και σχεδόν κατά λέξη os δικέ5 του τρομακτικέ§ φράσει$, ona)s αυτή: «Η πεποίθηση ότι έχουμε δίκιο να χρησιμοποι­ήσουμε τα πιο σκληρά όπλα εδράζεται στην ύπαρξη \iias φα- vanKris nioms».'

Η δύναμη του Χίτλερ βρίσκεται στην απεριόριστη εμπιστοσύνη που είχε στον εαυτό του και στην αποστολή του. Λατρεύεται σήμερα σαν Γερμαν05 Μεσσία5 (δείτε το ειρωνικό μικρό βιβλίο του Mopis Μπεντέλ: Monsieur Hitler - 0 κύριος Χίτλερ) επειδή πίστεψε πρώτα στην αποστολή του cos Μεσσία. Με άλλα λόγια, η ματαιοδοξία του είναι απεριόριστη. Στη Γερμανία, σήμερα, όλοι χαιρετιούνται onKcovovras το χέρι και φωνάζονταδ «Χάιλ Χίτλερ!». Λέγεται ότι ο ίδιο§ ο Χίτλερ χαιρετίζει σηκώνοντα5 το χέρι και φωνάζοντα§ «Χάιλ Χίτλερ!».

Ο Χίτλερ δεν έχει SikIs του απόψει§. Έγινε το ανδρείκελο, ο αχυράνθρωπο5 του μεγάλου κεφαλαίου. Η ανάδειξη του Χίτλερ αποδεικνύει ότι σε συνθήκε5 υλική§ και ηθική$ αποσύνθεσή

- 4 6 -

Page 49: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

ενό? έθνου?, όταν δεν υπάρχει καμία κινητήρια δύναμη ικανή να περισυλλέξει την κληρονομιά και να συνεχίσει το υλικό και πνευματικό του έργο, τότε η κακή πίστη, η απουσία ηθικών ενδοιασμών και η ακμάζουσα ανοησία αντικαθιστούν us απού- σε5 δυνάμει?. Ο Χίτλερ το ήξερε καλά και γι’ αυτό υποσχέθηκε στου? μικρού? καπιταλιστέ? και στα μεσαία στρώματα τη σω­τηρία, την επιστροφή στην όμορφη αστική προπολεμική Γερ- μανία, την πάλη ενάντια στον κακό σπεκουλαδόρικο καπιταλισμό.

Στου? εργάτε? υποσχέθηκε το σοσιαλισμό. Το 1932, πήγε να τον συναντήσει μια αντιπροσωπία γυναικών και ο Χίτλερ τού? δήλωσε: «Το πρόγραμμά μου είναι κάθε Γερμανίδα να βρει σύ­ζυγο». Στου? αγρότε? υποσχέθηκε τον πλούτο, την διάθεση των προϊόντων τους. Στου? μεγάλου? γαιοκτήμονε? υποσχέθηκε την προστασία των ιδιοκτησιών του? και τη συνέχιση των πλουσιο­πάροχων επιδοτήσεων. Στους χρηματιστέ? υποσχέθηκε την κυ­ριαρχία του? στο κράτο? και αυτή είναι η μόνη υπόσχεση την οποία κράτησε! Σε όλου? υποσχέθηκε το μεγαλείο ms Γερμα- vias και την ενότητα σε μια μυστικιστική κοινότητα, δηλαδή κάτι νεφελώδε?, καινούργιο φαινομενικά, αλλά εντούτοι? κα- θησυχαστικό.

Ο Χίτλερ θεωρείται ο συντάκτη? των σημείων του προγράμ- ματο? που αφορούν την εθνική ενότητα. Μπορούμε να δε­χτούμε ότι αγαπούσε τη Γερμανία με πάθο? και ειλικρινή φανατισμό. Όμω? απόλυτα ειλικρινή? είναι ως npos το μίσος του ενάντια στου? Εβραίου? και στου? μαρξιστέ?. Η δύναμη του μίσου? του είναι υπέρμετρη, αλλά και παιδαριώδη?. Στα νιάτα του ο Χίτλερ πίστευε ότι ο Λένιν ήταν Εβραίο?, ότι όλοι οι ψεύ- τε? δημοσιογράφοι και οι παρακμιακοί και ακατανόητοι καλ- λιτέχνε? ήταν Εβραίοι, καθώ? και ότι όλοι οι Άγγλοι και οι Γάλλοι εχθροί τη? Γερμανία? ήταν Εβραίοι. Δημιούργησε ένα μύθο, τον «παγκόσμιο Εβραίο», τον Weltjude, τον οποίο μισεί

- 4 7 -

Page 50: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

τρελά. Μισεί του? μαρξιστέ? διανοούμενου? με το πάθο? που νιώθει ο άξεστο? άνθρωπο? ενάντια στη διανόηση όντα? ο ίδιο? αποτυχημένο? καλλιτέχνη? (ήθελε να γίνει ζωγράφο?) και δια­νοούμενο? (αναγκάστηκε να διακόψει τι? σπουδέ? του). Σε μια απίστευτη ομιλία, το 1935, κατήγγειλε όλη τη μοντέρνα τέχνη και τη σύγχρονη κουλτούρα ω? μολυσμένη από τον ιουδαϊσμό και τον μαρξισμό! Το αντισημιτικό του δόγμα έρχεται περιέργω? σε αντίθεση με τον υποτιθέμενο έρωτά του για το γερμανικό λαό. Γράφει:

Το εβραϊκό δόγμα τον μαρξισμού απορρίπτει την αριστοκρατική αρχή, και βάζει στη 3έση τον αιώνιον προνομίον τον πιο δννατού τη μα[α τον αριόμού και το νεκρό βάρος της3.

Αλλά τι σημασία έχει μία επιπλέον αντίφαση, ο Χίτλερ αγαπάει χωρί? αμφιβολία το γερμανικό λαό όπω? αγαπάμε ένα θύμα. θέλει να είναι ένα? αριστοκράτη?, αυτό? ο οποίο? ήταν ο χαφιέ? των συντρόφων του, των κόκκινων στρατιωτών τη? Βαυαρία?. Η περιφρόνησή του για το λαό ήταν, δυστυχώ?, απόλυτα δι­καιολογημένη. Είδαμε προεκλογικέ? αφίσε? στην εποχή τη? Δημοκρατία?, οι οποίε? επικαλούνταν ευθέω? το σεξουαλικό γόητρο του όμορφου Αδόλφου. Και αυτό είχε επιτυχία.

Ο Χίτλερ είναι ρατσιστή?, θέλει οι Αριοι να κυριαρχήσουν στον κόσμο. Και αυτό είναι ένα ωραίο σενάριο μυστηριακή? και δημαγωγική? ανάταση?. Δεν είναι άλλωστε κολακευτικό για ένα ταπεινό μέλο? τη? γερμανική? κοινότητα?, για ένα βιο- τέχνη ή για ένα αγρότη να ακούει να του λένε ότι είναι ευγε- νή?, ότι στι? φλέβε? του ρέει το προνομιούχο αίμα τη? εκλεκτή? φυλή?, ότι τα προτερήματά του αξίζουν περισσότερο από εκείνα των διανοούμενων, των μορφωμένων και των καλλιτεχνών και ότι, όπω? ο Ζίγκφριντ, ο νέο? πολεμιστή? των θρύλων και τη? βαγκνερική? όπερα?, θα ξεκινήσει για την κατάληψη του κό­σμου και θα μπορέσει μια ημέρα να καθίσει στο συμπόσιο των

- 48 -

Page 51: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

κυβφνητών του κόσμου για να πια ίό νέκταρ οερβιρισμένο από rous υποβιβασμένουδ σε σκλάβουδ υπανθρώπουδ!

Αν και ο Χίιλερ δεν χρησιμοποιεί καιά λέξη τέτοιεδ τρελέδ υποσχέσεΐδ, am is εμμέσου εμπεριέχονται oils ομιλίεδ ίου . Οι ιδεολόγοι ίου -ο Ρόζεμπεργκ, ο Μπόμλερ κ.ά.- το κάνουν εξ ονόματόδ ίου. Λέγονται και διάφορα άλλα. Ο λόγιοδ paioioms Γκάουχ δηλώνει στο (βιβλίο) Nies fidoeis φυλετικών ερευνών (jSfou- velles Bases de recherches raciales) ότι μόνο η βόρεια φυλή εκφέρει ήχουδ πραγματικά έναρθρουδ και ότι δεν έχει αποδειχτεί ότι οι μη βόρειοι δεν μπορούν να αναπαραχθούν με t o u s χιμπα- τζήδεδ. Ένα ναζισηκό βιβλίο για την παιδεία εμπεριέχει αυτή την αξιοθαύμαστη φράση: «ο Εβραίοδ Ιούδαδ θα παραδώσει τον Άριο Ιησού στουδ κακούδ Εβραίουδ». Ιδού και ένα παρά­δειγμα χιτλερικού λυρισμού: «Δεν σε χρειαζόμαστε πλέον, ξένο λεμόνι. Το γερμανικό ραβέντι4 θα σε αντικαταστήσει! Το ρα- βέντι είναι έναδ καθαρισηκόδ παράγονταδ που ταιριάζει με το γερμανικό πρότυπο. As επανορθώσουμε με το γερμανικό ρα- βέντι τα αμαρτήματα το οποία διαπράχτηκαν με το μη γερμα­νικό λεμόνι».

Οι αντιδραστικοί και οι φασίστεδ κατηγορούν την κοινοβου­λευτική δημοκρατία ότι αποτελεί το θρίαμβο των επαγγελμα- ηών φαφλαωάδωνκαιτωνδπμοηΜ Αλλά στην πραγματικότητα, ο ίδιοδ ο Χίτλερ αποτελεί τη γελοία αντανάκλαση αυτών των επαγγελμαηών φαφλατάδων, είναι το καταχθόνιο προϊόν \iias ατελούδ δημοκρατίαδ η οποία αφήνει το λαό στο iXeos ms προ- παγάνδαδ των εχθρών του. Πρέπει όμωδ να αναγνωρίσουμε ότι ο Χίτλερ είναι ivas λαμπρόδ pmopas. Τα πολυπληθή ακρο­ατήρια τον ηλεκτρίζουν. Σύμφωνα με xovs βιογράφουδ του και αυτούδ που βρέθηκαν κοντά του, πέρα από am is ns σηγμέδ είναι ivas άνθρωποδ αρκετά άχρωμοδ, novnpos μάλλον παρά έξυπνοδ, xcopis κουλτούρα, παρά το ότι διαθέτει ένα πραγματικό χάρισμα αφομοίωσή. Δεν εργάζεται, χαζεύει ασταμάτητα, εγ­

- 4 9 -

Page 52: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

καταλείπει τι? πιο σημαντικέ? δουλειέ? για να δει απανωτά πολλέ? ταινίε? ή μια μακρά? διαρκεία? όπερα του Βάγκνερ. Δεν έχει ιδιωτική ζωή. Δεν είναι παντρεμένο? και δεν έχει παι­διά. Γνωρίζουμε αρκετέ? ερωτικέ? ραδιουργίε? του, που όλε? τελείωσαν με τρόπο αρκετά ύποπτο. Δεν έχει προσωπική ύπαρξη. Είναι ο τύπο? του δημαγωγού που ζει για το δημόσιο θέαμα. Μπροστά σε ένα απέραντο τσίρκο με κερκίδε?, διακο­σμημένε? με οπαδού?, σημαίε?, προβολεί? και επευφημίε?, με­ταμορφώνεται. Αυτοσχεδιάζει λόγου? βροντερού?, κοφτερού?, φρενήρει?. Κραυγάζει, για παράδειγμα:

Αν ο Efipatos νικήσει tovs daovs τον κόσμον, το στέμμα τον da

είναι το πένθιμο στέμμα τψ avdpomorrpas και avws ο πλανήτης da oδηγηdείjavά στην έρημο μέσα από τον αιθέρα.

Αυτό δεν λέει τίποτα. Αλλά με τον τόνο και τη σκηνοθεσία τα πλήθη μαγνητίζονται. Μοιράζονται την τρέλα του ομιλητή. Ο ακροατή? ταυτίζεται μαζί του και πιστεύει ότι βλέπει σ’ αυτόν την ίδια τη Γερμανία. Είναι πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ολό­κληρα πλήθη τα συνέπαιρνε μια παιδιάστικη και θρησκευτική εμπιστοσύνη προ? τον Φίρερ. Στη Φρανκφούρτη το 1932, υπήρχαν τεράστια πανό στου? δρόμου?: «Ο Χίτλερ θα φτιάξει ψωμί !».

Μπορεί κανεί? να αναρωτηθεί πώ? μπόρεσαν να πάρουν στα σοβαρά έναν τέτοιο άνθρωπο. Στη διάρκεια μια? μεγάλη? συγ­κέντρωση?, ο Χίτλερ μιλούσε επαναλαμβάνοντα? τα συνήθη θέματά του για την ταπείνωση τη? Γερμανία? και την ανέχεια του γερμανικού λαού. «Ποιο? φταίει;» ρωτούσε και ο ίδιο? ετοι­μαζόταν να απαντήσει όπω? πάντα: «Φταίνε οι Εβραίοι, οι μαρ- ξιστέ?, η δημοκρατία, το σύστημα...» (στο λεξιλόγιο του Χίτλερ αυτή η τελευταία λέξη σημαίνει όλα όσα εκείνο? καταδικάζει), όταν, μέσα στην καλά προσχεδιασμένη παύση, ένα? ακροατή? απάντησε κοροϊδευτικά: «Φταίνε οι ποδηλάτε?!» Λέγεται ότι η

- 5 0 -

Page 53: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

φωνή ίου Χίτλερ πνίγηκε μέσα στα ξεσπάσματα γέλιου και ότι ήταν μία από ns σπάνιε5 αποτυχίε? του σε ομιλίε?. Όταν δεν τον έπαιρναν στα σοβαρά, όλα τα θεατρικά εφέ του αποτύγχα­ναν. Έπρεπε να επέλθει η ακραία ηθική καταρράκωση των με­σαίων τάξεων και m s γερμανική5 μικροαστική5 τάξη5, η αγωνία tous που κανεί§ δεν ήξερε να φωτίσει και να προσανατολίσει, για να πάρουν τον Χίτλερ στα σοβαρά.

Ο Χίτλερ αξιοποίησε επιδέξια ορισμένε5 απλέ$ και αποτελε- σματικέ§ ιδέε5 που είχε δανειστεί από tous npaHous φίλου5 του, κατά τη διάρκεια m s μεταπολεμική5 Kpions. Ο συνταγματάρχη ντε λα Ροκ, με us θέσε is του για την τιμή, τη νοικοκυροσύνη και την εθνική συμφιλίωση ήθελε να πετύχει το ίδιο αποτέλε­σμα. Ο Χίτλερ ήξερε να εξηγεί σε κάθε δυστυχή τη δυστυχία του με έναν χοντροκομμένο, αλλά απτό τρόπο. Και ήξερε να δείχνει εχθρού5 επίση$ ainous: τον μαρξιστή, τον Εβραίο. Τέλθ5, ήξερε να δημιουργεί ένα περιβάλλον από εξαίρετου5 προπαγανδιστέ5.

Ο Γκέμπελ§, ο μελαχρινό$ KovroniOapos για τον οποίο επινοή- θηκε η κατ’ εξαίρεση κατηγορία του «όψιμα κοντού και μελα­χρινού» Αρίου (ίmcbgedunkelte), έγραψε ένα μικρό τόμο με θέμα την προπαγάνδα cos τέχνη. Εκεί εγκωμιάζει αυτή την τέχνη πε­ρισσότερο και από την όπερα και θεωρεί ότι αυτή είναι η τέχνη που πρέπει να διαπλάσει τα πλήθη. Ο γλύπτη δουλεύει τον πηλό, ο καλλιτέχνη m s προπαγάνδα§ δουλεύει πάνω ous μάζε$. Οι χιτλερικοί επινόησαν γιγάντιε$ παρελάσεΐ5 με σημαίε5 που κυμάτιζαν και φώτα προβολέων που διασταυρώνονταν στον ουρανό σαν μακριά σπαθιά. Ήξεραν να χρησιμοποιούν ποικίλα εφέ, αλλά και na>s να περνούν από το τραγικό στο γε­λοίο. Κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών, φορ­τηγά έριχναν otous δρόμου$ χάρτινε§ σβάστικε$, καραμέλε§ και παιχνίδια σε χιτλερικά χρώματα. Ούτε ivas t o i x o s , ούτε ένα5 στύλθ5 δεν έμεινε xa>pis ένα σύνθημα ή ένα έμβλημα. Μεγάλε5

- 5 1 -

Page 54: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

oeipes ποδηλατών με καφέ πουκάμισα, όπου ο καθέναδ έφερε ένα γράμμα στην πλάτη και ous ρόδε? ms μηχανήδ του, περιέ­φεραν στουδ δρόμουδ και τα δρομάκια ns φράσεΐδ του Χίτλερ.

Οι χιτλερικοί «ξεπάστρεψαν» τον Στρέσεμαν με μία σκηνοθεσία τσίρκου. Autos ο άντραδ ήταν ο πιο σοβαρόδ πολιτικόδ στη Γερ­μανία μετά τον Μπίσμαρκ. Έγινε δημοκράτη στη διάρκεια ms πολιτικήδ του ζωήδ. Ήξερε nebs να αποσυνθέτει σταδιακά zoos

opous ms συνθήκηδ των Βερσαλλιών, να αναζητεί ένα πεδίο συμφωνίαδ με τον Μπριάν και να προσδίδει στη Γερμανία, μέσω διαπραγματεύσεων, ένα μέροδ του κύρουδ και ms διε- θνούδ αξιοπρέπειάδ ms. Ήταν αδιαμφισβήτητα ivas μεγάλοδ υπηρέτη ms Γερμανίαδ, και λόγω αυτού του ρόλου του οι ναζί έπρεπε να τον είχαν σεβαστεί. Μια ημέρα, ο Στρέσεμαν χρησι­μοποίησε μια φράση κάπω5 λογοτεχνική και ανακοίνωσε «την εμφάνιση στον ορίζοντα μια5 αργυρήδ ζώνηδ». Λίγε5 ημέρε5 αργότερα, σε μια μεγάλη συγκέντρωση όπου ήταν ομιλητήδ, εμφανίστηκαν πεντακόσιοι νέοι ναζί φορώνταδ στη στολή tous λωρίδεδ από ασημόχαρτο με το οποίο τυλίγουμε σοκολάτεδ. Ο Στρέσεμαν δεν μπόρεσε να μιλήσει. Ήδη άρρωστοδ, πέθανε λίγο μετά από οργή και ντροπή.

Το εθνικοσοσιαλιστικό κίνημα δεν είχε πρόγραμμα. Η ιστορία του σημαδεύεται από ποικίλα σκάνδαλα και από διαφθορά. Οι αρχέδ του, oncos ο ρατσισμόδ και ο γερμανισμόδ, αντικρούστη- καν επιστημονικά χιλιάδεδ φορέδ. Ενάντιά του στράφηκαν ηρωικοί αγωνιστέδ, έντιμοι πολιτικοί άνδρεδ, σοβαροί βιολόγοι και οικονομολόγοι. Παρά ταύτα θριάμβευσε. Γνωρίζουμε σή­μερα ότι ένα φασιστικό κίνημα το οποίο θα ήθελε να είναι λο­γικό, φέρνονταδ επιχειρήματα, αποδείξει και αριθμούδ, δεν θα είχε καμία πιθανότητα επιτυχίαδ. Ο φασισμόδ δεν έχει σοβαρά επιχειρήματα: δεν μπορεί να δικαιωθεί με τη λογική. Όταν ένα κίνημα έχει έναν τόσο ασαφή και παράλογο χαρακτήρα, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι επικίνδυνο. Επειδή ήταν ασυνάρ-

- 5 2 -

Page 55: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

τηχο, περιμέναμε πάντα τη διάλυοη του χιτλερικού κόμματος. Προετοιμαζόμασταν να δρέψουμε την κληρονομιά του. Όταν είδαμε τον κίνδυνο, ήταν πολύ αργά.

