· @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

24
Η Μάχη της Κρήτης (Hμερολόγιον Γερμανού αλεξιπτωτιστού) Ντοκουμέντα των Γερμανών για τη Μάχη της Κρήτης, την πιο παράδοξη μάχη του Β´ Παγκοσμίου πολέμου l Η πτώση των πρώτων αλεξιπτωτιστών στο Μάλεμε και η κατάληψη του Ηρακλείου μέσα από το ημερολόγιο ενός αξιωματικού l Άγνωστες φωτογραφίες της εισβολής από το φακό των Γερμανών αλεξιπτωτιστών Κι ακόμη l Τα κατευθυνόμενα δημοσιεύματα των κατοχικών εφημερίδων l Το διάγγελμα Γεωργίου Β΄- Τσουδερού από τα Λευκά Όρη και το προδοτικό διάγγελμα Λογοθετόπουλου προς τους Κρήτες

Transcript of  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

Page 1:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

Η Μάχη της Κρήτης(Hμερολόγιον Γερμανού αλεξιπτωτιστού)

Ντοκουμέντα των Γερμανών για τη Μάχη της Κρήτης,

την πιο παράδοξη μάχη του Β´ Παγκοσμίου πολέμου

l Η πτώση των πρώτων αλεξιπτωτιστών στο Μάλεμε και η κατάληψη του Ηρακλείου μέσα από το ημερολόγιο ενός αξιωματικού

l Άγνωστες φωτογραφίες της εισβολής από το φακό των Γερμανών αλεξιπτωτιστών

Κι ακόμηl Τα κατευθυνόμενα δημοσιεύματα των κατοχικών εφημερίδων

l Το διάγγελμα Γεωργίου Β΄- Τσουδερού από τα Λευκά Όρη και το προδοτικό διάγγελμα Λογοθετόπουλου προς τους Κρήτες

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:55 μ.μ. Page 1

Page 2:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

2 ΜΑΪΟΣ��2011

Γιατί η ψυχή του Κρητικού ήθελενάναι λεύτερη… Ένα κείμενο, αντί προλόγου, για τηΜάχη της Κρήτης και τη σημερινή έκδοση

Σελίδα 3

Το χρονικό των γεγονότων της πιο παράδοξης μάχης του πολέμου

Σελίδα 4

Ημερολόγιον Γερμανού αξιωματικού…Ένας από τους πρώτους αλεξιπτωτιστές που έπεσαν στο Μάλεμε το ξημέρωμα της 20ηςΜαΐου 1941, κατέγραψετα γεγονότα, μέχρι και την κατάληψητου Ηρακλείου

Σελίδες 5-10

«Η αποφασιστικότης και αυτοθυσία, του λαού της Μεγαλονήσου επισύρει τον γενικόνθαυμασμόν»Το διάγγελμα του πρωθυπουργού Τσουδερού και του μονάρχη Γεωργίου Β΄ από τα Λευκά Όρη

Σελίδα 11

Φωτογραφίες των πρώτων ωρών της εισβολής από Γερμανούς αλεξιπτωτιστές

Σελίδα 14

Οι κατοχικές εφημερίδες για τα ιστορικά γεγονότα της Κρήτης

Σελίδες 15-22

«Καλείσθε να προσφέρετε την υψίστην των υπηρεσιών υποβοηθούντες τας Αρχάς Κατοχής»…Το προδοτικό διάγγελμα του δοσίλογου «αντιπροέδρου της κυβέρνησης» Λογοθετόπουλουπρος τους Κρήτες, τον Σεπτέμβριο του 1941

Σελίδα 23

Και το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους Οι Κρήτες αντιστάθηκαν με κάθετρόπο στους Γερμανούς εισβολείς

Σελίδα 24

Τα περιεχόμενα

Σπάνια φωτογραφία, που τράβηξε Άγγλος στρατιώτης,στις 29 Μαΐου 1941, την ημέρα της κατάληψης του Ηρακλείου.

Η φωτογραφία, που δείχνει τα Λιοντάρια κατεστραμμένααπό τους βομβαρδισμούς, εκτός του μνημείου της Κρήνης Μοροζίνι,

υπάρχει στ’ αρχεία της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, και μας την παραχώρησε για δημοσίευση ο κ. Στέφανος Γρατσέας

Αρχεία – ΠηγέςΒικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη

Βιβλιοθήκη της Βουλήςτων Ελλήνων

Εθνική Βιβλιοθήκη της ΕλλάδοςΑρχεία “Life”

Aρχεία γερμανικού στρατούΒιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων

«Πολεμικός Τύπος»

Η φωτογραφία στο εξώφυλλο και το σαλόνι

Υπεύθυνος έκδοσης, έρευνα, κείμενα:

Αλέκος Ανδρικάκηςe-mai: [email protected]

Σελιδοποίηση: Μαρία Σούλα

Στοιχειοθεσία: Μαρία ΓεμιτζάκηΡούλα Κολοβού

Ελένη Μπουχαλάκη

Μαρία ΣούλαΛίνα Τσινάβου

ΔιορθώσειςΘεόδωρος ΔερμιτζάκηςΡαδάμ. Μαραγκουδάκης

Ευαγγελία Αρετάκη

ΔΙΑΝΕΜΗΘΗΚΕ ΔΩΡΕΑΝ  ΜΕ ΤΗΝ “Π” 

τη Δευτέρα 23 Μαΐου 2011

ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α. ΜΥΚΩΝΙΑΤΗΣ Α.Ε.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Η Μάχη της Κρήτης(Hμερολόγιον Γερμανού αλεξιπτωτιστού)

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 11:46 π.μ. Page 2

Page 3:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

3ΜΑΪΟΣ��2011

Aντί Προλόγου

Γιατί η ψυχή του Κρητικού

ήθελε νάναι λεύτερη...

Ήταν η πιο παράδοξη μάχη του δευτέρου πα-γκοσμίου πολέμου. Ίσως από τις πλέον πα-ράδοξες στη στρατιωτική ιστορία. Πάντωςσίγουρα αυτό που συνέβη προκάλεσε τον πα-γκόσμιο θαυμασμό για τον τρόπο που οι άο-

πλοι Κρήτες υπερασπίστηκαν το ουσιαστικά χωρίς άμυνανησί τους, απέναντι στην 7η αερομεταφερόμενη μεραρχίατων αλεξιπτωτιστών του Χίτλερκαι του Γκαίριγκ, του αρ-χηγού της ναζιστικής αεροπορίας.

Το γερμανικό σχέδιο «Ερμής» προέβλεπε την κατάκτησητης Κρήτης μέσα σε μερικές ώρες. Οι Γερμανοί ήθελαν τονησί εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης, προκειμένου ναμπορούν στη συνέχεια να οργανώσουν επιθέσεις στην ευ-ρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Ταπράγματα όμως δεν ήλθαν όπως πίστευαν. Το σχέδιο τηςταχείας κατάληψης της Μεγαλονήσου δεν πέτυχε. Μπορείστο νησί να υπήρχαν μόνο 30.000 συμμαχικές δυνάμεις καιοκτώ τάγματα ανεκπαίδευτων ακόμη για πόλεμο Ελλήνωννεοσυλλέκτων, που μεταφέρθηκαν από την Τρίπολη και τοΝαύπλιο, όμως υπήρχαν άνθρωποι με καρδιά, που είχανμάθει να μάχονται, να διεκδικούν και να υπερασπίζονταιτην ελευθερία τους. Οι Κρήτες, άλλωστε μόλις πριν από 43χρόνια είχαν διώξει τον προηγούμενο δυνάστη.

Έτσι, η ψυχή των άοπλων κατοίκων τάβαλε με το σώματων αλεξιπτωτιστών, για το οποίο ο ίδιος ο Χίτλερ δήλωνεπερήφανος. Και μπορεί να κατακτήθηκε η Κρήτη, όμως ηνίκη θεωρήθηκε πύρρειος, καθώς το επίλεκτο σώμα των α-λεξιπτωτιστών αποδεκατίστηκε. Στο νησί άλλαξε η πορείατου πολέμου, καθώς η 10ήμερη μάχη καθυστέρησε τουςΓερμανούς να εισβάλουν στη Σοβιετική Ένωση.

Η Μάχη της Κρήτης ξεκίνησε τα ξημερώματα της Τρί-της 20 Μαΐου 1941 και ολοκληρώθηκε την Πέμπτη 29Μαΐου με την κατάληψη του νησιού, που σήμανε βέβαια τηνέναρξη του περίφημου αντιστασιακού κινήματος από τημια άκρη του νησιού έως την άλλη, αλλά παράλληλα τις με-γάλες θυσίες στον απελευθερωτικό αγώνα με τις εκατόμ-βες νεκρών.

Η Μάχη της Κρήτης έχει ξεφύγει πλέον από τα όρια τηςτοπικής ιστορίας και αποτελεί χρυσή σελίδα στην παγκό-σμια ιστορία.

Ο Τσωρτσιλ αναφέρει στα απομνημονεύματά του ότι οΧιτλερ σπατάλησε άδικα τις δυνάμεις του στην Κρήτη, ενώθα μπορούσε να κατακτήσει μ’ αυτές Κύπρο, Συρία, Ιράκ, ί-σως και Περσία. Και μάλιστα κατέστρεψε το επίλεκτο σώ-μα των αλεξιπτωτιστών

Ο Χίτλερ ομολόγησε αμέσως μετά ότι η Κρήτη απέδειξεπως οι μεγάλες ημέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν.

Ο αγώνας της γενιάς εκείνης των Κρητών δίνει πολλάηχηρά μηνύματα στις νεώτερες γενιές, μηνύματα για τα υ-ψηλά ιδανικά και τον τρόπο που κανείς μπορεί να μάχεταιγι αυτά, με κόστος ακόμη και την ίδια τη ζωή του.

Στο σημερινό αφιέρωμα δεν επιχειρούμε μια ολοκλη-ρωμένη παρουσίαση των γεγονότων, ούτε μια κριτικήπροσέγγιση, φυσικά. Παρουσιάζουμε κυρίως τη θέση «τωνάλλων», καθώς στην ιστορία έχει σημασία να γνωρίζεις τιλέει και η άλλη πλευρά. Όχι για να πειστείς ή απλώς για ναείσαι αντικειμενικός. Αλλά επειδή τα στοιχεία από όλες τιςπλευρές γράφουν τελικά την ιστορία. Η οποία φυσικά ου-δέποτε είναι απολύτως αντικειμενική, όπως ουδέποτε υ-πήρξε μία αλήθεια.

Θεωρούμε ότι μερικά στοιχεία, από την πλευρά του α-ντίπαλου στρατοπέδου, είναι σημαντικό να παρατεθούν.Με κυρίαρχο το ημερολόγιο του υποσμηναγού, ErnstKleinlein, ενός, κατά τα φαινόμενα, γνώστη της ελληνικήςιστορίας Γερμανού αλεξιπτωτιστή, από τους πρώτουςπου έπεσαν τόσο στο Μάλεμε, όσο και στην πόλη του Ηρα-κλείου, από τις πρώτες κιόλας ώρες των επιχειρήσεων. Το

εντυπωσιακό με το ημερολόγιο, που είχε δημοσιευτεί στοαμερικανικό περιοδικό “Life”, στις 14 Ιουλίου 1941, μόλιςδηλαδή 45 ημέρες μετά την πτώση της Κρήτης, είναι ότι ανκαι ο υποσμηναγός βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του πο-λέμου, δεν γράφει ούτε με στρατιωτικό, στεγνό ύφος, ούτεσε σύγχυση. Μας παραδίδει μια λογοτεχνική αφήγηση, φυ-σικά από τη δική του σκοπιά, στην οποία φαίνεται η γνώσηαλλά και ο σεβασμός για το μέρος εναντίον του οποίου επι-χειρεί.

