Ένα παραμύθι για την εξέλιξη της κυπριακής διαλέκτου, από την αρχαιότητα στις μέρες μας.

Από τα παιδιά της Στ 2

Δημοτικού Σχολείου Ορόκλινης

Ο θησαυρός της. . .γλώσσας μας

Στις τέσσερις το απόγευμα οι τέσσερις φίλοι συναντήθηκαν στο πάρκο της γειτονιάς τους, κοντά στο

αρχαίο Κίτιο, για να παίξουν ποδόσφαιρο. Ο Τεύκρος, η Αφροδίτη και η Άρτεμις έστησαν την μπάλα στη

μέση του πάρκου και ο αρχηγός, που ως συνήθως ήταν ο Αλέξανδρος, ετοιμάστηκε να τη σουτάρει. Πήρε

φόρα και χτύπησε με δύναμη την μπάλα που εκτινάχτηκε με ηλιγγιώδη ταχύτητα, στριφογύρισε σαν

σβούρα στον αέρα και προσγειώθηκε ανώμαλα πίσω από τους θάμνους. Τα παιδιά έτρεξαν να τη βρουν . .

.

Ο Τεύκρος τη βρήκε ανάμεσα στα κλαδιά. Προσπάθησε να την πάρει, αλλά μαζί με την μπάλα

ανακάλυψε κι ένα κιτρινισμένο, τσαλακωμένο χαρτί.

Το ξεδίπλωσαν προσεχτικά και έκπληκτοι αντίκρυσαν ένα χάρτη. Ένα χάρτη της Κύπρου γεμάτο

παράξενα σύμβολα και γρίφους . . . Τα παιδιά κοίταζαν απορημένα και γεμάτα περιέργεια! Τι μυστικό

άραγε να έκρυβε ο αινιγματικός χάρτης; Αν αποκρυπτογραφούσαν τις εντολές θα έφταναν σε κάποιο

κρυμμένο θησαυρό;

Η σοφή της παρέας, η Άρτεμις, είχε βέβαια τη λύση. Θα ζητούσαν τη βοήθεια του φύλακα του γειτονικού

μουσείου. Σίγουρα, αυτός, κάπου θα είχε ξαναδεί παρόμοια σύμβολα και ίσως να τους έδειχνε τον τρόπο

να λύσουν το μυστήριο. Σε λίγα λεπτά βρέθηκαν στην είσοδο του μουσείου και ενθουσιασμένοι του

έδειξαν το χάρτη. Ο φύλακας χαμογέλασε και τα μάτια του έλαμψαν. Ψηλάφισε με δέος το ζαρωμένο

χαρτί . . .

- Πού το βρήκατε; Φαίνεται να είναι ένα παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού. Βλέπετε αυτά τα σχέδια που

είναι γύρω από την Κύπρο; Είναι σύμβολα μιας πολύ παλιάς γραφής των Κυπρίων . . .

- Πω πω! Πόσο παράξενα φαίνονται!!! Αναφώνησε η Άρτεμις.

- Τι γλώσσα μιλούσαν οι Κύπριοι τότε; Απόρησε η Αφροδίτη.

- Οι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν πως μιλούσαν μια διάλεκτο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας,

απάντησε ο φύλακας και συμπλήρωσε . . . Η γραφή αυτή είναι η κυπροσυλλαβική και κάθε

σύμβολο της αντιστοιχεί σε μια συλλαβή. Μόνο που διαβάζεται ανάποδα.

- Παιδιά, νομίζω πως αν ακολουθήσουμε την πορεία του χάρτη κάποιο θησαυρό θα ανακαλύψουμε!

Τι λέτε; Εγώ τρελαίνομαι για περιπέτεια! Είπε ο Αλέξανδρος.

- Κι εμείς για μυστήριο! Απάντησαν τα υπόλοιπα παιδιά και ρίχτηκαν με ανυπομονησία στην

αποκρυπρογράφηση του χάρτη.

