ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥΣ ΡΙΧΝΟΥΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ Γυgνή ... · 2018-04-26 · ΤΑ...

ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥΣ ΡΙΧΝΟΥΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑΓυμνή διαμαρτυρία από εκπροσώπους του κινήματος

Femen. Σκηνή από την ταινία Καθημερινή επανάσταση,των αδελφών Ριαχί, που καταγράφει τους τρόπους και

τα επιτεύγματα της πολιτικής διαμαρτυρίας που αποφεύγει τη χρήση βίας (ΣΕΛ. 6).

ια φορά κι έναν καιρό, 16 χρόνια πριν, έναςκαινούργιος κινηματογραφικός θεσμόςξεκινούσε στη θεσσαλονίκη: το ΦεστιβάλΝτοκιμαντέρ. Για την ταυτότητα, τους στόχουςκαι το περιεχόμενό του δούλεψαν ελάχιστοι,ούτως ή άλλως όμως αν δεν υπάρχει ηδημιουργική φλόγα ενός προσώπου ή μιας

μικρής ομάδας που θα εμπνεύσει και τους άλλους και, μαζί, ηουσιαστική καθοδήγηση, προϊόν πείρας, έμπνευσης καιοράματος, δεν μπορεί κανείς να ελπίζει πολλά πράγματα. ενπάση περιπτώσει, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ τα είχε όλααυτά. Έπεσε και σε γόνιμο έδαφος, μια πόλη με πληθυσμούςπου διψούσαν να ανοίξουν πολλά παράθυρα στον κόσμο,και κάρπισε αμέσως. Φυσικά, δεν ήταν παρθενογένεση. είχε προϋπάρξει έναμακρύ, ανθεκτικό, δημιουργικό κινηματογραφικό Φεστιβάλ,που στο πέρασμα του χρόνου καθρέφτισε τις εξελίξεις τηςκοινωνίας. ανοιχτό στον κόσμο τα προδικτατορικά χρόνια,αγοραφοβικό τον καιρό της χούντας, αμήχαναελληνοκεντρικό τη μεταπολίτευση, πέρασε πολλά μέχρι ναβρει το διεθνές πρόσωπό του και να πορευθεί αυθύπαρκτοσε έναν κόσμο που άλλαζε εξίσου ραγδαία με την τεχνολογίατου οπτικοακουστικού. στη θεσμική σιγουριά αυτού τουιστορικού θεσμού κάρπισε το ανήσυχο καινούργιο. Δεκαέξιχρόνια μετά, συνεχίζει με την ίδια αυθάδη διάθεση, ναερευνά και να προτείνει. Διότι αν δεν ερευνούσε και δεν πρότεινε, αν δηλαδή δεναναμετριόταν με τα προβλήματα της χώρας μας, τηςευρώπης και του πλανήτη, αν δεν ανακάλυπτε τολμηρέςγραφές που δεν παρατηρούν τον κόσμο με τονκαθησυχαστικό τρόπο που το κάνει στην πλειονότητά της ηεπαρχιώτικης νοοτροπίας ελληνική τηλεόραση, αν δεναναδείκνυε τα ζητήματα κι αν δεν γινόταν ένα βήμαδημιουργικού δημοκρατικού διαλόγου, δεν θα είχε λόγούπαρξης. τα Φεστιβάλ δεν ζουν ερήμην του κοινού τους. καιτο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θεσσαλονίκης επέλεξε το ζωηρό,

το ανήσυχο αλλά και διψασμένο για γνώση, περιπέτεια,συγκινήσεις και διάλογο κοινό. και με τη σειρά του, το κοινόαυτό ανταποκρίθηκε ανταμείβοντας το Φεστιβάλ με τηνπροσέλευσή του, το κέφι του, τη νεότητά του, τουςπροβληματισμούς του, την ερωτική διάθεσή του και τηναιρετική ματιά στα πράγματα.το Φεστιβάλ έχει πολλές λειτουργίες ταυτόχρονα.καλλιτεχνικός θεσμός, ανοιχτός δηλαδή στις καινούργιεςγραφές, στον μοντερνισμό, στον πειραματισμό, στησυγκίνηση και στην ανατροπή. Χώρος προστασίας καιανάδειξης της οπτικοακουστικής ιστορίας, χώρος μύησηςκαι μνήμης, δηλαδή, στην ιστορία του οπτικοακουστικούαλλά και της ανθρωπότητας. Βήμα προβληματισμού για ταζωτικά θέματα της ανθρωπότητας: τα ατομικά δικαιώματα,τις μεγάλες συγκρούσεις, τις ανισότητες, τη διεκδίκησητης ζωής, των ελευθεριών, της έμφυλης ταυτότητας, τιςκαταγραφές της μνήμης, των στρατηγικών εξόδου απότην ελληνική κρίση... κέλυφος ζωής, νεανικής κυρίωςζωής. και ασφαλώς, παζάρι – μια γιορτή, μεταξύ άλλων,διάδοσης και προώθησης του ελληνικούοπτικοακουστικού προϊόντος. Για όλους αυτούς τους λόγους δεν μπορεί παρά να είναιανοιχτό στον κόσμο, όσο περισσότερο ανοιχτό μπορεί. Ηπολυγλωσσία, ο πλούτος των ειδών που εκπροσωπούνται, οπλουραλισμός των απόψεων δεν είναι απλώς στοιχείαταυτότητας. είναι ζωτικής σημασίας χαρακτηριστικά τηςλειτουργίας του. αν έλειπαν όλα αυτά, δεν θα χρειαζόμαστανκανένα φεστιβάλ. θα αρκούσε ο καθρέφτης μας. σε έναν κόσμο που αλλάζει, σε μια χώρα που είναιυποχρεωμένη να προσπαθήσει να μοιάσει στους καλύτερούςτης και να τους ξεπεράσει, τα φεστιβάλ δεν είναι στήλες μεομφαλοσκόπους αλλά ζωντανοί οργανισμοί. το ΦεστιβάλΝτοκιμαντέρ θεσσαλονίκης θα παραμείνει ανήσυχη γιορτήπλουραλισμού και εξωστρέφειας. είναι το στοίχημά του. μετη συμβολή σας, τη συμπαράστασή σας, τη συμμετοχή σας,το κερδίζει. το κερδίζουμε.

EDITORIAL του Ηλία κανέλλη

Ένα φεστιβάλ εξωστρέφειας

mH εφημερίδα του Φεστιβάλ Kινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Eιδική έκδοση για το 16o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Nο 280 [21/3/2014]

Διευθυντής σύνταξης: Hλίας KανέλληςAρχισυντάκτρια: Δήμητρα NικολοπούλουΣυντονισμός ύλης: Γκέλυ ΜαδεμλήΣύνταξη: Eλένη Aνδρουτσοπούλου, Δημήτρης Κερκινός, Αλεξάνδρα Κόλια, Γιώργος Κρασσακόπουλος, Μαρία Παπαδάκη, Aγγελική Πέτρου, Tζωρτίνα Σερπιέρη, Θάνος Σταυρόπουλος, Έλενα Χρηστοπούλου

Yπεύθυνη αγγλικών σελίδων: Έλενα ΧρηστοπούλουΦωτογράφος: Βασίλης Βερβερίδης (MOTIONTEAM) Κόμικ: Τάσος Ζαφειριάδης, Λουκάς Τσουκνίδας, Πέτρος Χριστούλιας

Παραγωγή: BLENDER SKG COMMUNICATIONS S.A.

Φεστιβάλ Kινηματογράφου ΘεσσαλονίκηςYπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Δημήτρης Εϊπίδης

ΠΕ ΡΙΦΕΡΕΙΑ Κ ΕΝΤΡ ΙΚΗΣ ΜΑΚ Ε ∆ΟΝΙΑΣ

3 16th TDF πρώτο πλάνο #280 [2014]

@filmfestivalgrακολοyθhστε μασστο twitter

Ο ΠΡΕΣΒΗΣ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡO Πίτερ Ουιντόνικ (1953-2013). Φίλος και τακτικός επισκέπτηςτου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, άφησε έντονα τα ίχνη του στο θεσμό. Στις φωτογραφίες, κάτω, δυο στιγμιότυπα από το θεσσαλονικιώτικο πέρασμά του. Αριστερά, πέρυσι τον Μάρτιο, με τον σκηνοθέτη Σάιμον Μπρουκ. Δεξιά, στην εκδήλωση προς τιμήν του, κατά την οποία του απονεμήθηκε τιμητική πλακετα, το 2009.

InfoΤιμώντας τη μνήμη του σπουδαίου ντοκιμαν-τερίστα, αποφασίστηκε, από φέτος, η καθιέ-ρωση του Βραβείου Κοινού Πίτερ Ουιντόνικ,σε αναγνώριση της σπουδαίας συνεισφοράςτου στην τέχνη του ντοκιμαντέρ. Το βραβείοθα απονέμεται στο καλύτερο ξένο ντοκιμαν-τέρ μεγάλου μήκους, στο πλαίσιο του Φεστι-βάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Εξάλλου,στις εκδόσεις του Φεστιβάλ κυκλοφόρησε τοβιβλίο Peter Wintonick(επιμ.: Δημήτρης Κερκινός),μια μονογραφία για το έργοκαι την ταυτότητα του Κα-ναδού φίλου.

© R

ay P

ride

Πίτερ ουιντόνικEΝασ ΚαΝαδOσ ΦIλΟστου Δημήτρη Κερκινού

ο Πίτερ ουιντόνικ ήταν πολιτογραφημένος θεσσα-λονικιός. Υπήρξε μόνιμος θαμώνας του ΦεστιβάλΝτοκιμαντέρ, έχοντας δώσει το παρόν σχεδόν σεόλες του τις διοργανώσεις.

2ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20006 με την ευκαιρία προβολής της ταινίας του, Σινεμά

Βεριτέ.

4ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20026 Ήταν ομιλητής στην ημερίδα «ανθρώπινα δικαιώ-

ματα: τα παιδιά» μαζί με τον μοσέν μαχμαλμπάφκαι τη μαργαρίτα Παπανδρέου.

6 συμμετείχε στη ζωντανή τηλεδιάσκεψη - συζήτησημε τον Νόαμ τσόμσκι, με θέμα την τρομοκρατίακαι τα ανθρώπινα δικαιώματα, στον απόηχο τουτρομοκρατικού κτυπήματος την 11η σεπτεμβρίου2001 στη Νέα Υόρκη και μετά την αμερικανικήεπέμβαση στο αφγανιστάν.

6 Παρέστη στην παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίαςτου «Πιστεύω ό,τι βλέπω» – Φορητές κάμερες, αν-θρώπινα δικαιώματα και οι ειδήσεις, που συνυπέ-γραψε με την κατερίνα τσίζεκ.

8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20066 Ήταν εισηγητής στο εργαστήριο «από την ιδέα

στην εικόνα» με θέμα την ψηφιακή παραγωγή ντο-κιμαντέρ.

9ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20076 συμμετείχε στο εργαστήριο του eDN ως σύμβου-

λος των σκηνοθετών, στην προσπάθειά τους ναβελτιώσουν την υποστήριξη των κινηματογραφι-κών τους σχεδίων. Έκτοτε, η συνεργασία του με τοeDN στη θεσσαλονίκη ήταν συνεχής, έως και πέ-ρυσι.

10ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20086 Ήταν εισηγητής στο εργαστήριο «Η παραγωγή

ντοκιμαντέρ» μαζί με τους Άρτο Χάλονεν, Όλγααμπάζογλου και Βάλερι κοντάκος.

6 συμμετείχε στο συντονισμό του «Just talking», εκ-δήλωσης στην οποία συνέχισε να συμβάλλει έωςκαι πέρυσι.

11ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20096 το Φεστιβάλ διοργάνωσε αφιέρωμα στο έργο του.

Προβλήθηκαν οι ταινίες του: Pilgrimage: προσκύ-νημα στην εικόνα, σε συν-σκηνοθεσία με την μάιρα

μπερτ-ουιντόνικ, και Κατασκευάζοντας συναίνεση:Ο Νόαμ Τσόμσκι και τα ΜΜΕ. σε ειδική εκδήλωση,του απονεμήθηκε τιμητική πλακέτα για την συνει-σφορά του στο ντοκιμαντέρ από τον διευθυντήτου φεστιβάλ, Δημήτρη εϊπίδη.

14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20126 Υπήρξε ομιλητής στο «Market talks», στο πλαίσιο

σειράς διαλέξεων από διακεκριμένους επαγγελμα-τίες του ντοκιμαντέρ που διοργανώθηκε από τοτμήμα της αγοράς Ντοκιμαντέρ.

15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ/20136 Ήταν πρόεδρος της κριτικής επιτροπής FiPreSCi.

16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ /20146 στην φετινή διοργάνωση, ο Πίτερ ουιντόνικ βρί-

σκεται νοερά μαζί μας, μέσα από το αφιέρωμα πουδιοργανώνει το Φεστιβάλ στη μνήμη του με πέντεαπό τις σημαντικότερες ταινίες του, τις οποίες έχειυπογράψει ως σκηνοθέτης και παραγωγός, καθώςεπίσης και μέσα από τη δίγλωσση έκδοση στο έργοτου, η οποία αναδεικνύει την επιρροή και την έμ-πνευση που παρείχε όλα αυτά τα χρόνια στο ντοκι-μαντέρ.


αΦΙΕρΩΜα

ο Πίτερ ουϊντόνικ πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 2013, την παραμονή της επίσημης έναρξης του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ.την επομένη μέρα θα ξεκινούσαν οι συναντήσεις του «high tea», όπου νέοι ντοκιμαντερίστες θα συζητούσαν για πιθανές συνεργασίεςκαθώς ο «Πρέσβης του Ντοκιμαντέρ» θα τους σέρβιρε –απλώς– τσάι. Η Άλι Ντερκς, διευθύντρια της διοργάνωσης, που συναντήσαμεστην ολλανδία, θα θυμάται την πρώτη τους συνάντηση, κι όχι την τελευταία. «Ήμασταν στο Φεστιβάλ κινηματογράφου της Βομβάης, ένα τσούρμο Δυτικοί που ψάχναμε απεγνωσμένα αλκοόλ, αν και απαγορευότανσε όλη την πόλη. καταλήξαμε στην ταράτσα ενός ξενοδοχείου όπου καταφέραμε να πιούμε τα περίφημα “Πίτερ ουιντόνικς”, δηλαδήτζιν με τόνικ! μεθύσαμε και ξεκινήσαμε το χορό, μου έκανε εντύπωση αυτός ο μεγαλόσωμος άντρας που χόρευε τόσο καλά παρά τοβάρος του και έκανε τόσες φιγούρες – και τριγυριζόταν από κορίτσια. σύντομα κατάλαβα γιατί όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι ήταν δίπλατου. Ήταν καταπληκτικός δάσκαλος, ήξερε πώς να φέρνει τους σωστούς ανθρώπους σ' επαφή μεταξύ τους, είχε φοβερό “μάτι” καιπάντα είχε μια καλή κουβέντα να πει στον σκηνοθέτη, ακόμα κι όταν η ταινία δεν του είχε αρέσει καθόλου. στο φεστιβάλ του Άμστερνταμλέγαμε το αστείο πως έχει κλώνους, γιατί πραγματικά ήταν παντού. το πρωί στο ξενοδοχείο να συντρώγει με παραγωγούς, μια ώρααργότερα σε αίθουσα να προλογίζει, ενώ το βράδυ ήταν πάντα στην πίστα. απίστευτη ενέργεια. ο ίδιος είχε πάρει τον όρκο τηςφτώχειας, έλεγε πως κάθε ντοκιμαντερίστας οφείλει να το κάνει. και λίγο πριν φύγει, μου είχε γράψει έναν λόγο, για μια ομιλία που θαέδινα για τα δέκα μυστικά ενός καλού ντοκιμαντέρ. σ' αυτό το κείμενο έγραφε πως στο μέλλον δεν θα χρειάζονται τα ντοκιμαντέρ,αυτά που γυρίζονται ήδη θα έχουν κάνει τον κόσμο ένα υπέροχο μέρος.»