Ένα ακόμη εντυπωσιακό στοιχείο που μας παρακίνησεσ’ αυτή τη δημοσίευση, είναι το γεγονός ότι το κείμενο δη-μοσιεύεται πρώτα σε έντυπο, και μάλιστα μεγάλης κυκλο-φορίας, του αντιπάλου, που τότε έμπαινε στον πόλεμο.Ίσως για λόγους προπαγάνδας και εντυπωσιασμού απέ-ναντι στην κοινή γνώμη της άλλης πλευράς.

Πέραν του κειμένου του υποσμηναγού των αλεξιπτωτι-στών Ernst Kleinlein, στο σημερινό μας αφιέρωμα παρου-σιάζουμε και φωτογραφίες, πολλές άγνωστες, από τιςπρώτες ώρες της επίθεσης στην Κρήτη. Φωτογραφίες τηςστρατιωτικής υπηρεσίας των Γερμανών, που επίσης διο-χετεύτηκαν στο ίδιο αμερικανικό περιοδικό.

Και για να συμπληρώσουμε τα ντοκουμέντα «της άλληςπλευράς», παρουσιάζουμε κατοχικές εφημερίδες που κα-τέγραφαν τα γεγονότα της Κρήτης. Φυσικά αυτή η κατα-γραφή απηχεί κατ’ απόλυτο τρόπο την πλευρά των ναζι-στών και των κατοχικών δυνάμεων που ήδη κυριαρχούσανσ’ όλη τη χώρα. Είναι οι εφημερίδες που είχαν αποδεχτείτον δυνάστη και εξυπηρετούσαν τους σκοπούς και τουςστόχους του.

Ένα τέταρτο στοιχείο που παρουσιάζουμε αναφέρεταιστο διάγγελμα του κατοχικού «αντιπροέδρου» της «κυβέρ-νησης» γιατρού Λογοθετόπουλου, μετέπειτα για λίγο κα-τοχικού «πρωθυπουργού». Μ’ αυτό ο άλλοτε διακεκριμένοςγιατρός, από τους θεμελιωτές της γυναικολογίας στηνΕλλάδα, που από την πρώτη στιγμή έγινε ένθερμος υπο-στηρικτής των ναζιστών, καλούσε τους Κρήτες να υπο-βοηθούν τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Το διάγγελμαείχε απευθυνθεί από τα κατεχόμενα εδάφη της Κρήτης, λί-γους μήνες μετά την κατάληψη του νησιού, τον Σεπτέμβριοτου 1941…

Αντίθετα από τον Λογοθετόπουλο, την τέταρτη ημέρατης Μάχης της Κρήτης, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ρε-θύμνιος Εμμανουήλ Τσουδερός και ο μονάρχης ΓεώργιοςΒ΄, καλούσαν τους Κρήτες, αλλά και όλους τους Έλληνες σεαντίσταση κατά των νέων κατακτητών. Η έκκληση, που εί-χε γίνει στις 23 Μαΐου 1941 από τα Λευκά Όρη, όπου είχανκαταφύγει κυβέρνηση και μονάρχης, λίγο πριν αναχωρή-σουν για την Αίγυπτο, δημοσιεύεται επίσης στο πλαίσιοτου αφιερώματός μας.

ΕυχαριστίεςΓια την υλοποίηση και αυτής της προσπάθειας ευχαρι-

στίες οφείλονται: Πριν απ’ όλα στην εκπαιδευτικό κ. Μα-ρία Μυλωνάκη, που με διευκόλυνε αφάνταστα αναλαμβά-νοντας τη μετάφραση, σε εξαιρετικά σύντομο χρόνο, τουδύσκολου κειμένου του Γερμανού υποσμηναγού. Στον κ.Ανδρέα Σαββάκη, προϊστάμενο των αρχείων της Βικελαί-ας, που και αυτή τη φορά βοήθησε στο χειρισμό ορισμένωνκρίσιμων θεμάτων. Στον κ. Στέφανο Γρατσέα, από την ίδιαυπηρεσία της Βικελαίας, που με εφοδίασε με το σημαντικόντοκουμέντο της φωτογραφίας της κατεστραμμένης πλα-τείας Ελευθερίου Βενιζέλου, των γνωστών Λιονταριών, ό-πως την αποτύπωσε ο φακός Άγγλου στρατιώτη, αμέσωςμετά την κατάκτηση και της πόλης του Ηρακλείου από τουςΓερμανούς, και λίγο πριν την αναχώρηση των συμμαχικώνδυνάμεων από το νησί.

Και αυτή τη φορά νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσωδημόσια τον εκδότη της «Π» κ. Αθηναγόρα Μυκωνιάτη, οοποίος στην πιο δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε όλοι,συνεχίζει να στηρίζει την προσπάθεια ανάδειξης της το-πικής ιστορίας.

Του Αλ. Α. Ανδρικάκη

[email protected]

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:57 μ.μ. Page 3

Page 4:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

4 ΜΑΪΟΣ��2011

Νοέμβριος 1940: Η άμυνα τηςΚρήτης αναλαμβάνεται απότους Βρετανούς. Η 5η ΜεραρχίαΚρητών μεταφέρεται στην Αθή-να.

15 Απριλίου: Μετά από αλλεπάλ-ληλες συσκέψεις, αποφασίζε-ται η κατάληψη της Κρήτης απότους Γερμανούς. Στο δεύτερο15ήμερο του Απριλίου σχεδιά-ζεται η μεταφορά Ελληνικώνκαι Βρετανικών δυνάμεων απότην ηπειρωτική Ελλάδα στηνΚρήτη.

23 Απριλίου: Μετά την κατάληψητης Αθήνας η ελληνική κυβέρνη-ση, υπό τον Ρεθύμνιο Εμμανου-ήλ Τσουδερό, μαζί με τον μο-νάρχη Γεώργιο Β΄, μεταφέρεταιστην Κρήτη, το μόνο ακόμη ε-λεύθερο τμήμα της Ελλάδας.

25 Απριλίου: Μεταφέρεται στηνΚρήτη σημαντική δύναμη Νεο-ζηλανδών.

28 Απριλίου: Υπό την προεδρίατου Έλληνα πρωθυπουργού Ε.Τσουδερού πραγματοποιείταιστα Χανιά σύσκεψη της ελληνι-κής ηγεσίας και των Βρετανώναξιωματούχων. Ζητείται ενί-σχυση για τη στρατιωτική προ-ετοιμασία και την αποτελεσμα-τικότερη άμυνα του νησιού.

29 Απριλίου: Ο διοικητής της νεο-ζηλανδικής μεραρχίας στρατη-γός Μπέρναντ Φράιμπεργκφτάνει στην Κρήτη και αναλαμ-βάνει τη διοίκηση των συμμαχι-κών δυνάμεων του νησιού.

14 Μαΐου: Στρατιωτικοί στόχοι τηςΚρήτης βομβαρδίζονται συ-στηματικά από τη γερμανική α-εροπορία. Είναι ουσιαστικά οπροάγγελος της επίθεσης πουθα ακολουθήσει.

18-19 Μαΐου: Στα αεροδρόμια τηςΑττικής και σε άλλα της νότιαςΕλλάδας προσγειώνονται πο-λεμικά αεροπλάνα της γερμανι-κής αεροπορίας και προετοι-μάζονται για την επίθεση.

20 Μαΐου: Ξημερώματα αρχίζει ηΓερμανική επίθεση. Το αερο-δρόμιο του Μάλεμε δέχεται ένανανελέητο βομβαρδισμό από τοεπίλεκτο σώμα των γερμανικώναλεξιπτωτιστών. Οι Γερμανοίστοχεύουν στην κατάληψή τουώστε να μεταφέρουν απ’ αυτόνέες δυνάμεις.Το απόγευμα της ίδιας μέραςγίνεται επίθεση στο Ρέθυμνο καιτο Ηράκλειο. Η επίθεση συνάντησε τη σθενα-ρή αντίσταση των αμυνομένωνπου περίμεναν τον εχθρό στασημεία επιθέσεων αφού οιΆγγλοι γνώριζαν το σχέδιο της

Γερμανικής επίθεσης.Η αντίσταση του λαού ήταν κα-θολική και άμεση. Οι Έλληνες στρατιώτες και οισυμμαχικές δυνάμεις και όσοιαπό τους κατοίκους είχαν στηνκατοχή τους οπλισμό αποδεκά-τισαν τα πρώτα κύματα των ε-πιτιθεμένων.

21 Μαΐου: Τα αεροδρόμια παραμέ-νουν στα χέρια των συμμαχι-κών δυνάμεων. Οι αλεξιπτωτι-στές αποδεκατίζονται, από τηναντίσταση που συναντούν.Πολλά επίσης από τα γερμανι-κά αεροπλάνα καταρρίπτο-νται.Στο Ηράκλειο και στο Ρέθυμνοαποτυγχάνουν καθ’ ολοκλήρου.Οι προσπάθειες των Γερμανώννα αποβιβάσουν στρατεύματααπό τη θάλασσα δεν είχαν απο-τέλεσμα. Ο αγγλικός στόλοςπου έπλεε γύρω από το νησί , ε-ξουδετερώνει τη γερμανική νη-οπομπή που κατευθύνεταιπρος την Κρήτη. Βυθίζονται 15επιταγμένα σκάφη με άγνωστοαριθμό θυμάτων. Το απόγευμα της 21ης Μαΐου.Οι αλεξιπτωτιστές του 1ου συ-ντάγματος καταλαμβάνουν τοαεροδρόμιο του Μάλεμε, στο ο-ποίο προσγειώνονται οπλιτα-γωγά με ένα σύνταγμα της 5ηςορεινής μεραρχίας.

22 Μαΐου: Η γερμανική αεροπορίαεξαπολύει κατά του αγγλικούναυτικού σφοδρή επίθεση καιβυθίζει πολλά πλοία . Γίνεται προσπάθεια ανακατά-ληψης του αεροδρομίου τουΜάλεμε από ελληνικές και συμ-μαχικές δυνάμεις χωρίς αποτέ-λεσμα. Η 5η ορεινή μεραρχία α-

ντεπιτίθεται και διεξάγονταιμερικές από τις πιο αιματηρέςμάχες όλης της επιχείρησης. ΟιΈλληνες και οι σύμμαχοι πολε-μούν υποχωρώντας , όμως υ-ποκύπτουν στην τέλεια οργά-νωση και τον εξοπλισμό του ε-χθρού, στοιχεία που οι υπερα-σπιστές της Κρήτης δεν διέθε-ταν.

23 Μαΐου: Ο Τσώρτσιλ στέλνει μή-νυμα στο στρατηγείο και τονί-ζει «Η μάχη της Κρήτης πρέπεινα κερδηθεί».

24 Μαΐου: Οι βομβαρδισμοί τωνπόλεων της Κρήτης συνεχίζο-νται. Στα Χανιά οι Γερμανοίπαίρνουν την πρωτοβουλίατων κινήσεων. Οι αμυνόμενοιστο Ρέθυμνο και το Ηράκλειοσυνεχίζουν τη μάχη «μέχρι ε-σχάτων».

25 Μαΐου: Οι Γερμανοί καταλαμ-βάνουν την Κάνδανο.

26 Μαΐου: Καταλαμβάνεται ο Γα-λατάς. Οι συμμαχικές δυνάμειςμάχονται για να προστατέψουντα Χανιά. Ο στρατηγός Φράϊ-μπεργκ με δήλωσή του επιση-μαίνει τη δύσκολη θέση στην ο-ποία έχουν περιέλθει οι συμμα-χικές δυνάμεις.

27 Μαΐου: Ο αρχιστράτηγος τηςΜέσης Ανατολής Ουέιβελ στέλ-νει μήνυμα να αποχωρήσουν οισυμμαχικές δυνάμεις από τηνΚρήτη. Για τη μεταφορά καιδιάσωσή τους στέλνονταιπλοία του βρετανικού στόλου.Καταλαμβάνονται τα Χανιά καιτο λιμάνι της Σούδας.