Στην εξωτερική πολιτική ο Χίτλερ δεν είχε μόνο πολύ απλές και δυναμικές ιδέες. Αντιθέτως, σ’ αυτό τον τομέα οι ιδέες του είναι σταθερές, άριστα τεκμηριωμένες και μάλιστα πολύ λογι­κές, εάν εξετάσουμε την αρχή στην οποία βασίζονταν: στην προετοιμασία της διάλυσης της συνθήκης των Βερσαλλιών (των εδαφικών ρητρών της) και εν συνεχεία στην προετοιμασία για την παγκόσμια κυριαρχία της Γερμανίας. Αυτό το πρόγραμμα περιορίζεται σε μερικές συγκεκριμένες παραγράφους : στην πραγματοποίηση, με κάθε μέσο, με κάθε βοήθεια, της υλικής, ιδεολογικής και ηθικής προετοιμασίας για πόλεμο -στην ανα­μονή της πιο ευνοϊκής στιγμής και στην «κεραυνοβόλο δράση» - στη μη ανάληψη ενεργειών κατά της Αγγλίας, που ήταν κυ­ρίαρχη των θαλασσών και των πρώτων υλών- στην απομό­νωση και συντριβή της Γαλλίας, ούτως ώστε στη συνέχεια να στραφεί προς την Ανατολή και να αποκτήσει «με το γερμανικό ξίφος τις μεγαλοπρεπείς πεδιάδες σιταριού που θα έρθει να ορ­γώσει το γερμανικό αλέτρι5». Αυτές οι αγροτικές περιοχές θα συμπλήρωναν τις βιομηχανικές ζώνες και θα καθιστούσαν το τρίτο Ράιχ οικονομικά αυτάρκες και κυρίαρχο του κόσμου.

Ασφαλώς, ο Χίτλερ μιλούσε πολύ για την ειρήνη. Την εποχή που η Γερμανία ήταν ακόμη αφοπλισμένη, πρότεινε τη μείωση των εξοπλισμών και τον περιορισμό του επανεξοπλισμού. Κα­τέθεσε μάλιστα και αριθμητικά στοιχεία προς έγκριση από τις άλλες δυνάμεις. Αυτοί οι αριθμοί ήταν πολύ μεγαλύτεροι απ’ ό,τι διέθετε η Γερμανία εκείνη τη στιγμή. Σύμφωνα με τις συν­θήκες ειρήνης, η Reichswehr (στρατός προορισμένος να μάχε­ται στο εσωτερικό ενάντια στο προλεταριάτο) δεν έπρεπε να ξεπερνά τους 100.000 άνδρες. Ο Χίτλερ δεχόταν να περιορίσει το νέο του στρατό σε 300.000 άνδρες. Στην πραγματικότητα, λοι­

- 5 3 -

Page 56: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

πόν, στο όνομα ms ασφαλές και ms yeppaviKhs τιμή5, ο Χίτ­λερ καθιστούσε αδύνατο κάθε αφοπλισμό. Το σχέδιό του ήταν να ανατρέψει tous opous των συνθηκών με ns υπογραφέ$ αυτών που θα συνυπέγραφαν. Οι ριζοσπάστε$ πασιφιστέ$ μπο­ρούν να μετανιώσουν που δεν πήραν τα λόγια του Χίτλερ «κατά λέξη» και «δεν τον κόλλησαν στον τοίχο» ή που η νότα του [Γάλλου υπουργού Εξωτερικών] Μπαρτού έβαλε τέλθ5 ous διαπραγματεύσε^ για τον αφοπλισμό και τον περιορισμό των εξοπλισμών. Μια πιο επιδέξια διπλωματία θα πίεζε iocos τον Χίτλερ, φέρνοντά$ τον πολύ πιο vcopis σε δύσκολη θέση ενώ­πιον ms παγκόσμια5 κοινή5 γνώμη$ των μεγάλων δημοκρα­τιών. Αλλά είναι πραγματικά αφελέ$ να πιστέψει κανεί§ έστω και για ένα λεπτό στον πασιφισμό του Χίτλερ επειδή μιλά για ειρήνη! Οι πιο πολεμοχαρεί§ δυνάμει αρχίζουν ns επιθέσει με λόγια ειρήνη. Η Ιαπωνία κήρυξε τον πόλεμο στην Κίνα και ισχυρίζεται ότι την έχει καταλάβει για να φέρει την ειρήνη και να την οργανώσει. Ο Μουσολίνι και ο Φράνκο ισχυρίστη­καν ότι έφερναν την τάξη, τον πολιτισμό, την κοινωνική ει­ρήνη στην Αιθιοπία και στην Ισπανία. Ήδη από το 1934 ο φον Μπλόμπεργκ έγραφε: «Ο naoicpiopos έχει ξεπεραστεί. Στρα­τιωτική δύναμη και Kp0TOS είναι πλέον ένα». Τη στιγμή μάλι­στα που ο Χίτλερ επαναλάμβανε ns πασιφιστικέ5 προθέσει$ του, και διαβεβαίωνε ότι δεν υπήρχαν πλέον επίδικα ζητήματα ανά­μεσα στην Γερμανία και τη Γαλλία, η τριανδρία Σαχτ-Χίτλερ- Γκέρινγκ μετέτρεπε σταδιακά τη γερμανική οικονομία σε πολεμική οικονομία.

Ο Χίτλερ δεν θέλει έναν πρόωρο πόλεμο, θέλει να περιμένει την πιο ευνοϊκή στιγμή από κάθε άποψη: υλική και ηθική, πο­λιτική και στρατιωτική. Υπ’ αυτή την έννοια, είναι naoiqnoms -σήμερα, θέλει να εξασφαλίσει ό,τι είναι δυνατόν με τη διπλω­ματική πίεση, θα χρησιμοποιήσει όσο γίνεται περισσότερο τον εκβιασμό του πολέμου και την απειλή που αντιπροσωπεύει ο

- 5 4 -

Page 57: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

στρατός ίου. Τέλος, με ns ομιλίες ίου έρχεται σε πλεονεκτική θέση απέναντι στο γερμανικό λαό. θα μπορέσει να επικαλε­στεί, αφού θα έχει προκαλέσει ο ίδιος τις αντιδράσεις άμυνας και τη σύναψη συμφώνων αμοιβαίας βοήθειας των πραγματικά ειρηνικών λαών, ότι η Γερμανία είναι για μια ακόμη φορά πε- ρικυκλωμένη και δέχεται επίθεση.

Οι πασιφιστές που πιστεύουν στην ειλικρίνεια του Χίτλερ και αποδέχονται τις αποικιακές διεκδικήσεις του -επειδή εκτιμούν ότι, πραγματικά, ο γερμανικός λαός πνίγεται μέσα στην τόσο περιορισμένη και πυκνοκατοικημένη επικράτειά του- αυτοί οι πασιφιστές δεν καταλαβαίνουν ότι οι διεκδικήσεις του είναι αν­τίθετες σε οτιδήποτε ειλικρινές μπορεί να υπάρξει στις χιτλε­ρικές προσδοκίες. Ο Φίρερ δεν ήταν αυτός που διακήρυξε πως το μεγάλο λάθος του Ράιχ του Μπίσμαρκ και του Γουλιέλμου A ' ήταν το ότι εφάρμοσαν αποικιακή πολιτική; Δεν είπε και επανέλαβε ότι η αποστολή του ήταν μόνο να ενώσει τα διά­σπαρτα τμήματα της κοινότητας Αρίων του γερμανικού Volk (λαού);Ή μήπως ο Χίτλερ δεν έχει πρόγραμμα στην εξωτερική πολιτική; Ή μήπως, πράγμα που είναι το πιο πιθανό, οι αποι­κιακές διεκδικήσεις του δεν είναι παρά ένας τρόπος πίεσης και εκβιασμού, ένα αντάλλαγμα για τις μεταγενέστερες διαπραγμα­τεύσεις; θα απαιτήσει ανταλλάγματα στην Ευρώπη.

Η ανάλυση της γερμανικής κατάστασης πραγμάτων δείχνει ότι στην πρόσφατη περίοδο της παγκόσμιας οικονομικής ακμής, η Γερμανία θα μπορούσε να εξάγει πολύ περισσότερα εργαλεία και μεταλλουργικά προϊόντα, και να εξασφαλίσει γι’ αντάλ­λαγμα, μέσω της κανονικής εμπορικής οδού, τις πρώτες ύλες οι οποίες δεν επαρκούν. Άρα η έλλειψη πρώτων υλών είναι ψέμα. Η χιτλερική Γερμανία δεν μπόρεσε να εξαγάγει αρκετά βιομη­χανικά προϊόντα, διότι παράγει πλέον μόνο κανόνια. Και θέλει τις πρώτες ύλες για να παραγάγει ακόμη περισσότερα κανόνια και να δημιουργήσει πολεμικά αποθέματα.

- 5 5 -

Page 58: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΛ

Elios να πιστέψουμε ότι ο Χίτλερ θέλει την ειρήνη, όταν ο i8ios λέει ότι η στιγμή ms κήρυξή του πολέμου το 1914, ήταν γι’ αυτόν μια στιγμή έκστασή:

Avris οι ώρες μου εμφανίστηκαν σαν λύτρωση. Πεσμένος κάτω από σφοδρό ενθουσιασμό, γονάτισα και ευχαριστούσα τον ουρανό (το Θεό), με την καρδιά να ξεχειλίζει από ευγνωμοσύνη.

Η ανάγνωση του M ein K am pf (Ο Αγών μου) είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική σε ό,τι αφορά τα αισθήματα του Χίτλερ και την εξωτερική του πολιτική. Στο εσωτερικό, ούτε μία υπόσχεση του ναζιστικού προγράμματο5 δεν εκπληρώθηκε. Στην εξωτερική πολιτική, δεν πραγματοποιήθηκε ούτε μία ενέργεια που να μην είναι αυστηρά σύμφωνη με os iSies του Mein Kampf. Αυτά τα κείμενα παραμένουν το κλειδί ms πολιτική$ ms Wilhelms- trasse6. Και αυτό αποτελεί την καλύτερη απάντηση σε όλου$ εκείνου5 που ισχυρίζονται ότι το Mein Kam pf είναι ένα νεανικό έργο, και ότι οι ιδέε5 που περιλαμβάνει έχουν εγκαταλειφθεί από τον ηγέτη του γερμανικού κράτου5. Από os εξωτερικέ$ δραστηριότητε$ ms Γερμανία5, μόνο η αποστολή τεχνικών, υλι­κών και εθελοντών στην Ισπανία δεν είχε προβλεφθεί στο Mein Kampf. Και opcos, ous 27 Ιουνίου 1937, ο Χίτλερ σε μια σημαν­τική ομιλία του τόνισε τη σημασία των ισπανικών πρώτων υλών για τη Γερμανία και το γερμανικό επανεξοπλισμό.

Ο Χίτλερ ξεκινά το βιβλίο του με μια πολύ σαφή δήλωση.

Από τη δυστυχία αυτού του λαού da γεννηθεί το ηθικό δικαίωμα στην απόκτηση ξένων εδαφών... τα δάκρυα του πολέμου da προ­ετοιμάσουν τη μελλοντική συγκομιδή7.

Με άλλα λόγια, η δυστυχία του γερμανικού λαού δεν προκα- λείται από τον καπιταλισμό, ούτε από τη δημοκρατία ή tous Εβραίου5, παρά την εμμονή του Χίτλερ με αυτά τα ζητήματα.

- 5 6 -

Page 59: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Προκαλείται από τη φτώχεια και την ανεπάρκεια ms γερμα- viKhs yns. Σύμφωνα με τον Χίτλερ, έναδ οικονομικόδ και κοι- νωνικόδ μετασχηματισμόδ δεν θα μπορούσε να επιλύσει τα προβλήματα του γερμανικού λαού, μόνο ο πόλεμοδ θα μπο­ρούσε.

Το καθήκον της εσωτερικής πολιτικής, είναι να σφυρηλατήσει το ξίφος. Το καθήκον της εξωτερικής πολιτικής είναι να διασφα­λίσει στο σιδηρουργό τη δυνατότητα να δουλέψει και να ψάξει για συμπολεμιστές8.

Στην Ευρώπη,

Υπάρχουν, στο κοντινό μέλλον, δύο πιθανοί σύμμαχοι για τη Γερμανία: η Αγγλία και η Ιταλία9.

Ο Χίτλερ αποφεύγει να πει ότι αυτή η προοπτική συμμαχίαδ με την Αγγλία έχει νόημα μόνο λόγω των δεσμών ανάμεσα στο μεγάλο γερμανικό καπιταλισμό και το Σίτι του Λονδίνου !

Πασχίζει λοιπόν εδώ και δύο χρόνια να διαιτητεύσει στη σύγ­κρουση ανάμεσα στην Ιταλία και στην Αγγλία για να us ενώσει υπό την ιδεολογική και πολιτική καθοδήγησή του. Φτάνει μέχρι το σημείο να δώσει συμβουλέδ σύνεσηδ στο Μουσολίνι. Ο otoxos του στην Ισπανία είναι να διασφαλίσει τον έλεγχο ms λεγόμενέ «εθνική$» ισπανική$ κυβέρνησή, να αποκτήσει δι­καιώματα otis πηγέ$ πρώτων υλών, κλείνοντα$ συμφωνία με z o o s μεγάλου5 Άγγλου5 καπιταλιστέ5.

Ενάντια σε ποιον θέλει να πραγματοποιήσει αυτή τη συμμαχία;

Και apxds εναντίον ms Γαλλία5:

0 θανάσιμος, αμείλικτος εχθρός του γερμανικού λαού είναι και παραμένει η Γαλλία. Ανεξαρτήτως ποιος κυβέρνησε και θα κυ-

- 5 7 -

Page 60: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

βερνήοει τη Γαλλία. Ακόμα και αν είναι είναι οι Βονρβόνοι και οι Γιακοβίνοι, οι βοναπαρτιστές ή οι αστοί δημοκράτες, οι ιερείς ή οι μπολσεβίκοι, ο τελικός σκοπός της εξωτερικής τους πολιτικής da είναι πάντα να επιχειρήσονν την κατάληψη των συνόρων τον Ρήνον... χάρη στη διαίρεση και το διαμελισμό της Γερμανίας...Η Γαλλία δεν θέλει να νπάρχει μια δύναμη που ονομάζεται Γερ­μανία10...

Αντός ο λαός, πον όλο και περισσότερο νεγροποιείται και σννδέ- εται με τις εβραϊκές προσδοκίες για παγκόσμια κυριαρχία, είναι ένας διαρκής κίνδννος για τη λενκή ψνλή11...

Η συντριβή ins Γαλλίας δεν αποιελεί για τον Χίτλερ παρά ένα μέσο και μια πρώτη κίνηση. Ο στόχος δεν είναι να επαναφέρει τα σύνορα του 1914, ακόμη και διευρυμένα προς τη Δύση. Οι παγγερμανιστές δεν βλέπουν ούτε καθαρά ούτε μακριά. Ο στό­χος του Χίτλερ είναι να κάνει τη Γερμανία μια παγκόσμια δύ­ναμη ίση ή ανώτερη από την Αγγλία ή τις Η ΠΑ12 αλλά για να γίνει αυτό,η χώρα πρέπει πρώτα να φτάσει σε μια «υγιή»κατά- σταση τόσο από διατροφική όσο και από στρατιωτική άποψη. Η Γερμανία πρέπει συμπληρώσει τα βιομηχανικά της εδάφη με αγροτικές γαίες . θ α αποκτήσει έτσι τον αναγκαίο ζωτικό χώρο13 και συνεπώς θα γίνει το πρώτο βήμα προς την παγκό­σμια κυριαρχία.

Το ναζιστικό κίνημα πρέπει, ανεξάρτητα από προκαταλήψεις, «να ενώσει το λαό μας και τις δυνάμεις του για να προχωρήσει προς τα μπρος στο δρόμο που θα βγάλει το λαό από τα στενά όριά του προς νέες περιοχές».

Η τακτοποίηση των λογαριασμών με τη Γαλλία

δεν μπορεί να έχει νόημα παρά μόνο εάν χρησιμεύει για να προ­φυλάγουμε τα νώτα μας για την επέκταση της επικράτειας... Αρ-

- 5 8 -

Page 61: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

χιξονμε εκεί όπου τελειώσαμε πριν εξακόσια χρόνια. Ανακό­πτουμε την πορεία των Γερμανών npos το Νότο και τη Δύση και στρέφουμε το βλέμμα μας στην Ανατολή14.

Enions, δεν πρέπει να επιιραπεί να υπάρχουν στην Ευρώπη δύο ηπειρωτικά δυνάμει. Μια άλλη ηπειρωτική δύναμη πρέ­πει να καταοιραφεί με κάθε μέσο15.

Πρέπει με κάθε kooios να αποφευχθεί ένas npocopos πόλεμοδ. Eumxcos η Γαλλία δεν είναι σε θέση να ιον κάνει μόνη ins. Η ιταλο-Αγγλο-γερμανική συμφωνία θα επιτρέψει στη Γερμανία να «προχωρήσει με κάθε άνεση ous προετοιμασίε$» διότι ο θα- νάσιμοδ εχθρ05, η Γαλλία, «θα περιέλθει σε απομόνωση16» και οι συμμαχίεδ ms θα καταρρεύσουν.

Τέλθ5,

αν μιλάμε για νέες περιοχές στην Ευρώπη, δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε κατ αρχάς τη Ρωσία17. Αλλά όπως πρέπει γι ’ αυτό να υπάρχει η δύναμη, όπως ο θανάσιμος εχθρός, η Γαλλία, μας στραγγαλίζει, μας αφαιρεί τη δύναμη, είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε όλες τις θυσίες οι οποίες θα συμβάλουν ώστε να μα­ταιωθούν οι προσπάθειες της Γαλλίας για μια κυρίαρχη, θέση στην Ευρώπη. Σήμερα κάθε χώρα, όπως εμείς, η οποία βρίσκει ανυπόφορη αυτή την προσπάθεια είναι φυσικός μας σύμμαχος. Μπροστά σε μια τέτοια χώρα κανένα βήμα δεν πρέπει να μας φαίνεται πολύ επώδυνο, ούτε και καμία θυσία αδύνατη, αν εμείς είμαστε, τελικά, σε θέση να σκοτώσουμε τον εχθρό18.

Σε αυτό το κεφαλαιώδου5 σημασία$ σημείο, ο Χίτλερ επανέρ­χεται ακούραστα. Χρειάζεται μια «οριστική εξήγηση με την Γαλλία»... «η εκμηδένιση ms Γαλλία519» για να φτάσει να πραγ­ματοποιήσει την αυτοκρατορία των 250 εκατομμυρίων Γερμα­νών σε έναν επαρκή ζωτικό χώρο20.

- 5 9 -

Page 62: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Αυτά τα κείμενα κυκλοφόρησαν σε εκατομμύρια αντίτυπα στη Γερμανία. Το κομμουνιστικό κόμμα είναι το μόνο το οποίο τα γνωστοποίησε στον γαλλικό λαό, μια και τον αφορούσαν πρω­ταρχικά.

Αποτελούν, onoas λέει από το βήμα ms Βουλή$ ο Mopis Τορέζ τη Βίβλο ms σύγχρονέ Γερμανία5. Τίποτα δεν μπορεί να \ias κάνει να σκεφτούμε ότι ο Χίτλερ αποκήρυξε έστω και ένα ση­μείο αυτού του προγράμματο5 το οποίο είναι ο μόνο5 λόγο$ ύπαρξή του κινήματ05 του και ms υποτιθέμενέ αποστολή§ του .

Ορισμένε5 φράσει§ που βρίσκονται ons πρώτε§ εκδόσει§ του M ein K am pf διαγράφηκαν και αντικαταστάθηκαν από πιο πρόσφατε§. Αυτή για παράδειγμα:

Η Γερμανία δεν έχει ιδέα μέχρι ποιον σημείου πρέπει να ε[α- πατηθεί ο λαός για να κερδηδούν άνθρωποι που da παλέψουν για την υπόθεσή της.

Καμία φράση που αφορά την εξωτερική πολιτική δεν εξαφα­νίστηκε !

- 6 0 -

Page 63: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1 Δείτε στο βιβλίο του Palme Dutt Φασισμό$ και Επανάσταση (Edi­tions Sociales Ineternationales, Παρίσι), ns αναφορέ$ που παρου­σιάστηκαν στο 7° συνέδριο ins Κομμουνιστική$ Aie0vo0s (Bureau d’Editions, Παρίσι) κλπ.2 Ο Λεφέβρ αναφέρεται στην «Νύχτα των μεγάλων μαχαιριών» [ΣτΜ]3 Mein kampf, Ο Αγών μου, έκδοση 1934, σελ. 69.4 Ραβέντι(ΓΗυΒ3ΓΒε): Λαχανικά του γένου5 Rheum με υπόξινη γεύση. [ΣτΜ]5 Mein kampf, Ο Αγών μου, έκδοση 1934, σελ. 743 κλπ.6 Στμ. Wilhelmstrasse είναι το γερμανικό υπουργείο εξωτερικών7 Mein kampf, Ο Αγών μου, έκδοση 19348 Mein kampf, Ο Αγών μου, έκδοση 1934, σελ. 6899 Mein kampf, Ο Αγών μου, έκδοση 1934, σελ 70510 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ. 699. Αυτό το κείμενο έπρεπε να προβληματίσει τον κ. Flandin koOojs και xovs αντιδραστικούς και φιλοχιτλερικού5 γάλλου§11 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 70412 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 729 και 73813 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 72814 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 74215 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 75416 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 75517 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 74218 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 75719 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 76620 Mein kampf, Ο Αγών μου, σελ 767, κεφάλαιο XV και τελευταίο

- 6 1 -

Page 64: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

*

Το Τρίτο Ράιχ

Υπάρχουν άνθρωποι που επισκέπτονται τη χιτλερική Γερμα­νία και επιστρέφουν λέγοντα?: «Τα πράγματα δεν είναι oncos λένε. Η ζωή κυλάει ομαλά. Βλέπουμε ανθρώπου? στιs μπιρα- ρίε?, στα σινεμά. Βλέπουμε εργάτεδ που πάνε ήσυχα στη δου­λειά tous. Δεν \ias ενοχλούν όταν δεν ασχολούμαστε με την πολιτική...» Αυτοί οι αφελεί? τουρίστε? φαντάζονταν, xcopis αμ­φιβολία, ότι θα έβρισκαν έναν ένοπλο αστυνομικό πίσω από κάθε περαστικό και θα έβλεπαν μόνο τρομαγμένα ή οργισμένα πρόσωπα. Αλλά όταν ένα καθεοτα^ έχει φτάσει σε αυτό το ση­μείο, τότε έχει έρθει η τελευταία του ώρα...