Τ Ζ Ι Ν Μ Ε Τ Ο Ν Ι Κ : Ο Τ α Ν Κ α Ν α Μ Ε Τ Ο Ν Κ Ο σ Μ Ο Κ α λ υ Τ Ε ρ Ο

ο Πίτερ ουιντόνικ δεν είναι πια ανάμεσά μας. ο σπουδαίος ντοκιμαντερίστας από τον καναδά, δημιουργός και δάσκαλος.Πάντα δραστήριος, εργάστηκε στην κατεύθυνση ενός ιδιώματος με στόχο την απομυθοποίηση μέσω των εικόνων.Χαιρέτισε την ψηφιακή τεχνολογία που εκδημοκράτισε την έκφραση. Έκανε προσιτή την ταχεία διάδοση τηςεναλλακτικής πληροφόρησης στο πλαίσιο μιας ανεξάρτητης σκηνής. Γεννημένος το 1953, πέθανε στις 18 Νοεμβρίου2013 έχοντας αφήσει ένα πλούσιο έργο. Η δραστήρια, μαχητική μορφή του λείπει από έναν χώρο που έχει ανάγκηπρότυπα ανεξαρτησίας, μαχητικότητας, ευρηματικότητας, γεμάτα πάθος και ενέργεια.

Άλι Ντερκς και Πίτερ Ουϊντόνικ


Ποιο είναι το κοινό χαρακτηριστικό ανά-μεσα στα παγκόσμια κινήματα τα οποίακαταγράφετε;κοινό στοιχείο όλων των διεθνών κινημάτωνδιαμαρτυρίας είναι η αποφυγή της χρήσηςβίας και ο αόρατος δεσμός του αγώνα γιαέναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο στονοποίο οι άνθρωποι θα ζουν τη ζωή που τουςαξίζει – μια ζωή που δεν θα ελέγχεται από τομεγάλο κεφάλαιο, τις τράπεζες, τις εταιρείες,από αδίστακτους και διεφθαρμένους δικτά-τορες και τις ελίτ των επιχειρήσεων. οι άν-θρωποι ανά τον κόσμο, οι καθημερινοί άν-θρωποι και όχι μόνο οι ακτιβιστές, θέλουν νααλλάξουν τον τρόπο ζωής τους. αυτό μπορείνα το αποκαλέσει κανείς ακτιβισμό, εμείς τολέμε Καθημερινή επανάσταση. είναι εξαιρε-τικά σημαντικό σε κάθε δημοκρατική κοινω-νία, να μπορεί να ασκήσει κανείς το δικαίωμάτου στη διαμαρτυρία, ιδιαίτερα αναγκαίο ερ-γαλείο της ανθρωπότητας εάν τα πράγματαεξελίσσονται λάθος. αλλά ο πιο σωστός, κατάτη γνώμη μας, τρόπος για να διαμαρτυρηθείκανείς είναι να αποφύγει τη βία. Η Έρικα τσέ-νοουεθ και η μαρία στέφαν, συγγραφείς τουβιβλίου Why Civil Resistance Works, αποδει-κνύουν με επιχειρήματα και μετρήσεις ότι η

μη-βία συμβάλλει με αποτελεσματικότεροτρόποπ στη θετική αλλαγή των κοινωνιώναπό ό,τι αν αυτή επιδιωχθεί με τη βία.

Σε ποιο βαθμό και με ποιο τρόπο μπο-ρούν οι ειρηνικές διαμαρτυρίες να έχουναποτέλεσμα; μπόρεσαν άνθρωποι σαν τον μαντέλα, τονΓκάντι και τον μάρτιν λούθερ κινγκ να αλλά-ξουν τις ζωές των ανθρώπων; Φυσικά και τοέκαναν, τόσο οι ίδιοι όσο και οι ειρηνικοί τουςαγώνες. Η μη βίαιη διαμαρτυρία είναι πολύελκυστικότερη για τα πλήθη. στη μη βίαιη δια-μαρτυρία, το κλειδί για αλλαγή είναι οι αριθ-μοί. Πρέπει να πείσεις πολλούς ανθρώπους.και δεν θα τους πείσεις σκοτώνοντας και κα-ταστρέφοντας. αντίθετα, θα τους πείσεις μεχιούμορ, θετικότητα, στρατηγική και συνέπεια.θα τους πείσεις δείχνοντάς τους ότι ο δικόςσου αγώνας είναι και δικός τους. Η εμπειρίαέχει αποδείξει ότι η ειρηνική αλλαγή είναι πιοβιώσιμη. αντίθετα, ό,τι κερδίζει κανείς με τηβία, μπορεί να το κρατήσει μόνο με τη βία.

Παρά τον ειρηνικό χαρακτήρα των επα-ναστατικών κινημάτων που παρατηρείτεστο ντοκιμαντέρ, πολλές φορές αντιμε-

τωπίζονται με καταστολή. Αντιμετωπί-σατε ανάλογο εμπόδιο στα γυρίσματα; Ναι, ήρθαμε συχνά αντιμέτωποι με τηναστυνομική βία. ειδικά στη Νέα Υόρκη,όπου η «οικονομική ζώνη» προστατεύεταιμε κάθε κόστος, η αστυνομία ήταν κάτι σανιδιωτικός μισθοφόρος που ενεργούσε εκ μέ-ρους του πρώην δημάρχου μπλούμπεργκκαι των φίλων του από τη Γουόλ στριτ. επι-χείρησαν να τρέξουν επάνω μας με τις μο-τοσικλέτες τους, έσυραν φωτογράφους καιεικονολήπτες έξω από το πλήθος των δια-δηλωτών... αλλά βρισκόμασταν πολύ κοντάστους διαδηλωτές, κινούμασταν μαζί τους,υιοθετώντας τακτικές ασφαλείας που είχανήδη δοθεί στους συμμετέχοντες στη διαδή-λωση, όπως π.χ. να γράψουμε στο χέρι μαςτα τηλέφωνα των δικηγόρων του κινήματοςOccupy wall Street σε περίπτωση που συλ-ληφθούμε. Υπήρχε γενικά κίνδυνος, αλλάτις περισσότερες φορές η κάμερα λειτουρ-γούσε και σαν τοίχος ανάμεσα σε εμάς καιστην αστυνομία, μετριάζοντας έτσι το φόβομας. επιπλέον, μας βοηθούσε να μην πολυ-σκεφτόμαστε τις πιθανές συνέπειες καιαπλώς να μπούμε στη δράση και να συμμε-τέχουμε στα γεγονότα.

Βλέπετε διαφορές ανάμεσα στον τρόπομε τον οποίο εκφράζονται οι πολίτες μέσααπό αυτά τα κινήματα εν καιρώ κρίσης,σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, όπωςπ.χ. η Μέση Ανατολή και η Ευρώπη; Δεν εντοπίζουμε και πολλές διαφορές, καθώςοι λόγοι της διαμαρτυρίας και των εξεγέρ-σεων στις διάφορες χώρες και σε διάφορουςπολιτισμούς είναι κατά βάση παρόμοιοι. Πρό-κειται για την καθημερινότητα των ανθρώ-πων – ο τυνήσιος που αυτοπυρπολείταιεπειδή ταπεινώθηκε και δεν μπορεί να βγάλειτα προς το ζην, οι περικοπές στις κοινωνικέςυπηρεσίες και την υγεία στην ισπανία, το ξε-πούλημα των υποθηκών ανά τον κόσμο, καιπάει λέγοντας. αυτά είναι στοιχειώδεις κατα-κτήσεις, τις οποίες μια ανεπτυγμένη κοινωνίαοφείλει να προστατεύσει με κάθε κόστος. καιμια που το διαδίκτυο κάνει τον κόσμο μικρό-τερο συνδέοντας ανθρώπους και κινήματα,είναι εύκολο να βρει κανείς έμπνευση και ναδιδαχθεί πράγματα από ανθρώπους που βρί-σκονται στην άλλη άκρη του κόσμου. Βε-βαίως, όμως, κάθε επιτυχημένο μη βίαιο κί-νημα είναι τοπικό και πρέπει να συνδέεταιάμεσα με την κοινωνία του και τα σύγχροναπροβλήματα κάθε κουλτούρας.

ΚαΘηΜΕρΙΝH ΕπαΝAσΤασηΑδελφοί Ριαχί

χΩρΙσ βΙα ΕΙΝαΙ αΠοτελεσματικοτερο

ΟΨΕΙσ τοΥ κοσμοΥ

μια μορφή κοινωνικής διεκδίκησης απέναντι σε εξουσιαστικά συστήματα μπορεί να έχει βίαιη δράση: συγκρούσεις, οδομαχίες, λεηλασίες,εμπρησμούς, ακόμα και χρήση όπλων. μια άλλη μορφή ανάλογης διεκδίκησης αποκλείει συλλήβδην τη βία. Ένα ντοκιμαντέρ για τα διεκδικητικάκινήματα σε όλο τον κόσμο υποστηρίζει ότι η άρνηση της βίας εκ μέρους των διαδηλωτών δεν συνιστά μόνο ηθική στάση. είναι καιαποτελεσματικότερη μορφή διεκδίκησης.

συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Κόλια


μια περιήγηση στα θέρετρα σεξουαλικούτουρισμού της κένυας, όπου μαύρα αγόριακρατούν συντροφιά σε λευκές γηραιές κυρίες.Πώς, τι, γιατί;

συνέντευξη στη Μαρία Παπαδάκη

Ποια ήταν η κυριότερη δυσκολία που αντιμετωπίσατεστην προσέγγιση αυτού του ευαίσθητου θέματος;το να βρω τους κύριους χαρακτήρες ήταν από μόνο τουπρόκληση. ειδικά οι ευρωπαίες γυναίκες φοβούνταν ότι θατις παρουσιάσω με αρνητικό τρόπο. Ήμουν τυχερός πουγνώρισα τη λιν, η οποία είχε το θάρος να μας αφήσει να τηνπλησιάσουμε και να την κινηματογραφήσουμε. μου αρέ-σουν και οι δυο κύριοι χαρακτήρες του ντοκιμαντέρ, καινιώθω ότι έχω καταλάβει από πού προέρχονται τα βιώματάτους. επίσης θεωρώ γενναίο εκ μέρους τους ότι αποφάσισαννα μοιραστούν ένα κομμάτι της ζωής τους μαζί μου.

Πώς γνωρίσατε τον Γιούμα; Ήταν εύκολο να κερδίσετετην εμπιστοσύνη του; Τι συνέβη με τη Λιν; και τους δύο τούς γνώρισα στη μομπάσα της κένυας. είχαβγει με τον ηχολήπτη κι έναν ντόπιο, όταν τους συναντή-σαμε. ταιριάξαμε αμέσως και εκείνο το βράδυ διασκεδά-σαμε όλοι μαζί. Έπειτα, βρεθήκαμε ξανά κάποιες φορές καιόταν τους ανέφερα τους στόχους της παραγωγής μας, συμ-φώνησαν να συμμετάσχουν δίχως δεύτερη σκέψη γιατί μαςεμπιστεύθηκαν. Περάσαμε ωραία κατά τη διάρκεια των γυ-

ρισμάτων και αυτό το κλίμα που αναπτύχθηκε μεταξύ μαςβοήθησε να μας εμπιστευθούν και να μη θελήσουν να κρυ-φτούν από μας.

Ο φακός σας αποκαλύπτει έναν κόσμο γεμάτο κάλπικεςελπίδες και όνειρα. Πώς σχολιάζετε την αναζήτηση σε-ξουαλικού συντρόφου μέσω του τουρισμού; κάποιοι ειδικοί αποκαλούν το φαινόμενο αυτό ταξίδι προςτην αναζήτηση του ρομαντισμού, όρος που δεν είναι ανα-κριβής, αφού οι γυναίκες αυτών των προδιαγραφών δίνουνπροτεραιότητα στην ανάπτυξη μιας ρομαντικής σχέσης πρινπροχωρήσουν στην σεξουαλική επαφή. είμαι σίγουρος ότικάθε σχέση είναι διαφορετική, αλλά όταν μιλάμε για τον Γι-ούμα και τη λιν νομίζω ότι βρήκαν έναν κοινό τρόπο επι-κοινωνίας παρά τις διαφορές τους και την ασυνήθιστη κα-τάσταση στην οποία βρεθήκανε. μου φάνηκε ότι και οι δύοείχαν ανάγκη εκπλήρωσης κάποιων βασικών ανθρώπινωναναγκών. επομένως, ο ένας εκμεταλλεύτηκε τον άλλο καιτούμπαλιν. και πάλι όμως, δεν θεωρώ ότι θα έπρεπε να τους

κρίνω εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος. Για μένα, το κύριο θέμαείναι αυτός ο παράξενος, χωρίς σύνορα κόσμος μας στονοποίο οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να αναπτύσσουντέτοιου είδους σχέσεις.

Υπάρχουν μη κυβερνητικές οργανώσεις που υπερασπί-ζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα οι οποίες καταπολε-μούν αυτό το φαινόμενο; Σας προσέγγισαν με σκοπό ναχαράξετε κοινή τακτική αντιμετώπισης του θέματος πουπραγματεύστε μετά την προβολή της ταινίας και το βρα-βείο που λάβατε στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι; καμία οργάνωση δεν με έχει προσεγγίζει, αλλά ξέρω ότι τουπουργείο Πολιτισμού της κένυας έχει δεχτεί σκληρή κριτικήγια την αδράνεια που επιδεικνύει για τον ραγδαία αναπτυσ-σόμενο σεξουαλικό τουρισμό στην μομπάσα. Έχω ακούσειότι η Unicef δραστηριοποιείται ενεργά ως προς την κατα-πολέμησή του. Παρ’ όλα αυτά, το φαινόμενο μοιάζει αδύ-νατο να εξαλειφθεί, δεδομένης της μετα-αποικιοκρατικήςπραγματικότητας που βιώνουμε.

μια σούπερ-γιαγιά ταξιδεύει με ένασακίδιο σε όλο τον κόσμο. Η τερέζακαι ο Γιαν έχουν μια, όχι απαραίτηταευτυχισμένη, αλλά πραγματικάεναλλακτική συμβίωση. μέσα απότις διακυμάνσεις της σχέσης τους(και τον νέο έρωτα της τερέζας μεέναν κατά πολύ νεότερό της άνδρα)ξεπροβάλλει μια γλυκόπικρη,αναζωογονητική ιστορία για τηθέληση και την ελπίδα.