28 Μαΐου: Αρχίζει η αποχώρησητων συμμαχικών δυνάμεωνπρος τα Σφακιά.Οι Βρετανοί χωρίς να ενημερώ-

σουν τις ελληνικές δυνάμεις τηνύχτα εκκενώνουν την πόλη τουΗρακλείου και επιβιβάζονταιστα πλοία που για το σκοπόαυτό καταφθάνουν στο λιμάνι.Ιταλικά στρατεύματα που προ-έρχονται από τα Δωδεκάνησα,αποβιβάζονται στην Σητεία καικαταλαμβάνουν το νομό Λασι-θίου.

29 Μαΐου: Καταλαμβάνονται τοΗράκλειο και το Ρέθυμνο κάτωαπό την πίεση των Γερμανικώνδυνάμεων, που προχωρώνταςπρος ανατολάς ενώνονται μετους αλεξιπτωτιστές.

30 Μαΐου: ο στρατηγός Φράϊμπερ-γκ αποχωρεί από την Κρήτη.

1η Ιουνίου: Ολοκληρώνεται η απο-χώρηση των Βρετανικών δυνά-μεων, που είχαν συγκεντρωθείστα νότια παράλια της Κρήτης.Με πλοία του συμμαχικού στό-λου μεταφέρονται αρχικά στηνΑίγυπτο, μετά στην ΝότιαΑφρική για να καταλήξουν στοΛονδίνο.Μαζί τους έφυγαν και ο βασι-λιάς και η ελληνική κυβέρνηση.Οι δυνάμεις που δεν κατορθώ-νουν να επιβιβαστούν και που οαριθμός τους ανέρχεται σε5.500 άτομα περίπου παραδί-δονται, συλλαμβάνονται ή κα-ταφεύγουν στα βουνά. Η γερμα-νική κατοχή ξεκινά, μαζί και τααντίποινα κατά των κατοίκωνπου αντιστάθηκαν. Η γερμανικήσημαία κυματίζει παντού.Αρχίζει η αντίσταση του κρητι-κού λαού. Μέσα στον Ιούνιο ορ-γανώνονται οι πρώτες αντι-στασιακές ομάδες.

Το χρονικό των γεγονότων που οδήγησαν στην κατάληψη της Κρήτης

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 11:47 π.μ. Page 4

Page 5:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

5ΜΑΪΟΣ��2011

Ένας από τους πρώτους αλεξιπτωτιστές που έπεσαν στο Μάλεμε το ξημέρωμα της 20ης

Μαΐου 1941, κατέγραψε τα γεγονότα, μέχρι και την κατάληψη του Ηρακλείου

Ημερολόγιον Γερμανού αξιωματικού…

Ένα πραγματικά μοναδικόντοκουμέντο παρουσιάζου-με στο πλαίσιο του επετεια-κού αφιερώματος για τα 70χρόνια από τη Μάχη της Κρή-

της. Πρόκειται για την περιγραφή πουκάνει στο ημερολόγιό του –όπως το ο-νομάζουμε, και όχι αυθαίρετα- ένας α-πό τους πρώτους Γερμανούς αλεξι-πτωτιστές που έπεσαν στην Κρήτη, ταξημερώματα της 20ης Μαΐου 1941, ο28χρονος υποσμηναγός Ernst Kleinlein.Κατά παράδοξο τρόπο, το ημερολόγιοστάλθηκε και δημοσιεύτηκε αμέσως με-τά την κατάληψη της Κρήτης στο αμερι-κανικό περιοδικό Life.

Μόνο ως μια κίνηση εντυπωσιασμούέναντι της κοινής γνώμης του αντίπα-λου στρατοπέδου και προπαγάνδαςγια την από αέρος εισβολή, που εφαρ-μόστηκε σε τέτοια εκτεταμένη μορφή,για πρώτη φορά στην Κρήτη, μπορεί ναερμηνευτεί. Όπως αναφέρει το περιο-δικό, το κείμενο που παρέλαβε έχει τησφραγίδα του υπουργείου Προπαγάν-δας της Γερμανίας, γεγονός που ενισχύ-ει την υπόθεση του προπαγανδιστικού,για τη νέα μορφή πολέμου, υλικού. Τοκείμενο δημοσιεύτηκε στις 14 Ιουλίου1941 σε ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα, στοοποίο συμπεριλαμβάνονταν και φωτο-γραφίες από τα γεγονότα, οι οποίες πι-θανότατα είχαν σταλεί μαζί. Η αναφο-ρά (ως άρθρο την προσδιορίζει το“Life”) θα πρέπει να στάλθηκε μετά τηνοριστική κάλυψη του Ηρακλείου στις 29Μαΐου.Αν κανείς λάβει υπόψη τις μετα-φορές της εποχής, με δεδομένες τις πο-λεμικές συνθήκες της περιοχής, το ημε-ρολόγιο θα πρέπει να στάλθηκε κατευ-θείαν από το Ηράκλειο στο “Life”, κι εκείνα έγινε η πρώτη δημοσίευσή του.

Το ημερολόγιο αναφέρεται στα γε-γονότα της πρώτης ημέρας, με τηνπτώση στο αεροδρόμιο του Μάλεμε αλ-λά και την επίθεση στην πόλη του Ηρα-κλείου

Το κείμενο του Γερμανού αξιωματι-κού φαίνεται να έχει γραφεί σε τελικήμορφή μετά το τέλος των επιχειρήσεων,με βάση τις σημειώσεις που κρατούσε.Αυτό δείχνει, για παράδειγμα, η σημεί-ωση για συμπολεμιστή του, για τον ο-ποίο αναφέρει ότι βρήκε το θάνατο λίγομετά και η Κρήτη έγινε για πάντα πατρί-δα του.

Λογοτεχνική – αφηγηματική μορφή

Ο Ernst Kleinlein δεν κάνει μια στεγνήστρατιωτική περιγραφή των γεγονό-των. Χρησιμοποιεί συχνά λογοτεχνική,αφηγηματική μορφή, ακόμη και στις ώ-ρες αγωνίας για τον ίδιο, πριν κάνει, γιαπαράδειγμα το άλμα του στο Μάλεμε.Γράφει χαρακτηριστικά:

«Έχω τεσσεράμισι δευτερόλεπτα α-πό τη στιγμή που το αλεξίπτωτο θα α-νοίξει μέχρι την προσγείωση. Ο αέραςμάς μεταφέρει απευθείας στο λόφο. Ταβομβαρδιστικά αεροσκάφη μας ρίχνο-

νται εναντίον των πυροβολαρχιών απόψηλά σα μαχαίρια που εκσφενδονίζο-νται. Τώρα ανακαλύπτω το τσιριχτόσφύριγμα του αεροπλάνου που κινείταιμε συριστικό ήχο προς τα κάτω. Μόνο50 μέτρα από εμάς – υπάρχει ένας ξερόςκρότος των κανονιών του».

Δείχνει ακόμη ότι έρχεται σ’ έναν τό-πο που ξέρει γι αυτόν, ξέρει την ιστορίατου. Πολλοί άλλωστε ήταν οι Γερμανοίπου μεταφέρθηκαν με τα ναζιστικάστρατεύματα στο νησί και είχαν ελληνι-κή παιδεία. Μόλις ο υποσμηναγόςKleinlein φτάνει στο λιμάνι του Ηρα-κλείου, λίγες ώρες μετά την πτώση στοΜάλεμε, αντικρίζει τις ψαρόβαρκες, τιςοποίες παρομοιάζει με αυτές της μινω-ικής εποχής! Δείχνει να έχει επίγνωσηγια τι μιλάει.

Η περιγραφή ξεκινά με τον υποσμη-ναγό να βρίσκεται σ’ ένα από τα μετα-γωγικά αεροπλάνα που πετούν από τηνκυρίως Ελλάδα προς την Κρήτη. Η λογο-τεχνική αφήγηση, σε πρώτο πρόσωπο,ξεκινά αμέσως από την πρώτη σκέψηπου ξεδιπλώνει: «Ο δείκτης πάνω στο

μικρό ασημένιο μου ρολόι βρίσκεται κο-ντά στις 4 π. μ.. Μας απομένουν ακόμα15 λεπτά πτήσης. Κοιτώ έξω από τοπαράθυρο του αεροπλάνου. Τα άλλα α-εροπλάνα του σμήνους έχουν πλησιά-σει. Εκεί πέρα το πρόσωπο του Υπο-σμηναγού W. με κοιτάζει επίμονα πίσωαπό το τζάμι ενός άλλου παράθυρου.Βλέπω το σημάδι στο κούτελό του, κάτωαπό το ατσάλινο κράνος. Είμαστε τόσοκοντά που νομίζω ότι θα μπορούσαμενα φωνάξουμε ο ένας τον άλλο. Πίσωμας πετάει ο δεύτερος λόχος και πιο πί-σω ο τρίτος».

Στο πρώτο μέρος των πολεμικώνπλέον γεγονότων αναφέρεται στις επι-χειρήσεις στο αεροδρόμιο του Μάλεμεκαι στις μάχες με τους Νεοζηλανδούς.«Τα μεταγωγικά με τα Junkers βυθίζο-νται χαμηλά και προσγειώνονται με τοφορτίο τους», γράφει. «Υπάρχουν ακό-μα δύο φορτηγά Bedford με σπασμένοάξονα που βρίσκονται στον αεροδιά-δρομο. Έ-πρεπε να τα είχαμε μετακινή-σει αλλά τώρα δεν υπάρχει καθόλουχρόνος. Εκρήγνυνται στον αέρα από τις

χειροβομβίδες μας. Αμέσως το πρώτοJunkers κυλά στη μέση των σκορπισμέ-νων συντριμμιών. Τώρα έρχονται όλα:οι ασύρματοι, τα πυρομαχικά, ένας σά-κος με ψωμί Wittler από το Βερολίνο, πα-κέτα με επιδέσμους, κονίαμα χαρακω-μάτων, λεμόνια, το καινούριο μας τα-χείας βολής κανόνι από κράμα μαγγανί-ου, η πτυσσόμενη θήκη μεταφοράς τουόπλου. Οι έλικες των Jun-kers δε σταμα-τούν. Φυσάει λες κι ο θεός και ο στρατη-γός ήθελαν να μας δώσουν ιδιαίτερη α-νάσα για την καυτή μάχη. To Junkersσκαρφαλώνει. Το επόμενο κατεβαίνει.Το σώμα των αλπινιστών κατεβαίνει.Το τρίτο, το τέταρτο. Κάτω, πάνω, κά-τω, πάνω».

Στο δεύτερο μέρος ο υποσμηναγόςπεριγράφει την επίθεση στην πόλη τουΗρακλείου, στην οποία επίσης λαμβάνειμέρος μετά την δεύτερη φάση. Πρόκειταιγια τα γεγονότα του λιμανιού, στα ο-ποία πρωταγωνιστεί, κι έχει άμεσηγνώση. Στο δεύτερο αυτό μέρος η περι-γραφή του είναι πιο λεπτομερειακή γιατα γεγονότα που εξελίσσονται». Κι εδώχρησιμοποιεί ευδιάκριτο λογοτεχνικόλόγο

«Είναι 4.45 ξημερώματα όταν βλέ-πουμε το Ηράκλειο. Οι λευκές πέτρινεςστέγες των σπιτιών εμφανίζονται σανένα δρεπάνι που αστράφτει. Η θάλασ-σα λαμπυρίζει μπλε. Το λιμάνι είναι γε-μάτο με μικρά ιστιοφόρα και ψαρόβαρ-κες, πρωτόγονες όπως στη μινωική ε-ποχή. Εκεί τρία μεγάλα βαπόρια βγά-ζουν καπνό, γερμένα στο πλάι από τιςβόμβες μας και καμένα και ο αέρας με-ταφέρει τον καπνό σε μας σα μεγάλα νέ-φη ομίχλης. Έχω διαταγές αυτή τη στιγ-μή να δράσω σύμφωνα με τους δικούςμου υπολογισμούς κι έτσι αποφασίζωνα αφήσω αυτά τα ναυάγια να χρησι-μεύσουν ως τείχος προστασίας μας».