Για να κρίνουμε ένα καθεοτα^, πρέπει να συγκρίνουμε τα πο­λιτικά του δεδομένα. Πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε το σύνολο, τη γενική κατεύθυνση, την τάση που εκφράζεται, ώστε να συνδέσουμε τη συνολική προοπτική με ns χαρακτηριστικέ? λεπτομέρειε?.

Στου? σύγχρονου5 αγώνε?, αναμφίβολα υπάρχουν πολλοί δρό­μοι που οδηγούν στη νίκη. Η νίκη απαιτεί ενότητα και πει­θαρχία, μέθοδο και δύναμη. Πριν κρίνουμε μια πράξη, πρέπει να αναρωτηθούμε ποιο σκοπό εξυπηρετεί, πού στοχεύει. Όταν ορισμένοι δημοκράτε? παραλληλίζουν το χιτλερικό καθεστώ?

- 6 2 -

Page 65: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

το οποίο συνιρίβει ious avtindXous του (ious SnpoKpaies, z o o s

πασιφιστέ5, ious μαρξιστέδ) με το σοβιετικό καθεστώδ το οποίο πολεμά tous εχθρού§ του σοσιαλισμού, πρέπει να ρωτήσουμε z o o s δημοκράτε§: «Κρίνετε με τον ίδιο τρόπο ένα στρατιώτη του δημοκρατικού ισπανικού στρατού και ένα Μαυριτανό του Φράνκο επειδή και οι δύο κρατάνε όπλο; Ναι ή όχι;»

Είναι πιθανό στη χιτλερική Γερμανία να μην καταδιώκουν zovs ανθρώπουδ που δεν ασχολούνται με την πολιτική, δηλαδή ooous χαιρετούν φωνάζονταδ «Χάιλ Χίτλερ!», αυτούδ που ψη­φίζουν υπέρ του Χίτλερ και τον επευφημούν όταν περνάει, εκείνουδ που δεν ακούνε στο ραδιόφωνο κανέναν ξένο σταθμό και αποδέχονται tous διατροφικούδ περιορισμούδ. Ωστόσο, ο ειρηνιστήδ συγγραφέαδ φον Οσιέτσκι έμεινε για πολύ καιρό έγκλειστοδ σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσή μαζί με πολλούδ άλλουδ που συνελήφθησαν να «ασχολούνται με την πολιτική». Και αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σαμποτέρ ms Γερμανίαδ. Αν­τίθετα, είναι αυτοί που εκτιμούν με τα πιο ορθολογικά επιχει­ρήματα ότι ο χιτλερισμό§ δεν θα φέρει πραγματική λύση στα προβλήματα των Γερμανών.

Ο φον Οσιέτσκι έμεινε έγκλειστο§ σε στρατόπεδο συγκέντρω- ons μέχρι την ημέρα που η παγκόσμια κοινή γνώμη υποχρέ­ωσε tous χιτλερικούδ να απελευθερώσουν έναν άνθρωπο του οποίου είχαν καταστρέψει την υγεία. Εν τω μεταξύ, ο Χίτλερ με το σατανικό χιούμορ του αποφάσισε να διαθέσει το ποσό του βραβείου Νόμπελ1 για τη χρηματοδότηση των στρατιωτικών εξοπλισμών.

Ιδού nobs περιγράφει την τύχη των πολιτικών κρατουμένων ο παράνομοδ αντιφασιστικ05 σταθμ05 του T.S.F.

Το φαγητό wvs αποτελείται από σούπα με νερό χωρίς ctinosκαι ξερό ψωμί κ,λπ. Σκουλήκια και έντομα κολυμπάνε μέσα σ ’

- 6 3 -

Page 66: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

αντέε ns αλενρόσονπες. Οι διευθυντές των φυλακών μείωσαν το κόστος σε 25 ηφένν^ την ημέρα κατ ’ άτομο, συμπεριλαμβανο­μένων όλων των εξόδων...

Όταν μιλούν για ίο Τρίτο Ράιχ εκφράζουν, αμέσου, κάποια συναισθήματα ή αλήθειε? «πνευματική?» τάξεω? που μοιάζουν σε ορισμένου? με δικαιολογία του καθεστώτο?.

Ανάμεσα στου? «φαιοχίτωνε?» του Χίτλερ βασιλεύει μεγάλη συντροφικότητα, μια «ανδροπρεπή? αδελφοσύνη». Είναι πα­ράλογο να αμφισβητείται η ύπαρξη και το μεγαλείο ενό? τέ­τοιου συναισθήματο?. Οφείλουμε δε να επισημάνουμε ότι είναι οι μαρξιστέ?, οι τόσο μισητοί στου? χιτλερικού?, που δημιούρ­γησαν το συναίσθημα τη? βαθιά? κοινότητα? στον αγώνα και την ελπίδα. Ο Χίτλερ και οι δικοί του ήξεραν να χρησιμοποι­ήσουν και να καταχραστούν, εξαπατώντα? το λαό, ένα ιδανικό το οποίο υπήρχε πριν από αυτού?. Στο όνομα του σοσιαλισμού, προκάλεσαν τον ενθουσιασμό τη? γερμανική? νεολαία? και εν συνεχεία την προσανατόλισαν σε έναν τελείω? διαφορετικό σκοπό. Δεν πρέπει να εξετάζουμε αυτά τα συναισθήματα ξεχω­ριστά από το σκοπό που υπηρετούν. Η γερμανική νεολαία, η τόσο αξιοθαύμαστη από μερικού?, η τόσο ανδροπρεπή?, η τόσο πειθαρχημένη, η τόσο αποφασισμένη για κάθε ηρωισμό, έγινε το όργανο των σχεδίων του Σαχτ και του Γκέρινγκ. Αυτή την πραγματικότητα πρέπει να την καταγγέλλουμε και να τη μι­σούμε.

Ωστόσο, η έξαψη aums τη? νεολαία? έχει κάτι επίπλαστο. Είναι επιφα­νειακή. Δεν προέρχεται από την ελεύθερη και έλλογη ένταξή τη? σε μια υπόθεση που είναι πραγματικά δική ms, του μέλλοντό? τη?. Οι νέοι αφοσιώνονται με απόγνωση στον ιερό σκοπό. Επειδή δεν έχουν πλέον άλλη ελπίδα, πιστεύουν στην απόλυτη και αιώνια αξία τη? θυσία? του?, ενώ του? έχουν εκπαιδεύσει με τρόπο που να συγχέουν την αυταπάρ­νηση με την απόλυτη αφοσίωση στο πρόσωπο του Χίτλερ.

- 6 4 -

Page 67: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

Υπάρχουν noXXes papiupies που έφεραν στο <pa)s καθετί σκο­τεινό που υπάρχει σε αυτή την ανδροπρεπή αδελφότητα: την περιφρόνηση και το μίσos για τη γυναίκα, την ευτυχία και τη ζωή, Ka0(i)s και το τυφλό pioos ενάντια σε ό,τι δεν είναι γερμα­νικό (ενάντια σε ό,τι δεν είναι «άριο»). Τόσο pioos δεν μπορεί να προέρχεται παρά από μεγάλη απελπισία και βαθιά δυσαρέ­σκεια.

Το Τρίτο Ράιχ ισχυρίστηκε ότι πάλεψε ενάντια στην ηθική απο­σύνθεση ms μεταπολεμική$ Γερμανία$. Ή θελε να ανακτήσει ο γερμανικό$ λαό$, ο onoios αμφέβαλλε για τον εαυτό του, τη συ­ναίσθηση ms ύπαρξή$ του, του μεγαλείου του, των ικανοτήτων του και του μέλλονκ^ του.

Μπορούμε επίσα να καταλάβουμε έναν από t o u s λόγου5 για z o o s οποί ous ο φασισμό$ σημείωσε τόσε5 επιτυχίε$. Υπό το πρόσχημα ms nAripous και απόλυτα ατομική$ ελευθερία$, οι δημοκρατίε$ αφήνουν συχνά υπερβολικά μεγάλη ελευθερία otous εχθρού5 ms ελευθερία5. Δημιουργούν πολύ συχνά την εντύπωση ότι παραδίδονται σε ολέθριε$ δυνάμει, σε απόκρυ- (pes δολοπλοκίε$, σε μυστηριώδεΐ5 κομπίνε$ ms πολιτική5, ms μυστική5 διπλωματία5 και των χρηματιστηριακών κερδοσκο­πιών. Αναμφίβολα, ορισμένα πρόσφατα σκάνδαλα παραμένουν άσβεστα στη μνήμη. Τα άτομα απογοητεύονται. Πιστεύουν ότι όλοι είναι διεφθαρμένοι και ότι η διαφθορά είναι η μόνη δύ­ναμη, ο μόνο5 λόγο5 ο onoios εξηγεί την επιτυχία ορισμένων ανθρώπων και την εξαθλίωση και την ατυχία κάποιων άλλων... Ο μαρξισμό$ και η πραγματική δημοκρατία μπορούν να εγκα~ θιδρύσουν την κοινότητα των ανθρώπινων όντων, την καθα­ρότητα ms KoivawiKris και πολιτική5 ζωή$, βάζοντα5 τέλθ5 στη ουσιαστικότερη αιτία ms διαφθορά5: την εξουσία του χρήματο$ υπό την πιο δόλια μορφή του, του χρηματιστικού καπιταλισμού. Αλλά ο μαρξισμ05 προσκαλεί ns μάζε5 και z o o s λαού$ σε ένα μακρύ δρόμο μετασχηματισμού, στη δύσκολη οικοδόμηση 8vos

- 6 5 -

Page 68: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

κόσμου και \iias ανθρωπότητες πραγματικά Kaivoupyias. Ο <paoiopos δεν αλλάζει την πραγματικότητα. Μεταμορφώνει μόνο συναισθήματα παλιά όσο ο κόσμο5, όσο η καταπίεση και η εκμετάλλευση των ανθρώπων. Αυτά τα συναισθήματα είναι η καρτερία, η παραίτηση, η ευπιστία (που την ονομάζουν «εμ­πιστοσύνη» και «πίστη»). Στο φασισμό, αυτά τα ισχυρά συναι­σθήματα εξυμνούνται, εξωραΐζονται και παρουσιάζουν ένα αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα: μπορούμε να τα «βιώσουμε» xcopis να περιμένουμε την οικοδόμηση του νέου κόσμου. Από τη μια μέρα στην άλλη, μπορούμε να πιστέψουμε ότι μεταμορ­φωθήκαμε επειδή «αγαπάμε» τον Φίρερ \ias και είμαστε απο­φασισμένοι για όλε§ ns θυσίε§. Ο φασισμό$ μπορεί να βιωθεί άμεσα, ενώ ο μαρξισμ05 αποτελεί μια υπόθεση.

Ο Χίτλερ, auT0s ο αντιμαρξισης και avuonpims, δανείστηκε από την πιο παλιά και ξεπερασμένη εβραϊκή παράδοση την ιδέα του περιούσιου λαού. Δανείστηκε επ ίσ έ από το μαρξισμό τη σοσιαλιστική ιδέα, το συναίσθημα ms ouvcpocpiKourcas και την έννοια ms αδελφική$ KoivomTas. Οι χιτλερικοί, αυτοί οι αντίχριστοι, δανείστηκαν από το χριστιανισμό το συναίσθημα ms απόλυτέ acpooicoons στον εξ ουρανού απεσταλμένο και το συναίσθημα ms 0uoias. Αναβάπτισαν αυτά τα παλιά στοιχεία μέσα από us σοσιαλιστικέ5 ιδέες και δημιούργησαν ένα απί­στευτο μείγμα. Η υποτιθέμενη γερμανική «κοινότητά» tous βα­σίζεται σε αυτό το μείγμα Αποδέχεται την ταξική διαστρωμάτωση ms Koivamas. Προϋποθέτει τη ρατσιστική μεγαλομανία. Απο­κλείει tous πραγματικού5 σοσιαλιστέ$, tous δημοκράτε5, tous Εβραίοι, tous καθολικού$ και tous προτεστάντε5 οι οποίοι δεν θέλουν να λατρέψουν τον Φίρερ και να πιστέψουν στη Φυλή. Αυτή λοιπόν η κοινότητα, που αφήνει να διασωθούν οι κοι- νωνικέ$ τάξεΐ5 και στηρίζεται σε ένα μύθο, είναι ψεύτικη και δεν μπορεί να έχει διάρκεια. Οφείλει την ύπαρξή ms μόνο στο μίσο5 που συντηρεί, στην επιθετικότητα και στη μνησικακία,

- 6 6 -

Page 69: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

αλλά όλα αυτά δεν μπορεί να αποιελούν us βάσεΐ5 \iias πραγ­ματικά ανθρώπινέ Koivoinias. Ο χιτλερισμό$ ουνιηρεί μια αρρωσιημένη κατάσταση έξαψη$, όπου η σκέψη και η ατομι­κότητα εξαφανίζονται. Η φασιστική κοινότητα αποτελεί το τέλos του ατόμου, το τέλ os κάθε συναισθήματο$ που δεν είναι πρω­τόγονο και ζωώδε5. Σημαίνει το τέλ os κάθε κουλτούρα$: το τέλθ5 του ανθρώπου. Ilpos όφελθ5 ποιου; Η απάντηση είναι εύκολη. Ποια ανθρώπινη κοινότητα μπορεί να υπάρξει ανά­μεσα σε ένα Γερμανό εργάτη ή αγρότη και z o o s Kupious Κρουπ και Τίσεν; Στο όνομα ms «γερμανική5 Koivourcas» δηλώνουν ότι ο εργάτη ενό$ εργοστασίου ή μια$ φάρμα5 αποτελεί μέρο5 ms «ακολουθία5» του αφεντικού και του οφείλει αφοσίωση και αγάπη! Η λέξη «ακολουθία» είναι δανεισμένη από το Μεσαί­ωνα. Είναι προφανέ5 ότι η κοινότητα και το πνεύμα δεν είναι παρά μόνο απάτη. Ιδού γιατί ο φασισμ05 μισεί όχι μόνο την εξυπνάδα και τη σκέψη, αλλά κάθε μορφή$ καλλιέργεια.

Το έργο ms Χειμερινή$ Αρωγή$ (Secours d’hiver) μπορεί να φαίνεται cos ένα5 οργανισμ05 αξιοθαύμαστο5, συγκινητικό$ - κυρίαν αν δεχτούμε ότι η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία πρέ­πει να αντικαταστήσουν το δικαίωμα στην εργασία. Αλλά τι να σκεφτούμε όταν μαθαίνουμε ότι ο Γκέρινγκ έκανε έρανο στο δρόμο για z o o s φτωχού5 και z o o s ανέργου$; Ο Γκέρινγκ, ο επι- κεφαλή$ του εξοπλιστικού προγράμματο5, ο άνθρωπο$ που συντονίζει την κατασκευή χιλιάδων πολεμικών αεροπλάνων, ο άνθρωπο$ με τα σαφάπικα ανατολίτικα καπρίτσια, του οποίου τα κυνήγια ήταν ξακουστά σε όλη την ευρωπαϊκή αριστοκρα­τία, ο τρελ05 που λέγεται ότι ταρίχευσε το σώμα ms νεκρή$ γυ- vaiKas του και ότι το κράτησε για καιρό ξαπλωμένο εν μέσω λουλουδιών και αρωμάτων;

Το έργο ms οργάνωσή «Η Δύναμη ms Xap0s» είναι εκ πρώ- rns όψεω$ αξιοθαύμαστο: διοργανώνει ψυχαγωγικέ5 δραστη- ριότητε5, μουσικέ5 εκδηλώσει και γιορτέ5, ταξίδια και

- 6 7 -

Page 70: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

κρουαζιέρε? για του? εργάτε?. Αλλά μήπω? δεν λένε σε αυτού? του? εργάτη, όιαν του? επιτρέπουν να ανακαλύψουν τη Φύση, tis εξοχέ? και τα βουνά, ότι Φύση είναι η απλότητα και η απου­σία αναγκών; Ότι αυτή η ομορφιά που του? αποκαλύπτουν πρέπει να του? αρκεί, ότι αυτές οι εξοχέ? και αυτή η χώρα είναι δική του?, επειδή εκεί περιπατούν; Και δεν είναι αυτό? ένα? τρόπο? για να τους κατευνάσουν και τελικά να τους δώσουν μηδαμινού? μισθού?; Αν είχε σημειωθεί στη δημοκρα­τική Γαλλία μια παρόμοια εκμετάλλευση των ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, θα έπρεπε να το καταγγείλουμε. Είναι επιβε­βλημένο να το κάνουμε στη φασιστική Γερμανία.

Αλλά τώρα πρέπει να θέσουμε μια πιο γενική ερώτηση: «Τι έκανε ο Χίτλερ στη Γερμανία; Τι πρόσφερε στου? Γερμανού?...; Γιατί βρίσκεται εδώ και πέντε χρόνια στην εξουσία...; IIoios εξα­κολουθεί να τον στηρίζει...;»

Κατ’ αρχά?, να πάρουμε υπόψη μα? ότι ο χιτλερισμό?, με την ταχύτητα που επιβλήθηκε και την ποταπότητά του, προκά- λεσε στη Γερμανία ένα εκπληκτικό ιδεολογικό όργιο.

Πολλοί Γερμανοί διανοούμενοι, που διαπαιδαγωγήθηκαν από την Αυτοκρατορία ή από τον πόλεμο, μέμφονταν τη δημοκρα­τία επειδή δεν τους ζητούσε τίποτα. Και επειδή δεν τους ζη­τούσε τίποτα, δεν είχαν πολλά πράγματα να πουν. Μετά επανήλθαν στα πράγματα και ξαναβρήκαν με ενθουσιασμό ένα δόγμα για το κράτο?. Το επιβεβαίωσαν οι πιο μεγάλοι και ανε­ξάρτητοι των Γερμανών συγγραφέων, ο Χάινριχ και ο Τόμα? Μαν, που σε πρόσφατε? δημοσιεύσει?3 του? ανέφεραν ότι η κάστα των Γερμανών αστών διανοούμενων συμβιβάστηκε στο σύνολό τη?. Η κολακεία θριάμβευε και με αλαζονεία αντικα­τέστησε την επιστήμη, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία. Στο πρόσωπο του Φίρερ ανακαλύφθηκαν όλα τα χαρίσματα και όλε? οι αρετέ?. Αυτό? αποτελεί τη ζωντανή ενσάρκωση τη? Γερ­

- 6 8 -

Page 71: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

μανία? και ins Φυλή?. Είναι άνθρωπο? και υπεράνθρωπο?. Έχει ένα αυθόρμητο χάρισμα, «την υπνοβασία», και προβλέπει αυτό το οποίο είναι καλό για τη Γερμανία. Επικοινωνεί με μύστη - ριώδει? δυνάμει? και είναι ο δημιουργό? τη? αλήθεια? και τη? δικαιοσύνη?. Ό,τι ισχυρίζεται είναι αληθέ? και ό,τι κάνει είναι νόμιμο. Είναι ο Σωτήρα?. Η θέλησή του είναι η θέληση του θεού {Boettcher). Είναι «μεγαλοφυή? και οικουμενικό?» και φυ­σικά «αλάθητο?».

Ο χιτλερισμό?, αφυπνίζοντα? τη Γερμανία, φαίνεται να τη? έδωσε «Ζωή». Ανακίνησε ό,τι ήταν ψεύτικο, όλο τον άχρηστο πολιτισμό: τι? ψεύτικε? ανάγκε?, την παλιά κουλτούρα. Επινοή- θηκαν επιστημονικοί λόγοι για να μην πίνουν ,οι Γερμανοί, καφέ, για να μην τρώνε κρέα?. Δικαιολογήθηκαν έτσι τα πιο βίαια οικονομικά μέτρα. Μια παλιά γερμανική ροπή προ? τι? νεφελώδει? θεωρίε? χρησιμοποιήθηκε σοφά. Η Γερμανία δεν τρώει μέσα στην πείνα τη? - τη μεθούν με ιδανικά. Η ψυχή κάνει το στομάχι να σωπαίνει, όπω? και την καρδιά, την ευ­φυΐα και το πνεύμα. Η λέξη «σοσιαλισμό?» έχασε κάθε συγκε­κριμένο νόημα και μέσα σ αυτή τη γιγάνπα απάτη, χρησιμοποιείται με χιλιάδε? τρόπου?. Ο γερμανικό? σοσιαλισμό? δεν είναι παρά ένα ιδεώδε? και μια ψυχική κατάσταση. Είναι η απόλυτη, πα­θητική, σιωπηλή αφοσίωση στη φυλή και στον Φίρερ.