συνέντευξη στην Έλενα Χρηστοπούλου

Τι σας συναρπάζει περισσότερο στηνιστορία της Τερέζας;με γοήτευσε η ιστορία μιας γυναίκας, ηοποία στα 60 της άλλαξε ριζικά τη ζωή της.μετά από χρόνια κατάθλιψη, αποφάσισε νααπολαύσει την ζωή της. Δανείστηκε 50 δο-λάρια και με ωτοστόπ ξεκίνησε το μεγάλοτης ταξίδι. επέστρεψε μετά από τρεις μήνες– τρισευτυχισμένη, χωρίς τα αντικαταθλι-πτικά. το πρώτο της ταξίδι την έκανε να πι-στέψει στον εαυτό της. σήμερα είναι πάνωαπό 80 ετών και έχει επισκεφτεί περισσότε-ρες από 60 χώρες, μεταξύ αυτών το Βιετνάμ,τη ρωσία και την κίνα. τα ταξίδια τής φέρ-νουν μεγάλη σωματική κούραση. Η τερέζα

είναι φτωχή. Δεν διανυκτερεύει σε ξενοδο-χεία, δεν τρώει σε εστιατόρια. στο ταξίδι τηνβοηθούν οι άνθρωποι τους οποίους τουςσυναντά στο δρόμο. αν είχα κάνει μια ταινίαμόνο για την τερέζα θα ήταν ταινία για τηνυπέρβαση των περιορισμών: σωματικών(λόγω της ηλικίας), οικονομικών (λόγω τηςφτώχιας), γλωσσικών (η τερέζα δεν μιλάειαγγλικά), και των λιγότερο σημαντικών, δη-λαδή των διακρατικών συνόρων. Όμως ηταινία δεν είναι μόνο για την τερέζα. Υπάρχεικαι ο σύζυγός της. Η τερέζα και ο Γιαν είναιμαζί πάνω από 60 χρόνια. εκείνη ήταν τοκορίτσι των ονείρων του, εκείνος ήταν οέρωτας της ζωής της. αλλά η τερέζα λέει ότιο Γιαν ποτέ δεν της έδωσε αγάπη. εκείνοςλέει ότι ήταν ένας καλός γάμος. το Όλα γί-νονται είναι ταυτόχρονα μία ταινία για τηναπομάκρυνση των ανθρώπων που κάποτεήταν πολύ κοντά ο ένας στο άλλον.

Γιατί παρουσιάζετε τον Έλληνα εραστήτης Τερέζας, τον Γιάννη, ως άνθρωπο–μυ-στήριο;σκεφτόμουν να διευρύνω τη δίγλωσση αφή-γηση και σε τρίτο πρόσωπο, ώστε ο Γιάννηςνα έχει δικό του λόγο στην ταινία. τελικάόμως άφησα μόνο την τερέζα και τον Γιαν.εφόσον θα έδειχνα την τερέζα με τον Γιάννηθα γινόταν μια ταινία για τη συζυγική απι-στία, για το τρίγωνο. αυτό θα ήταν μεγάλη

απλοποίηση. ο Γιάννης εμφανίστηκε πολύαργά στην ζωή τους.

Πώς σας δέχθηκαν οι άνθρωποι στα αυ-τοκίνητα και τα φορτηγά τους, να γυρί-σετε τα ταξίδια της Τερέζας με ωτοστόπ; ο κανόνας ήταν ο εξής: εμείς περιμένουμενα σταματήσει η τερέζα κάποιο αυτοκίνητοκαι μόνη της να συνεννοηθεί με τον οδηγό.μόνο όταν ο οδηγός συμφωνούσε να τηνπάρει, χωρίς να γνωρίζει την ύπαρξη τουσυνεργείου μας, τότε μπαίναμε στο προσκή-νιο. Πρακτικά αυτό σήμαινε ότι πολύ καιρόπεράσαμε κρυμμένοι στους θάμνους ή πίσω

από κάποιο φράχτη. στο αμάξι που έμπαινεη τερέζα επιβιβαζόταν μόνο ο οπερατέρ. τουπόλοιπο συνεργείο ακλουθούσε με δεύ-τερο αμάξι. είχαμε καλό εξοπλισμό για τηνηχογράφηση. ο πομπός ήταν στο σακίδιοτης τερέζας και ο δέκτης στο δικό μας αυ-τοκίνητο. είχα την δυνατότητα παρακολού-θησης ήχου και έτσι έλεγχα την κατάσταση.Πρέπει να υπογραμμίσω πάντως ότι η εικόναμιας ογδοντάχρονης γυναίκας που περπατάμόνη της στο δρόμο με ένα τεράστιο σακί-διο γεννούσε στους ανθρώπους τόση καλο-σύνη που έφτανε και για όλους εμάς στο συ-νεργείο.

ΤΟσΟ ΜαΚρΙα τοσο κοΝτα

Oλα ΓIΝΟΝΤαΙΛίντια Ντούντα

ΤΟ αΓOρΙ Τησ πλαΖΕμίλ Λάνγκμπαλε

αΓΟρΙαστοΝ Ηλιο

ΜΙΚρΕσ αΦΗΓΗσεισ



Πώς μάθατε για τον Πίνο και πώς τον γνω-ρίσατε; Γιατί μια ταινία γι’ αυτόν; Γνώρισα τον Πίνο από σύμπτωση. είναι ομηχανικός ενός πολύ καλού μου φίλου, εκεί-νος μου μίλησε για τη σχέση του, την αγάπητου με τη μαριάνα. Ήταν κάτι που μου έκανεμεγάλη εντύπωση και με προκάλεσε να πε-

ριγράψω την ιστορία του.

Είναι εντυπωσιακό το πόσο ανοιχτοί είναιόλοι απέναντι στην κάμερα. Πόσο εύκολοήταν να πετύχετε αυτό το κλίμα; αυτή η παράξενη οικογένεια είχε ήδη γίνειαποδεκτή από πολλούς ανθρώπους, οπότε

έμοιαζε τελείως φυσικό για εκείνους να είναιο εαυτός τους. Ήταν έτσι από την αρχή, απότην πρώτη στιγμή που τους συνάντησα, καιήταν ξεκάθαρο ότι δεν υποδύονταν κάτι γιαχάρη της κάμερας.

Πόσον καιρό περάσατε μαζί τους; Καιπόσο καιρό σας πήρε για να οργανώσετετο υλικό της ταινίας;Πέρασα περίπου δυο χρόνια μαζί τους, αλλάδίχως να κάνουμε γυρίσματα, απλώς χτίζον-τας μια σχέση και γνωρίζοντας τον Πίνο καιτη μαριάνα. τα γυρίσματα κράτησαν περί-που τρεις εβδομάδες και προέκυψε, περίπου,100 ώρες διεθέσιμο υλικό. μοντάραμε έξιμήνες για να φτάσουμε στο τελικό αποτέλε-σμα.

Πόσο εύκολο είναι το είδος του αποκα-λυπτικού ντοκιμαντέρ που υπηρετείτε,χωρίς οι θεατές να μείνουν με την εντύ-

πωση της αδιάκριτης παρατήρησης ιδιω-τικών ζωών από την κλειδαρότρυπα; Δεν προσπάθησα ούτε στιγμή να περι-γράψω τη «σκανδαλιστική» ιστορία ενός μη-χανικού αυτοκινήτων και πρώην οδηγούαγώνων που τώρα είναι τρανσέξουαλ.Ήθελα να αφηγηθώ την ιστορία τους, τη ζωήτους, την αγάπη των δυο βασικών μου χα-ρακτήρων σαν να επρόκειτο για συνηθι-σμένη οικογένεια. αυτή η «κανονικότητα»με την οποία τους προσεγγίζω νομίζω ότιαλλάζει όλη την προοπτική με την οποία κα-νείς βλέπει την ταινία.

Είναι τόσο εύκολο στην Ιταλία να επιλέ-γεις ταυτότητα φύλου;Δείχνω απώς πόσο ο ήρωάς μου έχει μάθεινα διεκδικεί τις επιθυμίες του. Δεν νοιάζεταιγια τις κρίσεις και τις προκαταλήψεις της κοι-νωνίας. είναι μαχητής και μάχεται για τηνελευθερία του.

Η Ντόρις Πέιν είχε καταδικαστεί για διακε-κριμένες κλοπές κοσμημάτων και έκτιε τηνποινή της στη φυλακή, όταν την αναζητή-σατε. Γιατί αυτή; επισκεπτόμουν την Ντόρις σε εβδομαδιαίαβάση για αρκετούς μήνες και κάθε φοράπου συναντιόμασταν, μου ξεδίπλωνε όλοκαι πιο εύκολα το παρελθόν της. Ήταν εύ-κολο πάντως να διερευνήσουμε την ιστορίατης, από δημοσιεύματα του τύπου και απότα αστυνομικά αρχεία, ήδη λοιπόν γνωρί-ζαμε σε γενικές γραμμές την ιστορία της. Γι’αυτό, όταν της ανέφερα κάποιες από τις πιοαπίστευτες ληστείες που είχε κάνει, εκείνησυμπλήρωσε τα κενά, αφηγούμενη τα πε-ριστατικά προσθέτοντας συναρπαστικές λε-πτομέρειες. το έκανε μετά χαράς και γελών-

τας, πράγμα που ως σκηνοθέτες νιώσαμεότι την έκανε ακόμη πιο ενδιαφέρουσα γιακινηματογράφηση.

‘Ολα σχεδόν τα στοιχεία της διαβόητηςζωής –και των εγκλημάτων– της ΝτόριςΠέιν είναι δύσκολο να τα πιστέψει κανείς.Τι σας έκανε περισσότερη εντύπωση σεεκείνη; Όλοι όσοι ξέρουν για την ζωή της Ντόρις θασυμφωνούσαν ότι η ιστορία της είναι απί-στευτη, ακόμα και εκείνη που δεν έχουν ούτεψιχίο θαυμασμού για τις πράξεις της. εμείς εν-τυπωσιαστήκαμε με πολλά από όσα μας αφη-γήθηκε. το γεγονός, π.χ., ότι δραπέτευσε ενώήταν κρατούμενη, πηδώντας από ένα τρένοεν κινήσει ήταν για μας ένα στοιχείο ριψοκίν-

δυνου και αποφασισμένου για πολλά χαρα-κτήρα. το γεγονός ότι συνειδητά σύχναζε σεπολυτελή κοσμηματοπωλεία ανά την ευρώπητη στιγμή που, ως μαύρη στην αμερική τηςδεκαετίας του 1960 δεν μπορούσε να καθίσειστα μπροστινά καθίσματα ενός λεωφορείου,ήταν ένα εξίσου εντυπωσιακό χαρακτηρι-στικό, ενδεικτικό χειραφέτησης. Ωστόσο, αυτόπου μας εντυπωσίασε περισσότερο απ’ όλαστην Ντόρις ήταν το ότι χαίρεται τη ζωή – δεντην παίρνει στα σοβαρά (όπως είπε και η ίδιαεξάλλου, δεν πρόκειται να βγει ζωντανή απότη φυλακή, έτσι κι αλλιώς) και συνεχώς εστιά-ζει στη φωτεινή πλευρά των πραγμάτων,ακόμη και σε καταστάσεις που οι περισσότε-ροι άνθρωποι θα θεωρούσαν τρομακτικές ήκαταθλιπτικές.

Ποια ήταν τα αληθινά κίνητρα της ΝτόριςΠέιν πίσω από τις κλοπές που διέπραξε;Κατά την άποψή σας, είναι θύμα των περι-στάσεων, ένας «εγκέφαλος», κατά συρ-ροήν κλέφτρα ή μια θαυμάστρια του αμε-ρικανικού ονείρου; Έχει μετανιώσει για ό,τιέχει κάνει; Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει μία και μονα-δική, ή έστω μία εύκολη απάντηση σε αυτότο ερώτημα. Η Ντόρις αγαπά όλο το«δράμα» που συνοδεύει την καριέρα που

επέλεξε και η προσέγγισή της στις κλοπέςμοιάζει με αυτή ενός ηθοποιού που υποδύε-ται το χαρακτήρα του – οι τάσεις φυγής είναισίγουρα μέρος της νοοτροπίας της. το εάνπρόκειται για «εγκέφαλο» κακοποιό, αυτόείναι υπό αμφισβήτηση. Βεβαίως και υπήρ-ξαν περίοδοι στη ζωή της στις οποίες μπο-ρούσε πιο εύκολα να διαφύγει της σύλλη-ψης, έπειτα από μια κλοπή. Όσο για τοαμερικανικό όνειρο, σίγουρα πάλευε για νατο ζήσει, καθώς επιθυμούσε περισσότεραγια εκείνη και τα παιδιά της από όσα είχανποτέ οι δικοί της γονείς. το πέτυχε, όμως;Νομίζω ότι αυτό εξαρτάται από το εάν ορίζεικανείς αυτό το όνειρο με υλικούς όρους. Όσογια το εάν μετάνιωσε, μάλλον μετάνιωσε γιαόσες φορές την έπιασαν!

Υπήρχε κάτι που δεν μπορούσατε να χρη-σιμοποιήσετε στην ταινία; Εάν ναι, τι ήταναυτό; Ναι, υπήρχαν δύο πράγματα που θα θέλαμεπολύ να συμπεριλάβουμε στο ντοκιμαντέρ.το ένα είναι ο συνεργός της, που τη βοήθησενα αποδράσει από τη φυλακή και να φύγειαπό την ευρώπη. το δεύτερο ήταν το τρα-γούδι της εντίθ Πιαφ, Je ne regrette rien – αυτόθα ήταν το καλύτερο τραγούδι για τους τίτ-λους τέλους στην ταινία της Ντόρις!

βIΟσ ΚΙ ΕΓΚλHΜαΤα Τησ ΝΤOρΙσ πEϊΝΜάθιου Ποντ, Κερκ Μαρκολίνα

αmERIcAn DREAm

Γιατί άραγε οι ληστές είναι τόσο δημοφιλείς μορφές για την κοινή γνώμη;το παράδειγμα μιας αφροαμερικανής κλέφτρας κοσμημάτων σε μιαεποχή που οι μαύροι δεν είχαν στοιχειώδη δικαιώματα ίσως θα μπορούσενα δώσει μια απάντηση.

συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Κόλια

ΕΚΤOσ δρOΜΟυΕλίζα Αμορούζο

ΕΙΜαΙ Ο,ΤΙ ΘΕλΩ

ΜΙΚρΕσ αΦΗΓΗσεισ το πρώτο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους της βραβευμένης σκηνοθέτριαςαπό τη ρώμη είναι το πορτρέτο ενός μηχανικού αυτοκινήτων και πρώηνοδηγού αγώνων, που αποφάσισε να ζει σαν γυναίκα παντρεμένος με τηγυναίκα που αγαπά.

συνέντευξη στον Γιώργο Κρασσακόπουλο

πΟρΤρEΤα


Δύο κομίστες ταξιδεύουν στην εν-δοχώρα των Βαλκανίων, σταματών-τας σε διάφορους σταθμούς για ναπαρουσιάσουν τη δουλειά τους,κουβαλώντας μαζί ένα ομοίωμα τουτίτο σε φυσικό μέγεθος που, κυριο-λεκτικά, ξεπήδησε μέσα από τις σε-λίδες των κόμικς τους. Ένας απότους μεγαλύτερους εν ζωή ευρω-παίους κομίστες, ο μαξ Άντερσον,που γνωρίσαμε κάποτε μέσα από τιςσελίδες της Βαβέλ, τεκμηριώνει τημέθοδό του και πειραματίζεται μεδιάφορα εκφραστικά μέσα.