Το ίδιο βράδυ εντόπισαν στο διαδίκτυο ένα αλφαβητάρι της κυπροσυλλαβικής γραφής. Με προσοχή

ένωσαν τα σύμβολα, αρχίζοντας από τα δεξιά προς τα αριστερά και μεμιάς σχηματίστηκε η φράση:

Πού είναι ο θησαυρός

Τα παιδιά αλληλοκοιτάχτηκαν άφωνα. Οι υποψίες του επιβεβαιώνονταν! Διάβασαν αμέσως την πρώτη

εντολή που τους έστελνε σε ένα λιμάνι, στα νότια της Κύπρου, να εντοπίσουν κάτι που κρυβόταν στην

άμμο και κουβαλούσε στην κοιλιά του ένα υγρό που δίνει κέφι και χαρά. Τι να ήταν; Το επόμενο πρωί

έφτασαν στο αρχαίο λιμάνι του Κιτίου. Εκεί έσκαψαν στην άμμο μέχρι τη δύση του ήλιου. Ένας

κρατήρας ξεπρόβαλε από το χώμα. Ο κρατήρας, μόλις ελευθερώθηκε το στόμιο του, έβηξε δυο τρεις

φορές και πήρε μια βαθιά ανάσα ανακούφισης.

- Επιτέλους! 3700 χρόνια περιμένω κάποιον να με ελευθερώσει. Ασφυξία με είχε πιάσει εκεί κάτω

τόσους αιώνες! Ε ,ψιτ. Σ΄ εσάς μιλώ!

Τα παιδιά είχαν μείνει με το στόμα ανοιχτό. Ο Αλέξανδρος, όμως που είχε τον τίτλο του αρχηγού,

προσπάθησε να κρατήσει την ψυχραιμία του και ψιθύρισε . . .

- Η αλήθεια είναι μας τρομάξατε λιγάκι κύριε . . .

- Κρατήρας είναι το όνομά μου

και όλοι πίνουν στην υγειά μου.

Κρασάκι μέσα μου κρατούσα

από μέσα μου ρουφούσαν

και καμιά φορά . . . μεθούσαν!!!

- Και τι γυρεύεις εκεί κάτω; Έπαιζες κρυφτό; Ρώτησε η Αφροδίτη.

- Εδώ έφτασα μετά από ένα ταξίδι μακρινό, με ένα καράβι εμπορικό. Με έφεραν Έλληνες έμποροι.

Βλέπετε τα σχέδια που έχω πάνω μου; Τα έφτιαξε ένας φοβερός αγγειοπλάστης στις Μυκήνες.

- Δηλαδή θέλεις να πεις κύριε Κρα . . . κρα . . .

- Κρατήρας είναι το όνομα μου

τα συμπόσια ήταν η χαρά μου!

- Πολυλογάς μας βγήκες κύριε

κρατήρα. Φαίνεται έπινες το

κρασάκι σου εκεί κάτω. Δε μας

είπες όμως. Οι Κύπριοι

εκείνης της εποχής μιλούσαν

ελληνικά;

- Χα χα. Τι λέτε βρε παιδιά!

Εκείνοι την εποχή σε όλη την

Ελλάδα υπήρχαν διάφορες

διάλεκτοι. Στην Κύπρο οι

πρώτοι που μίλησαν ελληνικά

ήταν οι Μυκηναίοι έμποροι.

Έρχονταν εδώ στο λιμάνι και

έφερναν αγγεία που τα αντάλλασσαν με χαλκό. Όμως οι Κύπριοι άρχισαν να μιλούν τα ελληνικά

λίγους αιώνες αργότερα όταν . . . Ελάτε, βάλτε το χέρι σας μέσα μου να πάρετε την επόμενη εντολή.

Σιγά καλέ! Με γαργαλάτε!!! Ακολουθήστε την εντολή και η απορία σας θα λυθεί.

Η επόμενη εντολή όμως ήταν ένας πραγματικός άθλος! Θα περνούσαν το συρματόπλεγμα και θα

έφταναν σε μια έρημη ακρογιαλιά, στην Αμμόχωστο. Πώς όμως θα εφάρμοζαν το σχέδιο τους χωρίς να

τους πάρει είδηση κανείς; Δεν μπορούσαν να εξηγήσουν στον κατοχικό στρατό τι αναζητούσαν.