Στην περιγραφή των γεγονότων τουΗρακλείου ο Γερμανός αλεξιπτωτιστήςαναφέρει ότι οι δυνάμεις των εισβολέωνδέχονταν εχθρικά πυρά στην περιοχήτου λιμανιού από έναν μιναρέ. Στην πε-ριοχή γύρω από το λιμάνι υπήρχανπράγματι τρία τζαμιά, όπως τα έχει πε-ριγράψει ο Νικόλαος Σταυρινίδης. Το έ-να, του Καπλάν Μουσταφά πασά, τουΤούρκου αρχιναυάρχου ήταν πάνω στονΚούλε, προς τη βορειοδυτική πλευρά.Υπήρχαν ακόμη άλλα δύο. Το τζαμί τουΝτιζντάρ αγά, πάνω στα νεώρια, στοσημείο που ήταν το τελωνείο, και τοτζαμί του Ιμπραήμ πασά, κοντά στην ί-δια περιοχή.

Στις επόμενες σελίδες ακολουθεί τοπλήρες κείμενο του ημερολογίου τουυποσμηναγού Ernst Kleinlein. Μάλι-στα επιχειρούμε να διατηρήσουμε καιτη μορφή που το παρουσίασε το αμε-ρικανικό περιοδικό (ίδιο στήσιμο, ί-διες φωτογραφίες του γερμανικού ε-πιτελείου κλπ). Μαζί παραθέτουμεκαι τον πρόλογο που είχε κάνει το πε-ριοδικό.

H πρώτησελίδατουδημοσιεύματοςτου“Life”, στις14 Ιουλίου1941, μετηνπαρουσίαση

τουημερολογίουτουυποσμηναγούErnst Kleinlein

Του Αλ. Α. Ανδρικάκη

Mετάφραση, απόδοση:  Μαρία Μυλωνάκη

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:18 μ.μ. Page 5

Page 6:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

6 ΜΑΪΟΣ��2011

ΠΩΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑΜΕ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗΈνας από τους πρώτους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές

που έπεσε από το αεροπλάνο με αλεξίπτωτο ήταν αυτόπτης μάρτυρας της δωδεκαήμερης εισβολής

Οι πρώτοι Γερμανοί στρατιώτεςπατούν στο έδαφος της Κρήτης, στην περιοχή του Μάλεμε, ξημερώματα της

20ης Μαΐου 1941. Ακολουθούν κι άλλοιαλεξιπτωτιστές

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

Η κατάληψη της Κρήτης από τη Γερμανία από αέρος ήταν μία στρατιωτική επι-χείρηση χωρίς προηγούμενο στην ιστορία των πολεμικών εχθροπραξιών. Γιαπρώτη φορά ανέδειξε την ισχύ του αλεξίπτωτου και των αερομεταφερόμενωνστρατευμάτων, όχι μόνο ως όργανο παρενόχλησης και σαμποτάζ πίσω από τιςγραμμές του εχθρού αλλά ως μία εντυπωσιακή επιθετική δύναμη. Η χρήση αυτούτου νέου στρατιωτικού μέσου είναι ένα θέμα υψίστης σημασίας για μία χώρα πουθα έπρεπε πιθανόν να πολεμήσει τον Γερμανικό Στρατό.

Για το πώς οι Γερμανοί πήραν την Κρήτη γίνεται λόγος σ' αυτό το άρθρο από έ-ναν 28χρονο Υποσμηναγό του πρώτου σώματος των στρατευμάτων των αλεξι-πτωτιστών που έλαβαν μέρος στη δράση. Όπως σε όλα τα άρθρα από τη Γερμα-νία, φέρει τη σφραγίδα του Γερμανικού Υπουργείου Προπαγάνδας.

Το πρώτο μέρος εκθέτει λεπτομερώς την κατάληψη του αεροδρομίου του Μά-λεμε, το εναρκτήριο άλμα στην Κρήτη. Το δεύτερο μέρος πραγματεύεται την κα-τάληψη της πόλης του Ηρακλείου. Καθώς η ιστορία ξετυλίγεται ο ΥποσμηναγόςErnst Kleinlein βρίσκεται σε ένα μεταγωγικό αεροπλάνο Junkers που πετάει απότην Ελλάδα.

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 11:49 π.μ. Page 6

Page 7:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

7ΜΑΪΟΣ��2011

Οδείκτηςπάνω στο μικρό ασημένιο μου ρολόι βρίσκεται κοντάστις 4 π. μ.. Μας απομένουν ακόμα 15 λεπτά πτήσης. Κοιτώέξω από το παράθυρο του αεροπλάνου. Τα άλλα αεροπλάνατου σμήνους έχουν πλησιάσει. Εκεί πέρα το πρόσωπο τουΥποσμηναγού W. με κοιτάζει επίμονα πίσω από το τζάμι ε-

νός άλλου παράθυρου. Βλέπω το σημάδι στο κούτελό του, κάτω από τοατσάλινο κράνος. Είμαστε τόσο κοντά που νομίζω ότι θα μπορούσαμενα φωνάξουμε ο ένας τον άλλο. Πίσω μας πετάει ο δεύτερος λόχος καιπιο πίσω ο τρίτος. Μετράω να δω μήπως κάποιο αεροπλάνο έχει μείνειπίσω - δώδεκα, 15, 23, 30, 32 - κι όπως φτάνω τα 60 εγκαταλείπω.

Από το βαθυκύανο μπλε ανάμεσα στον ουρανό και στη θάλασσα τααεροπλάνα σηκώνονται πίσω μας σαν ένας στρατός από ξελεπιασμέ-νουςδράκους. Υπάρχουν εκατοντάδες αεροπλάνα. Ο υποδεκανέαςμεχτυπά ελαφρά στον ώμο. Δείχνει μέσα από το αντικρινό παράθυρο. Νατη: η μικρή και στενή παραλία, τα ακρώρεια σε πρώτο πλάνο και πίσω ηδεύτερη αναβαθμίδα οι λευκές βραχώδεις κορυφές των βουνών της Κρή-της.

Χτες πέταξα πάνω από το μέρος, που σκοπεύαμε να γίνει η σύγκρου-ση, με τον ταγματάρχη Von T. στο αεροπλάνο παρατήρησης. Ακόμα α-κούω τη φωνή του: «όλα πρέπει να γίνουν σα να ήταν ελιγμοί – δεν υπάρ-χουν άλλα εχθρικά μαχητικά. Τα τρία κύματα των Messerschmitts μας, ε-πιβάλλουν τη σιγή στις εχθρικές αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες.Έπειτα η τελευταία επίθεση με στούκας ακολουθεί. Μετά πέφτεις – όπωςστους ελιγμούς – κατάλαβες;».

Είχα καταλάβει. Ο υποσμηναγός W. εκεί πέρα, με την ουλή στο μέτω-πο που απέκτησε στο Ρότερνταμ, πετάει κάτω στα δυτικά του αεροδρο-μίου. Παίρνουμε το λόφο προς τα ανατολικά.

Ο υποδεκανέας με χτυπά ξανά ελαφρά στον ώμο. «Herr Oberleut-nant». Ναι, ξέρω. Ξανά είναι αυτή η πιεστική αίσθηση στο στομάχι μουπου μου ‘ρχεται όταν το αεροπλάνο προσγειώνεται.

«Πόρτα ανοιχτή». Ο σμηνίας στέκεται στην πόρτα. Δίνει το σύνθημα να γλιστρήσουμε

με ένα χτύπημα του αριστερού του χεριού στην πλάτη κάθε άνδρα πουγρήγορα εμφανίζεται μπροστά από την πόρτα του αεροπλάνου. ΟSchroeder, oGrammelsberg, oHansen, oBerg, oWenstaedt, τώρα ο υποδε-κανέας, τώρα εγώ.

Έχω τεσσεράμισι δευτερόλεπτα από τη στιγμή που το αλεξίπτωτο θαανοίξει μέχρι την προσγείωση. Ο αέρας μάς μεταφέρει απευθείας στολόφο. Τα βομβαρδιστικά αεροσκάφη μας ρίχνονται εναντίον των πυρο-βολαρχιών από ψηλά σα μαχαίρια που εκσφενδονίζονται. Τώρα ανακα-λύπτω το τσιριχτό σφύριγμα του αεροπλάνου που κινείται με συριστικόήχο προς τα κάτω. Μόνο 50 μέτρα από εμάς – υπάρχει ένας ξερός κρότοςτων κανονιών του. Έρχεται αμέσως και το επόμενο. Σε απόσταση είναιτα κοίλα των εκρήξεων από βόμβες που πέφτουν με γδούπο. Εκεί πέρα,το πρώτο μας πολυβόλο ξεκινάει. Ο Υποσμηναγός W. επιτίθεται ήδη.Έπειτα κι εγώ ο ίδιος βρίσκομαι κάτω.

Ο υποδεκανέας στέκεται στον κρατήρα από τη βόμβα δίπλα στο πο-λυβόλο, δίπλα του ο Schroeder, δίπλα του ο λοχίας. Τα βομβαρδιστικά έ-χουν αποσυρθεί και κάνουν κύκλους τριγύρω σα χελιδόνια στον αέρα. Θαέρθουν τα αγγλικά μαχητικά;

Κανένα δεν έρχεται. Από το λόφο μας μπορούμε να κοιτάξουμε κάτωστο πεδίο μάχης [Αεροδρόμιο του Μάλεμε – ED]. Στα δεξιά, το υπόστεγοτων αεροσκαφών, φτιαγμένο από παλιό πηλό, ξύλινους στύλους καισανίδες. Μερικές φορές, ένα μικρό όπλο κροταλίζει από το σκιώδες βά-θος. Τέσσερις χακί φιγούρες προχωρούν και πέφτουν μαζί. Από δω μοι-άζουν με μαριονέτες. Δεν είδαμε τους πυροβολισμούς.

Έγνεψα στον υποδεκανέα. Πηγαίνει με τρεις άντρες προς το κτίριο α-πό πηλό από το πλάι. Είναι 4.25 π. μ. . Είμαστε στο έδαφος για δέκα λε-πτά. Τα βομβαρδιστικά είναι πλέον εκτός οπτικού πεδίου. Στη θέση τουςνέα μεταγωγικά αεροπλάνα ίπτανται στον ουρανό. Πρόκειται να προ-

Ομάδα Γερμανών αλεξιπτωτιστώνσ’ ένα από τα μεταγωγικά, λίγο

πριν την πτώση (Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

Το αεροδρόμιο του Μάλεμε, σε εικόνα που καταγράφηκε

από γερμανικό βομβαρδιστικό την πρώτη ημέρα της επίθεσης

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

από

τον υποσμηναγό Ernst Kleinlein

ΓΥΡΙΣΤΕ ΣΕΛΙΔΑ

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:21 μ.μ. Page 7

Page 8:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

8 ΜΑΪΟΣ��2011

σγειωθούν στις 4.30 π. μ.. Ο λοχίας έχει πάρει το πολυβόλο από τον υπο-δεκανέα. Μια φωτοβολίδα πάει πάνω από την άλλη πλευρά του αγρού.Είναι 4.26 π. μ. και η άκρη του αγρού είναι γεμάτη από μια ομάδα από ά-ντρες. Το βρετανικό πράσινο χακί είναι αναμιγμένο με το γκρι ύφασματων δικών μας αντρών. Ένα βρετανικό τανκ κάνει θόρυβο πάνω από τοαεροδρόμιο. Είναι μόνο μεσαίου μεγέθους. Πρέπει να βιαστούμε.