συνέντευξη στην Γκέλυ Μαδεμλή

Πώς βλέπατε τα Βαλκάνια προτού γρά-ψετε το κόμικς Balkan Flat Dog;είχα επισκεφτεί τη Γιουγκοσλαβία μερικέςφορές στα τέλη της δεκαετίας του 1980, γιατίεκεί γινόταν ένα από τα πιο σημαντικά φε-στιβάλ ανιμέισον (το Animafest, που ακόμαγίνεται στο Ζάγκρεμπ). τότε έκανα ακόμηταινίες μικρού μήκους κινουμένων σχεδίων.Όταν ξέσπασε ο εμφύλιος, μερικά χρόνια αρ-γότερα, υπέστην σοκ, γιατί δεν είχα ζήσειποτέ την εμπειρία της βίας σε ένα μέρος μετο οποίο είχα προσωπική σύνδεση κι έμοιαζεσυγγενικό γεωγραφικά και πολιτισμικά. κατάτη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 ήρθα σ'επαφή με αρκετούς κομίστες στη σλοβενίακαι στη σερβία, και μετά τον πόλεμο μου ζη-τήθηκε να συμμετάσχω σε μια εκδήλωση γιακόμικς στη σλοβενία, που θα περιλάμβανεεπίσης μια έκθεση στο Βελιγράδι. αλλά εκείνητην περίοδο, το 1999, διεξαγόταν καμπάνιακατά των βομβαρδισμών του Νατο και τασύνορα για τη σερβία ήταν κλειστά. Έτσι πή-γαμε με το αμάξι μέσω κροατίας και Βοσνίαςστο σεράγεβο, όπου είχαμε επίσης κάποιουςφίλους. σε όλη τη διαδρομή ακούγαμε τα

βομβαρδιστικά αεροπλάνα, που απογει-ώνονταν από βάσεις στην ιταλία, να περνούναπό πάνω μας για να βρουν το στόχο τουςστο Βελιγράδι ή στο Πάντσεβο. Περίπου σεεκείνη τη φάση, είχαμε επισκεφτεί με τηνΈλενα (αχόνεν, την συν-σκηνοθέτρια της ται-νίας) και την ελλάδα δύο φορές. Ήμαστανκαλεσμένοι του Φεστιβάλ κόμικς της Βαβέλ,όπου γνωρίσαμε και αρκετούς Έλληνες κο-μίστες. Ήδη όμως είχα διασχίσει τα Βαλκάνιααρκετές φορές στο δρόμο μου για την ελ-λάδα, όπου ερχόμουν τη δεκαετία του 1970ως τουρίστας.

Ως εξωτερικός παρατηρητής, ποια ήταν ημεγαλύτερη διαφορά που παρατηρήσατεστο τοπίο όλα αυτά τα χρόνια;τα περισσότερα πλάνα του ντοκιμαντέρ γυ-ρίστηκαν το διάστημα 2003-2004. Όταν επι-στρέψαμε το 2013 για να δείξουμε την τελικήβερσιόν, το κοινό στις χώρες της πρώην Γι-ουγκοσλαβίας ταυτίστηκε με μεγάλη ευκολία,οπότε δεν νομίζω πως έχουν αλλάξει πολλάπράγματα. Η οικονομική κατάσταση φυσικάέχει επιδεινωθεί, αλλά αυτό συμβαίνει παν-τού. Η διαδικασία της κατασκευής της ταινίαςήταν πολύ αργή, αλλά αυτό δεν είναι κατ'ανάγκην κακό. καμιά φορά μάλιστα είναιαπαραίτητο για να δεις μερικά γεγονότα στηνπροοπτική τους.

Χρησιμοποιείτε διάφορα μέσα, φιλμ σού-περ 8, χειροποίητες κατασκευές, ψηφιακήκάμερα κ.ά. Πώς καταλήξατε στις συγκε-κριμένες αισθητικές επιλογές;το κομμάτι του animation δημιουργήθηκεανάμεσα στο 2008 και στο 2011. αλλά τότεείχα ήδη το στόριμπορντ και αρκετό υλικότραβηγμένο σε DV. Ξεκίνησα πλάθοντας τουςχαρακτήρες, κυρίως από παλιό χαρτόνι, αλλάκι από διάφορα σκουπίδια που έμοιαζανάχρηστα αλλά είχαν κάτι ενδιαφέρον οπτικά.επειδή η ταινία είχε σχεδόν μηδενικό προ-ϋπολογισμό, έπρεπε να κάνω όσο το δυνατόνπερισσότερες περικοπές. μετά, ρύθμιζα το

φωτισμό και τραβούσα. σε επόμενα πλάναέκανα την όλη διαδικασία από την αρχή, και-νούριες κατασκευές, νέες ρυθμίσεις σταφώτα... μπορεί να μου πήρε περισσότεροχρόνο, αλλά δεν ένιωθα πλήξη ή επανάληψη.κατά τη διάρκεια του stop-motion αυτοσχε-δίασα αρκετά και χρησιμοποίησα ανορθό-δοξα μέσα (κολλητική ταινία, για παράδειγμα)για να σταθεροποιήσω την κίνηση. Η χρήσητου σούπερ 8 ήταν πρακτικό ζήτημα. είχαφιλμ χωμένο στην κατάψυξή μου από τη δε-καετία του 1990, χάρη σε ένα βραβείο πουμου είχε απονεμηθεί από ένα φεστιβάλ στησουηδία και πάντα αναρωτιόμουν πώς θα τοχρησιμοποιήσω. επίσης, εκπαιδεύτηκα στοanimation σε αναλογικές πλατφόρμες, ποτέδεν χρειάστηκε να μάθω πώς γίνεται ψη-φιακά. αλλά φυσικά, όλο αυτό ήταν αισθη-τική επιλογή. Για μένα, τα στοιχεία που φέ-ρουν συναισθήματα σε μια ταινία είναι οιαντιθέσεις στην «υφή» και στις διαβαθμίσειςτου φωτός. αυτός ο παράγων της «υφής»,κατά τη γνώμη μου, επιτυγχάνεται μόνο μετην αναλογική τεχνολογία.

Η θητεία σας στα κόμικς επηρέασε τοντρόπο που κάνετε σινεμά; Ναι, το να δουλεύεις με τα κόμικς συνεπά-γεται πως είσαι διαρκώς αναγκασμένος ναπεριορίζεις την αφήγησή σου στα απολύτωςστοιχειώδη, κάτι που δεν συμβαίνει σε μιαταινία. αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχεις τηνπαράμετρο του χρόνου, τη γραμμική ροήτης δράσης που αυτομάτως καθηλώνει τοθεατή, ο οποίος πάντα έχει κάτι να χαζέψειστην οθόνη. με τα κόμικς πρέπει να κινη-τοποιείς τον αναγνώστη για να περάσει απότο ένα καρέ στο άλλο, προκειμένου να φέρειδράση στην ιστορία. Έτσι, αν έχεις εκπαι-δευτεί στα κόμικς, απαλείφεις τα περιττά.στην πραγματικότητα, αν και πολλοί συγχέ-ουν το σινεμά με τα κόμικς, πρόκειται γιαεντελώς διαφορετικά μέσα. τα κόμικς βασί-ζονται στη μοναδική λειτουργία του εγκε-φάλου μας να συνδυάζει εντελώς διαφορε-

τικές εικόνες και οπτικά στοιχεία προκειμέ-νου να εξαγάγει νόημα. αντιθέτως, το σινεμάβασίζεται στον περιορισμό του εγκεφάλουμας, που δεν μπορεί να διακρίνει τη δια-φορά μερικών εικόνων αν αυτές διαδέχον-ται η μία την άλλη με γρήγορο ρυθμό.

Πιστεύετε πως υπάρχει ακόμα, για πολ-λούς αναγνώστες, η διάκριση «χαμηλήςκουλτούρας» και «υψηλής τέχνης», πουσυνδέει τα κόμικς με μια αντίληψη η οποίατα θεωρεί πολιτισμική έκφραση μιας αντι-κουλτούρας;τα κόμικς δεν ήταν από την αρχή «αντεργ-κράουντ». στις αρχές της εκβιομηχάνισης καιστις πρώτες δοκιμές της σύγχρονης έγχρω-μης εκτύπωσης. στα τέλη του 19ου αιώνα,ήταν εξαιρετικά δημοφιλή, κάτι σαν τονβωβό κινηματογράφο. κι όπως συνέβη μετον κινηματογράφο, πολλοί καλλιτέχνες είχανπαρελθόν στο βωντβίλ ή σε άλλα είδη δια-σκέδασης για τις «μάζες». Η ιδέα του «αν-τεργκράουντ» ξεπήδησε στη δεκαετία του1950, με τη βοήθεια του περιοδικού MAD καιτων κόμικς της εταιρείας eC, και φυσικά μετάήρθε η δεκαετία του '60 και το αντεργκρά-ουντ κίνημα της αμερικής. σήμερα τα κόμικς,που πολλοί τα αποκαλούν graphic novels, κα-ταφανώς για να τα ανεβάσουν σε αξία στηνπολιτισμική κλίμακα, είναι λίγο-πολύ αποδε-κτά και έχουν συγκροτήσει ένα σώμα λογο-τεχνίας που απευθύνεται στη μεσαία τάξη,αλλά αυτό σημαίνει πως το μεγαλύτερο μέ-ρος των όσων παράγονται είναι υπερβολικάραφιναρισμένο και πολιτικώς ορθό για ταγούστα μου. οπότε, αυτό το γεφύρωμα τουχάσματος είναι μαζί καλό και κακό.

Πού είναι τώρα το ομοίωμα του Τίτο;Έχει αποσυρθεί για την ώρα, χρειάζεται απο-μόνωση και χρόνο για τον εαυτό του. ταξί-δεψε σε πολλά μέρη και γνώρισε πολλούςανθρώπους και καταψύκτες. θέλει να κρα-τήσει κρυφή την τωρινή του διεύθυνση κα-τοικίας.

βαλΚαΝΙαστΗΝ καταΨΥΞΗ

Ο ΤIΤΟ σΤΟΝ πAΓΟΜαξ Άντερσον, Χελένα Αχόνεν

ΟΨΕΙσ τοΥ κοσμοΥ

triv

iaΜαξ ΟφίλςΕΝΑΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ [1]

6 Γιος του σπουδαίου μαρσέλ οφίλς, σκηνο-θέτης κι ο ίδιος, μα κυρίως «ταξιδιώτης» σεμια διαδρομή που ξεκινά το 1927 με την γέν-νησή του και είναι γεμάτη ξεχωριστούςσταθμούς, ο μαξ οφίλς αυτοβιογραφείταιμε απρόσμενο τρόπο σε αυτό το ντοκιμαν-τέρ.

6 h προσέγγισή του σε κάτι που δεν είναι ακρι-βώς η ιστορία της ζωής του, μα κάτι σαν τηνουσία της, δεν θα μπορούσε παρά να είναιαπρόσμενη όπως και ο ίδιος. συνεντεύξειςμε «συνοδοιπόρους» του, αποσπάσματα απότις ταινίες του και τις ταινίες του πατέρα του,εικόνες από κλασικές χολιγουντιανές ταινίες,διαδρομές σε τόπους που τον σημάδεψαν.

6 τι άλλο θα μπορούσε να περιμένει κανείςαπό έναν άνθρωπο που δεν βλέπει διαχω-ριστικές γραμμές ανάμεσα στις περιοχές τουσινεμά: «βρίσκω απογοητευτική τη λέξη ντο-κιμαντέρ» λέει. «Όταν πηγαίνω σινεμά, πη-γαίνω να δω μια ταινία. τι σημαίνει αν είναιντοκιμαντέρ ή μυθοπλασία;»

6 το Ένας ταξιδιώτης είναι μια «μυθοπλασίατης δικής του ζωής» της οποίας το μεγαλύ-τερο κατόρθωμα στο μυαλό των ανθρώπωνπου την κοιτάζουν απ' έξω ίσως να είναι τοσπουδαίο του ντοκιμαντέρ (συγνώμη, ται-νία) Ο οίκτος και η θλίψη, ένα φιλμ που έδειξετην αλήθεια για την συνεργασία αρκετώνΓάλλων με τους Γερμανούς στην διάρκειατης κατοχής της χώρας.

6 Για το ίδιο όμως, οι σπουδαίες στιγμές μοι-άζει να έχουν μια διαφορετική αξιολόγησηκαι σε αυτό το υπέροχο κινηματογραφικόκολάζ, έχουμε την ευκαιρία να μας ξεναγήσειο ίδιος στο «μαγαζάκι των αναμνήσεων» του.καλωσορίσατε!

Βιτάλι ΜάνσκιΑΓΩΓΟΣ [2]6 τι μπορεί να ενώνει την ευρώπη από τη μια

άκρη στην σιβηρία, μέχρι την άλλη στον Βι-σκαϊκό κόλπο της Γαλλίας; ενας αγωγός φυ-σικού αερίου, που τη διασχίζει και τον οποίοακολουθεί το φιλμ του μάνσκι.

6 ενας από τους πιο σημαντικούς ντοκιμαν-τερίστες της ρωσίας δοκιμάζει να βρει στηνκαινούργια του ταινία τα όσα ενώνουν τουςανθρώπους και τους τόπους, τις νοοτροπίεςκαι το πνεύμα των χωρών που ο αγωγός δια-σχίζει στην πορεία του.

6 το φιλμ χρειάστηκε 104 μέρες γυρισμάτωνκαι, για να ολοκληρωθεί, το συνεργείο«έγραψε» αμέτρητα χιλιόμετρα από τη μιαάκρη της ευρώπης ώς την άλλη και επισκέ-φτηκε εφτά χώρες στην πορεία.

«Η ρωσία είναι μια ειδική περίπτωση χώρας,κυρίως γιατί δεν εκτιμά τα πολιτισμικά ειωθότατου δυτικού κόσμου. μια από τις πιο σκληρέςστιγμές της ταινίας είναι αυτή μιας κηδείαςστην περιοχή του Βόλογκντα, όπου μια ομάδααπό άντρες κόβουν την παγωμένη γη με τσε-κούρια για να θάψουν το φέρετρο. Για μας κάτιτέτοιο μοιάζει φυσικό. Ίσως αυτός να είναι ομόνος τρόπος για να εκφράσουμε τη συμπόνια

3

1

2

4

5

6

μας για τον νεκρό. αλλά για τους ρώσους, το να βλέπουν κηδείες στην ευρώπη είναι επίσηςαπίστευτο. το να θάβεις έναν άνθρωπο σε ένα χάρτινο κουτί για οικονομικούς ή οικολογικούςλόγους είναι αδιανόητο για ρώσο. ενας ρώσος θα έδινε και το πουκάμισο του για να αποδώσεισωστά τον τελευταίο του ασπασμό. είμαστε διαφορετικοί στη γέννηση και στο θάνατο. οαγωγός δεν μας ενώνει, όπως οι πολιτικοί και οι οικονομολόγοι θα ήθελαν, μας χωρίζει κιόλας.» Βιτάλι Μάνσκι

Νικ ΡιντΟΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΟΙ [3]6 καλωσήλθατε στο σωφρονιστικό Ίδρυμα 56, την πιο δυσπρόσιτη κι απόρθητη φυλακή της

ρωσίας. το φιλμ μάς δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε τους ανθρώπους που βρίσκονταιεκεί. και θα βρίσκονται ώς το τέλος της ζωής τους.