Έσφιξαν την καρδιά τους και γύρισαν απογοητευμένα στα σπίτια τους. Ξάπλωσαν, όμως δεν

μπορούσαν να κοιμηθούν από τη στεναχώρια τους. Κατά την αυγή τέσσερα περιστέρια χτυπούσαν το

τζάμι του παραθύρου τους. Τους ανέβασαν στα λευκά τους φτερά και τους πέταξαν μέχρι τη βουβή

πόλη. Ο Τεύκρος δάκρυσε σαν είδε το σπίτι της γιαγιάς του ερμητικά κλειστό. Σε λίγο προσγειώθηκαν

σε μια ολόχρυση παραλία. Στη θάλασσα αρμένιζε ένα πανέμορφο καράβι με τρεις σειρές κουπιά.

- Μια τριήρης!!! Φώναξαν τα παιδιά.

- Μόλις ο ήλιος ανατείλει αφρός θα έχω γίνει, φώναξε το πολεμικό καράβι. Ακούστε, λοιπόν, με

προσοχή. Έχω έρθει εδώ μαζί με τον Τεύκρο, τον Έλληνα ήρωα από τη Σαλαμίνα της Ελλάδας

περίπου το 1400 π.Χ. Όταν οι Αχαιοί έφυγαν από την Τροία κάποιοι ήρθαν στην Κύπρο και

ίδρυσαν βασίλεια.Έτσι και ο Τεύκρος ίδρυσε τη Σαλαμίνα. Τότε φέραμε μαζί μας τους θεούς, την

τέχνη και τη γλώσσα μας.

- Ποια αρχαία ελληνική διάλεκτο έφεραν οι Αχαιοί;

- Μα την αρκαδική φυσικά, την οποία μιλούσαν στην Πελοπόννησο. Έτσι σιγά σιγά η Κύπρος

εξελληνίστηκε και δημιουργήθηκε η αρκαδοκυπριακή διάλεκτος. Η διάλεκτος αυτή έχει αρκετά

στοιχεία από τα έπη του Ομήρου. Η κυπροσυλλαβική εξακολουθούσε να είναι η γραφή τους. Στο

αρχαίο Ιδάλιο έχει βρεθεί μια τέτοια πινακίδα με αυτή τη γραφή που αναφέρεται σε μια συμφωνία

που έγινε με το γιατρό Ονάσαλο.

- Και πότε άρχισε να εμφανίζεται το ελληνικό αλφάβητο στην Κύπρο;

- Έχουν εντοπιστεί ελληνικές επιγραφές σε όλο στο νησί. Αν προχωρήσετε λίγο πιο πάνω θα φτάσετε

στην αρχαία πόλη της Σαλαμίνας. Κάποιο σημάδι θα βρείτε εκεί.

- Ευχαριστούμε γενναία μας τριήρης. Καλοτάξιδη να είσαι! Φώναξαν τα παιδιά, αλλά ήδη το καράβι

άφριζε στα κύματα. Μόλις είχε ανατείλει το άρμα του ήλιου . . .

Ανέβηκαν στα περιστέρια και κατευθύνθηκαν σαν βολίδα στην αρχαία Σαλαμίνα. Οι κίονες και τα

λευκά μάρμαρα έλαμπαν στο φως της μέρας.Μαγεμένα τα παιδιά περπάτησαν ανάμεσα στα

απομεινάρια της λαμπρής πόλης που ίδρυσε ο Τεύκρος. Ξαφνικά τους φάνηκε να άκουσαν

χειροκροτήματα. Προχώρησαν στις κερκίδες του αρχαίου θεάτρου που κάποτε έσφυζε από ζωή. Η

Αφροδίτη σκόνταψε σε ένα σκαλοπάτι και βρέθηκε φαρδιά πλατιά κάτω να κοιτάζει ένα ασημένιο

νόμισμα.

- Παιδιά ελάτε! Νομίζω βρήκα τον επόμενο γρίφο. Φώναξε και σήκωσε το νόμισμα να το περιεργαστεί.