Τώρα όλα πάνε σύμφωνα με τους ελιγμούς. “Πυρ”, ο λοχίας πυροβο-λεί σαν να παρακινήθηκε από ένα χρονόμετρο. Η δυτική πλευρά του α-γρού φωτίζεται. Οι χειροβομβίδες σκίζουν την πλευρά του υπόστεγουτων αεροπλάνων από πηλό. Είναι 4.30 π. μ. Τα καταφέραμε. Ογδόντααιχμάλωτοι, ένα όπλο, μερικά πυρομαχικά.

Κάτω στο αεροδρόμιο του Μάλεμε

Τα μεταγωγικά με τα Junkersβυθίζονται χαμηλά και προσγειώνονταιμε το φορτίο τους. Υπάρχουν ακόμα δύο φορτηγά Bedford με σπασμένοάξονα που βρίσκονται στον αεροδιάδρομο. Έπρεπε να τα είχαμε μετακι-νήσει αλλά τώρα δεν υπάρχει καθόλου χρόνος. Εκρήγνυνται στον αέρααπό τις χειροβομβίδες μας. Αμέσως το πρώτο Junkersκυλά στη μέση τωνσκορπισμένων συντριμμιών. Τώρα έρχονται όλα: οι ασύρματοι, τα πυ-ρομαχικά, ένας σάκος με ψωμί Wittler από το Βερολίνο, πακέτα με επιδέ-σμους, κονίαμα χαρακωμάτων, λεμόνια, το καινούριο μας ταχείας βολήςκανόνι από κράμα μαγγανίου,η πτυσσόμενη θήκη μεταφοράς του όπλου.Οι έλικες των Junkersδε σταματούν. Φυσάει λες κι ο θεός και ο στρατηγόςήθελαν να μας δώσουν ιδιαίτερη ανάσα για την καυτή μάχη. To Junkersσκαρφαλώνει. Το επόμενο κατεβαίνει. Το σώμα των ποδηλατιστών κα-τεβαίνει. Το τρίτο, το τέταρτο. Κάτω, πάνω, κάτω, πάνω.

«Υποδεκανέας, τι έγινε το τανκ;». Δε γνωρίζει. Ανακαλύψαμε ότι έναβομβαρδιστικό αεροσκάφος το τακτοποίησε για λογαριασμό μας. Απότότε που ήρθαμε στην Ελλάδα τα βομβαρδιστικά μας έχουν καταλάβειμι-κρά αλλά αποδοτικά κανόνια και είναι τόσο χρήσιμα σ’ εμάς σαν κι εμείςοι ίδιοι να είχαμε τα αντιαρματικά όπλα.

Προσγείωση, απογείωση, προσγείωση, απογείωση, προσγείωση καιαπογείωση ξανά και ξανά. Ο ήλιος είναι ήδη ψηλά και καίει. Τα αυτιάμου έχουν κουφαθεί από τη βοή των μηχανών. Έπειτα από την προσγεί-ωση και απογείωση 60 μεταγωγικών, η προέλαση στη θάλασσα ξεκινά.Αλλά εμείς πρέπει να παραμείνουμε στο χωράφι. Προς το μεσημέρι υπο-τίθεται ότι θα μας έπαιρναν και θα μας πήγαιναν πάνω ξανά – στο Ηρά-κλειο. Αλλά δεν το λέω στους άντρες μου.

Κοιτάζουμε γύρω στην περιοχή. Καμένα Mausers, τμήματα σκηνήςπου ήταν μουσκεμένα με ασβέστη και τώρα σπάνε σα χαρτί, τουφέκια,θήκες με πυρομαχικά. Στη διαλυμένη καλύβα, ο υποδεκανέας έχει ανακα-λύψει μια προμήθεια από παστό μοσχάρι. «Μπορούμε να πάρουμε πρω-ινό;», ρωτάει. «Έχετε άδεια», λέω. Φτιάχνουν μόνοι τους ένα φούρνο απόμια δεξαμενή βενζίνης η οποία άντεξε την ανατίναξη των οδοφραγμά-των με φορτηγά και άρχισε φωτιά. Ο λοχίας τραυματίστηκε. Ο Υποσμη-ναγός W. έχει χάσει δύο άντρες.

Εν τωμεταξύ κοιτάζω τους αιχμαλώτους. Είναι σχεδόν όλοι Νεοζη-λανδοί. «Δεν είχαμε καμία ιδέα για τέτοιου είδους πόλεμο», λέει ένας τύ-πος, ψηλός σαν δέντρο. Πιάσαμε την πλειοψηφία με πουκάμισα και κο-ντά παντελόνια. Είχαν περισσότερο εκπλαγεί παρά ηττηθεί – τόσο γρή-γορα έγινε το συμβάν. «Σας περιμέναμε από το Σάββατο», λέει ο ψηλός,«κι έτσι ήμασταν σε επιφυλακή για τρεις νύχτες και δεν κοιμηθήκαμε κα-θόλου. Σήμερα μας ξαφνιάσατε».

«Αγενές από τη μεριά μας», λέω και όλη η ομάδα γελάει. Δίνω εντολή στους άντρες μου να μαζευτούν και να διπλώσουν τα α-

λεξίπτωτα κι έπειτα να μπουν στη σειρά σιωπηρά. Στις δέκα ακριβώς οιαιχμάλωτοι μεταφέρονται μακριά στο άδειο Junkers. Στις 11 π.μ. το τε-λευταίο Junkers, φέρνει νέες σφραγισμένες εντολές.

Τριγυρίζω λίγο στην εξοχή. Διαλυμένα τάγματα ανεβαίνουν στη φω-λιά της δεξαμενής. Η μάχη από αέρος έχει προφανώς μεταφερθεί προςτη θάλασσα και στα δυτικά. Ο ήλιος καίει τις γυμνές πέτρες. Μια μεγάλησαύρα με παράξενα χρώματα τραβάει κατά μήκος ανάμεσα στους λό-φους. Τώρα βρισκόμαστε εδώ ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Αφρική,και περιμένουμε.

Ομάδα Γερμανών στρατιωτών,με ελαφρού τύπου κανόνια που μετέφεραν

τα μεταγωγικά, ετοιμάζεται για μάχη,κάπου στην Κρήτη

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

Σταθμός ασυρμάτου που έστησανοι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές

σε λιόφυτο

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:23 μ.μ. Page 8

Page 9:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

9ΜΑΪΟΣ��2011

Περιμένω τις μηχανές μας στις 11.30 π. μ. Αλλά εξελίσσεται με δια-φορετικό τρόπο. Παραμένουμε ως το απόγευμα στο χωράφι. Το άλμαπάνω από το Ηράκλειο πρόκειται να ξεκινήσει το επόμενο πρωί. Άλλοισχηματισμοί θα ξεκινήσουν από την ηπειρωτική περιοχή αλλά αρχίζου-με από εδώ. Είμαστε κουρασμένοι και η ένταση από τις τελευταίες νύχτεςυποχωρεί. Βλέπουμε ένα εναέριο στρατό να ανεβαίνει σε ένα μεγάλο ύ-ψος σαν ένα σμήνος από ακρίδες. Μετράω τουλάχιστον 40 βομβαρδιστι-κά και τρεις φορές περισσότερα μεταγωγικά. Αλλά στρέφονται μακριάαπό μας προς τα νοτιοδυτικά. Είναι 6 μ. μ. και καταλαμβάνουν τη δεύτε-ρη βάση. Εκεί προσγειώνονται. Πρέπει να έχουν κάνει 40 χιλιόμετρα κι α-κόμα έχουν καταλάβει δύο – δεν ξέρω πώς αυτό ήταν δυνατόν. Ίσως τα-ξίδεψαν με εχθρικά άρματα μάχης. Θα ήθελα πάρα πολύ να τους συγχα-ρώ, αλλά η χρήση του ασυρμάτου είναι ακόμα απαγορευμένη για μας.

Πώς καταλάβαμε το Ηράκλειο

Η ενασχόλησή μου με την κατάληψη του Ηρακλείου υποτίθεται ότι πε-ριλαμβάνει δύο προσποιήσεις και μία αληθινή επίθεση. Μόνο αφότου οικαταβάσεις ανάμεσα στα προάστια και στο κέντρο της πόλης έχουνπλήξει αρκετές εχθρικές δυνάμεις θα λάβει χώρα η κατάβαση στη βάσητου λιμανιού. Η κατάληψη των αλιευτικών σκαφών έχει διαταχθεί για τιςώρες μεταξύ 5 και 5.20 π. μ.. Είμαστε εξοπλισμένοι με ειδικά αλεξίπτωταπου έχουν το καινούριο πηδάλιο του αέρα με το οποίο μπορούμε να κα-τευθύνουμε και να καθυστερήσουμε την πτώση μας. Αφού είμαστε τοπρώτο κύμα που συμμετείχε στην κατάληψη του Μάλεμε, καταχωρηθή-καμε ως εφεδρικά στρατεύματα για την κατάληψη στο Ηράκλειο και δενμας χρησιμοποίησαν μέχρι την τρίτη φάση. Ωστόσο έχουμε μεγάλη μα-χητικότητα.

Στις 3 τα ξημερώματα ο επικεφαλής της ομάδας Junkers που έχει μεί-νει όλη τη διάρκεια της νύχτας στο χωράφι μας,με ξυπνά. Έχουμε παρα-λάβει μια ειδική μονάδα από τμηματικά αντιαεροπορικά όπλα από τηνηπειρωτική περιοχή γιατί περιμέναμε νυχτερινές επιθέσεις από την Αί-γυπτο, ή από ένα αεροπορικό μεταφορέα. Αλλά τίποτα δεν έχει γίνει. Ηνύχτα μάς φαίνεται κρύα και τρέμουμε καθώς σηκωνόμαστε. Το πρωινόσερβίρεται, τόσο καλό όσο στα καλύτερα καταλύματα – μαρμελάδα, ημι-άγριο μέλι, επίπεδα κέικ από σιτάρι. Μπορούσαμε να αντέξουμε χωρίς τοψωμί Wittle από το Βερολίνο, και τα βιταμινούχα χάπια ενέργειας. Τοκρασί απαγορεύεται, τα τσιγάρα επιτρέπονται. Έχουμε μια γουλιά καφέ.

Οι άντρες είναι εξοπλισμένοι με γιλέκα κολύμβησης και ζώνες για α-λεξίπτωτα που μπορούν να πετάξουν μακριά σε περίπτωση που πέσουνμέσα στο νερό, για να μη μπερδευτούν και πνιγούν από τα κορδόνια. Ηπτήση που προσεγγίζει δε θα πάρει πάνω από 40 λεπτά. Το να κάνειςκύκλους στα 4000 μέτρα παίρνει πιο πολύ ώρα. Το ηθικό είναι διαφορε-τικό από την προηγούμενη μέρα. Όλοι γελούν. Δεν υπάρχει πια ένταση.Σε τελική ανάλυση, είμαστε σε γνωστή και κατεχόμενη περιοχή. «Η Κρήτημας», είπε ο υποδεκανέας. Ήταν στ’ αλήθεια πραγματικό γι’ αυτόν γιατίαργότερα έπρεπε να τον θάψουμε στην Κρήτη. Ήθελα ν αφήσω το λοχίαπίσω εξαιτίας του πρησμένου του χεριού, αλλά με παρακάλεσε με τόσηειλικρίνεια που ενέδωσα. Στις 3.30 π. μ. πιέζω το χέρι του ΥποσμηναγούW. με τον οποίο μέχρι τώρα έχω μοιραστεί όλα μου τα άλματα. Ανήκει στασώματα για τα προάστια της πόλης, και η δική του επιχείρηση είναι πιοεπικίνδυνη από τη δική μου.