6 είναι η πρώτη φορά που μια κάμερα μπαίνει στα άδυτα της συγκεκριμένης φυλακής, ηοποία δεν είναι απλά υψίστης ασφαλείας, αλλά και εξαιρετικά απομακρυσμένη. απέχειοχτώ ώρες οδήγησης από το πιο κοντινό αεροδρόμιο, σε μια διαδρομή μέσα από ένα τε-ράστιο δάσος που έχει το μέγεθος της Γερμανίας.

6 ο μαρκ Φαρνατσέτι, που είναι παραγωγός του φιλμ, υπήρξε για χρόνια ανταποκριτής τωνSunday Times στην μόσχα και είχε επισκεφθεί και στο παρελθόν την φυλακή. «Για να πά-ρουμε άδεια να γυρίσουμε χρειάστηκαν έξι μήνες διαπραγματεύσεις με τους επικεφαλήςτης φυλακής. οταν θελήσαμε να επιστρέψουμε για συμπληρωματικές συνεντεύξεις, χρει-άστηκαν τρεις ακόμη μήνες διαπραγματεύσεις.»

6 ενας από τους ανθρώπους που μιλάνε στο φιλμ κι ο οποίος έχει καταδικαστεί ισόβια γιατον φόνο έξι ανθρώπων υπό την επήρεια μέθης (ανάμεσά τους μια μητέρα και ο δεκάχρονοςγιός της) λέει σε μια σκηνή του φιλμ: «είμαι κίνδυνος για την κοινωνία; είμαι σίγουρος. ανμε απελευθέρωναν θα έβλεπα τους ανθρώπους να ζουν ευτυχισμένες ζωές και θα ήθελα κιεγώ. αλλά δεν είχα ποτέ μια δουλειά. κι αν έπιανα ποτέ δουλειά, θα την κρατούσα για έναδυο μήνες και μετά θα έκλεβα, θα μεθούσα και θα σκότωνα. αν έχεις σκοτώσει μια φορά,θα σκοτώσεις ξανά.»

Νίκο φον ΓκλάσοβΟ ΔΡΟΜΟΣ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ [4]6 ο σκηνοθέτης ήταν παλιότερα βοηθός του ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ. 6 Γεννήθηκε με αναπηρία στα άνω άκρα διότι η μητέρα του πήρε τη διαβόητη ουσία θαλι-

δομίδη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της. 6 Δεν ήταν σίγουρος αν ήθελε να κάνει την ταινία αυτή. απεχθάνεται τα σπορ γιατί τον εξα-

νάγκαζαν να αθλείται συνέχεια όταν ήταν μικρός και θεωρούσε ότι οι Παραολυμπιακοίείναι χαζή ιδέα.

6 στα γυρίσματα συμμετείχε και ο γιος του. Η επαφή που ανέπτυξαν στην διάρκεια των γυρι-σμάτων είναι από τις πιο αγαπημένες εμπειρίες που είχε ποτέ.

6 το μετάλλιο που κέρδισε ο Παραολυμπιονίκης του μπότσια Γρηγόρης Πολυχρονίδης στουςαγώνες του λονδίνου το 2012 εκλάπη σε διάρρηξη στο σπίτι του, όταν αυτός ήταν στο Βε-ρολίνο με την οικογένειά του για την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ.

Αλεξάντερ ΓκέντελεφΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ [5]6 το αποκαλυπτικό παρασκήνιο πίσω από τους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες στο σότσι

της ρωσίας: διαφθορά, απειλές, μεγαλομανία και οι πολιτικές του Βλάντιμιρ Πούτιν. 6 οι χειμερινοί ολυμπιακοί αγώνες του σότσι, οι πρώτοι στην ιστορία των αγώνων που πραγ-

ματοποιήθηκαν σε υποτροπικό θέρετρο, είναι και πιο ακριβοί, αφού κόστισαν σχεδόν 50δισεκατομμύρια δολάρια.

6 στη δημιουργική ομάδα απαγορεύθηκε από τη Διεθνή ολυμπιακή επιτροπή να χρησιμο-ποιήσει τη λέξη «Olympic» (ολυμπιακοί) στον τίτλο της ταινίας, καθώς και οποιοδήποτεοπτικό υλικό από ολυμπιακούς αγώνες, με την αιτιολογία ότι το ντοκιμαντέρ ήταν «πολιτικάυποκινούμενο».

6 Η ταινία απέσπασε το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους στο ΦεστιβάλΝτοκιμαντέρ του Άμστερνταμ (iDFA).

Γκρίμουρ ΧάκοναρσονΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ ΤΟΥ ΛΑΞΑ [6]6 οι ιστορίες και οι απόψεις που ακούγονται στο ντοκιμαντέρ είναι από επιλογή του σκηνο-

θέτη αποκλειστικά και μόνο των ανθρώπων που συμμετείχαν σε αυτό το ιστορικό για τηνισλανδία γεγονός

6 65 άνθρωποι κατηγορήθηκαν για σαμποτάζ, αλλά κανένας δεν προέβη σε λεπτομέρειεςγια το συμβάν. αυτό ανάγκασε το ανώτατο Δικαστήριο να τους επιβάλει ήπιες ποινές.

6 ο σκηνοθέτης υποστήριξε ότι θα έπρεπε να είχε γυρίστει ένα ντοκιμαντέρ για τους Αγρότεςτου Λαξά πολύ νωρίτερα, καθώς πολλοί από τους ανθρώπους που συμμετείχαν σε αυτό τοσχέδιο διάσωσης της περιουσίας τους πλέον έχουν πεθάνει και οι μαρτυρίες τους θα πα-ραμείνουν άγνωστες στο ευρύ κοινό.


ΓΝΩΜΕσ

α περισσότερα από τα ντοκι-μαντέρ που γυρίζονται για την

κούβα από ξένους σκηνοθέτεςπαγιδεύονται συνήθως στα του-ριστικά στερεότυπα που έχει ηΔύση γι’ αυτή. μαγεύονται από

τη φωτογένεια της χώρας –την παρηκ-μασμένη αποικιοκρατική αρχιτεκτονική,τα παλιά αμερικάνικα αμάξια που κυ-κλοφορούν στους δρόμους, τα τροπικάχρώματα και τοπία–, τη μουσική της πα-ράδοση και τη φιληδονία. Άλλα επικεν-τρώνονται στη μυθολογία της σοσιαλι-στικής επανάστασης και της αντίστασηςτου «μικρού» απέναντι στον «γίγαντα»γείτονα, στην αγιογράφηση των ηρώων-συμβόλων της χώρας, αναμασώντας τηρητορική πολυφορεμένων πολιτικώνσλόγκαν και το άλλοθι του οικονομικούεμπάργκο.

Όχι όμως και το Κάντος, του ελβετούτσάρλι Πέτερσμαν, ένα μελαγχολικόπορτρέτο της κούβας που, μέσα απότέσσερις αφηγήσεις διαφορετικών πλη-θυσμιακών ομάδων, σκιαγραφεί τη ση-μερινή ζοφερή κατάσταση της χώρας

και αναδεικνύει τον αγώνα επιβίωσηςτων απλών ανθρώπων απέναντι στηνυλική ανέχεια και την πνευματική κατα-πίεση. Χωρίς να παρασύρεται από τοβλέμμα μιας τουριστικο-δημοσιογραφι-κής καταγραφής ή από μια ηρωική επα-ναστατική επιχειρηματολογία, ο σκηνο-θέτης καταφέρνει να διεισδύσει και νααποτυπώσει με ανθρωπολογική ενάρ-γεια και ευαισθησία το ανθρωπιστικόδράμα της κουβανέζικης κοινωνίας,αποτέλεσμα της διαιώνισης ενός καθε-στώτος, που κάποτε υπήρξε επαναστα-τικό και ελπιδοφόρο, αλλά που έχει πιαταυτιστεί με τη συντήρηση και στερείταιλαϊκού ερείσματος.

ο Πέτερσμαν παρατηρεί την καθη-μερινότητα των χαρακτήρων του καικαταγράφει τις συνθήκες διαβίωσήςτους σε διαφορετικά περιβάλλοντα.Βλέπουμε έτσι τα πιτσιρίκια μιας πα-ραγκούπολης να παίζουν στα παρα-πήγματα ή σε μια άδεια από νερό πι-σίνα, να πωλούν στη μαύρη αγοράσοκολάτες και αυγά (προσέχοντας ναμη φτάσει η πράξη τους στ’ αυτιά της

εξουσίας), ν’ αποχαιρετούν συγγενείςπου μεταναστεύουν στο εξωτερικό...στην επαρχία της Πινάρ ντελ ρίο συ-ναντούμε μια οικογένεια που ζει σε μιακαλύβα χωρίς ηλεκτρικό, βασικά εργα-λεία ή οικιακές συσκευές. καλλιεργείκαπνά, η συνήθης διατροφή περιλαμ-βάνει ρύζι και φασόλια (και σπανίωςκανένα κοτόπουλο), δεν έχει άλληεναλλακτική προοπτική επιβίωσης ήδυνατότητα να ταξιδέψει. στην αβάνα,ένας συνταξιούχος περιπλανιέται στουςδρόμους προσπαθώντας να πουλήσειένα ψάρι προκειμένου να μπορέσει νααγοράσει παυσίπονα για τον άρρωστογείτονά του και μελαγχολεί στη θέα τηςθάλασσας σκεπτόμενος όσους πνίγη-καν φεύγοντας με πλωτά απ’ τη χώραενώ συζητά για τη διαφθορά στην διά-θεση των φαρμάκων.

αν η πραγματικότητα της σημερινήςκούβας σχολιάζεται μέσα από την πα-ρατήρηση της καθημερινότητας τωνπαραπάνω χαρακτήρων, που με χαμηλόηθικό υπομένουν και αγωνίζονται να αν-τεπεξέλθουν, στην περίπτωση της μη-

τέρας-μπλόγκερ –που αντιδρά στην κυ-ρίαρχη παθητικότητα νιώθοντας τηνεπιτακτική ανάγκη να εκφραστεί, να δια-φωνήσει και να δράσει– αρθρώνεταιένας λόγος αντίστασης και καταγγελίαςπου εκθέτει τις παθογένειες και τις στρα-τηγικές επιβίωσης του καθεστώτος: φό-βος, διπλή ηθική (το να παρουσιάζειςάλλο πρόσωπο δημόσια απ’ αυτό πουείσαι πραγματικά), λογοκρισία, στέρησητης επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, κα-ταστολή της πολιτικής δραστηριότητας,εκφοβισμός και σύλληψη των ανεξάρ-τητων δημοσιογράφων και μπλόγκερ,βασανιστήρια και φυλακίσεις των πο-λιτικών κρατουμένων.

Η ταινία λειτουργεί ως συγκλονιστικήμαρτυρία ενός εξουσιαστικού κράτουςπου θέλει να διατηρήσει την ισχύ του.Η καρτερικότητα κι η αλληλεγγύη, ηαξιοπρέπεια απέναντι στην στέρηση καιστην ανέχεια, το θάρρος αυτών που τολ-μούν και διαφωνούν αδιαφορώντας γιατις συνέπειες συνιστούν την απάντησησε μια ζωή που άλλα υποσχέθηκε καιάλλα παρέδωσε.

Η ΚΟΥΒΑ ΠΕΡΑ ΑΠ’ ΤΟ ΜΥΘΟ ΤΗΣαπό τον Δημήτρη Κερκινό

τΚαΝΤΟσ

Τσάρλι Πέτερσμαν



ΕλληΝΙΚα ΝΤΟΚΙΜαΝΤΕρΗ θέση της γυναίκας στον κόσμο, στις ισλαμικές χώρες αλλά και στις μεταναστευτικές κοινότητες της Δύσης, είναι προκλητικό θέμαγια κινηματογραφίστριες που θεωρούν την τέχνη ισοδύναμη της χειραφέτησης. Καλλιτέχνες, Ιστορία και η αλληλεπίδραση τέχνης -πραγματικότητας είναι εξίσου γοητευτικά θέματα. Συνεντεύξεις στην Ελένη Ανδρουτσοπούλου και στην Τζωρτίνα Σερπιέρη.

Ποια ήταν η μέθοδός σας;το πιο δύσκολο ήταν το να βρω ανθρώ-πους που θα μου μιλούσαν για ένα θέμα-ταμπού, και μάλιστα μπροστά στην κά-μερα. ερεύνησα κυρίως σε κοινότητεςμεταναστών. Γνώριζα κόσμο και προσπα-θούσα να θίξω το θέμα, σιγά σιγά, καθώς

είναι μεγάλο ταμπού. μιλώντας με πα-θούσες, μπόρεσα να καταλάβω για πόσοπερίπλοκο θέμα πρόκειται. Ωστόσο, οιεξομολογήσεις στην κάμερα ήταν ευκο-λότερες απ' όσο περίμενα, γιατί είχα προ-σπαθήσει να δημιουργήσω κλίμα εμπι-στοσύνης και σεβασμού πριν απ’ το

γύρισμα. Ήταν σημαντικό για εμένα ναμπορούν να εκφραστούν ελεύθερα καιμε ειλικρίνεια, χωρίς να αισθάνονται ότιθα τους κρίνω.

Γνωρίζατε την πολεμική κατά της κλει-τοριδεκτομής από φεμινιστική σκοπιά;Πόσο τη λάβατε υπόψη;Προφανώς ήμουν διαβασμένη. Ωστόσο,στα γυρίσματα, χρειάστηκε να αφήσω τιςδυτικές μου γνώσεις στην άκρη για να προ-σπαθήσω να καταλάβω πώς μια μητέραπου λατρεύει το παιδί της αποφασίζει να τοακρωτηριάσει, πώς ένας άνθρωπος πουενημερώνεται για τις φοβερές επιπτώσειςτης κλειτοριδεκτομής στην υγεία συνηθίζεινα την υποστηρίζει και πώς δικαιολογείταιη αντοχή της πρακτικής αυτής στον χρόνο;

Δεν ήθελα σε καμία περίπτωση η ταινία ναμοιάζει με δυτική προπαγάνδα. οι πρωτα-γωνιστές έχουν τον πρώτο λόγο, η δική τουςεμπειρία, άλλωστε, συμβάλλει στην κατα-νόηση του προβλήματος.

Ζείτε και εργάζεστε στην Ισπανία. Υπάρ-χουν εθνικές κινηματογραφίες;το σινεμά κατά κάποιον τρόπο μιλάει τηνδική του παγκόσμια γλώσσα. Προσωπικάόπου και να βρίσκομαι ανακαλύπτω θέματακαι ιστορίες που με ενδιαφέρουν, στηνισπανία, στην ελλάδα, αλλού... Ωστόσο, θέ-λοντας και μη, η κουλτούρα σου σε καθο-ρίζει. θεωρώ σημαντικό λοιπόν να γίνονταιελληνικά ντοκιμαντέρ. Χρειαζόμαστε ταινίεςπου θα εκφράζουν την δική μας οπτική γιατον κόσμο και τα πράγματα.