0 σοσιαλισμός είναι το πρωσικό πνεύμα (Γκέμπελς). Το χαρα­κτηριστικό τον πραγματικού σοσιαλισμού είναι η ταχύτητα στη, dvoia (Αέι). 0 δικός μας σοσιαλισμός είναι αντός ο οποίος ενέ­πνεε τονς βασιλιάδες της Πρωσίας, αυτός πον απηχούσε τα β ή ­ματα της πορείας των Πρώσων γρεναδιέρων (Γκέμπελς). Το κόμμα και ο στρατός είναι σοσιαλιστικοί θεσμοί με την καλή έν­νοια του όρου... (Χίτλερ, ομιλία στο συνέδριο της Νυρεμβέργης, Σεπτέμβρης του 1935). 0 σοσιαλισμός δεν είναι ένα οικονομικό σχήμα, αλλά ένα ηθικό χρέος (Μπ. Κέλερ). Είμαστε σοσιαλιστές όχι με την έννοια των διεκδικήσεων, αλλά με την έννοια της εθε-

- 6 9 -

Page 72: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ιοντικής θυσίας (Χάρτνακλ). Στον πόλεμο, στο μέτωπο, γεννη- 3ηκε ο σοσιαλισμός της δράσης, όπου οι στρατιώτες δεν γνωρβονν τον εγωισμό, τις τάζεις, τα θρησκεύματα, αλλά μόνο τους Γερμα­νούς! Οι πατεράδες μας και τα αδέρφια μας έζησαν στον παγκό­σμιο πόλεμο τη γέννηση του γερμανικού σοσιαλισμού (Μπάλντουρ φον Σίραχ Φίρερ για τη νεολαία).

Η γερμανική κοινότητα και ο γερμανικό? σοσιαλισμ05 των χιτ­λερικών είναι καθαρά και απλά η θεωρία και η πρακτική ins απόλυτέ 0uoias του ατόμου στον κατακτητικό εθνικιστικό ιμ­περιαλισμό του χρηματιστικού κεφαλαίου. Το γερμανικό σχο­λείο είναι η εκμάθηση του πολέμου, ο ενθουσιασμό$ zvos αφελού$ και απερίσκεπτου ηρωισμού. Ολόκληρη η Γερμανία μετατράπηκε σε ένα οχυρωμένο στρατόπεδο και σε ένα απέ­ραντο πολεμικό εργοστάσιο.

Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί. Όταν ο Χίτλερ πήρε την εξουσία, η γερμανική οικονομία ήταν στο πιο χαμηλό επίπεδο, αλλά επωφελήθηκε σε ένα βαθμό από την παγκόσμια ανάκαμψη και ακόμη περισσότερο από το γερμανικό επανεξοπλισμό. Το 1932, η παραγωγή είχε πέσει στο 53,3% σε σχέση με το 1929. Ανέκαμψε το 1937 λίγο παραπάνω από το επίπεδο ms λεγό­μ ε ν έ περιόδου Tns ευημερία5. Αυτό επέτρεψε στον Χίτλερ να ανακηρύξει την επιτυχία του τετραετού$ προγράμματ05 του που ήταν η καρικατούρα του πενταετού5 προγράμματο5 ms ΕΣΣΔ. Ο Χίτλερ παραλλήλισε την κατάσταση Tns Γερμανία5, που είχε βαριά βιομηχανία και δούλευε μόνο για τον επανεξοπλισμό, με τη σοβιετική Ρωσία που έπρεπε να δημιουργήσει βαριά βιο­μηχανία και η οποία δουλεύει επιπλέον για την κατανάλωση. Τα συμπεράσματα του Χίτλερ διευκρινίζουν ns πραγματικέ5 σκέψε^ του:

Αν τα Ουράλια με τα πλούσια ορυκτά τους, η Σιβηρία με τα δάση της, η Ουκρανία με τις πεδιάδες της με σιτάρι, βρίσκονταν στη

- 7 0 -

Page 73: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

Γερμανία υπό ναξιστική διεύθυνση, da κολυμπούσαμε στην αφθονία (Ομιλία στη Νυρεμβέργη, στο Μέτωπο της Εργαοία$).

Μέσα σε τέσσερα χρόνια, η συνολική παραγωγή ms Γερμανία$ αυξήθηκε σημαντικά. Τον Απρίλιο του 1927, ο γενικό§ δείκτικ ήταν στο 116,9 (1929=100). Η παραγωγή υπερδιπλασιάστηκε από το 1932. Αυτοί οι αξιοσημείωτοι αριθμοί καθιστούν ακόμη πιο αισθητή την απουσία αύξησηδ ms παραγωγή5 για την κατα­νάλωση, η οποία έφτασε περίπου στα επίπεδα του 1929, ενώ ταυ­τόχρονα ο γερμανικόδ πλιΑομίκαυξήθηκε καιά πολλά εκατομμύρια από το 1929 (περίπου 300.000 ανά έτοδ, αριθμό στον οποίο πρέ­πει να προσθέσουμε tous κατοίκου5 του κρατιδίου του Ζάαρ ). Επιπλέον, σε αυτούδ rc>us αριθμούδ ms παραγωγήδ για την κα­τανάλωση πρέπει να συνυπολογιστεί η κατανάλωση του στρατού και όλα τα αποθέματα αναλώσιμων προϊόντων του. Η Γερμα­νία, μαζί με την Ιαπωνία, είναι η μόνη χώρα στον κόσμο στην οποία η αύξηση ms παραγωγή5, μέσα σε τρία χρόνια, είχε αυτή τη μορφή. Με αυτό τον τρόπο εμφανίζεται το ιδεώδε5 ms 0pias φυλή$ να μοιάζει πρακτικά με το ιδεώδε$ ms ασιατική$ στρα- Tiamims φεουδαρχία$!

Αντίθετα, η παραγωγή ms βαριά$ βιομηχανία$ -μεταλλουργι- kAs, χημική5 κ.λπ., η παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού- ανήλθε στο 1257° σε σχέση με το 1929. Επιπλέον, παρά αυτή την «ανοδική» οικονομική συγκυρία, λειτουργεί μόνο με το 407° ms παραγωγική$ δυναμικότητά$ ms. Δεν μπορούμε να μην αναλογιστούμε τι θα μπορούσε να προσφέρει η γερμανική βιομηχανία σε μια παγκόσμια οικονομία καλά οργανωμένη και απελευθερωμένη από τα τραστ. Αναλογιζόμαστε επίση5 τι θα μπορούσε να συμβεί εάν λειτουργήσει με την πλήρη δυνα- μικότητά ms κατά την διάρκεια εν05 πολέμου...

Με αυτό τον τρόπο, η μεταλλουργία, η ηλεκτροχημεία, η μη- χανολογία, η παραγωγή οπτικών ειδών, η κατασκευή υλικών

- 7 1 -

Page 74: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

για us vies Piopnxavies οι onoies παράγουν us Xeyopeves εγ- χώριε5 npcirces 0Xes (συνθετικό πετρέλαιο, υποκατάστατα kokAs noiomTas για τη διατροφή και την ένδυση) γνώρισαν πραγ­ματική άνθηση. Από αυτή την άνθηση, όμω5, δεν επωφελή- θηκε το προλεταριάτο. Η άνθηση αυτή απειλείται, επ ίσ έ , μονίμου από την έλλειψη εισαγομένων πρώτων υλών. Το έργο του δόκτορα Σαχτ ήταν να εξασφαλίσει την προμήθεια πρώτων υλών με κάθε τρόπο, με διαπραγματεύσε^, ανταλλαγέ5 σε είδθ5, απειλέ§, ντάμπινγκ, δηλαδή πώληση των γερμανικών προϊόν­των σε χαμηλή τιμή. Τέλθ5, αυτή η συγκυρία αποτελεί ένα πραγματικό οικονομικό ντελίριο: δεν είναι παράλογο να πα­ράγουμε τεχνητό καφέ με υποκατάστατα υποκατάστατων (ένα υποκατάστατο ms β ύ ν έ με το οποίο κάναμε ήδη ένα υποκα­τάστατο του καφέ) ενώ πετάμε εκατομμύρια σακιά καφέ στη θάλασσα; Και δεν είναι παράλογο να οικοδομούμε τεράστια εργοστάσια για να παράγουμε συνθετικό πετρέλαιο, τεχνητό μαλλί κ.λπ. τα οποία κοστίζουν πιο ακριβά από us αυθεντικέ5 πρώτε5 ύλε§; Αυτέ§ οι εταιρείε$ ιδρύθηκαν με μοναδικό στόχο τον πόλεμο, διότι έπρεπε η Γερμανία να είναι αυτάρκέ, αλλά κοστίζουν πολύ ακριβά στη γερμανική κοινότητα. Συντηρούν­ται με μεγάλο kootos, δηλαδή με δαπάνε§ του γερμανικού προ­λεταριάτου. Η γερμανική βιομηχανία και ο επανεξοπλισμό§ χρηματοδοτούνται από ένα σύστημα βραχυπρόθεσμου δανει­σμού που εν συνεχεία το κράτο§ μετατρέπει σε μακροπρόθεσμο δανεισμό. Για να εγγυηθεί αυτά τα δάνεια, ο δόκτωρ Σαχτ (του οποίου οι διαφωνίε5 με tous χιτλερικού5 ηγέτε§ δεν αφορούν παρά μόνο λεπτομέρειε§ στην εφαρμογή του συστήματ05 του4) ανακάλυψε πολύ ευρηματικέ§ μεθόδου^ Για παράδειγμα, κα- τέσχεσε τα αποθεματικά των Ταμιευτηρίων, τα οποία είχαν ένα σύνολο καταθέσεων που ανερχόταν στο τεράστιο ποσό των 13 δισ. μάρκων. Όλοι οι οργανισμοί υποχρεώθηκαν να εγγράψουν μακροπρόθεσμα καταναγκαστικά δάνεια. Το δημόσιο χρέο§ είναι 45 δισ. μάρκα και είναι ίσο με αυτό το οποίο εξαλείφθηκε

- 7 2 -

Page 75: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

μετά tov πόλεμο από τον πληθωρισμό και την υποτίμηση του μάρκου. Σε μια οικονομία που λειτουργεί κανονικά, ο δανει- σμ05 προεξοφλεί την επερχόμενη παραγωγή και τα κέρδη ms. Η γερμανική οικονομία προεξοφλεί επίση$ το μέλλον, δηλαδή την όλο και πιο εντατική εκμετάλλευση του προλεταριάτου και όλων των παραγωγών.

Μετά από αυτή τη γενική εικόνα ms χιτλερική$ οικονομία$, as διευκρινίσουμε:

L Τι πρόσφερε ο q>aoiop0s στο προλεταριάτο

Από τη σωρεία των πληροφοριών και των αντιφατικών στατι­στικών μπορούμε, με κάθε αντικειμενικότητα, να συμπερά- νουμε τα ακόλουθα. Οι μέσοι θεωρητικοί μισθοί δεν άλλαξαν στη Γερμανία από το 1932 (ωριαία αμοιβή εν05 ειδικευμένου εργάτη=78,3 πφένιχ και εν05 χειρώνακτα=62,2). Ωστόσο, παρά τη μεγάλη αύξηση του αριθμού των απασχολούμενων εργατών, το συνολικό εισόδημα ms εργατική5 τάξη5 δεν αυξήθηκε, μάλ­λον μειώθηκε, εάν λάβουμε υπόψη την αύξηση του kootous ζωή$. Το ετήσιο εισόδημα του κάθε Γερμανού εργάτη μει­ώθηκε, λοιπόν. Αυτή η αντίφαση εξηγείται από ns αλλαγέ$ στη σύνθεση των μισθών. Έτσι στη, σχετικά ευνοημένη, μεγάλη μεταλλουργική βιομηχανία, η ωριαία αμοιβή ms εργασία5 (taux d 'affutage) έπεσε από 115 σε 78 πφένιχ για tous ειδικευμένου5 εργάτε$ και από 90 σε 62 πφένιχ για hhjs χειρώνακτε$, δηλαδή μια μείωση ms τάξη5 του 307°. Τα πριμ επιτρέπουν θεωρητικά την ανάκτηση του επιπέδου των μισθών του 1932, που είναι χαμηλότεροι από αυτού$ του 1929, αλλά με σημαντική εντατι­κοποίηση ms εργασία$. Σε ορισμένε5 δε περιπτώσε^, ο χιτλε- ρισμ05 απέφυγε με επιδεξιότητα την άμεση επίθεση ενάντια στous μισθού5, oncos για παράδειγμα των ειδικευμένων εργα-

- 7 3 -

Page 76: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ιών ins βαριά? βιομηχανία? οι οποίοι δούλευαν για ίο στρα­τιωτικό επανεξοπλισμό. Ένα? πολύ μεγάλο? αριθμό? ανειδίκευτων εργατών είδε του? μισθού? του να μειώνονται άμεσα. Αλλά παν­τού χρησιμοποιήθηκε μια έμμεση μέθοδο? επίθεση? και, κυ- ρίω?, αυξήθηκαν σημαντικά η παραγωγικότητα και η εντατικοποίηση τη? εργασία?, κατά συνέπεια η εκμετάλλευση των εργαζομένων. Το απαιτούσε η Γερμανία και ο γερμανικό? σοσιαλισμό?!...

Το κόστο? ζωή? αυξήθηκε. Στι? 16 Ιουνίου 1937, ο επίσημο? δείκτη? των βιομηχανικών ειδών κατανάλωση? ήταν 132,9 (1913=100). Επισήμω?, τα γεωργικά προϊόντα αυξήθηκαν πολύ λιγότερο. Στην πραγματικότητα, αγοράζονταν σε χαμηλέ? τιμέ? από του? παραγωγού?, του? αγρότε?, και πωλούνταν πολύ ακριβά στου? καταναλωτέ?, του? εργάτε?. Στι? 15 Μάη 1937, το κρέα? είχε αυξηθεί κατά 15% (το χοιρινό), κατά 407° (ζαμπόν, χοιρινό, πρόβατο), τα αβγά κατά 30%, το βούτυρο κατά 35%, οι πατάτε? κατά 50%. Έκτοτε, η αύξηση συνεχίστηκε. Πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένα εμπορεύματα, όπω? το βούτυρο, έγιναν δυσεύρετα, θεσιίίστηκε η κάρτα ελέγχου κατανάλωση? λιπα­ρών ουσιών. Ήταν απαραίτητο για του? εξοπλισμού?. «Σφίξτε το ζωνάρι... Αφήστε να βελάζουν οι γριέ? κατσίκε? [δηλαδή οι νοικοκυρέ?!]... Καλύτερα κανόνια παρά βούτυρο...», δήλωσε η χιτλερική ηγεσία. Ο πληθυσμό? των πόλεων ήταν λοιπόν υπο­χρεωμένο? να αγοράζει λαθραία προϊόντα διατροφή? σε τιμέ? πολύ υψηλότερε? από τι? επίσημε?. Σε σχέση με το 1930 (1930=100), ο δείκτη? στα είδη ένδυση? για του? άνδρε? ήταν 155 και για τι? γυναίκε? 128 (αύξηση κόστου? ένδυση? κατά 55% και 28% αντίστοιχα). Η πραγματική αμοιβή τη? εργασία? μειώθηκε έτσι το λιγότερο κατά 207°. Πρέπει να προσθέσουμε ότι και οι φόροι αυξήθηκαν. Το κατώτατο φορολογούμενο ει­σόδημα ορίστηκε στα 561 μάρκα5. Το σύνολο των φόρων που πληρώνονται από την εργατική τάξη αυξήθηκε από τα 383

- 7 4 -

Page 77: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

εκατομμύρια μάρκα το 1932 σε 665 εκατομμύρια το 1936, δη­λαδή αύξηση ms τάξη? του 73%. Οι κοινωνικέ? ασφαλίσει απέβησαν πολύ κερδοφόρε? για το κράτο?. Το 1936 αφαιρέθη- καν επίσημα 600 εκατομμύρια μάρκα από το πλεόνασμα των ασφαλιστικών ταμείων και διοχετεύτηκαν στο κράτο?. Οι ει- σφορέ? αυξήθηκαν από 1,2 μάρκα σε 1,45 ανά 30 μάρκα μι­σθού. Τα έγγραφα των ταμείων των εργοστασίων Κρουπ φανερώνουν με λεπτομέρεια τη σημαντική μείωση των παρο­χών cos npos ns αναρρωτικέ? άδειε5, τη διαμονή σε ιαματικά λουτρά, την οδοντική προσθετική κ.λπ. Τέλθ5, οι δωρεές στι? φασιστικέ? οργανώσει, και στη «χειμερινή αρωγή», ήταν υπο­χρεωτικέ?. Η μείωση των πραγματικών μισθών ήταν τελικά πολύ μεγάλη.

Οι χιτλερικοί απαντούν ότι 5 εκατομμύρια εργάτε?, που ήταν άνεργοι το 1932, βρήκαν δουλειά. Το 1937 είχαν μείνει μόνο776.000 άνεργοι {Στατιστικό Δελτίο της Κοινωνίας των Εθνών). Αν αυτοί οι αριθμοί είναι ακριβεί?, γίνεται ακόμα πιο αισθητό το γεγονό? ότι το συνολικό εισόδημα τη? εργατική? τάξη? μει­ώθηκε από το 1932. Τότε ο αριθμό? των απασχολούμενων ερ­γατών, συμπεριλαμβανομένων των μερικώ? ανέργων, ήταν12,5 εκατομμύρια. Στην αρχή του 1937, υπήρχαν 17,4 εκατομ­μύρια εργάτε? με πλήρη απασχόληση. Η εργατική τάξη παρέχει συνεπώ? 1,5 δισεκατομμύρια ώρε? δουλειά? ανά έτο? περισσό­τερε? απ’ ό,τι το 1932, έναντι χαμηλότερου εισοδήματο?. Επι­πλέον, η αποδοτικότητα και η εντατικοποίηση τη? εργασία? αυξήθηκαν κατά 40%. Το ποσοστό εκμετάλλευση? του γερμα­νικού προλεταριάτου από το μεγάλο κεφάλαιο αυξήθηκε ακρι- βώ? κατά 50%. Συνοψίζοντα?, ο τελικό? απολογισμό? τη? χιτλερική? διακυβέρνηση? απέναντι στην εργατική τάξη ήταν η υπέρμετρη εντατικοποίηση τη? εργασία?, η τεράστια παρα- γόμενη υπεραξία ενώ το μοναδικό αντάλλαγμα ήταν ένα διαρκώ? μειούμενο βιοτικό επίπεδο. Με την επιδείνωση των

- 7 5 -

Page 78: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

συνθηκών epyaoias, ο apiOpos των ατυχημάτων αυξήθηκε με paySaious ρυθμού§.

Σε ό,τι αφορά την ανεργία δεν είναι δύσκολο να δείξουμε ns αντιφάσει§ των στατιστικών στοιχείων. Τον Σεπτέμβριο του 1935, εμφανίζονται ως απασχολούμενοι 16,7 εκατομμύρια ερ- γάτε§ και 2,5 εκατομμύρια a>s άνεργοι. Στις αρχέ5 του 1937, οι χιτλερικοί μιλούσαν για εξάλειψη ms ανεργία?, με 17,4 εκα­τομμύρια απασχολούμενου? εργάτε?, αριθμό? που ισούται με τα στατιστικά στοιχεία του 1929, ενώ ο πληθυσμό? είχε αυξηθεί κατά 3 εκατομμύρια. Επιπλέον, στον αριθμό των απασχολού­μενων υπολογίζουν τη νεολαία των στρατοπέδων εργασία? (250.000 νέοι οι οποίοι αμείβονται με ένα μάρκο την ημέρα) και του? εργαζόμενου? στου? αυτοκινητόδρομου? και στα με­γάλα έργα επιχωματώσεων και λαμβάνουν μόνο το πενιχρό επίδομα ανεργία? και μερικά επιπλέον βοηθήματα σε είδο?. Μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι ο αριθμό? των ανέργων αγγίζει περίπου τα 3 εκατομμύρια.