Είναι 4.45 ξημερώματα όταν βλέπουμε το Ηράκλειο. Οι λευκές πέτρι-νες στέγες των σπιτιών εμφανίζονται σαν ένα δρεπάνι που αστράφτει.Η θάλασσα λαμπυρίζει μπλε. Το λιμάνι είναι γεμάτο με μικρά ιστιοφόρακαι ψαρόβαρκες, πρωτόγονες όπως στη μινωική εποχή. Εκεί τρία μεγάλαβαπόρια βγάζουν καπνό, γερμέναστο πλάι από τις βόμβες μας και καμέ-να και ο αέρας μεταφέρει τον καπνό σε μας σα μεγάλα νέφη ομίχλης. Έχωδιαταγές αυτή τη στιγμή να δράσω σύμφωνα με τους δικούς μου υπολο-γισμούς κι έτσι αποφασίζω να αφήσω αυτά τα ναυάγια να χρησιμεύ-σουνως τείχος προστασίας μας.

Θρυμματισμένες φιγούρες στο μόλο«Πόρτα ανοιχτή».Ξεκινάει. Το τίναγμα στα πόδια, το σκίσιμο στους ώμους και στα πό-

δια. Κατεβαίνουμε σχεδόν ταυτόχρονα. Τη στιγμή που πηγαίνουμε απόΓΥΡΙΣΤΕ ΣΕΛΙΔΑ

Γερμανικό μεταγωγικό πέφτει φλεγόμενο,μετά τα αντιαεροπορικά πυρά των Βρετανών,

καθώς πετούσε πάνω από το Ηράκλειο.

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

Η φωτογραφία αυτή είναι η συνέχεια της παραπάνω. Το γερμανικό μεταγωγικό

έχει συντριβεί, προκαλώντας έκρηξη. Στον ορίζοντα αλεξιπτωτιστές συνεχίζουν να κάνουν

πτώσεις στο Ηράκλειο

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 1:02 μ.μ. Page 9

Page 10:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

10 ΜΑΪΟΣ��2011

την καμπίνα στο ύπαιθρο, το βουητό τηςμάχης από τον έξω κόσμο φτά-νειπρος τα εμάς. Το ουρλιαχτό από τα πολυβόλα – είμαστε εξοπλισμένοιμε τα ταχύτερα, πιο καινούρια μοντέλα που δεν κάνουν πια rat-a-tat αλ-λά αντιθέτως σφυρίζουν άγρια και βραχνά. Ανάμεσα βρίσκεται η σκο-τεινή δυνατή πτώση των χειροβομβίδων μας και ο ελαφρύτερος και κα-λύτερος κρότος από τις σφαίρες των τουφεκιών των αγγλικών στρατευ-μάτων. Η δυσάρεστη επίθεση των βομβαρδιστικών αεροπλάνων σταμα-τά κατά τη διάρκεια της προσγείωσης μέχρι να γίνει σαφές πως θα διαι-ρεθεί το απόσπασμά μας. Τότε σε ένα δευτερόλεπτο που είχε διάρκειαβλέπω μπροστά μου το πανόραμα όπου πρέπει να μπούμε.

Στο άκρο του μόλου που προηγείται βρίσκεται ένα κανόνι, που αυτό-εξερράγη ή χτυπήθηκε από βόμβα. Το βαγόνι είναι διαλυμένο, τα πυρο-μαχικά είναι χωρισμένα στα δυο, θρυμματισμένες φιγούρες βρίσκονταιεκεί κοντά. Πολύ πιο μακριά πάντως, σε ένα κομμάτι του μόλου, ένα πο-λυβόλο ακόμα πυροβολεί από ένα μιναρέ του οποίου το κορυφαίο άκροεκτείνεται ως τον ουρανό σαν ένα δάχτυλο που προσεύχεται. Οδηγούμε,πέφτοντας μέσα στον αέρα προς τη γέφυρα ενός εγκαταλειμμένου πλοί-ου. Προσγειωνόμαστε εκεί. Τώρα τα πληρώματα των αεροπλάνων απόπάνω ρίχνουν τα κιβώτιατων πυρομαχικών μας μετά από εμάς. Δε φτά-νουν όλα σε εμάς. Δυο πέφτουν πάνω σε μια άδεια ψαρόβαρκα. Ένα άλ-λο κιβώτιο με σφαίρες ενός βαρύ πολυβόλου σκάει στο μόλο δίπλα στοκατεστραμμένο κανόνι, και μόνο το τελευταίο φτάνει στα χέρια μας. Ανακινητοποιήσουμε τον εχθρό στον επόμενο μόλο μπροστά, σχεδόν θακερδίσουμε.

Ο υποδεκανέας πηδά μέσα στο νερό με τους δύο άντρες και κολυμπά-ει προς το μόλο υπό την προστασία του βαποριού. Τον βλέπω να κολυ-μπάει με μια λαστιχένια τσάντα με χειροβομβίδες στην πλάτη του. Ο λο-χίας έχει πηδήσει έξω μετά τις βάρκες. Έχει μια σχεδόν εντελώς ασφαλήδιαδρομή να ταξιδέψει αν το όπλο στο μιναρέ δεν τον εντοπίσει. Εγώ ο ί-διος σέρνομαι μέσα στο βαπόρι. Μυρίζει καμένο κρέας, ξύλο και λάδι.Διαλυμένες κονσέρβες φαγητού και αχνιστό συμπυκνωμένο γάλα τρέχεικάτω στα σκαλοπάτια. Ένα τραπέζι με ένα πράσινο τραπεζομάντιλο.Πολυτελείς φωτογραφίες και ένα σκορπισμένο μπουκέτο πάνω στο τρα-πέζι. Ίσως να ήταν η καμπίνα του καπετάνιου. Βάζω ένα πολυβόλο μέσααπό το φινιστρίνι

Oι Βρετανοί ξαφνικά ξυπνούν

Τώρα παρατηρώ τον υποδεκανέα στο νερό από αριστερά. Κολυμπάειπρος την άκρη του μόλου και οι άντρες του μαζεύονται. Γλιστρούν σα φί-δια ανάμεσα στο νερό και την πέτρα και κρύβονται πίσω από ένα χαλα-σμένο όπλο. Τότε αρχίζει η συναυλία. Τα εχθρικά στρατεύματα ξαφνικάξυπνούν. Δεχόμαστε πυρά από σπίτια και μαγαζιά. Ο υποδεκανέας ρί-χνει φωτοβολίδες για να δείξει στους πιλότους τη θέση μας. Άσπρεςμπάλες πετούν πάνω από τις βάρκες μπροστά από την καμπίνα μου.Ένα σφύριγμα από πάνω απαντά καθώς τα βομβαρδιστικά κάνουν από-τομες βουτιές. Δε μου άρεσε ποτέ να ακούω αυτό το σφύριγμα, ακόμα κιαν προερχόταν από τους δικούς μας αεροπόρους. Ρίχνονται κάτω χαμη-λά, πυροβολώντας με τα διπλά τους κανόνια. Ο μιναρές σιγεί, το πολυ-βόλο στη μέση του μόλου δεν απαντά πια.

Με κάθε επιθετική βουτιά ο υποδεκανέας και ένας λοχίας και η ομάδατου με βάρκες προχωρούν άλλα δυο μέτρα πιο κοντά στο μέρος της προ-σγείωσης. Είναι κοντά μεσημέρι και στέκομαι στην άκρη του λιμανιού.

Κατά τα μεσάνυχτα το σώμα περιπολίας του Υποσμηναγού W. μάςπλησιάζει από την άλλη μεριά την πόλης. Έδωσαν σκληρές μάχες και εί-χαν επίσης απώλειες. Τα γωνιακά σπίτια ήταν ακόμα κατειλημμένα απότον εχθρό και έτσι οι άντρες του Υποσμηναγού W. δεν μπορούσαν να μαςπλησιάσουν από τους δρόμους. Λένε ότι ήρθαν μέσα από τους τοίχουςτων σπιτιών ή διασχίζοντας ταράτσες. Χρειάζεται δυο μέρες για να πά-ρουμε όλη της πόλη. Χάνουμε τον υποδεκανέα μας – που έπεσε με μιασφαίρα στο κεφάλι. Την τρίτημέρα ξεκουραζόμαστε.

Λίγο έξω από το Ηράκλειο, Γερμανοί στρατιώτες προφανώς κάνουν ανίχνευση

της περιοχής. Ο στρατιώτης δεξιά μεταφέρει στην πλάτη του κιβώτιο με βλήματα των 81 mm

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

Ο γερμανικός στρατόςστους έρημους δρόμους της πόλης του Ηρακλείου. Η καταστροφή είναι εμφανής. Στ’ αριστερά, οι δύο

πολίτες που μεταφέρουν πράγματαείναι προφανώς αιχμάλωτοι κάτοικοι

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:04 μ.μ. Page 10

Page 11:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

11ΜΑΪΟΣ��2011

Το διάγγελμα του πρωθυπουργού Εμμ. Τσουδερού και του βασιλέα Γεωργίου Β΄ προς τους Έλληνες, από τα Λευκά Όρη, ενώ εξελισσόταν η Μάχη της Κρήτης

«Η αποφασιστικότης και αυτοθυσία, του λαού της Μεγαλονήσου επισύρει τον γενικόν θαυμασμόν»

Τις ημέρες που εξελισσόταν η Μά-χη, με τις ρίψεις των αλεξιπτωτι-στών από τον ουρανό της Κρήτης,στο νησί βρισκόταν η ελληνική κυ-βέρνηση, με επικεφαλής τον Ρεθυ-

μνιώτη πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδε-ρό καθώς και ο μονάρχης της Ελλάδας Γε-ώργιος Β΄. Είχαν προλάβει να φύγουν απότην Αθήνα στις 23 Απριλίου, όταν την ελ-ληνική πρωτεύουσα καταλάμβαναν ταγερμανικά στρατεύματα. Κατέφυγαν στηνπεριοχή των Λευκών Ορέων και πριν δια-φύγουν από το νησί για τη Μέση Ανατολήαπηύθυναν στους Έλληνες διάγγελμα κα-λώντας τους να έχουν πίστη στην τελικήνίκη. Καλούσαν τους Έλληνες να αντιστα-θούν στη γερμανική κατοχή. Το κείμενο είχεαπευθυνθεί στο έθνος την Παρασκευή 23Μαΐου από τα Λευκά Όρη. Είχε δημοσιευτείμόνο στον ελληνικό τύπο του εξωτερικού,καθώς ο εσωτερικός ελεγχόταν από τιςαρχές κατοχής.

Στο κείμενο, εκτός από τις παραινέσειςγια τον αγώνα των Ελλήνων, γίνεται ανα-φορά στον ηρωικό αγώνα των Κρητών καιτων συμμάχων, αλλά και στην καταδίωξηπρωθυπουργού και μονάρχη από τους Γερ-μανούς. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται γιακοινό διάγγελμα πρωθυπουργού και βασι-λέα, σε μερικά σημεία ο Γεώργιος απευθύ-νεται προσωπικά στους Έλληνες. Όπως σʼαυτό που αφορά στην αντίσταση των Κρη-τών. «Είμαι υπερήφανος», αναφέρεται«δια τον Ελληνικόν Λαόν και ιδιαιτέρως τηςΜεγαλονήσου του οποίου αι πατροπαρά-δοτοι αρεταί του πατριωτισμού, της γεν-ναιότητος και της εθνικής αξιοπρεπείας,ευρήκαν και πάλιν την δύσκολον ευκαιρίαννα εκδηλωθούν με τόσην αποφασιστικότη-τα και αυτοθυσίαν, η οποία επισύρει τονγενικόν θαυμασμόν».

Από τον ελληνικό «Ταχυδρόμο» της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου ανα-δημοσιεύομε το δραματικό διάγγελμα Τσουδερού και Γεωργίου.

«Καθʼ ον χρόνον είμεθα ακόμη απησχολημένοι εν Κρήτη με την ανα-διοργάνωσιν όλων των επί του ελευθέρου Ελληνικού εδάφους διαθεσί-μων εθνικών δυνάμεων, προς τον σκοπόν να καταστήσωμεν αυτάς ικα-νάς να αγωνισθώσι παρά το πλευρόν των γενναίων Βρεττανών συμμά-χων μας, ο εχθρός ήρχισεν επιχειρήσεις εις ευρείαν κλίμακα κατά τηςΝήσου.