μια σκηνοθέτρια που ζει κι εργάζεται στη Βαρκελώνη προσεγγίζει τοθέμα της κλειτοριδεκτομής σε γυναίκες από την αφρική που ζουν στηνισπανία, ισορροπώντας ανάμεσα στις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών τηςκαι στη δική της δυτικότροπη οπτική.

η ΓυΝαΙΚα εΥΝοΥΧοσBREFΧριστίνα Πιτούλη

Τι σας γοήτευσε στη Ζενεβιέβ Κλανσί;Η ιδιαίτερη δύναμή της βρίσκεται στην έν-ταση με την οποία θέτει το ερώτημα τηςπαρουσίας. τι σημαίνει, δηλαδή, να είναι κά-ποιος παρών στον κόσμο, παρών στην ιστο-ρία, παρών στην κοινωνία όπου ζει. Η Ζε-νεβιέβ είναι εντός του κόσμου, πάντα σεσχέση με τον κόσμο. αυτό που προκαλείέκπληξη στη διαδρομή της είναι οι τόσεςσημαντικές συναντήσεις της με τους άλλουςκαι με την σύγχρονη ιστορία. συμμετέχει μεόλη την ψυχή της στα γεγονότα που συμ-βαίνουν, όπου υπάρχει ανάγκη αντίστασηςσ’ ό,τι περιορίζει τη ζωή - και γράφει. κι η

γραφή της είναι η συνέχεια, η εκδίπλωσηαυτού του βιώματος.

Στην ταινία οδηγός της ιστορίας είναι τοπλούσιο αρχειακό υλικό (φωτογραφίεςκαι βίντεο). Πώς το εξασφαλίσατε;είχαμε την τύχη να βρούμε πλούσιο αρχει-ακό υλικό γιατί ο αδερφός της Ζενεβιέβκλανσί αγαπά πολύ το σινεμά, μάλιστα, νε-αρός, έχει γυρίσει ταινίες με μια μηχανή 9,5χιλιοστών. σε μια απο αυτές, πρωταγωνιστείη ποιήτρια σε ηλικία 25 ετών με τον σύν-τροφο της, Ζακ κλανσύ, γνωστό ηθοποιότης Comédie Française. επίσης, ο γιος της,

επίσης κινηματογραφιστής, μας έδωσε τουλικό ενός ντοκιμαντέρ για τους παλαιστι-νιακούς οικισμούς στο λίβανο. Η Ζενεβιέβ,πάλι, εμφανίζεται σε στρατευμένα συλλο-γικά φιλμ, όπως όταν παίρνει το λόγο στησορβόνη τον μάη του ’68 ή ως εκπρόσω-πος των μεταναστών εργατών στην απεργίαπείνας το 1973. επίσης, η Ζενεβιέβ κι οαδερφός της διοργάνωναν τακτές εκδηλώ-σεις γύρω από την ποίηση και τη φιλοσοφίαμέσω του πανεπιστημιακού δικτύου CiCeP.τις εκδηλώσεις αυτές κινηματογραφούσανγια το αρχείο τους, κι όταν έγινα μέλος τουCiCeP συνέχισα εγώ, κινηματογραφώνταςό,τι συνέβαινε για επτά χρόνια. Χάρη σ’αυτότο υλικό, έγιναν ήδη άλλες πέντε μικρές «κι-νηματογραφικές δοκιμές» πριν την ταινίααυτή. το ζήτημα σε όλες είναι η χρήση τουαρχειακού υλικού όχι ως υλικό φιλμικήςανάμνησης, απόδειξης ή εικονογράφησηςαυτού που λέγεται αλλά ως μαρτυρία λό-γων, χειρονομιών, αγώνων που συνεχίζονταιως τώρα.

Τι αντιπροσωπεύει για σας η γενιά των

ανθρώπων που αγωνίστηκαν και διεκδί-κησαν χειραφέτηση και ελευθερίες;h διαδρομή της κλανσί και όσων μοιράστη-καν μαζί της τους αγώνες μπορούν να σχε-διάσουν ένα είδος «σκιάς» της ιστορίας τηςΓαλλίας, όπου η σκιά θα ήταν αυτό το μέροςτων δυνατοτήτων το οποίο ένας αυστηρόςορθολογισμός της επίσημης ιστορίας πα-ραλείπει τις περισσότερες φορές. «Δεν μπο-ρούμε να έχουμε κοινή μνήμη εκτός αυτήςτης ονειροπόλησης μέσα στην ιστορία όπουκάθε ανάμνηση γίνεται δυνατότητα να δρά-σουμε μαζί», γράφει κάπου η Ζενεβιέβ. οιάνθρωποι αυτοί, και πολλοί άλλοι σαν αυ-τούς, θυμίζουν τις δυνατότητες που όλοιέχουμε, όταν νιώθουμε ότι το πιο οικείο, τοπιο προσωπικό μας μέρος είναι επίσης μέ-ρος του συλλογικού. Όλοι αυτοί πίστεψανστη συλλογική δράση, σ’ αυτή την έννοιαπου ακούγεται συχνά σήμερα ως «ξεπερα-σμένη» –για να αντικατασταθεί από τι,άραγε;–, εκεί όπου η συνάντηση με τονάλλο μάς αποκαλύπτει τη δική μας δυνα-τότητα να γίνουμε δημιουργοί της ίδιας μαςτης ύπαρξης.

το πορτρέτο μιας γαλλίδας ποιήτριας και φιλοσόφου. μια στάση ζωήςπου με συνέπεια αντικατοπτρίζεται στην τέχνη της. Άραγε, στις μέρες μας,η ποίηση θα μπορέσει να ξαναβρεί τη δύναμη να ανατρέπει καθεστώτα;

με τα λοΓια ΤΩΝ πΟΙηΤΩΝ

GEnEvIèvE cLAncy, σΤΙΓΜEσ Τησ ΖΩHσΗρώ Σιαφλιάκη

αΝΘρΩπΙΝα ΔικαιΩματα

πΟρΤρEΤα


μια σκηνοθέτρια με εμπειρίαηθοποιού βρέθηκε στοΠανεπιστήμιο της καμπούλ για ναδιδάξει την Αντιγόνη του σοφοκλήκαι καταγράφει τα δικαιώματα τηςγυναίκας στην αφγανική κοινωνία.

Στην ταινία σας δείχνετε τι αντιμετωπί-ζουν οι Αφγανές αν αποφασίσουν να γί-νουν ηθοποιοί. Μιλήστε μας για την εμ-πειρία σας...Δεν φανταζόμουν ότι στη σημερινή εποχήθα διώκονταν σε τέτοιο βαθμό οι γυναίκεςπου θέλουν να γίνουν ηθοποιοί. στο αφγα-νιστάν ακόμα και τώρα θεωρείται ανήθικονα βγει μια γυναίκα μόνη της στο δρόμο χω-ρίς να συνοδεύεται από άνδρα συγγενή της.Φανταστείτε, λοιπόν, μια γυναίκα να παίζειστο θέατρο και να πρέπει να ακουμπήσειέναν ξένο άντρα ή να θελήσει να βγάλει τηνμαντίλα γιατί παίζει σε ένα μη μουσουλμα-νικό έργο. μία κοινωνία όπου οι γυναίκεςακόμα κυκλοφορούν με μπούρκα και κρύ-βουν εντελώς το πρόσωπό τους, πώς να δε-χτεί μία γυναίκα που παίζει στο θέατρο ήστην τηλεόραση. Η γυναίκα ηθοποιός θεω-ρείται το λιγότερο πόρνη που ατιμάζει τηνοικογένειά της. τη μέρα που πήγα στο αφ-γανιστάν, είχαν σκοτώσει μια κοπέλα στοδρόμο γιατί έπαιζε στην τηλεόραση επειδήθεώρησαν ότι ο ρόλος της ήταν ενάντια στοισλάμ. αυτό τρομοκράτησε τις αφγανές ηθο-ποιούς –που δεν είναι και ιδιαίτερα πολλές–και κρύφτηκαν ή προσπάθησαν να φύγουναπό τη χώρα.

Αντιμετωπίσατε δυσκολίες;στο αφγανιστάν ήταν πολύ δύσκολα. είχαξαναπάει το 2007, αλλά αυτή τη φορά ήτανχειρότερα. οι ταλιμπάν βρίσκονται πλέονπολύ κοντά αλλά και μέσα στην καμπούλ. Ηπιθανότητα να βρεθείς τη λάθος στιγμή στολάθος σημείο ήταν μεγάλη. επιθέσεις απόβομβιστές αυτοκτονίας συνέβαιναν σε κα-θημερινή βάση. επιπλέον, την εποχή πουήμασταν εκεί, είχε παρουσιαστεί στο Ίντερ-νετ ένα αμερικανικό βίντεο που πρόσβαλλετον μωάμεθ και ο κόσμος ήταν πολύ επιθε-τικός προς τους ξένους, ιδίως μάλιστα αναυτός ο ξένος κρατούσε κάμερα. Παρ’ όλααυτά, γνωρίσαμε και αγαπήσαμε πολλούςανθρώπους στο αφγανιστάν που μας βοή-θησαν και ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτό που κά-ναμε. Δυσκολίες, όμως, βρήκαμε και στηνελλάδα, όπου το βασικό πρόβλημα ήταν ηχρηματοδότηση. Δυστυχώς, οι καταστάσειςδεν βοήθησαν να βρούμε τα χρήματα πουήταν αναγκαία για να καλυφθούν βασικάέξοδα της ταινίας. Όταν ο βασικός μας συμ-παραγωγός, η ερτ, κλείνει απότομα μέσα σεμία νύχτα και το ελληνικό κέντρο κινημα-τογράφου έχει παγώσει τη χρηματοδότησηντοκιμαντέρ, τότε το δικό μας έργο γίνεταιαυτομάτως πολύ δύσκολο. θεωρούσαμε ότιτο να διδάσκεις Αντιγόνη του σοφοκλή στοαφγανιστάν και να φέρνεις για πρώτη φοράβιβλία αρχαίου δράματος σε αυτή τη χώραήταν κάτι σημαντικό για να ενδιαφερθεί τοελληνικό κράτος και να ενισχύσει την ταινία.απογοητευτήκαμε, αλλά η θέλησή μας ναγίνει αυτή η ταινία ήταν τόσο μεγάλη πουμας ώθησε να ψάξουμε δημιουργικά άλλους

τρόπους χρηματοδότησης. Βρήκαμε χρή-ματα από ιδιώτες και από ιδιωτικούς φορείς.με αυτό τον τρόπο τελειώσαμε την ταινίακαι τους ευχαριστούμε για αυτό. τώρα ελπί-ζουμε ότι θα μπορέσει να προβληθεί.

Οι γυναίκες σε πολλά μέρη του πλανήτηπαρά τους αγώνες τόσων χρόνων, συνε-χίζουν να ζουν καταπιεσμένες, χωρίς δι-καιώματα. Θεωρείτε ότι το ντοκιμαντέραποτελεί μια ευκαιρία αφύπνισης για τονδυτικό κόσμο; μα γι' αυτό κάναμε αυτή την ταινία. Προ-σωπικά, ως γυναίκα, σκηνοθέτρια και ηθο-ποιός δεν μπορώ να φανταστώ ότι μπορείνα βάλλονται τόσο πολύ γυναίκες που ασχο-λούνται με την τέχνη, μόνο και μόνο επειδήείναι γυναίκες. με ενδιαφέρει να γνωρίσει ο

κόσμος τι συμβαίνει σε μια άλλη χώρα, ναευαισθητοποιηθεί και να ασχοληθεί με αυτότο θέμα. θεωρώ ότι η ταινία λειτουργεί ωςπαράγων αφύπνισης για να συνειδητοποι-ήσει ο κόσμος ότι υπάρχει θέατρο στο αφ-γανιστάν, αλλά και γυναίκες ηθοποιοί δρα-στήριες στο χώρο αυτό. Γυναίκες που ζουν«παίζοντας με τη φωτιά», με τη φωτιά τουθανάτου. οι γυναίκες ηθοποιοί στη Δύση,για να καταξιωθούν, χρειάζονται ταλέντο,εργατικότητα και ίσως τύχη. οι αφγανές πουεπιλέγουν να γίνουν ηθοποιοί έχουν τόσομεγάλη αγάπη για τη συγκεκριμένη τέχνηπου είναι διατεθειμένες να πεθάνουν γιααυτή, και παλεύουν για την ελευθερία ναέχουν το δικαίωμα της επιλογής τους. είναιμία συνεχόμενη πάλη ενάντια στην κατα-πίεση των δικαιωμάτων τους.

ρ Ο λ Ο σ Ζ Ω Η σ

ο Δημήτρης ανδριανόπουλοςδηλώνει ότι αρνείται να πουλήσειτους πίνακές του και δενσυμμετέχει σε εκθέσεις. Έναντοκιμαντέρ γι’ αυτόν μαςφανερώνει την πραγματικήσφραγίδα του καλλιτέχνη πουεπιμένει να υπογράφει με τοόνομα της συζύγου του, ωςένδειξη ευγνωμοσύνης στονάνθρωπο που τον στηρίζει.

Πώς γνωριστήκατε με το ζωγράφο; Δυ-σκολευθήκατε να τον πείσετε να απο-δεχθεί ότι για ένα διάστημα θα είσαστεη σκιά του;με τον Δημήτρη ανδριανόπουλο γνωρι-στήκαμε τυχαία, σε κάποιο σεμινάριο.μου έκανε εντύπωση η εκφραστική τουαμεσότητα και η πηγαία του σκέψη. Ότανμου έδειξε πίνακές του, έμεινα άναυδοςαπό τη δύναμη και την ποικιλία της ζω-

γραφικής του. Διαφώνησα έντονα μαζί τουγια την άρνησή του να κάνει εκθέσεις ήνα πουλήσει πίνακες. Ήταν αμετακίνητοςκαι απόλυτα πεπεισμένος ότι είναι το σω-στό. με την πάροδο του χρόνου η θέσητου δεν άλλαξε ποτέ. την ημέρα των γε-νεθλίων του, έκλεινε τα 79, τράβηξα με-ρικά πλάνα στη γιορτή που έκανε σε μιαπαραλία. εκεί γεννήθηκε η σκέψη να κάνωένα ντοκιμαντέρ για τη ζωγραφική του.του το πρότεινα και δέχτηκε. το να εκτεθείστην οθόνη δεν τον ενοχλεί. εκείνο πουτον ενοχλεί είναι να εκτεθεί στην υποκρι-σία και την εκμετάλλευση.

Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε περισ-σότερο στον συγκεκριμένο άνθρωπο;αυτό που με γοήτευσε στον Δημήτρη είναιη ειλικρίνεια και η αφοσίωση στο έργο του.στην ταινία, σε κάποιο σημείο, λέει: «ακόμακαι στην κόλαση, εγώ θα ζωγράφιζα». Ηδήλωσή του είναι για μένα μαγική – το ναμην αφήνει δηλαδή κάποιος τις συνθήκεςνα τον εμποδίσουν να κάνει αυτό που αγα-πάει, αυτό που ξέρει να κάνει καλά.