Κάθε προλετάριο? έχει ένα «βιβλιάριο εργασία?» το οποίο τον ακολουθεί παντού. Σε περίπτωση αντιδικία?, ο εργοδότη? πα­ραμένει κάτοχο? του βιβλιαρίου εργασία?. Τίποτα δεν προστα­τεύει του? εργάτε?. Το βιβλιάριο επιτρέπει στην αστυνομία να τους παρακολουθεί ανελέητα. Αυτό το σύστημα είχε εφαρμο­στεί στη Γαλλία στην εποχή ms Δεύτερα Αυτοκρατορία?6. Οι Γάλλοι εργάτε? πάλεψαν πολύ καιρό για την κατάργησή του.

- 7 6 -

Page 79: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

Π. Τι πρόσφερε ο φασισμέ oxous ayp0tes

Οι enionpes npes πώ ληση των αγροτικών προϊόντων αυξή­θηκαν. Αλλά οι Tipes χοντρική5 είχαν πολύ μικρότερη αύξηση. Ενώ ο γενικό§ δείκιικ των επισιτιστικών προϊόντων ανέρχεται στο 115 ous 16 Ιουνίου 1937 (1913=100), βρίσκεται μόνο στο 87 για τα ζώα τα οποία αγοράζονται από z o o s παραγωγού§. Οι μεγαλοαγρότε5 παραγωγοί δημητριακών υποφέρουν από αυτή την κατάσταση πολύ λιγότερο απ’ ό,τι ο Γερμαν05 μικροαγρότη§ ο onoios είναι κυρίαν κτηνοτρόφο$. Οι τιμέ§ αγορά§ του γά- λακτο5 και του βουτύρου από z o o s παραγωγού§ ορίζονται από τον Οργανισμό Εφοδιασμού, που υποχρεώνει z o o s αγρότε5 να προμηθεύουν σε χαμηλέ§ τιμέ5 ns μεγάλε$ καπιταλιστικέ5 επι­χειρήσει γάλακτο§, βουτύρου, ζάχαρά κ.λπ. Με αυτό τον τρόπο, η τιμή αγορά5 του γάλακτο§ από tous αγρότε§ μειώθηκε από 25 σε 13 πφένιχ.

Ο γενικ05 δείκτη τιμών των αγροτικών προϊόντων είναι στο104,5 (1913=100), ενώ ο δείκτη τιμών των βιομηχανικών προ­ϊόντων ανέρχεται στο 132,9. Με άλλα λόγια, οι μικροί αγρότε$ πληρώνουν τα κατεργασμένα προϊόντα πολύ πιο ακριβά από άλλοτε και πωλούν τα προϊόντα tous περίπου στην ίδια τιμή. Είναι εμφανή5 η «ψαλίδα» ανάμεσα ozis αγροτιά και ous βιο- μηχανικέ§ τιμέ5.

Οι καλλιεργήσιμε5 εκτάσει§ και οι αποδόσεΐ5 ious μειώνονται. Το φασιστικό κράκ» δημιούργησε, λοιπόν, ένα νέο αδίκημα: την « κα­κοδιαχείριση». Το χιτλερικό καθεστώ§ έχει δικαίωμα ελέγχου oious λογαριασμού5 των χωρικών οι οποίοι μπορεί να ωθηθούν μέσω του νόμιμου εξαναγκασμού σε εκχώρηση των κτημάτων rous, αν έχουν διαπράξει το αδίκημα ms κακοδιαχείρισην Δεν είναι πλέον Kaveis αφένα^ στο σπίτι του. Κανένα5 Γάλλοδ aγpόms δεν θα δεχόταν αυτή την παρέμβαση eras δουλε^ του, αυτή τη μέθοδο κατάργησή του δικαιώμακκ ms ιδιοκτησία5.

- 7 7 -

Page 80: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Το ναζισηκό καθεοιώ? είχε υποσχεθεί την απαλλοτρίωση των μεγάλων κτημάτων στα ανατολικά, το μοίρασμα ms yns και την εγκατάσταση 400.000 εποίκων ανά έτος. Αλλά ο ναζί unoupyos Γεωργία5, Νταρέ, δήλωσε ότι δεν θα έθιγε καμιά οι­κονομικά υγιή ιδιοκτησία. Αντί για το μοίρασμα ms yns και τον εποικισμό ms Ανατολή5, ο νόμθ5 ms 19ns Σεπτεμβρίου 1933 δημιούργησε κληρονομικέ5 φάρμε$, προορισμένε$ να συγκροτήσουν τη νέα αριστοκρατία «ms yns και του αίματο5». Όλα αυτά στο όνομα ms 0pias φυλή$ και ms γερμανική5 κοι- vomms! Ο δόκτωρ Σαχτ δήλωσε ρητά στην Ακαδημία ότι έπρεπε «να μπει τέλο$ στην αγροτική δομή η οποία δεν επι­τρέπει την πρόοδο», δηλαδή ότι έπρεπε να ανασυγκροτηθεί μια μεγάλη και εκμηχανισμένη έγγεια ιδιοκτησία για την κα­πιταλιστική παραγωγή. Σύμφωνα με το νόμο ms 29ns Σεπτεμ­βρίου 1933, 700.000 μεγάλε$ και μεσαίε$ ιδιοκτησίε$ (σε πάνω από 6.000.000 αγροτιά εκμεταλλεύσε^) κηρύχτηκαν αναπαλ- λοτρίωτε5. Οι μεγάλοι ιδιοκτήτε5-κληρονόμοι απαλλάχτηκαν των φόρων (κτηματικ05 (popos, (popos κληρονομώ), οι μεγα- λογαιοκτήμονε5 κατόρθωσαν έτσι να διώξουν τους καλλιεργη- τέ5 και να επωφεληθούν από τον εν λόγω νόμο. Το χρεοστάσιο του Μπρίνιγκ για τα αγροτικά δάνεια καταργή0ηκε, με εξαί­ρεση ns κληρονομικέ5 φάρμε5. Η μεγάλη αγροτική παραγωγή επωφελήθηκε από πολλά μέτρα, 0na>s από τη μετατροπή των χρεών, ns χορηγίε5 ή ns φοροαπαλλαγέ5 επί των πωλήσεων. Η υπερχρέωση των αγροτών αυξάνεται, αλλά με τρόπο αντι­στρόφου ανάλογο με την αξία των κεφαλαίων7.

Με αυτό τον τρόπο ο Χίτλερ εκπλήρωσε τη «διάσωση του Γερ­μανού αγρότη» που είχε υποσχεθεί στην ομιλία του ons 23 Μαρτίου 1933.

Η κατάσταση των εργατών γ α είναι δραματική. Κάθε όριο ms εργάσιμα ημέρα5 καταργήθηκε. Πληρώνονται σε είδθ5. Δεν μπορούν πλέον να εγκαταλείψουν τη φάρμα όπου εργάζονται,

- 7 8 -

Page 81: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

ovras στην «ακολουθία» του αφέντη. Είναι μια νέα σκλαβιά. Ο χιτλερικό? Tunos, που έκανε τόσο θόρυβο για να μείνουν οι γυναίκε? στο σπίτι με τα παιδιά tous, προπαγανδίζει τώρα κυνικά ότι η εργάτρια yns μπορεί να αφήνει το παιδί Tns στην άκρη του χωραφιού!

ΙΠ. Τι πρόσφερε ο <paoiop0s acous βιοτέχνε$

Οι βιοτέχνε$ και οι οικογένειέ5 tous αποτελούν στη Γερμανία μια ομάδα 8 εκατ. κατοίκων. Ο συνολικό$ τζίρο5 tous έπεσε από19 σε 13 δισ. μάρκα και το καθαρό εισόδημά tous από 4 δισ., το 1928, σε 1,8 δισ. μάρκα, το 1936. Το μέσο μηνιαίο εισόδημα κάθε βιοτεχνική5 οικογένεια5 είναι πλέον 117 μάρκα. Τον πε­ρασμένο χρόνο, είχαμε καθημερινά, μόνο στο Βερολίνο, 11 χρε- οκοπίε$. Το 1935 και το 1936, στο Βερολίνο, 4.000 βιοτεχνικέ5 επιχειρήσει εξαφανίστηκαν (έκθεση του Βιοτεχνικού Επιμε­λητηρίου του Βερολίνου). Για να βοηθηθούν, οι βιοτέχνε$ βρί­σκουν δάνεια με τοκογλυφικά επιτόκια ms τά ξ έ του 157°. Με αυτό τον τρόπο, ο (paoiopos απελευθέρωσε από τη «σκλαβιά των επιτοκίων» τη μικροαστική τάξη.

IV. Τι πρόσφερε ο <paoiop0s eras μεσ<ώ3 τάξεκ

Πρόσφερε κάποιε5 θέσει$ στα παλιά στελέχη του κόμματο5, τα οποία προέρχονταν από ns μεσαίε$ τάξες και ns τροφοδότησε με την πελατεία των Εβραίων εμπόρων, δικηγόρων και για­τρών. Στην αρχή, οι γερμ ά νιά μεσαίε$ τάξες δεν έβλεπαν πιο μακριά και ενθουσιάστηκαν. Γρήγορα όμω5 απογοητεύτηκαν. Η εμπορική νομοθεσία έγινε τόσο περίπλοκη, που ακόμα και ο OTpams των χιτλερικών γραφειοκρατών δεν καταλάβαινε

- 7 9 -

Page 82: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

πλέον τίποτα. Το 807° των Γερμανών υφασματέμπορων κατα­δικάστηκε για παραβιάσει των κανονισμών. Τα τραστ απαλ­λάσσονταν, αλλά οι χιτλερικέ5 αρχέ§ κυνηγούσαν tous λιανοπωλητέ§ για παράνομε§ αυξήσει τιμών, για απόκρυψη προϊόντων, για κακή συσκευασία ή κακή ποιότητα, για απευ- Θεία5 αγορέ§ από z o o s παραγωγού?. Οι έμποροι πλήρωναν δύο φορέ5 περισσότερου§ φόρου? απ’ ό,τι πριν. Το περιθώριο κέρ- Sovs έπεσε στο 7% evos τζίρου ήδη πολύ μειωμένου, επειδή η αγοραστική δύναμη ήταν περιορισμένη, επειδή υπήρχε έλ­λειψη εμπορευμάτων, επειδή οι εισαγωγέ? μειώθηκαν, επειδή οι δασμοί προστάτευαν τα μονοπωλιακά προϊόντα, επειδή η άμεση πώληση προϊόντων από και npos τα μονοπώλια οργα­νώθηκε υπό τον έλεγχο του χιτλερικού κράτου§. Για παρά­δειγμα, η πώληση κρέατο§ στα κρεοπωλεία μειώθηκε από2.803.000 κιλά το 1932, τη χρονιά ms όξυνσα ms Kpions, σε 2.650.000. Τα κρεοπωλεία παρέμεναν κλειστά μέχρι και τρει$ μέρε5 τη βδομάδα.

Οι οργανώσει ms μεσαία5 τάξεΐ5 απλά και ξεκάθαρα διαλύ­θηκαν.

V. Τι πρόσφερε ο φασισμ05 στη νεολαία, ous γυναίκα klAil

Οι xiiXepiKes νεολαίε$ κατάρτισαν ένα θαυμάσιο πρόγραμμα 18 σημείων: 3 βδομάδε5 διακοπών μετ’ αποδοχών, εργάσιμη ημέρα 8 ωρών, μείωση του χρόνου εργασία5 για z o o s κάτω των18 ετών, απαγόρευση ms νυχτερινή$ εργασία5 για zovs viovs και ms εργασία$ με το κομμάτι, προγραμματισμένα διαλείμματα στα εκσυγχρονισμένα εργοστάσια κ.λπ.

Η νεολαία ενθουσιάστηκε με το χιτλερικό καθεστώ5. Αλλά τί­ποτα δεν πραγματοποιήθηκε npos όφελθ5 ms. Από ns 30 Ιου­

- 8 0 -

Page 83: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

νίου 1934 οι νεολαίε? έχασαν κάθε ανεξαρτησία, λόγω ms απει­λητικά ριζοσπαστικότητά? t o u s . Είναι nXhpoos ελεγχόμενε?, ώστε να αποτελέσουν τη βάση του μελλοντικού γερμανικού λαού και δεν χρησιμοποιούνται πλέον παρά μόνο για μαζική εκπαίδευση πολεμιστών. Ο αθλητισμό?, αυτή η θεμελιώδη διεκδίκηση ms νεολαία5, χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τον πόλεμο.

Είναι αρκετά παράδοξο που ivas μεγάλο? αριθμό? γυναικών είχαν ψηφίσει άλλοτε τον Χίτλερ/Evas από του? πιο προβεβλη­μένου? ναζί θεωρητικού5, ο Μπέμλερ, έγραψε:

Η δημοκρατία δεν μπορεί να διατηρηθεί εκεί όπου κυριαρχεί η γυναίκα... Επειδή ακριβώς ο Γερμανός είναι κυρίως πολεμιστής, ανδροπρεπής, φτιαγμένος για τη φιλία, η δημοκρατία da μπο­ρέσει να ευδοκιμήσει στην Γερμανία.

Ο Εβραίο? είναι αντικείμενο περιφρόνησή όπω? και οι γυναί- κε?. Οι μεγάλοι αρχηγοί του κόμματο5 επανέλαβαν πολλέ5 φορές ότι πρέπει να εφαρμοστεί το παλιό ρωμαϊκό ρητό : «mu- lier taceat», δηλαδή: σιωπή στι? γυναίκε?!

Επισήμου το ναζιστικό κόμμα διακήρυττε ότι οι γυναίκε? πρέ­πει να μένουν στην οικογενειακή εστία. Στην πραγματικότητα, ο αριθμό? των γυναικών στην παραγωγή αυξήθηκε κατά 15%. Οι μισθοί του? ήταν χαμηλότεροι κατά 35% περίπου από αυτού? των ανδρών. Tis υποβάλλουν σε μέτρα ιδιαιτέραν προσβλητικά. Πολλέ? νεαρέ? άνεργε? τοποθετήθηκαν ω? άμισθε? υπηρέτριε? σε καλέ? άριε? οικογένειε?.

- 8 1 -

Page 84: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

V I Τι πρόσφερε ο φασισμό$ στον πολιτισμό

Σχη μελέτη, ous κατακτήσει του δημιουργικού και σκεπτόμε- νου ανθρώπου, ο onoios κατακτά σταδιακά τη γνώση, η ναζι- στική εξουσία αντιπαρέθεσε us αρετέ§ του αίματο5 και ms φυλή§, δηλαδή τα αυθόρμητα και βίαια χαρίσματα του ανθρώ­που ms δράσέ και του ηγέτη oncos τον φανταζόταν. Ο χιτλε- piopos ισχυρίζεται ότι είναι ενάντια στην κουλτούρα και το αποδεικνύει. Με απόλυτα συνειδητό τρόπο έκαψαν δημόσια τα πιο ωραία βιβλία ms γερμανική$ λογοτεχνία5. Ο Φίρερ κατα­λαβαίνει μόνο την τέχνη ms προπαγάνδα$ και το έργο εκείνο που υποτάσσεται στην ανάγκη για τη διάδοση του ρατσισμού (βλέπε την ομιλία «για την τέχνη» που ήδη αναφέραμε). Υπεν­θυμίσαμε αρκετέ5 φορέ5 τη φράση που αξίζει να μείνει ιστο­ρική: «Όταν ακούω τη λέξη κουλτούρα, οπλίζω το ρεβόλβερ μου». «Δεν είμαστε και δεν θέλουμε να είμαστε η χώρα του Γκαίτε και του Αϊνστάιν» έγραφε η Berliner Lokal Anzeiger στ is 7 Μαΐου 1933. (Αναφορά στο 0 γερμανικός ctaos κατηγορεί, σελ. 9).

Η ιδέα ms φυλετική5 Koivomms αρνείται στο άτομο κάθε πραγματικότητα, κάθε ανεξαρτησία, κάθε προσωπική ζωή. Δεν πρέπει λοιπόν να μα5 εκπλήττει που ο χιτλερισμ05 καταργεί την ελευθερία σ κ έψ έ και την ελευθερία ms συνείδησή. Μαζί με oXes us άλλε$ ελευθερίε5, μαζί με κάθε ανεξάρτητη σκέψη και κάθε κουλτούρα, ο χιτλερισμ05 προσπαθεί να εξαφανίσει βίαια και τη θρησκευτική ελευθερία. Καθολικοί και προτεστάν- τε5 (οι οποίοι iooos να μην είχαν προβλέψει τη μοίρα που tous περίμενε) σήμερα καταπιέζονται από την εξουσία του χιτλερι­κού κράτου$, στο όνομα του επίσημου δόγματο$: ivas vios πα- γανισμ05 βασιζόμενο$ στη λατρεία ms φυλή5 και του Φίρερ.

- 8 2 -

Page 85: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

VII. Τι πρόσφερε ο φασισμό$ στο μεγάλο κεφάλαιο

Υπενθυμίζουμε κατ’ apxds ίο άρθρο 13 του ναζιστικού προ- γράμμακν:

Απαιτούμε την εθνικοποίηση όλων των επιχειρήσεων οι οποίες μετατράπηκαν σε ανώνυμες εταιρείες (τραστ).

Το άμεσο πρόγραμμα του 1932 απαιτεί:

Ν α τεθούν οι ανώνυμες εταιρείες υπό τον έλεγχο του κράτους, να μην καταβάλλονται πλέον ποσοστά επί των κερδών στα δι­ευθυντικά στελέχη.

Στο όνομα αυτών των υποσχέσεων, οι λιγοστοί εργατικοί πυ- ρήνε$ των ναζί συμμετείχαν σε μεγάλε? απεργίε? στο πλευρό των κομμουνιστών (απεργία των εργαζομένων ons μεταφορέ?, στο Βερολίνο). Η ηγεσία του χιτλερικού κόμμαπν ανεχόταν τέ- τοιε? ενέργειε? για να επωφεληθεί από τη σύγχυση. Αυτή η σύγχυση όμαν κράτησε τόσο πολύ που μετά τον Φεβρουάριο του 1933 πολλέ5 ναζιστικέ§ οργανώσει ήθελαν να καταλάβουν τα εργοστάσια στο όνομα του γερμανικού έθνου5. Η Αριστερά του κόμμακν, και κυρίαν ένα τμήμα των Ταγμάτων Εφόδου (S.A.), ns στήριζε. Τότε άρχισε και η εκκαθάρισή όσων οργα­νώσεων ήταν «μολυσμένε5 από μαρξιστικά στοιχεία». Τον Ιού­λιο, ανακοινώνεται όη η εθνικοσοσιαλισηκή επανάσταση είναι κοντά και ότι δεν θα υπάρξει δεύτερη επανάσταση, ότι τίποτα δεν πρέπει να γίνει xa)pis το κράπν ή ενάντιά του. Ο Γκέρινγκ απειλεί να χρησιμοποιήσει την αστυνομία και το στρατό (Reichswehr) ενάντια σε αυτή την Αριστερά η οποία θα συν­τρίβει κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων, ons 30 Ιουνίου 1934/Εκτοτε, οι διοικούντε5 τα τραστ είναι δύσπιστοι απέναντι σε 6\es us μαζικέ5 οργανώσει, ons επαγγελμαπκέ$ ομάδε5, στο Μέτωπο ms Εργασία5, ons iSies us φασισηκέ5 συντεχνίε5. Η

- 8 3 -

Page 86: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

δημαγωγία ουνεχίζειαι. Υποχρεώνουν ious βιομηχάνου5 να σφίγγουν το χέρι ίων εργατών, των άριων «αδελφών» ious, και να εμφανίζονται σε yiopi^s και xopo0s που διοργανώνονται για το προσωπικό. Το ναζιστικό κόμμα έχει σε κάθε εταιρεία «αν- 0pd>nous εμπιστοσύνη» (οι Γάλλοι cpaoicnxs αντιγράφουν am is us μεθόδου$) οι οποίοι υποτίθεται ότι συμμετέχουν στη διαχεί­ριση, αλλά χρησιμοποιούνται για να παρακολουθούν tous ερ- γάτε5. Η χιτλερική ηγεσία κάνει τα πάντα για να εμποδίσει τη δημιουργία αντιπολίτευσή

Το εθνικοσοσιαλιστικό κράτο$ εργάστηκε τέσσερα ολόκληρα χρόνια αποκλειστικά npos όφελο§ του μεγάλου κεφαλαίου. Υπό το πρόσχημα του σοσιαλισμού και ms εθνική$ Koivonrcas, έθεσε το κράτο§ υπό τον έλεγχο των τραστ *»αι των μεγάλων επιχειρήσεων των οποίων η «κοινωνική» και «εθνική» σημα­σία είναι πράγματι αδιαμφισβήτητη...

Το χιτλερικό κράτο5 διέλυσε ns πολύ προσοδοφόρε5 δημοτικέ5 εταιρείε§ (στον τομέα του ηλεκτρισμού) οι οποίε§ ανταγωνίζον­ταν τα τραστ, και αυτό ονομάστηκε κοινωνικοποίηση ms πα- ραγωγή5 ενέργεια$.