Μετά έντονον εξ αέρος δράσιν διαρκέσασαν πολλάς ημέρας, η μάχηδια την Κρήτην εισήλθεν εις κρίσιμον φάσιν, όταν την πρωίαν της Τρί-της 20ης Μαϊου ο εχθρός εξαπέλυσεν απόβασιν εξ αέρος.

Ένας εκ των κυρίων αντικειμενικών σκοπών των γερμανικών δυνά-μεων των αλεξιπτωτιστών, υπήρξεν η περιοχή εις την οποίαν ευρίσκετοη κατοικία Μου και η κατοικία του Προέδρου της Κυβερνήσεως. Πράγμα-τι δε, η πρώτη ομάς των αλεξιπτωτιστών προσγειώθη εις απόστασινολίγων μέτρων από της οικίας Μου, αμέσως δε ήρχισε η μάχη μεταξύτων αλεξιπτωτιστών και των συμμαχικών δυνάμεων της περιοχής ταύ-της. Επειδή η κυρία δύναμις του εχθρού Μας εχώριζε από των στρατευ-μάτων Μας, ήτο επιτακτική ανάγκη να αποχωρήσωμεν, δια να ματαιώ-σωμεν τα εναντίον Ημών εχθρικά σχέδια.

Από την Παναγιά και βραδύτερον από το Θέρισσον, όπου εσταθμεύ-σαμεν, δια να παρακολουθήσωμεν την πορείαν της μάχης απεδείχθη, ό-τι ήτο αδύνατον να επικοινωνήσωμεν ούτε με τα υπόλοιπα μέλη της Κυ-βερνήσεως, ούτε με το συμμαχικόν Στρατηγείον. Μεταγενεστέρως εξη-κριβώσαμε ότι αι στρατιωτικαί και πολιτικαί αρχαί επιχείρησαν να ε-πικοινωνήσουν με Ημάς άνευ επιτυχίας. Κατά συνέπειαν συνεχίσαμεντην πορείαν Μας προς ορεινότερα διαμερίσματα. Κατόπιν προσεκτικήςερεύνης μετά των υπευθύνων Ημών συμβούλων, της δημιουργηθείσης

καταστάσεως, επείσθημεν ότι η εξακο-λούθησις της παραμονής Μας εν Κρήτηκαθίστατο εμπόδιον εις την διεύθυνσιντων στρατιωτικών επιχειρήσεων. Διατούτο απεφασίσαμεν μετά βαθυτάτης λύ-πης να απομακρυνθώμεν από την ηρωι-κήν νήσον όπου τα συμμαχικά στρατεύμα-τα μαζί με όλους τους Κρήτας, αδιακρίτωςφύλου και ηλικίας, εξηκολούθουν να αγω-νίζωνται με αξιοθαύμαστον θάρρος προςυπεράσπισιν της τιμής και της ελευθερίαςτων κατά των ανεπιτυχών προσβολώντου εχθρού ο οποίος χρησιμοποιεί με τηνγνωστήν του αγριότητα παν μηχανικόνμέσον που έχει εις την διάθεσίν του.Απομακρυνόμεθα προσωρινώς της νήσουδια να μεταβώμεν επί Βρεττανικού εδά-φους, όπου έχομεν προσκληθή. Αυτή είναιη μόνη οδός η οποία θα καταστήση ειςΗμάς δυνατόν να εκπληρώσωμεν τα καθή-κοντα, τα οποία Μας επιβάλουν τα εθνικάσυμφέροντα. Η πρόθεσις Ημών είναι να α-φιερώσωμεν και εκεί ολόκληρον την δρα-στηριότητά μας εις την υπηρεσίαν της α-γαπητής μας Πατρίδος, την οποίαν υπε-ράσπισαν τα τέκνα αυτής από των αλβα-νικών και βουλγαρικών συνόρων μέχρι τηςΚρήτης, μετά παραδειγματικής ανδρείαςκατά της απειλής της υποδουλώσεως. Εί-μεθα πεπεισμένοι ότι τα συμφέροντα ολο-κλήρου του Ελληνικού Έθνους επιβάλλουνόπως η νόμιμος Ημών Κυβέρνησις εξακο-λουθήση λειτουργούσα εν στενοτάτη συ-νεργασία μετά της Κυβερνήσεως της Α.Βρεττανικής Μεγαλειότητος και να συμμε-ρισθή μετά του γενναίου Βρεττανικού λαούκαι τους κινδύνους τους οποίους υφίστα-ται μετά τόσης ευψυχίας και τας προσπα-θείας τας οποίας καταβάλλει, με την βοή-θειαν του μεγάλου Αμερικανικού λαού,

προς θρίαμβον της ιδέας της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας.Είμαι υπερήφανος δια τον Ελληνικόν Λαόν και ιδιαιτέρως της Μεγα-

λονήσου του οποίου αι πατροπαράδοτοι αρεταί του πατριωτισμού, τηςγενναιότητος και της εθνικής αξιοπρεπείας, ευρήκαν και πάλιν την δύ-σκολον ευκαιρίαν να εκδηλωθούν με τόσην αποφασιστικότητα και αυ-τοθυσίαν, η οποία επισύρει τον γενικόν θαυμασμόν.

Είμαι ευγνώμων προς πάντας τους εις την ελευθέραν Ελλάδα συγκε-ντρωθέντας αξιωματικούς και στρατιώτας όλων των εις την διάθεσίνΜου εθνικών δυνάμεων, διότι κατά την κρίσιμον αυτήν στιγμήν, μαζί μετους θρυλλικούς κατοικους της νήσου, συνησπίσθησαν πέριξ της Εθνι-κής Σημαίας, δια να Με συντρέξουν ομοφώνως εις την οργάνωσιν τωνμέσων του υπερτάτου αγώνος, δια την υπεράσπισιν της Πατρίδος καιδια την τελικήν Νίκην. Η Κρήτη κατέστη εκ νέου το σύμβολον της ψυχικήςκαι ηθικής ενότητος ολοκλήρου του Ελληνισμού, δια την απελευθέρωσιντων αδελφών μας και δια την διατήρησιν της Εθνικής τιμής.

Απευθυνόμενος προς πάντας τους ακραίους τούτους υπερασπιστάςτης Πατρίδος, συνιστώ αγάπην και αλληλεγγύην, η οποία θα συντελέσηεις την διατήρησιν της Εθνικής ενότητος, η οποία μαζί με την αυτοθυ-σίαν και την ανδρείαν είναι απαραίτητος δια την επιτυχίαν του μεγάλουαυτού αγώνος.

Έχετε πίστιν εις την τελικήν Νίκην, η οποία είναι ιδική μας. Η τιμή, ηοποία σας περιμένει είναι μεγάλη, διότι σεις είσθε η τελευταία αλλά έν-δοξος και με την βοήθειαν του Θεού, ανίκητος έπαλξις του Ελληνισμού.Το Εθνος έχει προς σας εστραμμένα τα βλέμματα με εμπιστοσύνην καιθαυμασμόν.

Λευκά Όρη Κρήτης23 Μαϊου 1941Ε.Ι. ΤσουδερόςΓεώργιος Β΄»

Το διάγγελμα πρωθυπουργού και βασιλιάαπό τα Λευκά Όρη, όπως δημοσιεύτηκε

στον «Ταχυδρόμο» της Αιγύπτου

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:06 μ.μ. Page 11

Page 12:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

12 ΜΑΪΟΣ��2011

Η πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου, τα Λιοντάρια, κατεστραμμένη από τουςβομβαρδισμούς των Γερμανών. Είναι η 29η Μαΐου 1941, ημέρα οριστικής κα-τάληψης της πόλης του Ηρακλείου κι όλης της Κρήτης από τα χιτλερικά στρα-τεύματα. Πρόκειται για αδημοσίευτη φωτογραφία, ιστορικό ντοκουμέντο, τηνοποία τράβηξε ο Βρετανός στρατιώτης της R.A.F., Eric Banfield, λίγες ώρες πριναναχωρήσει με τις συμμαχικές δυνάμεις για τη Μέση Ανατολή.

Η εικόνα έχει ένα πολύ δυνατό «λόγο», μεταφέρει μια απέραντη βουβή θλί-ψη, γι αυτό που έχει ήδη συντελεστεί, αλλά και γι αυτό που έρχεται…

Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι ακόμη και οι γερμανικές βόμβες σεβάστηκαντο βενετσιάνικο μνημείο της Κρήνης Μοροζίνι. Όλα τα γύρω κτίρια υπέστησανμεγάλες ζημιές, εκτός από τα Λιοντάρια, το σύμβολο της πόλης. Ίσως αυτό τογεγονός να αποτελούσε το συμβολισμό, ότι οι ναζί κατέκτησαν το νησί, αλλά

όχι την ψυχή του Κρητικού… Το σπάνιο αυτό ντοκουμέντο, που βλέπει σήμερα το φως της δημοσιότητας,

ανήκει στο αρχείο της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Το παρέ-δωσε πριν μερικά χρόνια ο Βρετανός Colin Nash στον κ. Στέφανο Γρατσέα, τουτμήματος των αρχείων, ο οποίος με τη σειρά του μας το παραχώρησε προκει-μένου να κάνουμε χρήση του στο πλαίσιο του αφιερώματος.

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:06 μ.μ. Page 12

Page 13:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

13ΜΑΪΟΣ��2011

Η πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου, τα Λιοντάρια, κατεστραμμένη από τουςβομβαρδισμούς των Γερμανών. Είναι η 29η Μαΐου 1941, ημέρα οριστικής κα-τάληψης της πόλης του Ηρακλείου κι όλης της Κρήτης από τα χιτλερικά στρα-τεύματα. Πρόκειται για αδημοσίευτη φωτογραφία, ιστορικό ντοκουμέντο, τηνοποία τράβηξε ο Βρετανός στρατιώτης της R.A.F., Eric Banfield, λίγες ώρες πριναναχωρήσει με τις συμμαχικές δυνάμεις για τη Μέση Ανατολή.

Η εικόνα έχει ένα πολύ δυνατό «λόγο», μεταφέρει μια απέραντη βουβή θλί-ψη, γι αυτό που έχει ήδη συντελεστεί, αλλά και γι αυτό που έρχεται…

Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι ακόμη και οι γερμανικές βόμβες σεβάστηκαντο βενετσιάνικο μνημείο της Κρήνης Μοροζίνι. Όλα τα γύρω κτίρια υπέστησανμεγάλες ζημιές, εκτός από τα Λιοντάρια, το σύμβολο της πόλης. Ίσως αυτό τογεγονός να αποτελούσε το συμβολισμό, ότι οι ναζί κατέκτησαν το νησί, αλλά

όχι την ψυχή του Κρητικού… Το σπάνιο αυτό ντοκουμέντο, που βλέπει σήμερα το φως της δημοσιότητας,

ανήκει στο αρχείο της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Το παρέ-δωσε πριν μερικά χρόνια ο Βρετανός Colin Nash στον κ. Στέφανο Γρατσέα, τουτμήματος των αρχείων, ο οποίος με τη σειρά του μας το παραχώρησε προκει-μένου να κάνουμε χρήση του στο πλαίσιο του αφιερώματος.