Με έναν τρόπο και ο ήρωας της προ-ηγούμενης ταινίας σας, Σκαπέτα, ζούσεμε τους δικούς όρους. Τι σας ελκύει σεαυτούς τους χαρακτήρες;με ελκύουν οι χαρακτήρες που έχουν κάτιαυθεντικό. Που προστατεύουν και υπηρε-τούν με αφοσίωση αυτό που τους ανήκει.στην περίπτωση της παλιάς μου ταινίας,

ο Χρήστος υπηρετεί αγόγγυστα μια ζωήδύσκολη, ανυπέρβλητης μοναξιάς καιμόχθου. στην ταινία ΑΡΙΚΑ. Α. ο Δημήτρηςυπηρετεί τη ζωγραφική του μέσα από μιαδιαδρομή ζωής καθόλου εύκολης. σπάνιασυναντάς ανθρώπους που μπορούν νακρατούν ακλόνητη τη σχέση με το έργοους. αλλά αυτοί με εμπνέουν.

αρΙΚα. α.Μένιος Καραγιάννης

ΖΩΓραΦΟσ και ασκΗτΗσ

παIΖΟΝΤασ ΜΕ Τη ΦΩΤΙAΑννέτα Παπαθανασίου

αΝΘρΩπΙΝα ΔικαιΩματα

πΟρΤρEΤα

Νέοι Έλληνες μετανάστες στηΓερμανία διεκδικούν να τουςαποδεχθεί μια κοινωνία καχύποπτη, γεμάτη στερεότυπα για τους άλλους.

Η ταινία σας έχει αφετηρία μια νέα θεα-τρική φόρμα που συνδυάζει το ντοκιμαν-τέρ και το θέατρο. Τι κάνετε ακριβώς;αφετηρία στάθηκε ο τρόπος που το θέατρο«δανείζεται» τους κανόνες του ντοκιμαντέρ κιανεβάζει στη σκηνή αληθινούς ήρωες πουαφηγούνται την πραγματική ζωή τους. το θέ-ατρο γίνεται ντοκιμαντέρ, οι αληθινές ζωέςστήνουν μια σκηνική μυθοπλασία κι ο φακός,με βάση τη σκηνική αφήγηση, παρακολουθείτην πραγματικότητα αυτών των ηρώων,ακόμα κι όταν δεν βρίσκοναι στη σκηνή. σ'αυτό το εγχείρημα, το καινούργιο που επιχει-ρούν ο Πρόδρομος τσινικόρης και ο ανέστηςαζάς είναι ότι στην παράσταση συμμετέχουνκαι ηθοποιοί, οι οποίοι δεν υποδύονται κά-ποιον άλλο ήρωα, αλλά αναπαριστούν στησκηνή τις πραγματικές τους ιστορίες. αυτή ηεπιμιξία ντοκιμαντέρ, θεάτρου και πραγματι-κότητας επιχειρεί μια νέα πρόταση μυθοπλα-σίας σε ένα θεατρικό έργο, το οποίο γράφεταιστις πρόβες από τους ίδιους τους πρωταγω-νιστές και τις ζωές τους και στις παραστάσεις,παρουσία του θεατή, ενώ συγχρόνως έχει πο-λιτική διάσταση. εν προκειμένω, είναι μια συμ-παραγωγή δύο χωρών που βρίσκονται σε έναείδος άτυπης εμπόλεμης κατάστασης πάλι σή-μερα, ανεβαίνει σε ένα θέατρο του Βερολίνου,όπου παρουσιάζονται αποκλειστικά έργα γιαμετανάστες και παρουσιάζει τον Έλληνα στησκηνή αυτή ως μετανάστη σε μια στιγμή πουη ελλάδα είναι αμήχανη, μπερδεμένη και επι-θετική στους δικούς της μετανάστες. οι Έλ-ληνες θεατές συνειδητοποιούν πώς όλοι μπο-ρούμε να βρεθούμε στη θέση του μετανάστη

και συγχρόνως οι μαθητές των διαπολιτισμι-κών σχολείων (ως θεατές μιας παράστασης)συνειδητοποιούν πως κι οι Έλληνες μπορούννα έχουν αντίστοιχα προβλήματα με έναν με-τανάστη όταν βρίσκονται κι αυτοί στην ίδιαθέση σε μια άλλη χώρα. ο Γερμανός ήρωαςτης παράστασης παρακολουθώντας τις ζωέςτων υπόλοιπων έξι ελλήνων ηρώων μαθαίνεικαι την άλλη όψη του νομίσματος: η προσφι-λής «καραμέλα» του γερμανικού τύπου περίτου τεμπέλη Έλληνα καταρρέει αυτομάτωςστα μάτια του καθώς συναντά στις πρόβεςτης παράστασης Έλληνες από διαφορετικέςγενιές που παλεύουν σκληρά να επιβιώσουν,πάντα το ίδιο δύσκολα είτε στην ελλάδα είτεστη Γερμανία.

Με αφορμή τη θεατρική παράστασηShould I Stay or should I Go προσεγγίζετεδιάφορες εκφάνσεις την μετανάστευσηςστην Ελλάδα στο πέρασμα των δεκαετιών.Μετά την επαφή σας με αυτούς τους αν-θρώπους, πως βιώσατε τις εμπειρίες τωνσύγχρονων μεταναστών ;Βλέπουμε τον τυπικό γκασταρμπάιτερ, τονπολιτικό εξόριστο της χούντας, ένα ελληνό-πουλο μεγαλωμένο στη Γερμανία που επι-στρέφει στην ελλάδα, έναν Έλληνα φοιτητήπου σπουδάζει στη Γερμανία (ως σκηνοθέτη),δύο νέους Έλληνες μετανάστες στο Βερολίνολόγω της κρίσης. Όλοι αυτοί, φέρνοντας τιςζωές τους στη σκηνή, ψάχνουν την απάντησησε όσα διαμείβονται μεταξύ τους αλλά και μετους θεατές. Όσα λένε οι παλιότεροι μετανά-στες δείχνουν πως οι διακρίσεις είναι παντούίδιες: το «πουτάνας γιέ» που κάποιος περα-στικός έγραψε στα τουρκικά στο Βερολίνοπάνω στην αφίσα της παράστασης είναι εν-δεικτικό. αλλά οι νέοι Έλληνες μετανάστεςδιεκδικούν ελληνικά το διεθνές και χρησιμο-ποιούν κάθε μέσο που τους καθιστά σύγχρο-νους, διαδραστικά συμμετοχικούς, όχι φολ-

κλορικά εμπορεύσιμους, αλλά παρόντες ισό-τιμα και ουσιαστικά. οι ήρωες αυτού του ντο-κιμαντέρ είναι αισιόδοξοι και μαχητικοί.

Μετά από μια παράλληλη επιτυχημένη δια-δρομή στην μυθοπλασία και το ντοκιμαν-τέρ, τι ξεχωριστό θεωρείτε ότι προσφέρειο κινηματογράφος τεκμηρίωσης; Όταν ξεκίνησα να κάνω ταινίες βαριόμουν (ήφοβόμουν) τα ντοκιμαντέρ, αλληθώριζα προςτη μυθοπλασία. Όταν πέρασα στη μυθοπλα-σία, «ξεχαρμάνιασα» γράφοντας και σκηνο-θετώντας ιστορίες για ηθοποιούς. Ξαναγυρί-ζοντας στο ντοκιμαντέρ, απενοχοποιημέναπια, ανακάλυψα τη μεγάλη τροφοδοτική δύ-ναμη αυτού του κινηματογράφου της αμεσό-τητας όχι μόνο στη μυθοπλασία, αλλά και στηνίδια τη ζωή, όπως διαδραματίζεται καθημε-ρινά αμείλικτη γύρω μας και μέσα μας. Πι-στεύω ότι στις μεγάλες ταινίες κρύβεται πάνταη αληθινή ζωή και πίσω από τις σπουδαίεςερμηνείες κρύβονται οι πραγματικοί ήρωεςώς έναυσμα. συγχρόνως συνειδητοποιώ τηνεπίδραση του ντοκιμαντέρ σ’ όσους παλεύουν

να ψελλίσουν ό,τι τους τρώει και τους τυραν-νάει μέσα τους. Βλέπω καλλιτέχνες που τρο-φοδοτούνται από τα ντοκιμαντέρ ή κινημα-τογραφιστές που στο ντοκιμαντέρ βρίσκουνέναν εφικτό τρόπο να κάνουν τις ταινίες πουθέλουν. Βλέπω ιστορίες που δεν τόλμησαν ναειπωθούν αλλιώς – ή που δεν θα έπειθαν ανλέγονταν αλλιώς. Βλέπω τη μυθοπλασία ναπαρακολουθεί σαν κοράκι τα ντοκιμαντέρ ψά-χνοντας θέματα και τεχνικές. Βλέπω ντοκιμαν-τέρ που αποτυπώνουν και αποκαθιστούν αδι-κίες και παρεξηγήσεις. μέσα σε ένα σύμπανπου ο φακός γίνεται αδιάκριτος κι αμείλικτοςδικτάτορας, βλέπω να 'ρχονται τα ντοκιμαντέρκαι να επαναπροσδιορίζουν την έννοια τηςουσιαστικής αποτύπωσης και αναπαράστα-σης. ο κινηματογράφος αυτός δεν φοβάταινα πειραματιστεί με κάθε μέσο αποτύπωσηςκαι βρίσκει τρόπο να συναντά ό,τι παλεύεικάθε ταινία: την αλήθεια, την καθαρότητα, τηνουσιαστική εμπλοκή του θεατή. Έτσι επι-στρέφω στη μυθοπλασία επαρκέστερα «οπλι-σμένος», με καβάντζα μου ουσιαστική πάντατο ντοκιμαντέρ.


Πόσο καιρό παρακολουθήσατε τουςσπουδαστές της δραματικής σχολής;τα γυρίσματα κράτησαν τρία χρόνια, όσοδηλαδή και το διάστημα της φοίτησης τωνπαιδιών που συμμετέχουν στο ντοκιμαντέρ.το αποτέλεσμα ήταν ένας τεράστιος όγκοςυλικού, πάνω από 170 ώρες. Για να μπορέ-σουμε μόνο να το δούμε, δηλαδή, χρειαζό-ταν πάνω από μια εβδομάδα! Ήταν επόμενοτο μοντάζ να κρατήσει πολύ – γι’ αυτό μον-τάραμε γύρω στον ένα χρόνο.

Πώς διαμορφώνονται τα όνειρα τωνσπουδαστών κατά τη διάρκεια της φοί-τησής τους και πόσο αλλάζουν και οι ίδιοι

μέσα από αυτή τη διαδικασία; Δεν είναι τόσο γνωστό, αλλά η εκπαίδευσητου ηθοποιού είναι μια πολύ σκληρή καιαπαιτητική διαδικασία. Για να καταφέρει ναολοκληρώσει, λοιπόν, ένας σπουδαστής τιςσπουδές του έρχεται αντιμέτωπος πανω απ΄όλα με τα όριά του. στο βαθμό που τα κατα-φέρνει, αρχίζει να ανακαλύπτει πράγματαγια τον εαυτό του και τον κόσμο. αυτό άλ-λωστε είναι η υποκριτική. μια άλλη ματιάσε ό,τι έχεις μέσα σου και στον τρόπο με τονοποίο όλο αυτό που αισθάνεσαι θα το εκ-φράσεις. αυτή η διαδικασία λοιπόν σε δια-μορφώνει όχι μόνο ως ηθοποιό, αλλά καιως χαρακτήρα.

ηΘΟπΟΙΟΙ: ηΜΕρΟλΟΓΙΟ σπΟυδησΔημήτρης Κουτσιαμπασάκος

Γ Ε ρ α σ τ ο σ α Ν ι Δ ι τα πρώτα βήματα μιας ομάδας νέων που μπαίνουν σε δραματική σχολή,μέσα από το φακό ενός σκηνοθέτη που, σ' αυτή την περίπτωση, δενεπιδιώκει να τους κατευθύνει για τις ανάγκες της ταινίας του.

ΟχΙ στΗΝ εΥκολΗ ματια

ΤΕχΝΕσ

ΤΕχΝΕσ

SHOuLD I STAy OR SHOuLD I GOΜενέλαος Καραμαγγιώλης

17

η πΟλη αλλΙΩσΕ λ λ η Ν Ι Κ Ο π α Ν Ο ρ α Μ α

μέσα στην πόλη και δίπλα της. με φόντο το αστικό τοπίο και τα περίχωρά του, οι εικόνεςεναλλάσσονται με αστραπιαίο ρυθμό. κόντρα σε όποια ήπια, φυσιολογική διαδικασία υπαγορεύει τοανθρώπινο βιολογικό ρολόι. οι εικόνες γεννιούνται και πεθαίνουν, αφήνοντας αμυδρά αποτυπώματα.μέσα στην πόλη και δίπλα της, ξεδιπλώνονται κάποιες ακόμα ιστορίες, φαινομενικά απλές,καθημερινές, ικανές ωστόσο να προκαλέσουν μικρά σοκ. σοκ που σε τινάζουν απ’ τη βολή, σεαπιθώνουν στην άκρη ενός πεζοδρομίου και σε κάνουν να αναρωτιέσαι.

της Δήμητρας Νικολοπούλου

1 2 3

4

5

6

7

τα ελληνικά ντοκιμαντέρ στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκι-μαντέρ θεσσαλονίκης αφηγούνται ανθρώπινες δια-δρομές με κοινή συνισταμένη τη ζωή στην πόλη. αλ-ληλεγγύη, αντίδραση, κρίση, μετανάστευση, θέληση,επιβίωση, όλα περνούν απ’ την οθόνη, κάνοντας τοναπέναντι, διπλανό μας.

66 καθηγητές παραδίδουν μαθήματα... συλλογικό-τητας και μουσικής στο Κοινωνικό Ωδείο [1] (θέκλαμαλάμου και αλεξάνδρα σαλίμπα). με τους δικούςτους κανόνες στήνουν ένα εγχείρημα που προσφέρειδωρεάν μαθήματα μουσικής σε εκατό μαθητές δια-φόρων ηλικιών οι οποίοι δεν διαθέτουν την οικονο-μική δυνατότητα να μυηθούν στον κόσμο της μου-σικής. αφήνονται στα χέρια αυτών των ανθρώπωνκαι στη δύναμη μιας τέχνης που τους απελευθερώνειέστω και παροδικά απ’ τα δεσμά της κρίσης. Η συλ-λογικότητα και η έννοια της κοινότητας, αποκτούννέα διάσταση και στο ντοκιμαντέρ της αλκμήνηςμπούρα Point of no Return. [2] εδώ πρωταγωνι-στούν άνθρωποι που επιλέγουν να μην είναι τα θύ-ματα αυτής της κρίσης. Γεννούν ιδέες, κυνηγούν και-νοτόμα προγράμματα, ανακαλύπτουν ξανάξεχασμένους πόρους, επιλέγουν να δουν αυτή τηνκρίση ως μεγάλη πρόκληση, σε μια ελλάδα που δο-κιμάζεται. μια άλλη διάσταση της κρίσης, διαχειρί-ζεται στο Polka in Athens [3] η κατερίνα-μάρθακλαρκ. Η μετανάστευση έρχεται εδώ στο προσκήνιομέσα από την ιστορία μιας γυναίκας. απ’ την Πολωνίαστην αθήνα, και ξανά πίσω. Ένας κύκλος μετανά-στευσης που ανοίγει προς την ελλάδα. μια νέα γυ-ναίκα απ’ την Πολωνία κυνηγά το όνειρό της στηναθήνα, γίνεται ηθοποιός, στήνει μια νέα ζωή σε νέαπατρίδα. με την οικονομική κρίση αναγκάζεται ναεπιστρέψει, κλείνοντας τον κύκλο. Πίσω στην αθήνα,στο κέντρο, ο αντώνης τολάκης ακολουθεί μια παρέαπαιδιών που ζουν στο δρόμο. Όλοι τους, ανήλικοι

πρόσφυγες από το αφγανιστάν. τίτλος του ντοκιμαν-τέρ, Ηλιόσποροι. [4] ο 12χρονος σαΐντ, τους πουλάόλη μέρα στα πάρκα και στις πλατείες της πόλης.στα όρια της απόλυτης φτώχειας, αναζητά φαγητόστα φιλανθρωπικά συσσίτια. μαζί με τους φίλουςτου, ονειρεύεται να βρεθεί στον ευρωπαϊκό Βορρά,να πάει σχολείο, να βρει δουλειά. Προς το παρόν, εγ-κλωβισμένος στην ελλάδα της οικονομικής κρίσηςκαι της ρατσιστικής βίας, ο σαΐντ το λέει ξεκάθαρα:«είμαι εδώ περίπου δύο χρόνια κι είναι σαν να έχουνπεράσει είκοσι».