Παρέδωσε crcous avanpooamous των τραστ, αφού πρώτα τα ενί- σχυσε οικονομικά με δημόσια κεφάλαια, όλε5 us μετοχέ§ των μεγάλων εταιρειών οι οποίε$ είχαν αγοραστεί από το Kpazos. Τον Μάρτιο του 1936, εκχωρήθηκαν ξανά οι μετοχέ5 των ναυ­πηγείων και του τραστ του χάλυβα. Οι τράπεζε5 και οι ναυτι- λιακέ$ εταιρείε§, μόλι§ «εξυγιάνθηκαν», επιστράφηκαν επίσημα στα τραστ, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1936. Και αυτό ονομάστηκε «αναζωογόνηση ms εθνική5 οικονομί᧻.

Αφαιρέθηκαν όλα τα δικαιώματα των μικρομετόχων. Ο πρό- εδρο5 του διοικητικού συμβουλίου θεωρείται φίρερ ms επιχεί- pnons και έχει το απόλυτο δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων. Οι

- 8 4 -

Page 87: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

νεοϊδρυθείοε§ μετοχικά rcaipeies πρέπει να έχουν ένα ελάχιστο κεφάλαιο 500.000 μάρκων. Οι παλιέ$ εταιρείε5, με μικρό κε­φάλαιο, πρέπει να μετασχηματιστούν. Η επιτροπή για τη με­λέτη λειτουργία? των ανώνυμων εταιρειών ζητά την κατάργησή t o u s . Στην πραγματικότητα, το 1935, ο apiOpos των μικρών εταιρειών με κεφάλαιο έως 5.000 μάρκα είχε ήδη μειωθεί από 604 σε 118. Ο apiOpos των εταιρειών με κεφάλαιο από 5.000 μέχρι 50.000 μάρκα μειώθηκε από 1.635 σε 625. Το 1935, δια­λύθηκαν 728 μικρέ5 ανώνυμε5 εταιρείε5. Αλλά οι εταιρείε5 με κεφάλαιο πάνω από ένα εκατομμύριο μάρκα που δεν πήγαιναν καλά πέρασαν υπό εθνικό έλεγχο. Με αυτό τον τρόπο, ο χιτλε- ρισμ05 επιταχύνει τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου npos όφελθ5 των τραστ.

Ο vopos ms 15ns Ιουλίου 1933 διεύρυνε ns αρμοδιότητε$ του υπουργού OiKovopias για να μπορεί να ιδρύει ή να καταργεί εταιρείες ώστε να καρτελοποιηθεί η παραγωγή. Τριάντα καρ- τέλ αναδιοργανώθηκαν και 38 νέα δημιουργήθηκαν. Συγκέν­τρωσαν έτσι από τα πάνω και υπέταξαν τη Γερμανία σε μερικέ$ δεκάδε5 τραστ ελεγχόμενα από tous εκπροσώπου$ του χρημα- τιστικού κεφαλαίου (τραπεζίτε5). Και πάλι αυτό ονομάστηκε κοινωνικοποίηση Tns οικονομία$. Είναι αλήθεια ότι οι χιτλε­ρικοί είναι ιδιαίτερα ικανοί στο να σπέρνουν τη σύγχυση. Την ίδια στιγμή θέσπισαν ένα νόμο σύμφωνα με τον οποίο δεν επι­τρεπόταν να μοιραστεί στous μετόχου5 περισσότερο από το 6% του κεφαλαίου cos μέρισμα. Το υπόλοιπο έπρεπε να παραδοθεί στο κράτο$ και να επενδυθεί σε κρατικά ταμεία. Είναι εύκολο όμω$ να παρακαμφθεί auT0s ο νόμο5, συγκεντρώνοντα5 απο- θεματικά και κάνοντα$ απόσβεση κεφαλαίου. Επιπλέον το κράτο$, στο όνομα ms εθνική5 οικονομία$ και των απαιτήσεων του επανεξοπλισμού, μπορεί να παραχωρήσει τα κέρδη στα με­γάλα τραστ για την επέκταση του βιομηχανικού εξοπλισμού - και μάλιστα με επιπρόσθετε5 επιχορηγήσει.

- 8 5 -

Page 88: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΛ

Τέλος, είναι καλό να θυμηθούμε, για να κρίνουμε αυτό το νόμο, ο onoios είναι μια από τις πιο ωραίες φάρσες του χιτλερικού καθεστώτος, ότι το μέρισμα του 6% είναι πάρα πολύ ικανοποι­ητικό για τη βαριά βιομηχανία με τα τεράστια κεφάλαια και το μεγάλο μηχανικό εξοπλισμό. Ο Μαρξ κατέδειξε ότι το ποσοστό κέρδους τείνει να μειώνεται με την αύξηση ms «οργανικής σύν­θεσης του κεφαλαίου», δηλαδή με την αύξηση του μηχανικού εξοπλισμού ως τμήματος του επενδεδυμένου κεφαλαίου. Ο φα­σισμός κατάφερε να αντιπαλέψει επιτυχώς αυτή την τάση. Το 1932, το μέσο ποσοστό μερισμάτων των εισηγμένων μετοχών στο χρηματιστήριο του Βερολίνου ήταν μόνο 2,38%. Αυξήθηκε σταδιακά σε 3,53%, το 1934, και σε 5,19%, το 1936.

Σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση, ιδού μια δήλωση των FinanzA r- cbiv η οποία δεν αφήνει καμία αμφιβολία:

...Odes οι αυξήσεις της περιουσίας που έχει αποκτηθεί da υπο­βάλλονται σε φορολόγηση υπό τον όρο ότι τα έξοδα δεν da εξαντ­λούν τις καλές προθέσεις των παραγωγών...

Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά. Ο αριθμός των εται­ρειών οι οποίες έμειναν χωρίς μερίσματα μειώθηκε από 395, το 1932, σε 89, το 1935.Έτσι «εξυγιάνθηκε»η εθνική οικονομία! Το 1932, 2.200 καπιταλιστικές επιχειρήσεις είχαν ζημίες 3,4 δισ. μάρκα. Το 1935, τα κέρδη τους ανήλθαν στα 1,15 δισ. μάρκα και το 1936 στα 2 δισ. Και η ανοδική πορεία των κερδών συ­νεχίζεται.

Τα δηλωθέντα κέρδη του Krupp ανήλθαν από 112 εκατ. μάρκα το 1932 σε 240 το 1935. Στα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, τα δηλωθέντα κέρδη μειώνονται στο 6% του κεφαλαίου. Τα πραγ­ματικά κέρδη είναι πολύ πιο μεγάλα. Σήμερα η μεγάλη βιο­μηχανία καθορίζει, σύμφωνα με τις επιθυμίες της, τις γιγάντιες κρατικές παραγγελίες που αφορούν τα δημόσια έργα και τον επανεξοπλισμό.

- 8 6 -

Page 89: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1 Ο φον Οσιέτσκι ιιμήθηκε με το Νόμπελ eiphvns το 1935. [Σ.τ.Μ.]2 Υποδιαίρεοη του γερμανικού μάρκου. [Σ.τ.Μ.]

3 Βλ. κυρίαν : Προειδοποίηση στην Ευρώπη, του Thomas Mann (N.R.F.).

4 Τα πρόσφατα γεγονότα επιβεβαίωσαν αυτή την εκτίμηση. Δεν πρέ­πει να υποτιμούμε us αποκλίσεΐ5 ανάμεσα στα τμήματα και ous ηγε- τικέ5 προσωπικότητά ms μεγαλοαστικά γερμανική$ ιάξτ . Συμβάλλουν στον κλονισμό του καθεστώτο5. Παρά ταύτα, αφορούν μόνο το ρυθμό και us μεθόδου$ για την προετοιμασία του πολέμου.

5 1 μάρκο περίπου 12 φράγκα.

6 Δεύτερη Αυτοκρατορία: Γαλλικό πολιτικό καθεστώ5 το οποίο διήρ- κεσε από us 2/12/1852 μέχρι us 1/03/1871. Έπεται ms 2ns Γαλλική$ Δημοκρατία (1848-1852) και εγκαθιδρύεται μετά την επανάσταση του 1848 και τα γεγονότα που ακολούθησαν μέχρι το 1852. Για πε- ρισσότερε5 πληροφορίε$ βλέπε τα έργα του Μαρξ, « Οι ταξικοί αγώνε5 στην Γαλλία » και «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη». Η Δεύτερη Αυτοκρατορία καταρρέει με την ήττα του γαλλικού στρα­τού κατά τον γαλλο-πρωσικό πόλεμο (1870-1871). Την διαδέχεται το καθεστώ$ ms Tpims Γαλλική$ Δημοκρατία5 (4/09/1870-22/06/1940) η οποία πνίγει στο αίμα την Παρισινή Κομμούνα (18/03-28/05/1871, βλέπε το έργο του Μάρξ « Ο εμφύλιο$ Πόλεμο$ στην Γαλλία ») απο- τελεί την σκληρότερη iocos πολιτική εκδοχή του γαλλικού αποικιο- κρατικού καθεστώκ^ και καταρρέει με την κατάληψη ms xcopas από το ναζιστικό στρατό. Το συγκεκριμένο έργο του Λεφέβρ γράφεται στην περίοδο ins Tpims Γαλλική$ Δημοκρατίας δύο χρόνια πριν την κα­τάρρευσή ms. [ΣτΜ]

7 Αυτέ$ οι πληροφορίε$ είναι εν μέρει δάνειε$ από μια αξιοσημείωτη μελέτη, αδημοσίευτη ακόμη, του Ότο Opavcs.

- 8 7 -

Page 90: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

*

Προοπτικές και Συμπεράσματα

Οδόκιωρ Σαχχ πέτυχε σε έναν ορισμένο βαθμό την ανασυγκρότηση του γερμανικού καπιταλισμού npos αποκλειστικό όφελθ5 των τραστ και των τραπεζών σε

βάρο§ των μεσαίων τάξεων, των αγροτών και του προλεταριά­του, δηλαδή σε βάρο5 ολόκληρου του γερμανικού λαού. Το με­γάλο γερμανικό κεφάλαιο κατάφερε εν μέρει να εδραιωθεί μέσα στην κρίση. Στη Γερμανία, η μεγαλοαστική τάξη δεν θα βγάλει τα κεφάλαιά ms στο εξωτερικό, επειδή είναι η κυρίαρχη ms γερμανική$ οικονομία$1. Το έργο του δόκτορο§ Σαχτ σί­γουρα δεν είναι κάτι σταθερό2. Opcos, είναι, τουλάχιστον, μια προσωρινή επιτυχία, για την οποία ο παγκόσμιο$ καπιταλισμ05 φθονεί τη Γερμανία.

Ο Σαχτ αποδείχτηκε εξαιρετικό§ τεχνοκράτέ. Κατάφερε να παρατείνει τη ζωή του παλιού, εξαντλημένου καπιταλισμού, με- τατρέποντά§ τον σε έναν κρατικό καπιταλισμό απαλλαγμένο εν μέρει από tous παλιού5 νόμους Tns ανταλλαγής του νομίσματος του ανταγωνισμού, Tns αγορά5, δηλαδή από tous νόμου5 ms κλασική5 οικονομία5. Η παραγωγή και η διανομή ήταν υπό έλεγχο και υπό μια έννοια «προγραμματισμένε5». Οι τιμέ5 ορί­ζονταν από το Kp0TOS. Η στατιστική ήλεΥχε την κυκλοφορία

- 8 8 -

Page 91: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

των προϊόντων, την εισαγωγή τους στη Γερμανία. Είναι ένας σοσιαλισμός απ’ την ανάποδη...

Η επίσημη γερμανική θέση είναι η ακόλουθη: θα οργανωθεί η αυτάρκεια της χώρας - η Γερμανία θα αποκτήσει επάρκεια παράγοντας η ίδια όλες τις πρώτες ύλες της. Η γερμανική οι­κονομία θα απελευθερωθεί από την εξάρτησή της από ξένες χώρες και η Γερμανία θα μπορέσει να γνωρίσει αέναη ευημε­ρία.

Είναι προφανώς αδύνατο να δεχτούμε αυτή τη θεωρία. Όμως, θα ήταν αφελές να περιμένει κανείς μια απρόσμενη κατάρ­ρευση της γερμανικής οικονομίας -ακόμη και αν, όπως είναι πιθανό, η παγκόσμια ανάκαμψη ματαιωθεί μπροστά στο ενδε­χόμενο μιας νέας κυκλικής κρίσης στο αμέσως επόμενο χρο­νικό διάστημα. Η ικανότητα των τεχνοκρατών του γερμανικού χρηματοπιστωτικού τομέα και η απεριόριστη ισχύς τους θέτουν φραγμούς σε μια τέτοια προοπτική. Πρέπει εντούτοις να ση­μειωθεί ότι η γερμανική βιομηχανία κατάφερε να θέσει ξανά σε κίνηση ένα μέρος του τεράστιου παραγωγικού μηχανισμού της μόνο για αντιπαραγωγικές και μη αποδοτικές εργασίες (εξο­πλισμούς, νέες χημικές βιομηχανίες υποκατάστατων προϊόντων κ.λπ.). Το πρόγραμμα του Σαχτ είναι ένας ασύλληπτος παρα- λογισμός. Είναι σαν να χρηματοδοτεί κανείς άχρηστα έργα, όπως για παράδειγμα τη μετακίνηση λόφων ή το άνοιγμα οπών στο έδαφος με ένα τεράστιο μηχάνημα. Ή ακόμα σαν να παράγει μηχανήματα για να τα κοιτά, χωρίς να τα θέτει σε λει­τουργία. Όλα αυτά θυμίζουν έναν κόσμο παρανοϊκών.

Η καπιταλιστική βιομηχανία δούλευε πάντα για το δικό της αποκλειστικά όφελος και αδιαφορούσε για την ευημερία των ανθρώπων. Το σύστημα του δόκτορος Σαχτ ώθησε στα άκρα

- 8 9 -

Page 92: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

αυτή την τάση. Από οικονομική άποψη, είναι σαν να προεξο­φλεί επ’ αόριστον το μέλλον. Το σύστημα του δόκτορο5 Σαχτ προσέκρουσε σε μια δυσκολία: όταν ήρθε η στιγμή του απο­λογισμού, που έπρεπε να αποδοθούν τα κέρδη, να μετατραπούν τα χαρτιά (οι συμφωνίε§, οι επιταγέ§ κ.λπ.) σε εμπορεύματα, σε προϊόντα, σε πραγματική εργασία. Το σύστημα του Σαχτ προ­εξοφλεί με μεγάλη ακρίβεια την όλο και μεγαλύτερη και συ­νεχή εκμετάλλευση των εργαζομένων, δηλαδή τη συνεχή αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσή, ενώ παράλληλα οι διευ- θυντές των άχρηστων έργων του καλοπληρώνονται. Αυτό προ­ϋποθέτει ότι οι εργάτε? και οι αγρότε? επιτρέπουν να tous αποστερούν μεγάλο μέρος του npoiovTOS ms εργασία5 tous. Μέχρι πού θα φτάσει η υπομονή του γερμανικού προλεταριά­του;

Υπάρχει, ωστόσο, μια τεράστια μηχανή η οποία δεν φτιάχτηκε μόνο για να την κοιτούν και να μένει πάντα αναπαραγωγική. Ο στρατ05.

Autos ο oTpaT0s είναι οργανωμένο5 με βλέψη τον ολοκληρω­τικό πόλεμο. Η ενιαία στρατιωτική διοίκηση και η συνολική στρατιωτική κινητοποίηση του έθνου$ έχουν ήδη ρυθμιστεί. Η επιλεγμένη τακτική είναι αυτή του κεραυνοβόλου πολέμου ενάντια σε έναν εχθρό αποδυναμωμένο εκ των έσω και απο­μονωμένο. Γι’ αυτή την επίθεση είχαν προβλεφθεί 4 τεθωρα- κισμένε5 μεραρχίε§ εξ ολοκλήρου μηχανοκίνητε5 (περίπου2.000 TavKS με όλα τα όργανα npooTaoias, επικοινωνία5, ανε­φοδιασμού). Για την επέμβαση αποφασίστηκε να προπορευτεί το μεγαλύτερο μέρο5 του στρατού (ένα εκατομμύριο ετοιμοπό­λεμοι avSpes) και ο ατραπέ κατοχή5 (εφεδρικ05) με 10.000 tovks και 300 μεραρχίε5 εκ των οποίων οι 20 μηχανοκίνητε5.

- 9 0 -

Page 93: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

"Evas τόσο yphyopos μαζικά επανεξοπλισμό§ συνεπάγεται ορι­σμένα απρόοπτα. Η Γερμανία μπορεί, onoos ισχυρίζονται, να κατασκευάσει 300 αεροπλάνα το μήνα (η Γαλλία παράγει πε­ρίπου 50). Πολλά από αυτά τα αεροσκάφη είχαν κακοσχεδια- στεί. Έδειξαν τα ελαττώματα z o o s στην Ισπανία. Τώρα προσπαθούν να κατασκευάσουν νέα μοντέλα. Τα τανκδ επίσα δεν είναι αψεγάδιαστα. Το στελεχικό δυναμικό είναι ανεπαρκέ5 και οι εφεδρείε5 ελάχιστα εκπαιδευμένε5, με αμφίβολο ηθικό.

Ο χιτλερικ05 στρατόδ μέχρι αυτή τη στιγμή στάθηκε aviKavos να εκπληρώσει us υποχρεώσει us οποίε5 του ανέθετε το Mein Kampf. Η πίεση που ασκήθηκε, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1936, στη γαλλική κυβέρνηση σχετικά με την ισπανική εξέ­γερση ήταν μάλλον μπλόφα και εκβιασμ05 παρά πραγματική απειλή. Οι επικεφαλήβ του γερμανικού γενικού επιτελείου γνώρι­ζαν το στρατό z o o s και το πολιτικό naQos δεν tous επηρέαζε. Η γαλλική κυβέρνηση αφέθηκε να εντυπωσιαστεί. Κατήγγειλε us εμπορικέ5 συμφωνίε$ που είχε ήδη συνάψει με την κυβέρ­νηση ms Ionavias. Ήταν αυτό ακριβοί που ήθελαν.

Εντούτοι$, η απειλή αρχίζει να γίνεται πραγματική. Πιθανό­τατα, το 1938, η Ευρώπη θα βρεθεί σε αναβρασμό και η γερ­μανική εξωτερική πολιτική θα ξαναγίνει πιο ενεργή. Μια τέτοια προοπτική υποχρεώνει npo<pav(i)s τη γαλλική κυβέρ­νηση να επιμείνει στην άμεση συμφωνία με όλε5 us χώρε$ που θέλουν την ειρήνη στην Ευρώπη, Kupicos με us δημοκρατίε$ και με την Αγγλία. Δεν πρέπει όμω$ να ξεχνάμε ότι η αγγλική πολιτική, που είναι πάντα εύκαμπτη και ρεαλιστική, δεν είναι ποτέ εκ των προτέρων δεδομένη. Δεν είναι μία πολιτική αρχών αλλά προκύπτει ανάλογα με us καταστάσει$. Η γαλλική κυ­βέρνηση δεν πρέπει να περιορίζεται στο να καταγράφει us απο­

- 9 1 -

Page 94: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

φάσεις του Φόρεϊν Όφις. Πρέπει να διατηρήσει μια ορισμένη πρωτοβουλία. Όσο θα υπάρχει πραγματική κοινότητα συμφε­ρόντων ανάμεσα στη Γαλλία και στην Αγγλία, τίποτα δεν θα καταστρέψει τη γαλλοαγγλική συμφωνία. Και ό,τι αποδυναμώ­νει τη γαλλική θέση στην ήπειρο (για παράδειγμα μια φιλοχιτ- λερική κυβέρνηση στην Ισπανία) μειώνει το ενδιαφέρον ms Αγγλίας για τη Γαλλία και υποσκάπτει τις βάσεις της συμφω­νίας. Τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει τη Γαλλία να επιδράσει στην αγγλική εξωτερική πολιτική και να ασκήσει την επιρροή της στην κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού της Ευρώπης και της ίδιας της Αγγλίας!

Μπορούμε να πούμε ότι από το τέλος του πολέμου η γαλλική πολιτική απέναντι στη Γερμανία ήταν μια μακριά σειρά λαθών. Για χρόνια, οι γαλλικές κυβερνήσεις ταπείνωναν και κατέστρε­φαν, ηθικά και υλικά, τη δημοκρατική Γερμανία. Στραγγάλι­σαν τη δημοκρατία στη Γερμανία. Από τότε που ήρθε ο Χίτλερ στην εξουσία, οι Γάλλοι αντιδραστικοί καταλήφθηκαν από έκ­σταση, από μια ανήσυχη, αλλά έντονη τρυφερότητα για τη Γερ­μανία. Οι κυβερνήσεις όμως -ακόμη και αυτές της Αριστεράς- δείχνουν μια έλλειψη σθένους, ενώ έπραξαν το αντίθετο μπρο­στά στην αφοπλισμένη και εξαθλιωμένη Γερμανία, θέλησαν να βρουν ένα έντιμο modus mvendi με τη Γερμανία, θέση αρκετά περίεργη, τη στιγμή που υποχωρούν σε μια προφανή διπλω­ματική και στρατιωτική πίεση!