- Θεέ μου! Τι πλούτος! Είναι ασημένιο!!! Παρατήρησε η Άρτεμις.

- Ο Ηρακλής δεν είναι αυτός; Ποιος άραγε να ήταν ο βασιλιάς που έκοψε αυτό το νόμισμα; Απόρησε

ο Αλέξανδρος.

- Κάτι γράφει. Νομίζω πως μπορώ να το διαβάσω. Είπε ο Τεύκρος.

- Ε υ α γ ό ρ α ς!

Μόλις όμως διάβασε το όνομα, άρχισαν τα μάρμαρα να επιστρέφουν τον ήχο πίσω.Ο αντίλαλος

δυνάμωνε. . .

Ευαγόρας! Ευαγόρας! Ευαγόρας! Ευαγόρας! - Πρέπει να ήταν πολύ σπουδαίος αυτός ο βασιλιάς. Σκέφτηκαν τα παιδιά.

- Βασιλιάς λαμπρός! Στο παλάτι του φιλοξενούσε ανθρώπους των γραμμάτων από την Αθήνα.

Αγαπούσε τον ελληνικό πολιτισμό. Γι αυτό και ήταν ο πρώτος Κύπριος βασιλιάς που έκοψε

νομίσματα και έγραψε το όνομά του στο ελληνικό αλφάβητο, τον 4ο αιώνα π. Χ..Δημιούργησε

ισχυρούς δεσμούς με ελληνικές πόλεις. Οι Αθηναίοι τον τιμούσαν. Απάντησαν τα μάρμαρα.

- Πάντα ήταν τόσο οι ισχυροί δεσμοί της Κύπρου και της Ελλάδας; Απόρησε ο Τεύκρος.

- Αυτό θα σας το πει αυτός που <<Και νεκρός ενίκα>> ,απάντησαν οι κίονες.

Αυτός ο γρίφος ήταν εύκολος για τα παιδιά γιατί βρισκόταν στην πόλη τους, τη Λάρνακα, αυτή η

προτομή. Πέταξαν με τα περιστέρια και έφτασαν στην παραλία των Φοινικούδων. Ο στρατηγός

Κίμωνας τους κοιτούσε αγέρωχος. Τους περίμενε και είχε έτοιμη την απάντηση.

- Πολλοί είναι οι κατακτητές που πέρασαν αυτά τα χρόνια από τον τόπο σας. Ασσύρριοι, Αιγύπτιοι,

Πέρσες

- Όμως οι Έλληνες πάντοτε ήμασταν στο

πλευρό σας.Το 449 π. Χ. ήρθαμε από την

Αθήνα με 200 τριήρεις να απελευθερώσουμε

την Κύπρο από τους Πέρσες. Εγώ νιώθω τιμή

που έχασα τη ζωή μου αγωνιζόμενος για την

Κύπρο.

- Έτσι εξηγείται η εξάπλωση της ελληνικής

γλώσσας και πολιτισμού στο νησί μας,

σκέφτηκαν τα παιδιά.

- Βέβαια, ένας μεγάλος βασιλιάς συνέβαλε στην εξάπλωση της ελληνικής γλώσσας όχι μόνο στην

Κύπρο, αλλά σε όλο τον κόσμο, συμπλήρωσε ο Κίμωνας.Ο Μέγας Αλέξανδρος!

Τα παιδιά άκουσαν με προσοχή για την ένταξη της Κύπρου στο κράτος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Έτσι και στην Κύπρο μιλούσαν πλέον μια πανελλήνια γλώσσα, την ελληνιστική κοινή. Πολλές είναι

πλέον οι επιγραφές που μαρτυρούν πως οι Κύπριοι μιλούσαν και έγραφαν ελληνικά.

- Στρατηγέ Κίμωνα, περιμένουμε την επόμενη εντολή για να βρούμε το θησαυρό. Αν και νομίζω πως

αρχίζω να υποψιάζομαι τι είναι, ψιθύρισε η Άρτεμις.