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:07 μ.μ. Page 13

Page 14:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

14 ΜΑΪΟΣ��2011

Η πρώτησύλληψη

Αυστραλώνστρατιωτώνστο Μάλεμε

(Φωτογραφίαγερμανικούστρατού)

Γερμανός αλεξιπτωτιστής τραυματισμένος στο έδαφος, από την πτώση του

(Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

Οι πρώτες ώρες της επίθεσης των Γερμανών

Ομάδα από τους πρώτους αλεξιπτωτιστέςκατασκηνώνει σε λιόφυτο έξω από το Μάλεμε,

σχεδιάζοντας την επίθεση (Φωτογραφία γερμανικού στρατού)

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:08 μ.μ. Page 14

Page 15:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

15ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

«Πολεμικός Τύπος»

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:10 μ.μ. Page 15

Page 16:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

16 ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:09 μ.μ. Page 16

Page 17:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

17ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

«Πολεμικός Τύπος»

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:10 μ.μ. Page 17

Page 18:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

18 ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:10 μ.μ. Page 18

Page 19:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

19ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

«Πολεμικός Τύπος»

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:11 μ.μ. Page 19

Page 20:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

20 ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:11 μ.μ. Page 20

Page 21:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

21ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

«Πολεμικός Τύπος»

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:12 μ.μ. Page 21

Page 22:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

22 ΜΑΪΟΣ��2011H

χη τ

ης Κ

ρήτης μ

έσ

α α

πό τ

ον ε

λεγχόμενο κ

ατοχικ

ό τ

ύπ

ο

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:12 μ.μ. Page 22

Page 23:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

23ΜΑΪΟΣ��2011

Το προδοτικό διάγγελμα του δοσίλογου «αντιπροέδρου της κυβέρνησης»Λογοθετόπουλου προς τους Κρήτες, τον Σεπτέμβριο του 1941

«Καλείσθε να προσφέρετε την υψίστηντων υπηρεσιών υποβοηθούντες τας Αρχάς Κατοχής»…

Σε αντίθεση με το διάγγελμα του πρω-θυπουργού Εμμ. Τσουδερού και του Γε-ωργίου Β΄,από τα Λευκά Όρη, που κα-λούσε σε αντίσταση λίγο πριν η Κρήτηπέσει ολοκληρωτικά στα χέρια των

Γερμανών, μετά από 3,5 μήνες ένα επαίσχυντομήνυμα απευθυνόταν στους Κρήτες. Ήταν τοδιάγγελμα του δοσίλογου «αντιπροέδρου τηςκυβέρνησης» και μετέπειτα για λίγο κατοχικού«πρωθυπουργού» Κωνσταντίνου Λογοθετό-πουλου. Μʼ αυτό ο άλλοτε διακεκριμένος για-τρός, από τους θεμελιωτές της γυναικολογίαςστην Ελλάδα, που από την πρώτη στιγμή έγινεένθερμος υποστηρικτής των ναζί, καλούσετους Κρήτες να υποβοηθούν τις γερμανικές δυ-νάμεις κατοχής. Ο,τιδήποτε διαφορετικό, έ-γραφε, θα σήμαινε έγκλημα…

Το «διάγγελμα» είχε απευθύνει ο τότε «αντι-πρόεδρος» της «κυβέρνησης» Τσολάκογλου α-πό τα Χανιά στις 8 Σεπτεμβρίου 1941.

Έγραφε τότε ο φιλοναζί «αντιπρόεδρος»:

“ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΛΑΟΝ

Κρήτες,Εξουσιοδοτημένος από μέρους της Κυβερ-

νήσεως, απευθύνομαι, προς την εγνωσμένην ι-στορικήν φιλοτιμίαν σας εν ονόματι της ιεράςιδέας της Πατρίδος μας Ελλάδος και σας εξορ-κίζω να σπεύσητε να καταθέσητε τα όπλα καινα επιδοθήτε ως νομοταγείς πολίται εις ταπαραγαγωγικά έργα της ειρήνης, εμπιστευό-μενοι εν λευκώ εις την βαθείαν δικαιοκρισίανκαι την αγαθήν πρόθεσιν των ΣτρατιωτικώνΔυνάμεων κατοχής.

Εάν ήλθα ενταύθα αυτοπροσώπως αψη-φών και τους κόπους του ταξιδίου, αλλά καιτους κινδύνους, οι οποίοι είναι μοιραίοι υπότας συνθήκας του πολέμου, το έπραξα παρα-κινούμενος από εσωτερικήν ψυχικήν προστα-γήν πόνου για σας, άτε πιστεύων εν συνειδή-σει, ότι είναι άδικον να μένετε ακαθοδήγητοικαι αδιαφώτιστοι και να θυσιάζεσθε σκληρώςάνευ σκοπού.

Κρήτες,Μʼεγνωρίσατε άλλοτε επί μακρόν διάστημα

χρόνου στοργικόν πλησίον σας και βασιζόμε-νος εις τους αλησμονήτους δεσμούς φιλίαςπου εσφυγηλατήθησαν με την αγνότητα τηςΕπιστήμης μεταξύ μας, αξιώ να με πιστεύσητεκαι να με ακούσητε. Θα λογίζωμαι κυριολεκτι-κώς ευτυχής, αν η άδολος και πατριωτική φω-νή μου, η απηλλαγμένη οιουδήποτε ταπεινούσυμφέροντος, εύρη απήχηση ειλικρινή εις ταςκαρδίας και τον νουν ολοκλήρου του γενναίουπληθυσμού σας έως τα πέρατα των φαράγγωντης ωραίας Νήσου σας. Γνωρίζω τας σπανίαςαρετάς σας και διά τούτο εθλίβην ιδιαιτέρωςπληροφορούμενος από μακράν τα δεινά, εις ταοποία εκ θεμελιώδους πλάνης περιεπλάκητε.

Ο πόλεμος δια την  Ελλάδα ετελείωσε. Δενείναι ώρα να συζητήσωμεν αναλυτικώτερον ε-πί του σημείου αυτού. Το προέχον είναι να ηρε-μήσητε σεις και τα σπίτια σας και να ξαναβρή-

τε την ποθητή γαλήνη, προσαρμοζόμενοι ειςτην επιβαλλομένην στοιχειώδη λογικήν τηςπραγματικότητος.

Και η παραμικροτέρα παρέκκλισις από τηςγραμμής αυτής ισοδυναμεί με έγκλημα, έγκλη-μα όχι μόνον εις βάρος της Κρήτης, αλλά καιτης Ελλάδος εν τω συνόλω της. Αναλογισθήτεμε ψυχραιμίαν τας φοβεράς συνεπείας της συ-νεχίσεως μιας παραφοράς, προερχομένης εκκαθαράς υποβολής, μιας παραφοράς, η οποίαδύναται να συγχωρηθή μόνον εφʼ όσον θα υ-πήρξε παροδική. Είκοσι και πλέον χιλιάδες νέ-οι βλαστοί της Κρήτης ευρίσκονται μακράντων εστιών των, ενώ οι αγροί των μένουν α-καλλιέργητοι. Σκεφθήτε σοβαρώτερα την τρα-γωδίαν αυτών των παιδιών, των παιδιών σας,που αναμένουν εις τας Αθήνας και τον Πειραιάεπί τόσους μήνας και που θα επανέλθουν κο-ντά σας μόνον μόλις θελήσητε σεις να εμπεδω-θή μια τάξις εγγυωμένη αδιατάρακτον κοινω-νικήν ζωήν εις την μεγαλόνησον.

ΚρήτεςΑποβλέπων εις την ανωτέραν σκοπιμότητα

της θερμής και ασβέστου αγάπης προς τηνΧώραν μας, δύναμαι να σας εμπιστευθώ ότιλόγοι υπερτέρου χρέους προς Αυτήν έχουν φέ-ρει και εμέ μέχρι της εξουσίας, η άσκησις της ο-ποίας ουδέποτε εις τον βίον μου απετέλεσεν

πειρασμόν, ώστε να απομακρυνθώ της κυρίαςμου ενασχολήσεως, εξ ης έχετε λάβει την ευ-καιρίαν άλλοτε νʼαντιληφθήτε εκ του σύνεγ-γυς, ότι και υλικά και ηθικά κέρδη εποριζόμηνάφθονα. Αλλά η περίοδος, ην διανύει το Έθνοςείναι η κρισιμωτάτη της μακραίωνος ιστορι-κής του διαδρομής. Είμεθα υποχρεωμένοι όλοιανεξαιρέτως οι Ελληνες (μικροί και μεγάλοι) νατείνωμεν χείρα βοηθείας εις τον τόπον δια ναεξέλθη όσον το δυνατόν ολιγώτερον πληγωμέ-νος από την περιπέτειαν αυτήν.

Κάτι ανάλογον απαιτώ και από σας,Μη παρασύρεσθε από παράλογον φανατι-

σμόν προπαγάνδας, μην αφήνετε εαυτούς καιτους γνωστούς σας και τους οικείους σας ναπίπτουν θύματα συνθημάτων τεχνητών καιξένων προς το αληθές συμφέρον μας, διότι ειςτην ουσίαν δια της στάσεως αυτής επιφέρετεαποτέλεσμα όλως αντίθετον προς το επιδιω-κόμενον.

Βεβαιωθήτε προ παντός ότι η σημερινή κα-τοχή είνε εντελώς πρόσκαιρος, υπαγορευθείσααποκλειστικώς και μόνον εκ λόγων πολεμικήςσκοπιμότητος. Η εθνική μας ελευθερία, ην μετάτόσους αγώνας ανεκτήσατε, δεν κινδυνεύει ου-δέ κατά το ελάχιστον. Πρέπει να έχετε υπʼόψινσας ότι μετά το πέρας του πολέμου θέλει επι-κράτηση δικαιοσύνη μεταξύ των Λαών και ειςτην διαμόρφωσιν της νέας Ευρώπης τα δικαι-ώματά σας θα διατηρηθούν αμείωτα.

ΚρήτεςΤρέφω πεποίθησιν ακλόνητον επί τον πα-

τροπαράδοτον Πατριωτισμόν σας. Κʼ επιθυμώνα εξυπνήσω εντός σας τα παροιμιώδη φιλο-ξενά σας ένστικτα χάριν υμών των ιδίων, ίναεξασφαλισθή εν πνεύματι αμοιβαιότητος ητάξις και η ασφάλεια και η εργασία εις το ω-ραιότερον τμήμα της Ελλάδος μας.

Από της παρούσης στιγμής κατευνάσατε ταπάθη, ρίψατε εις λήθην το παρελθόν και εξα-ντλήσατε κάθε μέσον οι σωφρονέστεροι ναδιαλύσετε τας ομάδας όσον δήποτε μικραί καιαν είναι και όπου δήποτε και αν ευρίσκωνταικαι να επανέλθητε όλοι σας εις την θεάρεστονλειτουργίαν της καλλιεργείας της γης σας, ειςτην οποίαν αείποτε υπήρξατε αξιοθαύμαστοιόσον και εις τους αγώνας διά την Εθνικήν ελευ-θερίαν σας.

ΚρήτεςΚαλείσθε να προσφέρετε την υψίστην των

υπηρεσιών, υποβοηθούντες οι ίδιοι τας Στρα-τιωτικάς Αρχάς Κατοχής εις το έργον των υπέρτης αποκαταστάσεως της ησυχίας ανάμεσοντης ζωής μας και ενισχύοντες ούτω την Κυβέρ-νησιν εις τον αδυσώπητον καθημερινόν αγώνατης δια την συντήρησιν μιας καταστάσεωςπραγμάτων, η οποία να επιτρέπη τας ελπίδαςεπί του δυσχερούς παρόντος και του καλυτέ-ρου μας μέλλοντος.

Εν Χανίοις τη 8η Σεπτεμβρίου 1941

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΟΓΟΘΕΤΟΠΟΥΛΟΣΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ”

Το προδοτικό διάγγελμα του Λογοθετόπουλου

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:12 μ.μ. Page 23

Page 24:  · @f>olvm> vo kpme b bhfto;mo dm@ pi>fgkhk@=>mn odi +hh:a> kp> vo di lxodn of@ hkwnbo kpm/ lp

Ήρθανντυμένοι “φίλοι”αμέτρητες φορές οι εχθροί μουτο παμπάλαιο χώμα πατώντας.Και το χώμαδεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους

Οδυσσέας Ελύτης , Άξιον Εστί, Ζ΄

alekosτελικο_TO PEIRAGMA.qxd 22/05/2011 12:13 μ.μ. Page 24