Το πρώτο λάθος απέναντι στον Χίτλερ ήταν, το 1934, η δια­πραγμάτευση του Συμφώνου των Τεσσάρων. Αυτό το σύμφωνο δυσαρέστησε την Πολωνία και τις βαλκανικές χώρες. Η δημι­ουργία δίπλα στην Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) μιας επιτροπής των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, προμήνυε τον κλονισμό

- 9 2 -

Page 95: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ins ΚιΕ και εν συνεχεία ins συλλογική5 ασφάλεια$. Προμήνυε ε π ίσ έ αυτό ιον πολιτικό παραλογισμό που, ενώ επικαλείται πάντα τα επίσημα κείμενα και ns συνθήκε$, οργανώνει ο i8ios us παραβιάσει του καταστατικού ms ΚτΕ και του διεθνού$ δι­καίου.

Το 1933, επ ίσ έ , έγιναν διεθνεΐ5 διαπραγματεύσες με σκοπό την έρευνα και την αντίδραση στο γερμανικό επανεξοπλισμό. Με ρητή εντολή ms αγγλική5 κυβέρνησή, η γαλλική κυβέρ­νηση εγκατέλειψε αυτό το σχέδιο. Λίγο μετά, η Πολωνία, πε­πεισμένη ότι η Γερμανία θα ήταν σύντομα η μεγαλύτερη δύναμη ms ηπείρου, απομακρύνθηκε από τη Γαλλία. Οι φήμε5, στο τέλos του 1933, για μυστικέ$ διαπραγματεύσες ανά­μεσα στον Νταλαντιέ και τον Χίτλερ (με μεσολαβητή τον Φερ- νάν ντε Μπρινόν) επέσπευσαν τη σύναψη του συμφώνου ανάμεσα στην Πολωνία και τον Χίτλερ. Το σύμφωνο υπογρά­φτηκε τον Ιανουάριο του 1934, την ίδια στιγμή που οι Γάλλοι χιτλερικοί προσπαθούσαν να πάρουν την εξουσία.

Γνωρίζουμε την πολιτική των κυβερνήσεων οι οποίε$ διαδέ­χονταν η μία την άλλη ανάμεσα στον Φεβρουάριο του 1934 και τον Μάιο του 1936. Γνώριζαν τη χιτλερική απειλή και πρότει- ναν την παρεμπόδισή ms. Το γαλλο-σοβιεοκό σύμφωνο δέχτηκε σοβαρό πλήγμα Το σχέδιο των γαλλικών φιλοφασιστικών κυβερ­νήσεων ήταν να καρπωθούν τον ενθουσιασμό ms Eupomns αφού πρώτα εξουδετέρωναν τον Χίτλερ και του αφαιρούσαν το ρόλο του εμψυχωτή αυτού του κινήματο$. Η επικύρωση του γαλλο-σοβιετικού συμφώνου καθυστέρησε για καιρό. Η ΚτΕ, η συλλογική ασφάλεια, η συμφωνία με την Αγγλία και με ns ηπειρωτικέ5 δημοκρατίε5 υπονομεύτηκαν npos όφελο$ του μουσολινικού φασισμού. Ο Λαβάλ συνέλαβε αυτό το μεγαλε-

- 9 3 -

Page 96: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΛ

πήβολο σχέδιο, αλλά επιδίωξε την εκτέλεσή του με δολοπλο­κίες που το δυσφημούσαν και έτσι ήρθε σε σύγκρουση με το κίνημα του Λαϊκού Μετώπου.

Έκτοτε, δυστυχώς, οι οπισθοχωρήσεις, οι συμβιβασμοί με το φα­σισμό συνεχίστηκαν. Ο φασισμός διατήρησε την πολιτική, δι­πλωματική και στρατιωτική πρωτοβουλία. Η Γαλλία του Λαϊκού Μετώπου δεν ήξερε να επωφεληθεί από την ακτινο­βολία της για να εφαρμόσει μια δυναμική και αποτελεσματική εξωτερική πολιτική, ώστε να ηγηθεί του παγκόσμιου δημο­κρατικού κινήματος. Επιπλέον, δεν ήξερε να δράσει υπέρ του σεβασμού του δικαίου, της συλλογικής ασφάλειας και των ελεύ­θερων διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε ελεύθερους λαούς. Αν αφήσει να χαθεί αυτή η ευκαιρία, θα γίνει ένα έθνος δεύτερης κατηγορίας. Αυτοκτονεί ως δημοκρατία και ως έθνος! Η συμ­φωνία μεταξύ των ειρηνικών λαών είναι ο μόνος τρόπος να αποδυναμωθεί ο Χίτλερ, μέχρις ότου το γερμανικό έθνος τον ξεφορτωθεί. Η απελευθέρωση του γερμανικού λαού θα είναι έργο του ίδιου του γερμανικού λαού. Αλλά η επιρροή της δη­μοκρατικής και προοδευτικής Γαλλίας μπορεί να δώσει ισχυρή ώθηση στο απελευθερωτικό κίνημα. Χωρίς αυτή τη στήριξη, ο γερμανικός λαός θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο και θα δια- νύσει δυσκολότερο δρόμο.

Στη Γερμανία υπάρχει μια σοβαρή αντιπολίτευση στο καθε­στώς. Η γερμανική εργατική τάξη είναι αποδιοργανωμένη, εν­τυπωσιασμένη από το χιτλερισμό, αλλά ακόμη δεν έχει κερδηθεί. Η λανθάνουσα αντιπολίτευση στο χιτλερισμό εκ­φράζεται αρκετές φορές και κυρίως στις εκλογές για τα εργο­στασιακά συμβούλια. Λόγω αυτών των αποτελεσμάτων, οι χιτλερικοί κατάργησαν αυτές τις εκλογές εδώ και δύο χρόνια.

- 9 4 -

Page 97: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η αντιπολίτευση είναι ακόμη πιο ορατή από τα -ελλιπή - στα­τιστικά στοιχεία που αφορούν τα έτη κάθειρξα για πολιτικά αδικήματα. Έτσι αποκαλούν κάθε προσπάθεια επανίδρυσα συνδικάτων και κάθε απόπειρα ταξικών αγώνων. Το σύνολο φτάνει τα 5.640 χρόνια, το 1933, στα 9.619, το 1934, στα 12.092, το 1935, στα 8.249, το 1936. Και as μην αναφερθούμε ons εκτε- λέσει$, onoos αυτή τουΈντγκαρ Αντρέ, για τα υποτιθέμενα πα- λαιότερα «εγκλήματα» του 1933...

Η λατρεία ms φυλή5 και του Φίρερ δυσαρέστησε z o o s καθολι- ko0s και z o o s προτεστάντε5. Η γενική δυσαρέσκεια εκφρά­στηκε, κυρίαν, από ns μεσαίε$ τάξεΐ5 σε σχέση με το θρησκευτικό ζήτημα3. Οι καθολικέ5 αρχέ§ ανησύχησαν από συγκεκριμένα γεγονότα. Για παράδειγμα, σε ορισμένα χωριά ms καθολική$ Bauapias οι παλιέ5 παγανιστικέ5 τελετουργίε5 του γάμου αντικατέστησαν ns Θρησκευτικέ5 τελετέ5. Οι οργα- νώσεΐ5 ms καθολική$ νεολαία$ διαλύθηκαν και τα καθολικά σχολεία υπέστησαν εφόδου$. Ο ναζισμ05 είναι λογικό να θέλει να καταλύσει το χριστιανισμό που είναι έργο των Εβραίων του Ιησού και του Αγίου Παύλου και διεθνή$ θρησκεία! Ο n0nas μόλι$ πρόσφατα αποφάσισε να πει τα πράγματα με το όνομά zovs. Δέχτηκε να σφίξει το χέρι που του άπλωσαν οι κομμου- viozis, και εκφράστηκε ενάντια στον νεο-παγανιστικό χιτλερι­σμό, Ka0(0s και ενάντια στη χειραγώγηση ms θρησκεία§. Ο προτεσταντισμό$ δεν διαθέτει το ίδιο υψηλό διεθνέ? κύρος ώστε να μιλάει στο όνομά του. Εντούτοις η προτεσταντική Εκκλησία ms Ομολογία? ms Πίστεω$4 μάχεται τη ναζιστικοποίηση ms Εκκλησία$ και τη χιτλερική θρησκεία του αίματο$ και ms γα . Προτεστάντε$ και καθολικοί συναντιούνται στα στρατόπεδα συγκέντρωσα με rc>us δημοκράτε$, z o o s σοσιαλιστέ5 και tous κομμουνιστέ$.

- 9 5 -

Page 98: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Ακόμη και oils τάξες του στρατού και ms αστική? τά ξ έ δημι- ουργείται αντιπολίτευση. Η εβδομαδιαία έκδοση, Vendemiaire εξέδωσε πριν από λίγο καιρό μια λεπτομερή αναφορά προερ­χόμενη από αυτού§ tous κύκλου?. Αυτή η αναφορά κατηγο­ρούσε τον Χίτλερ ότι περιφρονεί τα πραγματικά συμφέροντα ms Γερμανία5 και ότι την παρασύρει σε μια καταστροφική πε­ριπέτεια. Η νέα εκκαθάριση, που ξεκίνησε acis 4 Φεβρουάριου, θα εξοντώσει άραγε την αντιπολίτευση; Δεν υπάρχει κανένα5 λόγο$ να το πιστέψουμε.

Η πάλη ενάντια στο χιτλερικό καθεστώ5 πρέπει να συσπειρώσει όλου$ tous αντιφρονούντε5. Etis 2 Φεβρουάριου 1936, πραγ- ματοποιήθηκε όντως μια παράνομη συνάντηση των αντιπάλων του χιτλερισμού, στην οποία συμμετείχαν 118 αντιπρόσωποι από φιλελεύθερου$, χριστιανικού$ και συνδικαλιστικού5 κύ- κλου$ . Ψηφίστηκε η ακόλουθη διακήρυξη:

Η χιτλερική κυβέρνηση κλόνισε την οικονομική και κοινωνική κατάσταση με τη σπατάλη, t o v s εξοπλισμούς, την καταστροφή

του εξωτερικού εμπορίου, την εκμηδένιση τη5 αγοραστικής δύ­ναμης. Υπ ’ αυτό το καθεστώς, η συνεχής επιδείνωση είναι ανα­πόφευκτη.

Αυτή η συνδιάσκεψη πρότεινε ένα συνασπισμό με το ακόλουθο πρόγραμμα:

Ελευθερία σκέψης, έκφρασης, αναζήτησης και δόγματος. Ελευ­θερία συνείδησης και θρησκευτικής λατρείας. Ελευθερία του ατό­μου, σεβασμός της ανθρώπινης [ωής. Έλεγχος των δημόσιων

εσόδων και εξόδων. Εκμηδένιση της διαφθοράς και της δικτατο­ρίας του φασιστικού κόμματος...

- 9 6 -

Page 99: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μπορεί να θεωρηθεί ότι αυτή η συνδιάσκεψη έριξε ίο σπόρο για τη δημιουργία ενός γερμανικού Λαϊκού Μετώπου του οποίου ο ρόλος θα είναι να αποκαιασιήσει στη Γερμανία μια δημοκρατία απαλλαγμένη από τη δικτατορία του χρηματιστι- κού κεφαλαίου. Ο γερμανικός λαός θα μπορούσε έτσι να ανι- χνεύσει το δρόμο του και να βρει τη λύση στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά προβλήματά του. Αυτό το πρό­γραμμα θα έπρεπε επίσης να συμπληρωθεί με τις δημοκρατικές διεκδικήσεις των εργαζομένων και ειδικά της εργατικής τάξης (δικαίωμα να εκλέγει ελεύθερα τους συνδικαλιστικούς και πο­λιτικούς εκπροσώπους της), καθώς και με τις εθνικές διεκδική­σεις της Γερμανίας (ειρήνη και αξιοπρέπεια, αναγνωρισμένη ισότητα της Γερμανίας με τα άλλα έθνη στην ΚτΕ, ουσιαστική συνεργασία με τις μεγάλες δημοκρατίες). Αυτές οι μεγάλες δη­μοκρατίες θα έπρεπε να παραχωρήσουν σε μια νέα Γερμανία αυτό το οποίο δεν θα μπορούσαν, χωρίς κίνδυνο, να παραχω­ρήσουν στον Χίτλερ. Πιστώσεις και πρώτες ύλες που δεν θα επιδοτούσαν τον επανεξοπλισμό και τον πόλεμο...

Αυτό δεν είναι πιθανό να πραγματοποιηθεί παρά μόνο από ένα παγκόσμιο δημοκρατικό και προοδευτικό κίνημα. Στην ει­σήγησή του στο Συνέδριο της Αρλ, ο Μορίς Τορέζ κατάφερε να αναδείξει τους παραλληλισμούς ανάμεσα στην παγκόσμια ακτινοβολία των εκλογών του Μαΐου 1936 και στις επιτυχίες του γαλλικού Λαϊκού Μετώπου και στην επιρροή της Επανά­στασης του 1789 και των γεγονότων του 1848.

Όπως, σήμερα, σι μεταρρυθμίσεις του Λαϊκού Μετώπου στη, Γαλλία εμψυχώνουν τους γειτονικούς λαούς, με τον ίδιο

τρόπο οι μετασχηματισμοί της επαναστατικής Γαλλίας, για τους οποίους μιλούσαν οι στρατιώτες του έτους I I σε όλη την

- 9 7 -

Page 100: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Ευρώπη, εμφύοηοαν την ελπίδα στις καρδιές των χωρικών

και όλων των καταπιεσμένων5.

Το μήνυμα ins επανάστασή διαπέρασε τη Ρηνανία και όλη τη Γερμανία, την Ιταλία, την τσαρική Ρωσία και έφτασε μέχρι τα Βαλκάνια και τη Νότια Αμερική. Εξαπλώθηκε καθ’ όλο το 19ο αιώνα. Τη γαλλική επανάσταση του 1848 ακολούθησαν αντι- φεουδαρχικέ$ εξεγέρσεν στην Ιταλία, στη Γερμανία, στην Ουγ­γαρία, στη Βιέννη και αλλού.

Το ίδιο, και τώρα, τη στιγμή που

Οι κυρίαρχες τάξεις των καπιταλιστικών χωρών καταστρέφουν

συστηματικά ή αφανίζουν τα τελευταία απομεινάρια του κοινο­βουλευτισμού και της αστικής δημοκρατίας, απομεινάρια τα οποία da μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από την εργατική τάξη στην πάλη της ενάντια στους καταπιεστές6.

Οι εκλογέ5, τον Μάιο του 1936, «έκαναν τη ζυγαριά να γείρει υπέρ ms δημοκρατία$ και ms ειρήνη».

Έβαλαν τέλθ5 ons συνεχεί$ νίκες του φασισμού και έφεραν στο προσκήνιο ένα μεγάλο δημοκρατικό κίνημα στην Αμερική, την άνοδο των Φιλελευθέρων και των Εργατικών στην Αγγλία, την ήττα του φασισμού στο Βέλγιο και στην Ολλανδία και την απο­τυχία του σε άλλε5 χώρε5.

Η ακτινοβολία ms γαλλική5 δημοκρατία5 θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο μεγάλη, εάν για παράδειγμα η πολιτική ms λεγόμενέ μη-επέμβασή στην Ισπανία δεν είχε αποδυναμώσει την πάλη των Ισπανών ενάντια otous δικού5 rc>us «εθνικιστέ5».

- 9 8 -

Page 101: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Πρέπει να επαναλαμβάνουμε συνεχώ5 μεταξύ \ias και γύρω μα$ ότι εάν γινόταν προφανέ5 οε ολόκληρο τον κόσμο ότι ivas λα05, ο γαλλικό? λαό?, επέλυσε ελεύθερα και δημοκρατικά τα ζωτικά του προβλήματα και ότι η δημοκρατία έδωσε σε αυτό το λαό αποφασιστικά πλεονεκτήματα, η απήχηση αυτού του γεγονότο? θα ήταν απεριόριστη. Όλοι οι άλλοι λαοί θα κατα­λάβαιναν σε ποια κατεύθυνση βρίσκεται η λύση των προβλη­μάτων z o o s . Το παγκόσμιο προοδευτικό κίνημα θα δεχόταν τεράστια ώθηση και θα κάναμε ένα βήμα μπροστά npos τη λύση των διεθνών προβλημάτων με τη συνεννόηση των εθνών (και πάνω απ’ όλα του γερμανικού και του γαλλικού λαού) που θα είχαν απελευθερωθεί από us δολοπλοκίε5 των εθνικιστών και την κυριαρχία του διεθνού§ χρηματιστικού κεφαλαίου.

Αυτή πρέπει να είναι η «αποστολή ms Γαλλία$ στον κόσμο» και η θέληση όλων των πραγματικά συνεπών δημοκρατών ενώπιον ms σύγχρονα Γερμανία5...

- 9 9 -

Page 102: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1 Η συγκεκριμένη φράση αποτελεί αιχμή του συγγραφέα npos την

γαλλική μεγαλοαστική τάξη που μετά την ανάδειξη tns κυβέρνησή

ίου Λαϊκού Μετώπου αλλά και καθ’όλη την διάρκεια ms θητείας ins

έβγαλε τα κεφάλαιά ms στο εξωτερικό και ειδικά στην Ελβετία. [ΣτΜ]

2 Τώρα που ο Σαχτ ολοκλήρωσε το έργο του «ανορθωτή», ο Χίτλερ

μπορεί να τον διώξει. Η ανοικοδομημένη γερμανική οικονομία πρέ­

πει να λύσει νέα προβλήματα, εάν θέλει να είναι έτοιμη για τον πό­

λεμο.

3 Όπως δείχνει η μεγάλη απήχηση Tns δικαστικής αγωγή5 ενάντια

στον πάστορα Ναϊμέλερ.

4 Η συγκεκριμένη φράση αποτελεί αιχμή του συγγραφέα npos την

γαλλική μεγαλοαστική τάξη που μετά την ανάδειξη της κυβέρνησης

του Λαϊκού Μετώπου αλλά και καθ’όλη την διάρκεια της θητείας της

έβγαλε τα κεφάλαιά της στο εξωτερικό και ειδικά στην Ελβετία.

5 Maurice Thorez: Η Γαλλία τον Λαϊκού Μετώπου και η αποστολή της στον

κόσμο, σελ. 40, Comite populaire de propagande, Παρίσι 1938.

6 Αναφορά του Τορέζ στον Στάλιν, ό.π. σελ. 44.

- 1 0 0 -

Page 103: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

*

Σημείωμα του μεταφραστή

Το βιβλίο του Ανρί Λεφέβρ, «ο Χίτλερ στην εξουσία», αποτελεί ένα συνοπτικό και επίκαιρο κείμενο που πε­ριγράφει και αναλύει πολιτικά τον προπολεμικό ναζι­

σμό στη Γερμανία. Η μετάφραση έγινε από το γαλλικό πρωτότυπο που εκδόθηκε το 1938 από τον εκδοτικό οίκο BU­REAU D ’EDITIONS (BE). Η έκδοση αυτή αποτελεί τη μόνη έκδοση του βιβλίου αυτού. Η μετάφραση που έχετε στα χέρια oas είναι η πρώτη στην ελληνική γλώσσα, ενώ και παγκοσμίου έχει μεταφραστεί μόνο στα Ιταλικά, πρόσφατα.

Ο εκδοτικ05 o i k o s , BUREAU D ’EDITION S αποτελεί έναν από iovs επτά συνολικά εκδοτικού§ o ik o u s που λειτούργησαν για λογαριασμό του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματο$ (ΓΚΚ) την περίοδο 1921-1939. Ο BE ιδρύεται το 1925 και από το 1927 λειτουργεί αυτόνομα. Ειδικότερα μετά το 1936 λειτουρ­γούν για λογαριασμό του ΓΚ Κ τρεί§ εκδοτικοί οίκοι, με τον be να αποτελεί τον σημαντικότερο. Το 1939, το ΓΚ Κ τίθεται εκτόϊ νόμου και μαζί και οι εκδοτικοί του οίκοι. Το στοκ των βιβλίων κατασχέθηκε και μετά την επικράτηση των ναζί ένα μέρο5 του καταστράφηκε.