λίγο έξω απ’ την πόλη, το 128 Κερατέα: Μια πραγ-ματική ιστορία [5] (Βάιος σύρρος, Γρηγόρης οικο-νομίδης) καταγράφει μια μάχη. Δαβίδ εναντίον Γο-λιάθ. οι κάτοικοι της κερατέας προσπαθούν ναανατρέψουν την πολιτική απόφαση για τη δημιουρ-γία χώρου ταφής σκουπιδιών. Η κάμερα καταγράφειεπί 128 μέρες, τη βίαιη αντιπαράθεση των κατοίκωνμε την κεντρική εξουσία, μια σύγκρουση που πήρεδιεθνή δημοσιότητα.

Η θέληση και το πείσμα να πετύχεις κόντρα σε όλα,έχει στο ντοκιμαντέρ της ελένης Χρυσομάλλη μιαδική του λέξη: Βόη! στο ντοκιμαντέρ Βόη – Ένας αγώ-νας τυφλών [6] η αθλητική Ένωση τυφλών «Πυρσός»,με έδρα τη σχολή τυφλών θεσσαλονίκης, αποτελείταιαπό δέκα ποδοσφαιριστές που προπονούνται δύοφορές την εβδομάδα, για έναν τελικό αγώνα μεταξύτους. οι τερματοφύλακες είναι οι μόνοι που έχουνόραση και καθοδηγούν τους παίκτες στο γήπεδο. μιααγαπημένη συνήθεια καταγράφει η μαγδαληνή ρε-μούνδου στο ντοκιμαντέρ 2013 Θερινά σινεμά στηνΑθήνα. [7] Διατηρητέα (με το νόμο της μελίνας), ταθερινά σινεμά αποτελούν σημείο αναφοράς μιας ελ-λάδας που όταν ανοίγει ο καιρός ξεχνά όσα την τυρ-ρανούν και επιλέγει τον αγαπημένο θερινό (κινημα-τογράφο): ταινία και καλή παρέα.

ΓΝΩΜΕσ

ε το νόμο 3719 του 2008 δό-θηκε νομική αναγνώριση στησυμβίωση ζευγαριών που δενεπιθυμούν να τελέσουν γάμο.Η ελλάδα ακολουθούσε πολ-λές ευρωπαϊκές και άλλες χώ-

ρες που είχαν αναγνωρίσει νομικά την οι-κογενειακή συμβίωση ζευγαριών εκτόςγάμου. αντίθετα όμως με όλες τις άλλεςχώρες, η αναγνώριση αυτή ισχύει μόνογια ετερόφυλα ζευγάρια. Η εκτεταμένηομοερωτοφοβία στην ελληνική κοινωνίαμε θεσμικό σημαιοφόρο την εκκλησίατης ελλάδος εμπόδισε την τότε κυβέρ-νηση της ΝΔ να νομοθετήσει το σύμφωνοσυμβίωσης για όλα τα ζευγάρια, ομόφυλακαι ετερόφυλα. μετά το 2009, η κυβέρ-νηση του Πασοκ δεν τροποποίησε τονόμο. τα μικρότερα κόμματα, περιλαμ-

βανόμενων των σΥριΖα και Δημοκρατι-κής αριστεράς, παρά τα αιτήματα των ορ-γανώσεων που υποστηρίζουν τα δικαιώ-ματα των ομοερωτικών ατόμων, δενκατέθεσαν τροπολογία για την κατάρ-γηση της διάκρισης.

Για τους λόγους αυτούς, τέσσερα ομό-φυλα ζευγάρια (δύο γκέι και δύο λε-σβιακά) προσέφυγαν το μάιο 2009 στοευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων τουανθρώπου (εΔΔα). στις 7 Νοεμβρίου2013, το εΔΔα αποφάνθηκε πως είναιανεπίτρεπτη κάθε διάκριση σε βάροςομόφυλων ζευγαριών ως προς το δι-καίωμά τους να επιλέγουν το σύντροφότους και να διαμορφώνουν από κοινούτην οικογενειακή τους ζωή. το εΔΔα κα-ταδίκασε την ελλάδα επειδή ο νόμοςέδωσε τη δυνατότητα μόνο σε ετερό-

φυλα ζευγάρια να συνάπτουν σύμφωνοσυμβίωσης, κάτι το οποίο έρχεται σε αν-τίθεση με το δικαίωμα σε οικογενειακήζωή (άρθρο 8 εσΔα) και με την απαγό-ρευση των διακρίσεων (άρθρο 14 εσΔα).

σε εκτέλεση της απόφασης αυτής,έπρεπε να γίνει άμεση τροποποίηση τουνόμου. στις 12 Νοεμβρίου 2013, τα προ-σφεύγοντα άτομα και οι συναφείς οργα-νώσεις έκαναν δημόσια έκκληση προςτους βουλευτές και τις βουλευτίνες να κα-ταθέσουν αμέσως προς ψήφιση τροπο-ποίηση ώστε σύμφωνο συμβίωσης ναμπορούν να συνάπτουν δύο ενήλικα πρό-σωπα χωρίς καμιά αναφορά σε φύλο.

στις ημέρες και εβδομάδες που ακο-λούθησαν, ο σΥριΖα κατέθεσε ολοκλη-ρωμένη πρόταση νόμου όχι μόνο για τηνεπέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα

ομόφυλα ζευγάρια αλλά και για την πα-ροχή ουσιαστικών δικαιωμάτων στις«συμφωνημένες» οικογένειες. ΔΗμαρ καιΠασοκ κατέθεσαν την τροπολογία πουζήτησαν τα προσφεύγοντα άτομα και οιοργανώσεις. μέχρι σήμερα, πρόταση νό-μου και τροπολογία δεν έχουν συζητηθείστη Βουλή: μόνο η ΔΗμαρ διαμαρτύρε-ται γι’ αυτό.

Περισσότερα από 150 ζευγάρια (δη-λαδή περισσότερα από 300 άτομα) έχουνήδη ετοιμάσει νέα προσφυγή στο εΔΔαώστε αυτό να ξανακαταδικάσει την ελ-λάδα και να την υποχρεώσει ρητά να αλ-λάξει το νόμο...

Ο Παναγιώτης Δημητράς είναι εκπρόσωποςτου Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφω-νιών του Ελσίνκι.

ΣΥΜΒΙΩΣΗ Ή ΕΠΙΒΙΩΣΗ;Ένα σύμφωνο που αποκλείει τα ομοφιλόφυλα ζευγάρια και η διεθνής καταδίκη τουτου Παναγιώτη Δημητρά

mστο ντοκιμαντέρ Eκτός δρόμου ένας διεμφυλικός πρώην πρωταθλητής του ράλι ερωτεύεται την αποκλειστική της ηλικιωμένης μητέρας του. στο Αυτήείναι ο σύζυγός μου, ένας δικηγόρος εμφανίζεται μια ωραία πρωία στο δικαστήριο ντυμένος γυναίκα – και επιθυμεί να κρατήσει το γάμο του, καθώςείναι ακόμη ερωτευμένος με τη γυναίκα του. στο Γεια σου ξένε, ένα παντρεμένο ζευγάρι ανδρών που γουστάρουν και γυναίκες προσπαθούν πότε να«ανοίξουν» και πότε να κλείσουν τη σχέση τους. κι ενώ χιλιάδες ζευγάρια ανά την υφήλιο διεκδικούν την εφαρμογή και την προστασία του τρόπουζωής που ονειρεύονται, στην ελλάδα τα πράγματα ίσως αργήσουν να αλλάξουν.

Το SLAP (ashutupcomedy.gr) κυκλοφορεί τον Απρίλιο από τη Jemma Press.

ΓΕΙα σΟυ ξEΝΕΤομάς Aμάν

ΕΚΤOσ δρOΜΟυΕλίζα Αμορούζο

αυΤH ΕIΝαΙ Ο σyΖυΓόσ ΜΟυΑνναμαρία Γκαλόνε, Γκλόρια Άουρα Μπορτολίνι

ΤDF mOmEnTS

ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ1. Ο Νικολά Φιλιμπέρ, τιμώμενο πρόσωπο του 16ουΦεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

2. Η λαϊκή ετυμηγορία. Θεατές ψηφίζουν για τοβραβείο κοινού.

3. Ανήσυχα νιάτα, μπροστά στο γκισέ εισιτηρίων,στο box του Φεστιβάλ στην πλατεία Αριστοτέλους.

4. Έναρξη του εργαστηρίου του EDN.

5. Η Ναντίν Μάντο, εκ των σκηνοθετριών της ταινίαςΑμερικανικό κοινόβιο.

6. Η σκηνοθέτρια Μύρνα Τσάπα, που υπογράφει τηνταινία Στο φαρμακείο.

7. Στο πάρτι έναρξης του Φεστιβάλ, στις 14 Μαρτίου.

8. Ο ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης, το έργο τουοποίου παρουσίασε ο σκηνοθέτης ΓιάννηςΒαμβακάς.

9. Just Talking: Συζητώντας για σινεμά και για τηνπραγματικότητα που το εμπνέει.

10. Τελευταίο τριήμερο του φεστιβάλ και ο κόσμοςσυνωστίζεται στις αίθουσες της διοργάνωσης.

11. Ο διευθυντής του Φεστιβάλ Δημήτρης Εϊπίδης(αριστερά) με τον φωτογράφο Ένρι Τσανάι σταεγκαίνια της έκθεση φωτογραφίας του δεύτερου.

1

4 5

109

2

6 7 8

11

3


“honor what originally inspired you.”Peter wintonick’s words echo stronglyaround the festival. the thessalonikiDocumentary Festival will keep onhonoring all the things, big or small,that trigger the creation of what welove: documentaries.

Peter WInTOnIcK triBUtewe, in turn, honor the memory of Pe-ter wintonick. the following is takenfrom Peter’s Governor General AwardAcceptance Speech (on wednesday,March 22nd, 2006) and it beautifullycaptures his spirit.

So, what inspires me? Why do I dowhat I do?

6 it’s the vermillion, ochre paint, whichslashes through Van Gogh’s Sun-flowers,

6 it’s the magic 8 millimeter film cam-era that my father gave me when iwas seven.

6 it’s the pure, pure note of JoniMitchell’s voice that we’ve all heard.

6 it’s the pulse of my big heart, chang-ing into a Maple Leaf,

6 it’s the life force of MahatmaGandhi’s simple handweavin loom,

6 it’s this new century, Gandhi’s hand-loom has been transposed into thepromise of a digital democracy.

6 it’s the human rights workers wher-ever they are in the world, in thePhilippines, in China, in haiti, inChile, in the mean streets of Canadaand Quebec.

6 it’s the song and dance of the North-ern Lights in a yukon Sky,

6 it’s the stillness in a haiku poem byBasho,

6 it’s the Aboriginal elders paintingtheir stories in the hinderlands,

6 the Songs of the wales in theFlleuve St. Laurent, near tadoussac.

6 it’s the emile de Antonios, the Don-ald Brittains, the Katerina Cizeks, theMichel Braults, the Francis Miquet,the Mark Achbars, the Frank Coles,the Sylvie Groulxs, the Anand Pat-wardhans, the huber Saupers, theJean-Daniel Lafonds, yes, and a mil-lion other documentary makers inCanada and around the world whoare building what i call docu-moc-racy.

6 it’s the Noam Chomskys, and sociallyresponsible, engaged intellectuals,

and a million other educators, care-givers and pacifists who are layingdown their bodies and their liveson the line every day of the year.

6 it’s the young kids, and teenagerson the front line of global, social,economic and ecological justiceand the next waves of enterprising,electric artists in my City State, Mon-treal.

6 it’s shared visions and voices over-coming despair with dreams com-ing face to interface with the coldwinds of reality.

6 it’s a joke by Kurt Vonnegut, or aturn of a phrase from Gabriel GarciaMarquez.

6 it’s an Oscar Peterson piano riff float-ing down the street.

6 it’s the lives of every unknown artistand of every woman artist whomconventional history had forgotten.

6 it’s my 96 year old Ukranian grand-mother who could not speak threewords of english but knew how tosmile,

6 it’s my friends and family, my partnerChristine and daughter, Mira,

6 it’s your daughter, and your children,your excellency. they are our future.

6 these are all the Saints of an un-named goodness which i will callthe Art of Life or the Life of Art.

This is what inspires me.

QuOTES:“Film and comics are extremely differ-ent media, contrary to what is com-monly assumed. Comics depend on aunique ability in our brain to instantlycreate patterns and meanings by com-bining and comparing separate images.Film instead depends on a limitation inour brain, creating the illusion of move-ment because we are unable to sepa-rate images from each other if they areshown in quick succession with a blackspace in between.” – Max Andersson,Tito on Ice (Views of the world)

“i had to leave my western views be-hind in order to understand how amother – who adores her child – candecide to mutilate it, how a personwho is informed about the horribleconsequences clitoridectomy has onsomeone’s health may keep on de-

fending it and how the tolerance tothis practice may be accounted for.”Christina Pitouli, Bref (human rights)

“the Afghan women who choose tobecome actors have so much love fortheir art that they are willing to die forit and fight for the freedom to have aright of choice. it’s a constant struggle.”– Anneta Papathanasiou, Playing withFire (human rights)

“During the last centuries hope wouldarrive in Greece with those who hadgone away and then returned. thefilm’s characters are optimistic and theykeep on fighting, however desperatethey might have been.” Menelaos Kara-maghiolis, Should I Stay or Should IGo? (Arts)

DOn’T MiSS:6 the Doc Market Party at the bar

Freideriko, agapi mou on Fri-day (22:00, 87 Olympou St.)

6 And, of course, the Party after theClosing Ceremony on Saturday(Partizan bar, 29 Valaoritou St.).

THIS IS nOT the eNDby elena Christopoulou

Peter Wintonick

ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥΣ ΡΙΧΝΟΥΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ Γυgνή ... · 2018-04-26 · ΤΑ...

Documents

Transcript of ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥΣ ΡΙΧΝΟΥΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ Γυgνή ... · 2018-04-26 · ΤΑ...