- Προχωρήστε στα δυτικά του νησιού, στην Πάφο. Βρείτε τη στήλη του Αποστόλου Παύλου και θα

είστε ένα βήμα πριν τη λύση του μυστηρίου.

Τα παιδιά έφτασαν μπροστά σε έναν πέτρινο όγκο, στον οποίο ο Απόστολος Παύλος δέθηκε και

μαστιγώθηκε 40 φορές γιατί δίδασκε το χριστιανισμό. Οι απόστολοι δίδαξαν στην ελληνική γλώσσα τους

Κύπριους.Τα παιδιά στάθηκαν με ευλάβεια μπροστά στον ιερό χώρο. Ένα ένα τα κομμάτια του παζλ

ενώνονταν. Ο θησαυρός αποκαλυπτόταν σιγά σιγά.

- Παιδιά νομίζω το έχω βρει! Αναφώνησε η Άρτεμις. Πάμε γρήγορα πίσω στο πάρκο να κοιτάξουμε το

χάρτη.

Τα παιδιά άνοιξαν με τρεμάμενα χέρια το χάρτη. Ακολούθησαν ξανά την ίδια πορεία στο χαρτί. Τα μάτια

τους πετούσαν φλόγες και χοροπηδούσαν από τη χαρά τους. Σιγά σιγά φανερωνόταν ο θησαυρός . . .

Ο θησαυρός της ...γλώσσας μας! 3500 χρόνια μιλούμε και γράφουμε

ελληνικά.

Η γλώσσα μας είναι ανεκτίμητης αξίας! Είναι 3500 χρονών και το κυριότερο δεν είναι νεκρή. Παραμένει

ολοζώντανη στο πέρασμα των αιώνων και πιο πλούσια. Γιατί είναι πλούτος να μιλάς την κυπριακή

διάλεκτο που είναι η μοναδική ελληνική διάλεκτος που χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα αρχαίες ελληνικές

λέξεις.

Ο Τεύκρος , η Αφροδίτη, η Άρτεμις και ο Αλέξανδρος έκλεισαν το χάρτη και γύρισαν στα σπίτια τους

ικανοποιημένοι. Εκείνο το βράδυ ονειρεύτηκαν μύριες αρχαίες ελληνικές λέξεις να ταξιδεύουν από

στόμα σε στόμα και να φτάνουν στην σημερινή κυπριακή τοπολαλιά. Λέξεις που κουβαλούν ιστορίες και

συναισθήματα, λέξεις μελωδικές μα πάνω απ’ όλα . . .ελληνικές!

Συγγραφή και εικονογράφηση: Τα παιδιά της Στ 2

Ανδρέου Σπύρος

Γεωργίου Αχιλλέας

Ευαγγέλου Ραφαήλ

Κωνσταντίνου Κώστας

Μιχαλόπουλος Θανάσης

Ξυδιάς Μάριος

Πάρακκας Ανδρέας

Σαντιάγο Μπέντζαμιν

Σολομώντος Παναγιώτης

Ανδρέου Σοφία

Δημητρίου Στυλιάνα

Κουλλαπή Τζέσικα

Κωνσταντίνου Αρίνα

Μιχαήλ Ελένη

Παναγιωταράκου Σοφία

Φλουρέντζου Έλενα

Χατζηιωάννου Λουκία

Χριστοδούλου Ναυσικά

Εκπαιδευτικοί: Άννα Κυριάκου – Κωνσταντίνου, Στέλλα Ματθαίου

Το παραμύθι μας είναι ένα ταξίδι στην

ιστορία της ελληνικής γλώσσας στην Κύπρο.

Της γλώσσας που δείχνει την ταυτότητά μας

και τους δεσμούς που είχε από αρχαιοτάτων

χρόνων η Κύπρος με την Ελλάδα.

Μέσα από ένα παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού

τέσσερα παιδιά, τέσσερις καλοί φίλοι

ανακαλύπτουν πότε οι Κύπριοι

άρχισαν να μιλούν ελληνικά

και πώς η γλώσσα τους εξελίχτηκε

με το πέρασμα των αιώνων.