- 1 0 1 -

Page 104: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Την περίοδο του Λαϊκού Μετώπου ο BE στρέφεται κυρίαν σε έργα γάλλων συγγραφέων παρεμβαίνοναχν στην πολιτική ζωή και συμμετέχοντα5 στον αντιφασιστικό αγώνα στην Γαλλία. Βρίσκεται υπό την πολιτική καθοδήγηση του πολιτικού γρα­φείου του ΓΚ Κ και ειδικότερα του Jacques Duclos ο onoios είναι υπεύθυνο5 προπαγάνδα$. Ο BE δίνει την ευκαιρία να εκ­δίδουν τα έργα κην τόσο κομμουνιστέ§, όπαν οι Duclos, Etienne Fajon όσο και μη κομμουνιστέ5, όπαν οι Romain Rol- land, Henri Wallon, Georges Friedmann, γηραιότεροι διανο­ούμενοι όπαν 01 Andre Marty, Rene Maublanc ή νεότεροι όπαν οι Georges Politzer, Gabriel Peri, καθαν και πολιτικά στελέχη. Η διεύθυνση μάλιστα του be είχε ανατεθεί σε διανοούμενου5 και όχι σε αμιγαν κομματικά-πολιτικά στελέχη1.

Σύμφωνα με στοιχεία, οι μπροσούρε5 του BE, που διαδίδονται μαζικά, δεν ξεπερνούν κατά μέσο όρο ns 80 σελίδε$ και κοστί­ζουν περί τα 2 γαλλικά φράγκα εποχή$. Την ίδια περίοδο τα βιβλία του άλλου σημαντικού εκδοτικού οίκου του ΓΚΚ, του Editions Sociales Internationales E.S.I.) ήταν πάνω από 200 σε- λίδε$ και κόστιζαν κατά μέσω όρο 12 φράγκα2.

Στον E.S.I. ο Λεφέβρ εκδίδει το έργο του «Le nationalisme con- tre les nations» το 1937, ένα χρόνο πριν το «Ο Χίτλερ στην εξουσία» και το «Nietzsche» ένα χρόνο μετά. Ο Λεφέβρ επι- σκέφτηκε αρκετέ$ φορέ5 τη Γερμανία, τη δεκαετία του 30, πριν και μετά την άνοδο του Χίτλερ, για να συλλέξει στοιχεία για τα έργα αυτά. Αρκετά από τα συμπεράσματα από ns επισκέψεΐ5 αυτέ$ κατέγραψε στο παρόν κείμενο.

Ο ίδιο$ ο Λεφέβρ γράφει για το συγκεκριμένο βιβλίο ότι: « δια­δόθηκε σε δεκάδε$ χιλιάδε5 αντίτυπα»3. Οι εκδόσει$ του be προ­ορίζονταν για μαζική προπαγάνδιση ιδεών και θέσεων τόσο στο εσωτερικό του ΓΚ Κ όσο και ευρύτερα στην Γαλλική κοι­

- 1 0 2 -

Page 105: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

νωνία καθώ? και δεν επιφορτίζονταν με πιο εκτεταμένα θεω­ρητικά κείμενα. Πρόκειται επομένου για ένα κείμενο «μαζική απεύθυνση?», με στόχο την πλατιά διάδοση ms κριτική? στο ναζισμό ons λαϊκέ? τάξει? ms Γαλλία5.

Η ακριβή? περίοδθ5 συγγραφή? του βιβλίου δεν είναι γνωστή, ενώ ακόμη και για την έκδοση γνωρίζουμε μόνον ότι έγινε μέσα στο 1938 από μια καταγραφή στο εξώφυλλο του πρωτό­τυπου. θ α επιμείνουμε όμω? στην προσπάθεια να προσδιορί­σουμε όσο το δυνατόν ακριβέστερα το χρόνο συγγραφή? κι έκδοση?. Αλλωστε, μια καταγραφή ιστορικών γεγονότων θα βοηθήσει την ανάγνωση του έργου του Αεφέβρ, ειδικά αν ανα- λογιστεί κανεί? ότι αναφερόμαστε σε μια περίοδο με καταιγι­στικέ? πολιτικέ? εξελίξει?.

Το Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία με εσωτερική αστάθεια, πολι­τικά πισωγυρίσματα και διαφορετικά σχήματα, κυβερνά έω? τα μέσα Απριλίου του 1938, οπότε ανατρέπεται χωρί? εκλογέ? η τελευταία βραχύβια κυβέρνησή του, με πρωθυπουργό τον Μπλουμ. Στι? 12 Απριλίου του 1938 δημιουργείται η κυβέρ­νηση Νταλαντιέ η οποία και υπογράφει στι? 29 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτου? τη συμφωνία του Μονάχου.

Τον Ιανουάριο και το Μάρτιο του 1938 δύο διαδοχικέ? κυβερ­νήσει? του Λαϊκού Μετώπου με πρωθυπουργό τον μετριοπαθή, σε σχέση με τον Μπλουμ, Camille Chautemps εξαναγκάζονται σε παραίτηση. Η βραχύβια κυβέρνηση Μπλουμ είναι η τελευ­ταία μάταιη προσπάθεια επανεκκίνηση? του Λαϊκού Μετώπου και μια? ουσιαστική?, σε σχέση με τον προκάτοχό του, απόπειρα εφαρμογή? του προγράμματό? του.

Επιπλέον, στα μέσα του Μαρτίου του 1938 η χιτλερική Γερμα­νία προσαρτά την Αυστρία, κάτι που δεν αναφέρεται από τον

- 1 0 3 -

Page 106: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Λεφέβρ, ο onoios ταυτόχρονα προβλέπει ότι: «πιθανότατα το 1938 η Ευρώπη θα βρεθεί σε αναβρασμό και η γερμανική εξω­τερική πολιτική θα ξαναγίνει πιο ενεργή». Τέλθ5, ο Λεφέβρ αναφέρεται στην εισήγηση του γ.γ. του ΓΚΚ, Τορέζ στο 9° συ­νέδριο του κόμματο$ το οποίο πραγματοποιείται στην Λρλ από 25 i(DS 29 Δεκεμβρίου του 1937.

Το βιβλίο, επομένου, γράφτηκε πριν τη συμφωνία του Μονά­χου δεδομένου ότι δεν αναφέρεται από τον συγγραφέα και ταυ­τόχρονα βρίσκεται στον αντίποδα ms ανάλυσή§ του. Έχει γραφτεί επίσα πριν την πτώση ms τελευταία$ κυβέρνησα του Λαϊκού Μετώπου, Απρίλη 1938, λόγω του περιεχομένου και του 0cpous του πέμπτου κεφαλαίου του βιβλίου. Εκεί ο Λεφέβρ αναλύει τι πρέπει να κάνει η Γαλλική κυβέρνηση στο διεθνέ5 επίπεδο και ποιά είναι «η αποστολή ms Γαλλία5 στον κόσμο». Είναι σαφέ5 σε αυτό το κεφάλαιο ότι ο Λεφέβρ είναι φίλα προ- σκείμενο$ στην Γαλλική κυβέρνηση την στιγμή ms συγγραφή$ και πιστεύει ότι οι προτάσε^ του θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από την κυβέρνηση. Συνοψίζοντα$, θα τοποθετούσαμε την ολο­κλήρωση ms ouyYpaqms και την έκδοση του βιβλίου μετά ns 29 Δεκεμβρίου 1937 και ειδικότερα ons αρχέ5 του 1938.

Ο Λεφέβρ γράφοντα$ για την άνοδο του Χίτλερ στη Γερμανία, έχει το βλέμμα του στραμμένο στη γαλλική πολιτική σκηνή. Την εποχή εκείνη ήταν unapKnSs ο κίνδυνο$ ms ανόδου των φασιστών στην εξουσία. Ο συγγραφέα5 γνωρίζει ότι το κείμενο θα διαβαζόταν από το γαλλικό κοινό στη συγκεκριμένη ιστο­ρική συγκυρία όπου και ο ίδιθ5 παλεύει για την ήττα του φα­σισμού και την ιδεολογική και πολιτική νίκη του Λαϊκού Μετώπου. Ο ίδιθ5 ο Λεφέβρ γράφει αναφερόμενθ5 στο συγκε­κριμένο βιβλίο: « Στην ιδεολογία του Λαϊκού Μετώπου, στην “ιδεολογική πάλη” μέσα στο Λαϊκό Μέτωπο προσπάθησα να συνεισφέρω με ένα μικρό βιβλίο: [...] “Πέντε χρόνια φασισμ05

- 1 0 4 -

Page 107: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

οιην Γερμανία”»4. Μία σειρά ζητημάτων τα οποία αναλύονται από τον Αεφέβρ και ο Tponos με τον οποίο παρουσιάζονται γί­νονται περισσότερο κατανοητά αν ενταχθούν στο πλαίσιο ms απόφασέ του συνεδρίου ms Άρλ5.

Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου, ο Αεφέβρ εξηγεί τα χαρακτη­ριστικά του χιτλερικού κινήματο? τονίζοντα$ ιδιαίτερα ότι απο- τέλεσε ένα αντιφατικό κίνημα, και όχι κόμμα. Την ίδια παρατήρηση είχε κάνει και η Κλάρα Τσέτκιν6ήδη από το 1923 για τον ιταλικό φασισμό. Ο Αεφέβρ περιγράφει γλαφυρά τη μαεστρία με την οποία ο Χίτλερ εκμεταλλεύτηκε αυτά τα αντι­φατικά στοιχεία του κινήματ05 του για να κερδίσει την εξουσία. Να σημειώσουμε ότι οι αναλύσει ms Κομμουνιστική5 Διε- θνού5 (Κ.Δ.) την δεκαετία του 1920-1930 μέχρι το 7° παγκόσμιο συνέδριο ms Κ.Δ. θεωρούσαν ότι ο φασισμ05 θα κατέρρεε λόγω των «εσωτερικών του αντιφάσεων».

Η ανάλυση του Αεφέβρ αντανακλά πλήρω5 us αναλύσει ms Κ.Δ. για τον φασισμό και τον επερχόμενο πόλεμο onoos αυτέ5 διατυπώθηκαν στο 7° παγκόσμιο συνέδριό ms, το 19357 Ka0a)s και την πρακτική z o o s εφαρμογή μέσα από την πολιτική των Λαϊκών Μετώπων. Ο Αεφέβρ αναλύοντα5 το κεντρικό έργο του Χίτλερ « ο Αγών μου » προβλέπει με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο θα κινείτο η ναζιστική Γερμανία στην διεθνή σκηνή και ειδικά απέναντι στην Γαλλία. Η ανάλυσή του είναι ευθυγραμμισμένη με us εκτιμήσει ms Κ.Δ. oncos διατυπώθη­καν από τον Τολιάτι, ο onoios με το ψευδώνυμο Ercoli κάνει την εισήγηση γύρω από το ζήτημα του πολέμου και του φασι­σμού με τίτλο: « Οι προετοιμασίε$ για τον ιμπεριαλιστικό πό­λεμο και τα καθήκοντα ms Κ.Δ.» 8. Αναλύει τη διαλεκτική των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και την αντίθεση καπιταλι- σμού-σοσιαλισμού (ΕΣΣΔ)9. Εξηγεί ότι υπό συγκεκριμένε5 συνθήκε5 σε μία δεδομένη συγκυρία οι ενδοϊμπεριαλιστικέ$

- 1 0 5 -

Page 108: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

αναθέσει μπορεί να αποτρέψουν την δημιουργία εν05 αντισο- βιετικού μπλοκ10 από ns ιμπεριαλιστικέ5 δυνάμει. Σημειώνει όχι η Γαλλία είναι το υπ’αριθμόν ένα ανάχωμα απέναντι στον Γερμανικό ιμπεριαλισμό, στην πορεία του npos την κατάκτηση ms ηγεμονία§ στην Ευρώπη και την αναδιάταξη των ιμπερια­λιστικών συσχετισμών11.

Σημαντικό ζήτημα το οποίο απασχολεί το συγγραφέα και σε αυτό αφιερώνει το τέταρτο κεφάλαιο του βιβλίου είναι τα κοι- νωνικό-οικονομικά αποτελέσματα ms διακυβέρνησή του Χίτ­λερ ή αυτό που θα ονομάζαμε, προσπάθεια παραχάραξή ms έννοια$ του σοσιαλισμού. Ο Λεφέβρ εξηγεί nobs οι χιτλερικοί ηγέτες προσπαθούσαν να καπηλευτούν την έννοια του σοσια­λισμού. Δίνει στοιχεία για το καθεσταν την ναζιστική5 Γερμα- vias την περίοδο 1933-1938 και εξηγεί ότι δεν έχει τίποτα το σοσιαλιστικό παρά μόνο τον κατ’ ευφημισμόν τίτλο που του προσδώσουν οι ναζί. Ωστόσο, στη σχετικά μικρή έκταση, δεν καταφεύγει σε μία συστηματική αποδόμηση των επιχειρημά­των περί « γερμανικού σοσιαλισμού », onoos κάνει ένας άλλο$ σημαντικό$ νεαρό$ φιλόσοφο5 του ΓΚΚ, ο Gabriel Peri τον Απρίλη του 1941 στο βιβλίο του με τίτλο « Όχι, ο ναζισμ05 δεν είναι ο σοσιαλισμ05!».

Την περίοδο που ο Λεφέβρ γράφει το «ο Χίτλερ στην εξουσία» είναι έναΞ από ious βασικού? ανερχόμενου5 διανοούμενου? του ΓΚΚ, xoopis όμω5 να έχει εξίσου κεντρική θέση με to us Politzer και Peri. Για το συγκεκριμένο βιβλίο, ο iSios αναφέρει: « Για το μικρό βιβλίο “Πέντε χρόνια cpaoiopos στην Γφμανία” θα πω λίγα [...] Προξένησε στον συγ­γραφέα του πολλού5 μπελάδεδ και την πμή να βρίσκεται στην πρώτη θέση ms “Xicnxis Otto” η οποία είχε συνταχθεί από τους κατακτητέ$»12. Όπως γνωρίζουμε σήμερα13, τα πφίσσότερα αντίτυπα τόσο του έργου αυτού, όσο και του έργου για τον Νίτσε, κατασχέθηκαν και κατασιρά- φηκαν από τους Ναζί κατά τη διάρκεια ms ναζισακώ Karoxris.

- 1 0 6 -

Page 109: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

Μετά τον πόλεμο δεν κρίθηκε αναγκαία η ανατύπωση του βι­βλίου και έτσι μέχρι σήμερα μόνο περιορισμένα αντίτυπα έχουν απομείνει σε λίγε5 γαλλικέ5 βιβλιοθήκε5 από όπου και βρέθηκε το πρωτότυπο. Άλλωστε, από τα τέλη ms δεκαετία5 του 40, ο Λεφέβρ αρχίζει να διαφοροποιείται από τη θεωρητική γραμμή αλλά και ns πρακτικέ5 του Κομμουνιστικού Κόμματο5 Γαλλίας μέχρι και την διαγραφή του, μετά από 30 χρόνια cos μέλο$ του, το 1958. Το μεταπολεμικό του έργο είναι σαφέστατα γνωστότερο και έχει συμβάλλει ανεκτίμητα στιs σύγχρονε$ κοινωνικέ5 επι- στήμε$ και ειδικά ous επιστήμε$ του χώρου και ms πόλα. Το πρώτο από αυτά τα σημαντικά έργα είναι η «Κριτική ms Κα- Θημερινή5 Zorns», που το πρώτο μέρο5 ms εκδίδεται το 1947. Αναμφισβήτητα, το πιο γνωστό του έργο, που έχει καθορίσει γενιέ$ ερευνητών και ολόκληρα κινήματα είναι βεβαίου το «Δι­καίωμα στην Πόλη» που ολοκληρώθηκε λίγο πριν την έκρηξη του Μάη του 1968. Αξιοσημείωτο είναι ότι, λόγω ms αντιφατι- κή5 σχέσα αγγλόφωνων και γαλλόφωνων επιστημόνων, το εν λόγω έργο μεταφράστηκε στα αγγλικά για πρώτη φορά τη δε­καετία του 1990, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη αρκετά χρόνια πριν (στην Ελλάδα, το 1977). Στη χώρα μας κείμενα του Λε­φέβρ έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε αυτοτελεί$ τόμου5 (ono)s η μελέτη του για τη ζωή του Κάρλ Μάρξ από τον Ελεύ­θερο Τύπο ή το « Μαρξική θεωρία του Κράτου5» και το «Αρ­χαίοι και Νέοι Ελεάτε$» από us εκδόσεΐ5 Έρασμο5). Παραμένουν, ωστόσο, αμετάφραστα πολύ βασικά έργα του, με βασικότερο το «Η Παραγωγή του Χώρου» ( La production de l’espace).

To μεγάλο πλεονέκτημα του βιβλίου είναι ότι γράφεται το 1938 πριν τον πόλεμο και τα εγκλήματα που διέπραξε ο γερμανικό$ φασισμό$. Περιγράφει τα αποτελέσματα ms πολιτική5 του να­ζισμού στην Γερμανία. Εξηγεί με απλό τρόπο την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ms enoxns στη Γ ερμανία και την αλληλουχία των

- 1 0 7 -

Page 110: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

γεγονότων από το 1919 ως το 1938 τα οποία επέτρεψαν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Με άλλα λόγια εξηγεί αυτό που αργότερα ο Πουλαντζά5 θα περιέγραφε cos «πέρασμα από το Κράτο? Εκτάκτου Α νάγκέ στο φασιστικό κράτ炙14.Βλέπει το φαινόμενο του φασισμού από κοινωνιολογική, οικονομική, πολιτική σκοπιά, από την μεριά των διεθνών σχέσεων ακόμα και από μια ψυχολογική σκοπιά, xcopis να αναιρεί την ειδική ματιά του κομμουνιστή, κοινωνικού αγωνιστή.

Ογδόντα και πλέον έτη από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, η μελέτη του Αεφέβρ αποκτά νέα επικαιρότητα απέναντι στην άνοδο και την απειλή του φασισμού στην Ελλάδα και την Ευ­ρώπη τη K p io n s . Βασική επιδίωξη ms έκ δ ο σ έ aums είναι η συμβολή στην κατανόηση του φασισμού για την νίκη εναντίον του.

Τέλθ5, θα ήθελα να ευχαριστήσω την επιμελήτρια ms έκδοσέ, Αννα Κόκκαλη, αλλά και tous γάλλου5 και έλληνε5 φίλου5 ιστορικού5 και ερευνητέ$ για την κοινή προσπάθεια να απο­δώσουμε το γράμμα και το πνεύμα ενός δύσκολου κειμένου σαν αυτό.

- 1 0 8 -

Page 111: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1 Marie-Cecile Bouju, La production des maisons d edition du P.C.F. 1921-1956.

2 Marie-Cecile Bouju, o.n.

3 Henri Lefebvre, La somme et le reste, 1958, 4e edition, ECONO­MICA, 2009, σελ. 485.

4 Henri Lefebvre, o.n. σελ. 485.

5 Βλ. Le congres d’Arles, La brochure populaire, Mensuel 2e annee No 7, Janvier 1938. σελ. 1-32.

6 Protokoll der Konferenz der erweiteren Exekutive der K.I., 1923, σελ. 223. Συγκεκριμένα η Τσέικιν δήλωνε: « Δεν πρέπει να θεωρούμε τον φασισμό σαν μία δύναμη ενιαία και με συνοχή [...] Πρόκειται για μία πολιτική μορφή που περικλείει πολυάριθμα αντιφατικά στοιχεία και που θα σπαράσσεται στο εσωτερικό ins ».

7 Report of the seventh world congress of the Communist Interna­tional, Collected Report, Modern Books LTD, 1936.8 Report of the seventh world congress of the Communist Interna­tional, Ercoli « The fight against war and fascism », No 5, Modern Books LTD, 1936, No 5 σελ. 1-78.

9 Ό.π. σελ. 26-28.

10 Ό.π. σελ. 27.

11 Ό.π. σελ. 25-26.

12 Henri Lefebvre, Ό.π. σελ. 485.

- 1 0 9 -

Page 112: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΛ

13 Stuart Elden, Understanding Henri Lefebvre: Theory and the Pos­sible, London: Continuum, 2004.

14 Nikos Πουλαντζά$, (Paoiopos και Δικτατορία, εκδόσε^ θεμέλιο

- 1 1 0 -

Page 113: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 114: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού
Page 115: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού

Η Αφήγηση είναι ένα νέο εκδοτικό εγχείρημα. Onoos και oXes οι

αφηγήσε^, έτσι και αυτή, δεν ξέρουμε που θα καιαλήξει και τι

μονοπάτια θα ακολουθήσει. Αυιό που γνωρίζουμε είναι ότι θέλει να συμβάλει στην αναγκαία σήμερα,

θεωρητική και ιδεολογική αντεπίθεση του κόσμου Tns

εργασία$ και στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση. Σε αυτή την κατεύθυνση θα προωθήσει το πολιτικό βιβλίο μέσα από έκδοση

παλαιότερων και σύγχρονων θεωρητικών έργων αλλά και σύγχρονων αποπειρών στον

πολιτισμό και την τέχνη. Για να επικοινωνήσετε με t o u s αφηγητέ$ ή να γίνετε κι εσεί$ ένα$, στείλτε \ias

στο [email protected]

Page 116: Ο Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), · PDF fileHenri Lefebvrc Ο Χίτλερ στην εξουσία Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασιομού